Regio dam, Amster & n Dieme veen Amstel
Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn Amsterdam in feiten en cijfers
Amsterdam...
Potentiële beroepsbevolking
zal -in tegenstelling tot Nederland- de komende jaren nog toenemen.
22
%
Kinderopvang
Ziekenhuizen 33%
574.382
2014
599.200
2019
606.910
m 64 Inwoners 1 5 t/
Geestelijke Gezondheidszorg
Jeugdzorg Amsterdam
Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening
2009
Amsterdam vergrijst minder hard
Gehandicaptenzorg
Overige zorg
Verpleging, Verzorging, Thuiszorg
20%
33
%
11,6%
16,8%
16,1%
24%
Amsterdam
Nederland
Amsterdam
Nederland
2013
personen werkten in 2014 in Zorg en Welzijn. Veel in ziekenhuiszorg
EXIT
Hoger nettoverloop zorgpersoneel
2030 Percentage 65-plussers
Nederland
75.410
jaar
Meer
hoger opgeleid personeel, hogere deeltijdfactor
groep ‘inkomende’ pendelaars
2014
61.000
2030
98.000 (+61%)
180
+10.000
Groei
Maar ook hier wonen straks veel meer 70-plussers
Grote
De stad groeide de afgelopen jaren met 10 duizend inwoners per jaar. Wordt in 2040 de grens van 1 miljoen inwoners overschreden?
nationaliteiten, meer seksuele diversiteit
35%
is het aantal nietNederlandse zorgmedewerkers in 2010 (Nederland 15%
50,7%
is van ‘niet-Nederlandse’ herkomst
Zorgvraag Amsterdammer Jonge gezinnen
Amsterdam trekt studenten en starters die na een aantal jaar gaan wonen in de nabije regio. De laatste jaren blijven gezinnen met jonge kinderen langer in de stad. Als zij toch verhuizen, dan gaan zij naar Amstelveen of Diemen. Terwijl in Nederland het aandeel basisschoolkinderen afneemt, stijgt dit in Amsterdam sinds 2012.
• Levensverwachting: een jaar korter dan de gemiddelde Nederlander • Meer rokers en drinkers • Meer jongeren met overgewicht (2.300 kinderen met morbide obesitas) • 11% van de volwassenen is eenzaam. Dit was in 2000 nog 4% • 55.000 Amsterdammers verlenen mantelzorg • Toekomst brengt meer multimorbiditeit, chronische ziekten en psychosociale problematiek
Ontwikkeling werkgelegenheid
2010
Was Zorg en Welzijn jarenlang dé banenmotor van Nederland, sinds 2012 zien we een trendbreuk. De sector staat in teken van krimp en verschuiving van werkgelegenheid. Waar in bijna alle sectoren dit jaar weer sprake is van groei van de werkgelegenheid, blijft de zorg nog achter. In 2016 neemt de krimp volgens prognoses af, dan zien we ook weer een bescheiden groei in verschillende branches. De vacaturemarkt trekt nu al aan door de vervangingsvraag en verschuivingen in functiestructuur.
2015/2016 (prognose)
9113
8882
9214
13351
13807
14411
23626
24868
25691
Thuiszorg
Werkgelegenheid tussen 2012 en 2014 kromp met 7,3%. Thuiszorg: -11.000 banen in 2 jaar tijd, in V&V: -8.000 banen. Banenverlies: huishoudelijke hulp en intramuraal. Intramuraal is meer hoger opgeleid personeel nodig. Knelpunt: tekort aan wijkverpleegkundigen die zorg kunnen (en mogen) indiceren en organiseren. Prognose: vanaf 2016 stijgt de werkgelegenheid in de thuiszorg, terwijl de V&V zal blijven krimpen.
28133
28133
28133
27966
Algemene en categorale ziekenhuizen: lichte krimp vanaf 2012 (Amsterdam: -1,9% in 2013 en -1,7% in 2014) UMC’s groeiden nog licht. Prognose: 0% groei in 2015 en 2016. Mensen gaan minder snel naar het ziekenhuis en blijven er korter. Medisch technologische mogelijkheden nemen toe. Zorgvraag ‘die overblijft’ is zwaarder en complexer. Kwaliteitsimpuls medewerkers: meer hbo-verpleegkundigen nodig, en duidelijk onderscheid tussen mbo- en hbo verpleegkundigen.
28007
Ziekenhuizen
GGZ
7457
7487
7450
7716
7751
7919
7905
Sectorplan Groot Amsterdam, Zaanstreek en Waterland: tot 2016 worden 9.000 werknemers geschoold of getraind.
Voorbeelden van trainingen
2014
27867
Er is structurele krimp van ondersteunende functies en van zorgfuncties op niveau 1 en 2. Vanwege het anders organiseren van het werk is er daarnaast een kwalitatieve mismatch. Dit uit zich in nog meer dynamiek op de arbeidsmarkt. Er is behoefte aan hoger geschoold personeel, of werknemers met andere vaardigheden en competenties. Ook verzekeraars hanteren strengere normen rond kwalificaties van personeel. Werkgevers zetten volop in op scholing van personeel.
2013
27723
Dynamiek
V&V 23474
• Zorg dichter bij de burger: zorg wordt verplaatst van 2e naar 1e lijn, en van 1e lijn naar preventie. • Extramuralisering en ambulantisering: ‘buiten de muren werken’. Dit doet aanspraak op andere competenties en medewerkers werken vaker samen met andere disciplines. • Transmurale zorg: organisaties werken ‘over de muren heen’ aan samenhang van zorg. • Intramuraal is hoger opgeleid personeel nodig, vanwege zwaardere, complexe zorgvraag. • Zorgfuncties worden geïntegreerd, neem bijvoorbeeld de wijkverpleegkundige die ook sociale taken op zich neemt.
2012
Verpleging, Verzorging en Thuiszorg (VVT)
24480
Ontwikkelingen
2011
Werkgelegenheid kromp tussen 2012 en 2014 met 5,6%. Minder klinische capaciteit en tweedelijns GGZ, meer zorgverlening in eerste lijn (praktijkondersteuners in huisartsenzorg) en ‘in de wijk’. De komende twee jaren stabiliseert de werkgelegenheid. Er is meer behoefte aan hbo-verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten.
2382
2463
Samenwerken met mantelzorgers
2534
Zelfsturend werken
2489
Methodisch werken
2540
Coördinatie
2423
Van zorgen voor naar zorgen dat
Het aantal medewerkers steeg tot 2012 met zo’n 3% per jaar. Krimp van 10.000 banen landelijk in 2017 ten opzichte van 2012. Minder inzet personeel op groepen en vervoer. Na 2017: door vergrijzing zal de zorgvraag dermate stijgen dat de werkgelegenheid weer toeneemt.
2383
Gehandicaptenzorg
5583
5639
5874
6768
7238
8976
8929
Ontwikkeling werkgelegenheid
Vergrijzing en pensionering
Kinderopvang
Vanaf 2016 gaat de vergrijzing van zorgpersoneel serieuze vormen aannemen. In Amsterdam was in 2011 het aandeel 55-plussers iets hoger dan in Nederland.
% Medewerkers ouder dan 55 jaar
In de kinderopvang kromp de werkgelegenheid het hardst: 2014 t.o.v. 2012: 16,9%. Prognose: in 2015 nog 4% krimp, in 2016 1% krimp. Kinderopvang
3482
3517
3702
4133
4395
4392
Tussen eind 2012 en eind 2014: krimp van 9% landelijk. Prognose: werkgelegenheid krimpt de komende 2 jaar nog met 5% per jaar. Professionalisering: (her)registratie van jeugdzorgprofessionals. Ouder- en kindteams met daarin generalistische ‘OKT-adviseurs’ en specialisten. ‘Stedelijk expertiseteam’ wordt ingeschakeld bij complexe gevallen.
4224
Jeugdzorg
5,2% 6,9%
Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening
18,6% 20,4%
Overige zorg
17,0% 15,4%
Verpleging, Verzorging en Thuiszorg
20,7% 19,9%
Jeugdzorg
13,7% 13,4%
4.42 7 medewerkers 3.9 9 9 personen 1 3.500 medewerkers totaal
20,4% 19,0%
Geestelijke Gezondheidszorg
16,5% 16,2%
Ziekenhuizen
17,9% 14,6%
Gehandicaptenzorg
16,9% 16,7%
Totaal gemiddeld Amsterdam Nederland
Bron: Arbeid in Zorg en Welzijn, gegevens uit 2011
6218
6477
7040
7142
7380
7532
7912
Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening De werkgelegenheid krimpt al vanaf 2008. Krimp van 6,6% tussen 2012 en 2014. Prognose: krimp van 8% in 2015 en in 2016 krimp van 4%.
Aangenomen dat er aan deze samenstelling niet veel veranderd is, zullen minstens deze medewerkers over 6 jaar (in 2021) in de categorie ’65-plussers’ zijn beland. Zij zijn dan gepensioneerd, of zullen binnen afzienbare tijd stoppen met werken.
64,1 jaar De eerste lijn groeit De huisartsenzorg groeide in twee jaar met 9%. De werkgelegenheid zal blijvend stijgen. In 2014: 451 huisartsen in Amsterdam. Meer kleine chirurgische verrichtingen in de praktijk. Een centrale rol in behandeling en verwijzing van psychische problematiek. Meer praktijkondersteuners nodig (zoals POH-GGZ en POH Somatiek). Tekort stageplaatsen doktersassistenten.
+9%
Onderzoek 2011: 27% van de verpleegkundigen:
‘Ik kan doorwerken tot pensioenleeftijd’
was de gemiddelde pensioenleeftijd in 2014
Amsterdam heeft relatief iets meer oudere zorgprofessionals, maar ook iets meer jonge medewerkers.
36%
33,8%
Amsterdam
Nederland
Medewerkers (%) jonger dan 35 jaar
Kenmerken werknemers
Onderwijs
Nettoverloop in % 2011
Instroom (eerstejaars) opleidingen in de regio
Kinderopvang
7,5% 4,4%
4,3% 4,0%
Jeugdzorg
Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening
6,8% 6,6%
4,1% 3,6%
Geestelijke Gezondheidszorg
Overige zorg
5,1% 5,3%
3,7% 2,8%
Ziekenhuizen
Verpleging, Verzorging en Thuiszorg
4,7% 3,7%
3,4% 3,1%
Gehandicaptenzorg
Het nettoverloop is relatief hoger in Amsterdam, met name in de kinderopvang en VVT.
Amsterdam Nederland
2500 2000 Verpleegkunde hbo Verpleegkunde mbo Verzorgende mbo Helpende zorg en welzijn Zorghulp MMZ + Pedagogisch werk 3 MMZ + Pedagogisch werk 4 Sociaal-Cultureel Werk Sociaal-Maatschappelijke Dienstverlening Sociaal-Pedagogische Hulpverlening Sociaal-Juridische Dienstverlening
1500 1000 500
Deeltijdfactor 2013 Kinderopvang
0,80 0,73
Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening
0,67 0,63
Overige zorg
0,78 0,73
Verpleging, Verzorging en Thuiszorg
0,74 0,62
Jeugdzorg
0,86 0,82
Gemiddeld nam de deeltijdfactor landelijk af tussen 2009 en 2013 in de kinderopvang, de VVT en WMD. De deeltijdfactor neemt juist toe in de ziekenhuizen.
0,84 0,80
Geestelijke Gezondheidszorg
0,84 0,77
Ziekenhuizen
0,77 0,70
Gehandicaptenzorg
0,80 0,70
Gemiddeld in 2013
Amsterdam Nederland
Pendel Veel zorgmedewerkers reizen uit de regio naar hun baan in Amsterdam. De meeste pendelaars komen uit Amstelland, Kennemerland en Meerlanden, Zaanstreek – Waterland en Flevoland.
44,8% Inkomende pendel
14,2% Uitgaande pendel
Bijna 7000
zorgprofessionals reizen voor hun baan naar Amsterdam vanuit Zaanstreek - Waterland
0 2010
2011
2012
2013
Gemiddeld diplomeren jaarlijks in de regio: Hbo-verpleegkundigen Mbo-verpleegkundigen Verzorgenden Helpenden en zorghulpen Pedagogisch werk 3 Pedagogisch werk 4 Social work (+SPH, CMV en MWD) MMZ 3 MMZ 4 Welzijn 3 Welzijn 4
281 428 596 1.294 773 771 898 172 348 108 221 Regio: Groot Amsterdam (incl. Zaanstreek-Waterland) en Noord-Holland Noord
Onderwijs
Hoeveel studenten halen het diploma?
Opleidingsinstituten Amsterdam
In de regio hebben de meeste zorgopleidingen een lager studierendement.
ROC van Amsterdam | ROC TOP | Hogeschool Inholland | Hogeschool van Amsterdam
Hoeveel studenten vinden snel een baan?
Trends in Amsterdam
Het studierendement is in de regio voor hbo verpleegkunde en de opleiding Medewerker Maatschappelijke Zorg (MMZ 3) hoger dan het Nederlands gemiddelde. Voor helpende en zorghulp ligt het sectorrendement fors lager dan het gemiddelde.
Studierendement 2012
Studierendement 2013
Verpleegkunde hbo
43,4% 55,4%
Verpleegkunde hbo
96,0% 90,4%
Verpleegkunde mbo BBL
48,5% 66,4%
Verpleegkunde mbo BBL
92,5% 95,3%
Verpleegkunde mbo BOL
51,2% 49,7%
Verpleegkunde mbo BOL
72,2% 85,3%
Verzorgende mbo BBL
45,6% 53,2%
Verzorgende mbo BBL
92,1% 96,3%
Verzorgende mbo BOL
31,2% 49,2%
Verzorgende mbo BOL
92,0% 86,6%
Helpende & zorghulp
69,5% 67,5%
Helpende & zorghulp
36,6% 52,1%
MMZ 3 & SAW 3
49,6% 56,0%
MMZ 3 & SAW 3
72,8% 72,3%
MMZ 4 & SAW 4
62,8% 62,5%
MMZ 4 & SAW 4
51,7% 62,9%
SPH 5, MD 5, CMV 5 & Pedagogiek
44,3% 51,3%
SPH 5, MD 5, CMV 5 & Pedagogiek
60,4% 66,7%
Totaal zorg en WJK
53,6% 58,0%
Totaal zorg en WJK
59,3% 70,2%
Amsterdam Nederland
• Minder nieuwe BBL-plaatsen (leren-werken) vanwege bezuinigingen en opleidingsinspanningen rond huidig personeel. • Nog relatief weinig studenten hbo-v kiezen voor werken (of leren) in de wijk. • Deelname aan welzijnsopleidingen op mbo-niveau neemt af.
Anders opleiden De veranderende arbeidsmarkt vraagt om nieuwe opleidingsprogramma’s. Zo is er Bachelor Nursing 2020: voor een nieuw opleidingsprofiel voor de hbo verpleegkundige vanaf 2016. En de Commissie Innovatie Zorgberoepen en Opleidingen (Zorginstituut Nederland) verkent hoe de zorg in 2030 er uit ziet, hoe een continuüm van bekwaamheden daarbij past, en hoe de opleidingen daarop afgestemd kunnen worden. Amsterdam – Amstelveen is één van de broedplaatsen waarin verkend wordt hoe de zorg georganiseerd moet worden om te passen bij de zorgvraag in 2030. • Niet de ziekte of aandoening, maar het functioneren, de veerkracht en de eigen regie van de burger centraal. • Leerlijnen dwars door opleidingslagen heen. • Onderwijs door lijnen heen (van nulde tot derde lijn). • Veel aandacht voor preventie en gezond gedrag. • Opleidingscontinuüm: een leven lang leren dwars door de beroepskolommen heen.
Aandachtspunten • Realistische beeldvorming. • Verbeteren imago werken in de wijk, zorgen dat leerlingen daar ervaring opdoen. • Voorkomen dat populariteit van opleidingen afneemt door huidige negatieve berichtgeving. • Blijvend investeren in potentiële medewerkers: door vergrijzing zijn ze straks hard nodig. • Zoveel mogelijk behouden van personeel binnen de zorgsector: van werk naar werk. • Vinden van oplossingen voor opleiden en kennisoverdracht buiten de muren van de organisatie.
Online Van deze factsheet verschenen ook edities voor Zaanstreek – Waterland en Noord-Holland Noord. Deze vind je op sigra.nl/arbeidsmarktinformatie. Ook vind je daar meer informatie over gebruikte gegevens en bronnen.
Tot stand gekomen met RegioPlus, samenwerkingsverband van 16 werkgeversorganisaties in Zorg en Welzijn
Bronnen Demografie: O+S Amsterdam Zorgvraag: Amsterdamse Gezondheidsmonitor 2012, GGD Ontwikkeling werkgelegenheid per branche: PFZW en jaarverslagen zorg Prognose werkgelegenheid per branche: UWV arbeidsmarktprognose 2015 - 2016 Onderwijsgegevens: DUO © SIGRA 2015 | www.sigra.nl
