v 23 oktober 2009
Recessie en de FARE-challenge Lekker, geen krapte meer!
23 oktober 2009
Drs Wim Davidse trendwatcher futureshaper business acupuncturist expeditie21leider
Onlangs gaf ik een presentatie over de (voorbije) krapte op de arbeidsmarkt en Het Nieuwe Werken voor een aantal leidinggevenden en staf-specialisten. In de discussie na die presentatie kwamen we tot een interessant inzicht: ook al is er even geen krapte op de arbeidsmarkt, dus wat minder problemen in het FAR-deel van de FARE-challenge*), dan is het nog van het grootste belang om het E-deel van de FARE-challenge aan te pakken. Want daar valt, ook in een laagconjunctuur, nog heel veel te winnen! En straks, als de economie het weer doet en de werkloosheid weer daalt / de krapte weer toeneemt, heb je dan minder problemen met het FAR-deel. *) De FARE-Challenge = to Find and Attract + Retain and Engage the right (amount of) employees.
Belangrijke (secundaire) bronnen:
•CWI: De regio in beeld; Arbeidsmarktanalyse 2008, Arbeidsmarktprognose 2009 – 2014, Districts Arbeidsmarktjournaal •CBS: Persberichten, www.cbs.nl, Statline •CPB: MEV, CEP, www.cpb.nl •RWI: Arbeidsmarktanalyse 2008, Arbeidsmarktanalyse 2009
Recessie en de FARE-challenge
1
v 23 oktober 2009
Eerst even een heugelijke mededeling: recessie! • Werkloosheid stijgt, geen krapte meer! • Dus problemen met vinden, boeien en binden zijn voorbij! • (En dat gezeur over salaris, arbeidsvoorwaarden, sfeer, aantrekkelijk werk enzovoorts en zo verder, ook!) • Zie je wel? Als de economische wind even tegen zit, gaat al dat modieuze geklets van werknemers en werkzoekenden en consultants en psychologen en … vanzelf over! 2
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Recessie en de FARE-challenge
2
v 23 oktober 2009
Hoe krijg en houd je een productief*) personeelsbestand?
*) gemotiveerd, efficiënt, flexibel, coöperatief, servicegericht, daadkrachtig, … 3
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Recessie en de FARE-challenge
3
v 23 oktober 2009
Inhoud 1. De FARE-challenge 2. De arbeidsmarkt: ruimte en toch fricties 3. Naar een sterk werkmerk 4. Het Nieuwe Werken 5. Einstein’s tip
4
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Recessie en de FARE-challenge
4
v 23 oktober 2009
De FARE-challenge Find
Attract
Retain
Engage
Welke mensen (functietype, functieniveau, demografisch, stijl, …) heb ik nodig?
Hoe interesseer ik die mensen, wat moet ik ze bieden, wat is mijn boodschap?
Hoe bind ik de mensen die ik moet/wil behouden, wat moet ik ze bieden?
Hoe haal ik het optimale uit de mensen die ik bind?
Welke mensen voldoen in aanleg aan mijn functieprofiel qua houding & potentieel?
Langs welke kanalen bereik ik ze?
Hoe creëer ik employee satisfaction / delight / loyaliteit?
Hoe ontwikkel ik ze? Hoe maak ik ze steeds productiever?
Waar vind ik ze? 5
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Doel is de FARE-challenge te overwinnen. FARE = to Find and Attract + Retain and Engage the right (amount of) employees. By the way: Retain is niet persé mensen in vaste dienst houden! Het kan ook steeds meer betekenen dat ingehuurde mensen (flexwerkers, ZZP’ers, consultants, bt’ers, …) graag & vol energie weer terug komen! De oplossingen voor vasthouden, stimuleren & ontwikkelen zijn heel andere dan die voor vinden en verleiden.
Recessie en de FARE-challenge
5
v 23 oktober 2009
O.a. ruimte op de arbeidsmarkt HRM + Management + Organisatie Commerciële merk
Bekendheid Imago
Employee engagement
Voorkeur
FARE SUCCES
6
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Naar succes, van arbeidsmarkt tot FARE – daar moet je wel wat voor doen en op orde hebben!
Recessie en de FARE-challenge
6
v 23 oktober 2009
FARE: Boeien & Binden Voor de gemiddelde werknemer (…) Geen barrières + veel hefbomen Boeien (pull)
Binden (hold)
(in volgorde van afnemend belang)
(in willekeurige volgorde)
• Salaris • Werksfeer
• Manager
• Werkinhoud • Reistijd • Vast contract
• Verantwoordelijkheden en bevoegdheden
• •
• Erkenning
Zelfstandigheid Uitdaging
• Afwisseling • Secundaire arbeidsvw. • Flexibele werktijden
• ABCDEF-sympathie
• Werkomstandigheden • Gelijkgerichtheid • Leren & ontwikkelen Bedrijfscultuur • Werkdruk
7
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Bron hold-factoren: o.a. Towers Perrin (2005). Bron pull-factoren: http://www.intelligencegroup.nl/bijblijven/nieuws/?newspath=%2FNews%2Fnl%2FSalaris+werksfeer +en+inhoud+van+het+werk+winnen+sterk+aan+belang (d.d. 9/9/9). Volgens IG staan lager: Doorgroeimogelijkheden 16%, Acceptabele werkdruk 15%, Verantwoordelijkheid 15%, Opleidingsmogelijkheden 11%, Aansluiting vinden bij persoonlijke idealen 10%, Aansprekende producten/diensten 7%, Internationale carrièremogelijkheden 4%. ABCDEF, onderdeel van Sympathie (i.c. belang(stelling) voor de ander), één van de zes beïnvloedingsfactoren van Cialdini: Aandacht, interesse, zorg (vraag naar …) Betrek, nodig uit, … en doe zelf mee (vraag naar …) Complimenteer, waardeer, erken, beloon (geef …) Delen van problemen, uitdagingen, doelen, waarden, overtuigingen, belangen, … En imitatie/reflectie en projectie Faciliteer/Help (met tips, contacten, kennis, groeimogelijkheden, …)
Recessie en de FARE-challenge
7
v 23 oktober 2009
1. De FARE-challenge 2. De arbeidsmarkt: ruimte en toch fricties 3. Naar een sterk werkmerk 4. Het Nieuwe Werken 5. Einstein’s tip
8
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Recessie en de FARE-challenge
8
v 23 oktober 2009
Het schrikbeeld van onze eeuw - t/m 2008
! 9
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Vóór de vrij desastreuze financiële ontwikkelingen van september – november 2008, gevolgd door de dreun in de reële economie, was er vooral het grote schrikbeeld van de arbeidsmarkt: een snel & structureel tekort aan werknemers. Belangrijkste reden van dat tekort: níet de banengroei (economische groei, groei werkgelegenheid), maar uitstroom, zowel naar andere bedrijven en via ontslagen als vooral naar pensioen, ww, arbeidsongeschiktheid, … De vervangingsvraag zou daarmee maar liefst 80-90% van de totale vraag naar werknemers beslaan. Die vraag heeft een structurele motor, en niet een conjuncturele, en blijft op de arbeidsmarkt dus het beeld van de komende jaren bepalen. Ook al gaat de conjuncturele motor in 2009-2010 in z’n achteruit, de structurele demografische motor komt juist net op gang. De uitbreidingsvraag van werkgevers naar werknemers valt dus weg, en slaat om in een ‘krimpvraag’, maar de vervangingsvraag zal op het geprognostiseerde niveau liggen. En dat is beslist een uitdaging, zeker wanneer de conjuncturele motor vanaf 2011 ook weer op gang komt. Om een idee te geven van de ontwikkeling van de werkloosheid en de specifieke krapte: rond 15 december 2008 waren er in de database van CWI (www.werk.nl) zo’n 129.000 kandidaten-cv’s beschikbaar. Rond 15 februari 2009 waren dat er al ongeveer 154.000. Daarvan waren er 31.600 van het type administratief medewerker. Bron grafiek: CWI Arbeidsmarktprognose 2008-2013 d.d. 26 juni 2008 (!!!). Bron tabel: ROA De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2012 d.d. november 2007 (!).
Recessie en de FARE-challenge
9
v 23 oktober 2009
Lokale krapte
10
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
In 2008 was de arbeidsmarkt (zeer) krap geworden in de meeste NL gebieden. CWI berekent de spanning op de arbeidsmarkt door uit te gaan van de verhouding tussen het aantal (bij CWI) openstaande vacatures en het aantal kortdurend NWW (< 6 maanden ingeschreven). Vanwege de representativiteit gebeurt dit tot en met MBO-niveau. Er is sprake van een krappe arbeidsmarkt wanneer er voor iedere 10 openstaande vacatures 14 of minder kortdurend NWW zijn. De arbeidsmarkt is te typeren als ruim wanneer er voor iedere 10 openstaande vacatures er 25 of meer kortdurend NWW zijn. In de meeste gebieden in Nederland was de arbeidsmarkt krap tot zeer krap.
Recessie en de FARE-challenge
10
v 23 oktober 2009
11
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
In 2008 in allerlei sectoren arbeidstekorten, met alle vervelende gevolgen van dien. Dit is berichtgeving van vóór de september-november crunch.
Recessie en de FARE-challenge
11
v 23 oktober 2009
Hoe zat dat in uw sector en organisatie?
12
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Recessie en de FARE-challenge
12
v 23 oktober 2009
Inmiddels geen krapte meer
Aantal NWW-ers in alle segmenten toegenomen: naar geslacht, naar leeftijd, naar opleidingsniveau, naar provincie, naar beroepsniveau.
13
De arbeidsmarkt voor administratieve en commerciële beroepen (lager en middelbaar) is inmiddels zeer ruim. Etcetera. Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Bron: https://www.werk.nl/portal/page/portal/werk_nl_bestanden/bestanden/arbei dsmarktinformatie/publicaties/nieuwsflits/Nieuwsflits%20Arbeidsmarkt_juni% 202009.pdf
Recessie en de FARE-challenge
13
v 23 oktober 2009
Vanaf 2009
14
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Van het schrikbeeld van 2008 is inmiddels niet veel meer over. Voorlopig krimpt het aantal banen stevig, terwijl de beroepsbevolking nog even een beetje groeit en daarna licht krimpt. De werkloosheid is dus inmiddels gestegen, van minder dan 4% naar 5%. Bron grafiek: UWV WERKbedrijf Arbeidsmarktprognose 2009-2010-2014 d.d. juni 2009 resp. www.cbs.nl (homepage).
Recessie en de FARE-challenge
14
v 23 oktober 2009
Op de langere termijn Econ. gezondheid en werk 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% -2,0% -4,0%
Ontwikkeling BBP
Ontwikkeling werkgelegenheid
20 15
20 13
20 11
20 09
20 07
20 05
20 03
20 01
19 99
19 97
19 95
19 93
19 91
19 89
19 87
19 85
19 83
19 81
-6,0%
Werkloosheidspercentage
Vermoedelijk de komende jaren geen krapte meer zoals we die in 1999-2001 en 2006-2008 hebben gekend. Overigens wel veel vraag, vanwege vervanging. 15
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Hoe zien de economie en de arbeidsmarkt er kwantitatief gezien de komende jaren uit? We komen in de depressiefase van de K-golf terecht, met gemiddeld lage economische groei, dus nauwelijks groei van de werkgelegenheid en daardoor weer veel hogere werkloosheidsniveaus. Basis: www.cbs.nl, voorspelling t/m 2010: CPB/MEV september 2009, voorspellingen t/m 2015: Dzjeng.
Recessie en de FARE-challenge
15
v 23 oktober 2009
Indicatie vacature-ontwikkeling per sector 2011-2014
16
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
De ontwikkeling van het aantal vacatures. Dit aantal bestaat uit de groei (of krimp) van de werkgelegenheid + de vervanging vanwege uitstroom (vanaf dan ook heel sterk vanwege de vergrijzing!) (Bron: UWV WERKbedrijf Arbeidsmarktprognose 2009-2010-2014)
Recessie en de FARE-challenge
16
v 23 oktober 2009
Was de NL arbeidsmarkt echt (weer) helemaal leeg?
Welnee…
17
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Nederland kende in 2007-2008 in steeds meer sectoren, functiegroepen en gebieden krapte. De werkloosheid was eind 2008 weer enorm laag (3,9%), zal de komende jaren wel heel sterk stijgen, maar zal dan weer afnemen, vooral vanwege de hoge vervangingsvraag. Tegelijk stelt de werkzoekende zich steeds veeleisender, ‘vreemder’, dynamischer, arroganter op. Gelukkig was en is er een flinke arbeidsreserve in Nederland: de nietberoepsbevolking – maar je moet het wel wíllen zien, en je moet er als werkgever ouwe vertrouwde gewoontes voor opzij zetten en nieuwe dingen doen. Ondanks de voorlopig sterk stijgende werkloosheid, wil ik hier bij stilstaan, omdat we nu lessen kunnen leren*) die we dan straks kunnen toepassen. *) Van de enorme krapte in de jaren 1999-2001 hebben we destijds niet veel geleerd. In 2002-2005 steeg de werkloosheid weer ‘lekker’… En toen kwam 2006-2008…
Recessie en de FARE-challenge
17
v 23 oktober 2009
Wlh% geografisch: flinke verschillen
18
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Om te beginnen was de werkloosheid in 2008 niet overal even laag. Bron: CWI 2008
Recessie en de FARE-challenge
18
v 23 oktober 2009
Waar zat de meeste ruimte qua NWW?
19
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Maar niet alle werklozen waren overal gelijk. Hier verschillen naar leeftijd, opleidingsniveau en werkloosheidsduur. Bovendien: meer dan de helft in de NWW-databanken van de CWI’s was vrouw (53%). Bron: CWI 2008
Recessie en de FARE-challenge
19
v 23 oktober 2009
Non-participatie: flinke verschillen
20
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Naast de werklozen waren er nog behoorlijk wat mensen die niet werkten en dat onder de toen geldende omstandigheden ook niet wilden. Hun aandeel verschilde per regio. Bron: CWI 2008
Recessie en de FARE-challenge
20
v 23 oktober 2009
Participatiepotentieel niet-werkenden
De Nuggers
21
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Dit is interessant! Gecorrigeerd voor scholieren en studenten, bleven er van de bijna 3,4 miljoen niet- of klein-parttime werkenden bijna 2,9 miljoen over. Daarvan waren er maar liefst bijna 860.000 mensen die in 2007/2008 niet werkten, dat– althans onder de toen geldende omstandigheden zoals zij die percipieerden, zie hieronder – ook niet wilden, ook bijna niet in de CWIbestanden stonden (maar zo’n 10% had zich ingeschreven), maar onder hun passende omstandigheden wél wilden werken! Van hen was de helft ook daadwerkelijk aan het zoeken, maar om één of andere reden lukte het vinden niet erg. Belangrijkste redenen hiervoor: Onbekendheid met vacatures en mogelijkheden, schrik van de traditionele opstelling van werkgevers. Food for thougt.
Recessie en de FARE-challenge
21
v 23 oktober 2009
Werkbereidheid niet-werkenden (Nuggers + de andere 3 groepen)
Aantal personen x 1.000 w.v. w.v. geen werk <12 uur/wk 271
83
679 1043
318 403
326 221 1460
63 64 679
192
98
147
46
819 15
164 3
226
76
685
84
236 236
84 97
191
60
659
482
1324 684
527 280
22
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Uit bovenstaand overzicht komt een aantal duidelijke kenmerken van de nietwerkende werkwilligen: - Vrouwen, - Jongeren, - 45plussers, - Lager opgeleiden (en leidt iedereen continu op, de trek in de schoorsteen), - Niet-westerse allochtonen, en - Westerse allochtonen. Flink potentieel dus, maar níet bij de ‘usual suspect’, blijkt uit deze segmentatie. In de zoektocht naar meer / nieuwe werknemers, moeten werkgevers zich dus meer expliciet & specifiek gaan richten op deze segmenten. Dus: begin aan diversiteitsbeleid, stop met oude denkpatronen en ga out of the box denken…
Recessie en de FARE-challenge
22
v 23 oktober 2009
Tell me and I will forget, show me and I will remember, involve me and I will get inspired. Confucius
Inspire me and I will get involved.
Ontwikkeling opbouw werkzame beroepsbevolking naar beroepsniveau
2008
2004
2000
Elementaire beroepen Lagere beroepen Middelbare beroepen Hogere beroepen Wetenschappelijke beroepen
1996
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100 %
23
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
We ontwikkelen naar een diensteconomie, en verder naar een beleveniseconomie. En een kenniseconomie. We worden dus steeds meer een people-economy. Kenniseconomie: producten, diensten en instrumenten worden steeds complexer, klanten worden steeds veeleisender. En dat betekent dat we anders met mensen / werknemers moeten omgaan.
Recessie en de FARE-challenge
23
v 23 oktober 2009
Pluriformiteit
24
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
‘De’ werknemer bestaat natuurlijk niet! Er bestaan grote demografische en sociopsychografische verschillen tussen hen. Aan de hand daarvan kunnen verschillende segmenten worden herkend, die elk een eigen benadering via HRM + management + organisatie nodig hebben.
Recessie en de FARE-challenge
24
v 23 oktober 2009
Vergrijzing en krimp
25
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Nederland – en Europa, vooral Oost-Europa, en Japan en binnenkort ook China – vergrijst. Zowel op de arbeidsmarkt, de verkoopmarkten als van burgers stijgt de gemiddelde leeftijd en wordt het 45+ deel steeds groter.
Recessie en de FARE-challenge
25
v 23 oktober 2009
1. De FARE-challenge 2. De arbeidsmarkt: ruimte en toch fricties 3. Naar een sterk werkmerk 4. Het Nieuwe Werken 5. Einstein’s tip
26
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Recessie en de FARE-challenge
26
v 23 oktober 2009
Employee engagement: dé bron van succes
27
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Medewerkers’tevredenheid’ is cruciaal! (Wel cruciaal, mogelijk zelfs het allerbelangrijkst, maar niet het enige natuurlijk….) Fortune 100 Best companies to work for, elk jaar (i.c. 2009); gemiddeld vallen er elk jaar 20 uit die top 100. Als je in 1998 in die top 100 had geïnvesteerd en die 100 gewoon had vastgehouden, had je de S&P 500 dik verslagen. Had je bovendien elk jaar je portfolio aangepast aan de ‘verdwijners’ en nieuwe binnenkomers in die top 100, dan was je rendement nóg hoger geweest. BCG, Google, Cisco, Goldman Sachs, Starbucks – ken ik, zul je waarschijnlijk zeggen. Maar hoeveel bedrijven uit deze top 25 van 2009 behoren tot ‘the usual suspects’? Verrassend weinig… Bronnen: http://money.cnn.com/magazines/fortune/bestcompanies/2009/full_list/ http://www.greatplacetowork.ie/great/graphs.php?page=1 http://www.sprout.nl/artikel.jsp?id=1907052 (onderzoek van Hay)
Recessie en de FARE-challenge
27
v 23 oktober 2009
28
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Nogmaals: goed werkgeverschap levert geld op! En waarom ervaren werknemers een slechte sfeer?
Recessie en de FARE-challenge
28
v 23 oktober 2009
Wat HRM-feiten Berenschot (september 2007): Ken- en stuurgetallen personeelsmanagement
• Werken met/aan strategisch HR-beleid: 41% • Diversiteitsbeleid: 15%
Berenschot oktober 2009: lagere scores, (veel) meer nadruk op kostenbeheersing
29
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
En – doen we ons best? Veel werkgevers hebben de problemen en prioriteiten goed in beeld. Maar vervolgens werkt bijna 60% niet aan en met een strategisch HR-beleid, en houdt maar liefst 85% zich niet bezig met (het ontwikkelen, implementeren en onderhouden van) diversiteitsbeleid. Dat is, na al het voorgaande, gewoonweg onverantwoord. Daar moeten we wat aan gaan doen! En ondanks al die instrumenten komen we in Nederland toch niet verder dan een Nederlands-beleefde 6… Wat is er aan de hand? Bedrijfsleven negeert uitstroom babyboomers Door: Erik de Groot | redactie HRpraktijk | 19 oktober 2009
Nederlandse bedrijven houden er geen rekening mee dat er op korte termijn een grote groep medewerkers gaat uitstromen. Slechts 27 procent van de organisaties benoemt de aanstaande massale uitstroom van oudere werknemers (babyboomgeneratie) als een vraagstuk. Dit is een van de conclusies die organisatie-adviesbureau Berenschot trekt in het tweejaarlijkse onderzoek 'Ken- en stuurgetallen personeelsmanagement 2010.' In 2007 lag het percentage organisaties dat rekening houdt met de vergrijzing nog op 41 procent. Het lijkt er dan ook op dat de organisaties die meededen aan het onderzoek optimistischer zijn over de gevolgen van vergrijzing, omdat ze de gevolgen ervan minder voelen dan tijdens een hoogconjunctuur. Dit beeld wordt bevestigd door de afname van het aantal organisaties dat leeftijdsbewust personeelsbeleid als beleidsprioriteit koos: van 31 procent in 2007 naar 22 procent in 2009. Het is de vraag of organisaties de gevolgen van vergrijzing daardoor niet des ter harder zullen voelen als de economie weer aantrekt. Minder schaarste in specifieke functiecategorieën Opvallend is verder dat de organisaties veel minder schaarste verwachten in specifieke functiecategorieën. Waar in 2007 nog 80 procent van de bedrijven dacht dat deze schaarste een probleem zou worden binnen de organisatie, is dit percentage in 2009 gedaald naar 48 procent. Slechts 12 procent van de organisaties voorziet een personeelstekort binnen de gehele organisatie. Representatief en actueel Het onderzoeksrapport 'Ken- en stuurgetallen personeelsmanagement 2010' meet prestaties op het gebied van in- en uitstroom van personeel, verzuimmanagement, opleidingen, personeelsbezetting en budgetten. De onderzoeksresultaten zijn opgesteld op basis van beleidsgegevens van 99 Nederlandse organisaties, zowel profit als non-profit. Het in boekvorm gegoten onderzoek is representatief en actueel: de cijfers van vorig jaar staan centraal en de onderzoekers blikken vooruit naar de periode 2009-2011.
Recessie en de FARE-challenge
29
v 23 oktober 2009
Enzovoorts
30
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
We maken er zo toch best een potje van…
Recessie en de FARE-challenge
30
v 23 oktober 2009
31
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
En dus zijn werknemers niet echt gelukkig.
Recessie en de FARE-challenge
31
v 23 oktober 2009
Employee engagement?
32
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Dít is dus het kwalijke resultaat. Naast de moeite van de afgelopen jaren (en vanaf 2011 weer) om personeel te vinden en te boeien, lukken binden en stimuleren onvoldoende. Dus ook al zou FAR geen probleem meer zijn, dan is E dat nog heel beslist! Towers Perrin en ook Turner hebben in het najaar van 2007 vastgesteld dat er nogal wat schort aan de betrokkenheid, en daarmee de productiviteit, flexibiliteit en creativiteit van werknemers. Hay Group (10/2008): 38% ervaart het werkklimaat als (sterk) motiverend. De overige 62% niet. We gebruiken aldoende gemiddeld maar zo’n 60-70% van het prestatiepotentieel van medewerkers. www.direction.nl: ‘Companies hire smart people and then turn them stupid’. ‘Het goed doen’ is eigenlijk een uitzondering. Het gaat meestal fout, per ongeluk, dat wel, maar toch… het gebeurt – nogal vaak.
Recessie en de FARE-challenge
32
v 23 oktober 2009
Wat waren in 2008 uw uitdagingen?
Wat zijn in 2009-2010 uw uitdagingen?
• Instroom: …
• Instroom: …
• Uitstroom: …
• Uitstroom: …
• Verzuim: …
• Verzuim: …
• Personeelskosten: …
• Personeelskosten: …
• Imago: …
• Imago: …
• Tevredenheid / Motivatie: …
• Tevredenheid / Motivatie: …
•
•
…
…
33
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Zijn die lastige uitdagingen nu minder geworden?
Recessie en de FARE-challenge
33
v 23 oktober 2009
En na 2010? • Instroom: … • Uitstroom: … • Verzuim: … • Personeelskosten: … • Imago: … • Tevredenheid / Motivatie: … •
34
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Zullen die uitdagingen ook als de economie weer aantrekt minder blijven?
Recessie en de FARE-challenge
34
v 23 oktober 2009
Sterk werkmerk = stimulerend werkgeverschap + aantrekkelijk commercieel merk + grote bekendheid bij de doelgroepen + sterk arbeidsmarktimago
35
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Stimulerend werkgeverschap: zie hiervoor, FARE. Het commerciële merk: hier niet verder uitgewerkt.
Recessie en de FARE-challenge
35
v 23 oktober 2009
Carp.nl, 061009
36
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Stimulerend werkgeverschap, goed werkgeverschap. Betekent: de verschillende (relevante) segmenten een passend en stimulerend aanbod doen met HRM + management + organisatie. Gelukkig zijn er goede voorbeelden. Maar het valt echt nog niet mee om voor alle relevante segmenten aantrekkelijk te zijn!
Recessie en de FARE-challenge
36
v 23 oktober 2009
1. De FARE-challenge 2. De arbeidsmarkt: ruimte en toch fricties 3. Naar een sterk werkmerk 4. Het Nieuwe Werken 5. Einstein’s tip
37
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Recessie en de FARE-challenge
37
v 23 oktober 2009
HFW
Het (post-moderne) Feodale Werken 38
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
HNW is heel erg in anno 2009, maar in de meeste organisaties is er, alle feiten van hiervoor eens op een rijtje zetten, eigenlijk vooral sprake van HFW. De overstap van de F naar de N gaat nog heel wat voeten in de aarde hebben!
Recessie en de FARE-challenge
38
v 23 oktober 2009
Het Nieuwe Werken
87
Flexmarkt - ABU - Sterker uit de crisis | v 31 maart 2009
39
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
OK, naar HNW dus – wat is dat volgens u? Waar moet het toe leiden?
Waarom zou / wilt u het doen? •Meegaan met de volgende management-hype? •Voor het geld? Bezuinigingen op ruimte, vooral. •Redeneren vanuit de geweldige mogelijkheden van mobiel internet en nieuwe software voor wiki’s, sharepoint, … Plus de prachtige ideeën en verhalen van (binnenhuis) architecten? •Omdat u uw medewerkers, uw teams vooral, wilt energizen?
Let ook goed op het verwachtingen-management! Want hoe wordt uw HNWproject door de medewerkers gepercipieerd? Als u zegt “HNW!”, denken zijn dan: “Bezuinigingen… Wéér zo’n nieuw ding waar we met z’n allen achteraan moeten hollen…”?
Recessie en de FARE-challenge
39
v 23 oktober 2009
40
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Facility. Niemand kan tegen een geweldige werkomgeving zijn.
Recessie en de FARE-challenge
40
v 23 oktober 2009
Internet- en mobiele tec
41
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
IT. Techniek kan wel al heel veel voor ons betekenen (maar durven / willen werkgevers het)?
Recessie en de FARE-challenge
41
v 23 oktober 2009
Enzovoorts
42
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
HRM & Management. Na de mogelijkheden die Facility en IT bieden, komen we nu bij het belangrijkste punt aan. Zijn we er qua houding en vaardigheden klaar voor, voor het HNW? We maken er, zo hebben we hiervoor al gezien, toch best een potje van…
Recessie en de FARE-challenge
42
v 23 oktober 2009
Bron: http://www.overhetnieuwewerken.nl
43
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Ik ga hier niet verder in op wat HNW precies is en vereist – het barst inmiddels van de websites en –lobs, seminars, conferenties en gespecialiseerde consultancies! -, maar mag gelukkig inmiddels wel constateren dat rondom Het Nieuwe Werken het besef is ontstaan dat tijd- en plaatsonafhankelijk werken niet ‘zo maar’, via alle technische en materiële ingrepen die in de 21e eeuw flexibel en thuis werken mogelijk maken, tot succes leidt. HRM en Management zijn ook nodig (zie b.v. www.overhetnieuwewerken.nl).
Recessie en de FARE-challenge
43
v 23 oktober 2009
44
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Ik vind dit wel een heel mooi en realistisch beeld. Let op de vier TIOCpunten! http://www.microsoft.com/netherlands/het_nieuwe_werken/default.aspx
Recessie en de FARE-challenge
44
v 23 oktober 2009
45
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Microsoft is ook m.b.t. HNW een oude bekende. Drie jaar geleden ging ik - in hun vorige pand - hun initiatieven bekijken, met zo’n 100 managers en directeuren van de VGN. Maar nu gaat ook de Rabobank er vol en fanatiek voor! Bron: http://www.expertlog.nl/2009/10/het-nieuwe-werken-eenmodewoord.html (Sprout.nl)
Recessie en de FARE-challenge
45
v 23 oktober 2009
46
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Het NCSI (Nederlands Centrum voor Sociale Innovatie) is nu zo’n 3-4 jaar bezig om sociale innovatie, en de gunstige effecten ervan, voor het voetlicht te brengen. Onderzoeken van o.a. INSCOPE (links) en het IP (rechts) tonen aan de een wat stimulerender houding van management en HRM grote impact hebben op het succes van de organisatie (groei, rendement e.d.).
Recessie en de FARE-challenge
46
v 23 oktober 2009
Gebalanceerd organiseren Het genie van het en-en
47
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Veel organisaties 2.0 zitten in beheren en/of presteren. Dé primaire aangrijppunten voor verbetering zijn Resultaatgerichtheid (vaak m.n. de kracht doelbepalen) + Mensgerichtheid (zie hiervoor, de resultaten van employee engagement). •Mogelijkheden van HNW: balans aanbrengen in het 9 Krachten-kader (9KK) (gebaseerd op het Competing Values Framework (CVF) van Quinn). •Risico’s van HNW: te ver doorslaan in het 9KK of juist ‘stiekem’ blijven hangen in de bestaande over-focus (vervorming). De oplossing voor de organisatie 3.0: aan elk kwadrant, aan elke ‘taartpunt’ (kracht) moet worden gewerkt, in samenhang met de overige, en elk kwadrant, elke kracht moet aan alle Competing Values bijdragen, dus elk kwadrant, elke kracht moet óók ingevuld worden met het oog op de andere twee CV’s. Dus de procesinrichting moet ook rekening kunnen houden met de flexibiliteit en diversiteit uit de externe omgeving en met de variatie en diversiteit in behoeften van de medewerkers; de strategie moet samen met de medewerkers worden vastgesteld en geleefd; de strategie moet worden aangepast als omgevingsveranderingen daartoe noodzaken; innovaties moeten in de richting van de strategie plaatsvinden etcetera etcetera etcetera. Het Toyota Production System lijkt hieraan aardig te voldoen, het Dellsysteem is ook al veel flexibeler, maar biedt nog te weinig aandacht voor customer service, systems integration & total problem solving etcetera enzovoorts en zo verder.
Recessie en de FARE-challenge
47
v 23 oktober 2009
Leiderschapsstijlen Daniel Goleman (2002): Primal Leadership Zes stijlen, daartussen switchen:
-0/+
• Dwingend (Bevelend) • Top-down, ‘Doe wat ik zeg’ • Alleen effectief in existentiële noodsituaties!
• Maatgevend (Toonaangevend, Versnellend) • Hoge prestatienormen, voorbeeld, steeds beter, ‘Doe wat ik doe, nu!’
• Harmonieus (Relatiegericht, Affiliërend) • Emotionele banden, veel communiceren, ‘Mensen komen op de eerste plaats’
+ • Democratisch •
Participatief, ‘Wat denken jullie ervan?’
+ • Coachend
• Ontwikkelen, laten ontdekken, ‘Probeer dit eens’
++ • Gezaghebbend (Visionair) • Enthousiasme, visie, ‘Volg mij’ 48
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Verbindend leiden, de energie van mensen laten stromen, dat vergt best veel. Je kunt en moet niet alles tegelijk aanpakken. Leiden (en managen) verbinden - kent gelukkig meerdere stijlen, die afhankelijk van de situatie meer of minder (of zelfs contra-) effectief zijn. Niet al te lang geleden introduceerde Goleman (popularisator van de Emotionele Intelligentie en de Sociale Intelligentie) de genoemde 6 leiderschapsstijlen. Volgens Goleman is het doel van leiderschap: resonantie creëren. De 6 stijlen hebben erg veel weg van de aloude en ook goed hanteerbare stijlen van de Blake-Mouton managerial grid en de dito situationele stijlen van Hersey & Blanchard. De Goleman-stijlen zijn door hem meer in samenhang met sfeer en prestatie onderzocht. Competente managers kunnen meerdere stijlen inzetten, vooral de gezaghebbende, de democratische, de affiliatieve en de coachende stijl. Door gedoseerd en afgewogen gebruik te maken van deze leiderschapsstijlen worden ABS+ en de beste prestaties bereikt. Goede leiders kunnen op natuurlijke en ongekunstelde wijze switchen van stijl - dit is flexibel leiderschap. Het is van belang dat leiders hun repertoire van stijlen uitbreiden en oefenen in het gebruik maken van de verschillende stijlen, zodat ze de juiste stijl precies op het juiste moment en in de juiste dosering kunnen aanwenden. Goleman bezweert dat het effect hiervan terug kan worden gezien in de door hen behaalde resultaten.
Recessie en de FARE-challenge
48
v 23 oktober 2009
HNL
Het Nieuwe Leidinggeven
49
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Dus HNW begint niet met mooie ruimte, flexibel werken, thuis werken, geweldige IT enzovoorts – HNW begint met HNL.
Recessie en de FARE-challenge
49
v 23 oktober 2009
1. De FARE-challenge 2. De arbeidsmarkt: ruimte en toch fricties 3. Het Nieuwe Werken 4. Naar een sterk werkmerk 5. Einstein’s tip
50
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Recessie en de FARE-challenge
50
v 23 oktober 2009
Krankzinnigheid: hetzelfde blijven doen en betere resultaten verwachten.
51
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Als je betere resultaten wilt – de FARE-challenge tackelen, en daarmee succes laten groeien -, is meer van hetzelfde meestal niet de oplossing.
Recessie en de FARE-challenge
51
v 23 oktober 2009
Ideeën & Vragen
Kijk op www.dzjeng.nl Mail naar
[email protected] 52
Recessie en de FARE-challenge | v 23 oktober 2009
Kijk ook eens op Dzjeng.blog (http://www.dzjeng.nl/blog/index.html), en lees de volgende blogs (en bijbehorende presentaties): 1. Vooruitgang en groei 2. Management-innovaties evenwichtig benaderen (ook HNW) 3. ABS – The Smell of Success 4. Het Nieuwe Werken – Energize your Enterprise! 5. Lust for work 6. Nederlandse manager erg content – oeps 7. W-vormig herstel? Omgekeerde J! 8. Doe de FutureCheck – ben je FutureProof? 9. Lekker langer (door)werken! 10.AEX – weg omhoog of even niet? 11.Free your Qi! Ontketen de kracht in mensen 12.De toekomst (en die andere) voorspellen – belangrijk! 13.50% meer welvaart! 14.Winnen in een Nieuwe Wereld 15.Dzjeng op andere plekken 16.FutureShift: surfing the waves
Recessie en de FARE-challenge
52