RAILFORUM

JANUARI 2014 | # 86

3 | JAARPROGRAMMA 2014

6 | TOEKOMSTBEELDEN

Railforum presenteerde op de ledenvergadering het nieuwe jaarprogramma.

Onder regie van Maurits Schaafsma stelden de leden van Railforum toekomstbeelden op.

10 | JONGE VERANDERAARS

12 | RANDSTADRAIL IS SEXY OV

De Jonge Veranderaars hebben een nieuw jaarthema. David Kramer vertelt hier meer over.

Na een slechte start is RandstadRail uitgegroeid tot een sterk merk. Tijd om de balans op te maken.

8 | 3000 VOLT LOONT DE MOEITE De bovenleidingspanning verhogen van 1500 naar 3000 Volt vergroot de capaciteit van het spoornet aanzienlijk. 18 | DUURZAAM SPOOR

R A I L F O R U M | 0 2 3 - 5 6 2 4 1 3 1 | I N F O @ R A I L F O R U M . N L | W W W. R A I L F O R U M . N L

RAILFORUM 2014 | HET NIEUWE RAILFORUM Het was een uniek moment op het jaarcongres: het hele team van Railforum werd op het podium gehaald door onze directeur Corina de Jongh. Wederom een druk jaar achter de rug met het jaarcongres als laatste grote bijeenkomst van het jaar. Volgens ons erg succesvol, mede dankzij al het enthousiasme, de aanwezigen en vele jongeren die op het podium stonden. We stonden niet zomaar op het podium. Voor 2014 heeft het bureau van Railforum een nieuw toekomstbeeld. We verhuizen dan ook met het kantoor naar het spoorhart van Nederland: Utrecht CS, bij Seats2Meet CS. Met deze verhuizing zetten we gelijk ‘het nieuwe Railforum’ in gang. Maar wat HET RAILFORUM TEAM OP HET JAARCONGRES

is dit ‘nieuwe Railforum’? Deze vraag is ook voor ons nog moeilijk in te

“MET DEZE VERHUIZING WILLEN WE ‘HET NIEUWE RAILFORUM’ IN GANG ZETTEN” COLOFON HET RELATIEBLAD VAN RAILFORUM VERSCHIJNT IN EEN OPLAGE VAN 3000 EXEMPLAREN. DEZE EDITIE IS TOT STAND GEKOMEN IN SAMEN-

vullen, maar we hebben er zeker onze ideeën over. Een platform bieden waar iedereen binnen kan lopen, waar wij inspiratie kunnen halen uit de omgeving door midden in het netwerk van Seats2Meet CS te zitten, meer

WERKING MET OV-MAGAZINE. ENKELE ARTIKELEN

onder de mensen komen die tevens ook gebruiker zijn van het OV etc. Het

ZIJN AL EERDER VERSCHENEN IN HET OV-MAGA-

daadwerkelijke kantoor wordt klein en dient als secretariaat, de rest van de

ZINE NUMMER VAN NOVEMBER 2013. EINDREDACTIE | BREGJE TEPPEMA

ruimtes bij Seats2Meet CS is waar het moet gaan gebeuren. Wij zullen ons dus

VORMGEVING | BREGJE TEPPEMA

voornamelijk in de sociale omgeving van Seats2Meet CS begeven.

FOTOGRAFIE | HENK DE GROOT DRUK | DRUKKERIJ GROEN, HOOFDDORP ADRES POSTBUS 1409, 3500 BK UTRECHT EMAIL [email protected]

Maar wat het precies wordt, gaan ook wij ervaren komend jaar. Wij hopen onze nieuwe ruimte(s) te kunnen gebruiken om jullie hier te ontmoeten, waar (open) bijeenkomsten plaatsvinden en waar jullie uiteindelijk elkaar ook kunnen

RAILFORUM BESTAAT SINDS 1992 EN IS HET ONAFHANKELIJKE KENNISNETWERK VAN

ontmoeten. Immers één van de belangrijkste kerntaken van Railforum is toch

RUIM 100 BEDRIJVEN EN ORGANISATIES DIE ACTIEF

het kennisnetwerk. We zien jullie dus ook graag in het nieuwe jaar op onze

ZIJN IN DE BREDE RAILSECTOR.

nieuwe plek, want alleen samen vormen we het nieuwe Railforum!

CENTRAAL IN DE VERENIGING STAAT HET UITWISSELEN VAN KENNIS EN ERVARINGEN, OM ZO HET MAATSCHAPPELIJK EN ECONOMISCH RENDEMENT VAN SPOORVERVOER TE VERGROTEN.

Het Railforum-team

ACCENT LIGT OP HET VERSNELLEN VAN (PROCES)

Corina de Jongh, Loes Elsendoorn, Conny Pronk, Bregje Teppema en Martijn

INNOVATIES. RAILFORUM BIEDT DAARBIJ HAAR

Altenburg

DIENSTEN AAN EN ZORGT VOOR AFSTEMMING MET ANDERE SECTOREN, DE POLITIEK EN WETENSCHAP.

2

RAILFORUM JANUARI 2014 | # 86

JAARPLAN 2014 Het ledendiner staat ieder jaar o.a. in het teken van de presentatie

Hiernaast gaat de Kenniskring Materieelonderhoud verder,

van het nieuwe jaarplan voor komend jaar. Zo ook dit jaar. Wat zijn

komt er een seminar over Bodemdaling en in januari staat

de onderwerpen die de leden van Railforum komend jaar graag

een seminar over IT mogelijkheden op het programma.

op de agenda zien? In 2014 houdt Railforum zich bezig met de volgende 4 thema’s om aan deze wensen tegemoet te komen.

3.

Boeien & Binden De kenniskring Boeien & Binden gaat ook in 2014 weer aan

1.

Toekomstbeelden, LTSA, Horizon 2020

de slag. De 2 werkgroepen die lopen zijn ‘Opleidingen’ en

De toekomstbeelden die eerder zijn opgesteld werken we

‘Arbeidsmarktcommunicatie’. De werkgroep Opleidingen

verder uit. Maurits Schaafsma roept iedereen dan ook op om

richt zich op het in kaart brengen van de talloze

dit op te pakken en om samen tot ambities te komen om zo

mogelijkheden van opleidingen in de rail- en OV-sector.

een bijdrage te leveren vanuit de sector aan de maatschappij

De werkgroep Arbeidsmarktcommunicatie begint met het

van Nederland.

uitvoeren van het actieplan. Enkele concrete acties zijn het

De andere lopende initiatieven rondom visievorming nemen

opstellen van een werkstukpakket, het inventariseren waar

we ook mee, zo kijken we wat de gemene delers zijn met

behoefte aan is in de sector, de nationale carrièrebeurs en

de Spoorvisiegroep en de Jonge Veranderaars, en blijft

het updaten van de website DenderendeBanen.

Railforum aangehaakt bij de LTSA.

Hiernaast zet Railforum dit jaar in op het verbinden van de 4

Op Europees niveau verkennen we Horizon 2020, maar wel

verschillende generaties binnen de sector. We brengen deze

met een focus op wat belangrijk is voor Nederland.

generaties met elkaar in contact zodat zij van elkaar kunnen leren.

2.

Reputatie, systeemoptimalisatie / performance+ In 2014 besteden we aandacht aan 175 jaar spoor in

4.

Duurzaam Spoor

Nederland. In deze communicatie blijven we het themahuis

Het kennisplatform Duurzaam Spoor pakt in 2014 de verdere

gebruiken. Ook dit jaar reiken we de Blije Reizigersprijs uit

acties op omtrent de 3 Green Deals die al lopen. Ook wordt de

aan het initiatief die het gemak voor de reiziger het meeste

CO2 footprint geactualiseerd. De werkgroepen die afgelopen

vergroot. We nemen actief deel aan de ‘Dag van de Ingenieur’

jaar gestart zijn, worden komend jaar afgerond. Daarnaast

op 19 maart en we vragen enkele van onze leden om mee te

wordt duurzaamspoor.nl meer onder de aandacht gebracht

doen aan de ‘Dag van de Techniek’.

en wordt de site verder uitgewerkt. En als laatste staat nog

In 2014 komt er een continue stroom van positieve berichten

op het programma om een visie te maken voor de weg naar

de wereld in door publicaties van onze leden. Railforum

het CO2 neutraal maken van de sector.

neemt hierin het voortouw en heeft dan ook in deze speciale editie van het relatieblad enkele positieve inhoudelijke

Hiermee zet Railforum een verassend programma neer het

artikelen opgenomen, dit in samenwerking met OV-

komend jaar. Kijk voor het meest actuele programma op

magazine.

www.railforum.nl.


3

JAARCONGRES 2013 | DE TOEKOMST BEGINT NU!

Op 7 november vond het jaarcongres van Railforum plaats in de Remise in Den Haag. Een grote opkomst deze keer weer voor het congres dat zich geheel in het jaar 2030 afspeelt. Bij binnenkomst nemen we de gasten gelijk mee in het gevoel van de toekomst door de rook en de opgemaakte catering. De aftrap is wederom met lunchtafels waar alle gasten met elkaar in gesprek gaan over de toekomstbeelden die zij hebben. Ondertussen wordt er een broodje gegeten. Corina de Jongh, die Cees Tommel vervangt, trapt het congres af. Na een openingsfilm over waar we vandaan komen en hoe we in 2030 als sector ontwikkeld zijn, neemt Maurits Schaafsma ons mee in zijn toekomstbeelden. Verderop in dit blad kun je zijn verhaal terug lezen.

“ALLE WERKNEMERS ZIJN OOK TROTS OM IN DEZE SECTOR TE WERKEN” Paul Dirix vertelt ons dat het in 2030 goed gesteld is met de reputatie van het spoor. Er zijn voldoende studenten die kiezen voor een technisch vak en graag in het spoor willen werken. Het is een hippe sector om te werken. Alle werknemers zijn ook trots om in deze sector te werken en zijn onze beste ambassadeurs. Het werken in de sector is veelzijdig, mensen vanuit verschillende hoeken komen terecht in de sector. Tussendoor verschijnen er filmpjes van de Jonge Veranderaars, eerst anders kijken met senioren en vervolgens met de jonge OV-gebruikers. Léon Linders introduceert het kennisplatform Duurzaam Spoor, waarna er 5 jongeren het podium beklimmen om ‘The rule of 5’ aan de gasten uit te leggen. Als we deze stappen volgen dan is het spoorvervoer in 2030 CO2 neutraal. Voor de pauze presenteren de drie genomineerden zich nog voor de Blije Reizigersprijs 2013. Daan Breukhoven ( OV-chipkaart hoteliers), Stefan de Konink (Open Data) en Jop Doets (Social Coupé) krijgen ieder het woord om hun initiatief toe te lichten. Het volledige juryrapport staat op onze website.

4


JAARCONGRES 2013 | DE TOEKOMST BEGINT NU! In de pauze is er weer voldoende tijd om met elkaar het gesprek aan te gaan. Na de pauze beginnen we met het laatste filmpje van de Jonge Veranderaars, waarna de nieuwe voorzitter David Kramer het woord neemt. Hij nodigt iedereen uit om met de blik van de JV naar het OV te kijken. Lees verder op zijn ambities voor het komend jaar met de JV. De Spoorvisie 2030 presenteert dan voor het eerst de visie voor 2030. Een visie opgesteld door jongeren uit de hele sector die een stip op de horizon missen en waarden willen toevoegen. Bekijk www.spoorvisie2030.nl voor de visie die zij opgesteld hebben. Jongeren staan dit jaarcongres veel op het podium en hier kan een groep studenten dan ook niet aan ontbreken. Het is tijd voor de collegetour, die

“MEDE DOOR ZIJN VASTHOUDENDHEID BESCHIKKEN WE NU OVER OPEN DATA.”

zich ook afspeelt in 2030. Onder leiding van Marc Maartens krijgt de nieuwe Minister van Mobiliteit Duco Hoogland kritische vragen van de studenten. Hoe kijkt een bewindsman in 2030 over mobiliteitsgrenzen heen. Hoe is het integrale samenwerken tot stand gekomen de afgelopen jaren? Als afsluiting wordt de winnaar van de Blije Reizigersprijs bekend gemaakt. Stefan de Konink is de gelukkige winnaar van deze allereerste editie met zijn idee van Open Data. Hij heeft de prijs gekregen omdat hij volgens de jury hét symbool is van het gebruiken van open data voor nieuwe diensten. Mede door zijn vasthoudendheid in het streven naar open data beschikken we nu over deze apps die het reizen per OV plezieriger maken. Corina de Jongh sluit het jaarcongres af en neemt ons nog eenmaal mee in de spreuken voor de toekomst. Onze toekomst begint nu! Bekijk alle films, de gastenlijst en presentaties op www.railforum.nl.


5

TOEKOMSTBEELDEN |

TOEKOMSTBEELDEN Maurits Schaafsma neemt ons op het jaarcongres mee

klimaateffecten en congestie zijn dan ook opgelost. Het

naar het jaar 2030. De ambities en verwachtingen voor

autogebruik is lang niet altijd meer gekoppeld aan het bezit

de toekomst beïnvloeden, meestal impliciet, onze keuzes

ervan, zeker niet in de grote steden.

in het heden. Door het opstellen van toekomstbeelden wil Railforum een open discussie over deze

Als we naar de toekomst kijken zijn onderstaand de

toekomstbeelden faciliteren en zijn we op zoek gegaan naar

beelden die de leden van Railforum onder andere voor ogen

gemeenschappelijk gedragen ambities en verwachtingen.

hebben. Er is gekozen voor ambitie; een sterke sector die

Deze vormen een visie dat dient als handvat voor de keuzes

concurreert en tot de top in Europa behoort in kwaliteit en

die we komend jaar met elkaar maken.

prestatie.

Nederland is in verandering en daarmee verandert

De railsector gaat zich sterk ontwikkelen. Er komt een

de markt voor het spoorvervoer. De veranderingen

samenhangend, snel Europees spoorwegnet tot stand .

komen voornamelijk door de dynamiek in processen van

Alle grote luchthavens worden daarop aangesloten en met

globalisering en de veranderende positie van Europa

elkaar verbonden. Lucht- en railnetwerken zijn hierdoor

in de wereld. Maar ook door het toenemend belang van

geïntegreerd. De stations worden de zakelijke hubs in de

steden en hun internationale concurrentiepositie voor de

metropoolregio’s. Sterke Europese spelers bepalen tegen

economie, door de ontwikkeling van de kenniseconomie,

die tijd de railvervoermarkt.

door ontwikkelingen rond klimaat en energie en door demografische ontwikkelingen als vergrijzing en

Ondanks, of misschien wel dankzij, alle technologie blijven

bevolkingsafname ziet Nederland er over een tijd heel

face – to – face contacten van groot belang voor zowel

anders uit.

burgers als voor bedrijven. Daar zit één van de grote

Door de groei van de steden verandert het transport sterk.

krachten van het spoor: stations worden brandpunten van

De technologieën die we nu al hebben zijn breed toegepast

stedelijk en economisch leven, grote dichtheden en hoge

in de toekomst. Veel bezwaren van het privé vervoer zoals

grondprijzen. Stedelijke leefstijlen zijn dan nog veel nauwer

6


| TOEKOMSTBEELDEN

verbonden met railvervoer.

tot een meer-marktensysteem tussen treinen en binnen

Een van de doelstellingen die we kiezen is om bij te

treinen. Ouderen, gezinnen, studenten en zakelijke reizigers

dragen aan de internationale concurrentiekracht van de

hebben zo hun eigen product.

stedelijke regio’s. Die regio’s hebben het spoor nodig om met goed stadsregionaal vervoer hun agglomeratiekracht te

Nederland wordt beter geïntegreerd in het Europese netwerk

vergroten. Door uitstekende onderlinge verbindingen moet

van hoge snelheidstreinen. De noordwest Europese stedelijke

er goed samengewerkt worden om zo het bezwaar van de

regio, of megalopolis, kan daardoor meedoen met de

internationaal gezien kleine omvang wat te compenseren.

concurrentie tussen megasteden.

We kiezen ook voor sterk opdrachtgever- en

Samenhangende maatregelen op het gebied van economische

opdrachtnemerschap op nationaal en regionaal niveau.

ontwikkeling, vervoer en kwaliteit van leven lijken een goede

Regionaal vervoer wordt dan ook in de stedelijke gebieden

reactie op krimp waardoor in de regio’s de geïntegreerde

vanuit de regio gestuurd. De geleidelijke, maar voortgaande

ruimtelijke ordening opnieuw uitgevonden kan worden. In de

liberalisering moet hiervoor gaan zorgen.

steden worden de tramnetten gemoderniseerd en uitgebreid. Zo krijgt Groningen toch zijn tram en Utrecht een echt

Alle grote steden hebben in de toekomst allen hun

geïntegreerd netwerk van 5 nieuwe tramlijnen en komt er een

stadsgewestelijke netwerken. Er komt een integratie van

sprinter in de Randstad.

sneltram, metro en sprinter in de samenhangende systemen. De haltes zijn de brandpunten in de metropoolregio’s. Maar

Zo maken we de reiziger tevreden. De reiziger kan zijn eigen

ook de verbindingen tussen de steden worden verbeterd

leven goed organiseren rond het railvervoer. Hierdoor kunnen

in reistijd en comfort. Er ontstaat zo een echt economisch

we als sector trots zijn op ons product.

stedelijk netwerk, waarbinnen de zakelijke en kenniscentra snel en comfortabel met elkaar verbonden zijn, niet alleen in de Randstad. Het twee treinensysteem wordt doorontwikkeld


7

3000 VOLT LOONT DE MOEITE | CONSTANT STROECKEN

FOTO | JAN LANKVELD

3000 VOLT LOONT DE MOEITE AUTEUR | CONSTANT STROECKEN DE BOVENLEIDINGSPANNING VERHOGEN VAN 1500 NAAR

vertrekkende treinen te weinig spanning hebben om stevig

3000 VOLT VERGROOT DE CAPACITEIT VAN HET SPOORNET

op te trekken. Een spanning op de bovenleiding van 3000 Volt,

AANZIENLIJK. DE KOSTEN VOOR HET AANPASSEN VAN DE

zoals in België en Italië, biedt wel genoeg potentie.

INFRA EN DE OMBOUW VAN HET MATERIEEL ZIJN BINNEN

Arjen Zoeteman hoeft niet lang na te denken over de voordelen

TIEN JAAR TERUGVERDIEND DOOR ENERGIEBESPARING EN

van 3000 Volt. “De netverliezen dalen doordat er minder

BATEN UIT RIJTIJDWINST. DAT BLIJKT UIT EEN VOORLOPIGE

hoge stromen door de bovenleiding gaan. Immers hoe

VERKENNING VAN PRORAIL EN NS.

hoger de spanning, hoe lager de stroom. Het terugleveren van remenergie aan andere treinen via de bovenleiding

ProRail werkt sinds een jaar aan een businesscase voor

wordt gemakkelijker en er zijn minder onderstations

verhoging van de spanning op de bovenleiding naar 3000 Volt

nodig. Bovendien valt er een flinke rijtijdwinst te boeken.

gelijkspanning. In het voorjaar sloot NS zich bij het onderzoek

Stoptreinen kunnen sneller optrekken en doorrijden,

aan. “We dachten al langer na over de toekomst van de tractie-

waardoor Intercity’s niet hoeven in te houden. Het invoeren van

energie”, vertelt Arjen Zoeteman, adviseur Technologie bij

hogere topsnelheden wordt eenvoudiger, doordat treinen die

ProRail. “Aanvankelijk zaten we op het spoor van 25 kiloVolt,

snelheden vlotter bereiken. Zo kunnen de vervoerders per rit

maar op die spanning overschakelen is zeer ingrijpend. Dan

veel tijd winnen en met dezelfde treinen mogelijk meer ritten

moet je de hele infrastructuur vernieuwen. Dat is onbetaalbaar

maken.”

en veroorzaakt grote hinder aan de treindienst. Sinds duidelijk is dat de Europese Unie 25 kV niet als eis gaat afdwingen, is 3

Bicourante treinen

kV in beeld gekomen als betaalbaar alternatief.”

Zoeteman spreekt van een ‘voorlopige businesscase’. “De gevolgen voor het goederenvervoer en de regionale

Nederland heeft als een van de weinige landen in Europa

vervoerders hebben we nog niet in kaart gebracht. Verder

een lage bovenleidingspanning van 1500 Volt. Doordat de

moet NS nog uitrekenen wat de omschakeling naar bicourante

dienstregeling op het spoor vrijwel elk jaar uitbreidt, moeten

treinen gaat kosten. En dan komen nog allerlei technische

steeds onderstations worden bijgebouwd om genoeg spanning

vraagstukken. Bijvoorbeeld de synergie met ERTMS.”

op de draad te houden. Dan nog kan het gebeuren dat tegelijk

De ombouwperiode schat Zoeteman in op zeven tot tien

8


3000 VOLT LOONT DE MOEITE | CONSTANT STROECKEN

jaar. We gaan dan geleidelijk over op 3000 Volt volgens een

elektrodynamische rem van de Stadler-treinen zijn in 2007,

vlekkenplan over Nederland. Op een aantal plaatsen komt een

om het materieel toegelaten te krijgen op het Nederlandse

spanningssluis waar de trein van 1500 naar 3000 Volt gaat en

spoornet, begrensd op 55 procent. Om de volledige 100 procent

omgekeerd. De investering voor de infrastructuur, ongeveer

remenergie te kunnen terugleveren aan de bovenleiding is

400 miljoen euro, én de ombouw van het materieel kunnen

een softwarewijziging nodig, waarvoor Stadler opdracht heeft

we na de ombouwperiode in minder dan tien jaar hebben

gekregen. Begin december beginnen de testen. De ingreep

terugverdiend. De ombouw van de treinen is nog niet precies

in het remsysteem moet nog wel worden goedgekeurd

berekend, maar valt waarschijnlijk goedkoper uit dan de infra-

door Lloyds Register Rail en de Inspectie Leefomgeving en

aanpassingen.”

Transport. De opgewekte remenergie wordt eerst in de trein zelf gebruikt

Besparingen

voor het boordnet, de verwarming en de airco, vertelt Marcel

Ook Ralph Luijt, manager Energie & Milieu bij NS Reizigers,

Essers, manager Bedrijfsbureau Rail van Veolia Transport.

ziet voordelen in de migratie naar 3000 Volt. “Je krijgt zicht op

“De stroom die overblijft gaat via de pantograaf naar de

rijtijdwinst en de instandhoudingskosten zijn mogelijk lager.

bovenleiding en kan worden gebruikt door een optrekkende

Migreren naar 25 kV kost miljarden. Als we van 1500 naar

elektrische trein in de omgeving. Als de elektrodynamische

3000 Volt gaan, kan de infrastructuur gehandhaafd blijven. De

rem op 100 procent staat, kan dat 5 tot 10 procent

ombouw van het materieel duurt ook ongeveer zeven tot tien

energiebesparing opleveren, afhankelijk van de snelheid, het

jaar. Begin volgend jaar willen we de kosten-batenanalyse

aantal stops en de spanning op de bovenleiding”.

klaar hebben, waarna een besluit kan worden genomen.” Een groot voordeel van 3000 Volt is dat treinen meer

In een later stadium wordt bekeken of de stroom die niet kan

remenergie kunnen terugleveren aan de bovenleiding. Luijt: “In

worden teruggeleverd aan de bovenleiding via het onderstation

plaats van de huidige 10 procent recuperatie bij 1500 Volt kan

naar het openbare elektriciteitsnet kan. Die link met het

dan maximaal 40 procent van de remenergie opnieuw worden

openbare net bestaat nu nog niet in Nederland en is vooral

gebruikt door treinen in de omgeving.”

van belang op enkelsporige lijnen. Daar komen treinen op

Lloyd’s Register heeft het potentieel voor het terugleveren van

een kruisingspunt tegelijk aan en leveren dan samen zoveel

remenergie in de Randstad becijferd op ruim 95 procent voor

remenergie dat de bovenleiding die niet kan opnemen. Een

Sprinters en 85 procent voor Intercity’s. Luijt: “Van de NS-vloot

verhoging van de spanning naar 3000 Volt zorgt er voor dat veel

kan nu 60 procent recupereren, grofweg alle dubbeldekkers

meer stroom kan worden teruggeleverd.

en alle stoptreinen. Dat wordt op langere termijn 100 procent van het materieel. Dan zijn er in combinatie met 3000 Volt forse

Essers vindt dat ProRail moet gaan meten wat er op

besparingen mogelijk. Per jaar vermindert het verbruik met

de bovenleiding en in de onderstations gebeurt bij het

ongeveer 300 miljoen kWh, de CO2-uitstoot neemt af met 150

terugleveren. “Wij kunnen op het scherm van de Stadler

miljoen kilo en – bij de huidige elektriciteitsprijs – dalen de

precies zien hoeveel er op de bovenleiding staat, hoeveel we

energielasten met 30 miljoen euro. Deze schattingen gaan we

afnemen en hoeveel we terugleveren. Ik ben benieuwd hoeveel

verder uitwerken in de kosten-batenanalyse.”

het straks maximaal gaat worden. Als we terugleveren willen we uiteraard ook minder betalen voor de stroom aan ProRail.”

Heuvellandlijn Op de Heuvellandlijn Maastricht–Heerlen–Kerkrade begint binnenkort een proef met het terugleveren van remenergie aan de bovenleiding door de treinen van Veolia. De


9

JONGE VERANDERAARS | ANDERS KIJKEN Op het jaarcongres van Railforum hadden de Jonge Veranderaars ook weer een plekje. Tussen de presentaties door verschenen er drie verschillende filmpjes; kijken door de ogen van verschillende generaties naar het openbaar vervoer. We zagen senioren, soms ook wel de klagende ouderen, die vroeger bijna alles beter vonden. Toch reizen ze met het OV, dat ze prettig en gemakkelijk vinden. Kinderen, die onbevangen hun mening geven over hoe het OV nog beter gemaakt kan worden. Niemand hoeft ze te vertellen hoe je moet googlen, whatsapp’en of facetimen. De laatste generatie die we hebben gezien, is de Jonge Veranderaars, gedreven jonge vakmensen uit jullie eigen organisaties die nieuwe kansen in onze brede sector zien én deze kansen niet willen laten liggen. David Kramer is de nieuwe voorzitter van de Jonge Veranderaars. Wat zijn de dingen die hij wil aanpakken het komend jaar? En hoe kijken JV’ers naar de sector? David Kramer over zijn ambities met het JV netwerk. “Ondanks het feit dat wij in deze sector werken, kijkt de JV altijd kritisch vanuit de reizigersbehoeften. Hoe zou ik het als reiziger willen? Dát maakt de JV zo uniek en bijzonder: wij kunnen intern het verschil maken. De technologie gaat snel, maar vernieuwing in deze toch wel ‘stugge sector’ is lastig. We werken wel aan verbetering, alleen gaat het veel te traag en onze sector denkt vaak vanuit een eigen bedrijfspolitiek of onmogelijkheden vanwege de “voorziene risico’s”. Daar heeft de reiziger geen baat bij. Wij, als Jonge Veranderaars, weigeren hierin mee te gaan. Meer kwaliteit hoeft niet altijd lang te duren of veel geld te kosten, daarom was het afgelopen jaarthema ‘Kwaliteit Prioriteit!’. Als sector moeten wij juist met elkaar op allerlei manieren blijven werken aan continue vernieuwing, maar dit hoeft toch niet lastig te zijn; soms zit het ook in creatieve verrassende dingen die de beleving en het imago van het OV verbeteren.

‘BUITEN JE GRENS’

10


“Ik zie het als mijn opdracht om met de JV te schoppen tegen de status quo. Wij willen issues bespreekbaar maken maar niet puur om te confronteren. Maar uiteindelijk dienen wij de reiziger – niet onze werkgevers. JV’ers zijn van samen resultaten boeken. Wij willen af van de mentaliteit ‘dit is van mij, dit is van u; alles is een dreiging voor mijn eigen zaak’.” Daarom verlegt de JV haar grenzen en is er gekozen voor het jaarthema ‘Buiten je grens!’. De JV zet zich de komende tijd in om meer aandacht te besteden aan de relevante samenwerkingen die om de reiziger gaan, die nog breder gezocht kan worden dan binnen onze eigen sector. Denk buiten je comfortzone en neem als sector verantwoordelijkheid. Daarmee willen wij bijdragen aan positieve verandering in het OV. Hier hoort ook bij dat we niet alleen binnen ons kleine landje blijven kijken. Onze ervaringen die we tot nu toe gehad hebben in het buitenland waren waardevol, maar we willen nog meer leren van onze internationale contacten en deze verder uitbreiden. Dan is het hebben van ideeën de eerste stap, maar dit ook realiseren is pas goud waard. Hierbij hebben wij hulp nodig. Op ons lustrumfeest hebben de VIS’ers al aangegeven hierbij te willen helpen. Maar ook via deze weg wil ik oproepen om ruimte te laten voor de ideeën van de jongeren in alle organisaties en ons te helpen met het implementeren van ideeën. Maar schroom ook niet om ons te benaderen om mee te denken en gebruik ons als klankbord. Want samen, jong en oud, nieuw en ervaren maken wij het verschil voor de reiziger.”

‘DIT OOK REALISEREN IS PAS GOUD’


11

RANDSTADRAIL IS SEXY OV | KAROLIEN VAN WIJK

RANDSTADRAIL IS SEXY OV AUTEUR | KAROLIEN VAN WIJK RANDSTADRAIL IS AF, MELDT DE WEBSITE TROTS. SINDS 2006

wijken Ypenburg en Wateringseveld gelegd. De haltes lagen er al

KAN DE REIZIGER VERTROUWEN OP EEN SNELLE EN DIRECTE

voordat de wijk af was. Op dat moment heb je nog ruimte.” Ook de

VERBINDING IN DE ZUIDELIJKE RANDSTAD. NA EEN SLECHTE

Zoetermeerse wijk Oosterheem had een RandstadRailverbinding

START IS RANDSTADRAIL UITGEGROEID TOT EEN STERK MERK.

kort nadat de eerste huizen af waren. Hans Haring: “RandstadRail

HET PROJECT STARTTE MET DE BELOFTE VOOR BETER OV,

is een belangrijke vestigingsfactor voor de inwoners.”

REIZIGERSGROEI EN MINDER CONGESTIE OP DE WEG. TIJD OM

Bij de ontwikkeling van RandstadRail is stevig ingezet op

DE BALANS OP TE MAKEN.

ketenmodaliteit. Bij de meeste haltes staan fietsenstallingen en als het even kan zijn er parkeerplaatsen. Tymon de Weger,

Pedro Peters, directeur van de RET moet even nadenken voor

wethouder in de gemeente Lansingerland: “We merken dat

hij zich herinnert met hoeveel problemen ‘RampstadRail’ van

RandstadRail een succes is en goed wordt gebruikt door onze

start ging. Het project kampte onder andere met ontsporingen.

inwoners. Sinds de metro is doorgetrokken naar Slinge sta

“Daarna is het snel goed gegaan”, zegt Peters. “We kunnen

je vanaf hier binnen een kwartier in de Koopgoot. We hebben

constateren dat de metro vol zit. Soms zelfs te vol, want in de

twee stations en een paar haltes voor de ZoRo-bus. Op de

ochtendspits moeten we soms mensen laten staan.” Ook Hans

parkeerplaatsen staan de mensen tot ver buiten de vakken en we

Haring, wethouder verkeer in Zoetermeer is enthousiast. Vóór

hebben al een paar keer fietsenrekken moeten bijplaatsen.”

RandstadRail was Zoetermeer via ‘de krakeling’ verbonden met Den Haag. De stoptreinen tussen Den Haag en Zoetermeer reden

Huizenprijzen

maximaal eens per kwartier en trokken zo’n 50.000 reizigers per

Een zoektocht op Funda laat zien dat ‘ligging nabij RandstadRail’

dag. Nu zijn dat er 90.000. Haring: “Zoetermeer is geen groeistad

inmiddels een serieus verkoopargument is geworden. Tymon

meer, dus die mensen zijn deels zeker uit de auto afkomstig.”

de Weger: “RandstadRail is de enige spoorverbinding in onze gemeente. De dorpse ligging tussen Rotterdam en Den Haag, met

RandstadRail is aangelegd om de kwaliteit van het openbaar

een goede OV-verbinding, is populair. Ondanks de crisis loopt de

vervoer te verbeteren, meer reizigers te trekken en daarmee de

huizenverkoop goed.”

congestie op de weg te verminderen. De doelen op het gebied

Ook in stedelijke gebieden heeft RandstadRail een positief effect

van reizigersgroei zijn zeker gehaald. Het aantal OV-reizigers in

op de omgeving. Het Beatrixkwartier, waar RandstadRail door de

de zuidelijke Randstad is flink gestegen. De ZoRo-bussen, die op

‘netkous’ rijdt, is misschien wel het bekendste voorbeeld. Arend-

de vrijliggende busbaan rijden tussen Zoetermeer en Rodenrijs,

Jan van der Lely: “Dit kun je niet in cijfers uitdrukken, maar zeker

zouden volgens de prognose over 2,5 jaar 4000 reizigers per dag

wel in belevingswaarde. We hebben zelfs een Zwitserse delegatie

trekken, maar halen dat nu al.

op bezoek gehad die graag kwam kijken naar onze RandstadRail. We kunnen zo tien dingen noemen die fout gaan in het OV. Het is

Vaak en veel

veel moeilijker om zaken te noemen die wel goed gaat. Dit is er

Met de aanleg van RandstadRail is de frequentie van het OV flink

één van!”

omhoog gegaan. Reizigers hoeven eigenlijk niet meer op de

Of de nabijheid van RandstadRail een positief effect heeft op de

dienstregeling te letten, binnen een paar minuten komt er een

aantrekkelijkheid als bedrijfsvestigingsplaats is door de crisis

voertuig voorrijden. Daarnaast is er veel meer doorgaand vervoer.

moeilijk te zeggen. Wethouder Hans Haring vermoedt van wel.

“Reizigers vanuit Zoetermeer kunnen nu in een keer doorrijden

“Bedrijvenparken als Forepark in Leidschendam worden dicht

naar het centrum van Den Haag”, vertelt Arend-Jan van der

bij RandstadRail gebouwd. Voor bedrijven die veel ruimte en

Lely, beleidsmedewerker bij de Stadsregio Haaglanden. Ook

weinig personeel nodig hebben is RandstadRail natuurlijk niet zo

bij de ontwikkeling van nieuwbouw krijgt de tram snel een plek

relevant, voor kantoren wel.”

in de wijk. Van der Lely: “Lijn 15 en 17 zijn slim door de Vinex-

12


RANDSTADRAIL IS SEXY OV | KAROLIEN VAN WIJK

Beklede stoelen

Filedruk

RandstadRail wordt voornamelijk gereden met speciaal

RandstadRail heeft de verwachtingen op het gebied van

aangeschaft lightrailmaterieel. Pedro Peters: “We proberen

kwalitatief hoogwaardig OV en reizigersgroei zeker waargemaakt.

RandstadRail een luxe uitstraling mee te geven. Het zijn gelikte

Of een achterliggend doel zoals verminderde congestie is

treinen zonder graffiti. Er zitten beklede stoelen in, in plaats

behaald, blijft onduidelijk. Er is vooraf geen nulmeting uitgevoerd

van hufterproof plastic kuipstoeltjes. Iedere nacht maakt een

en ook nu wordt er niet gemeten. Door de economische crisis nam

schoonmaakploeg al het materieel schoon. De theorie hierachter

de verkeersdruk af. Bovendien werd het wegennet uitgebreid.

is dat als je een iets luxer voertuig aanbiedt, mensen zich ook

Hans Haring vermoedt een positieve invloed van RandstadRail.

netter gaan gedragen. Dat is best een lastige afweging geweest,

“Bijna de helft van de reizigers in deze regio heeft alternatief

maar het blijkt te werken. Nu durven we de gok te nemen om in

vervoer. Een groot deel van de klanten zou dus ook de auto

de nieuwe metro’s voor het overige netwerk in Rotterdam ook

kunnen nemen, in plaats van RandstadRail.” Pedro Peters maakt

beklede stoelen te kiezen.”

de vergelijking met de Utrechtse Vinex-wijk Leidsche Rijn. “Daar

Ook in Den Haag moet de luxe uitstraling van de RandstadRail

is geen lightrailverbinding en de filedruk is er hoger dan in de

gaan doorwerken op de lokale trams. Van der Lely: “De tram moet

Vinex-wijken hier. Maar hoe groot het effect precies is, weet ik

dezelfde look-and-feel krijgen. Het zijn prettige lagevloerrijtuigen,

niet.” Ook de invloed van RandstadRail op de problemen met de

ze dragen echt bij aan de kwaliteit van RandstadRail.”

luchtkwaliteit waar de zuidelijke Randstad mee kampt, is niet bekend.

Attachékoffers Ook de reizigers zijn tevreden, ondanks dat er nog steeds

Dat RandstadRail af is, betekent niet dat de zuidelijke Randstad

af en toe technische problemen opduiken. Bij de laatste

stil zit. In de regio Haaglanden gaat RandstadRail mogelijk

KpVV Klantenbarometer scoorde RandstadRail een 7,4. Het

integreren in R-net. Ten oosten van Zoetermeer moet station

vervoersysteem is in een paar jaar tijd uitgegroeid tot een

BleiZo (Bleiswijk-Zoetermeer) de verbinding leggen met de

begrip in de regio. “Je gaat niet meer met de tram, maar met

spoorlijn naar Utrecht. Hans Haring verwacht dat het nieuwe

RandstadRail”, constateert Van der Lely. “Het is een sterk merk

NS-station vanaf het begin vier- tot vijfduizend reizigers per dag

geworden en we kunnen het nog veel beter uitnutten.” Pedro

gaat trekken. Daarmee verwerft RandstadRail in korte tijd een

Peters: “Dit is OV op internationaal niveau, het hoort bij een

onmisbare positie in het regionale OV.

lifestyle. RandstadRail staat op hetzelfde niveau als de metro in Parijs of Londen. Ook hier stappen mensen met pak en attachékoffer in. Dit is sexy OV.”


13

LEDENNIEUWS

NIEUW LID | RAIL PARTNER HOLLAND HET STILLER MAKEN VAN HET SPOOR: GELUIDOVERLAST

De oplossing is gevonden in het conditioneren van de spoorstaaf

SPOORLOOS.

door het selectief plaatsen van SpoorStaafConditioneringsSystemen (SSCS’en). Toepassing van deze compacte systemen maakt

Vooral op intensief gebruikte spoorlijnen en op emplacementen

een geluidsreductie mogelijk tot 20dB(A), verlengen de levens-

met veel wissels en krappe bogen kunnen treinen veel geluids-

duur van wissels en spoorstaven en voorkomen gladde sporen.

overlast veroorzaken. Een toenemende bron van ongenoegen bij omwonenden en gebruikers van het spoor. De hoog pie-

Rail Partner Holland is een internationaal bedrijf, dat op ver-

pende en schurende geluiden ontstaan door het wringen van

schillende Europese markten opereert. De onderneming heeft

de wielen op de rails. Rail Partner Holland werkt, samen met

werkmaatschappijen in Nederland, Duitsland en Zwitserland. Net

spoorwegmaatschappijen en railbeheerders, aan methoden en

als ProRail in Nederland zijn ook Deutsche Bahn en SBB-CFF

projecten om het spoor stiller en duurzamer te maken.

partijen waarmee innovaties worden ontwikkeld en projecten

Systemen van Rail Partner Holland pakken het geluid aan bij

worden gerealiseerd om het spoor stiller te maken. Ook vele

de bron: het wiel-railcontact. Rail Partner Holland heeft zich

lokale maatschappijen, trams, metro’s en S-banen maken ge-

volledig toegelegd op:

bruik van de diensten van Rail Partner Holland.

•

het terugdringen van het booggeluid dat ontstaat bij het passeren van wissels en bogen in het spoor;

•

Voor meer informatie: www.railpartnerholland.nl.

het terugdringen van het rolgeluid dat ontstaat als een trein op hoge snelheid passeert over een doorgaande lijn;

•

het terugdringen van slijtage aan spoorstaven en wissels;

•

het verminderen van gladheid op het spoor;

14


LEDENNIEUWS

FOTO | NIELS DE VRIES FOTOGRAFIE

NIEUWE PARTNER IN KENNIS | STICHTING HOLLAND SPOOR Stichting Holland Spoor (SHS) is in 1996 opgericht met als doel

van het soort ‘weerstandsgestuurde locomotieven’. Materieel met

de techniek van naoorlogse spoormaterieel ten tijden van de

deze techniek heeft geen gevoelige elektronica aan boord en is in staat

wederopbouw te behouden voor het nageslacht. In 2009 werd de

om een hoge stroom door de bovenleiding te laten stromen waardoor

stichting gekoppeld aan de activiteiten van Roestrijden.nl en is het

een forse warmteontwikkeling in locomotief en in de bovenleiding

ideële doel gewijzigd in: het verwerven van fondsen ten bate van het

ontstaat.

behoud van Nederlands Railerfgoed.

Hierdoor wordt de ijzelaanslag op de bovenleiding zacht en is het

Onder de naam Roestrijden.nl doet SHS dit door als one-stop-shop

eenvoudig te verwijderen.

roesttreinopdrachten aan te nemen. Inclusief het verzorgen van

‘Vroeger’, toen er meer van dit soort treinen rondreden op het

dienstregeling, werktreinbegeleider etc. Dit geheel conform de

Nederlandse railnet, was dit een vrij gebruikelijke aanpak van

vigerende ProRail-regelgeving die aan het roestrijden gesteld zijn.

ijzelbestrijding. Modern materieel is vanwege de elektronica en op

De roesttreinen worden hierbij zo veel mogelijk uitgevoerd

zuinig rijden gespitste stroomkarakteristieken minder geschikt voor

met Nederlands historisch materieel, afkomstig van en in

dit werk.

samenwerking met museumorganisaties. De netto opbrengsten (€) komen in een fonds waaruit Nederlands railerfgoed in de

Stichting Holland Spoor gebruikt haar bemiddelende positie niet

breedste zin des woords een financieel steuntje in de rug krijgt.

alleen tussen de professionele- en de historie vertegenwoordigende

De opbrengsten in natura bestaan onder andere uit conditieritten,

railbranche maar zet zich tevens in voor educatieve doeleinden voor

actuele materieelbekendheid voor bedienend personeel, eer voor

zowel scholieren en studenten als voor (Young-)professionals.

de vele uren werk van de museumvrijwilligers alsook de ‘beleving

Historisch treinmaterieel kenmerkt zich vaak door zichtbare en vooral

van de historie’.

tastbare techniek. Omdat het materieel geen primaire commerciële taak (meer) heeft wordt het slechts sporadisch ingezet waardoor

Sinds 2011 is SHS zich naast het roestrijden, meer en meer gaan

relatief eenvoudig onderzoek of opnames aan railmaterieel kan

toespitsen op het benadrukken van de meerwaarde van het in stand

worden uitgevoerd. SHS vormt hierin loket tussen de vragende en

houden van een rijdend historisch materieelbestand. Dit wordt

aanbiedende partijen.

gedaan door gebruik te maken van ‘zwaktes’ van de verouderde technieken en deze te profileren als ‘sterktes’ ten opzichte van

Door deelname aan Railforum slaat Stichting Holland Spoor een

hun moderne opvolgers. Een recent voorbeeld hiervan zijn de

solide brug tussen kennis, kunde en relatienetwerk van het verleden

elektrische locomotieven uit 1951 die deze winter voor het eerst

via het open platform van Railforum met de innovatieve ’Young rail

paraat staan als ijzelbestrijdingsteam voor de RAS-gebieden (dit

generation’ van de toekomst.

zijn de overgangsgebieden tussen ProRail-gebied (1800V) en de spanningssluis van de HSL(25.000V).

Verdere informatie kun je vinden op de website:

Deze elektrische oudjes (ex NS 1200, gebouwd bij Werkspoor) zijn

www.stichtinghollandspoor.nl.


15

HET SPOOR WORDT SNEL GROENER | CONSTANT STROECKEN

HET SPOOR WORDT SNEL GROENER AUTEUR | CONSTANT STROECKEN DE TREIN VERBRUIKT AL VEEL MINDER ENERGIE DAN DE AUTO, MAAR HET KAN NOG BETER. DAAROM WERKEN NS EN PRORAIL AAN VERDERGAANDE ENERGIEBESPARING EN VERMINDERING VAN DE CO2UITSTOOT. DE BEZETTINGSGRAAD VAN DE TREINEN IN DE DALUREN GAAT OMHOOG, HET ENERGIEVERBRUIK OMLAAG EN DE STROOM WORDT DUURZAMER OPGEWEKT. “Je staat er misschien niet bij stil, maar de trein is al meer dan 40 jaar elektrisch”, zegt Michiel van Roozendaal, verwijzend naar de toenemende aandacht voor de elektrische auto. “En dan gaat een trein ook nog eens 40 jaar mee.” Van Roozendaal is directievoorzitter van NS-dochter NedTrain en bij NS verantwoordelijk voor duurzaamheid. Hij wil maar zeggen, de trein heeft een voorsprong op de auto en bouwt dat voordeel steeds verder uit. Tussen 2011 en 2016 wil NS 5 procent per jaar besparen op het energieverbruik door de treinen. Daarna loopt de jaarlijkse besparing terug naar 2 procent. “Per reizigerskilometer stoten we 30 gram CO2 uit. We zijn op weg naar 20 gram.” De besparingen bereikt NS onder meer door de bezettingsgraad in de daluren verder te verbeteren. Die moet tussen 2011 en 2016 stijgen van 26 procent naar 32 procent. Eind vorig jaar was het resultaat 28,4 procent. Om het dal aantrekkelijker te maken, stimuleert NS de verkoop van dalurenabonnementen en sinds september het NS Groepsretour voor vier personen of meer, bekend van de Nick&Simon-reclame. Ook ‘het Nieuwe Werken’ trekt extra reizigers in het dal. Op steeds meer stations komen vergader- en werkplekken zoals Seats2Meet en Regus|NS station2station. Verder neemt het aantal treinen met stopcontacten en wifi toe. De grootste energiebesparing bereikt NS door moderne treinen in te zetten, zoals de nieuwe Sprinters die 20 procent zuiniger zijn dan de oude. Daarnaast krijgen alle treinen na 20 jaar, op de helft van hun levensduur, een grondige opknapbeurt. Zo zijn de eerste generatie dubbeldekkers met de rechte wanden en de groene bankjes in werkplaats Haarlem compleet gestript en voorzien van de modernste installaties. “Reizigers kijken hun ogen uit”, zegt Van Roozendaal. “Naast een lounchehoek en luxe bekleding hebben die treinen zuinigere motoren, een modern klimaatsysteem, biotoiletten, infoschermen en internet aan boord. Ondanks die extra’s verbruiken ze 10 tot 15 procent minder energie.” Een rustige rijstijl van de machinist levert ook een flinke bijdrage aan de energiebesparing. Tijdens hun jaarlijkse herinstructie worden alle machinisten getraind in dit zuinig rijden. Een simpele maatregel is het licht en de verwarming direct uitzetten als de treinen op het opstelterrein

16



zijn geparkeerd. Verder verwarmt en koelt NS gebouwen door warmte- en koudeopslag, op zes plaatsen inmiddels. Door al die maatregelen samen stoot NS sinds 2005 een kwart minder CO2 uit. Energiecontract Behalve aan energiebesparing doet NS ook aan vergroening van de treinreis. Namens alle vervoerders op het spoor sluit het bedrijf een energiecontract af voor de periode 2015–2025. De voorselectie onder de energieleveranciers is al achter de rug. De aanbestedingsregels verbieden Van Roozendaal om te zeggen wie precies zijn uitgenodigd om een bod uit te brengen. In het voorjaar van 2014 wordt de winnaar bekend. “We willen zo snel mogelijk klimaatneutraal worden”, zegt Van Roozendaal. “Dus geen bijstook van biobrandstoffen in energiecentrales, maar stroom van waterkracht, zon en wind. Ongeveer 20 procent te realiseren in Nederland. En het moet om nieuwe liefst Nederlandse energieprojecten gaan, of projecten die al in de pijplijn zitten. Want wat wij nodig hebben is al 25 procent van alle groene stroom die in Nederland wordt opgewekt. We belonen een versnelde overgang naar duurzame stroom, zonder dat het ten koste mag gaan van de prijs.” “Met een contract van 10 jaar energieverbruik hebben we een voortrekkersrol in Europa. We hebben een scherpe ambitie neergezet, anders komt de markt niet in beweging. Met klimaatneutraal bedoelen we het equivalent aan duurzame energie dat nodig is om de treinen te laten rijden. Het groene aandeel garanderen we, dat is straks ook te verifiëren. Maar NS is natuurlijk geen energieneutraal vervoerbedrijf. Jaarlijks verbruiken we even veel als een stad als Amsterdam.” Zonnecellen Ook ProRail heeft zich ten doel gesteld het energieverbruik te verminderen, jaarlijks met 2 procent. ProRail streeft naar 100 procent duurzame energie in 2020, vertelt Jessica van den Bosch, projectleider duurzaamheid bij ProRail. “Voor 100 procent van onze elektriciteit kopen we certificaten van Nederlandse windenergie. Dat komt overeen met 85 procent van ons energieverbruik, de rest is gas. Bij nieuwbouw, zoals op station Rotterdam Centraal en Utrecht Centraal verwerken we zonnecellen in het dak of in de perronkappen. Dat gaan we vanaf volgend jaar ook vaker doen bij verbouwingen aan stations.” ProRail maakt in het Meerjarenplan duurzaamheid 2013-2015 onderscheid in duurzaam reizen, duurzaam werken en duurzaam leven. Onder duurzaam werken valt de befaamde CO2-ladder die ProRail zelf heeft bedacht en die nu met partijen van buiten de spoorsector verder wordt ontwikkeld. Aannemers die CO2-bewust werken krijgen gunningsvoordeel als ze inschrijven op een FOTO TEAM CS / JANNES LINDERS


17


aanbesteding van ProRail. Hoe hoger ze staan op de ladder van vijf treden, hoe hoger het percentage gunningsvoordeel. Deelnemers aan het systeem moeten zich laten certificeren door een onafhankelijk instituut. ProRail heeft zelf een ‘CO2-bewust Certificaat’ voor niveau vier en streeft naar de hoogste trede in 2015. Een ander handig instrument dat ProRail samen met NS heeft bedacht is de Stationscan Duurzaamheid. De scan is een online-toepassing die laat zien hoe duurzaam een station of een stationsontwerp is aan de hand van vijf thema’s: energie, milieu, gezondheid, gebruikskwaliteit en toekomstwaarde. Van den Bosch: “Het maakt iedereen in een vroeg stadium bewust van duurzaamheid als een station wordt gebouwd of verbouwd.” Eén van de maatregelen is het gebruik van LED-achtergrondverlichting in de informatieschermen op de perrons. De eerste schermen zijn geplaatst in december vorig jaar op station Almere Poort en diverse stations in de provincie Groningen. Door het TL-licht te vervangen door LED’s wordt een scherm 40 tot 50 procent zuiniger. Snelheidsbeperking Op het spoor valt uiteraard ook het nodige te bezuinigen. De wisselverwarming met gasvlam maakt steeds meer plaats voor zuinige elektrische verwarming, of een centrale warmwaterbuis die de wissel vorstvrij houdt. Het warme water komt van een hoogrendementsketel op het emplacement. Nog zuiniger, maar ook kostbaarder, zijn de wissels die op temperatuur worden gehouden door aardwarmte. Daarvan heeft ProRail er inmiddels honderd. Een ‘ketenmaatregel’ van ProRail – in samenwerking met een of meerdere vervoerders – blijkt verrassend effectief: het opheffen van snelheidsbeperkingen. Jessica van den Bosch: “In het baanvak Tilburg– Eindhoven gold al enkele jaren een snelheidsbeperking. Treinen moesten bij Best van 140 kilometer per uur terug naar 80, waarna ze weer mochten optrekken naar 140. Een trein op snelheid brengen en vervolgens ‘onnodig’ afremmen vreet energie.” “Die snelheidsbeperking kostte NS op jaarbasis het elektriciteitsverbruik van ongeveer 450 huishoudens, en ProRail veel extra onderhoud. In oktober hebben we een compleet nieuw baanvak aangelegd. Dit bleek op de lange termijn de beste en goedkoopste oplossing. Hierdoor kunnen de treinen weer doorrijden. NS bespaart energie en de reistijd tussen Tilburg en Eindhoven is iets korter geworden.” Net zo besparend is een trein niet langer het hele emplacement laten oversteken, zegt Van den Bosch. “Door de fly-over die vorig jaar bij station Arnhem is aangelegd, kunnen de treinen richting Nijmegen ongehinderd doorrijden en verbruikt NS daar 15 procent minder stroom.”

18


DE GREEN DEAL

DUURZAAMSPOOR.NL VRAAGT JULLIE HULP!

VERSNELLEN VAN DE GROENE GOLF OP HET SPOOR

De spoorbedrijven werken hard aan het verduurzamen

DOOR KENNISUITWISSELING

van de sector. Kennisdeling zorgt voor een verdere impuls

WORKSHOPS DOTTEREN GROENE GOLF IN HET KADER VAN

om sneller en doelgerichter samen te werken aan een Het Kennisplatform Duurzaam Spoor, door Railforum

sector die klaar is voor de toekomst. Hierdoor is en blijft

gestart begin 2013, heeft geleid tot verschillende

de spoorsector één van de pijlers van een duurzame

werkgroepen. Eén van die werkgroepen is de werkgroep

Nederlandse maatschappij. Op 7 november lanceerde

Dotteren Groene Golf. De werkgroep is bezig met het

Railforum de website www.duurzaamspoor.nl.

verbeteren van de doorstroming van treinen op het spoor. Te vaak staan treinen stil om vervolgens weer te moeten

De website bestaat uit drie delen:

optrekken. Om met de Groene Golf een stap voorwaarts

•

Kennisbank

te maken zal de werkgroep Dotteren Groene Golf,

Gemakkelijk alle informatie, (inter)nationale

geholpen door Railforum, in 2014 een aantal workshops

projecten en onderzoeken vinden op het gebied

organiseren.

van duurzaamheid. Naast projecten kun je hier ook rapportages en presentaties vinden op het gebied van innovatie en de CO2 prestatieladder.

De eerste workshop ‘Terugblik en korte termijn doelen van NS en ProRail in 2014/2015’

•

Projecten

Woensdag 22 januari 2014 auditorium Movares 15.00-

Vaak is onderbelicht wat voor goeds we al doen. De

18.00uur

website inspireert en laat zien wat er allemaal al

Het programma voor deze middag ziet er als volgt uit:

gebeurt aan de hand van duurzame projecten in de

•

spoorsector.

Korte lezingen over een aantal “ groene golf” projecten in het verleden waaronder Routelint en

• • •

•

Who is Who

Europtirails

Alleen kunnen we de sector niet verduurzamen.

Lezing van NS en ProRail over Trein Op Lijn

Samenwerking is een vereiste om minder energie

Interactive terugkoppeling van aanwezigen op de

te verbruiken, om minder CO2 uit te stoten of om

gepresenteerde initiatieven.

bijvoorbeeld het spoor stiller te krijgen. De website

Discussie over weg voorwaarts in het licht van de

geeft een overzicht van de contactpersonen binnen de

Ontwikkelingen in de Spoorsector, zoals ERTMS, LTSA.

spoorsector. Deze ‘duurzame hubs’ helpen je verder.

Je kunt je voor de eerste workshop aanmelden bij

Om de website te optimaal te laten functioneren hebben we

[email protected]

jullie hulp nodig! Heb je relevante artikelen? Heb je links over duurzaamheid op het spoor? Deel die kennis door een

Na de eerste workshop volgt er nog workshop in maart

account aan te maken op www.duurzaamspoor.nl en doe

2014 over verdieping & toekomstvisie en in mei 2014 over

vervolgens nieuwe kennis op.

het vormgeven van de groene golf. Meer informatie nodig? Neem contact op met Martijn Altenburg, [email protected].


19

ZIE WWW.RAILFORUM.NL VOOR HET ACTUELE PROGRAMMA

21 JANUARI HET SPOOR EN IT - ‘ZIJN WE SAMEN SNEL GENOEG?’ 22 JANUARI WORKSHOP DOTTEREN GROENE GOLF 23 JANUARI ZP-BIJEENKOMST 29 JANUARI

Net zoals onderstaande bedrijven lid worden van Railforum? Kijk voor meer informatie op www.railforum.nl of stuur een email naar [email protected].

DAG VAN DE LIGHT RAIL - SLIM VERKNOPEN 9 APRIL LEDENVERGADERING EN WERKBEZOEK

LEDEN VAN RAILFORUM 9292 9292 ADSE CONSULTANCY & ENGINEERING 365 B.V. ALOM B.V. ADSE CONSULTANCY & ENGINEERING ALSTOM TRANSPORT B.V. AGENTSCHAP-NL APPM MANAGEMENT CONSULTANTS ALOM B.V. ARCADIS N.V. ALSTOM TRANSPORT B.V. ARRIVA OPENBAAR VERVOER N.V. APPM MANAGEMENT CONSULTANTS ASSET RAIL B.V. ARCADIS N.V. AT OSBORNE B.V. ARN ATOS ARRIVA OPENBAAR VERVOER N.V. BAM RAIL B.V. ASSET RAIL B.V. BEMO RAIL B.V. AT KEARNEY B.V. BESTUUR REGIO UTRECHT AT OSBORNE B.V. BOERCROON ATOS BOMBARDIER TRANSPORTATION BAM RAIL B.V. BONDER RECYCLING EN OVERSLAG B.V. BEMO RAIL B.V. BRUNEL INTERNATIONAL N.V. BESTUUR REGIO UTRECHT CAPGEMINI NEDERLAND B.V. BOER & CROON RUIMT. INVESTERINGEN B.V. CONNEXXION BOMBARDIER TRANSPORTATION CQM BRUNEL INTERNATIONAL N.V. DELTARES BURDOCK BOUW EN INFRA B.V. DIENST METRO GEMEENTE AMSTERDAM CAPGEMINI NEDERLAND B.V. DURA VERMEER RAILINFRA B.V. CONNEXXION EDILON)(SEDRA CQM EURAILSCOUT INSPECTION & ANALYSIS B.V. DELTARAIL B.V. FUJITSU TECHNOLOGY SOLUTIONS B.V. DELTARES GEMEENTEWERKEN ROTTERDAM DIENST METRO GEMEENTE AMSTERDAM GEZAMENLIJKE RANDSTADPROVINCIES DURA VERMEER RAILINFRA B.V. GOUDAPPEL COFFENG B.V. EDILON)(SEDRA GRONTMIJ NEDERLAND B.V. EURAILSCOUT INSPECTION & ANALYSIS B.V. GVB FUJITSU TECHNOLOGY SOLUTIONS B.V. HAVENBEDRIJF AMSTERDAM GEMEENTEWERKEN ROTTERDAM HEIJMANS N.V. GEZAMENLIJKE RANDSTADPROVINCIES HP NEDERLAND B.V. GOUDAPPEL COFFENG B.V. HTM PERSONENVERVOER GRONTMIJ NEDERLAND B.V. HUMAN COMPANY GVB IBM NEDERLAND B.V. HAVEN AMSTERDAM IMTECH TRAFFIC & INFRA B.V. HAVENBEDRIJF ROTTERDAM N.V. INFRASPEED MAINTENANCE B.V. HEIJMANS N.V. INNO-V HP NEDERLAND B.V. INSPECTIE LEEFOMGEVING EN TRANSPORT HTM PERSONENVERVOER INTRAFFIC HUMAN COMPANY JOULZ B.V. KEYRAIL

20

KPN IBM NEDERLAND B.V. LLOYD’S REGISTER RAIL EUROPE B.V. IMTECH TRAFFIC & INFRA B.V. MAX BÖGL NEDERLAND B.V. INFRASPEED MAINTENANCE B.V. MINISTERIE VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU INNO-V MOTT MACDONALD NL B.V. INSPECTIE LEEFOMGEVING EN TRANSPORT MOVARES JOULZ B.V. NPC KEMA N.V. NS GROEP KEYRAIL PANTEIA/NEA LLOYD’S REGISTER RAIL EUROPE B.V. PILZ NEDERLAND LOGICA PLUREL MAX BÖGL NEDERLAND B.V. PON LOGISTICS B.V. MINISTERIE VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU PRORAIL B.V. MOBILIS B.V. PROVINCIE GELDERLAND MOTT MACDONALD NL B.V. PROVINCIE NOORD-BRABANT MOVARES PROVINCIE ZUID-HOLLAND NPC PWC NS RAIL PARTNER HOLLAND B.V. PANTEIA/NEA RAILINFRA OPLEIDINGEN PILZ NEDERLAND RAILINFRA SOLUTIONS PON LOGISTIEK B.V. RET N.V. PRORAIL B.V. RIJKSWATERSTAAT PROVINCIE GELDERLAND SCHIPHOL AMSTERDAM AIRPORT PROVINCIE NOORD-BRABANT SIEMENS NEDERLAND N.V. PROVINCIE ZUID-HOLLAND SPITZKE SPOORBOUW B.V. PWC STADSGEWEST HAAGLANDEN RAILINFRA OPLEIDINGEN STADSREGIO ARNHEM NIJMEGEN RAILINFRA SOLUTIONS STICHTING BODEMSANERING NS RET N.V. STORK TECHNICAL SERVICES NEDERLAND RIJKSWATERSTAAT STRABAG RAIL GMBH ROYAL HASKONINGDHV STRUKTON RAIL B.V. SCHIPHOL AMSTERDAM AIRPORT SWIETELSKY RAIL BENELUX B.V. SIEMENS NEDERLAND N.V. THALES NEDERLAND B.V. SPITZKE SPOORBOUW B.V. TNO STADSGEWEST HAAGLANDEN TRIBASE STADSREGIO ARNHEM NIJMEGEN TWYNSTRA GUDDE STICHTING BODEMSANERING NS VEOLIA TRANSPORT RAIL B.V. STORK TECHNICAL SERVICES VEREBUS ENGINEERING STRABAG RAIL GMBH VOESTALPINE RAILPRO STRUKTON RAIL B.V. VOITH RAILSERVICES B.V. SWIETELSKY RAIL BENELUX B.V. VOLKERRAIL NEDERLAND B.V. SYNTUS B.V. VRS RAILWAY INDUSTRY B.V. THALES NEDERLAND B.V.

PARTNERS IN KENNIS

TNO TRANSTEC ADVISEURS B.V. ACM TRIBASE BOUWEND NEDERLAND TWYNSTRA GUDDE CIVOM VEOLIATRANSPORT NEDERLAND B.V. CONNEKT VEREBUS/TUV NORD B.V. DINALOG VIALIS B.V. EUROPOINT B.V. VOESTALPINE RAILPRO FIETSERSBOND VOITH RAILSERVICES B.V. HOLLAND RAIL INDUSTRY B.V. VOLKERRAIL NEDERLAND INFRASITE IN KENNIS PARTNERS IRSE DUTCH SECTION BOUWEND NEDERLAND KENNISPLATFORM VERKEER EN VERVOER CIVOM KENNIS IN HET GROOT (KING) CONNEKT KIVI NIRIA DELFT TOPTECH KONINKLIJK NEDERLANDS VERVOER DINALOG MAATSCHAPPIJ EUROPOINT B.V. VOOR BETER OV MAGLEV INSTITUUT NL i.o. FIETSERSBOND MOVINNIO RAIL INDUSTRY HOLLAND NEDERLANDS INSTITUUT VOOR LASTECHNIEK INFRASITE NEXT GENERATION VERKEER INFRASTRUCTURES KENNISPLATFORM EN VERVOER NL INGENIEURS KENNIS IN HET GROOT (KING) NVDO KIVI NIRIA PROMEDIA GROUP KONINKLIJK NEDERLANDS VERVOER RAIL CARGO INFORMATION NETHERLANDS MAATSCHAPPIJ VOOR BETER OV ROVC TECHNISCHE OPLEIDINGEN MIJN-OV ROVER MOVINNIO SKVV INTERNATIONALE HOGESCHOOL BREDA NHTV STICHTING HOLLAND SPOOR NL INGENIEURS STICHTING RAILALERT NMA STICHTING RAILCOLLEGE NVDO TRAIL RESEARCH PROMEDIA GROUPSCHOOL TREINREISWINKEL BV RAIL CARGO INFORMATION NETHERLANDS TREINREIZIGER ROVER VEILIG VERKEER NEDERLAND SKVV VERENIGING DO LIGHTRAIL STICHTING RAILALERT VERNIEUWING BOUW STICHTING RAILCOLLEGE VNO-NCW TRAIL RESEARCH SCHOOL TREINREIZIGER.NL VEILIG VERKEER NEDERLAND VERNIEUWING BOUW VNO-NCW


RAILFORUM

Recommend Documents