Folder Kikk
18-04-2014
11:24
Pagina 1
Rapport van bevindingen Lessen uit een innovatief project voor anderstaligen
Folder Kikk
18-04-2014
11:24
Pagina 2
> Inhoud
> Samenvatting
Samenvatting
3
KiKK - het project
5
Bevindingen
6
Bronnen
17
Bijlagen
18
Contactinformatie KiKK
22
Wat zijn de belangrijkste bevindingen uit het project Kracht is Kennis en Kunde dat van oktober 2012 tot maart 2014 werd uitgevoerd door Noorderpoort en Friesland College? Welke lessen kunnen worden getrokken? A. Aansluiting bij behoeften deelnemers en gegroeide zelfstandigheid. Cursisten zijn positief over de geboden leerstof en geven vrijwel zonder uitzondering aan dat hun zelfvertrouwen is gegroeid tijdens de deelname aan KiKK. Hiermee is ook hun durf om zelfstandig zaken te ondernemen in de Nederlandse samenleving toegenomen. De nadruk in de lesmethode of vergroting van individuele zelfstandigheid lijkt vruchten af te werpen. B. Focus op kennis van de Nederlandse samenleving. Cursisten ondervinden zonder uitzondering grote tot zeer grote problemen met de systematiek van de Nederlandse samenleving en de culturele eigenaardigheden daarvan. Ontluikend inzicht in ‘hoe het hier werkt’ wordt door de cursisten als een enorme verrijking gezien.
2
C. Versterk mentoraat om kennis van samenleving snel te vergroten. Ondanks de grote nadruk die KiKK legt op kennis van Nederlandse samenleving (zie B.) blijft de complexiteit daarvan een groot probleem ook voor hoogopgeleide cursusdeelnemers. Zij hebben behoefte aan praktische begeleiding bij het uitvoeren van praktische zaken in het Nederlandse maatschappelijke verkeer. Versterking van het mentoraatelement in de methode kan hiervoor uitkomst bieden. D. Mentoraat. De ondersteuning door een persoonlijke mentor wordt door cursisten zeer gewaardeerd en is effectief. Het geeft hen de mogelijkheid om op eigen tempo bij te leren en om praktische hindernissen te overwinnen. Het mentoraat blijkt ook een belangrijk hulpmiddel om de juiste balans te vinden tussen zelfstandigheid (van de cursist) en het vragen van ondersteuning. Versterking van het mentoraat binnen de methode vormt een mogelijke verbetering van de methode.
3
Folder Kikk
18-04-2014
11:24
Pagina 4
> KiKK - het project
E. Vergroting taalkennis integreren in project. Vergroting van de vaardigheid in het begrijpen, spreken en schrijven van de Nederlandse taal wordt door de cursisten erkend als een belangrijke voorwaarde voor arbeidsmarktsucces. Tegelijkertijd zien zij taalvaardigheid als een doelstelling die het best gediend wordt als het ‘relevante taal’ betreft - taal die direct aansluit bij andere projectthema’s. Taalvaardigheid kan vooral het best vergroot worden door taallessen en -oefeningen volledig te integreren in de projectopzet. F. Benadruk het belang van netwerken en vergroot netwerkvaardigheden. De maatschappelijk meest gevorderde cursisten, en binnen de groep de kansrijksten, zijn ook degenen met het best ontwikkelde netwerk. Voor anderen blijkt en blijft het opbouwen van een maatschappelijk netwerk erg moeilijk. Bij de 4
verdere ontwikkeling van KiKK kan (nog) meer aandacht worden gegeven aan praktische vaardigheden op het vlak van netwerkontwikkeling. G. Eigen tempo. In het bijzonder (in land van oorsprong) hoger opgeleide cursisten vinden regelmatig het tempo in de cursus te langzaam. De oplossing hiervoor ligt in het sterker benadrukken in de methode van mogelijkheden een eigen voortgangstempo vast te stellen (maatwerk). H. Externe hindernissen aankaarten Een groot aantal cursisten beschikt over diploma’s en/of relevante werkervaring in hun land van herkomst. De Nederlandse focus op formele kwalificaties wordt niet begrepen en vormt een ernstige belemmering voor sommige cursisten. Het Nederlandse beleid op dit vlak moet grondig worden geëvalueerd en herzien.
KiKK - Kracht is Kennis en Kunde - is een (les)methodiek die participatiekansen van anderstaligen of andere doelgroepen met een zekere afstand tot de arbeidsmarkt vergroot. KiKK is als pilot ontwikkeld en uitgevoerd op diverse locaties van Noorderpoort en Friesland College. Het innovatieve project is mede mogelijk gemaakt door het Europees Integratiefonds. Het eindproduct bestaat uit (les)modules die verzameld zijn onder de twee noemers Kennis en Kunde. De leermethode heeft een gevarieerd aanbod van oefeningen en opdrachten: van zelfkennis ontwikkelen en communicatie tot netwerken en solliciteren. De lesmodules worden gratis beschikbaar gesteld en zijn te downloaden op de websites van Noorderpoort en Friesland College. KiKK is in 2013 met meer dan honderd cursisten uitgevoerd. De cursisten zijn inburgeraars
die naast het doorlopen van hun inburgeringstraject ook meededen aan KIKK. Het taalniveau van de cursisten varieerde, van laag tot hoog, maar lag voor de meeste deelnemers op A1niveau of hoger. Een aantal deelnemers had een taalniveau onder A1. Het KIKK-materiaal bestaat ook uit taalondersteunende delen. In verband hiermee heeft elke module een eigen woordenlijst en functionele taaloefeningen. In het proefproject is gebruik gemaakt van een nieuw middel om de ontwikkeling van de cursisten te versnellen: mentoring. Daartoe is aansluiting gezocht bij het MentorProgramma Friesland van het Friesland College. Een deel van de cursisten uit Drachten, Veendam en Stadskanaal hebben vrijwillig een mentor gehad ter ondersteuning van hun ontwikkeling. De bevindingen van het mentor-experiment zijn ook hieronder te lezen.
‘Eerst was ik een beetje zenuwachtig, maar stap voor stap kon ik mij ontwikkelen.’ 5
Folder Kikk
18-04-2014
11:24
Pagina 6
> Bevindingen De kernvragen van dit ‘rapport van bevindingen’ zijn: - Hoe kan KiKK bijdragen aan het maatschappelijke succes i.c. de arbeidsparticipatie van de deelnemers aan het project ? - Hoe kan de methode KiKK verder worden verbeterd; welke lessen kunnen worden getrokken uit het eerste project?
3. Welke elementen van de maatschappelijke context c.q. het beleid rond deze doelgroep hinderen de effectiviteit van de lesmethode en welke contextuele maatregelen kunnen worden getroffen om de effectiviteit van KiKK te vergroten?
In het onderstaande zijn aangrijpingspunten voor verbetering van de methode c.q. voor vergroting Om dit kwalitatieve oordeel over de bijdrage van van de effectiviteit van de methode geplaatst de(onderwijs) methode KiKK aan het vergroten achter een >. Citaten zijn cursief gemaakt. De van de participatiekans van anderstaligen te citaten van projectdeelnemers zijn letterlijke kunnen geven, is geput uit drie bronnen: diepte- transscripties uit de met hen gevoerde vraaggeinterviews met cursisten, de (voortgangs-)rapsprekken. portages van de bij KiKK betrokken leraren en evaluaties met de bij het project betrokken Behoeften deelnemers en gegroeid mentoren. zelfvertrouwen KiKK gaat uit van de veronderstelling dat Bij het verwerken van dit materiaal voor dit rap- anderstaligen met een afstand tot de arbeidsport van bevindingen is in het bijzonder gelet op markt een (latente) behoefte hebben aan kennis drie aspecten: van de Nederlandse samenleving en aan prak1. Hoe beoordelen cursisten, leraren en mento- tisch inzicht in hoe in die samenleving succesvol ren de ontwikkeling van de cursisten tegen te opereren. Op die behoefte sluit de methode de achtergrond van hun deelname aan KiKK? goed aan, zo blijkt uit reacties van alle deelne2. Hoe verhouden de verschillende elementen mers. van de lesmethode zich tot de ontwikkeling van de cursisten en welke mogelijkheden tot Een deelnemer uit Angola: verbetering zijn er? In het begin vond ik het niks, ik dacht wat zal 6
ik gaan leren met zo’n les KIKK. Ik wilde daar niets mee te maken. Ik wist niet wat de inhoud was van de les. En nu vind ik het leuk en interessant. Je leert veel dingen: hoe je werk kan vinden, hoe je jouw cv kan maken, voor- en nadelen van werk en opleiding. Ik heb een heleboel dingen geleerd.
Nederlandse samenleving toegenomen. De nadruk in de lesmethode of vergroting van individuele zelfstandigheid lijkt vruchten af te werpen.
Een deelnemer uit Irak: Eerste was ik een beetje zenuwachtig, maar stap voor stap kon ik mij ontwikkelen, ik kan Deelnemers geven vrijwel zonder uitzondering samenwerken, ik vind flexibiliteit heel belangaan dat hun zelfvertrouwen is gegroeid tijdens rijk, vroeger was ik alleen wiskundedocent en de deelname aan KiKK. Hiermee is ook hun durf ik had geen andere beroep, en nu moet ik om zelfstandig zaken te ondernemen in de anders denken. 7
Folder Kikk
18-04-2014
11:24
Pagina 8
De Nederlandse samenleving De Nederlandse samenleving wordt door de projectdeelnemers, óók hoogopgeleiden, als uitermate ingewikkeld beoordeeld. Dat geldt in het bijzonder de abstracte inrichtingsprincipes en de daarmee samenhangende regels. Een universitair opgeleide deelnemer uit Oekraïne: Soms zijn de regels niet begrijpelijk. Te ingewikkeld. Veel dingen snappen we niet, bijvoorbeeld het verschil in het soort verzekering voor een grote en een kleine scooter. Een deelnemer uit Somalië: Mij hoef je niet altijd te helpen, alleen heel veel regels snap ik niet, een kleine beetje snap ik wel. Jouw handtekening: als je een contract hebt getekend, dan het is klaar. Maar regels zijn altijd moeilijk. Soms snap ik een regel en dan komt er een tweede regel. Een deelnemer uit Irak: Ik moet eerst diploma halen om iets te doen. Met diploma heb ik meer kans om te kunnen werken. Ik weet niet welke, maar ik moet vragen. Ik heb geen idee, op dit moment. Eerste heel moeilijk, nieuwe taal, nieuwe cultuur, veel dingen hebben wij geen idee over hoe het kan, hoe kunnen wij met andere men8
sen omgaan. Bijvoorbeeld dat je een afspraak maakt. Heel belangrijk hier in Nederland. Als ik bij de buurvrouw op bezoek wil, ik moet eerst een afspraak maken. Ook bij familie, ook bij jouw moeder. In mijn eigen land kan ik altijd bezoeken. School voor de kinderen ook ander systeem. Basisschool in Irak tot groep 6 en 3 jaar middelbare school en dan 6 jaar universiteit. Als ik haal goede cijfers, kan ik naar een hogere universitaire studie gaan, medicijn, ingenieur, maar als zij lager zijn kan ik economie of iets anders doen.
De bijdrage van KiKK in het leren doorgronden van de Nederlandse samenleving en zich in die samenleving te bewegen, wordt positief gewaardeerd door deelnemers. Een deelnemer uit Somalië: Elke donderdag krijg je ervaring, iets nieuws, hoe je contact maakt, wat je moet doen, welke kleding moet je aan doen. Als zij (de lerares, red.) mij niet had verteld over kleding zou ik niet weten wat ik moest doen. > Houdt de primaire focus van de methode gericht op praktische kennis van de Nederlandse samenleving.
De rol van leraar en mentor in dit verband worden positief gewaardeerd. Een deelnemer uit Irak: Bijna alles wat ik geleerd heb met [naam docent] vind ik heel belangrijk. Ik heb veel dingen geleerd, van werken en solliciteren, praten en contact met veel mensen. Een-op-een-begeleiding werkt, zo oordelen zowel leraren, mentoren als deelnemers. Gezien de verschillen in startniveau van de deelnemers (zie onder het kopje ‘Leervaardigheid’) en de mogelijkheden om de kwaliteit van het mentoraat te verbeteren (zie kopje ‘Mentoraat’) is het wenselijk om de rol van mentoren te vergroten. > Vergroot de rol van mentoren bij het zetten van praktische stappen(door deelnemers) in de Nederlandse samenleving.
Mentoraat Het koppelen van deelnemers aan een project zoals KiKK is nieuw. Binnen het pilotproject KiKK vormde mentoring een ‘pilot’ op zich. Zowel deelnemers als leraren zien mentoring als een verrijking ten opzichte van gewone leermethoden. Als mentoring ‘praktisch’ wordt gebruikt, dat wil zeggen: direct aansluitend op vragen van deelnemers en zonder formele structurering, is mentoring zeer nuttig. Het geeft deelnemers de mogelijkheid om op eigen tempo bij te leren en om praktische hindernissen te overwinnen. Mentoren hebben bijvoorbeeld bij verschillende deelnemers het vinden van een stageplaats of een (vervolg)opleiding bespoedigd. Het mentoraat blijkt ook een belangrijk hulpmiddel om de juiste balans te vinden tussen zelfstandigheid (van de cursist) en het vragen van ondersteuning. Mentoring biedt mogelijkheden voor maatwerk en blijkt daarmee in een behoefte te voorzien.
‘Regels zijn altijd moeilijk. Soms snap ik een regel en dan komt er een tweede regel.’ 9
Folder Kikk
18-04-2014
11:24
Pagina 10
Tegelijkertijd zijn aan de wijze waarop binnen KiKK het mentoraat vorm wordt gegeven nog veel zaken te verbeteren. Een deelnemer uit Tunesië: De jonge mentoren kunnen ons niet helpen, want zij hebben geen ervaring. De ene vraagt steeds over de portfolio. Zij zeggen ‘wat voor hulp heb jij nodig?’ en dan praten zij over de portfolio. Het MentorProgramma Friesland waarmee KiKK samenwerkt, werkt onder meer met studentenmentoren uit het HBO. Het inzetten van studenten voor KiKK heeft niet gewerkt en had soms zelfs een negatief effect op de motivatie van deelnemers. De levenservaring van de KiKKdeelnemers (soms ook traumatisch) sluit niet aan bij de leefwereld van studenten. Mentoren uit het bedrijfsleven bleken veel beter in staat om bij de leefwereld en het taalniveau van de deelnemers aan te sluiten, zelfs zodanig dat de (mentor)relatie in veel gevallen doorging na afloop van het project. Bij studentenmentoren lag dit anders. Veel studenten verdienden studiepunten door als mentor op te treden - de verbanden met de KiKK-deelnemers waren minder stevig. Het werken in (kleine) groepen met een (student)mentor sloot evenmin aan bij de verwach10
tingen en behoeften van KIKK-cursisten. Het in groepen delen van informatie over vaardigheden, wensen en belemmeringen bleek voor de meeste deelnemers lastig en derhalve ook het creëren van een vertrouwensrelatie met de mentor(en). > Het werken met studentenmentoren blijkt geen goede optie. Zet liever mensen uit het bedrijfsleven in. > De mentorrelatie moet een-op-een zijn, mentoring in groepen werkt niet. Suggesties ter verbetering van het mentoraat komen ook van mentoren zelf. Iets beter onderzoeken of de mentor en mentee een enigszins gelijk interessegebied hebben, zodat de mentor beter weet hoe hij/zij de mentee kan sturen, voordat je gaat matchen. Tijdens de voorbereiding voor het matchen is het belangrijk te benadrukken hoe men zich in Nederland moet houden aan gemaakte afspraken en hoe men handelt als een afspraak niet door kan gaan. Meer bijeenkomsten van mentoren om ervaringen/tips uit te wisselen, elkaars netwerk inzetten om de diverse mentees te kunnen adviseren.
> Het verdient aanbeveling om de rol van mentoring binnen de methode te versterken. Taal Taalvaardigheid is - vanzelfsprekend - een groot probleem. Dat zien de projectdeelnemers zelf ook zo. Een deelnemer uit Irak: Ik kan niet makkelijk nieuwe taal leren. Ik dacht, misschien moet ik 4 of 5 jaar om de taal te leren. Maar het is moeilijk. Ik denk ik kan werken in kinderopvang. Ik doe nu stage
op de basisschool, 1 uur per week. Het is beter dan niks, om mijn taal te verbeteren. Ik vind omgaan met kinderen heel leuk. Ik moet de taal heel goed praten. Zonder uitzondering leveren ze grote inspanningen om hun taalbeheersingsniveau te verbeteren. Een (hoogopgeleide) deelnemer uit Oekraïne: Ik denk dat als ik als lerares werk, kinderen kunnen mij niet goed verstaan, omdat mijn taal nooit perfect kan zijn. Maar ik woon alleen 11
Folder Kikk
18-04-2014
11:24
Pagina 12
‘Elke donderdag krijg je ervaring, iets nieuws, hoe je contact maakt, wat je moet doen, welke kleding moet je aan doen. Als de lerares mij niet had verteld over kleding zou ik niet weten wat ik moest doen.’ half jaar hier en ik krijg veel complimenten voor mijn taal maar dat kost veel moeite. Er zit iets in mijn hoofd dat ik het niet goed kan. Sommige grammatica vind ik moeilijk. Als ik zelf moet leren, gaat het niet goed. Ik probeer nu altijd Nederlands te praten. Alleen als ik met mijn familie praat, spreek ik mijn eigen taal. Nu wil ik zoveel mogelijk Nederlands leren.
Leraren en mentoren waarschuwen voor omvorming van KiKK tot een ‘veredelde taalcursus’. De systematiek waarbij verbetering van de beheersing van het Nederlands is geïntegreerd in de methode om andersoortige praktische kennis over te brengen, wordt positief beoordeeld.
Leraren en mentoren identificeren een te laag taalniveau als een van de barrières voor snelle vooruitgang van deelnemers.
> Vergroting van taalkennis moet een geïntegreerd projectelement blijven, maar in de vorm van huiswerk kan meer gedaan worden om de ontwikkeling van projectdeelnemers op dit vlak te versnellen.
Een mentor over haar mentee: Haar wensen en competenties zijn besproken. We kwamen tot de conclusie dat het geëiste taalniveau in ieder geval nu nog te hoog gegrepen is…
12
Dit leidt tot de volgende opties voor verbetering van KiKK:
> Het verdient aanbeveling om te kijken naar de wenselijkheid voor het eisen van een bepaald taalniveau voor beginnende projectdeelnemers. Te denken valt aan minimaal niveau A1. 13
Folder Kikk
18-04-2014
11:24
Pagina 14
Netwerken Het opbouwen van een eigen Nederlands netwerk en het vergroten van de vaardigheden daarin is een van de kerndoelen van KiKK. Deelnemers vinden netwerken in Nederland lastig, maar zijn wel overtuigd van het belang er van en werken er aan. Een deelnemer uit Tunesië: KIKK is leuk. Ik wil werk krijgen. Wat moet ik doen, wat moet ik praten met andere mensen, contact, netwerk. Hoe dat moet. Positief. Een deelnemer uit Indonesië: Mijn man heeft zijn eigen bedrijf gehad, ongeveer 30 jaar. Door de kennissen van hem kan ik vertellen wie ik ben en ik heb mezelf gepresenteerd en zij vinden het goed en soms maken ze afspraken met mij om mijn eigen geld te verdienen. Op dit moment, omdat mijn taal is niet zo goed, en ik ben niet klaar met school, probeer ik mijn netwerk uit te breiden en mijn plan is om een eigen bedrijf te beginnen voor massage. Een goede manier om het deelnemers gemakkelijker te maken hun eigen netwerk op te bouwen, is gebruik maken van de mentoren.
14
Een mentor: Een mentor heeft een bepaald netwerk; de mentee moet daar enigszins in passen om de kans op succes te vergroten. > Benadruk het belang van netwerken, vergroot netwerkvaardigheden en maak bestaande netwerken toegankelijker voor de deelnemer, bijvoorbeeld via het mentoraat. Leervaardigheid Aan KiKK nemen personen deel met zeer verschillende achtergronden, óók qua opleidingsniveau. Dit en de ermee samenhangende uiteenlopende leervaardigheid van de deelnemers maakt het moeilijker om de leerstof goed te laten aansluiten op de deelnemers. Een deelnemer uit Oekraïne, zelf hoogopgeleid: Bij KiKK zitten mensen met verschillende niveaus in taal en opleiding en leeftijd en daarom dat is moeilijk. [Naam docent] zoekt naar een gemiddelde niveau voor iedereen. Ik kan niet zeggen dat ik zo slim ben, maar sommige dingen zijn zo duidelijk voor mij. En: Daarom ik denk dat wij drie groepen hebben. Ik kan niets zeggen voor mensen met lage niveau, maar hun leven is anders, zij konden
geen opleiding krijgen. En zij zijn niet slechte mensen, maar het verschil is anders. De docent zoekt naar een midden voor iedereen en soms is het te makkelijk. Je zou meer een gelijke niveau moeten hebben. (…) Het verschil is mentaal, zij hebben een lager studieniveau. Het verschil is dus niet in taal. Een mogelijkheid tot het verhogen van de effectiviteit van KiKK ligt in het bewerkstelligen van groepen met deelnemers die qua leervaardigheid dichter bij elkaar liggen. De praktische mogelijkheden hiertoe lijken gezien de grote diversiteit binnen de totale doelgroep van anderstaligen echter beperkt.
Externe hindernissen Bij het zetten van stappen in de Nederlandse samenleving ondervinden deelnemers regelmatige ‘externe’ hindernissen. Een veelgehoorde opmerking is het moeizame proces om buitenlandse diploma’s in Nederland gewaardeerd te krijgen. De focus op formele kwalificaties wordt niet altijd begrepen en is voor leraren en mentoren lastig uit te leggen. Onder de deelnemers bevinden zich gekwalificeerde ingenieurs, wiskundeleraren en lassers. Zij beoordelen hun kans om in hun eigen beroep aan de slag te gaan evenwel als zeer klein.
Een deelnemer uit Irak: Een andere mogelijkheid ligt in het bieden van Toen ik in Irak was, werkte ik als ingenieur. Ik meer maatwerk per individu en meer individuele heb diploma, maar ik heb kleine kans als ingebegeleiding. Hierin zou versterking van het men- nieur om te werken. toraat een rol kunnen spelen. Leraren en mentoren oordelen dat sommige > Bied meer maatwerk om tempoverschillen deelnemers hierdoor hun potentieel waarschijntussen deelnemers mogelijk te maken. lijk niet zullen realiseren. > Versterk het mentoraat om kennis- en vaardigheidsverwerving aan te passen aan het bij de cursist passende tempo.
> Hoewel het buiten de reikwijdte van dit project als zodanig ligt, verdient het aanbeveling om de Nederlandse praktijk van het formaliseren van kwalificaties ter discussie te stellen.
15
Folder Kikk
18-04-2014
11:24
Pagina 16
‘Als ik bij de buurvrouw op bezoek wil, ik moet eerst een afspraak maken. ok bij familie, ook bij jouw moeder. In mijn eigen land kan ik altijd bezoeken.’ Gedurende hun deelname aan KiKK zoeken sommige deelnemers naar een stageplaats. Een daarbij gehoorde opmerking is de perceptie van deelnemers dat hun stageverlener oneigenlijk gebruik van de aanwezigheid van een stagiaire maakt. Een deelnemer uit Irak: Nu doe ik stage in een bedrijf. De eigenaar vertelde mijn werkcoach dat hij mij stage laat doen om te weten welke niveau ik ben. Ik ging daar en de eigenaar profiteert van mij om tegels eruit te halen. Mijn stage gaat over lassen of over tegels?
16
Een mogelijke oplossing ligt in het intensiveren van de begeleiding bij het stagelopen en het krachtiger behartigen van de - kwetsbare stagiair. De mentor zou hierin een rol kunnen spelen.
> Bronnen
> Gebruik het mentoraat nadrukkelijker om de positie van deelnemers te versterken, bijvoorbeeld tijdens stages.
• Evaluatie- en observatiebijeenkomsten. Deze zijn gehouden in alle plaatsen waar het project is uitgevoerd: Drachten, Groningen, Veendam, Stadskanaal.
Voor dit rapport is gebruik gemaakt van de volgende bronnen. • Interviews met meer dan twintig cursisten van diverse locaties.
• Gesprekken met alle deelnemende docenten. • Evaluatiegesprekken met mentoren in Drachten, Veendam en Stadskanaal.
17
Folder Kikk
18-04-2014
11:25
Pagina 18
Bijlage 1
> Gebruiksaanwijzing lesmateriaal Het (les)materiaal is op diverse manieren te gebruiken. Als methode onafhankelijke modules
Kijk naar de verschillende modules in de inhoudsopgave en kies een onderwerp uit waaraan je met jouw doelgroep (of cliënt) wilt werken. Download eerst het instructieblad voor een compleet overzicht van doelstelling en aanpak. Gebruik de daarin genoemde werkbladen. Download de relevant werkblad(en) en ga aan de slag met de deelnemer of cliënt. Kopieer en gebruik de taalwerkblad(en) waar wenselijk.
Vereist taalniveau anderstaligen
Voor uitvoering met anderstaligen is aan te raden dat deelnemers minimaal A-1 niveau Nederlands hebben. Het is aan de individuele docent/trainer/begeleider om te bepalen of iemand in staat zal zijn om de oefeningen te begrijpen en uit te voeren. Mensen met een hoger taalniveau zullen zeker baat hebben bij deze lessen. De lessen kunnen aangepast worden aan zowel het taal- als denkniveau van de deelnemers.
Als methode
Begin bij Zelfkennis en volg de diverse modules in de aangegeven volgorde. Voor de hele methode heb je ongeveer 20 weken nodig (bij een dagdeel per week).
Doelstellingen en stappenplan
Groepsgrootte
De oefeningen zijn ontwikkeld voor groepen van 10 – 12 persoenen, maar kunnen ook uitgevoerd worden met kleinere groepen. In de praktijk is 15 de maximale groepsgrootte omdat het moeilijk is aan meer dan 15 mensen voldoende aandacht te geven. Bepaald materiaal is ook geschikt voor een-op-een begeleiding en kan bijvoorbeeld gebruikt worden tijdens een coachingsgesprek.
Het einddoel van KiKK is om het zelfsturende vermogen van anderstaligen en anderen met een zekere afstand tot de arbeidsmarkt te verhogen. Dit om de kansen op effectieve participatie in Nederland te vergroten. Het is daarom aan te raden dat er gewerkt wordt met duidelijke doelstellingen en met een stappenplan, zoals Doelen Stellen en Plan Maken in het onderdeel Kennis.
Presentaties door deelnemers
Geef deelnemers veel kansen om zichzelf te presenteren. Organiseer voldoende mogelijkheden om presentaties te houden over hun activiteiten en uitgevoerde opdrachten. Laat ze veel met elkaar in gesprek gaan om hun taalbeheersing te verbeteren en om hun zelf reflecterende vermogen te verbeteren.
Portfolio
Introduceer de mogelijkheid om een ‘portfolio’ te maken. Het ‘portfolio’ bestaat uit de diverse werkbladen en uitgevoerde oefeningen. Het wordt een map waarin deelnemers alle documenten kunnen bewaren; een overzichtelijke informatiebron en naslagwerk.
Combinatie met andere cursus of training
KiKK kan gebruikt worden in combinatie met andere cursussen en trainingen. Denk aan burgerschapscursussen (bijv. in het MBO), inburgerings- en taallessen of loopbaanbegeleiding.
Uitvoering met individuen
Tijdsduur
18
KIKK (of delen daarvan) kan uitgevoerd worden als onderdeel van een individuele (coachings)traject. Kies dan onderwerpen die passen bij de behoeften en ontwikkelingsniveau van de individuele cliënt. De begeleider gebruikt de relevante instructieblad(en) en bespreekt de werkblad(en) en waar nodig taalwerkblad(en) met zijn/haar cliënt. Aarzel niet om onderwerpen te combineren waar wenselijk. Weest flexibel in het gebruik van het materiaal. De oefeningen zijn ontwikkeld om te gebruiken tijdens groepsbijeenkomsten van ongeveer 2 à 2,5 uur. In dat tijdsbestek kunnen een of twee oefeningen uitgevoerd worden. De hoeveelheid tijd die aan elke oefening besteed wordt hangt o.a. af van het taalniveau en het denkniveau (opleidingsniveau) van de deelnemers. Het is beter om te veel tijd te besteden aan de oefeningen dan te weinig. Gun de deelnemers veel tijd voor discussies met elkaar, in kleine groepen of plenair.
19
Folder Kikk
18-04-2014
11:25
Pagina 20
Bijlage 2
> Docentprofiel KiKK vraagt om een bepaald type docent. De docenten die in de pilot gewerkt hebben, zijn allemaal gediplomeerde taaldocenten (Nederlandse taal), maar dat is niet de enige reden waarom ze zijn geselecteerd om aan de slag te gaan met deze methodiek.
vakkundige en professionele docent of begeleider, kan de methodiek onvoldoende resultaten opleveren. De relatie tussen docent en deelnemer is van cruciaal belang. Deze moet gebaseerd zijn op vertrouwen in elkaar en op gedeelde belangen en doelen.
Methodiek De methodiek is anders dan bij een taalcursus of een empowermenttraining. De methode bestaat weliswaar uit diverse modules en onderwerpen, maar in feite wordt iedere bijeenkomst afgestemd op datgene wat op dat moment in de groep speelt. Dat wil zeggen dat de methodiek een richtlijn als programma biedt, maar het succes daarvan hangt veelal af van de competenties en vaardigheden van de docent of begeleider. Natuurlijk spelen de deelnemers hierin een rol, maar zonder een open, flexibele,
Maatwerk De docent is geen therapeut of hulpverlener. Hij stimuleert de deelnemer en ondersteunt deze bij het nemen van verantwoordelijkheid voor de eigen toekomst. Het zal niet altijd mogelijk zijn om precies het programma te volgen; wellicht sluit een bepaald onderdeel niet aan bij de leefwereld van de deelnemers. In dat geval moet de docent flexibel zijn en het programma aanpassen aan de groep. De methode is een middel om een bepaald doel te bereiken. Het blijft maatwerk.
20
Benodigde docent-competenties Communiceren
Persoonlijk leiderschap
Besluiten nemen
Gerichtheid op omgeving
Actieve luistervaardigheid
Initiatief
Overtuigingskracht
Omgevingsbewustzijn
Sensitiviteit
Zelfstandigheid
Onderhandelingskracht
Aanpassingsvermogen
Openheid
Nieuwsgierigheid
Creativiteit
Stressbestendigheid
Intercultureel denken
Leerbereidheid
Besluitvaardigheid
Klantgerichtheid
Sociabiliteit
Flexibiliteit
Assertiviteit
Samenwerkingsvermogen
Resultaatgerichtheid
Durf
Coachingsvaardigheid
Ondernemende houding
21
Folder Kikk
18-04-2014
11:25
Pagina 22
> Contactinformatie KiKK De lesmethode Kracht is Kennis en Kunde is gratis in zijn geheel te downloaden. http://www.noorderpoort.nl/overnoorderpoort/projectkikk/ www.inburgerenfriesland.nl/kikk Neem voor meer informatie over KiKK contact op met Kim Tsai, projectleider, of met Minke Kloppenburg, Manager Coördinatiepunt Internationale Projecten Noorderpoort. Kim Tsai:
[email protected], 06 2323 9423
Minke Kloppenburg:
[email protected], 06 5137 9613
22
‘De jonge mentoren kunnen ons niet helpen, want zij hebben geen ervaring. De ene vraagt steeds over de portfolio. Zij zeggen ‘wat voor hulp heb jij nodig?’ en dan praten zij over de portfolio.‘
23
Folder Kikk
18-04-2014
11:25
Pagina 24
