RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK BASISSCHOOL 'DE PALSTER'
School Plaats BRIN-nummer Onderzoeksnummer
: : : :
basisschool 'De Palster' Culemborg 09WU 90405
Datum schoolbezoek Datum vaststelling
: 1 februari 2007 : 2 mei 2007
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING ................................................................................................... 5 2 KWALITEITSPROFIEL................................................................................... 7 3 BESCHOUWING ......................................................................................... 11 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT................................................................. 15
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Palster' - 1-2-2007
3
1 INLEIDING Het periodiek kwaliteitsonderzoek Op 1 februari 2007 bezocht de Inspectie van het Onderwijs basisschool 'De Palster' in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de kernindicatoren van een aantal kwaliteitsaspecten, op grond van het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs 2005. Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om kernindicatoren die betrekking hebben op het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie: www.onderwijsinspectie.nl. Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alleen de kernindicatoren te onderzoeken maar meer indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij uw school niet aan de orde geweest. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. Het betrof de volgende documenten: 'Kwaliteitszorg (concept)'; 'Stappenplan Adaptief Onderwijs/Zelfstandig werken/gedifferentieerde instructie'; 'Toetskalender'; 'Beleidsplan leerlingenzorg'; 'Kansrijk 2004-2008'. Deze documenten zijn ontoereikend voor een procedure die zich beperkt tot het verifiëren van de gegevens. Wel zijn ze als informatiebron voor dit onderzoek gebruikt.
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Palster' - 1-2-2007
5
De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. • Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. • Analyse van, indien beschikbaar, documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Ook de vragenlijst periodiek kwaliteitsonderzoek is bij de analyse betrokken. • Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1/2, 3, 4, 6, 7 en 8. • Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de kernindicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleider(s). • Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leraren. • Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met directie en team. Daarbij was een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag aanwezig. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet.
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Palster' - 1-2-2007
6
2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan kernindicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van basisschool 'De Palster' Kwaliteitszorg
1.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van sociale integratie en actief burgerschap, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving.
Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 3.5 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 3.6 De leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen. 3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand.
Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij Nederlandse taal en rekenen en wiskunde af op de onderwijsbehoeften van leerlingen.
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Palster' - 1-2-2007
1
2
3
4
l
1
2
3
4
l l l l
l
1
2
3
4
l l
7
Pedagogisch handelen 5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan.
Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren.
Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen.
Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau.
Sfeer op school 9.3 De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 9.5 De leerlingen en het personeel voelen zich aantoonbaar veilig op school.
Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen.
Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 11.3 De school voert de zorg planmatig uit. 11.4 De school gaat de effecten van de zorg na.
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Palster' - 1-2-2007
1
2
3
4
l
1
2
3 l l
4
l
1
2
3
4
l l
1
2
3
4
l l
1
2
3
4
l l
1
2
3
4
l
1
2
3
4
l l l
8
Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 12.2 De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht.
Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 13.2 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 13.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar.
1
2
3
4
5
l l
1
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Palster' - 1-2-2007
2
3
4
5
l l l
9
3 BESCHOUWING Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs op de Rooms Katholieke basisschool 'De Palster' en geeft een toelichting op het kwaliteitsprofiel uit het vorige hoofdstuk. Daarbij legt de inspectie mogelijke verbanden tussen de verschillende indicatoren onderling en voor zover relevant tussen de indicatoren en de schoolcontext, de specifieke doelstellingen van basisschool 'De Palster' en eerdere inspectieonderzoeken. 3.1
Algemeen beeld
De inspectie concludeert dat het onderwijs op basisschool 'De Palster' van voldoende kwaliteit is. De resultaten van het onderwijs, het pedagogisch en didactisch handelen, de afstemming en veel aspecten van de kwaliteitszorg zijn met een voldoende beoordeeld. Het afgelopen jaar heeft het management van de school fors geïnvesteerd in de teambuilding. Deze investering heeft zijn vruchten afgeworpen. In het team is het draagvlak voor een gezamenlijke onderwijskundige visie versterkt en dit leidt momenteel tot meer adaptieve werkvormen en werkwijzes. Sterke punten van de school zijn de goede afstemming op de leerbehoeften van individuele leerlingen en de afstemming van de instructie en verwerking op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Verbeterpunten voor de school zijn het planmatig handelen in de zorg, de doorgaande lijn van de groepen 1/2 naar groep 3 en het zelfstandig werken/de zelfverantwoordelijkheid voor het leerproces van leerlingen. 'De Palster' staat nu voor de taak gerealiseerde kwaliteit vast te houden en de ambities die gelegen zijn in het adaptief onderwijs verder tot een gedragen pedagogische aanpak binnen de school te ontwikkelen. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. 3.2
Toelichting
Resultaten In vergelijking tot scholen met een gelijksoortige leerlingenpopulatie zijn de resultaten die leerlingen aan het einde van schoolperiode behalen over drie jaar voldoende. Tevens heeft de inspectie zich een oordeel gevormd over de leerresultaten gedurende de schoolperiode. Naar de maatstaven van de inspectie behaalden de leerlingen in meerderheid een voldoende resultaat. Twee indicatoren zijn niet beoordeeld. Zonder landelijk genormeerd instrument kan de inspectie niet vaststellen of de sociale vaardigheden van de leerlingen op een niveau liggen dat verwacht mag worden; de inspectie onthoudt zich daarom van een oordeel. Verder is de inspectie op dit moment nog niet in staat om een objectief oordeel te geven over de mate waarin leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften zich naar verwachting ontwikkelen. Ook dit aspect is daarom niet beoordeeld.
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Palster' - 1-2-2007
11
Onderwijs en leren De school heeft een schoolkwaliteitshandboek ontwikkeld, waarin alle afspraken op pedagogisch en didactisch gebied (inclusief leerstofafspraken) zijn vastgelegd. Op inhoudelijke teamvergaderingen worden onderdelen van dit handboek geëvalueerd. Voor aanvankelijk lezen hanteert 'De Palster' een methode, die past bij de ambitie van de school om adaptief te werken. De mogelijkheden, die de methode biedt om vroeg in het schooljaar aan te sluiten bij de leerbehoeften van de leerlingen, worden door de school ingezet. Een verbeterpunt voor 'De Palster' is de doorgaande lijn vanaf groep 1 en 2 naar groep 3. Door het hanteren van een vastgestelde werkwijze op basis van de tussendoelen beginnende geletterdheid en gecijferdheid bij de ontwikkeling van activiteiten en een controle op het aan de orde komen van taal- en rekendoelen, kan de school de aansluiting van de leerstof op het onderwijs in groep 3 borgen. Deze werkwijze is nog niet vastgesteld, maar in een gesprek met de inspectie heeft de school aangegeven dit punt een hoge prioriteit te geven in haar ontwikkeling. Voor het taal- en leesonderwijs heeft de school voor alle groepen streefdoelen geformuleerd. Onderdeel van dit beleid vormt ook de aanpak bij leesproblemen (onder andere Ralphi-lezen) in de bovenbouw. De inspectie heeft zich ook een beeld gevormd van het onderwijsaanbod gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie. Op deze indicator wordt echter nog geen waardering gegeven en de inspectie ziet geen aanleiding op dit moment hierover opmerkingen te maken. Hoewel de inspectie het schoolklimaat niet uitputtend onderzocht heeft, blijkt uit gesprekken met leerlingen en leerkrachten en op basis van de betrokkenheid van ouders bij diverse schoolactiviteiten, dat er sprake is van een voldoende veilig schoolklimaat. In de groepen is het didactisch handelen over het algemeen op niveau. Leraren leggen duidelijk uit en hanteren beginselen van het adaptief onderwijs, zoals verlengde instructie. De leerstof wordt in voldoende mate afgestemd op de individuele leerbehoeften van de individuele leerlingen, onder andere door verdiepings- en verrijkingsstof en door leerrouteboekjes. Aandachtspunt hierbij is dat er geen algemene afspraken zijn over de werkwijze om de differentiatie in te vullen en te registreren, op basis van toetsing bijvoorbeeld. Met de verdere ontwikkeling van adaptief onderwijs verdient dit nadere aandacht en transparantie, zodat ook de zorg in de klas als onderdeel van het afstemmen op individuele leerbehoeften een heldere positie kan krijgen. De aandacht voor strategieën voor denken en leren heeft de inspectie met een voldoende gewaardeerd. De werkwijze om leerlingen leesstrategieën aan te leren heeft een stimulerende invloed op de ontwikkeling en het uitwisselen van oplossingstrategieën tussen leerlingen onderling. Alertheid is echter wel geboden dat strategieën deel uitmaken van de instructies van alle groepen.
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Palster' - 1-2-2007
12
Met zelfstandig werken en leren is een begin gemaakt. Er zijn didactische hulpmiddelen, zoals de kleurenklok, ingevoerd om het zelfstandig werken van leerlingen mogelijk te maken. Dit is nog in ontwikkeling, zodat leerlingen op dit moment niet structureel sturing kunnen geven aan hun leerproces of daarvoor verantwoordelijkheid kunnen dragen. Met het oog op de leerlingenpopulatie van de school, waarbij een deel van de leerlingen zich de leerstof snel eigen maakt, biedt het mogelijkheden leerlingen extra uit te dagen. Momenteel biedt de school aan leerlingen die leerstof met een hogere moeilijkheidsgraad aankunnen, mogelijkheden extra activiteiten te ondernemen. In een gesprek met de inspectie heeft de directie van de school aangegeven dat men inmiddels werkt aan verbeteringen van het zelfstandig werken naar aanleiding van het volgen van scholing. Ook meldde de directie dat men inmiddels een stappenplan voor invoering van adaptief onderwijs gereed heeft. Zorg en begeleiding De structuur en organisatie van de zorg en begeleiding op 'De Palster' beoordeelt de inspectie als voldoende. De school heeft de zorg en begeleiding beschreven in een beleidsdocument. Leerlingen die hulp nodig hebben worden tijdig gesignaleerd en worden regelmatig besproken. In deze besprekingen wordt bepaald of de zorg in de klas of buiten de klas via remedial teaching geboden wordt. Voor het structureel volgen van de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen in de groepen 1 en 2 gebruikt de school een landelijk genormeerd instrument. Aandachtspunt voor de school is dat niet voor alle leerlingen die extra zorg in de groep nodig hebben een handelingsplan wordt opgesteld. Ook zijn niet alle handelingsplannen voor de zorg in de groep van voldoende kwaliteit. Hierdoor kan de school niet verantwoorden dat de zorg in de groep planmatig wordt uitgevoerd. Evaluatie heeft een structurele plaats in de zorgcyclus, waarbij er ruimte is om na te gaan waarom bepaalde hulp al dan niet succesvol is geweest. Bij de verdere ontwikkeling van het adaptief onderwijs zullen inspanningen nodig zijn om de werkwijze in de zorg en begeleiding en de werkwijze in de groep door de individuele leerkrachten nader af te stemmen. Zorg voor kwaliteit De kwaliteitszorg is in 2006 beoordeeld in het jaarlijks onderzoek. Deze oordelen zijn nog steeds van toepassing op de huidige stand van zaken. De inspectie heeft de zorg voor de kwaliteit van het onderwijs voor bevordering van actief burgerschap en sociale integratie als voldoende beoordeeld. De school heeft haar aanbod afgestemd op de risico's voor ongewenste opvattingen, houdingen en gedragingen van leerlingen rond dit thema. Aangezien dit een aspect is dat op de scholen in het algemeen in ontwikkeling is, zullen visie, planmatige aanpak en evaluatie van het onderwijs gericht op burgerschap en integratie nog nader worden uitgewerkt.
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Palster' - 1-2-2007
13
4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): De aangetroffen kwaliteit van het onderwijs op de school vraagt geen aanpassing van de reguliere onderzoeksplanning van de inspectie. In beginsel volgt over vier jaar opnieuw een periodiek kwaliteitsonderzoek. In de tussenliggende periode vindt jaarlijks een onderzoek plaats, waarbij de school eenmaal wordt bezocht.
Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Palster' - 1-2-2007
15