Zonder recessie geen tandhalsgevoeligheid

Zonder recessie geen tandhalsgevoeligheid Schelte Fokkema



kenmerken en prevalentie



etiologie en risicofactoren



diagnose en klinisch management



primaire en secundaire preventie



curatie

Terminologie 

tandhalsgevoeligheid



gevoelige wortel/tandhalzen



dentinegevoeligheid



dentine sensitivity



dentine hypersensitivity



dentinal hypersensitivity



cervical (hyper)sensitivity



root (hyper)sensitivity



cemental (hyper)sensitivity

geen ziekte maar pathologie (Canadese Adviesraad over DH; 2003)

Kenmerken tandhalsgevoeligheid 

acuut optredende korte hevige/scherpe pijn



in reactie op stimuli van verschillende aard 

thermisch (koude)



chemisch (zure voeding:fruit; snoep; zout)



mechanisch (nagel; tandenborstel)



osmotisch (kou in winter)



uitdroging (meerfunctiespuit)



komt voor bij 8 tot 75% van de volwassenen



geassocieerd met blootliggend dentine en open tubuli



behandeling moeilijk, vele technieken en therapieën



vaak tegenvallende klinische resultaten



onduidelijkheid over etiologie en diagnose

Theoretische mechanismen tandhalsgevoeligheid 

dentinereceptor  directe stimulatie sensibele zenuwuiteinden in dentine  microsc. en exp. onderzoek: geen neuronen buitenste laag



odontoblastentransductie

(Rapp et al, 1968)

 odontoblast is receptor, signaaltransductie via synaps, zenuwpijn pulpa  geen of onvolledig bewijs



hydrodynamiek

(Brännström&Astron, 1964)

 verplaatsing vloeistof in open tubuli m.a.g. zenuwstim. en pijn  exact mechanisme nog steeds onbekend

Pijnbeleving tandhalsgevoeligheid 



variatie tussen gebitselementen en individuen 

individuele pijntolerantie



fysieke en emotionele factoren (gedragsverand.)

locaal of gegeneraliseerd of soms zelfs alle kwadranten

Histologie tandhalsgevoeligheid 

microscopisch open dentinetubuli  in omvang 2x groter  per oppervlakte groter aantal



macroscopisch geen onderscheid



pulpaconditie onbekend

(mogelijk enige inflammatie, afh. duur)

Prevalentie tandhalsgevoeligheid 

voornamelijk einddertigers



m.n. premolaren en cuspidaten



vestibulair en cervicaal

Etiologie blootliggend dentine 

glazuurverlies  erosie  abrasie  abfractie + inwerking zuren of + cementverlies door poetsen of parodontale therapie



parodontaal verlies oftewel gingivarecessie  parodontale ontsteking (parodontitis)  mechanisch trauma (tandenpoetsen)

parodontaal verlies oftewel gingivarecessie

recessie

pocket

aanhechtingsverlies

recessie

pocket

aanhechtingsverlies

Etiologie blootliggend dentine 

parodontaal verlies oftewel gingivarecessie  parodontitis

Etiologie blootliggend dentine 

parodontaal verlies oftewel gingivarecessie  parodontale therapie

Etiologie blootliggend dentine / gingivarecessie 

parodontitis en parodontale therapie



prevalentie tandhalsgevoeligheid  voornamelijk einddertigers  m.n. premolaren en cuspidaten  vestibulair en cervicaal



mechanisch trauma

Etiologie gingivarecessie



poetstrauma  80-90% poetst 1-2x/dag  effectiviteit op plaque en gingivitis is beperkt  43% plaquereductie na een enkele poetsbeurt (handborstel)  6-17% meer reductie met elektrische borstel  mondhygiëne onvoldoende om parodontitis te voorkomen  geen consensus over frequentie en mate (pragmatisch)  tandpasta als drager voor fluoride ter preventie van cariës  incidentie parodontitis en cariës is m.n. approximaal  geen enkele tandenborstel kan approximaal reinigen  interdentale reiniging is cruciaal

Etiologie gingivarecessie



orthodontie  risico bij labiale en buccale verplaatsing  verplaatsing binnen envelop processus alveolaris

Etiologie gingivarecessie



orthodontie  risico bij labiale en buccale verplaatsing  verplaatsing binnen envelop processus alveolaris  bij botdehiscenties is biotype gingiva cruciaal  dunne gingiva fungeert als locus minorus resistentia  93% ontwikkelt recessie als gingivadikte < 0,5 mm  + parodontale ontsteking en mechanisch trauma  speelt rol in actieve maar ook in retentiefase  occlusaal trauma is risico bij orthoretentie (onderfront)

Etiologie gingivarecessie



restauraties  risico bij subgingivale plaatsing, m.n. vestibulair  veroorzaakt acuut trauma aan het parodontium  creëert plaque-accumulatie en parodontale ontsteking  71% ontwikkelt recessie en aanhechtingsverlies  dunne gingiva vertoont meer recessie biologische breedte

Primaire preventie van gingivarecessies



preventie parodontale ontsteking  patiënten informeren, motiveren en instrueren  geen plaatsing subgingivale restauraties  preventie plaqueretentiefactoren



preventie mechanisch trauma  coachen poetsgedrag  preventie occlusaal trauma en/of orthoretentie onderfront  preventie preparatietrauma parodontium



primaire risicofactor  dunne gingiva

Primaire preventie van gingivarecessies



primaire verantwoordelijkheid mondzorgprofessionals



secundaire verantwoordelijkheid patiënten



tertiaire verantwoordelijkheid industrie