Toekomstvisie warenmarkten Regio Amsterdam
Inhoudsopgave Voorwoord
i
Samenvatting
1
1
Inleiding
3
2
Kenmerken van de sector
5
2.1
De warenmarkt
5
2.2
De marktbezoeker
5
2.3
De marktkoopman
6
3
Aanbodstructuur warenmarkten
8
3.1
Spreiding warenmarkten
8
3.2
Ontwikkeling aantal warenmarkten en kooplieden
10
4
Analyse warenmarkten
13
4.1
Selectie 15 warenmarkten
13
4.2
Beoordeling en typering
15
5
Conclusie huidige situatie warenmarkten
19
6
Toekomstvisie
21
6.1
Inleiding
21
6.2
Primaire succesfactoren
21
6.3
Secundaire succesfactoren
30
6.4
Succesversterkende factoren
31
6.5
Uitvoeringsprojecten
33
Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Bijlage 6 Bijlage 7 Bijlage 8 Bijlage 9
Begeleidingscommissie Expertmeeting Begrippenlijst Ontwikkeling aantal warenmarkten Ontwikkeling aantal kooplieden Ontwikkeling aantal winkels Analyse 15 warenmarkten Warenmarkten regio Amsterdam Resultaten enquête
35 36 38 40 40 41 42 72 78
Voorwoord
Geachte lezer(es),
Warenmarkten verlevendigen stads- en dorpscentra, trekken dagjesmensen en toeristen en bieden veel mensen werk. Ze zijn volwaardige voorzieningen naast het winkelaanbod. Talrijke ondernemers begonnen op de markt hun carrière en verdienen er nog steeds een goede boterham. Helaas zijn naast goed functionerende markten in de regio ook warenmarkten die te kampen hebben met lege plekken, een groot verloop van kooplieden en verschraling van het aanbod. Eerder verricht onderzoek wijst uit dat de bestedingen op de warenmarkten als geheel teruglopen. Voldoende reden voor de Kamer van Koophandel Amsterdam om samen met de Centrale Vereniging voor de Ambulante Handel en het Hoofdbedrijfschap Detailhandel het rapport ”Toekomstvisie Warenmarkten Regio Amsterdam” op te laten stellen door het bureau Droogh, Trommelen en Partners. De gezamenlijke opdrachtgevers waren van mening dat onvoldoende inzicht bestaat in het functioneren van de markten in de regio Amsterdam. Daarom is opdracht gegeven een dwarsdoorsnee van de markten in het KvK-gebied te onderzoeken. Het ging ons daarbij om de vraag welke factoren maken dat een markt succesvol is. We zijn blij met de onderzoeksresultaten en onderschrijven de aanbevelingen. Ieder vanuit onze eigen verantwoordelijkheid, gaan we bijdragen aan het beter functioneren van de markten in de regio Amsterdam. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt primair bij de bestuurders en marktpartijen op lokaal niveau. We roepen deze partijen dan ook op met de aanbevelingen aan de slag te gaan. Voorzie de markten van een gezonde economische basis, een eigentijds karakter en uitstraling. Bij het maken van lokale plannen voor de markten kunt u een beroep doen op (de adviseurs van) de Kamer van Koophandel Amsterdam, de Centrale Vereniging voor de Ambulante Handel en het Hoofdbedrijfschap Detailhandel. Maak gebruik van deze kennis zodat in de toekomst de warenmarkt floreert! Met vriendelijke groet, mede namens de Centrale Vereniging voor de Ambulante Handel en het Hoofdbedrijfschap Detailhandel
Oswald Schwirtz voorzitter Kamer van Koophandel Amsterdam
Samenvatting Inleiding
Warenmarkten worden bedreigd door een beperkte
De positie van de algemene warenmarkt staat onder
instroom en snelle uitstroom van jonge ondernemers.
druk. Zij is in de afgelopen jaren onvoldoende in staat geweest om in te spelen op wijzigingen in het
Aanbodstructuur regio Amsterdam
consumentengedrag en verliest marktaandeel ten
In 16 van de 21 gemeenten in de regio Amsterdam
opzichte van de gevestigde detailhandel. Tegen deze
worden algemene warenmarkten gehouden met een
achtergrond hebben de KvK Amsterdam (initiatiefnemer
breed assortiment. Dagmarkten zijn er alleen in de
en hoofdopdrachtgever) samen met de CVAH en het
gemeente Amsterdam. In de gemeenten Amsterdam,
HBD (mede-opdrachtgevers) aan Droogh Trommelen en
Haarlem, Velsen, Haarlemmermeer en Zaanstad worden
Partners (DTNP) gevraagd een heldere visie op de
iedere week meerdere weekmarkten gehouden op
toekomst van de algemene warenmarkt in het
verschillende locaties. In de overige 11 gemeenten is op
kamergebied Amsterdam op te stellen.
één dag(deel) per week één weekmarkt. Het aantal warenmarkten dat in de regio wordt gehouden is in de
Kenmerken van de sector markthandel
afgelopen jaren slechts licht gedaald. Het aantal
In 2003 werd er in Nederland door kooplieden in de
kooplieden op de markten daarentegen is, ondanks de
ambulante handel € 2,8 miljard (excl. BTW) omgezet.
groei van het aantal inwoners in de regio, fors gedaald.
Hiermee had de ambulante handel in 2003 een aandeel van ± 4% in de totale detailhandelsbestedingen (± €
Analyse, beoordeling en typering van markten
4.400,- per inwoner per jaar). Het merendeel van de
Om inzicht te krijgen in het functioneren van de
ambulante handel in Nederland (± 65%) vindt plaats op
warenmarkten in de regio Amsterdam en de factoren
circa 1.000 week- en dagmarkten.
die hierop van invloed zijn is nader onderzoek gedaan
Uit onderzoek blijkt dat marktbezoekers doorgaans
naar een selectie van 15 warenmarkten. Deze selectie
oudere consumenten zijn die de markt overwegend
vormt een goede afspiegeling van het totale aanbod.
productgericht en heel regelmatig bezoeken. Circa
De 15 warenmarkten zijn onderverdeeld op basis van
tweederde van de marktbezoekers combineert dit met
een typering naar aard en omvang. Op basis van de
een bezoek aan de nabijgelegen winkels. De
analyse van de kenmerken van de sector, de huidige
warenmarkt kan dan ook sterk profiteren van een
aanbodstructuur en de beoordeling en typering van de
nabijgelegen winkelgebied. Andersom kan een sterke
15 geselecteerde markten kunnen we concluderen dat
warenmarkt de attractiviteit van een winkelgebied
er verschillende redenen zijn waarom sommige markten
vergroten. In de meeste centra is het op de marktdag
wel goed functioneren en andere niet. In de eerste
beduidend drukker dan op overige dagen.
plaats zien we dat warenmarkten waarvan omvang en assortiment goed zijn afgestemd op de vraag in het
Ongeveer 60% van de totale bestedingen op de markt
primaire verzorgingsgebied beter functioneren dan
(± € 175,- per inwoner per jaar) wordt besteed aan food.
markten waar dat niet het geval is. In de tweede plaats
In deze branche wordt gemiddeld de hoogste omzet
zien we dat warenmarkten met meer ruimte voor onder-
gerealiseerd. De overige 40% van de consumptieve
nemerschap beter functioneren dan markten waar door
bestedingen op de warenmarkt wordt besteed aan non-
strikte regelgeving weinig mogelijk-heden voor
foodproducten. Textielproducten (o.a. kleding, stoffen),
dynamiek en innovatie zijn. Verder concluderen we dat
schoenen en bloemen en planten hebben hierin het
markten die in of nabij een winkelgebied met een
grootste aandeel. Niet alleen aan de vraagzijde, maar
vergelijkbare of grotere verzorgingsfunctie liggen
ook aan de aanbodzijde is sprake van vergrijzing.
doorgaans beter functioneren dan warenmarkten
waarbij dat niet het geval is. Tenslotte zien we dat
De hiërarchie in primaire en secundaire succesfactoren
warenmarkten met een goede bereikbaarheid beter
maakt duidelijk dat het weinig zin heeft om een goed
functioneren omdat ze beter dan matig of slecht
bereikbare warenmarkt bij een winkelgebied te
bereikbare markten in staat zijn om bestedingen in het
organiseren als er onvoldoende draagvlak voor een
primaire verzorgingsgebied aan zich te binden.
markt is. Eenzelfde ondergeschiktheid geldt voor de succesversterkende factoren. Succesversterkende
Toekomstvisie warenmarkten
factoren kunnen, nadat invulling is gegeven aan de
De warenmarkt moet worden gezien als een
primaire en secundaire succesfactoren, bijdragen aan
commercieel concept dat als ‘totaalproduct’ moet
een verdere verbetering van het functioneren van de
innoveren. Er is geen standaardrecept voor een
markten. Succesversterkende factoren zijn:
succesvolle markt. Wel kunnen we primaire en
•
Uniforme en klantgerichte openingstijden;
secundaire succesfactoren en succesversterkende
•
Overzichtelijke opzet en logische routing;
factoren formuleren voor de warenmarkten in de regio
•
Professioneel warenmarktmanagement;
Amsterdam.
•
Schone, veilige en comfortabele markten.
Primaire succesfactoren hebben de hoogste prioriteit
Uitvoering van de toekomstvisie
en vragen om een afweging op een niveau dat de
Verbetering van het functioneren van de warenmarkten
individuele markt overstijgt:
in de regio Amsterdam vraagt een inspanning van
• •
Afstemming van omvang, marktdagen en
gemeenten, stadsdelen, beheerders, kooplieden,
assortiment op de verzorgingspositie;
branche- en belangenorganisaties. De uitvoerings-
Meer ruimte bieden in regelgeving voor
projecten die onderdeel zijn van de toekomstvisie
ondernemerschap en innovatie.
richten zich in de eerste plaats op een optimale
Nadat invulling is gegeven aan de primaire
afstemming van vraag en aanbod. Het verzamelen van
succesfactoren, kunnen secundaire succesfactoren een
betrouwbare en uniforme gegevens over markten is
waardevolle bijdrage leveren aan verdere verbetering
hiervoor essentieel. Daarnaast wordt ingezet op de
van het functioneren van de individuele markten:
ontwikkeling van een algemene kaderverordening die
• •
Nabijheid en uitwisseling tussen warenmarkt en
ruimte biedt voor vernieuwing en innovatie én de
winkelgebied;
uitvoering van pilotprojecten. Tenslotte zijn verbetering
Goede bereikbaarheid van de markt.
van het management, de opzet, de uitstraling en de locatie van warenmarkten gewenst.
1
Inleiding
Aanleiding
Vraagstelling
De positie van de algemene warenmarkt in Nederland
In dit rapport worden de volgende onder-zoeksvragen
staat onder druk. Zij krijgt in toenemende mate te
beantwoord:
maken met sterk op prijs en assortiment concurrerende
1.
Hoe ziet de warenmarktenstructuur eruit?
winkelformules. Het consumentengedrag wijzigt, terwijl
2.
Welke ontwikkeling heeft zich voorgedaan in deze
het assortiment, de openingstijden en de opzet van de markt nauwelijks veranderen. De toetreding van nieuwe
structuur in de afgelopen 10 jaar? 3.
marktkooplieden is beperkt.
Welke relevante ontwikkelingen doen zich voor bij consumenten, de warenmarkt en bij de overige detailhandel?
De algemene warenmarkt is in de afgelopen jaren
4.
onvoldoende in staat geweest om in te spelen op wijzigende omstandigheden. Tegen deze achtergrond
ruimtelijk gesitueerd? 5.
hebben de KvK Amsterdam (initiatiefnemer en hoofdopdrachtgever) samen met de CVAH en HBD
Hoe zijn warenmarkten in de regio functioneelHoe zien het huidige beleid en de regel-geving ten aanzien van markten eruit?
6.
Welke sterke en zwakke punten hebben markten
(mede-opdrachtgevers) behoefte aan een heldere visie
en beleid op dit moment, welke kansen en
op de toekomst van de algemene warenmarkt in het
bedreigingen doen zich voor?
kamergebied Amsterdam (kaart 1). In deze regio
7.
worden circa 50 algemene warenmarkten gehouden
verschillende typen warenmarkten, welke
variërend in omvang, assortiment en frequentie. Aan Droogh Trommelen en Partners (DTNP) is gevraagd
Welk ontwikkelingsperspecief hebben randvoorwaarden gelden hierbij?
8.
Welke concrete maatregelen zijn gewenst bij
onderzoek te doen naar de kenmerken en het
overheden en marktpartijen om dit
functioneren van de algemene warenmarkten in het
ontwikkelingsperspectief te realiseren?
kamergebied Amsterdam en een heldere ontwikkelingsvisie op te stellen*.
Werkwijze Tijdens het opstellen van de ontwikkelingsvisie heeft
Doelstelling
regelmatig overleg plaatsgevonden met de
Doelstelling van het onderzoek is om te komen tot een
begeleidingscommissie, bestaande uit
goed onderbouwde en door het bedrijfsleven gedragen
vertegenwoordigers van de opdrachtgevende partijen
ontwikkelingsvisie voor de algemene warenmarkt. De
(bijlage 1). Daarnaast is tijdens een expertmeeting
visie zal door de opdrachtgevers worden gebruikt als
uitgebreid gediscussieerd over de problematiek van de
inbreng in de discussie over op te stellen
algemene warenmarkten in de regio en eventuele
detailhandelsstructuurvisies in de regio, de
oplossingsrichtingen met een vertegenwoordiging van
Structuurvisie Ambulante Handel Amsterdam en andere
belanghebbende partijen, bestaande uit marktkoop-
ontwikkelingen waarbij de warenmarkt een rol speelt.
lieden, marktmeesters, beleidsambtenaren en politiek (bijlage 2). Uit het totale aanbod aan algemene warenmarkten is een selectie gemaakt van 15 warenmarkten die een goede afspiegeling vormen van het totale aanbod in de regio. Onder de kooplieden op
* Gespecialiseerde themamarkten, losse stand- plaatsen en indicidentele markten of braderieën hebben een eigen verzorgingsfunctie en dynamiek en maken geen onderdeel uit van dit onderzoek.
deze 15 markten is een enquête verspreid waarin het functioneren van de markt is beoordeeld (bijlage 9).
Leeswijzer In hoofdstuk 2 gaan we in op de kenmerken van de sector en ontwikkelingen daarin. Hoofdstuk 3 geeft inzicht in de aanbod-structuur van de warenmarkten in de regio Amsterdam en de ontwikkelingen daarin. Hoofdstuk 4 bestaat uit een uitgebreide kwalitatieve analyse van de 15 geselecteerde warenmarkten. In hoofdstuk 5 worden de belangrijkste conclusies voor wat betreft de huidige situatie in de markthandel in de regio Amsterdam op een rij gezet. In hoofdstuk 6 gaan we in op het ontwikkelingsperspectief van de algemene warenmarkten in de Regio Amsterdam. We gaan in op de succesfactoren en de succesversterkende factoren en formuleren een concreet actiepakket.
2
Kenmerken van de sector
2.1
De warenmarkt
Het merendeel van de ambulante handel
deel van de dagelijkse aankopen gedaan (groente en
in Nederland (± 65%) vindt plaats op warenmarkten.
fruit, vis, kaas etc.).
Deze warenmarkten bestaan uit een verzameling van minimaal 7 kramen, verkoopwagens of grondplaatsen
Ongeveer tweederde van de marktbezoekers
(bijlage 3). In Nederland worden bijna 1.000
combineert het marktbezoek met een bezoek aan de
warenmarkten gehouden in de centra van grote steden,
nabijgelegen winkels***. De aantrekkingskracht van
in dorpscentra of bij wijkwinkelcentra*. Het meest
een warenmarkt wordt dan ook mede bepaald door de
voorkomende type warenmarkt is de weekmarkt die op
kwaliteit van het nabijgelegen winkelgebied. Andersom
één tot drie vaste dagen per week wordt gehouden. De
heeft een kwalitatief goede warenmarkt een positief
omvang van deze markten loopt sterk uiteen, maar
effect op de aantrekkingskracht van een
gemiddeld telt een weekmarkt ± 30 kooplieden.
winkelcentrum. Een belangrijke voorwaarde hiervoor is wel dat de markt op korte afstand van de winkels wordt
Naast weekmarkten zijn er ook dag- en themamarkten.
gehouden en dat er een duidelijke zichtrelatie is tussen
Dagmarkten vinden op ten minste vier vaste dagen per
beide.
week plaats, zijn doorgaans de hele dag geopend en groter dan weekmarkten. Themamarkten zijn
Behalve voor bepaalde producten bezoeken
gespecialiseerde markten die zich met de verkoop van
consumenten de markt ook voor de gezelligheid.
bepaalde producten (o.a. kunst, biologische producten,
Desondanks is de verblijfsduur beperkt. Circa 60% van
boeken) richten op specifieke doelgroepen.
de marktbezoekers bezoekt de markt gedurende 45 minuten of minder (I&O Research, 2004). Op kleine
Warenmarkten vinden verspreid over de week plaats,
markten is de verblijfsduur korter dan op grote
maar de meest populaire dagen zijn donderdag, vrijdag
markten, waar de variatie in het aanbod groter is.
en zaterdag. Lage prijzen zijn maar voor een deel van de
2.2
De marktbezoeker
marktbezoekers een belangrijke reden om de warenmarkt te bezoeken. Door de opkomst van
Marktbezoekers zijn trouwe klanten. Ze komen door-
textielsupers en discountsupermarkten zorgen de lage
gaans heel regelmatig naar de markt en zijn product-
prijzen op de warenmarkt niet langer voor een
gericht. Ongeveer 60% van de totale bestedingen op de
concurrentievoordeel ten opzichte van de gevestigde
markt wordt besteed aan voedingsmiddelen**. Op de
detailhandel.
warenmarkt wordt dan ook relatief vaak een belangrijk
* CVAH (2007), Facts and figures ** HBD (2007) Branches in Detail, de meest recente cijfers over de ambulante handel dateren uit 2003
*** I&O Research (2004), Markt in zicht
Dagmarkt± minimaal 4 dagen per week geopend 60% van bestedingen marktbezoeker aan food Marktbezoeker besteedt gemiddeld € 21,-
Marktbezoekers zijn doorgaans oudere consumenten.
De omzet in de ambulante handel per inwoner bedraagt
Jonge consumenten hechten veel waarde aan snel en
per jaar ± € 175,-***. In de detailhandel als geheel
efficiënt inkopen doen, bezoeken veelal een
wordt in 2003 per inwoner jaarlijks ± € 4.400,-
servicesupermarkt met een ruim assortiment aan
omgezet. Circa 60% van de totale bestedingen op de
gemaksproducten en gaan daarmee vaak voorbij aan
markt wordt besteed aan voedingsmiddelen. In deze
de warenmarkt. Wanneer jongere consumenten de
branche wordt dan ook gemiddeld de hoogste omzet
markt wel bezoeken doen ze dit minder regelmatig en
gerealiseerd (± € 115,- per openings-uur). Bij kooplieden
minder doelgericht dan oudere consumenten.
die voedingsmiddelen verkopen is het gebruik van eigen materiaal in opkomst. Met verkoopwagens kan
Ongeveer 65% van de marktbezoekers bezoekt de
aan strenge hygiëne-eisen, bijvoorbeeld met
markt minimaal 1x per week. Gemiddeld wordt per
betrekking tot de koeling van producten, worden
persoon € 21,- besteed per marktbezoek (I&O
voldaan. Het aantal specialistische marktbedrijven met
Research, 2004). Bezoekers van grote markten en
een divers en kwalitatief goed versaanbod, zoals de
bezoekers die met de auto komen besteden meer dan
biologische slagerij/poelier, salade- en sappenbar,
anderen. Consumenten die aangeven bijna nooit een
paddestoelenkraam of noten- en olijvenkraam, groeit.
warenmarkt te bezoeken geven hiervoor als reden dat
Hiermee spelen ambulante handelaren in op de daling
ze geen tijd hebben of willen maken om aankopen te
van het aantal verszaken in de gevestigde detailhandel
doen op de markt. Bovendien werken ze meestal
en onderscheiden ze zich van de supermarkten. Met de
overdag op het moment dat de meeste markten worden
verkoop van kwaliteitsproducten kan een nieuwe
gehouden (CVAH, 2007).
doelgroep met een gemiddeld hoger inkomen naar de markt worden getrokken.
2.3
De marktkoopman De overige 40% van de consumptieve bestedingen op
In 2003 werd er door de kooplieden in de ambulante
de warenmarkt wordt besteed aan non-foodproducten.
handel € 2,8 miljard (excl. BTW) omgezet. Hiermee had
Textielproducten (o.a. kleding, stoffen), schoenen en
de ambulante handel in 2003 een aandeel van ± 4% in
bloemen en planten hebben hierin het grootste
de totale detailhandelsbestedingen.
aandeel. In de non-food ligt de omzet per openingsuur gemiddeld lager dan bij de verkoop van food. In de
In het algemeen geldt dat het aantal ondernemingen in
branche textiel bedraagt de omzet per openingsuur ± €
de ambulante handel stijgt wanneer er sprake is van
60,- en in de branche bloemen en planten ± € 80,-
een economische laagconjunctuur. Op het moment dat
(HBD, 2007).
het economisch beter gaat, daalt het aantal ondernemingen. Op 1 januari 2007 zijn er in Nederland
Aan de vraagzijde van de warenmarkt is sprake van
ongeveer 19.700 ondernemingen geregistreerd in de
vergrijzing, marktbezoekers zijn doorgaans oudere
ambulante handel. Dit is ongeveer 3% minder dan in
consumenten. Ook aan de aanbodzijde speelt
2004 (± 20.200) en ongeveer evenveel als in 2002 (±
vergrijzing een rol. Warenmarkten worden bedreigd
19.600)*. Ondernemingen in de ambulante handel zijn
door een beperkte instroom van jonge ondernemers.
gemiddeld ± 35 uur per week geopend voor publiek**.
Bovendien stroomt een deel van de jonge ondernemers na een bepaalde periode uit, omdat ze de ambulante handel gebruiken als opstap naar een eigen winkel.
* HBD (2007), Registraties ondernemingen ** HBD (2007) Branches in Detail, de meest recente cijfers over de ambulante handel dateren uit 2003
*** Totale omzet ambulante handel € 2.800.000.000,- /totaal aantal inwoners 16.192.572 = € 173,-
Warenmarkten werken aan professionalisering en
geboden om met pin te betalen.
imagoverbetering om zodoende meer jonge ondernemers
Verder zien we een voorzichtige opkomst van
en jonge consumenten te trekken. Naast meer aandacht
samenwerking tussen markt-kooplieden in de vorm
voor de uitstraling van de marktkraam of verkoopwagen,
van de gezamenlijk inkoop van producten of
wordt consumenten ook steeds vaker de mogelijkheid
franchising.
Instroom jonge ondernemers is beperkt Consumenten kunnen steeds vaker met pin betalen Voorzichtige opkomst samenwerking, bv. ‘t Stoepje
3
Aanbodstructuur warenmarkten
3.1
Spreiding warenmarkten
In 16 van de 21 gemeenten in de regio Amsterdam
In de overige 11 gemeenten is op één dag(deel) per
worden algemene warenmarkten gehouden (kaart 2).
week één weekmarkt. In kaart 3 en 4 is de spreiding
Deze dag- en weekmarkten hebben een breed
van de verschillende warenmarkten over de regio
assortiment. In de gemeente Amsterdam wordt het
weergegeven waarbij onderscheid wordt gemaakt naar
grootste aantal warenmarkten gehouden, gevolgd door
omvang (aantal kooplieden)*. In bijlage 8 is een
de gemeenten Haarlem, Velsen, Haarlemmermeer en
overzicht opgenomen van de belangrijkste kenmerken
Zaanstad, waar iedere week meerdere weekmarkten
van de algemene warenmarkten in de regio Amsterdam.
worden gehouden.
*
CVAH (2007), Marktengids en een telefonische enquête onder de marktmeesters van alle warenmarkten in de regio Amsterdam, die in het kader van dit onderzoek is uitgevoerd
3.2
Ontwikkeling aantal warenmarkten en kooplieden
Aantal warenmarkten nagenoeg gelijk
Hieruit blijkt dat het aantal markten in de regio licht is
In figuur 1 is een overzicht opgenomen van het aantal
gedaald. In 1997 werd er per dag gemiddeld op 16
algemene warenmarkten in de regio Amsterdam in 1997
plaatsen markt gehouden, in 2007 is dat gedaald tot 15
en 2007, uitgesplitst naar dagen van de week.
(bijlage 4).
Figuur 1 Ontwikkeling aantal warenmarkten in de regio Amsterdam
Bron: CVAH (1997, 2007), Marktengids; bewerking DTNP
10
Aantal kooplieden afgenomen
tot kleinere markten. In de sector vindt immers
In figuur 2 is een overzicht opgenomen van het aantal
schaalvergroting plaats. Marktkooplieden huren meer
marktkooplieden op de algemene warenmarkten in de
kramen of maken gebruik van een grotere
regio Amsterdam in 1997 en 2007, uitgesplitst naar
verkoopwagen om op die manier kostenefficiënter te
dagen van de week. In 1997 stonden er in de regio
kunnen werken.
gemiddeld ± 1.640 kooplieden per dag op de markt. In 2007 is dit aantal gedaald tot ± 1.050 (bijlage 5). Deze
De relatief grote daling van het aantal markt-koop-
daling vond plaats ondanks een groei van het aantal
lieden in de regio Amsterdam (- 35%) staat in contrast
inwoners (draagvlak) van ± 6%.
met de ontwikkeling in de gevestigde detailhandel waar sprake is van een toename van het aantal winkels (+
De daling van het aantal marktkooplieden op de
15%) (bijlage 6).
warenmarkten in de regio Amsterdam leidt niet direct
Figuur 2 Ontwikkeling aantal kooplieden in de regio Amsterdam
Bron: CVAH (1997, 2007), Marktengids; bewerking DTNP
11
12
4
Analyse warenmarkten
4.1
Selectie 15 warenmarkten
hebben geen gereguleerde branchering (o.a. Lindengracht, Amsterdam).
Om inzicht te krijgen in het functioneren van de warenmarkten in de regio Amsterdam en de factoren
Om inzicht te krijgen in het functioneren van de 15
die hierop van invloed zijn, maken we een selectie van
warenmarkten is onder de marktkooplieden een
15 warenmarkten waarnaar we nader onderzoek doen
enquête verspreid. Er is onder andere gevraagd naar de
(kaart 5). De selectie is gebaseerd op de volgende
sterke en zwakke punten van de warenmarkt, de
criteria:
ontwikkeling in de omzet en plannen voor de toekomst.
•
geografische spreiding;
Van de 15 warenmarkten zijn er 8 met voldoende
•
dag- en weekmarkten;
respons onder de kooplieden (>40%) om betrouwbare
•
variatie in omvang en samenstelling;
uitspraken te kunnen doen. In bijlage 9 is een overzicht
•
variatie in ligging, bereikbaarheid en relatie met
opgenomen van de enquêteresultaten.
andere functies; •
variatie in regelgeving.
Aan de hand van de enquêteresultaten en observatie ter plaatse zijn de belangrijkste kenmerken per
Aan de hand van bovenstaande criteria is een selectie
warenmarkt geanalyseerd (bijlage 8). Hierbij wordt
gemaakt die een goede afspiegeling vormt van het
aandacht besteed aan de volgende aspecten:
totale aanbod van algemene warenmarkten in de regio
•
locatie en openingstijden;
Amsterdam. In de selectie zijn zowel algemene
•
omvang primair verzorgingsgebied;
warenmarkten in kleine dorpen (o.a. Heilige Weg,
•
omvang en branchering warenmarkt;
Krommenie) als warenmarkten bij ondersteunende
•
relatie met en omvang van gevestigde
centra (o.a. winkelcentrum Schalkwijk, Haarlem)
detailhandel;
vertegenwoordigd. Er zitten grote warenmarkten met
•
beheer en regelgeving;
een omvang van ± 100 marktkooplieden (o.a.
•
opzet en routing;
Stadsplein, Amstelveen) en kleine warenmarkten met
•
bereikbaarheid en parkeren;
een omvang van ± 15 kooplieden (o.a. I.C.L. Parkeer-
•
uitstraling en inrichting.
plaats, Landsmeer) in de selectie. Verder zijn warenmarkten opgenomen met een divers aanbod food en non-food (o.a. Raadhuisplein, Aalsmeer), maar ook warenmarkten met een relatief groot aanbod in een bepaalde branche (o.a. Dapperstraat, Amsterdam). Zowel dagmarkten (o.a. Buikslotermeerplein, Amsterdam) als weekmarkten (o.a. Breestraat, Beverwijk) zijn onderdeel van de selectie. De bereikbaarheid van de warenmarkten is soms uitstekend (o.a. Anton de Komplein, Amsterdam) en soms moeilijk (o.a. Ten Katestraat, Amsterdam). Bij sommige markten wordt de branchering gereguleerd via een branchelijst (o.a. winkelcentrum Toolenburg, Hoofddorp). Andere warenmarkten in de selectie
13
14
4.2
Beoordeling en typering
Beoordeling functioneren warenmarkten
De beoordeling van het economisch functioneren van
De warenmarkten in de regio Amsterdam hebben een
de 15 markten in combinatie met de uitgebreide
grote variëteit aan kenmerken. Om na te gaan welke
analyse van factoren als opzet en routing of bereikbaar-
kenmerken bepalend zijn voor het succes van de markt,
heid en parkeren (bijlage 8) biedt niet direct houvast bij
is het noodzakelijk om eerst het economisch
de zoektocht naar succesfactoren. Er zijn immers zowel
functioneren van de markten te beoordelen. Omdat
lineaire markten als pleinmarkten die goed
‘harde’ cijfers over het economisch functioneren
functioneren (Amsterdam Dapperstraat, Amstelveen
ontbreken en veel gegevens een momentopname
Stadsplein). Markten die de hele dag geopend zijn,
betreffen, baseren wij ons oordeel op een totaalbeeld
functioneren soms slecht (Amsterdam Plein ‘40-’45) en
dat ontstaat op basis van:
soms goed (Haarlem, Winkelcentrum Schalkwijk). Er
• • • •
•
de beoordeling van de omzet door de
zijn markten die succesvol functioneren, ondanks het
marktkooplieden zelf;
feit dat er niet of nauwelijks kan worden geparkeerd
de beoordeling van het druktebeeld door
(Amsterdam Lindengracht) of ondanks het feit dat er
observatie ter plaatse;
maar weinig kooplieden zijn (Hoofddorp Winkelcentrum
de bezettingsgraad, zoals is opgegeven door de
Toolenburg). Sommige goed functionerende markten
marktmeesters alsmede door ons geobserveerd;
liggen naast een druk winkelcentrum (Haarlem
de uitstraling, het investeringsniveau, de breedte
Winkelcentrum Schalkwijk), maar er zijn ook markten
en kwaliteit van het assortiment en het aantal
die slecht functioneren ondanks het feit dat ze naast
personeelsleden in kramen en verkoopwagens;
een sterk winkelgebied liggen (Amsterdam
ervaringen van betrokken organisaties in de regio
Buikslotermeerplein). Markten waarvan het beheer in
(KvK, HBD, CVAH).
handen is van private partijen functioneren soms goed (Beverwijk Breestraat) en soms redelijk (Aalsmeer
Op basis van een en ander komen wij tot een globale
Raadhuisplein.
driedeling in goed (+), redelijk (±), en matig tot slecht (-) functionerende markten.
Om toch inzicht te krijgen in de succes-factoren van een warenmarkt maken we nog een indeling. Naast de
Tabel 1 Beoordeling functioneren warenmarkten
indeling op basis van het economisch functioneren maken we een indeling (typering) op basis van omvang
Raadhuisplein
±
en aanbod. De verwachting is dat succesvolle kleine
Amstelveen
Stadsplein
+
warenmarkten andere kenmerken hebben dan
Amsterdam
Anton de Komplein
±
succesvolle grote warenmarkten.
Buikslotermeerplein
-
Dapperstraat
+
Lindengracht
+
Plein ‘40-’45
-
Ten Katestraat
±
Vespuccistraat
-
Breestraat
+
Haarlem
Schalkwijk
+
Heemskerk
Burg. Nielenplein
+
Hoofddorp
Toolenburg
+
Krommenie
Heilige Weg
-
Landsmeer
ICL Parkeerplaats
±
Aalsmeer
Beverwijk
15
Typering 15 warenmarkten
plaats met behulp van een sollicitatieprocedure waarbij
Op basis van de omvang van de markten en de variatie
onder andere de kwaliteit van de marktkoopman wordt
in het aanbod maken we onderscheid in in de volgende
beoordeeld.
typen (tabel 2): 1.
kleine warenmarkten (S);
Een groot percentage van de marktkooplieden op de
2.
middelgrote warenmarkten (M);
kleine markten verkoopt food. Dit aanbod bestaat
3.
grote tot zeer grote warenmarkten (L/XL).
veelal uit het traditionele assortiment, bijv. groente/ fruit, brood, kaas en vis. Naast het versaanbod bestaat
Tabel 2 Indeling warenmarkten naar type
het assortiment uit non-foodartikelen die relatief
Aalsmeer
Raadhuisplein
M
frequent worden gekocht (bloemen/planten, textiel). In
Amstelveen
Stadsplein
L
iedere branche is doorgaans één aanbieder
Amsterdam
Anton de Komplein
L
vertegenwoordigd. De kleine markten hebben als
Buikslotermeerplein
M
gevolg van de beperkte kritische massa niet of
Dapperstraat
XL
nauwelijks een bovenlokale verzorgingsfunctie. Omdat
Lindengracht
L
het verzorgingsgebied klein is, is het omzet-potentieel
Plein ‘40-’45
M
beperkt. Voor producten met een lage aankoop-
Ten Katestraat
M
frequentie of specifieke doelgroepen is onvoldoende
Vespuccistraat
S
draagvlak. De kleine markten hebben een
Beverwijk
Breestraat
M
boodschappenfunctie.
Haarlem
Schalkwijk
L
Heemskerk
Burg. Nielenplein
L
De kritische massa van de kleine markten is ook
Hoofddorp
Toolenburg
S
onvoldoende groot om autonoom klanten te trekken.
Krommenie
Heilige Weg
S
Dit type warenmarkt is sterk afhankelijk van
Landsmeer
ICL Parkeerplaats
S
consumenten die het bezoek aan een winkelgebied combineren met een bezoek aan de markt. Naarmate
Kleine warenmarkten (S)
de markt verder van het winkelgebied ligt, neemt het
De vier kleine markten uit de selectie van 15 zijn
combinatiebezoek en dus het bezoekersaantal van de
weekmarkten met 10 à 15 kooplieden. Deze kleine
warenmarkt snel af. Dit is zichtbaar op de markt aan de
markten zijn in meerderheid één hele dag geopend.
Heilige Weg in Krommenie. Deze warenmarkt heeft
Alleen de markt in Hoofddorp Toolenburg is slechts één
geen relatie met het boodschappencluster in de kern
ochtend per week geopend. Het beheer van de kleine
waardoor de passantenstroom beperkt is. Dit geldt
markten ligt bij de verschillende gemeenten/stads-
ook, maar in mindere mate, voor de markt in Landsmeer
delen, uitgezonderd de kleine markt in Hoofddorp
en de Vespuccimarkt in Amsterdam. De markt in
Toolenburg. Het beheer van deze markt is uitbesteed
Hoofddorp Toolenburg grenst wel direct aan het
aan een private partij. Toewijzing van plaatsen vindt
winkelgebied en kan rekenen op meer bezoekers.
hier, in tegenstelling tot de andere kleine markten
Observatie van het druktebeeld op de markt De warenmarkt op Plein ‘40-’45 functioneert niet goed De grote warenmarkt (L) in Amstelveen
16
Middelgrote warenmarkten (M)
Ten Katemarkt sluiten beter aan bij de omvang van het
Op de vijf middelgrote markten uit de selectie van 15
verzorgingsgebied. Deze warenmarkten functioneren
staan circa 30 à 60 kooplieden. Het aanbod in de
redelijk tot goed.
foodbranches komt overeen met het aanbod op de kleine markten, alleen zijn er op de middelgrote markt
Ook de middelgrote markten zijn vanwege hun relatief
meerdere aanbieders per versgroep en nog enkele
bescheiden kritische massa en autonome trekkracht
gespecialiseerde kramen. Het non-food aanbod is
voor een belangrijk deel afhankelijk van de nabijheid
divers, maar niet zeer uitgebreid. De middelgrote
van een sterk en attractief winkelgebied. Zo kan de
markten worden primair bezocht voor het doen van
markt in de Breestraat van Beverwijk optimaal
boodschappen. De regelgeving rond het functioneren
profiteren van de winkels eromheen, terwijl in Aalsmeer
van de vijf middelgrote markten komt enigzins overeen.
de winkels op enige afstand liggen. De Ten Katemarkt
Er is sprake van een aanwezigheidsplicht, een
ligt naast een winkelgebied, maar de trekkracht en
sollicitantenlijst etc. De regulering rond de branchering
(auto)bereikbaarheid ervan is matig. In tegenstelling tot
loopt uiteen. De branchering van de markten die door
grote markten als de Albert Cuyp of de Dappermarkt
een private partij worden beheerd (Beverwijk,
kan de Ten Katemarkt dit niet compenseren met een
Aalsmeer), worden gereguleerd evenals de branchering
zeer grote kritische massa (autonome trekkracht).
van de markt op Plein ‘40-’45 in Amsterdam. Grote tot zeer grote warenmarkten (L/XL) De openingsduur per markt verschilt. De drie
Op de vijf grote warenmarkten staan ongeveer 80 tot
middelgrote markten in Amsterdam zijn dagmarkten
110 kooplieden. De grote warenmarkten in de regio
die op 5 tot 6 dagen worden gehouden. Hiervan zijn er
Amsterdam hebben dankzij de diversiteit in het
twee (Buikslotermeerplein, Plein ‘40-’45) die matig tot
aanbod, de keuzemogelijkheden binnen de branches
slecht presteren. Ondanks een uitstekende
en de kritische massa voldoende trekkracht om op hun
bereikbaarheid en ligging naast sterke winkelgebieden
marktdag(en) autonoom klanten te trekken, die niet
kunnen ze onvoldoende consumenten (en omzet) aan
alleen hun boodschappen doen, maar ook overige
zich binden. Dit is te verklaren doordat beide markten
artikelen kopen (kleding, sieraden, fietsaccessoires,
op korte afstand liggen van andere dagmarkten met
stoffen etc.). Naarmate de markten groter worden is de
minimaal een vergelijkbaar aanbod (Mosplein,
wisselwerking met een sterk winkelgebied van minder
respectievelijk Bos en Lommerplein). Hierdoor is het
groot belang om goed te kunnen functioneren. Behalve
potentiële verzorgingsgebied beperkt. Het omzet-
de daadwerkelijke aankoop zijn vaak ook het
potentieel is daarmee onvoldoende groot om vijf à zes
marktbezoek zelf, het rondkijken en de gezelligheid
dagen een markt van deze omvang op te exploiteren.
belangrijke bezoekredenen.
Dit heeft geleid tot leegstand en een afname van de hoeveelheid vers op deze markten. De openingsduur en
De grote markten buiten Amsterdam (Amstel-veen,
het sterke (semi-) dagelijkse assortiment van de
Heemskerk, Haarlem Schalkwijk) staan één dag per
weekmarkt in Aalsmeer en Beverwijk en de 6-daagse
week en functioneren zonder uitzondering (zeer) goed.
17
De markt op het Anton de Komplein (Zuidoost) staat er
In de regio Amsterdam worden twee zeer grote
twee dagen per week. Op andere dagen wordt elders in
warenmarkten (> 150 kooplieden) gehouden
Zuidoost een vergelijkbare markt gehouden. Het
(Dapperstraat, Albert Cuypstraat). De Dappermarkt is
bestedingspotentieel van Amsterdam Zuidoost wordt
opgenomen in de selectie van 15. De dagelijkse
derhalve verdeeld over zes dagen en drie markten. Per
Dappermarkt is een van de (weinige) markten in
marktdag is het omzetpotentieel daarmee relatief
Nederland met meer dan 150 kooplieden. Deze markt is
gering voor een markt van deze omvang. De
dankzij het zeer uitgebreide aanbod zo attractief dat ze
branchering van alle markten wordt gereguleerd,
ook zonder een sterk winkelgebied en zonder een
uitgezonderd die van de markt op de Lindengracht in
goede autobereikbaarheid veel bezoekers trekt.
Amsterdam.
Middelgrote markt: meerdere aanbieders in versgroep Beverwijk: assortiment sluit aan bij verzorgingsgebied Anton de Komplein: omzetpotentieel per dag is gering
18
5
Conclusie huidige situatie warenmarkten
Het functioneren van de warenmarkten in de regio
detailhandel (EIM, 2006). Het is dan ook van belang dat
Amsterdam staat onder druk. Verbetering van het
de aantrekkingskracht van de warenmarkt voor
toekomstperspectief van deze economische sector,
ondernemers wordt verbeterd.
door middel van concrete maatregelen, is gewenst. Op basis van de analyse van de huidige aanbodstructuur,
Van oudsher is de warenmarkt in Nederland een
de trends en ontwikkelingen en de beoordeling en
laagdrempelige vorm van detailhandel. Startende
typering van de 15 geselecteerde warenmarkten kunnen
ondernemers of ondernemers met bijzondere of
we concluderen dat er verschillende redenen zijn
tijdelijke assortimenten kunnen flexibel toegang
waarom sommmige warenmarkten wel goed
krijgen tot de consument. De verkoop van artikelen op
functioneren en andere niet.
de warenmarkten in de regio Amsterdam (èn daarbuiten) is echter zodanig gereguleerd dat het
In de eerste plaats zien we dat markten beter
laagdrempelige karakter van de warenmarkt is
functioneren wanneer het aantal marktkooplieden, het
aangetast. Soms wordt marktwerking zelfs tegen
assortiment en het aantal marktdagen goed is
gegaan (bijv. regulering van branchering, beperkingen
afgestemd op de potentiële verzorgingsfunctie van de
op gebruik eigen materiaal). Het functioneren van
warenmarkt. De warenmarkt bij winkelcentrum
warenmarkten kan verbeterd worden als er in de
Schalkwijk in Haarlem functioneert goed. Met ruim 80
regelgeving meer ruimte wordt geboden voor
kooplieden is deze markt de grootste in Haarlem en
ondernemerschap en innovatie.
heeft als gevolg hiervan een hele sterke concurrentiepositie en een wijkoverstijgende functie.
Voorgaande factoren hebben betrekking op de sector
Het aantal kooplieden, het aantal marktdagen en het
markthandel als geheel. Andere redenen waarom
assortiment op de markt past bij de marktvraag in het
sommige markten beter functioneren dan anderen
verzorgingsgebied. Dit in tegenstelling tot de situatie
hebben betrekking op het niveau van de individuele
op de markt op het Buikslotermeerplein in Amsterdam.
markt.
Deze markt functioneert slecht. Het verzorgingsgebied is relatief klein door de sterke concurrentiepositie van
De meeste algemene warenmarkten functioneren niet
de markt op het Mosveld. Het aantal kooplieden, het
op zichzelf, maar hebben een relatie met nabijgelegen
aantal marktdagen en het assortiment op de markt op
winkelgebieden. Veel marktbezoekers combineren een
het Buikslotermeerplein is onvoldoende afgestemd op
bezoek aan de markt immers met winkelbezoek (of
de beperkte marktvraag.
andersom) (I&O Research, 2004). Een ligging in of nabij een winkelgebied met een vergelijkbare of grotere
In hoofdstuk 2 hebben we geconstateerd dat de
verzorgingsfunctie is dan ook van belang voor het
instroom van nieuwe marktkooplieden op de
economisch functioneren van een warenmarkt. De mate
warenmarkt stagneert. De beroepsgroep vergrijst. Het
waarin er een wisselwerking bestaat tussen markt en
aantal marktkooplieden op de warenmarkten in de
gevestigde detailhandel varieert sterk met de omvang
regio daalt en uit onderzoek blijkt dat de doorstroming
van het aanbod in beide sectoren. In het algemeen
van marktkooplieden op de warenmarkten in
geldt hoe groter het aanbod, hoe minder belangrijk een
bijvoorbeeld Amsterdam de helft zo groot is als de
sterke wisselwerking voor de betreffende partij.
doorstroming van winkeliers in de gevestigde
19
Een grote tot zeer grote warenmarkt is vanwege zijn
We zien dat warenmarkten met een goede
kritische massa en variëteit zo aantrekkelijk dat zij in
bereikbaarheid beter functioneren omdat ze beter dan
staat is autonoom haar klanten te trekken. Een
moeilijk bereikbare markten in staat zijn om
winkelgebied in de omgeving van een grote markt kan
bestedingen in het primaire verzorgingsgebied aan zich
van deze trekkracht profiteren. Voor een (zeer) grote
te binden. Behalve een uitstekende bereikbaarheid per
markt is een sterke wisselwerking met winkels van
auto, openbaar vervoer, te fiets en te voet is het van
ondergeschikt belang (o.a. Dappermarkt).
belang dat er voldoende grote en kwalitatief goede parkeerlocaties zijn nabij de markt. Ook hiervoor geldt
Consumenten zijn primair gericht op de meest
dat grote tot zeer grote warenmarkten vanwege hun
nabijgelegen publieksgerichte voorzieningen om in hun
kritische massa en variëteit zo aantrekkelijk zijn dat
specifieke behoefte te voorzien. Echter, wanneer de
een goede bereikbaarheid van ondergeschikt belang is.
bereikbaarheid van de voorziening slecht is, wordt de afstand tot dezelfde voorziening die verder weg ligt, maar wel goed bereikbaar is, kleiner.
Ligging nabij winkelgebied belangrijk voor kleine markt Dappermarkt: zeer gevarieerd en groot
20
Een uitstekende bereikbaarheid is essentieel
6
Toekomstvisie
6.1
Inleiding
verzorgingsgebieden kunnen bedienen. Zodoende kunnen ze met een klein marktaandeel per verzorgingsgebied toch voldoende omzet genereren. In
De analyse van de warenmarktenstructuur in de regio
kleine verzorgingsgebieden kunnen warenmarkten
Amsterdam en de beoordeling van de 15 geselecteerde
goed functioneren, mits het aantal kooplieden, het
warenmarkten maakt duidelijk dat er geen
aantal dagen (of delen daarvan) en het assortiment
standaardrecept is voor een succesvolle warenmarkt.
past bij de potentiële marktvraag.
Net als bij winkelgebieden is het succes van een
De marktvraag wordt in de eerste plaats bepaald door
warenmarkt afhankelijk van de positie van de markt in
het aantal inwoners in het primaire verzorgingsgebied.
de totale aanbodstructuur en daarnaast van een
Het primaire verzorgingsgebied van een markt kan
veelheid van lokale aspecten. In dit hoofdstuk
worden begrensd aan de hand van de positie ten
formuleren we primaire en secundaire succesfactoren
opzichte van concurrerende markten met een
voor de warenmarkten in de regio Amsterdam. De
vergelijkbare of grotere omvang en diversiteit. De markt
primaire succesfactoren hebben de hoogste prioriteit
bij winkelcentrum Schalkwijk heeft een
en vragen om een afweging op een niveau dat de
verzorgingsfunctie die de wijk overstijgt omdat het de
individuele warenmarkt overstijgt. De secundaire
grootste markt in Haarlem is. Het verzorgingsgebied
succesfactoren zijn essentieel en hebben betrekking
van de warenmarkt op het Buikslotermeerplein in
op het niveau van individuele markten. We geven
Amsterdam is beperkt, omdat het aanbod op het
inzicht in het belang van deze secundaire
Mosveld, de andere algemene markt in stadsdeel
succesfactoren voor de verschillende typen
Noord, aanzienlijk groter en meer divers is.
warenmarkten (S, M, L en XL). Naast primaire en secundaire succesfactoren formuleren we ook succes-
Behalve van het aantal inwoners in het ver-
versterkende factoren. Deze factoren hebben op
zorgingsgebied is de marktvraag afhankelijk van de
zichzelf onvoldoende invloed en zijn geen garantie voor
sociaal-economisch opbouw van de bevolking. Of
succes, maar kunnen wel bijdragen aan verbetering van
hogere inkomensgroepen meer of minder besteden op
het functioneren van een warenmarkt.
warenmarkten is niet bekend. Hierover zijn geen betrouwbare cijfers. Duidelijk is wel dat een
6.2
Primaire succesfactoren
verzorgingsgebied met een laag besteedbaar inkomen een andere marktvraag (kansen voor goedkope
De markt moet worden gezien als een commercieel
producten) heeft dan een verzorgingsgebied met een
concept dat als ‘totaalproduct’ moet innoveren.
hoger besteedbaar inkomen (kansen voor
Primaire succesfactoren voor de markthandel in de
kwaliteitsproducten).
regio Amsterdam zijn: • •
Afstemming van omvang, marktdagen en
Kleine markten (indicatie: < 25 kooplieden) hebben per
assortiment op de verzorgingspositie;
definitie een lokaal bereik en vooral een functie voor
Meer ruimte bieden in regelgeving voor
het doen van dagelijkse boodschappen. Hierbij past
ondernemerschap en innovatie.
een relatief groot aandeel ondernemers in de food.
Afstemming op verzorgingspositie
Grote markten (indicatie: > 75 kooplieden) hebben een
Een belangrijk onderscheidend vermogen van de
groter bereik, waardoor er naast een gevarieerd
markthandel ten opzichte van winkels is dat
foodaanbod voldoende draagvlak is voor een ruim
marktkooplieden gedurende een week meerdere
21
aanbod niet-frequent benodigde artikelen. De (zeer)
De structuur van vraag en aanbod leidt per situatie tot
grote warenmarkt is een aantrekkelijk bezoekdoel om
andere koopkrachtbindingen en toevloeiingen. Zo
te snuffelen, te recreëren en te laten verrassen. Er is
zullen kleine markten en markten met sterke
draagvlak voor een (zeer) gespecialiseerd aanbod. Het
concurrenten minder koopkrachtbinding en -toevloeiing
non-foodaanbod is op dit soort markten dominant.
hebben dan grote markten. Per type markt (branchering) verschilt ook de benodigde omzet per
De middelgrote markt (indicatie: 25 tot 75 kooplieden)
standplaats: foodaanbieders hebben een hogere
zit hier tussenin. De basis wordt gelegd door een sterk
gemiddelde omzet (nodig) dan non-foodaanbieders.
foodaanbod. Variatie binnen dit aanbod (en onderlinge
Het (benodigde) omzetniveau per standplaats op kleine
concurrentie) draagt sterk bij aan de trekkracht van de
markten (vooral food) ligt dan ook hoger dan op grotere
warenmarkt. Naarmate de bezoekersstroom die op het
markten (meer non-food). Er is geen algemeen
dagelijkse aanbod afkomt toeneemt, ontstaat er
geldende norm te geven voor de haalbare omvang van
draagvlak voor overige artikelen (textiel, huishoudelijke
een markt. In kader 1 illustreren we niettemin aan de
artikelen, etc.). In dit licht kan bij markten op een wijze
hand van voorbeelden hoe aanbodstructuur, aantal
die gebruikelijk is in de gevestigde detailhandel
inwoners, marktkooplieden, openingsdagen en type
(stadsdeel)-gemeentelijk beleid worden gevoerd om de
aanbod met elkaar samenhangen.
gewenste aanbodstructuur te realiseren. Op basis van de vraag kan de gewenste spreiding, de omvang per markt, het aantal marktdagen en de branchering worden afgestemd.
Toolenburg: klein verzorgingsgebied met goede markt Grote markt: draagvlak voor gespecialiseerd aanbod Omzet in non-food is gemiddeld lager dan in food
22
Kader 1
Draagvlakanalyse warenmarkten
Voorbeeld Bos en Lommermarkt Amsterdam Op de Bos en Lommermarkt in Amsterdam* staan ± 50 kooplieden. De markt wordt gehouden van dinsdag tot en met zaterdag. Stadsdeel Bos en Lommer telt ruim 30.000 inwoners. In de aangrenzende stadsdelen zijn ook dag- en weekmarkten (kaart 6). Er is geen actueel cijfermateriaal beschikbaar over bestedingen, omzetten en marktaandelen in de ambulante handel. Op basis van cijfers uit 2003 (HBD, 2007) maken we een indicatieve berekening waarmee de relatie tussen het inwonertal van het verzorgingsgebied en de omvang en de frequentie van de markt inzichtelijk wordt gemaakt. Wij gaan ervan uit dat de omzet per ondernemer op de Bos en Lommermarkt minimaal gelijk moet zijn aan de gemiddelde omzet in Nederland om te kunnen spreken van succesvol ondernemerschap. Met de Nederlandse omzet per openingsuur als norm (€ 80,- excl. BTW) en 8 openingsuren per dag, vraagt een
*
DTNP (2007) Toekomstvisie Warenmarkt Bos en Lommer; opdrachtgever Stadsdeel Bos en Lommer
23
marktplaats op de Bos en Lommermarkt gedurende één dag per week ± € 33.000,- omzet op jaarbasis (8 uur x € 80,- x 52 weken). Eén marktdag met 50 kooplieden heeft ± € 1,65 miljoen omzet nodig op jaarbasis. Een goed functionerende dagmarkt van 5 dagen per week en 50 kooplieden heeft ruim € 8 miljoen omzet nodig (5 x 50 x € 33.000,-). De omzet in de ambulante handel bedraagt per jaar ± € 2,8 miljard (excl. BTW), oftewel ± € 175,- per hoofd van de bevolking. Hiermee heeft de ambulante handel een aandeel van ± 4% in de totale detailhandelsbestedingen (± € 4.400,- per inwoner per jaar). Indien 70% van de bestedingen in de ambulante handel door inwoners van Bos en Lommer op de eigen markt terechtkomt en daarnaast nog 20% van de omzet van buiten het stadsdeel toevloeit, bedraagt het omzetpotentieel voor een markt in Bos en Lommer ± 5 miljoen per jaar. We sluiten hiermee aan bij de binding- en toevloeiingscijfers voor dagelijkse boodschappen in winkelgebied Bos en Lommer*. We kunnen concluderen dat het benodigde omzetniveau voor een goed functionerende dagmarkt van 5 dagen en met ± 50 kooplieden (± € 8 miljoen per jaar) op gespannen voet staat met het aanwezige omzetpotentieel in Bos en Lommer (± € 5 miljoen per jaar). In deze situatie is heroverweging van het aantal markten in westelijk Amsterdam, de omvang per markt of het aantal marktdagen per markt gewenst. Voorbeeldberekeningen naar omvang Zoals gezegd is er geen algemeen geldende norm te geven voor de haalbare omvang van een markt. Om toch enig inzicht te geven in de benodigde verzorgingspositie geven we voor een fictieve kleine, middelgrote en grote markt een indicatieve voorbeeldberekening. In een dorp met 10.000 à 15.000 inwoners en een koopkrachtbinding van 30 à 40% is het omzetpotentieel voor de markt circa € 0,5 à 1,0 miljoen. De toevloeiing van koopkracht is beperkt. Het aanbod zal vooral (moeten) bestaan uit food. Aanbieders van food hebben gemiddeld een hogere omzet per openingsuur dan marktkooplieden die kleding, bloemen/ planten of stoffen (non-food) verkopen.
*
Gemeente Amsterdam (2007), Winkelen in Amsterdam 2005-2006
Warenmarkt op het Bos en Lommerplein
24
Tussenmeer: weekmarkt bij stadsdeelcentrum Osdorp Ten Katemarkt: dagmarkt in stadsdeel Oud-West
De gemiddelde omzet per openingsuur van een
Tabel 3 Voorbeeld kleine markt
marktkoopman met een foodkraam bedraagt
Aantal inwoners
€ 120,- (excl. BTW). Uitgaande van deze
Omzetpotentieel/hoofd
gemiddelde omzet vraagt een ingevulde
Koopkrachtbinding
marktplaats gedurende één dag per week in de
Potentiële omzet
foodbranche ± € 50.000,- omzet op jaarbasis
€ 50.000
(8 uur x € 120,- x 52 weken)*.
Gemiddelde omzet per marktkoopman per jaar
10 - 20
Wanneer we de potentiële omzet in het
Potentieel aantal marktkooplieden per week
verzorgingsgebied delen door de gemiddelde
10.000 - 15.000 € 175 30 à 40% € 0,5 - 1 mln
Tabel 4 Voorbeeld middelgrote markt
omzet per marktkoopman per jaar krijgen we
Aantal inwoners
indicatief inzicht in de potentiële omvang van
Omzetpotentieel/hoofd
een warenmarkt in het verzorgingsgebied.
Koopkrachtbinding
50 à 60%
Naarmate de markt groter wordt, zal de
Potentiële omzet
€ 2 - 3 mln
koopkrachtbinding kunnen stijgen. Door het
Gemiddelde omzet per marktkoopman per jaar
€ 40.000
Potentieel aantal marktkooplieden per week
50 - 75
grotere percentage non-food op grote markten zal de gemiddelde omzet per marktkoopman lager kunnen liggen dan op kleine markten met vooral food. Als het verzorgingsgebied
25.000 - 30.000 € 175
Tabel 5 Voorbeeld grote markt
zeer groot is, is het potentieel aantal markt-
Aantal inwoners
kooplieden per week zo groot dat er voldoende
Omzetpotentieel/hoofd
distributieve ruimte is om de markt meerdere
Koopkrachtbinding
70 à 80%
dagen per week te houden (maar met minder
Potentiële omzet
€ 6 - 8 mln
kooplieden per dag).
Gemiddelde omzet per marktkoopman per jaar
€ 30.000
Potentieel aantal marktkooplieden per week
200 - 280
Idem bij 2 dagen/week
100 - 140
*
50.000 - 60.000 € 175
Wij benadrukken nogmaals dat deze berekening indicatief is en alleen als voorbeeld dient. Voor elke markt zullen heel andere cijfers kunnen gelden.
Kleine markt: Landsmeer
Middelgrote markt: Beverwijk
Grote markt: Haarlem Schalkwijk
25
Meer ruimte voor ondernemerschap
prijsniveau in bepaalde branches is dusdanig gedaald
Een tweede primaire succesfactor voor de markthandel
dat dit soms lager ligt dan op de warenmarkt.
heeft betrekking op de mate waarin kooplieden
Marktondernemers worden door de huidige regelgeving
(kunnen) inspelen op actuele consumentenwensen. De
gedwongen tot kleinschaligheid waardoor ze moeilijk
markthandel verliest al jaren marktaandeel ten
kunnen (blijven) concurreren met de gevestigde
opzichte van andere vormen van detailhandel (winkels,
detailhandel. In tegenstelling tot de gevestigde
internet). Om deze trend te keren is het van groot
detailhandel is uitbreiding of verandering van
belang dat een fundamentele discussie wordt gevoerd
assortiment vaak alleen mogelijk binnen de gevoerde
over de wijze waarop markten worden georganiseerd en
branche. Kooplieden moeten in de regel altijd zelf
gereguleerd.
aanwezig zijn in hun kraam of verkoopwagen. Als gevolg hiervan is het onmogelijk om filialen te openen.
In de gevestigde detailhandel (winkels) heeft in de
Ook uitbreiding van het aantal openingsuren door
afgelopen decennia schaalvergroting en
bijvoorbeeld avondopenstelling, zoals bij winkels in
professionalisering plaats gevonden. Het oppervlak per
toenemende mate voorkomt, is door de aanwezigheids-
winkel en het assortiment dat aangeboden wordt, is
plicht niet mogelijk. Door de kleinschaligheid van
sterk toegenomen. Dankzij filialisering profiteren
ondernemingen zijn investeringen in personeel,
winkels van schaalvoordelen bij de inkoop en
ondernemersvaardigheden of pinautomaat vaak
marketing van hun producten en bij overige aspecten in
nauwelijks rendabel. Professionalisering van de
de bedrijfsvoering. Ze worden daarbij niet gehinderd
markthandel wordt gefrustreerd en innovatie
door branchebeperkingen, wat ruimte biedt voor een
onvoldoende gestimuleerd. Voor sterke ondernemers
breed en flexibel assortiment (o.a. Kruidvat, Lidl,
met een vernieuwend idee, bijzonder assortiment of
Action, Sissy-Boy Homeland, Lidl, Bijenkorf). De
originele formule is toetreding in veel gevallen niet
concurrentiekracht van de winkels heeft onder invloed
eenvoudig. Op termijn leidt dit tot verschraling van het
van deze ontwikkelingen niet geleden, integendeel, het
aanbod (kader 2).
Warenmarkt verliest marktaandeel aan winkels Marktkoopman/-vrouw moet altijd zelf aanwezig zijn
26
Markthandel: veelal kleinschalige ondernemingen
Kader 2
Boris, de nieuwe generatie marktondernemer?
Boris is ondernemer en heeft een nieuw en uniek concept bedacht om marktbezoekers kennis te laten maken met zijn grote passie: ‘de Italiaanse keuken’. Een ontwerper krijgt opdracht om de huisstijl van het ‘Olive-Alive’-concept te ontwikkelen. Boris ziet het al helemaal voor zich: de zilverkleurige aanhanger wordt de markt opgereden. De luiken gaan open, de ovens gaan aan en een een groot roestvrijstalen kookeiland rolt naar buiten. Twee koks maken heerlijk geurende broodjes met mozzarella, basilicum en zongedroogde tomaatjes, auberginerolletjes met tapenade, huisgemaakte pasta met verse pesto.... Het publiek stroomt toe en neemt plaats op de loungebanken. Dit is een ideale plek om te relaxen, te eten en drinken, genieten en om nieuwe smaakideeën op te doen, want alle ingrediënten zijn te koop bij de vriendelijke verkoopsters: ovenverse focaccia, pasta, tapenade, kaas én de lekkerste olijven. Het wijnrek biedt keuze uit 20 soorten Italiaanse wijnen en bij ‘Olive-Alive’ kun je ook kwaliteitspannen, keukenmessen en pastarollers kopen.
27
Het businessplan van Boris is bijna klaar. Hij wil met vijf wagens minimaal 25 warenmarkten per week aan doen. Zodoende kan hij groot inkopen en verse producten garanderen. Hij vraagt bij verschillende gemeenten marktverordeningen en -reglementen op en dan breekt het zweet hem uit....Op een aantal markten mag Boris niet komen met zijn ‘Olive-Alive’-concept omdat eigen materiaal niet is toegestaan. Hij wordt verplicht een kraam te huren. Op vrijwel alle markten zijn de standplaatsen te klein voor zijn aanhanger, kookeiland en loungebanken. Bovendien moet Boris als ondernemer zelf voortdurend aanwezig zijn in zijn verkoopwagen. Met vijf wagens gaat dat niet en met filiaalhouders of waarnemers mag Boris niet werken. Bij nadere bestudering van de regels blijkt dat nog niet alles te zijn. Veel warenmarkten voeren een branchebeleid en laten alleen nieuwkomers in bepaalde branches toe. In welke branche opereert Boris? Hij verkoopt food (ovenverse broodjes, olijven etc.) én non-food (pannen, pastarollers etc.) en is daarnaast ook een horecabedrijf. Nog afgezien van eventuele branchebeperkingen heeft Boris als nieuwkomer op de warenmarkt sowieso de minste rechten. Op de waren-markten waarin Boris geïnteresseerd is, worden standplaatsen toegewezen op basis van anciënniteit. Diegene die het langst is ingeschreven op de sollicitantenlijst heeft de beste uitgangspositie voor een vaste standplaats, een standplaats met veel passanten of uitbreiding van de standplaats. Bij de start van zijn onderneming staat Boris in ieder geval op de slechtste plek, zelfs al zou hij graag meer betalen voor een betere locatie. Al met al concludeert Boris dat de warenmarkt vooral aantrekkelijk is voor die ondernemers die lang op één plek blijven staan. Wellicht kan hij in de loop der jaren rechten opbouwen zodat hij uiteindelijk op de beste plek van de markt staat? Zijn ‘Olive-Alive’-concept is dan bekend bij het publiek en dus meer waard. Zijn geduld en inspanning kan hij op termijn terugverdienen door de verkoop van zijn bedrijf. Maar helaas: de plaatsen op de warenmarkt worden op naam van de ondernemer en niet op bedrijfsnaam toegewezen. Zijn opvolger moet weer achteraan beginnen. Dit zal de verkoop van zijn bedrijf met dure wagens en apparatuur niet eenvoudig maken. Hij zal sneller moeten afschrijven en tien jaar voordat hij zijn bedrijf beëindigt, moeten stoppen met grote investeringen....Boris zucht en legt de stapel marktverordeningen en -reglementen weg. Boris is ondernemer. Een week later gaat hij op zoek naar een leuk winkelpand aan de rand van het centrum*.
*
28
Boris en het beschreven ‘Olive-Alive’-concept zijn verzonnen door DTNP en derhalve fictief. Het voorbeeld is bedoeld om te illustreren waar (potentiële) marktondernemers mee te maken krijgen. Het verklaart mogelijk de afnemende belangstelling van (innovatieve) ondernemers voor de warenmarkt.
Zonder ingrijpende veranderingen zal het marktaandeel
heroverwegen. Mogelijk sluit toewijzing op basis van
van de warenmarkt in de toekomst verder dalen. Om
bijvoorbeeld bieding, loting of kwaliteit van de
deze neergang te doorbreken is het van belang dat het
ondernemer op termijn beter aan bij een modern
vestigingsklimaat van de warenmarkt voor nieuwe
concept voor de markt.
generaties ondernemers aanzienlijk wordt verbeterd. Een fundamentele (discussie over) wijziging van de
Het voert te ver in deze rapportage reeds een
regelgeving is hiervoor noodzakelijk.
(model)verordening op te stellen voor de toekomstgerichte warenmarkt. In verband met het
Er dient ruimte te worden geboden aan de
vergaande karakter van de noodzakelijke
noodzakelijke schaalvergroting. Dit kan in praktische
aanpassingen, vraagt dit om een zorgvuldig proces en
zin door marktplaatsen te vergroten, flexibeler te
overleg met betrokkenen. Hierbij kan worden
maken en meer eigen materiaal toe te staan. De
aangesloten op de landelijke discussie die momenteel
aanwezigheidsplicht voor de ondernemer kan worden
plaatsvindt over de door de Vereniging Nederlandse
gewijzigd in een aanwezigheidsplicht van de
Gemeenten (VNG) in voorbereiding zijnde model-
onderneming. Hiermee worden schaalvergroting in de
verordening.
vorm van filialisering en langere openingstijden mogelijk. Door plaatsen toe te wijzen aan
Door middel van een aantal pilotprojecten kan op
ondernemingen in plaats van aan personen, kan het
verschillende markten ervaring worden opgedaan met
bedrijf beter worden overgenomen. Hierdoor behouden
nieuwe regelgeving rond de toewijzing van plaatsen,
bedrijven hun waarde en loont het ook op latere leeftijd
marktwerking, mogelijkheden voor flexibilisering en
om te blijven investeren en innoveren.
schaalvergroting. Aan de hand van de opgedane ervaringen kan de regelgeving (geleidelijk) worden
Om de toegankelijkheid voor nieuwe ondernemers te
aangepast.
vergroten is het gewenst het anciënniteitsstelsel te
Toewijzen van plaatsen door loting of bieding?
Ruimte bieden voor schaalvergroting en filialisering? Aanwezigheidsplicht onderneming i.p.v. ondernemer?
29
6.3
Secundaire succesfactoren
De primaire succesfactoren vragen om een afweging op
Bereikbaarheid warenmarkt
een niveau dat de individuele warenmarkt overstijgt.
Voor het economisch functioneren van individuele
Nadat aan de primaire succesfactoren invulling is
warenmarkten is het van belang dat de bereikbaarheid
gegeven, kunnen de volgende secundaire
vanuit het primaire verzorgingsgebied optimaal is. Per
succesfactoren verder bijdragen aan verbetering van
warenmarkt varieert de omvang van het primaire
het functioneren van individuele warenmarkten.
verzorgingsgebied en het belang van de verschillende
• •
Nabijheid en uitwisseling tussen warenmarkt en
vervoersmodaliteiten loopt daarmee uiteen. In het
winkelgebied;
algemeen kunnen we zeggen dat kleine markten vooral
Goede bereikbaarheid van de warenmarkt.
lokaal functioneren. De bereikbaarheid per fiets en te
De secundaire succesfactoren zijn minder structureel
voet dienen uitstekend te zijn, maar ook een goede
van aard en hebben betrekking op het niveau van
autobereikbaarheid is essentieel (bijv. Heilige Weg
individuele warenmarkten. Het belang van de
Krommenie, ICL Parkeer-plaats Landsmeer). Een slechte
secundaire succesfactoren hangt af van het type markt.
autobereikbaarheid, te weinig parkeerplaatsen of betaald parkeren heeft al snel een nadelig effect op het
Wisselwerking markt en winkelgebied
functioneren van de kleine markt omdat de kritische
De meeste algemene warenmarkten functioneren niet
massa en de trekkracht beperkt zijn.
op zichzelf, maar hebben een relatie met de gevestigde detailhandel. Met name voor middelgrote en kleine
Naarmate een markt groter wordt, neemt het belang
markten is de nabijheid van een kwalitatief goed
van de auto toe en zijn er ook in absolute zin meer
winkelgebied van wezenlijk belang. Hierbij geldt dat de
parkeerplaatsen nodig (bijv. Haarlem Winkelcentrum
verzorgingspositie van het winkelgebied minimaal even
Schalkwijk, Amsterdam Anton de Komplein). Naarmate
groot moet zijn als de verzorgingspositie van de markt
de kwaliteit en omvang van de markt toeneemt, zal de
(bijv. Hoofddorp Winkelcentrum Toolenburg, Beverwijk
bezoeker bereid zijn eventuele concessies te doen. Een
Breestraat ). Zo is een middelgrote warenmarkt met 50
grote of zeer grote warenmarkt is vanwege het
kooplieden nauwelijks gebaat bij de aanwezigheid van
uitgebreide, bijzondere en gespecialiseerde
een buurtwinkelcentrum omdat de verzorgingsfunctie
assortiment en de sfeer dermate interessant dat de
van deze warenmarkt die van het winkelgebied
verblijfsduur er gemiddeld langer zal zijn. Bezoekers
overstijgt.
zijn dan bereid om (relatief veel) moeite te doen om hier te komen (bijv. Amsterdam Dapperstraat).
Om van elkaar te kunnen profiteren is het van belang
Niettemin is een goede bereikbaarheid van een markt
dat er tussen de warenmarkt en de gevestigde
een belangrijke succesfactor.
detailhandel een duidelijke zicht- en looprelatie bestaat, zonder fysieke en visuele barrières. Ook bij de uitstraling en routing naar en over de markt dient bij voorkeur te worden aangesloten op de routing in het winkelgebied.
30
6.4
Succesversterkende factoren
Naast de primaire succesfactoren die betrekking
Door aanpassing/uitbreiding van de openingsuren kan
hebben op de markthandel in de regio Amsterdam in
mogelijk meer worden ingespeeld op schooltijden en
het algemeen en de secundaire succesfactoren die
werktijden van (potentiële) klanten. Door openings-
betrekking hebben op de individuele warenmarkten,
tijden meer in lijn te brengen met winkelopeningstijden
onderscheiden we enkele succesversterkende factoren.
(9.00-18.00 uur), neemt de achterstand op dit punt ten
De succesversterkende factoren kunnen, nadat
opzichte van de gevestigde detailhandel (deels) af.
invulling is gegeven aan de primaire en secundaire succesfactoren, een bijdrage leveren aan verdere
Opzet en routing
verbetering van het functioneren van warenmarkten.
De meeste marktbezoekers bezoeken de warenmarkt
Succesversterkende factoren zijn:
doelgericht voor de aankoop van bepaalde producten.
•
Uniforme en klantgerichte openingstijden;
Een overzichtelijke opzet van de warenmarkt is daarom
•
Overzichtelijke opzet en logische routing;
van groot belang. Een logische routing in een compacte
•
Professioneel warenmarktmanagement;
opstelling met een aaneengesloten front en beperkte
•
Schone, veilige en comfortabele markten.
loopafstanden vergroot de herkenbaarheid van de warenmarkt als een geheel en garandeert de goede
Openingstijden warenmarkt
zichtbaarheid van alle kooplieden.
De openingstijden van de warenmarkten zijn vastgelegd in de verschillende verordeningen. Voor
Op een kleine of middelgrote warenmarkt (bijv.
consumenten is het van belang dat ze tijdens de
Landsmeer, Aalsmeer) kunnen consumenten
algemeen bekende openingsuren van de markt een
gemakkelijk en efficiënt hun dagelijkse aankopen
volledig opgebouwde en goed gesorteerde warenmarkt
doen. Op een grote tot zeer grote markt biedt een
aantreffen. Later beginnen, vroeger inpakken of eerder
heldere opzet consumenten houvast bij hun oriëntatie
vertrekken is niet in het belang van de markt als geheel
(bijv. Amstelveen, Dappermarkt).
en moet zoveel mogelijk worden voorkomen.
Overzichtelijke opzet kan bijdragen aan succes Warenmarkt promoten als totaalconcept
Ontspannen sfeer en prettige omgeving zijn belangrijk
31
Professioneel marktbeheer en promotie
gerichte campagne kan de markt als totaalconcept
Een succesvolle markt dient professioneel te worden
worden geprofileerd en het bezoek aan de warenmarkt
beheerd. Afhankelijk van de visie van de gemeente (die
worden gestimuleerd. Omdat doelgroepen en belangen
de markt instelt) en de mate waarin kennis en
parallel lopen, kan hierbij worden samengewerkt met
capaciteit beschikbaar is, kan gekozen worden voor
de nabijgelegen gevestigde detailhandel.
een bepaalde beheervorm. Hierbij kunnen bevoegdheden en taken in meer of mindere mate
Schone, veilige en comfortabele markten
worden verzelfstandigd. Ook de omvang, frequentie en
Consumenten doen hun aankopen bij voorkeur in een
locatie van de markt kunnen hierbij een rol spelen.
ontspannen sfeer en een prettige omgeving. Een schone, veilige en obstakelvrije inrichting van de
Uitgangspunt voor iedere warenmarkt dient te zijn dat
warenmarkten is dan ook belangrijk. Behalve een
de warenmarkt beheerd wordt als commercieel
efficiënte afvalverwerking, goede bereikbaarheid voor
totaalconcept, vergelijkbaar met een winkelcentrum of
hulpdiensten (brandweer, politie), moderne
een warenhuis. Dit vraagt om professioneel
nutsvoorzieningen, eigentijdse bestrating en een
marktmanagement dat niet de marktkoopman,
goede verlichting kan hierbij, met name bij grote tot
kramenverhuurder of de inrichting van de openbare
zeer grote warenmarkten, ook gedacht worden aan
ruimte, maar de (potentiële) klant als uitgangspunt
voorzieningen zoals een openbaar toilet of een
neemt. Onderdeel van actief marktmanagement is
ontmoetingsplein met bankjes. Hierdoor wordt
professionele promotie. Door de uitvoering van een
verlenging van de verblijfsduur gestimuleerd.
doordachte en op het primaire verzorgingsgebied
Beheer warenmarkt: een commercieel totaalconcept (Potentiële) klant staat centraal!
32
Even uitrusten tijdens een bezoek aan de markt...
6.5
Uitvoeringsprojecten Project: Feiten en cijfers
Om daadwerkelijk te komen tot verbetering van het
•
functioneren van de algemene warenmarkt in de regio
Om goed ruimtelijk warenmarktbeleid te kunnen voeren
Amsterdam benoemen we in het verlengde van de
is het van belang dat gemeenten en stadsdelen de
primaire en secundaire succesfactoren en
beschikking hebben over actuele feiten en cijfers ten
succesversterkende factoren zes projecten die in de
aanzien van aantallen kooplieden en kramen etc. Een
komende 1 à 5 jaar uitgevoerd kunnen worden.
betrouwbare onderzoeksmethode en een uniforme
Uitvoering van deze projecten vraagt inzet van de
weergave van gegevens over de warenmarkten in de
gemeenten en stadsdelen in de regio Amsterdam, de
regio Amsterdam zijn noodzakelijk voor een degelijke
marktbeheerders, kooplieden en branche- en
onderbouwing van warenmarktbeleid. Daarnaast is het
belangenorganisaties waaronder de KvK Amsterdam,
van belang dat algemene kengetallen over de markt-
HBD en CVAH. Per project geven we aan wat het doel en
handel, zoals bestedingscijfers en omzetgegevens
het middel zijn.
worden geactualiseerd.
Afstemming op verzorgingspositie
Meer ruimte voor ondernemerschap
•
Project: Gemeentelijk warenmarktbeleid
•
Project: Verordening warenmarkt
De eerste primaire succesfactor voor goed
Meer ruimte bieden in regelgeving voor ondernemer-
functionerende warenmarkten in de regio Amsterdam is
schap en innovatie is de tweede primaire succesfactor
een optimale afstemming van omvang, marktdagen en
voor de warenmarkten in de regio Amsterdam. Om
assortiment op de verzorgingspositie. Hiervoor is het
hieraan concreet invulling te kunnen geven is het van
voeren van gemeentelijk warenmarktbeleid
belang dat er een kaderverordening voor de algemene
noodzakelijk. In gemeentelijk warenmarktbeleid wordt
warenmarkten wordt opgesteld. In deze
een integrale afweging gemaakt over de gewenste
kaderverordening wordt meer ruimte geboden voor
functie, locatie, omvang, aantal marktdagen,
vernieuwing en innovatie. Tegelijkertijd blijven er
branchering, openingstijden en regelgeving van de
mogelijkheden voor lokaal maatwerk in de
markt(en) in de betreffende gemeente/stadsdeel. Het
marktverordeningen van gemeenten en stadsdelen.
beleid ten aanzien van markten met een bovenlokale of stadsdeeloverstijgende verzorgingsfunctie vraagt nadere afstemming met aangrenzende gemeenten/ stadsdelen.
Warenmarktbeleid: afweging over locaties markten Project: inzicht in bestedingscijfers
Verordening: meer ruimte voor ondernemerschap
33
•
Project: Pilots moderne warenmarkt
comfortabele omgeving het succes van warenmarkten
Vooruitlopend op of in combinatie met het opstellen
versterken. Om de kwaliteit van warenmarkten te
van een kaderverordening kan in een aantal pilots
verbeteren is het van belang dat marktkooplieden en
ervaring worden opgedaan met specifieke maatregelen.
gemeenten/stadsdelen per markt samen werken aan
Op enkele warenmarkten in de regio Amsterdam kan
het benoemen, analyseren en verbeteren van
een proef worden gestart waarin diverse nieuwe
specifieke knelpunten van de desbetreffende markt.
vormen van toewijzing van marktplaatsen, gebruik van materiaal en flexibel gebruik van marktkramen etc.
•
worden getest. De resultaten van de pilots worden bij
In samenhang met maatregelen om de kwaliteit van
voorkeur jaarlijks gemeten om het effect van bepaalde
warenmarkten te verbeteren kunnen gemeenten/
maatregelen te kunnen beoordelen.
stadsdelen en marktkooplieden het initiatief nemen om
Project: Warenmarktmanagement
het beheer en de promotie van individuele warenVerbetering functioneren warenmarkten •
Project: Kwaliteitsverbetering warenmarkt
markt(en) te professionaliseren door de invoering van warenmarktmanagement. Welke beheervorm wordt
Een goede bereikbaarheid en wisselwerking tussen
gekozen is afhankelijk van het gemeentelijke
warenmarkt en winkelgebied zijn belangrijke
warenmarktbeleid, de beschikbare kennis en
secundaire succesfactoren voor de warenmarkten in de
capaciteit. Uitgangspunt dient te zijn dat de waren-
regio Amsterdam. Daarnaast kunnen uniforme en
markten beheerd worden als commercieel
klantgerichte openingstijden, een overzichtelijke opzet,
totaalconcept waarbij de klant centraal staat.
een logische routing en een schone, veilige en
Ervaringen opdoen in pilots
34
Streven naar kwaliteitsverbetering: project 5
Warenmarktmanagement: professioneel beheer
Bijlage 1 Begeleidingscommissie De heer G. ten Berge
Kamer van Koophandel Amsterdam
Mevrouw M. Bleeker
Centrale Vereniging Ambulante Handel
De heer C. van Gijn
Hoofdbedrijfschap Detailhandel
De heer M. Jonker
Kamer van Koophandel Amsterdam
De heer G. Kooiman
Kamer van Koophandel Amsterdam
De heer J. Tempelaars
Centrale Vereniging Ambulante Handel
35
Bijlage 2 Expertmeeting Hoofdlijnen van de discussie In het kader van het onderzoek naar de toekomst van de warenmarkt in de regio Amsterdam is op maandag 29 oktober j.l. een expertmeeting georganiseerd. Doel van de expertmeeting was om inzicht te krijgen in de visie van belanghebbenden en een discussie te voeren over de wijze waarop het functioneren van de warenmarkt in de toekomst verbeterd kan worden. Voor de expertmeeting was een brede vertegenwoordiging van marktkooplieden, gemeentelijke overheden, belangenbehartigers, inkooporganisaties en kramenverhuurders uitgenodigd. Met de deelnemers aan de expertmeeting is gediscussieerd over de succesfactoren van een warenmarkt. In deze discussie werd naar voren gebracht dat de warenmarkt in de eerste plaats gezien moet worden als één economische eenheid en ook op die manier gepresenteerd en gepromoot dient te worden. De marktkooplieden kunnen de markt samen tot een beleving/attractie maken. Daarbij is het van belang dat de kooplieden zich van elkaar onderscheiden door de verkoop van een grote diversiteit aan producten. Dit uitgangspunt geldt in mindere mate voor dorpsmarkten. In een dorp heeft een warenmarkt een boodschappenfunctie én een sociale functie en hoeft zij (juist) geen bijzondere belevingswaarde te hebben. Geconcludeerd wordt dat de gemeentelijke overheid en de markthandel altijd de volgende vraag moeten kunnen beantwoorden: wat voor soort markt willen we en wat voor soort markt kunnen we zijn in relatie tot het aanbod in de regio en de (potentiële) omvang van het verzorgingsgebied? Een heldere en realistische visie op de functie en positie van een warenmarkt is een belangrijke voorwaarde voor succes. De deelnemers aan de expertmeeting onderschrijven de gedachte dat de regelgeving in de markthandel eerder een belemmerende factor is dan een stimulerende factor als het gaat om aantrekkelijke warenmarkten. Een oplossing voor de huidige problematiek in de markthandel ligt volgens de deelnemers dan ook in een flexibeler marktverordening en deregulering. Het primaat moet niet langer liggen bij het behoud van het bestaande aanbod, maar bij vernieuwing van het aanbod. Goede marktondernemers moeten de ruimte krijgen om te investeren en te ondernemen. Op dit moment komt het nog te vaak voor dat ze (te) lang moeten wachten op een plaats of op uitbreiding van hun marktplaats. De deelnemers aan de expertmeeting zien het belang van een actieve promotie, goede sfeer en aantrekkelijke kramen, maar erkennen ook dat er structurele maatregelen genomen moeten worden, wil de huidige neerwaartse spiraal gekeerd worden. Deze oplossingen kunnen worden gezocht in een heldere visie op de haalbare functie en positie van een warenmark en in flexibilisering van de regelementen.
36
Deelnemerslijst De heer P. Aben
Coördinator Economische Zaken stadsdeel Zuid-Oost Amsterdam
De heer S. Bedeke
Beleidsmedewerker Marktzaken Stadsdeel Centrum Amsterdam
De heer G. ten Berge
Kamer van Koophandel Amsterdam
Mevrouw M. Bleeker
Centrale Vereniging Ambulante Handel
De heer J. Broeders
Stadsdeel Bos en Lommer
De heer C. van Gijn
Hoofdbedrijfschap Detailhandel
De heer M. de Graaf
Hoofdbedrijfschap Detailhandel
De heer P. Groenendaal
Beheerteam Stadsdeel Oost-Watergraafsmeer Dappermarkt
De heer M. Jonker
Kamer van Koophandel Amsterdam
Mevrouw M. Kelch
Marktcommissie Oud-West en Osdorp
De heer H. Kroesen
Formulemanager
De heer E. Linthorst
Wethouder Albert Cuyp
Mevrouw B. Meulenhoff
Stadsdeel Centrum
De heer A. Prins
Marktmeesters Gemeente Amstelveen
De heer T. de Rooi
Centrale Vereniging Ambulante Handel
De heer J. Spaan
Stadsdeel Noord
De heer J. Tempelaars
Centrale Vereniging Ambulante Handel
De heer T. de Veen
Ondernemers/voorzitter HKC
De heer M. Vink
Marktmeester Heemskerk
De heer F. Visser
Hoofdbedrijfschap Detailhandel
De heer H. Visser
Marktbeheer Stadsdeel Bos en Lommer
De heer H. Visser
Marktmeester Bos en Lommer
De heer G. Wals
Marktcommissie Landsmeer en Monnickendam
De heer E. Wijnberg
Adviesbureau warenmarkt
Mevrouw L. Wesselius
De Zwart Kramenverhuur Monnickendam
37
Bijlage 3 Begrippenlijst Algemene warenmarkt Een warenmarkt met een divers assortiment die wekelijks of meerdere dagen per week wordt gehouden. Ambulante handel Het te koop aanbieden of venten van goederen via deur- aan deurverkoop, vanuit een marktkraam of verkoopwagen op een warenmarkt, een solitaire standplaats of jaarmarkt/braderie. Anciënniteitsbeginsel in de markthandel Het aantal jaren dat een marktkoopman ingeschreven staat is bepalend bij de toewijzing van marktplaatsen en uitbreiding van marktplaatsen. Braderie Een incidentele feestelijke activiteit waarbij de straatverkoop van een grote variëteit aan producten wordt gecombineerd met attracties voor vermaak en/of vertoon van kunsten. Branche Een groep van bedrijven die wordt gekenmerkt door één bepaalde (dominante) assortimentsgroep of door een veel voorkomende combinatie van assortimentsgroepen (bijv. warenhuizen). Dagmarkt Een warenmarkt die minimaal vier dagen per week op eenzelfde locatie wordt gehouden. Detailhandel Het bedrijfsmatig te koop aanbieden, waaronder begrepen de uitstalling ten verkoop, het verkopen en/of leveren van goederen aan personen die die goederen kopen voor gebruik, verbruik of aanwending anders dan in de uitoefening van een beroeps- of bedrijfsactiviteit alsmede anders dan voor verbruik ter plaatse. Marktaandeel Aandeel van de betreffende ondernemingen in de consumptieve bestedingen aan productgroepen, uitgedrukt in procenten. Marktverordening Iedere gemeente waar een warenmarkt wordt gehouden heeft een marktverordening, waarin publiekrechtelijke regels zijn opgenomen betreffende het houden van een reguliere warenmarkt in de gemeente. Primair verzorgingsgebied Het aaneengesloten gebied rond een voorzieningencluster dat zorgt voor circa 50% van de omzet in het voorzieningencluster.
38
Solitaire standplaats Standplaatsen op de openbare weg (buiten de warenmarkt), waar ondernemers hun artikelen aan het publiek verkopen. Themamarkt Een warenmarkt die zich van andere markten onderscheidt door een specialisatie op bepaalde producten en/of doelgroepen (bijv. groenten- en fruitmarkt, antiekmarkt, boekenmarkt etc.). Warenmarkt Een verzameling van minimaal 7 kramen, verkoopwagens of grondplaatsen van waaruit de toegelaten kooplieden detailhandel bedrijven. Een warenmarkt wordt met vaste regelmaat gehouden op een bepaald tijdstip en op een bepaalde dag en is ingesteld krachtens een gemeenteraadsbesluit. Weekmarkt Een warenmarkt die één tot drie dagen per week op eenzelfde locatie wordt gehouden. Winkel Ieder voor het publiek vrij toegankelijk pand dat bedoeld is voor de verkoop van detailhandelsartikelen en dat een winkelvloeroppervlakte van minstens 10 m² in gebruik heeft of, in geval van leegstand, zal krijgen. Winkelgebied Een geografisch geheel waarbinnen minimaal 5 winkels zijn gevestigd, eventueel in samenhang met andere consumentverzorgende functies (horeca, dienstverlening etc.).
39
Bijlage 4 Ontwikkeling aantal warenmarkten 1997 Weekmarkt
2007
Dagmarkt
Weekmarkt
Dagmarkt
Maandag
5
6
6
5
Dinsdag
7
9
7
8
Woensdag
9
9
9
8
Donderdag
7
9
7
8
Vrijdag
8
9
8
8
Zaterdag
9
9
8
8
Bijlage 5 Ontwikkeling aantal kooplieden 1997 Weekmarkt
40
2007
Dagmarkt
Weekmarkt
Dagmarkt
Maandag
± 480
± 820
± 360
± 520
Dinsdag
± 410
± 1.340
± 280
± 740
Woensdag
± 540
± 1.150
± 340
± 740
Donderdag
± 550
± 1.150
± 290
± 740
Vrijdag
± 540
± 1.150
± 400
± 740
Zaterdag
± 570
± 1.150
± 400
± 740
Bijlage 6 Ontwikkeling aantal winkels
41
Bijlage 7 Analyse 15 warenmarkten Aalsmeer Raadhuisplein Locatie en openingstijden De warenmarkt in Aalsmeer wordt gehouden op dinsdag (9.30-16.00 uur) op het Raad-huisplein. Het Raadhuisplein ligt decentraal in het noordwesten van de kern. Omvang primair verzorgingsgebied De warenmarkt in Aalsmeer heeft naar onze inschatting op dit moment primair een functie voor de inwoners van Aalsmeer en de omliggende kleine kernen. Hier wonen ± 25.000 mensen. Omvang en branchering Op de markt staan circa 32 kooplieden, circa 35% minder dan in 1997. Ongeveer 40% van de kooplieden verkoopt food (o.a. snoep, groente). Overig aanbod bestaat uit kleding, huishoudtextiel, etc. Over de omvang en de variatie in het aanbod zijn de kooplieden in het algemeen tevreden (bijlage 9, figuur 6). Toch is er enige leegstand. Circa 80% van de kooplieden beoordeelt de huidige omzet als krap, onvoldoende of zelfs slecht. Relatie en omvang gevestigde detailhandel De warenmarkt in Aalsmeer staat op korte afstand van de hoofdwinkelstraat, de Zijdstraat. Desondanks is de relatie tussen beide zwak. De Van Cleefkade vormt een belangrijke barrière. De trekkracht van de commerciële voorzieningen aan het Raadhuisplein is beperkt. Albert Heijn is nu nog gevestigd aan het 3 Kolommenplein, maar verhuist op termijn naar een andere locatie (Praamplein). Hierdoor kan de warenmarkt in de toekomst niet meer profiteren van de grote bezoekersstroom naar de supermarkt en zullen de marktkooplieden autonoom bezoekers moeten trekken. Beheer en regelgeving Het beheer van de markt op het Raadhuisplein in Aalsmeer is in handen van De Meerlanden, een afvalinzamelings en -verwerkingsbedrijf. De warenmarkt wordt gereguleerd op basis van de gemeentelijke marktverordening uit 1998. Bij de toewijzing van plaatsen wordt het anciënniteitsbeginsel gehanteerd. De branchering wordt gereguleerd.
Aalsmeer: pleinmarkt met ± 32 kooplieden
42
Verkoopwagens aan de rand met gezicht naar winkels Divers aanbod, met voldoende autonome trekkracht?
Opzet en routing De markt op het Raadhuisplein heeft een lineaire opstelling. De kramen aan de zuidzijde van het plein staan met hun gezicht naar de daar gevestigde winkels en horeca. De kramen aan de noordzijde staan met hun rug naar de weg, waardoor de markt weinig uitstraling heeft. Op dinsdag wordt het hele plein ingenomen door de warenmarkt. Op het plein zelf is dan ook geen uitbreidingsruimte. Bereikbaarheid en parkeren Het Raadhuisplein ligt aan de Van Cleefkade, een belangrijke doorgaande route door de kern. De bereikbaarheid van de markt is goed. De parkeercapaciteit nabij de markt is beperkt. Dit is, volgens de kooplieden, ook een van de belangrijkste zwakke punten van de markt (bijlage 9, tabel 1). Uitstraling en verblijfsklimaat De kramen op de warenmarkt zien er over het algemeen verzorgd uit. De verkoopwagens staan aan de rand van de markt. De entree naar de markt wordt enigzins belemmerd door geparkeerde auto’s van kooplieden.
43
Amstelveen Stadsplein Locatie en openingstijden De algemene warenmarkt op het Stadsplein in Amstelveen wordt gehouden op vrijdag (9.00 - 16.00 uur). Het Stadsplein ligt centraal in de kern in het hart van het kernwinkelgebied. Omvang primair verzorgingsgebied De warenmarkt heeft nu naar verwachting primair een verzorgingsfunctie voor de inwoners van Amstelveen en Amsterdam Buitenveldert. Hier wonen ± 100.000 mensen. Omvang en branchering Op de warenmarkt in Amstelveen staan circa 95 kooplieden (± 15% minder dan in 1997). Ongeveer 35% van de kooplieden op de markt verkoopt food. Behalve aantrekkelijke kramen/wagens voor groente/fruit, kaas en noten zijn er enkele zeer gespecialiseerde aanbieders van onder andere paddestoelen en sappen en salades. Ongeveer 20% van de kooplieden verkoopt textiel (o.a. kleding, stoffen). Overig aanbod bestaat uit bloemen/planten, huishoudelijke artikelen, etc.. Op de markt is nauwelijks leegstand. Over de variatie in het assortiment is een ruime meerderheid van de marktkooplieden zeer tevreden (bijlage 9, figuur 4). Ook over de omzet zijn de kooplieden over het algemeen zeer tevreden (bijlage 9, figuur 13) Relatie en omvang gevestigde detailhandel De warenmarkt in Amstelveen ligt centraal in het recreatieve kernwinkelgebied en wordt omringd door de Rembrandthof en Binnenhof. Hier zijn een groot aantal modewinkels en andere sterke trekkers (Bijenkorf, Perry Sport etc.) gevestigd. Door de centrale ligging in het kernwinkelgebied kunnen de marktkooplieden profiteren van de grote passantenstroom en impulsaankopen uitlokken. Zowel de indeling van de markt als de relatie met het winkelgebied wordt door een meerderheid van de marktkooplieden positief beoordeeld. Beheer en regelgeving Het beheer van de algemene warenmarkt in Amstelveen is in handen van de gemeente Amstelveen. De markt wordt gereguleerd aan de hand van de Marktverordening Amstelveen 2005. Bij de toewijzing van plaatsen wordt het anciënniteitsbeginsel gehanteerd. De branchering wordt gereguleerd door de marktmeester en de marktcommissie.
Hoge kwaliteit aanbod voedingsmiddelen
44
Sterke relatie tussen warenmarkt en winkels
Aantrekkelijke uitstraling warenmarkt
Opzet en routing De warenmarkt op het Stadsplein is een combinatie van een pleinmarkt en een straatmarkt. De markt heeft een L-vorm en is precies ingepast tussen de winkels. De meerderheid van de kramen staat met het gezicht naar de overige commerciële voorzieningen in het centrum (o.a winkels, horeca) waardoor de relatie tussen beide sterk is. Een opvallende uitzondering hierop vormt de zuidoosthoek waar de kramen met hun rug richting het horecaplein staan. Bereikbaarheid en parkeren De warenmarkt op het Stadsplein is uitstekend bereikbaar per auto en openbaar vervoer. Er is een ruim aanbod (betaald) parkeerplaatsen in de omliggende parkeergarages en het busstation is nabij. Uitstraling en verblijfsklimaat De kramen en verkoopwagens op de markt in Amstelveen hebben een verzorgde uitstraling. De inrichting van het plein en het winkelgebied is modern. De sfeer is prettig.
45
Amsterdam Anton de Komplein Locatie en openingstijden De warenmarkt op het Anton de Komplein in Amsterdam staat hier sinds juni 2006 en wordt gehouden op maandag en donderdag (9.00 - 18.00 uur). Het Anton de Komplein ligt centraal in stadsdeel Zuid-Oost nabij stadsdeelcentrum Amsterdamse Poort. Omvang primair verzorgingsgebied De warenmarkt op het Anton de Komplein rouleert door stadsdeel Zuidoost. Dezelfde markt staat op dinsdag en vrijdag op het Kraaiennest en op zaterdag op het Ganzenhoef. Het primaire verzorgingsgebied van de drie markten bestaat uit de ± 80.000 inwoners van het stadsdeel. Rekening houdend met de twee even sterke ‘concurrenten’ heeft de markt op het Anton De Komplein een primair verzorgingsgebied van ± 30.000 inwoners. Omvang en branchering Op de warenmarkt staan circa 80 kooplieden. Het assortiment dat zij bieden bestaat voor een belangrijk deel uit voedingsmiddelen, met name exotische groenten en fruit, en textiel. Veel kooplieden zijn van allochtone afkomst. Op de markt is enige leegstand (± 10%). Relatie en omvang gevestigde detailhandel Deze markt wordt gehouden op het grote plein tussen het stadsdeelcentrum en het stadsdeelkantoor. De relatie tussen het winkelgebied en de warenmarkt is niet optimaal. Het Anton de Komplein ligt aan het einde van het relatief langgerekte stadsdeelcentrum en het viaduct van de Flierbosdreef vormt een barrière tussen winkelcentrum en markt. Toch kunnen marktkooplieden tot op zekere hoogte profiteren van de grote bezoekersstroom naar het stadsdeelcentrum. Beheer en regelgeving Het beheer van de algemene warenmarkt op het Anton de Komplein is in handen van stadsdeel Zuid-Oost. De markt wordt gereguleerd aan de hand van de Verordening op de Straathandel 2000 van de gemeente Amsterdam en het marktregelement Stadsdeel Zuid-Oost 1995. Bij de toewijzing van plaatsen wordt het anciënniteitsbeginsel gehanteerd. De branchering wordt gereguleerd.
Ruim aanbod exotische versproducten
46
Viaduct is barrière tussen winkelgebied en markt
Anton de Komplein: pleinmarkt met lineaire opzet
Opzet en routing De warenmarkt op het Anton de Komplein is een pleinmarkt bestaande uit 4 kramenrijen met een groot tussenpad. De markt is heel overzichtelijk, maar de opzet is introvert. De kramen staan met de rug naar stadsdeelcentrum Amsterdamse Poort. Bereikbaarheid en parkeren De markt is uitstekend bereikbaar per auto en openbaar vervoer. Er is een ruim aanbod (betaald) parkeerplaatsen in de omliggende parkeergarages en aan de Bijlmerdreef is een bushalte. Uitstraling en verblijfsklimaat Het Anton de Komplein heeft een moderne inrichting met eigentijdse bestrating en verlichting. Op marktdagen is het plein soms vervuild door verpakkingsmateriaal. Een ruime meerderheid van de kooplieden verkoopt haar producten uit verzorgde marktkramen. Het aantal verkoopwagens is beperkt.
47
Amsterdam Buikslotermeerplein Locatie en openingstijden De algemene warenmarkt op het Buikslotermeerplein is een dagmarkt die wordt gehouden van maandag tot en met zaterdag (8.30 - 17.00 uur). De markt ligt aan de westzijde van het drukbezochte stadsdeel-centrum Boven ‘t IJ in het noorden van stadsdeel Noord. Omvang primair verzorgingsgebied Vanwege de nabijheid van de veel grotere dagelijkse markt op het Mosveld heeft de warenmarkt op het Buikslotermeerplein een primaire verzorgingsfunctie voor een klein deel van stadsdeel Noord (± 25.000 inwoners)*. Omvang en branchering Op de warenmarkt staan circa 40 à 50 kooplieden. Het assortiment bestaat onder andere uit food, textiel en drogisterijartikelen. Over het aantal kooplieden en de variatie in het aanbod zijn de marktkooplieden niet tevreden. Circa 75% van de marktkooplieden beoordeelt deze aspecten als slecht of onvoldoende (bijlage 9, figuur 5). De bezetting van de markt op het Buikslotermeerplein is matig waardoor soms maar delen van de markt zijn opgebouwd. Circa 40% van de kooplieden geeft aan dat de omzet in de afgelopen twee jaar gedaald is (bijlage 9, figuur 14). Relatie en omvang gevestigde detailhandel De markt staat op het grote plein ten westen van het stadsdeelcentrum, naast publiekstrekkers V&D en supermarkt C1000. Ondanks de goede aansluiting op het sterke en drukbezochte winkelgebied lijkt de warenmarkt op het Buikslotermeerplein nauwelijks te kunnen profiteren van combinatiebezoek. De kooplieden bevestigen dit. Slechts 50% geeft aan dat de relatie met het winkelgebied goed is.
*
Gemeente Amsterdam (2007), Winkelen in Amsterdam 2005-2006
Divers aanbod, maar lage bezettingsgraad
48
Markt naast drukbezocht winkelgebied Boven ‘t IJ
Ruim voldoende gratis parkeren nabij
Beheer en regelgeving Het beheer van de algemene warenmarkt op het Buikslotermeerplein is in handen van stadsdeel Noord. De markt wordt gereguleerd aan de hand van de Verordening op de Straathandel 2000 van de gemeente Amsterdam en het marktregelement Stadsdeel Noord 2000. Bij de toewijzing van plaatsen wordt het anciënniteitsbeginsel gehanteerd. De branchering wordt niet gereguleerd. Opzet en routing De warenmarkt op het Buikslotermeerplein is een pleinmarkt met een overzichtelijke lineaire opzet. Bereikbaarheid en parkeren De markt is uitstekend bereikbaar per auto en openbaar vervoer. Er is een ruim aanbod gratis parkeerplaatsen in de omgeving en een bushalte nabij. Het grote aantal gratis parkeerplaatsen is een van de belangrijkste sterke punten volgens de marktkooplieden (bijlage 9, tabel 1). Ongeveer 80 à 85% van de marktkooplieden beoordeelt de parkeergelegenheid en de bereikbaarheid voor bezoekers als goed (bijlage 9, figuur 5). Uitstraling en verblijfsklimaat Het Buikslotermeerplein heeft een gedateerde, kleurloze inrichting. Ook de kwaliteit van de bebouwing aan het plein laat te wensen over. Dit komt het verblijfsklimaat niet ten goede. Wanneer de warenmarkt niet volledig is opgebouwd heeft zij een rommelige uitstraling.
49
Amsterdam Dapperstraat Locatie en openingstijden De warenmarkt op de Dapperstraat is in 2006 uitgeroepen tot de beste markt van Nederland. De Dappermarkt is een straatmarkt in stadsdeel Oost-Watergraafsmeer die wekelijks van maandag tot en met zaterdag (8.00 - 18.00 uur) wordt gehouden. Omvang primair verzorgingsgebied De Dapperstraat heeft weinig concurrerende markten in haar omgeving. Voor het hele oostelijke deel van Amsterdam (± 200.000 inwoners) is de Dappermarkt de dichtstbijzijnde markt. Daarnaast trekt deze markt ook bezoekers van buiten dit gebied. Omvang en branchering Op de markt aan de Dapperstraat staan circa 160 kooplieden. Dit is ongeveer 25% minder dan in 1997. Circa 30% van de kooplieden verkoopt voedingsmiddelen. Het foodassortiment is compleet en bestaat onder andere uit groente/fruit, noten/vruchten en vis. Het overige aanbod non-food bestaat uit een aantal verrassende aanbieders met onder andere hoeden, tassen en electronica, en enkele grote modekramen met kleding en schoenen. Er is nauwelijks leegstand op deze markt. Onder de kooplieden is veel behoefte aan uitbreiding van de standplaats. Relatie en omvang gevestigde detailhandel In en om de Dapperstraat is het commerciële voorzieningenaanbod beperkt. Het winkelaanbod is over het algemeen kleinschalig en rond het Dapperplein is een kleine concentratie van horecavoorzieningen gevestigd. De Dapperstraat kruist de 1e Van Swindenstraat, een langgerekt winkellint met onder andere een kleine Albert Heijn. Beheer en regelgeving Het beheer van de warenmarkt op de Dapperstraat is in handen van stadsdeel Oost-Watergraafsmeer. De markt wordt gereguleerd aan de hand van de Verordening op de Straathandel 2000 van de gemeente Amsterdam en het Beheerregelement Dappermarkt 2001 van stadsdeel Oost-Watergraafsmeer. Bij de toewijzing van plaatsen wordt het anciënniteitsbeginsel gehanteerd. De branchering wordt niet gereguleerd.
Divers aanbod food, onder andere noten/vruchten Beperkt winkelaanbod in en om de Dapperstraat
50
Dappermarkt: gezellig druk
Opzet en routing De warenmarkt op de Dapperstraat heeft een langgerekte opzet over een lengte van circa 400 meter. De kramen staan met het gezicht naar elkaar waardoor de winkels in de straat vanuit het centrale gangpad nauwelijks zichtbaar zijn. Het front van de markt is volledig aaneengesloten. De routing is duidelijk en het aanbod is overzichtelijk. Bereikbaarheid en parkeren De markt op de Dapperstraat is uitstekend bereikbaar per openbaar vervoer. Aan de Wijtenbachstraat zijn een busen tramhalte. De autobereikbaarheid is matig. De parkeerdruk in de omgeving is hoog. Uitstraling en verblijfsklimaat De Dapperstraat is een sfeervolle, groene straat met deels historische bebouwing. De smalle straat en hoge gebouwen zorgen voor beschutting van de markt. Samen met de gezellige drukte zorgt dit voor een prettig verblijfsklimaat. Op de markt staan slechts enkele verkoopwagens. Ook aanbieders van voedingsmiddelen bieden hun producten in meerderheid aan vanuit huurkramen.
51
Amsterdam Lindengracht Locatie en openingstijden De warenmarkt aan de Lindengracht ligt midden in de Jordaan in stadsdeel Centrum. Deze weekmarkt wordt iedere zaterdag gehouden van 9.00 - 17.00 uur. Omvang primair verzorgingsgebied De markt op de Lindengracht is op zaterdag veruit de grootste algemene markt die in stadsdeel Centrum wordt gehouden. De nabijgelegen markt op de Noordermarkt is de helft zo groot. De Lindengrachtmarkt heeft primair een functie voor inwoners van het westelijke deel van stadsdeel Centrum en voor stadsdeel Westerpark. Dit verzorgingsgebied heeft ± 100.000 inwoners*. Omvang en branchering Op de markt aan de Lindengracht staan circa 105 kooplieden. Dit is ± 30% minder dan in 1997. Ongeveer 20% van de kooplieden verkoopt voedingsmiddelen. Het foodassortiment is divers en bestaat uit enkele groentekramen en gespecialiseerde aanbieders van noten/vruchten en vis. Het overige aanbod non-food bestaat voor een belangrijk deel uit textiel, met name kleding. Daarnaast worden er sieraden en modeaccessoires, boeken en drogisterijartikelen aangeboden. Er is nauwelijks leegstand op deze markt. Relatie en omvang gevestigde detailhandel Het commerciële voorzieningenaanbod in en om de Lindengracht is beperkt. Het winkelaanbod is veelal gespecialiseerd, relatief kleinschalig en verspreid gevestigd. De Haarlemmerstraat is de dichtstbijzijnde winkelstraat. Beheer en regelgeving Het beheer van de markt is in handen van stadsdeel Centrum. Regulering vindt plaats volgens de gemeentelijke Verordening op de Straathandel. Bij de toewijzing van plaatsen wordt het anciënniteitsbeginsel gehanteerd. De branchering wordt niet gereguleerd.
*
Gemeente Amsterdam (2007), Stadsdelen in cijfers
Verkoop van kaas vanuit huurkraam
52
Het oogt al snel druk op de markt aan de Lindengracht
Verrassend aanbod in sfeervolle omgeving
Opzet en routing De warenmarkt op de Lindengracht heeft een lineaire opzet over een lengte van circa 350 meter. De kramen staan met het gezicht naar elkaar. Tussen de kramen is een smal gangpad, hierdoor oogt het al snel erg druk. Het front van de markt is volledig aaneengesloten. Bereikbaarheid en parkeren De markt op de Lindengracht is uitstekend bereikbaar per openbaar vervoer. Op korte afstand, aan de Marnixstraat, zijn een bus- en tramhalte. De autobereikbaarheid van de markt is slecht als gevolg van de kleinschalige structuur en het grote aantal eenrichtingswegen. De parkeerdruk in de directe omgeving van de markt is hoog. Uitstraling en verblijfsklimaat De markt op de Lindengracht is een gezellige markt met soms verrassend aanbod. De bomen en historische gebouwen aan de Lindengracht verhogen de sfeer. Omdat de markt op de gedempte gracht tussen de rijbanen in staat, hebben de kooplieden weinig ruimte tot hun beschikking. Er staan slechts enkele verkoopwagens. Enkele kooplieden geven aan behoefte te hebben aan modernisering van het materiaal, bijv. door het gebruik van eigentijdse verkoopwagens.
53
Amsterdam Plein ‘40-’45 Locatie en openingstijden De warenmarkt op Plein ‘40-’45 is een dagmarkt die wordt gehouden van dinsdag tot en met zaterdag van 9.00 17.00 uur. Deze markt is een pleinmarkt. Omvang primair verzorgingsgebied De markt op Plein ‘40-’45 ligt centraal in het noordwestelijke deel van Amsterdam. Op relatief korte afstand liggen de Bos en Lommermarkt en de Ten Katemarkt. Plein ‘40-’45 heeft primair een functie voor het eigen stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer met ± 40.000 inwoners (Gemeente Amsterdam, 2007). Omvang en branchering Op de warenmarkt op Plein ‘40-’45 staan dagelijks circa 50 à 60 kooplieden. Dit aantal varieert per dag. Richting het weekend zijn er meer kooplieden op de markt. De gemiddelde bezettingsgraad is met 45 à 60% erg laag (EIM, 2006). Sinds 1997 is het aantal kooplieden op deze markt afgenomen met circa 25%. Slechts 10% van de staanplaatsen op de markt wordt ingevuld door kooplieden die food verkopen (zowel bereid als vers). Ongeveer 25% van de staanplaatsen wordt ingevuld door marktkooplieden die textiel (o.a. kleding, stoffen) verkopen. Het overige non-foodaanbod bestaat onder andere uit fietsen en fietsaccessoires en drogisterijartikelen. Circa 40% van de marktkooplieden beoordeelt de variatie in het aanbod als slecht of onvoldoende (bijlage 9, figuur 6). Ook over de ontwikkeling van de omzet in de afgelopen twee jaar zijn de marktkooplieden weinig positief (bijlage 9, figuur 17). Relatie en omvang gevestigde detailhandel De warenmarkt op Plein ‘40-’45 ligt direct naast winkelcentrum ‘40-’45 (± 11.000 m² wvo). Hier zijn onder andere Hema en C&A als grote publiekstrekkers gevestigd. Naast de markt ligt supermarkt Aldi en zowel aan de Slotermeerlaan als de Burgemeester de Vlugtlaan is een groot aantal (kleinschalige) commerciële voorzieningen (detailhandel, horeca en dienstverlening) gevestigd.
Lage bezettingsgraad van 45 à 60%
54
De warenmarkt ligt naast winkelcentrum ‘40-’45
Geen aangenaam verblijfsklimaat
Beheer en regelgeving Het beheer van de warenmarkt op Plein ‘40-’45 is in handen van stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer. De markt wordt gereguleerd door het Marktregelement Markt Plein ‘40-’45 2001 en de Verordening op de Straathandel 2000 van de gemeente Amsterdam. De toewijzing van plaatsen gebeurt op volgorde van inschrijving op de sollicitantenlijst. De branchering is gereguleerd, maar deze wordt niet gehandhaafd. Opzet en routing De warenmarkt op Plein ‘40-’45 is een pleinmarkt met een compacte opzet in overzichtelijke blokken. Echter als gevolg van de lage bezettingsgraad vallen er gaten in deze compacte opzet, waardoor er geen sprake is van een gesloten front. Bereikbaarheid en parkeren De bereikbaarheid van de markt op Plein ‘40-’45 is uitstekend. Aan de Burgemeester de Vlugtlaan is zowel een bus- als tramhalte. Onder Winkelcentrum ‘40-’45 is een parkeergarage. Uitstraling en verblijfsklimaat Omdat de markt op Plein ‘40-’45 zelden volledig bezet is, is het plein doorgaans leeg en kaal. Ook de grote bouwblokken dragen niet bij aan een aangenaam verblijfsklimaat.
55
Amsterdam Ten Katestraat Locatie en openingstijden De warenmarkt op de Ten Katestraat is een straatmarkt die wordt gehouden van maandag tot en met zaterdag van 9.00 - 18.00 uur. Omvang primair verzorgingsgebied De markt op de Ten Katestraat heeft primair een verzorgingsfuctie voor de inwoners van het eigen stadsdeel OudWest en voor de inwoners van De Baarsjes. Het verzorgingsgebied heeft een omvang van ± 40.000 inwoners (Gemeente Amsterdam, 2007). Omvang en branchering Op de warenmarkt op de Ten Katestraat staan dagelijks circa 60 kooplieden. Dit is ongeveer 60% minder dan in 1997. Circa 30% van de kooplieden op de Ten Katemarkt verkoopt voedingsmiddelen. Dit aanbod is divers (o.a. groente- en fruit, brood, noten/vruchten). Circa 20% van de kooplieden verkoopt textiel (o.a. kleding en stoffen). Het overige non-foodaanbod bestaat onder andere uit schoenen, electronica-accessoires en bloemen. Enkele kooplieden combineren hun standplaats met een winkel of opslag in de Ten Katestraat (o.a. een winkel voor kinderwagens, beddenwinkel, stoffenkraam). In de Ten Katestraat is nog een kleine ‘overdekte markt’ waar enkele specialistische entnische ondernemers zijn gevestigd (o.a. muziek, specerijen). Op de Ten Katemarkt is enige leegstand. De bezettingsgraad bedraagt ± 75 à 85% (EIM, 2006). In de afgelopen twee jaar is de omzet op de markt gedaald, aldus 75% van de marktkooplieden. Ongeveer 45% verwacht dat de omzet in de toekomst verder zal dalen (bijlage 9, figuur 14 en 15). Relatie en omvang gevestigde detailhandel Het winkelaanbod in de Ten Katestraat is relatief kleinschalig. De Ten Katestraat kruist de Kinkerstraat. Ook de winkels in deze oude winkelstraat zijn relatief kleinschalig. Beheer en regelgeving Het beheer van de markt is in handen van stadsdeel Oud-West. Regulering vindt plaats volgens het Marktregelement Stadsdeel Oud-West en de gemeentelijke Verordening op de Straathandel. Standplaatsen worden toegewezen op basis van inschrijving op de sollicitantenlijst. Er is geen branchelijst.
Aantrekkelijk versaanbod, o.a. kaas
56
Standplaats wordt gecombineerd met winkel
Goede bereikbaarheid: tramhalte nabij warenmarkt
Opzet en routing De Ten Katemarkt is ingepast in de smalle Ten Katestraat en heeft een langgerekte opzet. De kramen en verkoopwagens staan met hun rug naar de winkels waardoor deze nauwelijks zichtbaar zijn. De Kinkerstraat is een barrière in de routing van de Ten Katemarkt. De markt wordt opgesplitst in 2 delen. Bereikbaarheid en parkeren De Ten Katemarkt is goed bereikbaar per openbaar vervoer. Er is een tramhalte op de Kinkerstraat. De autobereikbaarheid van de markt is matig als gevolg van de kleinschalige structuur van de wijk en het eenrichtingsverkeer. De parkeercapaciteit in de omgeving van de markt is beperkt. De kooplieden vinden het gebrek aan parkeerplaatsen een belangrijk minpunt (bijlage 9, tabel 1). Uitstraling en verblijfsklimaat De meerderheid van de kooplieden op de Ten Katemarkt huurt een marktkraam. Verkoopwagens worden alleen gebruikt door verkopers van food. De markt heeft in het algemeen een verzorgde uitstraling. De helft van de marktkooplieden noemt de sfeer op de markt goed/voldoende (bijlage 9, figuur 7).
57
Amsterdam Vespuccistraat Locatie en openingstijden De warenmarkt op de Vespuccistraat is een weekmarkt die op zaterdag wordt gehouden van 9.00 - 17.00 uur. Omvang primair verzorgingsgebied De markt op de Vespuccistraat is een kleine weekmarkt met primair een verzorgingsfuctie voor de ± 15.000 inwoners van de direct omliggende wijken (Hoofdweg e.o., Van Galenbuurt). Omvang en branchering Op de warenmarkt op de Vespuccistraat staan 7 à 15 kooplieden. Dit is aanzienlijk minder dan in 1997 (- 80%), toen deze markt nog een dagmarkt was en 6 dagen per week werd gehouden. Het aanbod op de Vespuccimarkt bestaat onder andere uit food (groente/fruit, kaas), bloemen/planten en een enkele textielkraam. De markt is dan ook in hoofdzaak een boodschappenmarkt waar snel dagelijkse aankopen worden gedaan. De verblijfsduur is kort. De leegstand op de Vespuccimarkt is groot, de bezettingsgraad bedraagt ± 20 à 40%. Relatie en omvang gevestigde detailhandel In de Vespuccistraat zijn, ter hoogte van de warenmarkt, nog enkele winkels en overige publieksgerichte voorzieningen gevestigd (horeca, uitzendbureau). De Vespuccistraat grenst aan de Jan Evertsenstraat, een oude (onder druk staande) winkelstraat met in hoofdzaak kleinschalige winkels. Er zijn geen grote publiekstrekkers gevestigd op korte afstand van de markt. Beheer en regelgeving Het beheer van de warenmarkt in de Vespuccistraat is in handen van stadsdeel De Baarsjes. De markt wordt gereguleerd door het Marktregelement Vespuccimarkt 2006 en de Verordening op de Straathandel 2000 van de gemeente Amsterdam. De toewijzing van plaatsen gebeurt op volgorde van inschrijving op de sollicitantenlijst. De branchering wordt niet gereguleerd.
Klein aanbod voornamelijk voor dagelijkse aankopen Kleinschalig winkelaanbod in de Jan Evertsenstraat
58
Markt is slecht zichtbaar vanaf de Jan Evertsenstraat
Opzet en routing De Vespuccimarkt bestaat uit twee kramenrijen die met het gezicht naar elkaar staan. Het aanbod is beperkt, maar overzichtelijk. Bereikbaarheid en parkeren De Vespuccimarkt is uitstekend bereikbaar per openbaar vervoer. Er zijn zowel een tram- als een bushalte op de Jan Evertsenstraat. De autobereikbaarheid van de markt is goed. Uitstraling en verblijfsklimaat Door de beperkte omvang van de markt en de slechte zichtbaarheid vanaf de Jan Evertsenstraat is de uitstraling van de Vespuccimarkt matig. Het artikelaanbod op de markt is te klein om bezoekers vast te houden. De verblijfsduur is kort.
59
Beverwijk Breestraat Locatie en openingstijden De warenmarkt in Beverwijk wordt gehouden op de Breestraat. De markt staat hier iedere woensdag van 9.00 tot 17.00 uur. Omvang primair verzorgingsgebied De markt in de Breestraat is de enige markt in Beverwijk. Deze markt heeft primair een verzorgingsfunctie voor de ± 35.000 eigen inwoners, maar trekt daarnaast ook bezoekers uit omliggende kernen. Omvang en branchering Op de algemene warenmarkt van Beverwijk staan wekelijks ± 60 kooplieden. Dit is 15% minder dan in 1997. Op de markt is nauwelijks leegstand. Bijna 30% van de kooplieden verkoopt foodproducten variërend van brood, aardappelen, vis, kaas en stroopwafels tot snoep. Het aandeel kooplieden dat textiel (kleding, tafelkleden, stoffen) verkoopt is met ± 60% relatief groot. Overig aanbod bestaat onder andere uit handwerkmaterialen, beelden, drogisterijartikelen en kaarten. Relatie en omvang gevestigde detailhandel De warenmarkt staat centraal in de hoofdwinkelstraat van Beverwijk. Dankzij de naadloze aansluiting op het winkelgebied zijn er op de markt automatisch veel passanten. Het winkelaanbod is uitgebreid in zowel de dagelijkse branches (o.a. Albert Heijn, Aldi) als de recreatieve branches (o.a. V&D, Intersport). Beheer en regelgeving De warenmarkt in Beverwijk wordt beheerd door Reinunie (afvalinzameling en -verwerking). De markt wordt gereguleerd aan de hand van de Marktverordening Gemeente Beverwijk 2003. De toewijzing van plaatsen gebeurt op volgorde van inschrijving op de sollicitantenlijst. De branchering wordt gereguleerd. Opzet en routing De Breestraat is een lange straat. De warenmarkt strekt zich bijna over de hele lengte van deze straat uit. Het front van de markt is nagenoeg gesloten. Op een enkele plek is ruimte vrijgelaten voor bezoekers om door te steken naar de andere kramenrij.
Verkoop van vis vanuit een marktkraam
60
Markt en winkels vormen samen een winkelrondje
Aantrekkelijke kramen op de markt
De twee kramenrijen staan met het gezicht naar de winkels en met de rug naar de eenrichtingsweg centraal in de winkelstraat. Hierdoor ontstaat een grote winkelronde waarbij tweezijdig gewinkeld kan worden (1 zijde markt, 1 zijde winkels). De kooplieden zelf zijn niet onverdeeld positief over deze opzet. Enkele kooplieden geven aan dat de omzet op de markt (sterk) gedaald is sinds de kramen met de rug naar elkaar toestaan. Bereikbaarheid en parkeren De warenmarkt in Beverwijk ligt op korte afstand van het trein- en busstation. De autobereikbaarheid is matig. De parkeercapaciteit in het centrum is beperkt. Uitstraling en verblijfsklimaat De kramen en verkoopwagens op de warenmarkt van Beverwijk zijn verzorgd en uitnodigend ingericht. De centrale locatie van de markt en de goede relatie met de winkels zorgt voor een aangenaam verblijfsklimaat op de markt.
61
Haarlem Winkelcentrum Schalkwijk Locatie en openingstijden De warenmarkt bij winkelcentrum Schalkwijk in Haarlem staat dinsdag van 8.30 tot 17.00 uur op het Californiëplein. Omvang primair verzorgingsgebied De algemene markt bij winkelcentrum Schalkwijk ligt in het oosten van de kern en is de grootste van Haarlem. De markt heeft een verzorgingsfunctie voor de inwoners van het oostelijke deel van de stad (± 50.000 inwoners) en trekt daarnaast ook bezoekers van buiten. Omvang en branchering Op de markt op het Californiëplein staan wekelijks ± 86 kooplieden. Er is nauwelijks leegstand. Het aantal kooplieden is sinds 1997 met circa 40% gedaald. Op de markt is een opvallend groot aanbod textiel (o.a. sokken, beddengoed, tafelkleden). Circa 80% van de kooplieden is actief in deze branche. Slechts 10% van de kooplieden verkoopt etenswaren. Dit aanbod is traditioneel (brood, kaas, groente/fruit, vis), maar goed verzorgd. Relatie en omvang gevestigde detailhandel De markt staat op het parkeerterrein nabij een van de entrees van winkelcentrum Schalkwijk. Winkelcentrum Schalkwijk is een groot stadsdeelcentrum met een groot winkelaanbod zowel voor de dagelijkse boodschappen (o.a. Albert Heijn, Dekamarkt) als voor de recreatieve aankopen (o.a. H&M, Hema). Omdat de markt geen duidelijke entree heeft en naar binnen is gericht, is de relatie tussen markt en winkelcentrum niet optimaal. Beheer en regelgeving De markt wordt beheerd door de gemeente Haarlem. Regulering van de markt vindt plaats aan de hand van het Marktregelement Haarlem. De toewijzing van marktplaatsen is gekoppeld aan een anciënniteitslijst en een meeloperslijst. De branchering op de markt kan, indien gewenst, worden gereguleerd door het College van B&W. Enkele kooplieden geven aan dat de marktmeesters meer zeggenschap zouden moeten krijgen.
Relatief weinig food op de markt
62
Winkelcentrum Schalkwijk: compleet winkelaanbod
Compacte opzet; geconcentreerde bezoekersstroom
Opzet en routing De markt heeft een compacte opzet in de vorm van een rechthoek. Alle zijden van de markt worden afgerond door een enkele rij kramen. Als gevolg van de introverte opzet zien de marktbezoekers aan de buitenkant alleen achterzijden van kramen en verkoopwagens. Dankzij de compacte en introverte opzet heeft de markt een duidelijke routing. De gangpaden zijn relatief smal waardoor het al snel erg druk is op de markt. Bereikbaarheid en parkeren De bereikbaarheid van de markt per openbaar vervoer is goed. Er stopt een bus voor het winkelcentrum. Ook de autobereikbaarheid is uitstekend. Het winkelcentrum ligt aan een belangrijke doorgaande route door de kern. Bij het winkelcentrum en de markt is een ruim parkeerterrein. Uitstraling en verblijfsklimaat De markt op het Californiëplein is druk bezocht. In combinatie met de compacte opzet zorgt dit voor een sfeervol geheel. De inrichting en uitstalling van sommige marktkramen is rommelig, zowel op de markt zelf als aan de buitenkant. De verblijfsvoorzieningen (toilet, horeca, bankjes) liggen buiten de markt.
63
Heemskerk Burgemeester Nielenplein Locatie en openingstijden De markt in Heemskerk staat iedere vrijdag op een centrale locatie op het Burgemeester Nielenplein en de Maerelaan. Deze week-markt wordt gehouden van 11.00 tot 17.00 uur. Omvang primair verzorgingsgebied In Heemskerk wordt één markt gehouden. Deze markt heeft een primaire verzorgingsfunctie voor circa 50.000 mensen. Behalve voor de inwoners van de eigen kern, heeft de markt ook een functie voor inwoners uit de omliggende kernen. Omvang en branchering Op de markt in Heemskerk staan circa 105 kooplieden. Sinds 1997 is het aantal kooplieden op de markt met ± 25% gegroeid. Ongeveer 15% van de kooplieden verkoopt voedingsmiddelen. Naast de traditionele groente/fruit-, kaas- en viskraam zijn er ook diverse kooplieden die bereide etenswaren verkopen (o.a. patatkraam, gegrilde kip, loempia). Het artikelenaanbod in de non-foodbranches is divers en bestaat uit sieraden, dierbenodigdheden, servies, regenkleding, drogisterijartikelen etc. De kooplieden zelf zijn zeer tevreden over het aanbod op de markt. Zowel het aantal kooplieden, als de variatie in het aanbod wordt door 80% van de marktkooplieden beoordeeld als voldoende of goed (bijlage 9, figuur 8). Relatie en omvang gevestigde detailhandel De markt ligt niet in het hoofdwinkelgebied, maar grenst ter hoogte van het Burgemeester Nielenplein wel aan de hoofdwinkelstraat. In het hoofdwinkelgebied is een compleet winkelaanbod voor de aankoop van dagelijkse artikelen (o.a. supermarkt Deen, drogisterij Etos) en een behoorlijk recreatief winkelaanbod met enkele sterke trekkers (o.a. warenhuis Hema, Schoenenreus) gevestigd. Beheer en regelgeving Het beheer is in handen van de gemeente Heemskerk. De regelgeving rond de markt is vastgelegd in de Marktverordening gemeente Heemskerk. Middels de marktverordening wordt de branchering op de markt gereguleerd. De toewijzing van vaste plaatsen vindt plaats volgens het anciënniteitsbeginsel.
Markt trekt ook bezoekers van buiten Heemskerk Toewijzing vaste plaats op basis van anciënniteit
64
Grote loopafstanden door lineaire opzet
Opzet en routing De markt in Heemskerk heeft een lange lineaire opzet. Als gevolg hiervan is het niet eenvoudig een goed overzicht te krijgen van het totale aanbod. De loopafstand tussen de ene zijde van de markt en de andere zijde is vrij groot. Bereikbaarheid en parkeren De bereikbaarheid van de markt voor bezoekers die gebruik maken van het openbaar vervoer is goed. Er is een bushalte nabij de Maerelaan. De autobereikbaarheid is matig. In de directe omgeving van de markt is de parkeercapaciteit beperkt. Uitstraling en verblijfsklimaat De kramen en verkoopwagens op de markt in Heemskerk zijn in het algemeen goed verzorgd. Als gevolg van de lineaire opzet is de verblijfskwaliteit matig. Een rustpunt ontbreekt. De verkoopwagens op de markt in Heemskerk staan in meerderheid aan de uiteinden van de markt. Aan de westzijde, bij het Burgemeester Nielenplein heeft dat tot gevolg dat het verblijfsplein met bankjes en horeca vanaf de markt volledig aan het zicht wordt onttrokken.
65
Hoofddorp Winkelcentrum Toolenburg Locatie en openingstijden Iedere woensdag staat er een kleine markt bij winkelcentrum Toolenburg. Deze wordt gehouden van 9.00 tot 12.30 uur. Omvang primair verzorgingsgebied Het primaire verzorgingsgebied van de markt bij winkelcentrum Toolenburg bestaat uit de direct omliggende wijk Toolenburg met ± 15.000 inwoners. Omvang en branchering Op deze markt staan ± 13 kooplieden. Meer dan de helft van de kooplieden verkoopt voedingsmiddelen. Er is dan ook een compleet versaanbod (o.a. vis, kaas, groente/fruit, brood). Non-foodartikelen die aangeboden worden op de markt zijn kaarten, sokken en sieraden. Circa 50% van de marktkooplieden is ontevreden over het aantal kooplieden op de markt (bijlage 9, figuur 9). Relatie en omvang gevestigde detailhandel De markt wordt gehouden op het parkeerterrein direct naast een van de entrees van het winkelcentrum. Winkelcentrum Toolenburg is een boodschappencentrum met een ruim winkelaanbod voor de dagelijkse aankopen met onder andere twee moderne supermarkten, diverse verszaken en een drogisterij. Daarnaast zijn er nog enkele winkels gevestigd die in het algemeen minder frequent worden bezocht (o.a. schoenenwinkel, cd-winkel). Beheer en regelgeving De markten in de gemeente Haarlemmer-meer worden geëxploiteerd door De Meerlanden. De Meerlanden is een afvalinzamelings en -verwerkingsbedrijf, maar houdt zich daarnaast ook bezig met marktbeheer. De markt bij winkelcentrum Toolenburg word gereguleerd aan de hand van het Regelement warenmarkten Haarlemmermeer. De toewijzing van vaste plaatsen vindt niet plaats volgens het anciënniteitsbeginsel, maar volgens een sollicitatieprocedure. Op het moment dat er een plek vrijkomt wordt een advertentie geplaatst en kunnen kooplieden solliciteren. Ondermeer op basis van de kwaliteit van de kraam wordt de standplaats aan een marktkoopman toegewezen. De Meerlanden bepaalt welke branches in welke mate vertegenwoordigd worden.
Meer dan de helft van de kooplieden verkoopt food Modern boodschappencentrum met ruim aanbod
66
Nette kramen in een effieciënte opzet
Opzet en routing De markt heeft een lineaire opzet met een duidelijk overzicht van het aanbod en een eenvoudige, heldere routing. Bereikbaarheid en parkeren De bereikbaarheid is goed, zowel voor marktbezoekers die van het openbaar vervoer gebruik maken, als voor marktbezoekers die met de auto komen. Er is een bushalte nabij het winkelcentrum. Het ruime aanbod gratis parkeerplaatsen op korte afstand van de markt is volgens de kooplieden een van de sterke punten van de markt (bijlage 9, tabel 1). Uitstraling en verblijfsklimaat De marktkramen bij winkelcentrum Toolenburg zijn goed verzorgd. De marktbezoekers doen op deze markt doelgericht hun boodschappen en de verblijfsduur is kort. De kleinschalige en efficiënte opzet van de markt past hierbij.
67
Krommenie Heilige Weg Locatie en openingstijden De markt in Krommenie staat iedere dinsdag op de Heilige Weg van 8.30 tot 16.00 uur. Omvang primair verzorgingsgebied Deze markt heeft primair een functie voor de inwoners van Krommenie (± 15.000). Omvang en branchering Op de markt staan circa 10 kooplieden. Dit is ongeveer 70% minder dan in 1997. De meerderheid van de kooplieden verkoopt food (o.a. groente/fruit, vis, kaas). Non-foodartikelen die aangeboden worden zijn onder andere bloemen/planten en kleding. Relatie en omvang gevestigde detailhandel Het hoofdwinkelgebied van Krommenie ligt op relatief grote afstand van de Heilige Weg. In de winkelstrip aan de Heilige Weg was voorheen onder andere een filiaal van Blokker gevestigd. Deze winkelstrip is recentelijk afgebrand waardoor de markt op dit moment autonoom klanten moet trekken. Gelet op de beperkte omvang en diversiteit van het aanbod is dit erg lastig. Beheer en regelgeving De markt in Krommenie wordt beheerd door de gemeente Zaanstad en gereguleerd middels de marktverordening Gemeente Zaanstad 1996. De toewijzing van plaatsen gebeurt op volgorde van inschrijving op de sollicitantenlijst. De branchering wordt gereguleerd. Opzet en routing De markt op de Heilige Weg heeft een ruime lineaire opzet. Het gangpad is breed. Het aanbod is overzichtelijk. Bereikbaarheid en parkeren De markt heeft een goede autobereikbaarheid maar is niet bereikbaar per openbaar vervoer. Uitstraling en verblijfsklimaat De kramen en verkoopwagens op de markt in Krommenie hebben een verzorgde uitstraling. Gelet op de beperkte omvang van de markt en het artikelenaanbod (veel food) is de verblijfsduur op deze markt kort.
Meerderheid van de kooplieden verkoopt food De winkelstrip aan de Heilige Weg wordt gesloopt
68
Ruime lineaire opzet van de markt
69
Landsmeer ICL Parkeerplaats Locatie en openingstijden In Landsmeer staat op vrijdag een warenmarkt op de parkeerplaats bij het Indoorcentrum Landsmeer (ICL). De kooplieden staan hier van 10.00 tot 16.00 uur. Omvang primair verzorgingsgebied Het primaire verzorgingsgebied van de markt bestaat uit de ± 10.000 inwoners van de kern Landsmeer. Omvang en branchering Er staan circa 15 kooplieden op de markt in Landsmeer. Sinds 1997 is het aantal kooplieden op de markt gedaald met 70%. Ongeveer de helft van de kooplieden verkoopt voedingsmiddelen. Het foodaanbod is compleet. Naast de klassieke kramen met groente/fruit, vis, brood en kaas zijn er ook enkele verskramen/-wagens met specifieke producten zoals griekse delicatessen, kip en noten. Het nonfoodaanbod bestaat onder andere uit bloemen en planten, kleding en dierbenodigdheden. Met name de non-food verkopers op deze markt zijn ontevreden over hun omzet (bijlage 9, figuur 13 en 15). Relatie en omvang gevestigde detailhandel De markt in Landsmeer heeft nauwelijks een relatie met het winkelaanbod in de kern. Supermarkt Deen ligt op korte afstand, maar door de realisatie van een nieuwbouwproject aan de Burgemeester Postweg verslechterd de zichtrelatie tussen beide. Beheer en regelgeving De markt in Landsmeer wordt beheerd door de gemeente Landsmeer en gereguleerd door middel van de Marktverordening Gemeente Landsmeer 2003. De toewijzing van plaatsen vindt plaats op volgorde van inschrijving op de sollicitantenlijst. De branchering wordt gereguleerd. Opzet en routing De opzet van de markt in Landsmeer is opvallend ruim. De markt heeft een iincomplete u-vorm. De afstand tussen de kramen is groot, alleen de gang aan de oostzijde is smal. Dankzij de ruime opzet is het makkelijk om een overzicht te krijgen van het aanbod op de markt. Daar staat echter tegenover dat de markt op rustige momenten erg leeg en kaal is.
De helft van de kooplieden verkoopt foodproducten Opvallend ruime opzet van de marktkramen
70
Nieuwbouwproject belemmert zicht op de markt
Circa 50% van de kooplieden is ontevreden over de indeling van de markt (bijlage 9, figuur 10). Bereikbaarheid en parkeren De markt op de ICL Parkeerplaats is goed bereikbaar voor autoverkeer. De kramen zijn zichtbaar vanaf de doorgaande route door de kern (Burgmeester Postweg) en naast supermarkt Deen is een ruim parkeerterrein. Uitstraling en verblijfsklimaat De kramen en verkoopwagens op de markt in Landsmeer hebben een verzorgde uitstraling. Gelet op de beperkte omvang van de markt en het artikelenaanbod (veel food) is de verblijfsduur op deze markt kort.
71
72
Omgeving
Regelgeving
Branchering
Materiaalgebruik
Omvang
Dag / tijdstip
-35%
Groei sinds 1997 (%)1
Gemeente Aalsmeer ± 25.000 Centrum Aalsmeer ±10.500 m² wvo
Inwonertal verzorgings gebied 20072
Nabijgelegen winkelaanbod3
nee
Primair verzorgingsgebied
ja
Overige voorschriften
Aantal overig non-food
Marktverordening
1 10
Aantal bloemen ja, middels brancheringslijst
8
Aantal textiel
Gereguleerde branchering
13
Aantal food
9
nee
Wachtlijst
Aantal kooplieden met eigen materiaal
1 à 2 kramen
Indicatie leegstand
23
-15%
0
Aantal sollicitanten
Aantal kooplieden met huurkramen
ja, bevroren
32
Centrum Amstelveen ±50.000 m² wvo
± 100.000
Gemeente Amstelveen e.o.
nee
ja
ja, door marktmeester en -commissie
40
3
18
34
15
80
1%
10
95
32
Aantal vaste staanplaatsen
95
9.00 - 16.00
Vrijdag
Aantal kooplieden
Dinsdag 9.30 - 16.00
Stadsplein
Raadhuisplein
Opening/Sluiting
Amstelveen
Aalsmeer
Marktdag
Gemeente Amstelveen
Gemeente Aalsmeer
Jordaan, Grachtengordel ±30.000 m² wvo
± 100.000
Gemeente Amsterdam; Centrum e.o.
nee
ja
nee
4
6
70
23
5
100
-30%
ja, enkele jaren
5%
27
78
105
9.00 - 17.00
Zaterdag
Lindengracht
Centrum
Nieuwmarktbuurt ±15.000 m² wvo
± 80.000
Gemeente Amsterdam; Centrum
nee
ja
nee
1
2
0
3
2
4
0%
nee
20%
3
3
6
9.00 - 18.00
Ma t/m Za
Nieuwmarkt
Gemeente Amsterdam
Bijlage 8 Warenmarkten regio Amsterdam
Jordaan, Grachtengordel ±30.000 m² wvo
± 80.000
Gemeente Amsterdam; Centrum
nee
ja
nee
0
0
129 kramen
4 kramen
1 kraam
132 kramen
nee
10%
105 kramen
28 kramen
133 kramen
9.00 - 13.00
Maandag
Noordermarkt
Jordaan, Grachtengordel ±30.000 m² wvo
± 80.000
Gemeente Amsterdam; Centrum
nee
ja
nee
0
0
43
2
0
45
-40%
nee
0%
45
0
45
10.00 - 17.00
Zaterdag
Noordermarkt
Jordaan, Grachtengordel ± 30.000 m² wvo
± 80.000
Gemeente Amsterdam; Centrum
nee
ja
nee
0
1
85%
2
0
130
-20%
nee
0%
80
50
130
9.00 - 13.00
Maandag
Westerstraat
Jan Evertsenstraat e.o. ± 7.000 m² wvo
± 15.000
Gemeente Amsterdam; Hoofdweg, Van Galenbuurt
marktregelement De Baarsjes
ja
nee
4
2
4
6
2
14
nee
60%
2
14
16
9.00 - 17.00
Zaterdag
Vespuccistraat
De Baarsjes
Bos en Lommerweg ± 3.500 m² wvo
± 30.000
Gemeente Amsterdam; Bos en Lommer
marktreglement Bos en Lommer
ja
nee
11
1
20
8
6
34
ja
25%
80
40
50
9.00 - 18.00
Di t/m za
Bos en Lommerplein
Bos en Lommer
73
Omgeving
Regelgeving
Branchering
Materiaalgebruik
Omvang
Dag / tijdstip
ja 15%
Wachtlijst
Groei sinds 1997 (%)
Gemeente Amsterdam; Stadsdeel GeuzenveldSlotermeer ± 40.000 Lambertus Zijlplein ± 2.500 m² wvo
Inwonertal verzorgings gebied 2007
Nabijgelegen winkelaanbod
ja, beheerreglement Stadsdeel GeuzenveldSlotermeer
Overige voorschriften
Primair verzorgingsgebied
ja
-
Aantal overig non-food
Marktverordening
0
Aantal bloemen ja
-
Aantal textiel
Gereguleerde branchering
1 kraam
Aantal food
2 kramen
0%
Indicatie leegstand
Aantal kooplieden met eigen materiaal
39 kramen
Aantal sollicitanten
40 kramen
3 kramen
Aantal vaste staanplaatsen
Aantal kooplieden met huurkramen
25
9.00 - 17.00
Opening/Sluiting
Aantal kooplieden
Maandag
± 25.000 Buikslotermeerplein (Boven ‘t IJ) ± 32.000 m² wvo
Plein ‘40-’45 ± 11.000 m² wvo
Gemeente Amsterdam; Stadsdeel NoordNoord
ja, marktreglement Stadsdeel Noord
ja
nee
-
-
-
-
6
Mosveld/ Hagedoornweg ± 2.000 m² wvo
± 80.000
Gemeente Amsterdam; Stadsdeel Noord
ja, marktreglement Stadsdeel Noord
ja
nee
-
-
-
-
10
100
-25%
0% 40
ja, lange wachtlijst
enige leegstand
40
70 à 75
110
8.30 - 17.00
Di t/m Za
Mosveld
ja, wordt korter
-
15 à 20
20 à 25
40 à 50
8.30 - 17.00
± 40.000
Gemeente Amsterdam; Stadsdeel GeuzenveldSlotermeer
ja, beheerreglement Stadsdeel GeuzenveldSlotermeer
ja
ja
96 kramen
2 kramen
40 kramen
12 kramen
30 kramen
120 kramen
-25%
ja
30%
48 kramen
105 kramen
50 à 60
9.00 - 17.00
Di t/m Za
Ma t/m Za
Buikslotermeerplein
Marktdag
Noord
Lambertus Zijlplein Plein ‘40-’45
Geuzenveld - Slotermeer
Gemeente Amsterdam
Albert Cuypstraat ± 8.000 m² wvo
± 750.000
Gemeente Amsterdam e.o.
ja, marktreglement Albert Cuyp
ja
nog niet
-
-
-
15
30
237
-20%
ja
7%
47
220
267
9.00 - 18.00
Ma t/m Za
Albert Cuypstraat
Oud - Zuid
Olympiaplein ± 2.000 m² wvo
± 80.000
Gemeente Amsterdam; Stadsdeel Oud-Zuid
ja, beheerreglement Stadsdeel Oud-Zuid
ja
nee
-
-
-
-
5
47
10%
ja
50%
6 à 28
20
52
9.00 - 18.00
Zaterdag
Stadionplein
Amsterdamse Poort ± 28.000 m² wvo
± 30.000
Gemeente Amsterdam; Stadsdeel ZuidOost
ja, marktreglement Stadsdeel Zuid-Oost
ja
ja
-
-
-
-
8 kramen
137 kramen
voorheen op Kraaiennest
ja
10%
65 kramen
80 à 90 kramen
80
9.00 - 18.00
Ma en Do
Anton de Komplein
Zuid-Oost
Kraaiennest ± 3.500 m² wvo
± 30.000
Gemeente Amsterdam; Stadsdeel ZuidOost
ja, marktreglement Stadsdeel Zuid-Oost
ja
ja
-
-
-
-
8 kramen
137 kramen
-30%
ja
10%
65 kramen
80 kramen
80
9.00 - 18.00
Di en Vrij
Kraaiennest
Ganzenhoef ± 4.000 m² wvo
± 30.000
Gemeente Amsterdam; Stadsdeel Zuid-Oost
ja, marktreglement Stadsdeel Zuid-Oost
ja
ja
-
-
-
-
8 kramen
128 kramen
-40%
ja
0%
96 kramen
40 kramen
70
9.00 - 18.00
Zaterdag
Ganzenhoef
74
Omgeving
Regelgeving
Branchering
Materiaalgebruik
Omvang
Dag / tijdstip
-40%
Groei sinds 1997 (%)
Gemeente Amsterdam: Stadsdeel ZuidOost ± 30.000 Reigersbos ± 5.500 m² wvo
Inwonertal verzorgings gebied 2007
Nabijgelegen winkelaanbod
ja, marktreglement Stadsdeel Zuid-Oost
Overige voorschriften
Primair verzorgingsgebied
ja
-
Aantal overig non-food
Marktverordening
-
Aantal bloemen ja
-
Aantal textiel
Gereguleerde branchering
-
Aantal food
5 kramen
ja
Wachtlijst
Aantal kooplieden met eigen materiaal
0%
Indicatie leegstand
138 kramen
108 kramen
Aantal sollicitanten
Aantal kooplieden met huurkramen
35 kramen
Ten Katemarkt ± 2.000 m² wvo
± 40.000
Gemeente Amsterdam; Stadsdeel Oud-West e.o.
ja, marktreglement Stadsdeel Oud-West
ja
nee
29
2
13
18
8
54
-70%
ja
-
34
30 à 50 62
70
9.00 -18.00
Aantal vaste staanplaatsen
9.00 - 18.00
Opening/Sluiting
Ma t/m Za
Ten Katestraat
Oud-West
Aantal kooplieden
Woensdag
Marktdag
Reigersbos
Gemeente Amsterdam
Dapperstraat ± 3.000 m² wvo
± 200.000
Gemeente Amsterdam; Stadsdeel Oost-Watergraafsmeer e.o.
Ja, beheerreglement Stadsdeel Oost-Watergraafsmeer
ja
ja
6
4
100
50
0
160
-25%
ja
3%
80
106
160
8.00 - 18.00
Ma t/m Za
Dapperstraat
Oost-Watergraafsmeer
Centrum Beverwijk ± 39.000 m² wvo
± 35.000
Gemeente Beverwijk
nee
ja
ja
3
3
26
12
12
45
-15%
ja, met name food
0%
7à8
45
58
9.00 - 17.00
Woensdag
Breestraat
Beverwijk
Gemeente Beverwijk
Centrum Diemen ± 4.500 m² wvo
± 25.000
Gemeente Diemen
nee
ja
ja, middels brancheringslijst
12
2
10
12
8
28
-10%
ja
0%
6
36
42
9.00 - 17.00
Woensdag
Claas van Maarssenplein
Diemen
Gemeente Diemen
Centrum Haarlem ± 93.000 m² wvo
± 150.000
Gemeente Haarlem
nee
ja
ja
3
0
0
1
0
4
-80%
nee
0%
0
4
4
8.30 - 16.00
Maandag
Botermarkt
Haarlem
Centrum Haarlem ± 93.000 m² wvo
± 150.000
Gemeente Haarlem
nee
ja
ja
0
1
1
14
0
16
-60%
nee
0%
2
14
16
8.30 - 16.00
Zaterdag
Botermarkt
Gemeente Haarlem
-
± 50.000
Gemeente Haarlem; Haarlem Noord
nee
ja
ja
20
2
15
11
0
72
-55%
nee
10 à 12 kramen
12
60
72
8.30 - 16.00
Donderdag
Floresstraat
75
Omgeving
Regelgeving
Branchering
Materiaalgebruik
Omvang
Dag / tijdstip
Gemeente Haarlem
± 150.000 Centrum Haarlem ± 93.000 m² wvo
Inwonertal verzorgings gebied 2007
Nabijgelegen winkelaanbod
nee
Overige voorschriften
Primair verzorgingsgebied
ja
2
Aantal overig non-food
Marktverordening
2
Aantal bloemen ja
41
Aantal textiel
Gereguleerde branchering
2
Aantal food
Centrum Haarlem ± 93.000 m² wvo
± 150.000
Gemeente Haarlem
nee
ja
ja
4
4
7
14
0
-30%
0
-70%
Groei sinds 1997 (%)
nee
0%
Aantal kooplieden met eigen materiaal
nee
Wachtlijst 44
Hoog
Indicatie leegstand
4
47
7
Aantal sollicitanten
40
44
8.30 - 17.00
Zaterdag
Aantal kooplieden met huurkramen
47 40
Aantal vaste staanplaatsen
Opening/Sluiting
Aantal kooplieden
Maandag 8.30 - 16.00
Marktdag
Winkelcentrum Schalkwijk ± 32.500 m² bvo
± 50.00
Gemeente Haarlem; Haarlem Schalkwijk
nee
ja
ja
3
2
71
10
0
86
-40%
nee
0%
14
72
86
8.30 -17.00
Dinsdag
-
± 30.000
Gemeente Haarlem; Haarlem Oost
nee
ja
ja
1
1
2
6
0
7
-90%
nee
0%
1
6
7
8.30 -16.00
Vrijdag
Lorentsplein en Sloterweg ± 9.000 m² bvo
± 10.000
Gemeente Haarlemmermeer; Badhoevedorp
nee
ja
ja, middels brancheringslijst
4
1
3
5
4
10
-60%
nee
10 kramen
1
12
13
9.00 - 12.30
Woensdag
Sloterweg
Winkelcentrum Paradijs ± 8.000 m² bvo
± 10.000
Gemeente Haarlemmermeer; Hoofddorp Overbos
nee
ja
ja, middels brancheringslijst
3
1
1
6
5
Winkelcentrum Toolenburg ± 7.000 m² bvo
± 15.000
Gemeente Haarlemmermeer; Hoofddorp Toolenburg
nee
ja
ja, middels brancheringslijst
2
2
3
6
6
7
-40%
nieuw 6
nee
4 kramen
0
13
13
9.00 - 12.30
Woensdag
Winkelcentrum Toolenburg
nee
4 kramen
1
10
11
11.00 - 16.00
Dinsdag
Winkelcentrum Paradijs
Hoofddorp
Badhoevedorp Zomerkade
Grote Markt
Winkelcentrum Schalkwijk
Haarlem Grote Markt
Gemeente Haarlemmermeer
Gemeente Haarlem
Hoofddorp Centrum ± 56.000 m² wvo
± 65.000
Gemeente Haarlemmermeer; Hoofddorp
nee
ja
ja, middels brancheringslijst
27
3
12
19
18
45
-5%
nee
1 kraam
4
57
61
9.00 - 16.30
Vrijdag
Burg. van Stamplein
76
Omgeving
Regelgeving
Branchering
Materiaalgebruik
Omvang
Dag / tijdstip
Gemeente Haarlemmermeer; Nieuw-Vennep ± 30.000 Centrum Nieuw-Vennep ± 16.000 m² wvo
Inwonertal verzorgings gebied 2007
Nabijgelegen winkelaanbod
nee
Primair verzorgingsgebied
ja
Overige voorschriften
4
Aantal overig non-food
Marktverordening
2
Aantal bloemen ja, middels brancheringslijst
3
Aantal textiel
Gereguleerde branchering
7
Aantal food
5
Aantal kooplieden met eigen materiaal
-60%
Groei sinds 1997 (%) 12
nee
Wachtlijst
Aantal kooplieden met huurkramen
0 8 kramen
Indicatie leegstand
16
Aantal vaste staanplaatsen
Aantal sollicitanten
16
Aantal kooplieden
Donderdag 9.00 - 12.30
Opening/Sluiting
Centrum Rijssenhout ± 1.500 m² wvo
± 4.000
Gemeente Haarlemmermeer; Rijsenhout
nee
ja
ja, middels brancheringslijst
0
1
2
3
5
1
-45%
nee
15 kramen
0
6
6
11.00 - 16.30
Donderdag
De Werf
Venneperstraat
Marktdag
Heemskerk
Rijsenhout
NieuwVennep
Centrum Heemskerk ± 22.000 m² wvo
± 50.000
Gemeente Heemskerk e.o.
ja
ja
ja, middels verordening
56
4
30
15
5
100
25%
ja
0%
5
100
105
11.00 - 17.00
Vrijdag
Burg. Nielenplein
Gemeente Heemskerk
Gemeente Haarlemmermeer
Centrum Heemstede ± 21.500 m² wvo
± 25.000
Gemeente Heemstede
nee
ja
ja, middels verordening
13
3
4
14
10
24
-15%
ja
3%
3
31
34
9.00 - 16.00
Woensdag
Valkenburglaan
Heemstede
Gemeente Heemstede
Centrum Landsmeer ± 4.500 m² wvo
± 10.000
Gemeente Landsmeer
nee
ja
ja, waarbij food en non-food worden onderscheiden
3
1
3
8
8
7
-70%
ja
0
0
15
15
10.00 - 16.00
Vrijdag
I.C.L. Parkeerplaats
Landsmeer
Gemeente Landsmeer
Centrum Uitgeest ± 3.500 m² wvo
± 10.000
Gemeente Uitgeest
nee
ja
ja, maar niet officieel
0
0
0
5
5
0
-90%
ja
-
0
5
5
8.30 -12.30
Donderdag
Beatrixlaan
Uitgeest
Gemeente Uitgeest
Centrum Uitgeest ± 11.000 m² wvo
± 25.000
Gemeente Uithoorn
nee
ja
ja, middels branchebesluit
8
1
10
10
2
29
-60%
nee
2 à 3 kramen
1
31
31
10.00 - 16.00
Woensdag
Marktplein
Uithoorn
Gemeente Uithoorn
Centrum IJmuiden ± 20.000 m² wvo
± 30.000
Gemeente IJmuiden; IJmuiden
nee
ja
ja
4
3
30
16
11
45
-30%
ja, food
6 kramen
4à5
60
64
9.00 - 16.00
Donderdag
Velserduinplein
IJmuiden
Gemeente Velsen
77
Omgeving
Regelgeving
Branchering
Materiaalgebruik
Omvang
Dag / tijdstip
ja -20%
Wachtlijst
Groei sinds 1997 (%)
Gemeente IJmuiden; Santpoort Noord ± 7.000 Centrum Santpoort Noord ± 5.500 m² wvo
Inwonertal verzorgings gebied 2007
Nabijgelegen winkelaanbod
nee
Primair verzorgingsgebied
ja
Overige voorschriften
2
Aantal overig non-food
Marktverordening
1
Aantal bloemen ja
2
Aantal textiel
Gereguleerde branchering
12
Aantal food
7
6 kramen
Indicatie leegstand
Aantal kooplieden met eigen materiaal
2à3
Aantal sollicitanten
10
17
Aantal vaste staanplaatsen
Aantal kooplieden met huurkramen
17
Aantal kooplieden
Vrijdag 9.00 - 16.00
Opening/Sluiting
Centrum Velserbroek ± 4.500 m² wvo
± 15.000
Gemeente IJmuiden; Velserbroek
nee
ja
ja
1
1
5
10
6
14
-25%
ja
6 kramen
5à6
17
23
9.00 - 16.00
Dinsdag
Sterbastion
Hagelingerweg
Marktdag
Wormer
Velserbroek
Santpoort Noord
Centrum Wormer ± 4.500 m²wvo
± 15.000
Gemeente Wormerland
nee
ja
ja, middels verordening
2
2
4
10
8
10
-35%
ja
5%
0
18
18
8.00 - 13.00
Vrijdag
Talingstraat
Gemeente Wormerland
Gemeente Velsen
Centrum Krommenie ± 9.000 m² wvo
± 15.000
Gemeente Zaanstad; Krommenie
nee
ja
ja
2
1
1
6
1
9
-70%
nee
0%
2
10
10
8.30 - 16.00
Dinsdag
Heilige Weg
Krommenie
Gemeente Zaanstad
Centrum Wormerveer ± 7.000 m² wvo
± 10.000
Gemeente Zaanstad; Krommenie
nee
ja
ja
20
3
18
14
10
45
-40%
nee
10%
7
55
55
8.30 -16.30
Woensdag
Marktplein
Wormerveer
Centrum Zaandam ± 50.000 m² wvo
± 140.000
Gemeente Zaanstad
nee
ja
ja
13
2
11
21
16
31
-45%
nee
-
7
47
47
8.00 - 16.30
Donderdag
Rozengracht
Zaandam
Centrum Zaandam ± 50.000 m² wvo
± 140.000
Gemeente Zaanstad
nee
ja
ja
4
4
14
25
16
38
-35%
nee
-
5
54
54
8.00 - 16.30
Zaterdag
Rozengracht
Centrum Zandvoort ± 14.000
± 15.000
Gemeente Zandvoort
nee
ja
ja, middels verordening
11
2
2
13
7
21
-45%
ja
-
10
18
28
9.00 - 16.00
Woensdag
Prinsesseweg
Zandvoort
Gemeente Zandvoort
Bijlage 9 Resultaten enquête Onder de marktkooplieden die op de 15 geselecteerde warenmarkten actief zijn, is een enquête verspreid waarin is gevraagd het functioneren van de markt te beoordelen. De enquête is verspreid door de CVAH en verwerkt door het HBD. Van de 15 warenmarkten zijn er 8 met voldoende respons onder de kooplieden (>40%) om betrouwbare uitspraken te kunnen doen. De enquêteresultaten van deze 8 warenmarkten zijn in deze bijlage per vraag verwerkt in grafieken.
Figuur 1
78
Respons
Figuur 2
Hoe lang staat u al op deze warenmarkt?
Aalsmeer Raadhuisplein Amstelveen Stadsplein Amsterdam Buikslotermeerplein Amsterdam Plein '40-'45 Amsterdam Ten Katestraat Heemskerk Burg. Nielenplein Hoofddorp WC Toolenburg Landsmeer ICL parkeerplaats
0%
20%
40%
< 1 jaar
Tabel 1
60%
1- 5 jaar
80%
100%
> 5 jaar
Wat zijn volgens u de sterke en zwakke punten van deze warenmarkt? Sterk
Zwak
Aalsmeer Raadhuisplein
Divers assortiment Locatie
Parkeerkosten/-gelegenheid Afwezigheid/ voortijdig vertrek kooplieden
Amstelveen Stadsplein
Divers assortiment Locatie nabij winkels
Parkeren is duur Weersgevoelige sector
Amsterdam Buikslotermeer- plein
Locatie nabij winkels Veel en gratis parkeergelegenheid
Onvoldoende divers aanbod Slechte bezetting
Amsterdam Plein ‘40-’45
Divers assortiment Opzet van de markt
Onvoldoende branches Lage koopkracht en korte verblijfsduur marktbezoekers
Amsterdam Ten Katestraat
Divers assortiment Marktcommissie
Onvoldoende parkeren Eenzijdig assortiment
Heemskerk Burg. Nielenplein
Vaste klanten Divers assortiment
Begin- en eindtijd Korte verblijfsduur marktbezoekers
Hoofddorp WC Toolenburg
Locatie nabij winkels Parkeergelegenheid
Onvoldoende branches Hoogte marktgeld
Landsmeer ICL Parkeerplaats
Divers assortiment Vaste klanten
Onvoldoende branches Slechte bezetting
79
Figuur 3
Hoe beoordeelt u de warenmarkt op het Raadhuisplein in Aalsmeer op de volgende aspecten?
Aantal marktkooplieden Variatie aanbod Prijs-kwaliteitverhouding Indeling markt Loopruimte bezoekers Sfeer Relatie met winkelgebied Parkeergelegenheid voor bezoekers Bereikbaarheid voor bezoekers Logistiek (laden/lossen)
0%
Figuur 4
20%
40%
60%
80%
100%
Goed
Onvoldoende
Voldoende
Slecht
Niet goed / niet slecht
Geen antwoord
Hoe beoordeelt u de warenmarkt op het Stadsplein in Amstelveen op de volgende aspecten?
Aantal marktkooplieden Variatie aanbod Prijs-kwaliteitverhouding Indeling markt Loopruimte bezoekers Sfeer Relatie met winkelgebied Parkeergelegenheid voor bezoekers Bereikbaarheid voor bezoekers Logistiek (laden/lossen)
0%
80
20%
40%
60%
80%
Goed
Onvoldoende
Voldoende
Slecht
Niet goed / niet slecht
Geen antwoord
100%
Figuur 5
Hoe beoordeelt u de warenmarkt op het Buikslotermeerplein in Amsterdam op de volgende aspecten?
Figuur 6
Hoe beoordeelt u de warenmarkt op Plein ‘40-’45 in Amsterdam op de volgende aspecten?
81
Figuur 7
Figuur 8
82
Hoe beoordeelt u de warenmarkt op de Ten Katestraat in Amsterdam op de volgende aspecten?
Hoe beoordeelt u de warenmarkt aan het Burg. Nielenplein in Heemskerk op de volgende aspecten?
Figuur 9
Hoe beoordeelt u de warenmarkt bij winkel centrum Toolenburg in Hoofddorp op de volgende aspecten?
Figuur 10
Hoe beoordeelt u de warenmarkt op de ICL parkeerplaats in Landsmeer op de volgende aspecten?
83
84
Figuur 11
Bent u tevreden over de huidige markt- dag(en) van deze warenmarkt?
Figuur 12
Bent u tevreden over de huidige begin en eindtijd van deze warenmarkt?
Figuur 13
Hoe beoordeelt u uw omzet op deze warenmarkt in 2006
85
Figuur 14
86
Kunt u aangeven hoe uw omzet zich op deze warenmarkt heeft ontwikkeld in de periode 2004-2006?
Figuur 15
Kunt u aangeven wat uw (verwachte) omzetontwikkeling is op deze warenmarkt in 2007-2008?
87
Figuur 16
88
Hebt u wensen voor wat betreft uw staanplaats op deze warenmarkt?
Hoofdopdrachtgever: Kamer van Koophandel Amsterdam Postbus 2852 1000 CW Amsterdam Fax: (020) 531 46 97 Meer informatie: Gerard Kooiman (020) 531 46 14 Email:
[email protected]
Medeopdrachtgevers: Hoofdbedrijfschap Detailhandel
Centrale Vereniging voor de Ambulante Handel (CVAH)
Postbus 90703
Postbus 47
2509 LS DEN HAAG
3890 AA Zeewolde
Fax: (070) 33 85 711
Fax: (036) 540 97 19
Meer informatie:
Meer informatie:
Casper van Gijn (070) 33 85 676
Mevr. Martie Bleeker-Steenstra (036) 540 99 45
Email:
[email protected]
Email:
[email protected]
Onderzoeksbureau: Droogh Trommelen en Partners Voorstadslaan 254 6542 TG Nijmegen T 024 - 379 20 83 F 024 - 378 06 53 E
[email protected] W www.dtnp.nl
89
90
