RAILFORUM

juli 2014 | # 88

3 | blije reizigersprijs

4 | over de grens

6 | green deal remenergie

De prijs voor de meest spraakmakende verbetering in het OV wordt weer uitgereikt.

De toekomstige lightrailverbinding tussen Maastricht en Hasselt past in de groeiende populariteit van de tram.

Railforum is naast ondertekenaar van twee Green Deals ook betrokken bij een derde Green Deal over de teruglevering van remenergie bij treinen van Veolia.

8 | Iets met ethiek

9 | JV op bezoek bij de tweede kamer

10 | stel jezelf eens voor in 2050

Het CVS bestaat al 40 jaar. Dit jaar is het thema van het congres “Iets met ethiek - dilemma’s in de vervoersplanologie”.

De Jonge Veranderaars waren op bezoek bij de Tweede Kamer en spraken met Wilma Mansveld.

Spoorvisie 2030 legt een prikkelende stelling voor aan deelnemer van de 9292 relatiedag.

R A I L F O R U M | 0 3 0 - 3 0 3 5 4 7 0 | I N F O @ R A I L F O R U M . N L | W W W. R A I L F O R U M . N L

Corina de Jongh | Waar krijg jij energie van?

‘Waar een wil is, is een weg’, kreeg ik thuis van mijn moeder te horen als ik het even niet zag zitten. En als ik dan tegensputterde dat iets me echt niet lukte deed mijn oma er nog een schepje bovenop: ‘Kan Niet ligt op het kerkhof, en Wil Niet ligt er naast’. Tot wanhoop gedreven probeerde ik het dan toch maar opnieuw. Op een andere manier, en je raadt het al; dan lukte het wel! Nu, jaren ouder en toch ook wijzer, denk ik nog weleens terug aan deze twee sterke vrouwen. Mede door hun wijze raad heb ik in mijn leven veel mooie dingen bereikt. En tegen mijn dochter zeg ik in de moderne vorm bijna hetzelfde, namelijk: ‘Als je je passie volgt ben je onverslaanbaar’. Ook in mijn rol bij Railforum probeer ik mensen die iets willen bereiken in corina de jongh

verbinding te brengen met hun eigen kracht, hun eigen energie. Ik zie dagelijks

“als je je passie volgt ben je onverslaanbaar” Colofon

collega’s in onze branche die zich, vol vuur en enthousiasme, inzetten om het

Het relatieblad van Railforum verschijnt

nog beter te doen dan gisteren. En doordat zij daar helemaal voor gaan zijn ze

in een oplage van 2500 exemplaren.

vaak een inspiratie- en energiebron voor anderen. En gezamenlijk krijgen ze

eindRedactie | Bregje Teppema

dan nog meer voor elkaar, dat geeft extra energie en zo wordt het een winning

Vormgeving | Bregje Teppema

team.

Adres | Moreelsepark 65 postbus 1409, 3500 BK Utrecht

Dus geef ik jullie voor de zomer de volgende vraag mee:

EMAIL | [email protected]

Waar krijg jij (in je werk) energie van?

Druk | Multicopy utrecht

Na de zomer biedt Railforum weer genoeg bijeenkomsten waar je andere

Railforum bestaat sinds 1992 en is het

collega’s kunt ontmoeten. En hopelijk raak je daar weer verbonden met

onafhankelijke kennisnetwerk van

anderen die dezelfde droom, passie of ambitie hebben. En natuurlijk kan

ruim 100 bedrijven en organisaties die actief

Railforum daar dan bij ondersteunen.

zijn in de brede railsector. Centraal in de vereniging staat het uitwisselen van kennis en ervaringen, om

Mijn ambitie voor dit jaar is dat iedereen weer trots is op de Nederlandse

zo het maatschappelijk en economisch

spoorsector. Niet alleen ons personeel en onze klanten, maar vooral ook onze

rendement van spoorvervoer te vergroten.

jeugd. Zij zijn onze toekomst, als collega’s en klant.

Accent ligt op het versnellen van (proces)

Ik voel me enorm bevoorrecht als voorzitter van de Regiegroep 175 jaar spoor.

innovaties. Railforum biedt daarbij haar diensten aan en zorgt voor afstemming met andere sectoren, de politiek en wetenschap.

De leden zijn op ambitie en energie met elkaar verbonden en inspireren elkaar. Samen realiseren we de Spoor Parade vanaf 16 oktober in Amersfoort, een week vol trots op het verleden, en volop vooruitgang in de toekomst. Wedden dat het ons lukt!

2

RAILFORUM juli 2014 | # 88

Oproep: blije reizigersprijs

175 jaar spoor

Ook dit jaar reikt Railforum de Blije Reizigers Prijs uit aan

In 1839 reed de eerste trein door Nederland, tussen Am-

een spraakmakende verbetering in het OV.

sterdam en Haarlem. Dat heuglijke feit is op 20 september aanstaande 175 jaar geleden. Daarom heeft de spoorsector

De prijs is bedoeld voor in dit jaar gerealiseerde

de handen ineengeslagen: van vervoerders tot leveranciers

verbeteringen die het reizen per OV voor de reiziger

tot spoorbouwbedrijven en alles daar tussenin. We willen

plezieriger maken. De jury let daarbij ook op de mogelijkheid

gezamenlijk aandacht besteden aan die 175 jaar vooruitgang

tot opschaling van de verbetering en de omvang van de

die de komst van de trein en het spoor hebben gebracht. Rail-

doelgroep zodat zoveel mogelijk mensen er profijt van

forum is onafhankelijk voorzitter van de Regiegroep 175 jaar

hebben. Daarnaast hoopt de jury ook dit jaar weer verrast

spoor. Het thema wat er aan deze viering wordt verbonden is

te worden zodat zij zowel eervolle vermeldingen als

‘175 jaar vooruitgang’.

aanmoedigingsprijzen kunnen geven. Op de website www.175jaarspoor.nl vind je een overzicht van De winnaar van vorig jaar was Stefan de Konink omdat

activiteiten die plaatsvinden in het kader van dit jubileumjaar.

hij het symbool is van hoe je met open data in het OV de

De site wordt steeds aangevuld als er nieuwe initiatieven zijn.

reizigers met diverse apps prettiger kunt laten reizen. De

Zelf een initiatief indienen kan ook, via [email protected]

aanmoedigingsprijs ging naar het reizen op rekening, waar al

kun je jouw activiteit aanmelden.

vervolgstappen mee zijn gezet. Dat de eervolle vermelding, de Vechtdallijn, positief uit de klantenbarometer kwam

Naast de feestelijke verjaardag op 20 september in Amster-

verbaasde ons niet.

dam en Haarlem, vindt de Spoor Parade Amersfoort plaats van 16 tot 21 oktober. Reserveer deze data dus vast in je

Dit jaar is Railforum dus weer op zoek naar verbeteringen in

agenda!

het OV die het reizen plezieriger maken. Deze verbeteringen

Op de informatiebijeenkomst afgelopen 3 juni hebben ver-

moeten dit jaar uitgevoerd worden en iedereen kan deze

schillende partijen ideeën ingediend voor de Spoor Parade.

indienen bij [email protected].

Zo worden er Spoorcolleges gegeven, wordt er veel materiaal naar Amersfoort gehaald (zowel levensecht als miniatuur),

Aanmelden kan tot medio september waarna de jury een

kan er gelast en gesleuteld worden en zijn er tal van ideeën

shortlist maakt van ca. 12 beste verbeteringen. Deze

voor films.

publiceren we op de website van Railforum waarna we begin oktober 3 genomineerden kiezen. Deze presenteren

Ook op Facebook en Twitter kun je alles volgen van 175 jaar

hun verbetering op 6 november tijdens het jaarcongres

spoor. Like en volg ons dus vanaf nu!

van Railforum. Die middag reiken we zowel de jury- als de publieksprijs uit. De jury o.l.v. oud Railforumvoorzitter Ton Kaper bestaat verder uit: Joep ten Brink Evelien Fleskens Mark van Hagen Ronald Haverman Jan Koning Hildebrand van Kuyeren Marc Maartens Rikus Spithorst Ineke van der Werf Roos Zevenboom


3

over de grens | Karolien van wijk

Over de grens

Auteur | karolien van wijk Vanaf 2018 rijdt er weer een tram tussen Maastricht en Hasselt. Deze lightrailverbinding past in de groeiende populariteit van de tram, maar gaat ook een belangrijke rol spelen in de Euregio Maas-Rijn. Limburg kan zich een van de meest internationale gebieden van Europa noemen. De provincie maakt deel uit van maar liefst vier Euregio’s. Een Euregio is een grensoverschrijdend samenwerkingsverband tussen een aantal Europese regio’s of gebieden. Het zuiden van Limburg is het middelpunt van de Euregio Maas-Rijn, die al in 1976 is opgericht. De Euregio Maas-Rijn bestaat uit zuiden van de provincie Limburg (Nederland), de provincie Limburg (België), de provincie Luik (België), de regio Aachen e.v. (Duitsland) en de Duitstalige Gemeenschap (België). Bjorn Koopmans is coördinator van de Euregio Maas-Rijn, die in Eupen zetelt. Hij is positief over de ontwikkeling van de sneltramlijn tussen Maastricht en Hasselt. “Er is natuurlijk een gedeeld verleden tussen beide steden; 175 jaar geleden waren beide delen van Limburg nog één. Nederlands-Limburg, en zeker Zuid-Limburg, heeft meer affiniteit met Belgisch-Limburg dan met bijvoorbeeld de Randstad, en dat geldt ook voor de andere kant van de grens. Culturele organisaties zoals de schuttersverenigingen, maar ook de moderne cultuurtempels als het Theater aan het Vrijthof en

4

Cultuurcentrum Hasselt weten elkaar goed te vinden.” De sterke culturele relaties zijn terug te zien in de sterke economische banden binnen de Euregio. Dat zorgt voor veel grensoverschrijdend verkeer. Koopmans: “Er wordt vooral vanuit Belgisch-Limburg naar Nederlands-Limburg gependeld; vanzelfsprekend zitten daar ook Nederlanders bij die in Belgisch-Limburg wonen, maar in NederlandsLimburg werken. In het Academische Ziekenhuis in Maastricht werken bijvoorbeeld heel wat mensen uit Belgisch-Limburg. Ook voor Belgische studenten is Maastricht University aantrekkelijk, omdat Engels er de voertaal is. Verder zijn Hasselt en Maastricht winkelsteden bij uitstek.” John Aarts, wethouder Mobiliteit in de gemeente Maastricht: “Op het gebied van verkeer is vaak ingezet op nationale ontwikkelingen, terwijl de verbinding op euregionaal niveau wat achtergebleven is. De sneltram is van grote toegevoegde waarde voor de regio en kan concurreren met de auto. Ik denk dat de inwoners snel elkaars stad zullen weten te vinden als de sneltram af is. Dat is een goede impuls voor Maastricht. Ik ben in Duitse steden met dergelijke projecten geweest en heb gezien dat trams voor groei kunnen zorgen.” Spartacus Wie nu met het openbaar vervoer van Hasselt naar Maastricht wil, mag daar de tijd voor nemen. De snelste busverbinding heeft 61 minuten nodig. Met de auto kost de


over de grens | karolien van wijk

rit veertig minuten, maar met name Maastricht probeert de auto te verplaatsen naar de randen van de (binnen)stad. Van oudsher loopt er een spoorlijn tussen Hasselt en Maastricht, maar die werd in 1954 gesloten voor personenvervoer. Met de nieuwe sneltramverbinding duurt de reis nog maar 38 minuten. De tramlijn gaat 13 haltes tellen, waarvan drie in Hasselt en drie in Maastricht. Jeff Couvreur, projectmanager Techniek bij de provincie Limburg, projectorganisatie Tram Vlaanderen Maastricht: “België startte in 2004 met het Spartacusplan, waar drie sneltramlijnen onderdeel van uitmaken. De sneltramlijn naar Maastricht is voor hen tramlijn 1. Met het Spartacusplan wil de Vlaamse vervoerder De Lijn een beter aansluitend OVnetwerk ontwikkelen, met gegarandeerde overstappen. Vanaf 2007 zijn de provincie Limburg en de gemeente Maastricht met het tekenen van een intentie-overeenkomst aangehaakt bij het plan voor een sneltramverbinding. Het tracébesluit in Maastricht volgde in 2011. In de analyses van De Lijn zie je dat sommige lijnen in deze regio heel geschikt zijn voor een sneltram vanwege het hoge aantal reizigers, maar ook omdat ze aansluiten op grote knooppunten.” De nieuwe sneltram begint en eindigt bij een treinstation, waardoor ook het treinverkeer over de grens beter ontsloten wordt. Op die manier is het straks mogelijk om vanuit Maastricht met slechts een overstap naar Antwerpen reizen. De sneltram is belangrijk voor de Maastrichtse ontwikkelingslocatie Belvedère. Hier verrijzen een aantal nieuwe woningbouwprojecten, maar ook diverse instellingen op het gebied van kunst en cultuur. Wethouder John Aarts: “Het is momenteel soms moeilijk om met de auto Maastricht in te komen, terwijl Maastricht zoveel attracties heeft. Een van de mogelijkheden die met de komst van de sneltram ontstaat, is om de auto op het P+R terrein in Lanaken te zetten en verder te reizen met de sneltram.” Jef Couvreur: “Door de komst van de tram wordt het gebied tussen Maastricht en Hasselt aantrekkelijker als woongebied voor mensen die in een van beide steden werken. Het is een prachtige regio, maar er is weinig OV en de wegen zijn vaak erg smal.” John Aarts: “Er is in ruime mate draagvlak onder de Maastrichtse bevolking voor de sneltram. In 2008 was 85% van de bevolking voor de komst van de tram. Tijdens de recente bezuinigingen zakte dat in. Als er wordt bezuinigd op de WMO, terwijl er anderzijds wordt geïnvesteerd in de aanleg van een sneltram, ziet niet iedereen direct het nut en noodzaak van die investering. Men legt dan vaak een oneigenlijk verband


tussen de keuze voor een tram en een besparing op het andere terrein. Gelukkig staat het merendeel van de bevolking achter het project.” Wachttijd Onderzoeksbureau R en M Matrix becijferde dat de sneltram zo’n 8000 reizigers per dag kan trekken. Ruim 3000 van deze reizigers reizen nu met ander vervoer dan OV, voornamelijk met de auto. De respondenten die nu nog niet tussen Hasselt en Maastricht reizen, of dat met de auto doen, verwachten dat zij de tram vooral zullen gaan gebruiken om te winkelen, of op een andere manier aan vrijetijdsbesteding te doen. Adviesbureau Ecorys waarschuwt in haar kosten/batenanalyse van de tram dat met name de Nederlandse reizigers niet van de kortere reistijd per sneltram gaan profiteren. Zij reizen veelal binnen Nederland en zijn, inclusief voor- en natransport, zelfs vaak meer tijd kwijt aan reizen dan met het huidige OV. Hun winst zit vooral in de wachttijd; omdat een sneltram betrouwbaarder is dan een bus, vertrekken ze korter van tevoren van huis en hebben minder wachttijd. Bij de ontwikkeling van de sneltram is bewust gekozen voor lightrail. Tymon de Weger, voorzitter van het Platform DO LightRail is blij met de keuze: “Lightrail is snel, en trekt snel op. Dat past bij een regionale verbinding met veel haltes. Personenvervoer per trein is op deze lijn niet rendabel, maar lightrail kan wel uit. Ik vind het wel jammer dat ze in Maastricht niet hebben gekozen voor een halte in het centrum, maar op de winderige Maasboulevard. Als ik kijk naar het langetermijnplaatje, zou ik kiezen om de lightrailverbinding uit te breiden naar Heerlen en Aken. Het is een groep steden met nauwe banden. Ook in Luik wordt gewerkt aan de ontwikkeling van lightrail. Overigens maakt de combinatie met het goederenspoor de tramlijn op Nederlands grondgebied nodeloos complex. De Belgen zijn pragmatischer; die leggen de trambaan gewoon parallel aan het hoofdspoor.” De verwachtingen voor de sneltram zijn hooggespannen; het is de bedoeling dat de sneltram in 2020 jaarlijks 3,5 miljoen passagiers trekt. Voor andere grensregio’s in Nederland kan de ontwikkeling van de sneltram inspiratie vormen om op zoek te gaan naar kansen over de grens. De eerste nieuwe passagier voor de sneltram is in elk geval gewonnen. Euregiocoördinator Bjorn Koopmans: “Persoonlijk zal ik ook zeker de tram nemen als die er ligt, in plaats van de wagen vanuit mijn woonplaats Hasselt.”

5

green deal remenergie | Marcel essers

Green deal remenergie Auteur | Marcel essers Railforum is naast ondertekenaar van twee Green

te stellen hoeveel er teruggeleverd kan worden bij de huidige

Deals ook betrokken bij een derde Green Deal.

bovenleiding spanning van 1850V DC en hoeveel er niet

Deze green deal gaat over de teruglevering van

teruggeleverd kan worden indien de maximale bovenleiding

remenergie bij treinen van Veolia. Hieronder een

spanning en/of maximum ampère stroom wordt bereikt. In

stuk over het project en de voortgang.

deze gevallen wordt de remenergie naar dakweerstanden gestuurd en gaat de energie daar als warmte verloren.

Na het tekenen van de Green Deal op het jaarcongres

Verder is er interesse in de verschillen tussen IC en

van Railforum in 2012 door Manu Lageirse (CEO van

stoptreinen en tussen dubbel- en enkelsporige elektrische

Veolia), Michiel van Rozendaal (NS) en Wilma Mansveld

baanvakken. Bij enkelspoor zijn er twee treinen die remmend

(Staatsecretaris IenM) is Veolia Transport Rail met het project

naar het kruisingsstation rijden en is er geen energie vraag in

aan de slag gegaan.

hetzelfde gebied van energie vragende optrekkende treinen. Bij vertrek gebeurt het omgekeerde; er zijn geen remmende

De twee hoofddoelen die Veolia als vervoerder wil

treinen die energie leveren. Uit het onderzoek moet blijken of

bereiken zijn minder CO2 uitstoot en een verlaging van

er bijvoorbeeld geen terugleverende onderstations gebouwd

de energierekening. Door middel van het maximaliseren

moeten worden om die energie tijdelijk op te slaan. Andere

van de capaciteit van de ED rem hopen Veolia en NS meer

opties zouden zijn het transporteren van de stroom naar

remenergie terug te leveren aan de bovenleiding dan

verderop op het traject of het terugleveren van de stroom aan

voorheen. Deze energie kan dan gebruikt worden door andere

het openbare net. Ombouw van het net naar 3kV DC zou de

energievragende treinen.

teruglever capaciteit substantieel kunnen verhogen.

Naast de twee hoofddoelen is het van belang onderzoek

Het behoeft geen betoog dat een dergelijke pilot met

te verrichten naar een aantal andere belangrijke zaken:

bijbehorende onderzoeksvragen en professionele metingen

het meten van een aantal waarden in het treinstel en in de

over langere tijd niet door Veolia alleen georganiseerd en

onderstations; hoeveelheid remenergie die er teruggeleverd

gedragen kan worden.

kan worden en kan worden hergebruikt door andere treinen indien de ED rem op maximaal remmen wordt ingesteld; vast

6

Samenwerking in Railforum verband met ProRail, NSR , FMN


green deal remenergie | Marcel essers

en bedrijven met kennis van energievoorziening is cruciaal

Het laden van de software op de eerste 4 treinstellen wordt

om te bekijken of er meetbare resultaten zichtbaar te maken

tussen eind mei en midden juni 2014 uitgevoerd. Eind van

zijn, die in de hele spoorsector kunnen worden toegepast. In

de zomer 2014 is de verwachting dat de gehele vloot zal zijn

afwachting van de aanpassing van de Stadler GTW treinstellen

uitgerust met de nieuwe software.

heeft er al constructief overleg plaats gevonden tussen NSR en Veolia en is er kennis uitgewisseld. Door de grote

Vanaf dat tijdstip kan er echt begonnen worden met de

materieel aantallen van NSR is het van cruciaal belang dat NS

metingen. De voorbereidingen hiervoor worden in juni 2014

deelneemt aan de pilot; zij hebben al veel onderzoek verricht.

getroffen. Samen met NSR wordt gekeken welke techniek gebruikt wordt voor het uitlezen van de data en het binnen

Stand van zaken van de Veolia Pilot begin juni 2014

Nederland eenduidig vastleggen van de meetgegevens. Dit is van belang om baanvakken onderling te kunnen

De ED rem op onze Stadler GTW EMU treinstellen staat

vergelijken; ook ProRail, Lloyd’s Register Rail, VIVENS en

momenteel afgesteld op circa 60% van de capaciteit. De

het Ministerie I&M zullen een eenduidige vastlegging van

oorzaak is gelegen in oude toelatingseisen (2006) met

gegevens verlangen.

betrekking tot ED remmen. Om maximaal rendement uit het ED Remmen te halen dient deze middels een software

Aan het uitvoeren van deze pilot zijn veel kosten verbonden.

aanpassing op maximaal terugleveren gezet worden.

Er wordt gezocht naar subsidie mogelijkheden.

Het wijzigen van de ED rem is toelatingsplichtig; in dec 2013 is gestart met de toelatingsprocedure. Inmiddels is er in mei 2014 na een traag verlopen procedure toestemming van ILenT om de vernieuwde ED rem software op 50% van onze 8 EMU treinstellen te laden onder de volgende voorwaarden: 1.

op de helft van de vloot

2.

1000 storingsvrije bedrijfsuren van alle aangepaste

treinstellen gezamenlijk om te bekijken of er geen problemen ontstaan met de stoorstroom. Pas daarna kan de gehele vloot worden aangepast.


Arriva treedt toe tot MJA spoor Alle branches in Nederland hebben meerjarenafspraken (MJA) over energiebesparingen met de rijksoverheid. Gezamenlijke doelstelling daarbij is dat men streeft naar 2% energiebesparing per jaar. Ook de spoorsector heeft sinds 2010 meerjarenafspraken met de overheid. Railforum is voorzitter van deze MJA. Tot nu toe waren alleen NS en ProRail vertegenwoordigd in dit platform. Op 11 april is Arriva toegetreden tot het MJA Spoor. Daarnaast treedt ook Keyrail dit jaar toe tot de MJA Spoor.

7

CVS | Iets met ethiek

Iets met ethiek - dilemma’s in de vervoersplanologie Al 40 jaar bestaat het CVS-congres (Colloquium Vervoersplanologisch Speurwerk), bij jou misschien nog niet bekend. Maar dat is eigenlijk een gemis voor iedereen die werkzaam is in de vervoersplanologie. En rail is een belangrijk onderdeel hiervan! Dit jaar is het thema ‘Iets met ethiek: dilemma’s in de vervoersplanologie’. Hoe zit het met big data in verhouding tot privacy? Hoe gedraagt een vervoersplanoloog zich in de participatiesamenleving? Is het zuiver wetenschap of juist productie en doe je alles waar je baas je voor betaald? En sta ik daar achter? Het CVS congres duurt 2 dagen, 20 en 21 september, en is inclusief overnachting, dat is uniek in onze sector. Een extra element omdat je je collega’s dan ook op een andere manier leert kennen. Het publiek is een brede afspiegeling van vervoersbedrijven, consultants, universiteiten, overheden etc. Een eis voor deelname is het inleveren van een paper over een nieuwe ontwikkeling, onderzoek of onderbouwde discussie. De ingediende papers variëren van thema, maar hebben allemaal een ding gemeen: vervoersplanologie in de breedste zin. Zo kan het gaan over vervoers-verkeerskunde maar ook over ruimtelijke vraagstukken. De onderwerpen spelen in op deze raakvlakken. Hierdoor zie je allerlei mixen van mensen die samen papers schrijven, maar je schrijft op persoonlijke titel. Alle papers worden gebundeld en ter beschikking gesteld aan alle deelnemers. De papers worden gepresenteerd in parallelle sessies. De onderwerpen van deze sessies lopen uiteen; planologie, fietsbeleid, verkeersveiligheid, maar ook nieuwe ontwikkelingen in de autobranche. Je kunt naar je eigen vertrouwde sessie gaan om de diepte in te gaan, of een ander inspirerend onderwerp kiezen om je breder te oriënteren. Een aantrekkelijke combinatie. Vincent Weeda, bestuurslid van het CVS, vertelt waarom je deel zou moeten nemen. “ Voor iedereen die werkzaam is in de OV sector is het een unieke kans om goed op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen in je eigen vakgebied, maar ook wel breder dan dit. Alles op het gebied van vervoersplanologie komt hier aan de orde. Je kunt heel veel inspiratie opdoen hoe andere mensen problemen en onderzoeken aanpakken. Daarnaast heb je een goed podium om te kunnen sparren over je eigen

Wanneer: 20-21 november 2014 Waar: IGLUU Eindhoven, oude lichttoren Philips Deadline aanmelden: 15 juli 2014 Deadline indienen paper: 15 september 2014

proefballon, idee of eigen ding waar je mee bezig bent. Het is een veilige

Deelnamekosten: vanaf 399 euro. Hotel is optioneel

omgeving waar je je ideeën en mening kwijt kunt” .

Kortingtarief: jongeren tot 27 jaar

Maak dus gebruik van deze unieke mogelijkheid om kennis te delen!

Meer informatie: www.cvs-congres.nl

8


JV | Bezoek tweede kamer

JV op bezoek bij de Tweede Kamer “De VVD is geen asfaltpartij, maar vindt dat de reiziger de keuze moet hebben tussen goed OV en de auto.” VVD-Kamerlid Betty de Boer ging het debat aan met de Jonge Veranderaars. Daarin gaf ze aan blij te zijn met de kritische en inhoudelijk sterke vragen. “Ik maak graag een vervolgafspraak met de Jonge Veranderaars.” Het gecombineerde bezoek aan de Tweede Kamer en het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) mag de boeken in als de succesvolste JVactiviteit ooit. Binnen een kwartier na opening van de inschrijving waren alle twintig deelnemersplaatsen vergeven. Op het programma stonden onder andere gesprekken met Jeroen Fukken (directeur Openbaar en Spoor, IenM), Betty de Boer en een borrel in Nieuwspoort waarbij PvdA-kamerlid Duco Hoogland zou aanschuiven. Fukken bleek helaas verhinderd, maar zijn plaats werd tot ieders verrassing ingenomen door staatssecretaris Wilma Mansveld. Een van de onderwerpen die ter sprake kwam is de druk van de media. Mansveld: “We hebben in Nederland zestien miljoen bondscoaches. We zijn ons er van bewust dat dit in het openbaar vervoer ook zo is. Iedereen heeft een mening over het OV.” Bart Pierik, politiek adviseur van de staatssecretaris, speelde met twee collega’s een ov-quiz met de JV, volgens het bekende 'petje-op, petje-af'. Geen makkelijke quiz, maar toch haalden liefst vijf JV-ers de eindstrijd, met Pieter Ultee (ProRail) als winnaar. Het tweede deel van het programma bestond uit een rondleiding door de Tweede Kamer, en een gesprek met Betty de Boer. In het gesprek kwamen onder andere de aanbestedingen ter sprake. Is dit wel de beste oplossing voor het OV? De inhoudelijke en enthousiaste discussie laat zien dat de Jonge Veranderaars op hoog niveau kunnen meepraten. Een vervolgafspraak komt er zeker!


9

Spoorvisie | Stel jezelf eens voor in het jaar 2050 Stel jezelf eens voor in het jaar 2050. De technologie heeft een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Reis je dan nog? En zo ja, hoe ziet die reis eruit? Spoorvisie 2030 was te gast als tafelheer op de relatiedag van 9292. In verschillende rondes met een gevarieerd publiek uit de OV sector ging Alf Smolders het gesprek aan. We vroegen de aanwezigen om met een andere blik naar de toekomst te kijken. Een toekomst die ook in Spoorvisie 2030 nog niet is besproken. Dit zijn enkele uitkomsten van deze gesprekken ter inspiratie. Doorgaans is iedereen het eens dat de technologie de mens faciliteert, maar dat technologie de mens zelf niet vervangt. De mens heeft nu eenmaal een zeer sterke behoefte aan een thuisbasis. We zijn het ook eens dat je zelf de keuze maakt wanneer je weggaat, wat je bestemming is en met wie je wilt reizen. Reizen is nu eenmaal een oerbehoefte. Het opzoeken van spanning, avontuur, het ontdekken van nieuwe gebieden zal altijd blijven bestaan. De mensen stellen zich voor dat kleine auto’s je op kunnen halen wanneer je daar behoefte aan hebt. Sommige opperen dat ze dan zelf een dergelijke auto hebben staan, maar veruit de meeste mensen denken dat deze auto’s gefinancierd zullen worden door commerciële partijen en dus gedeeld worden. Dat scheelt parkeerruimte. Bovendien is de verwachting dat het aantal inwoners in Nederland drastisch zal toenemen. Er wordt zelfs gesproken over Nederland als één grote stad. De zelfrijdende auto brengt je waar je wilt. Op drukke corridors voegen deze kleine auto’s zich tot een rijdende trein door middel van magneten of energievelden. Je zou kunnen zeggen dat vaste geleiders blijven bestaan in de toekomst, maar de vraag is dan of de naam ‘openbaar vervoer’ nog waardig is? Tenslotte denken de meeste mensen dat individueel vervoer de toekomst heeft. Niet gefinancierd met gemeenschappelijk geld, maar door de markt. Sommige mensen noemden zelfs dat de huidige financieringsvorm aan zijn einde komt.

‘Nederland als een grote stad ’

10


Spoorvisie | Stel jezelf eens voor in het jaar 2050

Ook open data kwam uitvoerig ter sprake. Systemen moeten vooral gekoppeld worden zodat de zelfrijdende auto een andere route kan nemen wanneer er storing is aan de beweegbare brug over de A6 of bij andere verstoringen. Privacy is belangrijk, hoewel iedereen denkt dat de normen en waarden daaromtrent veranderen. Pinnen was in het begin ook best eng. Het is dan wel belangrijk dat we zelf zeggenschap houden over onze privégegevens. Een ander thema is milieu. Kort wordt genoemd dat we vooral niet (nog) meer moeten vervuilen. Ga juist zorgvuldiger met de natuur en de (fossiele) brandstoffen om. Elektrische motoren nemen het over, eventueel aangevuld door een motorgeluid van een brullende V8 voor de mensen die snakken naar nostalgie. De meeste mensen denken dat we terug gaan naar de basis. Elkaar in ‘real life’ ontmoeten, kinderen en kleinkinderen knuffelen en vooral de warmte en liefde opzoeken bij elkaar. Zelfs robots geven liefde aan koeien voor beter vlees, omdat de mens te druk bezig is. Maar met wat? Want werken hoeft niet meer, we doen alleen nog leuke dingen en we printen ons voedsel met onze 3D printers. Nee, geen kweekvlees, maar echt vlees. Spoorvisie 2030 heeft zeer waardevolle informatie gehaald uit deze workshops. We verwerken dit in de visie. Spoorvisie 2030 is onderdeel van de JV, maar bestaat niet alleen uit JV’ers. Dit jaar gaan we verschillende bedrijven langs om workshops te geven hoe de toekomst er volgens dat bedrijf uit moet zien. Bedrijven werken zo mee aan de invulling van onze visie. Zijn we nog niet bij jou geweest? Schroom dan niet om ons te benaderen via [email protected]. We komen dan ook bij jou langs!

‘elektrische motoren nemen het over’


11

Wie zijn de leden van ons zp-Netwerk?

auteur | Peter schouten

Sinds ruim een jaar heeft Railforum een ZP-

vanuit de eindgebruiker in plaats vanuit de infra of de techniek.

netwerk met ongeveer 60 leden. Wie zijn ze, wat

Daarbij werk ik graag samen met aanbieders van hardware en

hebben ze te bieden, en vanuit welke gedrevenheid?

software om zichzelf beter te vermarkten bij hun doelgroep en

In dit nummer interviews met Maarten Woolthuis en Joost van dolderen.

deze te vergroten. Boeiend De gedragskant van mobiliteit, en hoe daar zo mee om te gaan dat je veranderingen bereikt. Denk aan spitsmijden, benutten van infrastructuur en vervoermiddelen of fietsparkeren, onderwerpen waarin je weinig oplost als je alleen in techniek denkt. Trots Op de campagne “Fluitend naar je werk” in de Stadsregio

Voorstellen | Maarten woolthuis

Arnhem/Nijmegen. De campagne, waarbij natuurlijk velen

Mijn opleiding is Sociale Geografie, RU Groningen, geografie

betrokken zijn, is breed opgepikt en wordt gewaardeerd. Hij

omdat ik me altijd geïnteresseerd heb voor ruimtelijke

loopt tot eind 2014 en hopelijk halen we alleen al hiermee de

verschillen en hoe mensen daarmee omgaan. Ik werk ruim

2000 spitsmijders. Ik ben er trots op de goede snaar te raken

zeven jaar als ZP-er onder de naam Woolthuiswerkt.

met onze ondernemende aanpak en de juiste triggers voor

Op dit moment werk ik aan twee opdrachten. Ik ben in

gedragsverandering gevonden te hebben.

Amsterdam voor het Dienst Metro / Noord/Zuidlijn bezig met het borgen van de kennis die je bij zo’n complex project opdoet.

Inspirerend

Daarbij moet je niet denken aan een institutie, zoals een

In het algemeen binnen onze sector mensen die breder denken

kenniscentrum, maar aan een verankering in werkprocessen.

dan alleen in techniek, die ieders belang zien, discussies niet

Verder werk ik in de Stadsregio Arnhem Nijmegen aan

uit de weg gaan en een persoonlijke binding hebben met de

gedragsverandering van mobilisten, met als doel structureel

materie. Ik vind dat knap in een sector die vaak traditioneel

elke dag 2000 mensen uit de spits te halen.

is: grote organisaties, top-down, erg op zekerheid gericht. De sector heeft zulke mensen nodig, want we hebben in de auto

Waarom

een uiterst wendbare concurrent, met mensen die dat product

Bij de KvK en de werkkring erna was sprake van trechteren

uiterst professioneel vermarkten.

van breed naar smaller: verkeer-OV-aanbesteding van OV. Als zelfstandige ben ik eerder meewerkend dan alleen adviseur,

Mooiste OV

scherp ik mijn eigen visie op vraagstukken en kan ik me weer

Ik heb hoge verwachtingen van de renovatie van de

verbreden: je kijkt in verschillende keukens en werkt daar een

Amsterdamse metrostations. Ze worden letterlijk en figuurlijk

tijdlang als collega keihard mee aan een goed resultaat.

opengebroken, lichter en eigentijdser. Iets van vroeger bij de tijd maken, met toepassing van de kennis van nu vind ik

Sterke punten

prachtig. Dit geldt ook voor de grote NS-stations, waarvan ik

Ik verbind kennis en netwerken van specialisten van mobiliteit

de metamorfose van Rotterdam Centraal echt heel erg kan

met die van marketing en communicatie. Ik ben iemand die

waarderen.

graag met een team iets moois neerzet, en daarbij redeneert

12


omstandigheden. Daarnaast ben ik ook trots op de studie naar capaciteitsontwikkeling Havenspoorlijn/Betuweroute in samenwerking met Keyrail, Havenbedrijf Rotterdam en ProRail. Het leidde tot keuzes en vervolgprojecten inzake investeringen en capaciteitsmanagement. Boeiend Ten eerste de “ingenieurskant”: een systeem goed, ofwel effectief en efficiënt, laten werken. Het gaat er daarbij om de (toekomstige) behoeften van gebruikers en beheerders te Voorstellen | Joost van dolderen

vertalen naar een goed ontwikkelingsprogramma. Ten tweede

Mijn opleiding is werktuigbouwkunde aan de TU Delft, met

haal ik grote voldoening uit het goed laten samenwerken van

Industriële Organisatie als specialisatie. Na vijf jaar werken

alle mensen zonder wie het systeem niet kan werken en de

in logistiek management bij Philips, ben ik opgeschoven naar

gewenste systeemontwikkeling niet gerealiseerd kan worden.

organisatie-advies en verandermanagement. Ik heb 15 jaar gewerkt vanuit Core Counsellors waarvan ik mede-eigenaar

Doen

was. En daarna 3 jaar als partner van Twijnstra Gudde. Echte

Ik heb de indruk dat veranderingen in de spoorse wereld

zelfstandigheid trok me uiteindelijk toch meer. Daarom werk ik

langzamer gaan dan in de andere werelden die ik ken. Als dit

sinds 2011 als ZP-er. Ik bied inhoudelijke en veranderkundige hulp binnen het

waar is, en ook als probleem wordt ervaren, zou ik graag aan

werkveld operations management, van het samen bepalen

versnelling bijdragen, aan een groter verandervermogen voor

van de strategie tot de realisatie van daadwerkelijke

de spoorsector.

prestatieverbetering. Ik realiseer me heel goed dat samenwerken met medewerkers van de cliënt-organisatie en

Favoriete werkplek

met andere professionals daarbij voorwaarde is voor succes,

Dat hangt af van de opdracht en de fase waarin die zich bevindt.

mijn bedrijf heet niet voor niets Vandolderen&.

Ik werk als basis van huis uit, maar zodra er teamwerk bij komt kijken zit ik het liefst tussen de betrokkenen.

Sterke punten Ik ken drie werelden van binnenuit: luchtvaart, retail en

Inspirerend

spoor. Verder ben ik thuis in de inhoud van operations

Dan noem ik Cees Koster, mijn opdrachtgever bij het project

management en kan ik veranderingsprocessen ontwerpen en

“Operations Control Centre” bij KLM. Zijn manier van leiding

helpen uitvoeren. Met mijn kennis en ervaring kan ik goed

geven en aansturen van een ontwikkelingsproject inspireerde

de belangen van meerdere partijen verbinden, gericht op het

me zeer: geef vertrouwen aan mensen en daag mensen uit om

gezamenlijke belang en erkenning van ieders afzonderlijke

het beste uit zichzelf en elkaar te halen.

belang. Mooiste OV Trots

De nieuwe grote stations, zoals Rotterdam en Arnhem. Het zijn

De Winterevaluatie 2009 in opdracht van zowel NS-Reizigers

stedelijke leefgemeenschappen, die er ook nog eens prima

als ProRail, die mede heeft geleid tot beter voorbereid

uitzien.

zijn op en realistischer verwachtingen bij winterse


13

ledennieuws | Zorg van de zaak

Nieuw lid | Zorg van de zaak Werkend beter worden

uitvoeren dan wel toetsen van de Risico Inventarisatie

De leden van Railforum zetten zich dagelijks in voor veilig

& Evaluatie, budgetcoaching en schuldhulpverlening,

en een optimaal vervoer van personen en goederen. Net

mobiliteitsvraagstukken, werkplekonderzoeken en trainingen.

als in vele andere branches zorgen de veranderingen die in Nederland gaande zijn ervoor dat ook de markt voor

•

het spoorvervoer verandert. Deze veranderingen, zoals

GIMD en Skils richten zich op ‘sociaal en psychisch gezond blijven werken op individueel niveau’

technische vooruitgang, vergrijzing, langer door moeten

•

Margolin en LPD richten zich op ‘blijven werken’

werken en mondig wordende klanten hebben ook invloed op de

•

Tinguely Xperts richt zich op ‘veilig en gezond blijven

medewerkers en hun inzetbaarheid: nu en in de toekomst. Uit onderzoek blijkt dat mentale veerkracht één van de belangrijkste voorspellers is voor de inzetbaarheid in de

werken op organisatieniveau’ •

Tinguely Academy richt zich op ‘ontwikkeling van individu en team’

toekomst. Mentale veerkracht is het vermogen om in te spelen op nieuwe situaties, door ze te herkennen en je gedrag er

Zorg van de Zaak Netwerk

op af te stemmen. Met alle veranderingen die gaande zijn

De Expertisebedrijven maken deel uit van Zorg van de Zaak.

en nog gaan komen, vraagt dit ook om een andere kijk op

Dit is een netwerk van bedrijven op het gebied van werk,

bedrijfsgezondheidszorg. Zorg van de Zaak Expertisebedrijven

inzetbaarheid en gezondheid. We zorgen ervoor dat mensen

draagt hier graag aan bij.

blijven meedoen in werk. Niet vanuit de gedachte dat mensen moeten werken. Maar juist vanuit het tegenovergestelde.

Zorg van de Zaak Expertisebedrijven Margolin, GIMD, Skils, Tinguely Xperts, Tinguely Academy en

Ze werken vanuit de gedachte dat werken mensen gelukkiger

LPD vormen samen de Zorg van de Zaak Expertisebedrijven.

maakt. Daarom stimuleren ze mensen bij uitval om werkend

Zij dragen bij veel werkgevers uit verschillende sectoren

beter te worden. Ben je aan het werk, dan willen we dat zo

bij aan de inzetbaarheid van de medewerkers. Hier kun je

houden én ervoor zorgen dat je nóg beter je werk kunt doen.

onder andere denken aan het opstellen van preventiebeleid, het uitvoeren van (spoorveiligheids)keuringen, het opstellen

Voor meer informatie: www.gimd.nl, www.margolin.nl, www.

en uitvoeren van beleid van psychosociale arbeidsbelasting

skils.nl, www.tinguely-xperts.nl, www.tinguely-academy.nl,

(intimidatie, pesten, discriminatie en agressie), het

www.lpd.nl of mail naar: [email protected]

14


column | thomas van wageningen

Toevallig ontmoetingen s2m | Thomas van Wageningen Het openbaar vervoer brengt jou van een startpunt naar je

Op Veboli ontstaan deze toevallige gebeurtenissen ook: op

bestemming. En dat op een voordelige manier: sneller dan

zoek naar nieuwe muziek kom je een leuk boek tegen om te

je zou lopen, verder dan je op de fiets komt en met minder

lezen of een ander lid die van dezelfde films houdt als jij.

uitstoot dan je in de auto zou veroorzaken. Niet alleen in de trein of op Veboli, maar achter de schermen Met de film- en muziekaanbevelingen van Veboli hoop ik

is het verbinden van mensen en kennis ook belangrijk. De

hetzelfde te doen, jou brengen van het startpunt van wat je

schoonmaker, de conducteur, de ingenieur, de milieudeskun-

wilt en wat je leuk vindt naar de bestemming: een film, tv-

dige enzovoort hebben allemaal hun eigen kennis over het

programma, nummer of band wat je graag kijkt of hoort. Dit

openbaar vervoer. Wanneer deze mensen en kennis samen

probeer ik ook zo voordelig mogelijk te doen: aanbevelingen

komen ontstaat er een beter systeem voor iedereen.

op maat door te kijken naar je persoonlijke smaakprofiel, nauwkeurig door aanbevelingen aan te kunnen passen naar

Op Veboli heb ik dit zelf waargenomen. Door huisgenoten,

waar je zin in hebt en diep door een grote gegevensbank van

familie, vrienden en mede-Seats2Meet-ers te betrekken heb

films, tv-programma’s, nummers en bands te gebruiken.

ik vele nieuwe inzichten gekregen in hoe het beter kan met bijvoorbeeld het ontwerp en de manier waarop aanbevelingen

Wat mooi is aan het openbaar vervoer is dat je iets aange-

worden verwekt.

naams mee kan maken wat je niet van plan was. Een leuk gesprek met de vrouw tegenover je of een prachtig uitzicht op de zonsopgang over het weiland.

Tijdens zijn bachelorjaren studeerde Thomas aardrijkskunde en milieuwetenschappen en begon hij te denken aan hoe je het beste nieuwe films kan ontdekken. Terwijl hij een master in planologie deed begon hij te werken aan een website die aanbevelingen verwekt gebaseerd op je smaak in films, veboli.com. Na zijn studie afgerond te hebben begon Thomas Veboli uit te breidden tot een website waarop op verschillende manieren nieuwe films, tv-programma’s, liedjes en bands die op je smaak aansluiten kunnen worden ontdekt. Momenteel worden deze mogelijkheden diverser en ook uitgebreid naar boeken, auteurs en spellen.


15

ZIE WWW.RAILFORUM.NL VOOR HET ACTUELE PROGRAMMA

Net zoals onderstaande bedrijven lid worden van Railforum? Kijk voor meer informatie op www.railforum.nl of stuur een email naar [email protected].

19 september Seminar duurzaam leiderschap 16 - 21 oktober Spoor Parade Amersfoort 6 NOVEMBER jAARCONGRES 20 november Kenniskring materieel onderhoud bij ret in Rotterdam

leden van railforum 9292 9292 ADSE Consultancy & Engineering 365 b.v. Alom b.v. ADSE Consultancy & Engineering ALSTOM Transport b.v. Agentschap-NL APPM Management Consultants Alom b.v. ARCADIS n.v. ALSTOM Transport b.v. Arriva Openbaar Vervoer n.v. APPM Management Consultants ASSET Rail b.v. ARCADIS n.v. AT Osborne b.v. ARN Atos Arriva Openbaar Vervoer n.v. BAM Rail b.v. ASSET Rail b.v. Bemo Rail b.v. AT Kearney b.v. Bestuur Regio Utrecht AT Osborne b.v. BoerCroon Atos Bombardier Transportation BAM Rail b.v. bonder recycling en overslag b.v. Bemo Rail b.v. Brunel International n.v. Bestuur Regio Utrecht Capgemini Nederland b.v. Boer & Croon Ruimt. Investeringen b.v. Connexxion Bombardier Transportation CQM Brunel International n.v. Deltares BURDOCK Bouw en Infra b.v. Dienst Metro gemeente Amsterdam Capgemini Nederland b.v. Dura Vermeer Railinfra b.v. Connexxion Edilon)(Sedra CQM Eurailscout Inspection & Analysis b.v. DeltaRail b.v. Fujitsu Technology Solutions b.v. Deltares gemeente utrecht Dienst Metro gemeente Amsterdam Gemeentewerken Rotterdam Dura Vermeer Railinfra b.v. Goudappel Coffeng b.v. Edilon)(Sedra Grontmij Nederland b.v. Eurailscout Inspection & Analysis b.v. GVB Fujitsu Technology Solutions b.v. Havenbedrijf Amsterdam Gemeentewerken Rotterdam Heijmans n.v. Gezamenlijke Randstadprovincies HP Nederland b.v. Goudappel Coffeng b.v. HTM Personenvervoer Grontmij Nederland b.v. Human Company GVB IBM Nederland b.v. Haven Amsterdam Imtech Traffic & Infra b.v. Havenbedrijf Rotterdam n.v. Infraspeed Maintenance b.v. Heijmans n.v. inno-V HP Nederland b.v. Inspectie Leefomgeving en Transport HTM Personenvervoer intraffic Human Company Joulz b.v.

16

Keyrail IBM Nederland b.v. kpn zakelijke markt Imtech Traffic & Infra b.v. Lloyd’s Register Rail Europe b.v. Infraspeed Maintenance b.v. Max Bögl Nederland b.v. inno-V Ministerie van Infrastructuur en Milieu Inspectie Leefomgeving en Transport Mott MacDonald NL b.v. Joulz b.v. Movares KEMA n.v. NS GROEP Keyrail Panteia/NEA Lloyd’s Register Rail Europe b.v. Pilz Nederland Logica PLUREL Max Bögl Nederland b.v. Pon Logistics b.v. Ministerie van Infrastructuur en Milieu ProRail b.v. Mobilis b.v. Provincie Gelderland Mott MacDonald NL b.v. Provincie Noord-Brabant Movares Provincie Zuid-Holland NPC PwC NS rail partner holland b.v. Panteia/NEA Railinfra Opleidingen Pilz Nederland Railinfra Solutions Pon Logistiek b.v. RET n.v. ProRail b.v. RIJKSWATERSTAAT Provincie Gelderland Royal haskoningdhv Provincie Noord-Brabant Schiphol Amsterdam Airport Provincie Zuid-Holland Siemens Nederland n.v. PwC shell Railinfra Opleidingen Spitzke Spoorbouw b.v. Railinfra Solutions stadler netherlands b.v. RET n.v. Stadsgewest Haaglanden Rijkswaterstaat Stadsregio Arnhem Nijmegen Royal HaskoningDHV Stichting Bodemsanering NS Schiphol Amsterdam Airport Stork technical services nederland Siemens Nederland n.v. STRABAG Rail GmbH Spitzke Spoorbouw b.v. Strukton Rail b.v. Stadsgewest Haaglanden Swietelsky Rail Benelux b.v. Stadsregio Arnhem Nijmegen syntus Stichting Bodemsanering NS Thales Nederland b.v. Stork Technical Services TNO STRABAG Rail GmbH Tribase Strukton Rail b.v. Twynstra Gudde Swietelsky Rail Benelux b.v. Veolia Transport rail b.v. Syntus b.v. Verebus ENGINEERING Thales Nederland b.v. voestalpine Railpro

VolkerRail Nederland b.v. TNO VRS Railway Industry b.v. TransTec adviseurs b.v. zorg van de zaak Tribase Twynstra Gudde VeoliaTransport Nederland b.v. Verebus/TuV Nord b.v. autoriteit consument & markt Vialis b.v. Bouwend Nederland voestalpine Railpro CIVOM VOITH Railservices b.v. Connekt VolkerRail Nederland b.v. crow kpvv Partners in kennis Dinalog Bouwend Nederland Europoint b.v. CIVOM Fietsersbond Connekt Holland Rail Industry Delft TopTech Infrasite Dinalog irse dutch section Europoint b.v. Kennis in het groot (KING) Fietsersbond KIVI NIRIA Holland Rail Industry Koninklijk Nederlands Vervoer Infrasite Maatschappij voor beter OV Kennisplatform Verkeer en Vervoer Movinnio Kennis in het groot (KING) nederlands instituut voor lastechniek KIVI NIRIA next generation infrastructures Koninklijk Nederlands Vervoer NL ingenieurs Maatschappij voor beter OV NVDO Mijn-OV ProMedia Group Movinnio Rail Cargo information Netherlands NHTV Internationale Hogeschool Breda ROVC Technische opleidingen NL ingenieurs Rover NMa SkVV NVDO stc-group ProMedia Group stichting holland spoor Rail Cargo information Netherlands Stichting railAlert Rover TRAIL Research School SkVV treinreiswinkel bv Stichting railAlert treinreiziger Stichting Railcollege Veilig Verkeer Nederland TRAIL Research School vereniging do lightrail Treinreiziger.nl Vernieuwing Bouw Veilig Verkeer Nederland VNO-NCW Vernieuwing Bouw VNO-NCW

Partners in kennis


RAILFORUM

Recommend Documents