RAPPORTAGE VESTIGINGSBELEID. Fase 1. Herijking uitgangspunten OPEN UNIVERSITEIT. versie 19 oktober Lisette Meijrink Els Verhoef

      RAPPORTAGE  VESTIGINGSBELEID       Fase  1     Herijking  uitgangspunten                                            

OPEN  UNIVERSITEIT     versie  19  oktober  2015     Lisette  Meijrink   Els  Verhoef

 

1  

 

2  

Inhoud     1.

       Inleiding   1.1. 1.2. 1.3.

De  opdracht  en  wat  eraan  vooraf  ging   De  verantwoording/aanpak   Opbouw  en  aard  van  de  rapportage  

 

2.  

       

3.    

Het  vestigingsbeleid  in  perspectief   2.1.   2.2.       2.3.  

Historische  context   Vernieuwing  van  het  onderwijs   Uitgangspunten  nieuwe  vestingen    

Herijking  uitgangspunten    

    3.1.   De  Open  Universiteit  is  een  landelijke  universiteit  en  positioneert  zich                                                              herkenbaar     3.2.   Nabijheid  studenten  en  acceptabele  reistijd  essentieel  voor  keuze  locaties                         3.3     Met  vijf  vestigingen  kan  de  OU  haar  landelijke  taak  vervullen                           3.4.   Academische  uitstraling  maakt  vestigingen  aantrekkelijk                           3.5.   Meer  wetenschappelijk  personeel  krijgt  een  decentrale  standplaats                           3.6     Samenvattend:  enkele  contouren  van  de  nieuwe  vestigingen      

Bijlage  1:    

         

1   2     3   4   5   6   7  

Bevindingen   In  de  studiecentra  draait  alles  om  studenten   Werken  in  de  studiecentra   Tentamens  in  de  studiecentra   Wie  werken  er  in  de  studiecentra?   Impact  van  keuze  voor  online  onderwijs   Onderzoek  in  de  relatie  tot  de  omgeving   Faculteiten  en  hun  visie  op  studiecentra  

   

Bijlage  2:    

   

     

 

1     2   3   4  

Cijfers  en  grafieken  m.b.t.  huidige  situatie  studiecentra   Waar  zitten  onze  (potentiële)  studenten?   Bereikbaarheid  vestigingen   Huidige  activiteiten  in  studiecentra     Personele  bezetting,  kosten  huisvesting,  wetenschapsgebieden  en  ingeschreven   studenten  per  studiecentrum  

     

3  

 

4  

1.  

Inleiding  

 

  1.1.  

De  opdracht  en  wat  er  aan  voorafging  

 

In  september  2013  heeft  een  werkgroep  naar  aanleiding  van  de  opdracht  een  visiedocument  te   maken  over  het  vestigingsbeleid,  een  discussienotitie  opgeleverd  met  als  titel  ‘Van  studiecentra  naar   meerdere  OU-­‐vestigingen’,  waarin  de  uitgangspunten  voor  een  nieuw  vestigingsbeleid  zijn   omschreven  .   Samenvattend  stelde  de  werkgroep  destijds  dat  “de  OU  een  landelijke  universiteit  is  met  meerdere   vestigingsplaatsen  in  Nederland.  In  de  decentrale  vestigingen  vindt  naast  onderwijs  ook  onderzoek   en  valorisatie  plaats.  Dit  kan  niet  gerealiseerd  worden  in  alle  huidige  studiecentra.  In  de  toekomst  zal   de  OU  op  een  beperkt  aantal  vestigingen  (indicatief  5)  actief  zijn  op  alle  terreinen.  Meer   wetenschappelijke  staf  dan  nu,  zal  een  decentrale  vestiging  als  standplaats  krijgen.  Daarnaast  zullen   er  voorzieningen  zijn  die  meer  gespreid,  dicht  bij  studenten  worden  aangeboden  (denk  aan   tentamenfaciliteiten).”   In  de  zomer  2014  heeft  het  CvB  in  samenspraak  met  het  UMT  een  besluit  genomen  over  de  inhoud   van  dit  document,  uitgangspunten  geformuleerd  en  een  aanpak  vastgelegd  waarbij  sprake  is  van  de   volgende  fasering:   1. toetsing  en  validering  van  de  uitgangspunten,   2. verdere  precisering  van  nieuw  vestigingsbeleid,  afgerond  met  een  CvB  besluit,     3. implementatieplan  uit  te  voeren  vanaf  1  januari  2016.    

GSO  heeft  een  team  van  twee  mensen  aangesteld  om  volgens  een  ‘Plan  van  Aanpak  Vestigingsbeleid’   (vastgesteld  in  mei  jl.)  deze  drie  stappen  te  doorlopen  binnen  het  tijdspad  van  april  tot  december   2015.        

  1.2.  

De  verantwoording  /  aanpak  

 

Deze  rapportage  beschrijft  de  eerste  fase,  namelijk  de  toetsing  en  validering  van  uitgangspunten   voor  een  nieuw  vestigingsbeleid;  daarbij  wordt  ingegaan  op  de  uitgangspunten  in  hun  samenhang  en   afhankelijkheden.       In  de  periode  april  t/m  juni  2015  zijn  bijna  alle  studiecentra  bezocht,  daar  is  gesproken  met  de   hoofden  studiecentra,  senior  medewerkers,  en  docenten  en  onderzoekers  van  faculteiten  die  in  één   van  de  centra  werkzaam  zijn.1     Voor  aanvullende  gegevens  omtrent  personele  bezetting,  huisvestingskosten,  studentprognoses  en   ander  relevant  cijfermateriaal  is  een  beroep  gedaan  op    experts  binnen  de  organisatie.    

                                                                                                                        1

 Om  praktische  redenen  is  er  geen  bezoek  gebracht  aan  het  studiecentrum  Emmen  en  het  informatiepunt  in  Almere.  De  medewerkers  van   Emmen  zijn  naar  studiecentrum  Groningen  afgereisd.  Met  het  studiecentrum  in  Nijmegen  is  spontaan  kennis  gemaakt    en  gesproken  na   afloop  van  een  overleg  dat  daar  plaats  vond.  

   

5  

In  de  periode  juni/juli  hebben  gesprekken  plaatsgevonden  met  decanen  en  medewerkers  van   faculteiten  over  de  wijze  waarop  zij  vorm  denken  te  gaan  geven  aan  de  invulling  van  nieuwe   vestigingen  in  het  land  ter  vervanging  van  de  huidige  studiecentra.  Ontwikkelingen  en  trends  binnen   de  trajecten  yOUteach  en  yOUlearn  zijn  eveneens  meegenomen.       Op  13  juni  2015  is  een  klankbordgroep  samengesteld  bestaande  uit  een  selectie  van  afgevaardigden   vanuit  de  organisatie.  De  klankbordgroep  is  vooral  georiënteerd  op  draagvlak  en  toetsing.       De  samenstelling  is  als  volgt:   Faculteit  PenOW:     Maarten  de  Laat   Faculteit  MST  :     Dennis  Uit  de  Weerd   Faculteit  CenR:     Paul  van  den  Akker   Academische  Zaken:     Miewies  Stijnen   Hoofden  studiecentra:     Caroline  Visser,  Marijke  Schoonderbeek,  Mark  Marees.   GSO:         Maarten  Scholl   Studentenraad:       Josef  van  Kessel  en  Rafaël  Desmedt   Ondernemingsraad:     Marjan  Specker     Op  24  juni  jl.  kwam  de  klankbordgroep  voor  het  eerst  bij  elkaar.  In  dit  overleg  werden  de  opdracht,   de  werkwijze  en  de  in  2014  geformuleerde  uitgangspunten  toegelicht.  Tevens  is  de  actuele  stand  van   zaken  op  studiecentra  besproken  en  is  een  presentatie  gegeven  over  de  tussenstand  en  de   bevindingen  uit  cijfers  en  gesprekken  tot  nu  toe.  Naast  een  aantal  goede  tips  over  functionarissen  die   nog  geraadpleegd  zouden  moeten  worden  en  de  aandacht  voor  goede  communicatie,  werd  vooral   benadrukt  goed  aan  te  sluiten  op  de  onderwijskundige  vernieuwing  binnen  de  OU,  rekening  te   houden  met  het  gegeven  dat  onderzoek  veelal  (inter)nationaal  en  niet  plaatsgebonden  is  en  dat  een   uitnodigende  werkomgeving  de  inhoudelijke  doelen  sterk  kan  ondersteunen.  Een  tweede   bijeenkomst  vond  plaats  op  23  september  jl.  en  was  geheel  gewijd  aan  de  bespreking  van  een  eerste   conceptversie  van  deze  rapportage.  De  opmerkingen  en  reacties  zijn  voor  een  belangrijk  deel   verwerkt.  

  1.3.  

Opbouw  en  aard  van  de  rapportage  

 

De  door  het  CvB  geformuleerde  uitgangspunten  voor  het  vestigingsbeleid  zijn  als  vertrekpunt   genomen  voor  alle  bezoeken  en  gesprekken  over  de  invulling  van  de  nieuwe  vestigingen  van  de  Open   Universiteit.  Alle  uitkomsten  gezamenlijk,  vormen  de  basis  voor  een  nieuw  vestigingsbeleid  en   worden  in  deze  rapportage  beschreven  en  weergegeven.  In  hoofdstuk  2  wordt  een  schets  geboden   van  het  vestigingsbeleid  in  perspectief,  in  hoofdstuk  3  zijn  de  herijking  van  de  uitgangspunten  en  de   contouren  voor  een  nieuwe  vestigingsbeleid  te  lezen.   In  bijlage  1  zijn  de  bevindingen  uit  alle  bezoeken,  interviews  en  kennisname  van  de  informatie  en   cijfers  samengevat  weergegeven;  en  ten  slotte  bevat  bijlage  2  cijfermateriaal  uit  de  organisatie.    

   

 

 

6  

2.  

Het  vestigingsbeleid  in  perspectief  

  2.1.  

Historische  context  

 

In  1981  kreeg  de  Commissie  ter  voorbereiding  van  de  Open  Universiteit  de  opdracht  om  een  breed   toegankelijke  universitaire  onderwijsinstelling  op  te  zetten  waarvan  de  hoofdvestiging  in  Heerlen   moest  komen.  Het  besluit  om  Heerlen  als  hoofdvestiging  te  kiezen,  kwam  voort  uit  de  politieke  lobby   van  het  toenmalige  gouvernement  Limburg,  waarbij  de  opvang  van  het  werkgelegenheidsvraagstuk   als  gevolg  van  de  sluiting  van  de  mijnen,  een  belangrijke  reden  vormde.2   In  april  1982  werd  gestart  met  de  planning  en  programmering  van  het  onderwijsaanbod.     Het  toenmalige  onderwijsconcept  was  gebaseerd  op  schriftelijk  materiaal  dat  voor  zelfstudie  per   post  werd  uitgeleverd.  Het  concept  van  studiecentra  verspreid  in  het  hele  land  maakte  van  dat   onderwijsconcept  eveneens  een  belangrijk  onderdeel  uit.    Het  studiecentrum  vormde  immers  de   belangrijkste  schakel  in  het  contact  met  én  de  begeleiding  van  de  student,  was  complementair  aan   het  onderwijssysteem  met  de  ‘cursus  als  bouwsteen’.  In  het  studiecentrum  troffen  studenten  en   docenten  elkaar,  vond  informatieverschaffing  en  voorlichting  plaats,  evenals  de  studieadvisering,   studie-­‐  en  scriptiebegeleiding  en  tentaminering.  Het  werd  van  belang  gevonden  om  in  een  groot   aantal  steden  met  een  studiecentrum  aanwezig  te  zijn  met  als  doel  maximale  zichtbaarheid  van  de   Open  Universiteit,  en  opnieuw  speelde  bij  de  keuze  voor  de  vestigingsplaatsen  de  politieke  lobby  een   rol.     De  studiecentra  draaiden  goed,  zij  werden  wel  de  ‘OU-­‐parels  in  het  land’  genoemd.  Voor  studenten   betekenden  de  studiecentra  zeker  de  eerste  jaren  de  enige  mogelijkheid  tot  contact  met  hun   adviseurs,  begeleiders  en  docenten;  zij  kwamen  er  graag  en  werden  er  met  raad  en  daad  bijgestaan.       Vanaf  2000  zijn  er  diverse  aanpassingen  geweest;  het  aantal  studiecentra  werd  vanwege  afname  van   studentenaantallen  eerst  verminderd  van  18  naar  16  studiecentra  en  in  2008  werd  een  aantal   kleinere  studiecentra  vervangen  door  servicepunten.       Sinds  het  ontstaan  van  de  Open  Universiteit,  specifiek  met  haar  afstandsonderwijs  en  studiecentra,   heeft  de  aanwezigheid  en  betekenis  van  internet,  mobile  devices,  virtuele  verbindingen  en  online   onderwijsmogelijkheden  een  enorme  vlucht  genomen.  Met  deze  nieuwe   communicatiemogelijkheden  zijn  fysieke  ontmoetingen  en  begeleidingsbijeenkomsten  een  andere   plaats  gaan  innemen.  Sommige  functionaliteiten,  zoals  voorlichting  en  advisering  bij  de  studiekeuze,   zijn  gecentraliseerd  en  vinden  gedeeltelijk  online  plaats.  Bij  de  begeleiding  van  studenten  wordt  in   toenemende  mate  gebruik  gemaakt  van  diverse  online  faciliteiten.     Hoewel  er  regelmatig  aanpassingen  zijn  geweest,  is  er  in  die  afgelopen  32  jaar  nooit  wezenlijk  sprake   geweest  van  een  meer  principiële  herijking  van  de  studiecentra.  Met  de  werkgroep  die  in  2014  een   voorstel  deed  voor  een  herijking  van  de  huidige  studiecentra  is  daar  voor  het  eerst  een  start  mee   gemaakt.          

                                                                                                                        2

 Een  interview  met  Jos  Claessen,  betrokken  bij  de  start  van  de  studiecentra  en  auteur  van  de  notitie    ‘Dichtbij  op  afstand:  de  studiecentra   van  de  Open  Universiteit’  dd.  november  1982,  is  verhelderend  gebleken  m.b.t.  de  ontstaansgeschiedenis  en  ontwikkeling  door  de  jaren   heen.    

7  

2.2.  Vernieuwing  van  het  onderwijs     In  september  2012  is  het  instellingsplan  ‘Leren  in  tijden  van  verandering’  verschenen,  waarin  onder   meer  de  kaders  geschetst  worden  van  de  vernieuwing  van  het  onderwijs:  een  nieuw  onderwijsmodel   gebaseerd  op  meer  binding,  uitdaging  en  interactie  met  inzet  van  moderne  media.     ‘De  OU  profileert  zich  hiermee  als  de  deeltijduniversiteit  met  flexibel  en  gepersonaliseerd  activerend   online  onderwijs,  waar  je  studeert  met  de  bedoeling  een  diploma  te  behalen.  Het  nieuwe   onderwijsconcept  is  daarom  gericht  op  het  stimuleren  van  actief  studiegedrag,  met  meer  structuur   en  begeleiding  en  daarmee  de  vermindering  van  de  vrijblijvendheid  van  het  onderwijs,  en  dat  alles   met  behoud  van  een  grote  mate  van  flexibiliteit.  Daardoor  neemt  de  kans  op  het  succesvol  afronden   van  de  opleiding  toe.’3  De  focus  is  daarmee  verlegd  van  de  ‘cursus  als  bouwsteen’  naar  het   aanbieden  van  universitaire  bachelor-­‐  en  masteropleidingen  en  het  verrichten  van  onderzoek.     Deze  ambities  vergen  vernieuwing  van  het  onderwijs  en  in  het  verlengde  daarvan  aanpassingen  aan   de  werkprocessen  en  logistieke  systemen.  In  2013  is  begonnen  met  het  vernieuwen  van  de   masteropleidingen,  en  deze  zijn  in  september  2014  van  start  gegaan.  Vanaf  september  2016  wordt   ook  het  vernieuwde  onderwijs  in  de  bacheloropleidingen  aangeboden.  Om  dit  te  realiseren  heeft  het   CvB  het  programma  yOUteach  ingesteld.  Onderwijskundige  kaders4  zijn  inmiddels  vastgesteld  en   geven  richting  aan  de  vernieuwing  van  het  bacheloronderwijs.   In  deze  verandering  passen  ook  een  nieuwe  opzet  en  inrichting  van  studiecentra,  gericht  op  het   ondersteunen  van  alle  mogelijke  nieuwe  processen  en  behoeftes  die  voortkomen  uit  de  nieuwe   onderwijsaanpak.  De  toegang  tot  het  leermateriaal  en  het  contact  met  docenten  en  medestudenten   vindt  in  toenemende  mate  plaats  via  de  digitale  leer-­‐  en  werkomgeving  yOUlearn.  Onderzoek  maakt   een  steeds  belangrijker  onderdeel  uit  van  het  werk  van  het  wetenschappelijk  personeel.  In  het   nieuwe  bachelor-­‐  en  masteronderwijs  is  het  van  belang  dat  wetenschappelijk  personeel  en   studenten  samen  deel  uit  gaan  maken  van  een  academische  gemeenschap,  virtueel  en  in  een  fysieke   omgeving.    

  2.3

Uitgangspunten  voor  een  nieuw  vestigingsbeleid  

  In  de  zomer  2014  heeft  het  CvB  in  samenspraak  met  het  UMT  de  volgende  uitgangspunten   geformuleerd:   • De  OU  is  een  landelijke  universiteit  en  wil  zich  als  zodanig  herkenbaar  positioneren.   • Er  komt  een  beperkt  aantal  (indicatief  vijf)  decentrale  vestigingen  waar  activiteiten   plaatsvinden  op  het  gebied  van  onderwijs,  onderzoek  en  valorisatie.     • Deze  decentrale  vestigingen  moeten  een  academische  sfeer  uitstralen.     • Op  de  decentrale  vestigingen  van  de  OU  zal  meer  ‘academische  massa’  aanwezig  dienen  te   zijn;  wetenschappelijke  staf  van  de  OU  zal  vaker  decentraal  haar  standplaats  hebben  dan  nu   het  geval  is.     • Studenten  en  wetenschappelijke  medewerkers  zijn  de  belangrijkste  gebruikers  van  de   faciliteiten  van  decentrale  vestigingen.  Er  komen  werkplekken  voor  medewerkers.                                                                                                                           3

 

4

 

 Uit  Programmaplan  yOUteach,  dd.  april  2015    Op  31  augustus  2015  zijn  de  onderwijskundige  kaders  voor  het  bachelor-­‐  en  schakelonderwijs  door  het  CvB  vastgesteld.   8  

Spreiding  van  vestigingen  is  afhankelijk  van  nabijheid  van  studenten,  waarbij  de  reistijd   acceptabel  moet  blijven.       • Vestiging  in  de  nabijheid  van  relevante  onderzoeksinstituten  en  potentiële  partners  is   belangrijk  voor  samenwerking  bij  onderzoek.   Bovenstaande  uitgangspunten  zijn  in  de  afgelopen  maanden  gewogen,  getoetst  en  aangevuld.     •

 

 

9  

 

10  

3.  Herijking  uitgangspunten         3.1.  

De  Open  Universiteit  is  een  landelijke  universiteit  en  positioneert  zich  herkenbaar  

 

Met  het  instellingsplan  ‘Leren  in  tijden  van  verandering’  kiest  de  Open  Universiteit  voor  het  profiel   van  een  deeltijduniversiteit  binnen  het  publieke  bestel  met  de  focus  op  bachelor-­‐  en   masteropleidingen  en  het  verrichten  van  onderzoek.  Binnen  het  afstandsonderwijs  van  de  OU  wordt   de  nadruk  gelegd  op  activerend  online  onderwijs  met  meer  aandacht  voor  het  studiesucces  van  de   student.  Belangrijk  doel  is  dat  méér  studenten  afstuderen.     Deze  strategische  keuzes  hebben  implicaties  voor  de  huidige  studiecentra.  Zij  hebben  de  afgelopen   dertig  jaar  een  belangrijke  rol  gespeeld  als  ondersteuning  van  een  onderwijsconcept,  waarin  de   cursus  de  bouwsteen  was  en  schriftelijk  materiaal  werd  uitgegeven  ten  behoeve  van  zelfstudie.  Bij   een  Open  Universiteit  die  zich  profileert  als  dé  deeltijduniversiteit  van  Nederland5  en  ook  als  zodanig   zichtbaar  wil  zijn,  passen  nieuwe  doelen  ten  aanzien  van  de  opzet,  taak  en  invulling  van  het   vestigingsbeleid.  De  essentie  van  de  nieuwe  vestigingen  is  tweeledig;  de  Open  Universiteit  wil  met   haar  decentrale  vestigingen:   1. haar  wetenschappelijk  personeel,  docenten  en  onderzoekers,  een  goed  geoutilleerde   standplaats  bieden,  én     2. haar  studenten  een  aantrekkelijke  en  inspirerende  studieomgeving  bieden;  een  academische   gemeenschap,  waar  zij  elkaar  ontmoeten,  samenwerken,  online  of  face-­‐to-­‐face   ondersteuning  krijgen  en  tentamens  maken.     Om  te  zorgen  dat  meer  mensen  elkaar  ontmoeten  en  om  het  juiste  service-­‐  en  kwaliteitsniveau  in   dienstverlening  te  realiseren,  is  een  concentratie  nodig  van  de  huidige  zestien  studiecentra  naar  een   beperkt(er)  aantal  vestigingen.  Nieuwe  kwaliteitsnormen  zullen  moeten  worden  gedefinieerd  ten   aanzien  van  facilitaire-­‐  en  technische  voorzieningen,  werkplekken,  ontmoetingsruimtes,  openstelling,   hospitality,  toetsvoorzieningen  en  andere  zaken  die  bij  het  geven  van  nieuw  universitair   afstandsonderwijs  komen  kijken.  Alleen  als  aan  deze  kwaliteitsnormen  voldaan  kan  worden,  is  de   Open  Universiteit  ook  als  een  serieuze  universitaire  speler  in  het  publiek  bestel  op  diverse  plaatsen  in   het  land  herkenbaar.      

3.2.  

Nabijheid  van  studenten  en  acceptabele  reistijd  essentieel  voor  keuze  locaties  

 

In  alle  gesprekken  die  zijn  gevoerd  komen  steeds  drie  criteria  als  meest  relevant  naar  voren  als  het   gaat  om  de  locatie  van  vestigingen,  nl.:     o dat  de  vestigingen  daar  moeten  komen  waar  een  flinke  concentratie  van   (potentiële)studenten  is,     o dat  er  sprake  moet  zijn  van  voldoende  spreiding  over  de  regio’s  zodat  de  reisafstand  voor   zowel  studenten  als  medewerkers  te  overzien  blijft  én     o dat  de  vestiging  uitstekend  bereikbaar  dient  te  zijn:  in  de  Randstad  per  openbaar  vervoer   en/of  daarbuiten  voorzien  van  parkeergelegenheid.  

                                                                                                                        5

 

 Binnen  de  VSNU  is  er  ruimte  voor  de  OU  om  die  rol  op  zich  te  nemen.  

11  

Studenten  en  potentie   Eén  van  de  eerste  uitgangspunten  is,  dat  de  keuze  van  de  vestigingen  een  duidelijke  afspiegeling   dient  te  zijn  van  het  aantal  studenten  in  die  omgeving.  Cijfers  laten  zien  dat  de  huidige   studentenaantallen  zich  vooral  concentreren  in  de  provincies  Noord-­‐Holland,  Zuid-­‐Holland  en   Utrecht  met  een  doorloop  naar  het  westen  van  Gelderland.  Het  plaatje  met  de  potentiële   belangstellenden  laat  dezelfde  concentraties  in  het  land  zien.  De  minste  potentie  zit  in  de  provincies   Groningen,  Friesland,  Overijssel,  Zeeland  en  het  Noorden  van  Limburg.6  De  keuze  voor  meerdere   vestigingen  in  de  Randstad  wordt  daarmee  een  logische.  Op  basis  van  aantallen  studenten  en  de   potentie  in  de  regio,  zou  in  het  noordoosten  van  het  land  één  vestiging  met  één  of  twee   tentamenlocaties  volstaan  (zie  verder  2.4).    

Locaties   De  studiecentra  zitten  over  het  algemeen  dicht  bij  de  treinstations  maar  niet  altijd  op  erg  levendige   locaties7.  Duidelijke  zichtbaarheid  en  herkenning  is  meestal  het  probleem.  Eén  van  de   uitgangspunten  was  om  aansluiting  te  zoeken  bij  een  universitaire  campus  om  de  academische   uitstraling  te  bevorderen.  In  een  aantal  gevallen  hebben  docenten/onderzoekers  een  werkplek  op   een  universiteit.  Nijmegen  wordt  als  voorbeeld  veelvuldig  genoemd.  De  samenwerking  met  collega’s   van  de  universiteit  wordt  zeer  gewaardeerd,  maar  in  veel  interviews  wordt  gesteld  dat  aan  die   nabijheid  van  een  universiteit  niet  zo  veel  waarde  wordt  gehecht.  Niet  alle  ervaringen  zijn  positief  en   er  wordt  veel  meer  waarde  gehecht  aan  locaties  die  goed  bereikbaar  zijn,  aan  goede  ict-­‐ voorzieningen,  toegankelijkheid  van  (de  digitale)  bibliotheek,  onderzoeksfaciliteiten  en  een  ruime   openstelling  en  zichtbaarheid  als  OU.  Docenten  hebben  veelal  contacten  op  universiteiten  waar  ze   zelf  gestudeerd  of  gewerkt  hebben  of  waar  belangrijke  bevriende  onderzoekers  actief  zijn.  Ze   ontmoeten  deze  collega’s  op  afspraak,  in  samenwerkingsverbanden  of  online.  Een  en  ander  neemt   niet  weg  dat  in  de  steden  waar  de  vestigingen  komen,  samenwerking  met  relevante   onderzoeksinstituten  en  potentiële  partners  van  belang  is  voor  de  onderzoekagenda  van  de  Open   Universiteit.   De  conclusie  is  om  te  zoeken  naar  locaties  dicht  bij  de  NS-­‐stations.  Daarnaast  zijn  genoemde   levendigheid  op  het  terrein  van  innovatie  en  ontwikkeling,  aanwezigheid  van  hoger  onderwijs,   creativiteit  en  bedrijvigheid  belangrijke  plussen.    

Valorisatie   De  eerlijkheid  gebied  te  melden,  dat  de  rol  die  het  vestigingsbeleid  zal  spelen  bij  valorisatie,  vooral   een  wens  voor  de  toekomst  is.  De  bestaande  onderzoeksprogramma’s  beslaan  veelal  (inter)nationale   samenwerkingsverbanden  en  bieden  in  een  beperkt  aantal  situaties  (bijvoorbeeld  in  het  geval  van  de   Kennis-­‐as  in  Zuid-­‐Limburg)  aanknopingspunten  om  concreet  in  een  specifieke  regio  actief  samen  te   werken.  Een  directe  relatie  met  economische  regio’s,  topsectoren  e.d.  wordt  door  de  meeste   gesprekspartners  weinig  relevant  gevonden  in  relatie  tot  de  te  kiezen  vestigingsplaatsen.  Er  konden   als  zodanig  ook  geen  externe  stakeholders  geïdentificeerd  worden.  Het  initiatief  voor  aansluiting  bij   regionale  activiteiten  ligt  bij  de  faculteiten.  Het  is  voor  de  Open  Universiteit  (gezien  omvang  en  focus)                                                                                                                           6

 Om  meer  zicht  te  krijgen  op  het  marktsegment  van  de  OU  en  de  geografische  spreiding  van  zittende  en  potentiële  studenten,  zijn   gegevens  opgevraagd  bij    Markt  en  studentcommunicatie     7  In  hogescholen  achter  in  een  gang,  bij  NS-­‐stations  in  grijze  kantoorgebouwen,  en  slechts  in  een  enkel  geval  op  een  karakteristieke  locatie,   zoals  in  Groningen  en  Den  Haag.  

 

12  

praktisch  niet  te  doen  om  in  een  groot  aantal  regio’s  een  actieve  rol  te  spelen  in  de  regionale   overlegstructuren  van  onderwijs,  onderzoek  en  valorisatie.     In  de  steden  waar  vestigingen  zullen  komen,  kan  een  dergelijke  oriëntatie  op  de  regio  in  de  toekomst   uiteraard  beter  ontwikkeld  worden,  gedreven  door  de  aanwezigheid  van  meer  wetenschappelijk   personeel  met  gerichte  onderzoeksactiviteiten.     Naar  aanleiding  van  deze  bevindingen  wordt  afstand  genomen  van  het  uitgangspunt  dat  situering   van  vestigingen  in  de  nabijheid  van  relevante  onderzoeksinstituten  en  potentiële  partners  een   belangrijke  voorwaarde  is  voor  de  locatiekeuze  van  de  nieuwe  vestigingen.        

3.3.  

Met  vijf  vestigingen  kan  de  Open  Universiteit  haar  landelijke  taak  vervullen  

 

Met  de  huidige  zestien  studiecentra  is  er  sprake  van  een  versnippering  van  activiteiten  en  mensen,   waardoor  de  universitaire  uitstraling  in  het  geding  is.   Hoewel  de  precieze  ratio  achter  het  aantal  ontbreekt,  is  gebleken  dat  de  indicatie  van  vijf  decentrale   vestigingen  een  realistisch  aantal  is,  gezien  de  personele  omvang  van  de  Open  Universiteit  met  drie   faculteiten.  Zo  hebben  faculteiten  laten  weten  mogelijk  niet  te  zullen  kiezen  om  álle  opleidingen  op   alle  vijf  de  vestigingen  te  vertegenwoordigen,  maar  bijvoorbeeld  te  kiezen  voor  concentratie  van   activiteiten  in  twee  of  drie  steden.  Dat  betekent  dat  er  concentratie  van  wetenschappelijke   aandachtsgebieden  in  vestigingen  ontstaan.  Die  zullen  nauw  met  elkaar  gaan  samenwerken.       Met  vijf  vestigingen  en  de  hoofdlocatie  in  Heerlen,  ontstaan  er  clusters  met  een  omvang  van  vier  tot   vijf  duizend  studenten,  die  met  elkaar  het  land  voldoende  afdekken.  Voor  de  hand  ligt  dan  te  kiezen   voor  twee  à  drie  vestigingen  in  de  Randstad  (Amsterdam,  Rotterdam,  Utrecht),  één  vestiging  in  het   noordoosten  van  het  land  (Zwolle)  en  één  vestiging  in  het  zuiden  van  het  land  (Eindhoven).  8     Door  naast  de  vestigingen  een  viertal  locaties  aan  te  wijzen  waar  alleen  tentamenfaciliteiten9  zullen   zijn  (bv.  in  Groningen,  Nijmegen,  Alkmaar  en  Vlissingen)  blijft  de  reisafstand  voor  studenten   acceptabel,  namelijk  nooit  meer  dan  80-­‐100  km.     De  hoofdvestiging  van  de  OU  in  Heerlen  staat  niet  ter  discussie.  Ook  deze  locatie  is  er  bij  gebaat  te   kunnen  beschikken  over  zo’n  levendige  dynamische  academische  gemeenschap  waar  onderwijs,   onderzoek  en  valorisatie  vorm  kan  krijgen.     Voor  de  meest  centraal  gelegen  vestigingen  (m.n.  Utrecht,  maar  ook  Zwolle  en  Eindhoven)  geldt  dat   rekening  moet  worden  gehouden  met  extra  faciliteiten  voor  incidentele  landelijke   bijeenkomsten/vergaderingen  en  flexplekken.10   Met  vijf  vestigingen  verspreid  over  het  land  en  de  hoofdvestiging  in  Heerlen  kan  de  Open  Universiteit   haar  landelijke  taak  ruimschoots  vervullen.  Ook  de  beoogde  kwaliteit  (hoogwaardige  service,   openstelling,  technische  voorzieningen,  ruimtes,  werkplekken  etc.)  kan  behaald  worden,  echter  niet   op  alle  vestigingen  zal  de  aanwezigheid  van  wetenschappelijk  personeel  even  groot  zijn.  De                                                                                                                           8

 Daarbij  wordt  niet  vanzelfsprekend  uitgegaan  van  de  huidige  locaties  in  die  steden.        

 

9

 Tentamenlocaties  kunnen  bestaan  uit  een  lokaal  met  de  ict-­‐infrastructuur  en  een  balie,  en  de  mogelijkheid  om  in  de  directe  omgeving   lokalen  in  te  huren  voor  schriftelijke  tentamens     10  De  capaciteit  van  enkele  bestaande  centraal  gelegen  studiecentra  is  ontoereikend  om  alle  gewenste  OU-­‐activiteiten  te  realiseren.  Het   studiecentrum   in   Utrecht   is   erg   gewild,   maar   beschikt   over   een   te   geringe   capaciteit   met   betrekking   tot   de   gewenste   onderwijsactiviteiten   en  werkruimtes  voor  docenten  en  onderzoekers.  Op  diverse  centra  laten  de  ict-­‐voorzieningen  en  de  technische  ondersteuning  m.b.t.  online   activiteiten  te  wensen  over.  

 

13  

vestigingen  worden  aangevuld  met  een  viertal  locaties  waar  alleen  tentamenfaciliteiten  worden   verzorgd,  zodat  locaties  bereikbaar  zijn  en  de  reisafstand  voor  studenten  beperkt  blijft.      

3.4.  

Academische  uitstraling  maakt  de  vestigingen  aantrekkelijker  

 

De  huidige  formule  van  de  studiecentra,  passend  bij  de  oorspronkelijke  opzet  van  de  Open   Universiteit,  wordt  inmiddels  door  velen  als  sleets  ervaren,  en  niet  langer  passend  bij  het  nieuwe   beeld  van  universitaire  opleidingen  en  onderzoek,  overeenkomstig  de  nieuwe  ambitie  en  koers  van   de  Open  Universiteit.       De  inzet  en  toewijding  van  de  medewerkers  van  de  studiecentra  zijn  groot.  De  studiecentra  worden   met  grote  regelmaat  bezocht  voor  begeleide  onderwijsbijeenkomsten  en  tentamens.11    Daarnaast   worden  er  door  onder  meer  studieverenigingen  activiteiten  georganiseerd12,  zoals  lezingen  en   symposia.  Ook  vinden  er  regelmatig  workshops  plaats  in  het  kader  van  studievaardigheden.     Ondersteunende  medewerkers  en  docenten  in  de  studiecentra  stellen  unaniem  dat  de  activiteiten  op   de  studiecentra  van  wezenlijk  belang  zijn  voor  de  studenten.  Daarbij  geven  ze  wel  aan  vaak  grote   afstand  te  ervaren  tot  wat  er  in  Heerlen  belangrijk  gevonden  wordt.  In  Heerlen  daarentegen  geven   medewerkers  van  de  faculteiten  vaker  aan  dat  zij  van  studenten  horen  dat  de  tijd,  inclusief  de   reistijd,  om  bijeenkomsten  bij  te  kunnen  wonen,  niet  altijd  in  verhouding  staat  tot  de  toegevoegde   waarde  van  de  studie-­‐  of  begeleidingsbijeenkomst.  Daarnaast  lijkt  het  incidenteel  moeilijk  om  de   hospitality  en  ondersteuning  op  gewenst  niveau  aan  medewerkers  en  studenten  te  bieden.       Oók  in  het  nieuwe  onderwijsconcept  zal  er  nog  steeds  gebruik  worden  gemaakt  van  vestigingen  voor   onderwijsactiviteiten,  begeleiding,  lezingen,  workshops,  mentoraat  en  tentamens.  Maar  dat  nieuwe   onderwijsconcept  stelt  daarbij  andere  eisen  aan  de  vestigingen  dan  in  het  verleden.   Zo  wordt  in  het  recente  VSNU-­‐plan13  benadrukt  dat  het  voor  de  academische  vorming  van  studenten   van  belang  is  dat  zij  deel  uitmaken  van  een  universitaire  gemeenschap.  In  die  universitaire   gemeenschap  is  sprake  van  ontmoeting  en  (individuele)  aandacht.     Dat  betekent  voor  de  Open  Universiteit,  die  kiest  voor  het  concept  van  activerend  online  onderwijs,   dat  er  gezorgd  moet  worden  voor  een  juiste  balans  van  online  en  fysieke  ontmoetingen  en  aandacht.     Dat  stelt  allereerst  hoge  eisen  aan  de  docenten,  die  dat  vorm  moeten  gaan  geven  in  de  nieuwe   curricula  en  cursussen.  Daarnaast  doet  het  een  groot  beroep  op  enerzijds  de  digitale  leer-­‐  en   werkomgeving  van  de  studenten  en  docenten/onderzoekers,  anderzijds  aan  de  ruimtes  en  de   technische  voorzieningen  op  de  vestigingen  waar  zij  elkaar  fysiek  of  online  ontmoeten.     De  nieuwe  vestigingen  zouden  meer  ‘academische  uitstraling’  moeten  hebben,  waar  sprake  is  van   een  levendige  dynamiek,  een  broedplaats  van  ideeën  en  innovatie,  een  ontmoetingsplaats  van   studenten,  docenten  en  onderzoekers,  een  omgeving  waar  ook  collega-­‐onderzoekers  en   vertegenwoordigers  van  relevante  instellingen  en  bedrijven  graag  en  betrekkelijk  eenvoudig  aan   kunnen  schuiven.  De  combinatie  van  onderwijsactiviteiten  en  onderzoek  draagt  bij  aan  deze                                                                                                                           11

 In  2014  :  16.539  studenten  komen  voor  begeleide  onderwijsbijeenkomsten,  8656  studenten  komen  voor  schriftelijke  tentamens,  1991   studenten  voor  mondelinge  tentamens  en  13.933  studenten  voor  CBI-­‐tentamens.  Overigens  werden  de  digitale  toetsvoorzieningen  nog   vaker  gebruikt  voor  externe  tentamens,  namelijk  totaal  34.000  tentamens.  Op  deze  wijze  wordt  van  de  OU-­‐infrastructuur  efficiënt  gebruik   gemaakt;  neveneffect  daarvan  is  het  effect  op  het  studiecentrum  qua  sfeer,  namelijk  dat  relatief  veel  mensen  daar  in  en  uit  lopen  om   tentamens  te  doen  en  verder  geen  binding  hebben     12    In  2014:  totaal  9.743  deelnemende  studenten.     13  Goedemorgen  professor.  Visie  op  studeren  in  een  nieuwe  tijd,  juni  2015  

 

14  

levendige  dynamiek.  Gesprekpartners  deden  dan  ook  vaak  heel  concrete  suggesties  over  hoe  de   academische  uitstraling  kan  worden  versterkt.   Faculteiten  zijn  nu  matig  betrokken  en  ervaren/nemen  geen  directe  verantwoordelijkheid  voor  de   activiteiten  en  de  uitstraling  van  de  studiecentra  in  de  huidige  opzet;  om  de  beschreven  academische   uitstraling  te  realiseren  zal  dat  echter  absoluut  voorwaardelijk  zijn.      

3.5.  

 Meer  wetenschappelijk  personeel  krijgt  een  decentrale  standplaats.  

 

Met  de  term  ‘academische  massa’  is  terecht  geattendeerd  op  het  feit  dat  voor  een  academisch   klimaat  er  een  zekere  concentratie  van  wetenschappelijk  personeel  nodig  is.  Uit  vele  gesprekken  op   de  studiecentra  is  gebleken  dat  de  aanwezigheid  van  meerdere  collega’s,  ook  van  andere  faculteiten,   als  een  belangrijke  meerwaarde  wordt  gezien.    De  term  ‘academische  massa’  moet  echter  geen  eigen   leven  gaan  leven,  want  ook  de  samenhang  binnen  de  faculteiten  blijft  van  groot  belang  en  de   omvang  van  de  Open  Universiteit  gebiedt  bescheidenheid  in  dit  opzicht.  Faculteiten  zullen   verschillende  opties  kiezen  om  de  vestigingen  betekenisvol  te  ontwikkelen.     Met  de  transformatie  van  zestien  studiecentra  naar  vijf  vestigingen  vindt  een  belangrijke   concentratie  plaats  van  de  huidige  werkplekken  van  de  medewerkers  in  de  studiecentra.  De   faculteiten  zullen  allen  bezien  waar,  welke  inhoudsgebieden  of  vakgroepen  worden  geconcentreerd,   waar  nieuw  en  waar  in  het  verlengde  daarvan  ‘zittend’  personeel  het  best  kan  worden   gepositioneerd.  Daarbij  wordt  waar  mogelijk  aangesloten  op  de  huidige  situatie  en  uitgegaan  van  een   ontwikkelingsconcept.  Bij  de  vervangingsvraag  voor  het  wetenschappelijk  personeel  in  de  komende   jaren  is  het  uiterst  relevant  om  aan  potentiële  medewerkers  een  standplaats  aan  te  kunnen  bieden  in   de  Randstad  of  omliggende  regio’s  met  goede  faciliteiten  voor  hun  werkzaamheden.  Een  gedegen   personeelsplanning  ligt  daar  aan  ten  grondslag.   De  rol  van  de  faculteiten  om  mede  leiding  te  geven  aan  het  proces  van  versterking  van  de  vestigingen   is  essentieel.  Daarbij  moet  er  tevens  aandacht  komen  voor  de  aansturing  van  de  vestigingen  en   vraagt  het  om  passende  afspraken  met  medewerkers  met  een  decentrale  standplaats  (HR).    

 

15  

3.6.  

Samenvattend:  enkele  contouren  van  de  nieuwe  vestiging  

 

Passend  bij  de  Open  Universiteit  die  zich  profileert  als  dé  deeltijduniversiteit  van  Nederland  en  ook   als  zodanig  zichtbaar  wil  zijn,  zijn  de  volgende  doelen  geformuleerd:  de  essentie  van  de  nieuwe   vestigingen  is  tweeledig,  nl  de  Open  Universiteit  wil  met  haar  decentrale  vestigingen:   1. haar  wetenschappelijk  personeel,  docenten  en  onderzoekers,  een  goed  geoutilleerde  en   decentrale  standplaats  bieden,  én     2. haar  studenten  een  aantrekkelijke  en  inspirerende  studieomgeving  bieden,  een  academische   gemeenschap  waar  zij  elkaar  ontmoeten  en  samen  werken  in  het  kader  van  hun  studie,  en   online  of  face-­‐to-­‐face  ondersteuning.   Daarvoor  is  concentratie  nodig  van  de  huidige  zestien  studiecentra  naar  een  beperkt  aantal   vestigingen,  met  de  daarbij  behorende  kwaliteitsnormen  (ten  aanzien  van  bijvoorbeeld  openstelling,   werkplekken,  ict-­‐voorzieningen),  die  opnieuw  moeten  worden  gedefinieerd,  evenals  een   stimulerende  omgeving,  waar  kennisuitwisseling  plaatsvindt,  events  worden  georganiseerd,   onderzoek  wordt  gedeeld,  kortom  waar  geleerd  en  gewerkt  wordt.    

Deze  locaties  kunnen  het  best  gekozen  worden  dicht  bij  de  NS-­‐stations.  Daarnaast  zijn  genoemde   levendigheid  op  het  terrein  van  innovatie  en  ontwikkeling,  aanwezigheid  van  hoger  onderwijs,   creativiteit  en  bedrijvigheid  een  belangrijke  plus.     Met  vijf  vestigingen  verspreid  over  het  land,  namelijk  in  Amsterdam,  Utrecht,  Rotterdam,  Zwolle,   Eindhoven,  en  de  hoofdvestiging  in  Heerlen  kan  de  Open  Universiteit  haar  landelijke  taak   ruimschoots  vervullen.  De  vestigingen  worden  aangevuld  met  een  viertal  toets-­‐locaties  (in  Alkmaar,   Groningen,  Nijmegen  en  Vlissingen)  waar  alleen  tentamens  worden  afgenomen,  zodat  de  reisafstand   en  reistijd  voor  studenten  acceptabel  blijven.14    

Meer  wetenschappelijk  personeel  zal  de  komende  jaren  een  decentrale  standplaats  krijgen;   betrokken  docenten  en  onderzoekers  vinden  in  een  regionale  vestiging  een  goed  geoutilleerde   werkplek,  collega’s,  rust  en  ruimte  om  te  kunnen  werken.  De  ict-­‐voorzieningen  dienen  state  of  the   art  te  zijn,  zodat  docenten  in  de  vestiging  goed  terecht  kunnen  voor  hun  online  groepsbijeenkomsten   met  studenten.  Zij  kunnen  er  afspreken  met  individuele  studenten  of  in  kleine  groepen  en  verzorgen   daar  hun  face-­‐to-­‐face  onderwijsactiviteiten.  Het  is  prettig  om  de  standplaats  te  hebben  in  de  buurt   van  de  woonplaats,  maar  werken  bij  de  OU  impliceert  ook  regelmatig  reizen  naar  andere  locaties  om   collega’s  of  studenten  te  treffen.  De  wetenschappelijke  contacten  die  OU-­‐onderzoekers  hebben  zijn   in  de  regel  afhankelijk  van  waar  ze  recent  zijn  afgestudeerd  als  promovendus  en/of  het   onderzoeksterrein  waar  ze  actief  waren  met  collega’s  van  universiteit  in  Nederland  en  daarbuiten.     Met  de  concentratie  van  vestigingen  in  een  beperkt  aantal  steden  wordt  het  aantrekkelijker  voor   faculteiten  om  met  onderzoek  in  de  toekomst  ook  regionale  aansluiting  te  vinden.      

Voor  studenten  vormt  de  vestiging  een  belangrijke  mogelijkheid  tot  ontmoeting.  Deze  contacten  zijn   bedoeld  als  aanvulling  op  de  online-­‐contacten,  die  in  goede  onderlinge  balans  zullen  worden   geprogrammeerd  in  de  opleidingen.  Bijeenkomsten  die  ook  in  de  toekomst  zullen  worden   georganiseerd  zijn:  onderwijsbijeenkomsten,  mentorgesprekken,  schriftelijke,  digitale  en  mondelinge   tentamens,  gesprekken  met  een  scriptiebegeleider  etc.  Daarnaast  zal  er  ruimte  zijn  om  te  studeren                                                                                                                           14

 Op  afbeelding  1,  pag.  9  is  te  zien  hoe  landelijke  dekking  gerealiseerd  kan  worden  

 

 

16  

en  worden  er  aanvullende  workshops  georganiseerd  in  het  kader  van  persoonlijke-­‐  en   studievaardigheden  (Studieplaza).  Ook  lezingen  van  faculteiten  en  bijeenkomsten  van   studentenverenigingen  zullen  er  plaatsvinden.  Dit  alles  in  een  omgeving  die  een  academische  sfeer   heeft,  waar  studenten  de  aanwezigheid  van  wetenschappelijk  personeel  ervaren  met  de  activiteiten   die  daarbij  horen  en  waar  ze  graag  naartoe  gaan.       Tot  slot  wordt  de  rol  van  de  faculteiten  om  leiding  te  geven  aan  het  proces  van  versterking  van  de   vestigingen  essentieel  en  blijft  goede  ondersteuning  vanuit  GSO  uitermate  belangrijk.     Dat  zal  ook  tot  uitdrukking  komen  in  het  vervolgproces,  waarin  het  nieuwe  vestigingsconcept  wordt   uitgewerkt.  De  faculteiten  zijn  voorwaardelijk  voor  de  inhoudelijke  inrichting  en  het  daarbij  passende   (samen)werkconcept  en  de  wijze  waarop  daaraan  leiding  wordt  gegeven.  Vanuit  GSO  zal  gekeken   worden  welke  ondersteunings-­‐  en  beheerstaken  dat  met  zich  mee  brengt  en  zal  gewerkt  worden  aan   een  businessplan.       Het  beeld  dat  dominant  naar  voren  komt  in  de  rondgang  en  interviews  is  een  variant  op  het  seats2meet-­‐ concept,  of  het  concept  van  Maliebaan  45,  waar  de  OU  reeds  gebruik  van  maakt.  Een  vestiging  van  de  Open   Universiteit  is  dan  duidelijk  herkenbaar,  heeft  een  moderne  open  kantoorstructuur,  met  ruime   openingstijden,  een  aantrekkelijke  ontmoetingsruimte  met  catering,  met  een  variatie  aan   (onderwijs/vergader/toets)ruimtes  voor  kleine  en  grote  groepen,  zowel  vaste  als  flexplekken,  een   hoogwaardige  ict-­‐ondersteuning  (beschikbaar  tijdens  de  ruime  openstelling)  en  toegankelijkheid  op  basis   van  vaste  afspraken  en  inplannen,  niet  alleen  voor  studenten  en  docenten/onderzoekers  maar  ook  voor   collega-­‐onderzoekers  en  vertegenwoordigers  van  het  bedrijfsleven,  in  de  buurt  van  een  NS-­‐station.                

 

17  

Afbeelding  1:  Vestigingen  in  Nederland  met  toetslocaties:            

 

 

   

 

18  

Bijlage  1:  

Bevindingen  

  1.  

In  de  studiecentra  draait  alles  om  studenten  

  In  de  periode  april  t/m  juni  2015  zijn  de  studiecentra  bezocht,  daar  is  gesproken  met  de  hoofden  (die   veelal  meerdere  studiecentra  onder  hun  hoede  hebben),  de  senior  medewerker  (die  feitelijk  de   dagelijkse  organisatie  van  een  studiecentrum  als  focus  heeft)  en  docenten  en  onderzoekers  (die   behoren  tot  een  van  de  drie  faculteiten,  meer  of  minder  verbonden  zijn  aan  een  specifiek   studiecentrum  en  meestal  een  decentrale  standplaats  hebben).   Het  verloop  van  de  bezoeken  waren  de  tijdsinvestering  meer  dan  waard.  Er  werd  steeds  een  goed   beeld  geschetst  van  de  dagelijkse  werkzaamheden,  waar  al  snel  een  vast  patroon  in  te  ontdekken   viel,  en  waar  steeds  ook  duidelijk  werd  dat  alle  gesprekspartners  trots  zijn  op  hun  centrum  maar   desalniettemin  begrijpen  dat  er  een  verandering  nodig  is.  Er  is  dan  ook  volop  meegedacht  over  de   toekomstige  vestigingen.    

Alle  studenten  zijn  toegewezen  aan  een  van  de  zestien  studiecentra15  (op  basis  van  woonplaats  en   voorkeur);  studiecentra  Amsterdam  en  Utrecht,  gevolgd  door  Den  Haag,  Rotterdam,  Eindhoven,   Zwolle,  Nijmegen  en  Groningen  hebben  het  grootst  aantal  ingeschreven  studenten.  Het  aantal   studenten  dat  staat  ingeschreven  bij  Parkstad  Limburg  geeft  een  vertekend  beeld,  omdat  naast   studenten  uit  Limburg  ook  alle  overige  categorieën  studenten  daarbij  geteld  zijn.   De  taken  van  de  studiecentra  zijn  gestandaardiseerd:  informatie  aan  belangstellenden,  onderwijs-­‐  en   begeleidingsactiviteiten  van  de  diverse  opleidingen,  van  tentamens  voor  studenten  en  voor  externe   partners  en  gelegenheid  voor  vergaderingen.  Op  beperkte  schaal  kunnen  studenten  met  elkaar   afspreken  om  samen  te  werken  of  te  studeren.  Alle  studiecentra  hebben  een  ontvangstruimte  met   alle  beschikbare  cursusmateriaal  waar  studenten  in  kunnen  kijken  (  het  blijft  onduidelijk  hoeveel   daarvan  gebruikt  wordt  gemaakt).   De  opleidingen  plannen  de  onderwijsactiviteiten  tijdens  de  openingsuren  van  de  studiecentra.  Zo   geeft  Psychologie  bijvoorbeeld  veel  vaardigheidstrainingen,  komt  het  bij  de  rechtenstudies   regelmatig  voor  dat  een  reeks  colleges  gegeven  worden,  hebben  studenten  van   cultuurwetenschappen  regelmatig  bijeenkomsten  en  lezingen  op  een  van  de  studiecentra  en   organiseert  onderwijskunde  twee  maal  per  jaar  een  mini-­‐conferentie  op  een  van  de  studiecentra.16   Opleidingen  organiseren  jaarlijks  een  landelijke  studentendag  met  specifieke  thema’s,  die  goed   bezocht  worden.  Er  worden  ook  praktijkgericht  trajecten  op  academisch  niveau  (Certified   Professional  Programs)  georganiseerd  met  veel  bijeenkomsten  in  de  studiecentra.     Incidenteel  plannen  docenten  begeleidingsgesprekken,  bijvoorbeeld  in  het  kader  van  het  mentoraat   of  afstuderen,  afhankelijk  van  de  wijze  waarop  de  opleiding  de  ondersteuning  van  studenten  heeft   georganiseerd.  Sommige  docenten  organiseren  vanuit  het  studiecentrum  waar  zij  hun  standplaats   hebben  de  online-­‐groepsbijeenkomsten.  Ook  vinden  er  regelmatig  workshops  plaats  in  het  kader  van   studievaardigheden.     Hoofden  en  senior  medewerkers  geven  aan  dat  zij  veel  voldoening  halen  uit  de  studentencontacten   en  dat  zij  ervaren  dat  studenten  dat  persoonlijke  contact  ook  erg  op  prijs  stellen.  Ze  voelen  zich  het                                                                                                                           15

 Zie  op  pag.  35  afbeelding  7  :    de  percentages  ingeschreven  studenten  per  studiecentrum  

 

16

 

 Zie  op  pag.  34  afbeelding  6  :  het  overzicht  van  de  begeleidingsactiviteiten    

19  

voorportaal  van  de  OU,  de  fysieke  plaats  waar  studenten  te  woord  gestaan  worden  en  aandacht   krijgen.  Veel  van  de  wp’ers  in  de  studiecentra  geven  aan  dat  zij  dat  beeld  herkennen  en   studentencontacten  belangrijk  vinden.   De  studiecentra  zijn  ook  verantwoordelijk  voor  diploma-­‐uitreikingen  voor  de  studenten  die   afstuderen17.  Daarvoor  worden  in  de  regel  representatieve  locaties  afgehuurd.   Op  een  aantal  studiecentra  organiseren  studieverenigingen  activiteiten  voor  hun  leden,  zoals   lezingen,  met  ondersteuning  uit  de  studiecentra.  In  Emmen  word  regelmatig  een  ‘kenniscafé’   georganiseerd  die  goed  bezocht  wordt  door  mensen  uit  de  regio;  en  zo  openen  de  studiecentra   Groningen  en  Den  Haag  hun  deuren  op  de  jaarlijkse  landelijke  museumdag.   Studenten18  geven  aan  dat  zij  de  studiecentra  veelal  zien  als  plaats  waar  ze  tentamens  maken,  waar   ze  heen  gaan  voor  het  bijwonen  van  een  bijeenkomst  en  terecht  kunnen  voor  vragen  en  informatie.   Zij  zouden  echter  de  studiecentra  graag  meer  willen  zien  als  een  ontmoetingsplek  voor  studenten  en   docenten,  en  tevens  een  plek  waar  samen  of  alleen  gestudeerd  kan  worden.  Uit  een  inventarisatie   naar  de  tijdstippen  waarop  er  gestudeerd  wordt,  springen  daar  de  avonden  en  de  weekenden  naar   verwachting  uit.   Daarnaast  zeggen  studenten  dat  persoonlijke  begeleiding  ondersteunend  werkt  en  dat  geldt  ook   voor  begeleidingsbijeenkomsten;  daarbij  blijft  buiten  beschouwing  of  dat  face-­‐to-­‐face  of  online   plaatsvindt.      

2.  

Werken  in  de  studiecentra  

  De  studiecentra  zijn  volgens  een  vaste  en  herkenbare  formule  (rood  en  grijs,  balie  met  logo,  zakelijk)   ingericht  en  bemenst;  dat  bevordert  de  herkenbaarheid,  maar  roept  weinig  associaties  met  een   universiteit  op.  De  herkenbare  inrichting  laat  onverlet  dat  er  grote  verschillen  zijn.     Als  een  studiecentrum  in  een  hogeschool  gehuisvest  is  (Enschede,  Emmen,  Leeuwarden,  Vlissingen),   moet  er  veelal  een  lange  weg  door  het  gebouw  worden  afgelegd  om  het  centrum  te  vinden.   Voordeel  is  het  beroep  dat  gedaan  kan  worden  op  extra  lokalen  bij  toetsing;  nadeel  de  geringe   zichtbaarheid.  Het  mogelijke  voordeel  van  aanloop  van  studenten,  bv.  voor  een  op  het  hbo   aansluitende  masteropleiding,  lijkt  vooral  een  theoretische.  Studiecentrum  Zwolle  was  voorheen  ook   bij  een  hogeschool  gehuisvest,  maar  dat  leidde  volgens  de  medewerkers  daar,  niet  tot  een  betere   samenwerking,  of  een  grotere  toeloop  van  studenten.   Studiecentrum  Nijmegen  is  nu  als  enige  gevestigd  op  de  campus  van  een  universiteit.  Over  het   algemeen  wordt  dat  door  de  medewerkers  die  daar  werken  als  een  belangrijk  voordeel  gezien,   omdat  het  de  samenwerking  met  de  universiteit  eenvoudiger  maakt  en  er  incidenteel  gebruik   gemaakt  kan  worden  van  speciale  voorzieningen.  Als  nadeel  wordt  de  bereikbaarheid  van  het   studiecentrum  per  openbaar  vervoer  genoemd;  anderen  relativeren  dat  en  wijzen  op  de  ruime   parkeervoorziening  in  de  buurt.  In  Amsterdam  was  het  studiecentrum  voorheen  in  de  VU  gehuisvest;   betrokkenen  zijn  echter  niet  rouwig  dat  dat  verleden  tijd  is.  Gesprekpartners  in  Zwolle  geven  aan  de   werksfeer  op  de  nieuwe  locatie  prettig  en  de  bereikbaarheid  een  hoog  goed  te  vinden  (achter  het   station).  Een  hoogleraar  met  een  dubbele  aanstelling  bij  de  OU  en  RUG,  organiseert  het  overleg  met   haar  onderzoeksgroep  bij  voorkeur  in  Zwolle,  de  ‘meest  praktische  oplossing’.                                                                                                                           17

 Studenten  kiezen  zelf  bij  welk  studiecentrum  zij  hun  diploma  ontvangen  

 

18

 

 Uit:  Bloemlezing  van  wat  studenten  zeggen  in  relatie  tot  de  studiecentra  uit    Studentinzicht  11,  12,  13  en  Alumnionderzoek  2011  

20  

Diverse  studiecentra  vinden  hun  domicilie  in  een  verzamelgebouw  van  kantoren  op  korte  afstand  van   een  NS-­‐station  (Zwolle,  Eindhoven,  Alkmaar,  Breda,  Rotterdam,  Amsterdam).  Het  grote  voordeel  is   de  bereikbaarheid  met  het  OV.  Mogelijk  nadeel  is  dat  deze  omgevingen  niet  als  erg  inspirerend   ervaren  worden.  Zo  spraken  wp’ers  in  Eindhoven  zich  negatief  uit  over  de  vertrek  uit  het  gebouw   Kennispoort  op  het  TUE-­‐terrein,  waar  verbinding  met  interessante  partners  heel  eenvoudig  was.  De   verhuizing  naar  het  huidige  gebouw  maakt  dat,  in  combinatie  met  de  veel  te  kleine  werkplekken,   docenten  liever  vanuit  huis  werken.     Een  docent  in  Eindhoven:  ‘Ik  ben  op  het  studiecentrum  als  ik  hier  moet  zijn  voor  een  bijeenkomst.  We   zien  elkaar  niet  meer  zo  vaak  door  ruimtegebrek,  als  gevolg  van  kostenbesparing.  Een  collega  in   Zwolle  stelt:  “Criteria  over  de  inrichting  van  een  studiecentrum  zijn  nodig,  anders  blijven  collega’s   weg  zoals  in  Eindhoven  waar  ze  in  te  kleine  kamers  werken,  met  de  rug  naar  de  deur.’   Voor  de  vestiging  in  Utrecht  (boven  AH)  geldt  dat  medewerkers  in  Heerlen  het  niet  als  een   inspirerende  locatie  ervaren  en  bovendien  klagen  over  de  bereikbaarheid  met  het  OV.  Verder  speelt   ruimtegebrek  een  belangrijke  rol:  een  informaticadocent  uit  Amsterdam:  ‘Ik  heb  veel  collega’s  in   Utrecht,  die  zitten  op  de  Maliebaan,  dat  lijkt  me  een  uitstekende  plek.  Ik  heb  hier  in  A’dam  geen   collega’s  meer,  en  zou  dus  liever  in  het  studiecentrum  van  Utrecht  werken,  maar  daar  is  geen  plaats.   Het  zou  een  goede  zaak  zijn  als  alle  decentrale  WP  op  de  OU-­‐vestiging  aanwezig  zou  zijn.’   De  studiecentra  in  Den  Haag  en  Groningen  zijn  gehuisvest  in  karakteristieke  gebouwen  in  het   centrum  van  de  stad,  en  in  het  geval  van  Groningen  dicht  bij  de  universiteit.  Vooral  in  de  centraal   gelegen  studiecentra  (Zwolle,  Utrecht,  Eindhoven)  is  er  regelmatig  behoefte  aan  meer   vergaderfaciliteiten,  waar  lang  niet  altijd  aan  voldaan  kan  worden.  In  Eindhoven  zijn  de   docentkamers  erg  klein  en  ruimtes  voor  overleg  te  gering  in  aantal.  In  Zwolle  zijn  er  weinig   werkplekken  en  eveneens  te  weinig  ruimtes  voor  overleg.  De  vestiging  in  Amsterdam  is  goed   bereikbaar  en  biedt  vooralsnog  voldoende  werkplekken  voor  wp’ers.     Een  heel  ander  punt  is  de  veiligheid  rondom  een  studiecentrum  in  de  avonduren.  Een  docent  in   Eindhoven  merkt  op  dat  looproute  van  het  studiecentrum  naar  het  station  onveilig  is  en  ‘dat  kan   eigenlijk  niet,  niet  voor  docenten  maar  ook  niet  voor  studenten’.    

Steevast  werden  de  bezoeken  aan  de  studiecentra  afgesloten  met  de  vraag  in  welke  steden  de  OU   straks  een  vestiging  zou  moeten  realiseren;  zonder  aarzelingen  werden  er  vijf  genoemd,  waaronder   lang  niet  altijd  het  eigen  studiecentrum.  In  de  loop  van  de  gesprekken  tekende  zich  een  duidelijk   beeld  af  welke  steden  voor  de  hand  zouden  liggen.      

3.  

Tentamens  in  de  studiecentra  

 

Voor  veel  studenten  is  het  studiecentrum  vooral  de  plaats  waar  zij  komen  om  tentamens  te  maken.   Daarbij  gaat  het  om  zowel  schriftelijke  tentamens  (ingeroosterd)  als  computerbased  tentamens   (individueel  op  afspraak).19  Nog  maar  een  jaar  geleden  zijn  alle  computerlokalen  opnieuw  ingericht.   Voor  de  schriftelijke  tentamens  zijn  er  vaak  eigen  lokalen  beschikbaar  en/of  kunnen  deze  eenvoudig   worden  bij  gehuurd  in  of  buiten  de  eigen  locatie.  In  het  studiecentrum  Amsterdam  is  de  toeloop  bij   schriftelijke  tentamens  zo  groot  dat  meerdere  keren  per  jaar  een  sporthal  wordt  afgehuurd  als   tentamenlocatie.  Mondelinge  tentamens  komen  weinig  voor  en  zijn  niet  geregistreerd.  Er  is  zorg  dat   er  in  het  nieuwe  onderwijs  vaker  sprake  zal  zijn  van  een  tentamenpiek.                                                                                                                           19

 

 Zie  op  pag.  37    afbeelding  11  :  overzichten  van  de  reguliere  OU-­‐tentamens  

21  

De  medewerkers  ontvangen  de  studenten,  zorgen  voor  de  surveillance  tijdens  de  tentamens  en   hebben  een  belangrijke  rol  in  de  logistieke  keten  rond  tentamens  vooraf  en  na  afloop.   Het  totaal  aantal  deelnemers  aan  reguliere  tentamens  was  in  2013  10.647.  In  2014  was  dat  aantal   13.335.     Daarnaast  worden  er  door  de  meeste  centra  ook  individuele  computerbased  tentamens  afgenomen   voor  commerciële  partners.20  Daarmee  is  een  intensief  gebruik  van  een  kostbare  infrastructuur   gewaarborgd  en  worden  extra  inkomsten  gegenereerd.21  Voor  de  dagelijkse  opvang  en  controle  zijn   uitzendkrachten  aangesteld,  maar  het  wordt  binnen  de  studiecentra  toch  ook  ervaren  als  een  fors   tijdsbeslag  op  de  medewerkers  met  name  voor  de  planning,  opvang  van  studenten  en  surveillance   van  deze  tentamens.  Een  veel  gehoord  signaal  is  dat  de  grote  aantallen  externe  tentamenkandidaten   een  belangrijke  stempel  zijn  gaan  drukken  op  de  uitstraling  van  de  studiecentra.  In  Groningen  heeft   dat  er  toe  geleid  dat  gekozen  is  om  de  externe  kandidaten  te  scheiden  van  de  studenten.       Het  totaal  aantal  afgenomen  commerciële  tentamens  in  2014  bedroeg:  34.099;  dit  is  een   verdubbeling  in  vergelijking  tot  het  jaar  daarvoor  en  meer  dan  tweemaal  zoveel  als  de  OU-­‐ tentamens.      

4.  

Wie  werken  er  in  de  studiecentra?    

  Het  dominante  beeld  is  dat  de  studiecentra  ‘van  GSO  zijn’:  ondersteunende  medewerkers  zijn   verantwoordelijk  voor  de  organisatie,  informatie  en  beheer.  Er  is  de  laatste  jaren  vooruitlopend  op   het  nieuwe  vestigingsbeleid  terughoudend  omgegaan  met  het  aanstellen  van  nieuwe  medewerkers,   waardoor  er  veel  gewerkt  wordt  met  uitzendkrachten.22    Zij  nemen  in  veel  studiecentra  het   leeuwendeel  van  de  werkzaamheden  voor  hun  rekening.  Nadeel  van  deze  tijdelijke  aanstellingen  is   dat  het  verloop  groot  is  en  de  inwerking  van  nieuwe  krachten  veel  tijd  vergt.     De  inrichting  van  de  openingstijden  is  geheel  in  overeenstemming  met  de  geplande  begeleidings-­‐  en   tentamen-­‐activiteiten  en  de  parttime  dienstverbanden  van  de  medewerkers.  De  werkzaamheden  en   werktijden  van  de  wp’ers  vragen  om  andere  openingstijden.   Er  is  sprake  van  relatief  grote  vrijheidsgraden  voor  wp’ers  in  de  studiecentra  en  zij  werken  veelal  op   grote  afstand,  letterlijk  en  figuurlijk,  van  de  faculteiten  in  Heerlen.  Bij  faculteiten  is  een  gebrek  aan   eigenaarschap  waargenomen  als  het  om  de  studiecentra  gaat  (‘dat  regelt  GSO’).     Wp’ers  op  de  studiecentra  hebben  een  zeer  diverse  achtergrond  en  opdracht.  De  meeste  docenten   werken  al  jaren  in  een  studiecentrum,  zijn  betrokken  bij  een  reeks  begeleidingsactiviteiten  en   werken  voor  een  deel  van  hun  tijd  vanuit  huis.  In  toenemende  mate  zijn  er  (jonge)  wp’ers  aangesteld   door  de  faculteiten  met  zowel  onderwijs-­‐  als  onderzoekstaken,  en  dat  zorgt  voor  een  heel  ander   beeld.  Bijvoorbeeld  veel  promovendi  hebben  een  decentrale  standplaats,  maar  reizen  heel   regelmatig  naar  Heerlen  om  hun  hoogleraar/promotor  te  ontmoeten.  In  Nijmegen  heeft  de   aanstelling  van  jonge  onderzoekers  geleid  tot  een  florerende  onderzoekcultuur  waarin  nieuwe   initiatieven  en  samenwerkingsverbanden  zijn  ontstaan  met  onder  andere  de  Radboud  Universiteit  .   Veel  gevraagde  standplaatsen  als  Amsterdam,  Utrecht  en  Eindhoven  kunnen  aan  de  vraag  aan  vaste                                                                                                                           20

 Zie  op  pag.  38  afbeelding  12  :  overzichten  van  de  commerciële  tentamens    

 

21

 Vanuit  deze  opdracht  hebben  wij  ons  niet  bezig  gehouden  met  de  precieze  opbrengst  van  deze  activiteit;  daarvoor  wordt  door  GSO  aan   een  aparte  business  case  gewerkt.     22  Zie  op  pag.  41  afbeelding  16  :  een  overzicht  van  vast  personeel  per  studiecentrum  

 

22  

werkplekken  niet  voldoen,  met  als  gevolg  dat  er  andere  locaties  gezocht  worden  (bv  Maliebaan  in   Utrecht)  of  dat  de  betreffende  docent  er  dan  maar  voor  kiest  om  thuis  te  werken.        

5.  

De  impact  van  de  keuze  van  de  OU  voor  online    onderwijs  

 

Het  nieuwe  onderwijskader  stelt:  ‘Cursussen  worden  ontwikkeld  volgens  het  concept  ‘activerend   online  onderwijs’.  Voor  bijeenkomsten  wordt  standaard  de  virtuele  klas  gebruikt;  face-­‐to-­‐face   bijeenkomsten  worden  ingezet  wanneer  deze  duidelijk  meer  toegevoegde  waarde  dan  de  virtuele  klas   hebben.’   De  meningen  over  de  begeleiding  van  studenten  lopen  OU-­‐breed,  maar  zeker  ook  in  de  studiecentra   nogal  uiteen.  Zo  geven  de  docenten  van  informatica  vrijwel  alleen  nog  online  begeleiding  en  zijn  daar   tevreden  over.  Andere  docenten  in  de  studiecentra  benadrukken  de  betekenis  van  het  face-­‐to-­‐face   contact  met  studenten.  Docenten  zeggen  ook  terughoudend  te  zijn  vanwege  gebrekkige  technische   ondersteuning  en  online  voorzieningen,  begeleiding  vanuit  huis  blijkt  niet  altijd  mogelijk  of  de  inhoud   van  hun  specifieke  cursus  leent  zich  er  niet  voor.  Onbekendheid  met  het  medium  speelt  zeker  ook   een  rol.  Veel  gehoord:  de  fysieke  bijeenkomst,  met  name  bij  de  start  van  een  cursus,  is  van  belang   om  elkaar  te  leren  kennen,  waarna  online  bijeenkomsten  beter  zullen  verlopen.           Een  docent  aan  het  woord:  ‘Mij  valt  op  dat  de  mensen  in  Heerlen  die  achter  het  bureau  zitten,   zeggen:  ’Ach  dat  is  toch  heel  makkelijk…  dan  geef  je  online  bijeenkomsten’,  maar  de  praktijk  is   weerbarstiger.  De  techniek  laat  vaak  te  wensen  over.  Ik  vind  het  een  medium  dat  je  naast  de  face-­‐to-­‐ face  bijeenkomsten  moet  hanteren.’   Een  docent  in  Eindhoven:  ‘Ik  geef  twaalf  bijeenkomsten  academische  vaardigheden  en  regionale   bijeenkomsten  in  Eindhoven.  Ik  geef  CW-­‐lezingen,  en  ben  mentor  in  Breda  en  Eindhoven  en  organiseer   dus  mentoraatsavonden.  Studenten  komen  hier  graag  naar  lezingen,  zelfs  vanuit  het  oostelijk  deel   van  Zeeland,  want  binding  is  voor  hen  heel  belangrijk’.   Een  docent  die  van  de  RUG  komt  en  begeleidingsbijeenkomsten  statistiek  verzorgt  zegt:  ‘Ik  heb  nog   nooit  zulke  dankbare  studenten  gehad.  Statistiek,  daar  zien  mensen  tegenop,  dus  wat  ik  doe  is   drempels  wegnemen  en  enthousiasmeren.  Ik  ben  wel  bezig  met  online  bijeenkomsten,  maar  ik  merk   dat  er    een  hele  wereld  bij  komt.  Studenten  durven  online  geen  vragen  te  stellen.  Met  grote  groepen   moet  je  online  een  strakke  regie  voeren.  Beter  is  het  om  beide  begeleidingsvormen  te  combineren.’   Docenten  in  Amsterdam  onderschrijven  de  voorkeur  voor  een  mix  van  beide  en  de  noodzaak  van   goede  technische  ondersteuning  bij  het  organiseren  van  online  begeleiding:  ‘Iedereen  die  online   bijeenkomsten  geeft,  weet  dat  dit  heel  lastig  te  realiseren  is  vanuit  huis.  Je  moet  een  pc  hebben,   software  en  de  technische  knowhow  om  dit  voor  studenten  goed  te  faciliteren.  We  kunnen  vanuit   Amsterdam  tot  ‘s  avonds  5  uur  service  bieden,  en  daarna  niet  meer,  dan  is  de  ondersteuningsdesk   naar  huis.’   Over  het  algemeen  ontstaat  de  indruk  dat  die  docenten,  die  goed  uit  de  voeten  kunnen  met  de   virtuele  klas  en  andere  digitale  werkvormen,  daar  ook  tevreden  en  zelfs  enthousiast  over  zijn;  dat   neemt  niet  weg  dat  ook  zij  vaak  de  voorkeur  geven  aan  aanvullende  face-­‐to-­‐face  begeleiding.              

 

23  

6.  

Onderzoek  en  de  relatie  met  de  omgeving  

  Algemene  beeld  is  dat  de  omslag  naar  onderzoek  door  de  OU  wordt  gemaakt,  bijvoorbeeld  door   meer  promovendi  aan  te  nemen.  In  de  studiecentra  hebben  enkele  promovendi  hun  standplaats  en   soms  combineren  zij  hun  onderzoek  met  docenttaken.  In  die  gevallen  blijkt  een  strikte  afbakening   wel  van  belang.     Ook  heerst  er  scepsis:  ‘We  trekken  echt  niet  meer  studenten  als  we  ons  onderzoek  versterken’  of  ‘Wat   je  nu  ziet  is  dat  niet-­‐gepromoveerden  zich  vooral  met  het  onderwijs  en  de  studenten  bezighouden,  zij   moeten  nu  het  werk  doen…’   Onderzoekers  die  een  decentrale  standplaats  hebben  reizen  toch  veel  af  naar  Heerlen  om  zich  met   hun  hoogleraar  en  andere  collega’s  te  verstaan.  Sommigen  zouden  graag  zien  dat  ook  hoogleraren   decentraal  zouden  worden  gestationeerd:  ‘Het  zou  goed  voor  hen  zijn  als  ze  ook  studenten   tegenkomen,  en  hun  aanwezigheid  draagt  bij  aan  de  academische  setting.’   De  onderzoekers  die  in  de  studiecentra  hun  vaste  werkplek  hebben,  klagen  over  de  voorzieningen.   Een  promovenda:  ‘Maastricht  heeft  in  haar  bibliotheek  niets  voor  CW’ers.  In  de  praktijk  vraag  ik  een   boek  aan  in  Leiden,  dan  gaat  het  naar  Maastricht,  dan  naar  mijn  huis  en  zo  ook  weer  terug.  Je  moet   je  werk  kunnen  doen  op  een  OU-­‐locatie.’    

Institutionele  samenwerking  met  universiteiten  is  zeldzaam;  in  de  regel  loopt  samenwerking  langs  de   lijn  van  dubbele  aanstellingen  en  bestaande  individuele  contacten  van  wp’ers.  Nijmegen  vormt   hierop  een  uitzondering;  wp’ers  daar  geven  aan  dat  er  sprake  is  van  een  groeiende  academische   omgeving  waar  docenten  en  onderzoekers  samenwerken,  op  het  gebied  van  cursusontwikkeling  en   wetenschappelijk  onderzoek.  De  nabijheid  van  een  universiteit  wordt  op  andere  locaties  wat  minder   winstgevend  genoemd.     Een  medewerker  in  Rotterdam:  ‘Er  zijn  wel  samenwerkingsverbanden  geweest…maar  die  zijn  dan  tot   stand  gekomen  vanuit  personen  zelf.  Vroeger  hebben  we  bij  de  Erasmusuniversiteit  gezeten  én  bij  de   centrale  bibliotheek.  Alleen  op  momenten  dat  het  echt  moest,  kwam  men  naar  de  Erasmus,  als  men   kon  kiezen  ging  men  naar  de  centrale  bibliotheek.  Bereikbaarheid,  herkenbaarheid  vond  men   belangrijker,  en  bij  Erasmus  waren  we  een  mier  op  de  campus.’   Inbedding  van  de  studiecentra  in  de  regionale  driehoek  van  onderwijs,  onderzoek  en  ondernemers  is   zo  goed  als  afwezig.  In  Groningen  en  Leeuwarden  is  er  meer  in  die  relatie  geïnvesteerd,  maar   ontbreekt  een  soepele  overgang  naar  de  faculteiten.  Ook  daar  bevestigt  het  hoofd  het  beeld  dat  veel   samenwerking  langs  de  lijn  van  persoonlijke  contacten  loopt.  In  Limburg  is  die  relatie  er  wel  en  daar   speelt  een  van  de  decanen  ook  een  expliciete  voortrekkersrol.   Wat  betreft  samenwerking  en  onderzoek  wordt  een  standplaats  in  de  aanwezigheid  van  meerdere   collega’s  wel  gewaardeerd.  Een  docent  met  standplaats  Amsterdam:  ‘Ik  denk  dat  het  beter  is  om   mensen  wat  meer  bij  elkaar  te  zetten  zodat  er  meer  overleg  en  uitwisseling  plaats  vindt.  Daarnaast   kan  middels  video-­‐conference  ook  het  overleg  met  collega’s  en  de  hoogleraar  gerealiseerd  worden.’    

 

24  

7.  

Faculteiten  en  hun  visie  op  de  studiecentra  

  Er  zijn  gesprekken  gevoerd  met  decanen  en  medewerkers  van  de  faculteiten.  Per  onderwerp  volgt   hier  een  verkorte  weergave.     Onderzoek,  en  samenwerking  met  universiteiten  en  partners  in  de  regio     De  faculteit  PenOW  is  van  mening  dat  de  vestigingen  van  de  toekomst  meer  openheid    zouden   moeten  uitstralen.  ‘Sociale  contacten  zitten  niet  op  één  plek.  Breek  het  open  en  maak  contact  met   regio’s;  open  en  op  afstand.  We  moeten  een  nieuw  beeld  van  de  OU  uitstralen.  Studiecentra  zijn  nu   van  de  student,  worden  gedomineerd  door  studentenactiviteiten.  Als  je  onderzoek-­‐  en  valorisatie  naar   voren  wilt  brengen  dan  zal  je  een  netwerk  van  activiteiten  moeten  organiseren  en  stimuleren  waar   onderwijs  en  onderzoek  deel  vanuit  maken.  Waarvoor  geldt  dat  het  een  ‘place  to  be-­‐to  learn-­‐to  meet’   moet  worden.’   Als  ‘good  practice’  wordt  verwezen  naar  het  voorbeeld  van  de  betrokkenheid  van  de  OU  bij  Smart   Services  Campus23.  ‘Een  regionale  opzet,  maar  wel  vanuit  een  brede  OU-­‐gedachte  en  gedragen  door   de  faculteit.  Dat  is  de  juiste  insteek;  vanuit  een  sterk  inhoudelijke  betrokkenheid  samen  te  werken  met   partners  in  de  regio,  waarbij  het  onderzoeksprogramma  leidend  is.’    

Vanuit  MST  wordt  het  belang  van  de  betrokkenheid  bij  de  Smart  Service  Campus  nog  eens  extra   onderstreept  als  een  uitermate  belangrijk  samenwerkingsproject.   Daarnaast  wordt  het  voor  de  vestigingen  belangrijk  gevonden  om  onderzoeksfaciliteiten  te  bieden,   zoals  toegang  tot  een  uitgebreide  en  goede  bibliotheek  en  ict-­‐voorzieningen.      

Hoe  creëer  je  academische  massa  die  een  gemeenschap  vormt?   De  decaan  van  CenR  benadrukt  dat  de  OU  een  koerswijziging  heeft  ingeslagen,  waar  de  vorming  van   een  academische  gemeenschap  essentieel  is.  Hij  spreekt  in  die  zin  van  een  ‘identity-­‐change’:  ‘Het   vestigingsbeleid  vormt  daar  een  belangrijke  schakel  in,  maar  dat  kan  alleen  als  we  in  de  vestigingen   meer  academische  massa  realiseren.    Studenten  waren  vroeger  van  de  studiecentra,  en  in  Heerlen   werd  het  onderwijs  gemaakt.  De  studiebegeleiders  in  studiecentra  zorgden  voor  de  inhoudelijke   begeleiding  van  studenten  in  afstemming  met  de  cursusleiders.  Daarin  hebben  alle  opleidingen  niet  in   hetzelfde  tempo  en  afstemming  gewerkt.  Er  zijn  cursussen  waarin  de  wisselwerking  met  cursusleiders   niet  aanwezig  is,  dat  begeleiders  gewoon  hun  eigen  gang  gaan.  (…)Bij  Rechten  zitten  de  meeste   mensen  in  Heerlen.  Jonge  docenten  en  onderzoekers  bij  de  OU,  vinden  het  wel  eens  wat  eenzaam.  Die   komen  regelmatig  naar  Heerlen.  Bij  CW  zitten  de  mensen  vooral  in  het  land.  In  Nijmegen  is  een   behoorlijke  concentratie  van  CW  en  in  Utrecht  en  Amsterdam.’     De  faculteit  MST  acht  concentratie  van  medewerkers  van  groot  belang:  ‘Breng  bepaalde  disciplines   bij  elkaar  dan  wordt  het  een  aantrekkelijker  plek  om  naartoe  te  gaan.  Je  hebt  dan  ook  een  duidelijk   verhaal  voor  de  keuze  van  een  standplaats.  Vanuit  onze  faculteit,  zouden  we  onze  wetenschappers   het  liefst  willen  verspreiden  over  Utrecht,  Nijmegen  en  Eindhoven.  Informatica  zouden  we  willen   concentreren  in  Eindhoven  en/of  Nijmegen.  MW  en  NW  in  Utrecht,  dan  hebben  we  de  meeste  mensen   bediend.’                                                                                                                           23

 Decaan Gerard Mertens van de faculteit MST: 'Het moet een broedplaats worden voor nieuwe bedrijvigheid, innovaties en talentontwikkeling. Smart services zijn slimme product- en diensteninnovaties die als gevolg van het effectief en innovatief gebruik van informatie en data een bron zijn van economische meerwaarde voor organisaties en hun klanten.'

 

25  

  Bij  CenR  leven  vergelijkbare  gedachten:  ‘Als  je  massa  wilt  bereiken  moet  je  wellicht  besluiten  dat  je   binnen  het  wetenschapsgebied  op  een  beperkt  aantal,  bijvoorbeeld  drie  van  de  vijf  locaties,  aanwezig   bent.  Bijv.  je  hebt  een  keuzeoptie  in  Randstad  en  op  een  andere  plek,  naast  Heerlen.  Dan  kun  je  ook   kijken  wat  je  doet  met  historisch  gegroeide  situaties.’     Standplaats  wetenschappelijk  personeel     CenR  heeft  de  ervaring  dat  jonge  medewerkers  graag  in  het  studiecentrum  met  elkaar  samenwerken   en  overleggen.  Als  er  meer  medewerkers  decentraal  werken,  is  dat  aanleiding  voor  de  decaan  om   vaker  het  land  in  te  gaan  voor  overleg.     Er  bestaat  bij  de  faculteiten  behoefte  aan  meer  vaste  afspraken  met  de  mensen  die  een  decentrale   standplaats  hebben,  bijvoorbeeld  over  het  aantal  dagen  dat  zij  op  locatie  werkzaam  zijn.     De  decaan  van  MST:  ‘Ik  heb  met  mensen  afspraken  gemaakt  dat  ze  een  minimaal  aantal  dagen   aanwezig  zijn  op  locatie  of  in  Heerlen.  Zeker  in  de  functie  van  hoogleraar  kan  de  communicatie  niet   alleen  geschieden  via  telefoon  of  skype.  Een  hoogleraar  moet  ook  met  zijn  groep  mee.  Of  dat  een   vakgroep  is,  of  dat  het  mededocenten  zijn,  je  moet  massa  creëren  om  het  gevoel  te  hebben:  daar   gebeurt  iets.’     Hoe  ziet  een  vestiging  eruit?   Bij  PenOW  bestaan  duidelijke  beelden:  ‘Op  die  nieuwe  vestigingen  werken  onderzoekers,  studenten,   docenten,  daar  komt  van  alles  bij  elkaar.  Ook  belangstellenden  en  mensen  van  buiten  kunnen   binnenlopen.  Er  zijn  coffee  corners,  er  is  een  restaurant  in  de  vestiging  waar  je  kunt  aanschuiven  en   waar  je  of  op  enig  niveau  wat  te  eten  kunt  halen  (denk  aan  ‘seats2meet’)  .        Ook  voor  partners  in   onderzoek  moet  je  de  deuren  open  gooien.  Creëer  een  stimulerende  omgeving  waar  je  events   organiseert  voor  de  omgeving  en  waar  ook  alumni  en  studentenverengingen  bij  elkaar  komen.  Zorg   dat  de  ruimtes  voor  die  invulling  zijn  ingericht.  Open  en  besloten  waar  dat  nodig  is.  Nieuwe  leren,   nieuwe  werken  en  ondersteunen  op  afstand:  daar  horen  werkplekken,  vergaderruimtes,  en  goede  ict-­‐ voorzieningen  bij.’     Ook  voor  MST  geldt  dat  het  ontmoetingsaspect  een  belangrijk  punt  is.  Gewezen  wordt  op  een   concept  waar  in  een  coffee  corner  beeldschermen  staan,  die  in  verbinding  staan  met  de  coffee   corners  van  andere  locaties,  en  waar  je  mensen  kunt  zien  en  horen,  van  acht  uur  in  de  ochtend  tot   laat  in  de  avond.    De  toevalligheid  van  een  gesprek  waarin  je  iets  hoort  dat  interessant  kan  zijn  voor   je  eigen  onderzoek  of  onderwijs  wordt  essentieel  gevonden.24           Aansturing  nieuwe  vestigingen?   Er  worden  diverse  voorwaarden/suggesties  naar  voren  gebracht  over  de  organisatie  en  de  aansturing   van  de  nieuwe  vestigingen.     De  rol  van  de  faculteit  wordt  essentieel  geacht,  om  de  invulling  van  onderwijs  en  onderzoek  recht  te   doen.    De  omgeving  moet  optimaal  ondersteunend  zijn  en  er  moet  geen  eilandensituatie  ontstaan.   Een  ‘hub  met  uitstraling’,  of  aansluiten  bij  goede  hubs,  met  doorloop  van  mensen  en  dynamiek  en   bedrijvigheid  creëren.      

                                                                                                                        24

 

 Advies  is  om  hier  verder  met  Karel  Kreijns  van  het    Welteninstituut,  die  daar  onderzoek  naar  gedaan  heeft,  te  spreken.  

26  

Over  een  ‘beheerder’  van  een  vestiging  wordt  gezegd  dat  deze  niet  de  baas  moet  zijn,  maar  wel  enig   niveau  zou  moeten  hebben,  een  goede  facilitator  moet  zijn  die  zorgt  dat  studenten  en  medewerkers   zich  welkom  voelen.   ‘Als  je  het  tot  een  succes  wilt  maken,  dan  zal  je  iemand  moeten  hebben  die  zegt  :  ‘Ik  bewaak  de   doelstellingen  van  de  vestiging  en  zorg  dat  deze  parallel  loopt  met  wat  in  de  faculteiten  gebeurt’   anders  gaat  dat  alle  kanten  op.’   Om  de  doelen  van  de  vestigingen  te  bereiken  is  het  van  belang  dat  daar  goed  over  nagedacht  wordt,   wellicht  moet  gedacht  worden  over  een  duo,  een  combi  van  inhoudelijke  aansturing  en  beheer.     Uitstraling  locatie   Over  de  uitstraling  van  de  vestigingen  wordt  verwezen  naar  diverse  bestaande  concepten:   ‘Zoek  partnership  met  bestaande  instellingen,  bijvoorbeeld  kijk  eens  bij  Surf,  dat  concept  spreekt  aan.   Zorg  voor  vestiging  met  uitstraling,  dichtbij  het  station.  Connectie  met  vestigingen  en  campussen   helpt  wel  in  de  samenwerking,  dat  zag  je  voorheen  in  Eindhoven.  Wij  wilden  naar  de  Maliebaan   omdat  daar  meer  onderwijsactiviteiten  plaatsvinden.  Dat  stimuleert  contact  en  valorisatie  en  het  is   een  meer  open  concept.’     ‘Naar  de  toekomst  kijkend,  kwam  uit  discussie  binnen  de  faculteit  MST  naar  voren  dat  het  wenselijk  is   op  een  locatie  dichtbij  een  campus  te  zitten.  Voor  wat  betreft  Nijmegen,  Utrecht  en  Eindhoven  wordt   gezegd  dat  dat  wel  een  meerwaarde  heeft,  met  name  voor  samenwerking  in  wetenschappelijk   onderzoek.  Ook  voor  de  begeleiding  van  promovendi  is  dat  gemakkelijk.  Ander  belangrijk  punt  is  de   zichtbaarheid.’     Nog  een  suggestie:   ‘Elke  gemeente  wil  graag  innovatie  en  vernieuwing  en  heeft  tegelijkertijd  een  probleem  met   vastgoed.  Zou  het  niet  interessant  zijn  om  met  gemeente  om  tafel  te  gaan  zitten  en  te  zeggen:  ‘goh   dat  is  een  mooie  locatie  wat  zonde  dat  het  verpietert?  Dan  kun  je  aansluiten  bij  Startup  campus.     Ik  geloof  wel  in  het  idee  dat  de  uitstraling  effect  heeft  op  start-­‐ups  en  studenten  die  elke  dag  komen.’     Vestigingen  waar?   Op  de  slotvraag  welke  vestigingen  voor  de  hand  liggen  kwamen  er  deze  rijtjes:   PenOW:   Utrecht,  Amsterdam  Den  Haag,  Zwolle,  Eindhoven,    Heerlen.   CenR:     Utrecht,  Amsterdam,  Nijmegen,    Zwolle  of  Groningen,  Rotterdam,  Heerlen   MST:     Eindhoven,  Utrecht,  Heerlen,  Amsterdam,  Rotterdam  en  één  in  het  Oosten.                          

 

27  

     

 

28  

Bijlage  2:  

Cijfers  en  grafieken  m.b.t.  tot  huidige  situatie  in  studiecentra  

Ten  behoeve  van  aanvullende  gegevens    omtrent  personele  bezetting,  huisvestingskosten,   studentprognoses  en  andere  relevante  gegevens  rondom  de  studiecentra,  is  een  beroep  gedaan  op   de  experts  in  de  organisatie.  Door  de  studiecentra  zelf  worden  maandelijks  rapportages  bijgehouden   over  het  gebruik  van  de  studiecentra  ten  behoeve  van    studiebegeleiding,  tentamens  (externe)  ,   begeleidingsbijeenkomsten,  vergaderingen,  externe  verhuur,  CPB’s,  reguliere  tentamens  en   commerciële  tentamens  etc..       Daarnaast  zijn  gegevens  opgevraagd  in  de  organisatie  over  o.a.  het  aantal  studenten  (per   studiecentrum),  afgegeven  bachelor  getuigschriften  (per  studiecentrum)  en  het  personeel  op  de   standplaatsen,  kosten  huisvesting,  inhuur  uitzendkrachten,  commerciële  tentaminering  etc..     Om  meer  duidelijkheid  te  verkrijgen  over  het  marktsegment,  voor  wat  betreft  de  profilering  en   geografische  spreiding  van  zittende  en  potentiële  studenten  en  het  websitebezoek  van  www.ou.nl,   zijn  gegevens  opgevraagd  bij  de  afdeling  Markt  en  studentcommunicatie.  Verder  zijn  resultaten   weergegeven  uit  de  enquêtes  die  onder  studenten  zijn  gehouden  via  Studentinzicht  in  2011,  2012  en   2013.    

Om  de  bevindingen  en  conclusies  bij  de  herijking  van  de  uitgangspunten  te  onderbouwen  hebben  we   vooral  cijfers  en  gegevens  gezocht  die  antwoord  gaven  op  vragen,  zoals:   -­‐  Waar  zitten  onze  studenten?   -­‐  Waar  zitten  potentiële  studenten  ?   -­‐  Hoe  zit  het  met  bereikbaarheid  per  openbaar  vervoer  en  over  de  weg.       -­‐  Hoe  houden  we  een  zo  groot  mogelijke  dekking?   -­‐  In  welke  studiecentra  vinden  de  meest  belanghebbende  onderwijsactiviteiten  plaats     -­‐  Waar  komen  de  meeste  studenten?   -­‐  Hoeveel  GSO-­‐mensen  werken  er  op  een  studiecentrum,  versus  uitzendkrachten?   -­‐  Wat  zijn  de  kosten  van  studiecentra?   Deze  bijlage  geeft  een  beeld  van  de  situatie  in  de  studiecentra  op  dit  moment.  De  cijfers  en   bevindingen  zijn  per  onderwerp  weergegeven  en  hebben  richting  gegeven  aan  de  herijking  van  de   uitgangspunten  in  het  vestigingsbeleid,  zoals  beschreven  in  het  eerste  deel  van  dit  rapport.          

 

 

29  

 

1. Waar  zitten  onze  studenten?  

Een  van  de  eerste  uitgangspunten  is  dat  de  keuze  van  de  vestigingen  een  duidelijke  afspiegeling  dient   te  zijn  van  het  aantal  studenten  dat  in  die  omgeving  gevestigd  is.  Onderstaande  afbeelding  geeft  de   profilering  van  huidige  studenten  weer;  de  keuze  voor  meerdere  vestigingen  in  de  Randstad  lijkt  een   logische.  In  het  noordoosten  van  het  Land,  zal  één  vestiging  met  één  of  twee  toetslocaties  volstaan.       Afbeelding  2     De  concentratie  van  studenten  is  voornamelijk  te  vinden  in  de  grote  steden  waar  op  dit  moment  studiecentra   zijn  gevestigd  .    

Bron: Data-analyse Cendris voorjaar 2015.  

 

30  

Waar  zit  de  potentiële  OU-­‐student  in  Nederland?   Onderstaande  afbeelding  laat  door  de  oogharen  zien  dat  potentiële  belangstellenden  zich  vooral   bevinden  in  Noord-­‐Holland  en  Zuid-­‐Holland  gevolgd  door  de  provincie  Utrecht  .  In  Groningen  is  de   concentratie  vooral  zichtbaar  in  en  rondom  de  stad.  Dit  kan  te  maken  hebben  met  het  grote  aantal   studenten  dat  in  de  stad  Groningen  reeds  gevestigd  is.        Afbeelding  3  

 

Bron: Data-analyse Cendris voorjaar 2015.    

 

 

 

31  

In  welke  provincies  wonen  en  werken  de  bezoekers  van  www.ou.nl?   Bezoekers  van  onze  website  www.ou.nl  komen  met  name  uit  het  Westen  van  het  land.    Hier  zitten   de  meest  actieve  (potentiële)  studenten  die  regelmatig  de  website  bezoeken.     Het  websitebezoek  blijft  achter  in  de  provincies  Flevoland,  Zeeland,  Limburg,  Groningen,  Drenthe  en   Friesland.        

    Afbeelding  4        

Bron:  Google  analytics  2015      

   

 

 

 

32  

2. Bereikbaarheid  vestigingen     Nabijheid  van  openbaar  vervoer   In  gesprekken  die  zijn  gevoerd,  zijn  vooral  drie  argumenten  het    meest  relevant  als  het  gaat  om  de   vraag  waar  de  nieuwe  vestigingen  zouden  moeten  komen.  Namelijk  daar  waar  een  flinke   concentratie  van  studenten  aanwezig  is,  dat  er  sprake  moet  zijn  van  voldoende  spreiding,  dat  de   reisafstand  te  overzien  is  en  dat  er  een  uitstekend  bereikbaar  is  per  openbaar  vervoer.     Onderstaand  kaartje  laat  zien  dat  vooral  de  grotere  steden  in  Noord-­‐Holland,  Randstad,  Midden-­‐ Nederland  en  Limburg  zeer  goed  bereikbaar  zijn  per  spoor.  In  het  Oosten  van  het  land  is  de  situatie   iets  ingewikkelder,  wat  ook  in  de  gesprekken  met  studiecentra  naar  voren  komt.  Dan  speelt  de  grote   afstand  naar  bijv.  Groningen  een  belangrijke  rol  in  de  afweging  waar  men  elkaar  treft.  Zwolle  krijgt   dan  vanuit  praktisch  oogpunt  veelal  de  voorkeur.         Afbeelding  5    

       

 

 

33  

 

3. Huidige  activiteiten  op  studiecentra    

Rol  studiecentra  voor  studenten   Studiecentra  worden  veelal  gezien  als  plaats  waar  tentamens  worden  gehouden,  waar  men  naar   toegaat  voor  het  bijwonen  van  bijeenkomsten/workshops  of  lezingen  en  waar  men  terecht  kan  voor   vragen  en/of  informatie.    Studenten  zien  voor  de  studiecentra  echter  ook  een  rol  weggelegd  op  het   gebied  van  contact:  men  ziet  de  studiecentra  als  een  ontmoetingsplek  met  andere  studenten  of   docenten  en  waar  ook  de  mogelijkheid  geboden  wordt  om  alleen  of  samen  te  kunnen  studeren   (zeker  als  er  nog  kleine  kinderen  thuis  zijn  is  een  dergelijke  externe,  rustige  studieplek  erg  welkom).       Afbeelding  6  

tentamenplek   bijeenkomsten/workhops/lezingen   informaqe/vraagbaak   contact/ontmoeqngsplek   sqlteruimte/studieplek/bibliotheek   0  

50  

100  

150  

200  

250  

300  

 

Bron:  Studentinzicht  2013    

Overzicht  studentenaantallen  en  activiteiten  studiecentra     De  inzet  van  de  medewerkers  van  de  studiecentra  is  groot.  Ze  ondersteunen  studenten  en   wetenschappelijke  medewerkers  bij  hun  activiteiten  en  spelen  daarin  een  ondersteunende  en   adviserende  rol.  Ze  bieden  zo  goed  als  mogelijk  ondersteuning  bij  online  begeleiding,  fysieke  en   online  bijeenkomsten,  catering  etc...  Om  zicht  te  krijgen  op  de  huidige  activiteiten  in  de  studiecentra,   aantallen  studenten  en  aantallen  uitgegeven  bachelor-­‐  en  mastergetuigschriften  zijn  onderstaande   overzichten  opgenomen.         Onderstaand  cirkeldiagram  geeft  een  overzicht  van  het  aantal  studenten  dat  zich  ingeschreven  heeft   bij  een  studiecentrum.  Daaruit  blijkt  een  volgorde  qua  omvang  van  de  grotere  studiecentra,  nl.   Amsterdam,  Utrecht,  Den  Haag,  Rotterdam,  Eindhoven,    Zwolle  en  Groningen.    Het  aantal  studenten   dat  staat  ingeschreven  bij  Parkstad  Limburg  omvat  naast  studenten  in  Limburg  ook  andere   categorieën  studenten,  zoals  studenten  in  het  buitenland  en  gedetineerden,  en  geeft  dus  een   vertekend  beeld.        

 

34  

Afbeelding  7  

 

 

Afbeelding  8  

 

35  

Studiebegeleiding  in  studiecentra  2014   Onderstaand  plaatje  laat  zien  hoeveel  studenten  het  studiecentrum  aandeden  voor   begeleidingsbijeenkomsten  die  bij  een  cursus  aangeboden  werden.  Vooral  in  de  maanden   september,  oktober  en  november  vonden  de  meeste  bijeenkomsten  i.k.v  een  cursus  plaats.  In  2014   was  het  totaal  aantal  bezoekers  van  een  begeleidingsbijeenkomst  16.539.     In  2013  was  het  totaal  aantal  bezoekers  van  begeleidingsbijeenkomsten    16.326.     Afbeelding  9  

3000   2500   2000   1500   1000  

September   Oktober   November   December  

Mei   Juni   Juli   Augustus  

0  

2014   Januari   Februari   Maart   April  

500  

STUDIE  BEGELEIDING  Uitsluitend   bijeenkomsten  gerelateerd  aan   een  cursuscode  (SCIS)   Bv     C.01222   S.13311   B.04122   N.01xxx  Afspraak  gemiddeld  %   van  1e  bijeenkomst  =  70%  dit   ivm  uitstroom  vervolg   bijeenkomsten    

 

  Aantal  bezoekers  per  maand  aan  bijeenkomsten  studentenverenigingen,  scriptieoverleg,  symposia   Het  totaal  aantal  studenten  dat  een  studiecentrum  bezocht  in  het  kader  van  een  bijeenkomst,  lezing   of  symposium  in  2014  was  9.743.  Deze  bijeenkomsten  werden  gedurende  het  gehele  academische   jaar  gelijkmatig  georganiseerd  en  bijgewoond  (met  uitzondering  van  de  zomerperiode  en  Kerst).     In  2013  was  dat  aantal  iets  hoger:  11.645       Afbeelding  10   1400   1200   1000   800   600   400   200   0  

Alle  overige  acqviteiten  in   SCIS  vastgelegd  onder   A(BC…)00000;   studentenverenigingen   Lezingen,  scripqeoverleg,   symposia,   cameragroepjes  PSY   enzovoorts…..  Werkelijke   aantallen  

   

36  

Aantal  reguliere  OU-­‐tentamens   Het  totaal  aantal  OU-­‐deelnemers  aan  reguliere  OU-­‐tentamens  was  in  2013:  10.647.     In  2014  was  dat  aantal:  13.335   In  studiecentrum  Amsterdam  is  de  toeloop  van  een  regulier  schriftelijk  tentamen  zo  groot,  dat   meerdere  keren  per  jaar  een  grote  sporthal  wordt  afgehuurd  als  tentamenlocatie.       Afbeelding  11    

2000  

SC    Tentamens  regulier   Reguliere  tentamens  Alle   kandidaten  reguliere   tentamens  

1800   1600   1400   1200  

SC    Tentamens  regulier   Mondelinge  reguliere   tentamens  Alle  kandidaten   van  mondeling  reguliere   tentamens  

1000   800   600   400   200   0   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10  11  12   13  14  15  16  

SC    Computer  based   tentamineren  Individuele   computer  based  tentamens   (CBI)  Alle  kandidaten  CBI  

 

    Commerciële  tentamens   Studiecentra  besteden  gemiddeld  drie  dagdelen  per  week  aan  de  organisatie  van  externe  tentamens   (Andriessen).  Voor  de  dagelijkse  opvang  en  controle,  zijn  uitzendkrachten  aangesteld.  Maar  ook   vaste  medewerkers  zijn  veel  tijd  kwijt  aan  de  logistiek  en  planning  van  deze  externe  tentamens.  In   principe  worden  alle    uren,  van  zowel  vaste  medewerkers  als  uitzendkrachten,  verrekend.  In   onderstaande  grafieken  en  tabellen  een  weergave  van  het  aantal  afgenomen  commerciële     tentamens  in  2014.Het  totaal  aantal  afgenomen  commerciële  tentamens  bedroeg  in  2014:  34.099   Daarvan  deden    30.319  deelnemers  mee  aan  externe  tentamens  van  Andriessen.  Dit  is  een   verdubbeling  van  het  aantal  vergeleken  met  het  jaar  ervoor.  In  2013  was  dit  aantal:  15.388.   Het  aantal  deelnemers  aan  Exin-­‐tentamens  was  in  2014:  3.780  (2013:  4.095)              

 

37  

Afbeelding  12  

4000   3500   3000   2500   2000   1500   1000   500   0  

Commercieel   tentamineren   Andriessen    Alle   kandidaten  Teletoets   Andriessen   Commercieel   tentamineren  EXIN  Alle   kandidaten  EXIN  

   

  Omzet gegevens elektronisch tentamineren Andriessen en EXIN eerste halfjaar 2015 Uit  onderstaand  overzicht  blijkt  dat  de  grootste  omzet  met  commerciële  tentaminering  wordt   gemaakt  in  studiecentrum  Utrecht,  Rotterdam  en  Amsterdam.          

Afbeelding  13  

Alkmaar Amsterdam Breda Den Haag Eindhoven Emmen Enschede Groningen Heerlen Leeuwarden Nijmegen Rotterdam Utrecht Vlissingen Zwolle Totaal

7,2% 10,4% 7,6% 8,4% 8,1% 2,6% 5,1% 4,4% 4,5% 3,9% 4,8% 11,0% 13,0% 2,6% 6,4% 100,0%

       

 

 

38  

Tentamenlocaties  Andriessen   Andriessen  maakt  gebruik  van  de  tentamenfaciliteiten  op  onze  studiecentra,  maar  heeft  ook  eigen   vestigingen  waar  tentamens  gegeven  worden.  In  onderstaand  overzicht    is  te  zien  waar  de   tentamenlocaties  zich  bevinden.  Met  Andriessen  moeten  in  de  toekomst  nieuwe  afspraken  worden   gemaakt  over  de  wijze  waarop  de  samenwerking  wordt  voortgezet.  Daarnaast  zou  bekeken  kunnen   worden  in  hoeverre  van  tentamenlocaties  bij  andere  universiteiten  gebruik  kan  worden  gemaakt.   Tentamenlocaties  van  Andriessen  die  zich  niet  in  een  studiecentrum  van  de  OU  bevinden  zijn:   Arnhem,  Barendrecht,  Diemen,  Lelystad,  Veenendaal  en  Vught.       Afbeelding  14  

     

 

 

39  

 

4. Personele  bezetting,  kosten  huisvesting,  wetenschapsgebieden  en  ingeschreven   studenten  per  studiecentrum  

Verhouding  percentage  vaste  medewerkers  en  uitzendkrachten  in  studiecentra  in  2014   Ondersteunende  medewerkers,  docenten  en  studenten  stellen  unaniem  dat  de  studiecentra  van   wezenlijk  belang  zijn  voor  het  onderwijs  van  de  OU.  De  praktijk  laat  echter  zien  dat  het  niet  altijd   mogelijk  is  om  alle  gewenste  activiteiten  te  realiseren  in  de  huidige  studiecentra.  In  de  afgelopen   jaren  is  met  het  zicht  op  een  nieuw  vestigingsbeleid  niet  geïnvesteerd  in  nieuwe  medewerkers  en  zijn   er  veel  uitzendkrachten  werkzaam.  Zij  nemen  in  veel  studiecentra  het  leeuwendeel  van  de   werkzaamheden  voor  hun  rekening.  Nadeel  van  deze  tijdelijk  aanstellingen  is  dat  het  verloop  van   medewerkers  in  de  studiecentra  groot  is  en  het  inwerken  van  nieuwe  krachten  veel  tijd  in  beslag   neemt.         Uit  onderstaande  grafiek  blijkt  het  aantal  uitzendkrachten25  het  grootst  in  Heerlen,  Eindhoven,   Utrecht  en  Zwolle.  Het  grootst  aantal  vaste  medewerkers  zijn  werkzaam  in  Amsterdam,  Groningen,   Nijmegen,  Rotterdam  en  Breda.         Afbeelding  15  

  Breda   Heerlen   Eindhoven   Vlissingen   Den  Haag   Rowerdam   Enschede   Zwolle   Nijmegen   Utrecht   Leeuwarden   Emmen   Groningen   Almere   Alkmaar   Amsterdam   0  

50.000  

100.000  

150.000  

200.000  

250.000  

 

-­‐-­‐-­‐    Uitzendkrachten   -­‐-­‐-­‐  Vaste  medewerkers    

 

                                                                                                                        25

 

 Er  is  vooruitlopend  op  de  toekomstplannen  voor  de  studiecentra  bij  vacatures  expliciet  gestuurd  op  de  aanstelling  van  uitzendkrachten  

40  

Overzicht  percentage  vast  personeel  studiecentra     Het  percentage  medewerkers  met  een  vast  dienstverband  is  het  grootst  in  de  studiecentra   Amsterdam,  Groningen  en  Nijmegen.           Afbeelding  16    

Vast  personeel  per  studiecentrum     1%   3%  

2%  

Amsterdam   8%  

Alkmaar  

16%  

Almere   7%  

4%  

Groningen   0%  

Emmen   Leeuwarden  

9%   14%  

Utrecht   Nijmegen  

6%  

Zwolle   3%   13%  

9%  

2%   2%  

Enschede   Rowerdam   Den  Haag    

       

 

41  

Personeelskosten  per  studiecentrum       Onderstaand  overzicht  laat  zien  dat  de  kosten  voor  personeel  (vast  personeel  +  uitzendkrachten  +   surveillanten)  het  grootst  zijn  in  Amsterdam,  Utrecht,  Groningen  en  Nijmegen.  De  personeelskosten   in  Groningen  staan  niet  in  verhouding  tot  de  activiteiten  die  in  het  studiecentrum  worden   uitgevoerd.  Daar  is  t.o.v.  andere  studiecentra  en  activiteiten,  scheefgroei  ontstaan.       Afbeelding  17   Vast personeel

Surveillanten Uitzendkrachten reg.

Tot. Regulier

Amsterdam Alkmaar Almere Groningen Emmen Leeuwarden Utrecht Nijmegen Zwolle Enschede Rotterdam Den Haag Vlissingen Eindhoven Heerlen Breda

198.198 51.736

10.816 7.195

170.071 26.448 29.195 105.605 161.914 39.440 73.244 106.934 85.835 32.757 20.079 16.752 99.575

17.245 6.962 0 17.986 5.554 14.272 68.100 6.303 27.350 2.748 36.698 28.840 9.998 96.801 35.233 36.058

14.151 2.823 6.427 25.828 2.251 7.973 842 3.876 11.858 9.546 3.986 2.141 6.960

226.259 65.893 0 202.208 34.825 49.894 199.533 170.468 74.763 76.834 147.508 126.533 52.301 120.866 54.126 142.593

Totaal

1.217.783

410.148

116.673

1.744.604

 

Kosten  huisvesting     Onderstaand  overzicht  laat  zien  dat  ook  hier  de  kosten  van  huurpanden  niet  altijd  gerelateerd  zijn   aan  het  aantal  studenten  en  de  activiteiten  die  in  een  studiecentrum  plaatsvinden.  Het  overzicht  laat   zien  dat  de  panden  in  de  Randstad  en  Groningen  de  hoogste  huurlasten  hebben.   Totale  kosten  ten  behoeve  van  vaste  lasten  zijn  :  €  1.459.295.     Afbeelding  18  

 

 

Amsterdam Alkmaar Almere Groningen Emmen Leeuwarden Utrecht Nijmegen Zwolle Enschede Rotterdam Den Haag Vlissingen Eindhoven Heerlen Breda Totaal

Huurlast 145.684 52.513

Wettelijke lasten 2.959

Energie

Schoonmaak 14.473

Bewaking 2.643

Klein onderhoud 10.400

112.135 19.147 13.981 224.231 71.421 79.506 44.741 134.288 138.808 32.740 68.830

3.571 161

17.035

14.401

2.513

3.729

27.912

25.211

3.300

6.354 72 711 19.306

8.006

365

5.788

12.660 16.353

3.680 681

4.502 8.560

8.731

842

2.185

61.419 1.200.170

832 14.458

5.416 105.251

658 14.682

1.835 59.713

1.651

1.555

20.074

65.021

42  

Waar  concentreren  zich  wetenschapsgebieden  in  verband  met  onderzoek  en  valorisatie?   Op  de  decentrale  vestigingen  zullen  activiteiten  plaats  vinden  op  het  gebied  van  onderwijs,   onderzoek  en  valorisatie.  Daar  ligt  ook  een  belangrijke  verantwoordelijkheid  van  de  faculteit.   Gekeken  is  of  de  onderzoeksprogramma’s  van  de  Open  Universiteit    aanknopingspunten  bieden  om   relaties  met  specifieke  economische  regio’s  aan  te  geven;  dat  is  maar  heel  beperkt  het  geval,  en  dan   nog  vooral  in  de  regio  van  de  hoofdvestiging  in  Heerlen.       Afbeelding  19  

           

 

43