Raadsvoorstel. Inleiding. Feitelijke informatie. Zaaknummer OWZDB01. Onderwerp jaarstukken ISD ML

Zaaknummer OWZDB01 Onderwerp jaarstukken ISD ML

Raadsvoorstel Inleiding De Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat (ISD ML) verzoekt uw raad om zijn zienswijze op het jaarverslag en de jaarrekening 2009, de begroting 2011 en het beleidsplan 20102011.

Feitelijke informatie In de aanbiedingsbrief van het dagelijks bestuur van de ISD ML van 16 april 2010 en de Memo Bestandsontwikkeling in relatie tot financiële middelen vindt u een toelichting op de verschillende stukken. De strekking hiervan is dat de ISD in 2009 de eerste gevolgen van de economische recessie heeft ondervonden door een toename van het bestand. In Heusden is het aantal bijstandsuitkeringen gestegen met 11%. De stijging lag voor de Midden-Langstraat als geheel op 15%. (Ter vergelijking: landelijk lag de toename op 9%; in Noord-Brabant en Midden-Brabant lag deze op 11% resp. 15%.) De verwachting is dat de werkloosheid verder toeneemt in 2010 en 2011. Hierdoor zijn in het beleidsplan 2010-2011 keuzes voorgesteld waarin het niveau van dienstverlening aan de klanten is bijgesteld. Daarnaast zijn er prioriteitsgroepen benoemd die intensiever worden begeleid. De aanhoudende groei van de werkloosheid heeft een aantal financiële consequenties voor de jaren 2010 en 2011. Bij een toename van bijstandsuitkeringen van meer dan 10% kan bij het rijk een incidentele of meerjarige uitkering worden aangevraagd, maar toekenning hiervan is niet gegarandeerd. Voor het negatieve resultaat 2010 kan de huidige reserve worden ingezet. Voor 2011 is dit onzeker. In relatie tot deze dreigende financiële tekorten brengen wij het volgende onder uw aandacht. Ondanks de toename van het bestand heeft de ISD ML voor 2009 een positief resultaat behaald op het inkomensdeel Wet Werk en Bijstand (WWB). Hierdoor word het maximum plafond van de reserve overschreden met een bedrag van € 766.145,-. Over de bestemming van dit bedrag wordt het volgende voorgesteld aan het algemeen bestuur ISD ML: - € 500.000,- wordt uitgekeerd aan de gemeente Waalwijk als eenmalige tegemoetkoming voor de positieve financiële resultaten die ze de afgelopen jaren heeft behaald en geïnvesteerd ten behoeve van de gemeenschappelijke regeling; - Het resterende bedrag van € 266.145,- wordt gereserveerd door de ISD ML in een zogenaamd Crisisfonds voor de duur van 2 jaar. Het bedrag kan worden aangesproken, indien de financiële situatie van de ISD ML hiertoe noodzaakt. Aanvullende voorwaarden over de inzet van de middelen worden nog geformuleerd. De aan Heusden gevraagde bijdrage aan de apparaatskosten ISD ML voor 2011 bedraagt € 1.914.758,-. De hoogte van de bijdrage is vastgesteld volgens de nota van uitgangspunten 2011. Op het bedrag wordt in mindering gebracht de uitname uit het Gemeentefonds voor de efficiencykorting ketensamenwerking voor 2011 te weten € 108.000,-. Voorgesteld wordt om in te stemmen met een bijdrage van € 1.806.758,-.

1


Afweging De ISD ML heeft het afgelopen jaar te maken gehad met de consequenties van de economische crisis en zal hiervan ook de komende jaren de nodige gevolgen van ondervinden. In de voorliggende stukken laat de ISD ML zien voorbereid te zijn op de uitdagingen van deze onzekere tijd. Waar mogelijk zijn stappen ondernomen om een voldoende niveau van dienstverlening te kunnen blijven garanderen en de oplopende tekorten te beperken. Hiermee heeft zij de, op dit moment mogelijke en noodzakelijke, voorbereidingen getroffen. Mocht aanvullend beleid nodig blijken, dan wordt u hierover nader geïnformeerd; waar nodig wordt dit ter besluitvorming aan u voorgelegd. De gemeente houdt verder de vinger aan de pols bij de ontwikkelingen en bewaakt dat de activiteiten in lijn blijven met ander gemeentelijk beleid zoals het arbeidsmarktbeleid.

Inzet van Middelen In de meerjarenbegroting is voor de bijdrage apparaatskosten een netto bedrag van € 1.690.000,begroot (hierbij is rekening gehouden met de efficiencykorting Ketensamenwerking ad € 108.000,-te realiseren door de ISD ML). Bij het opstellen van de begroting 2011 zal rekening gehouden worden met de te betalen bijdrage ad € 1.806.758,--. In de gemeentelijke begroting kan als gevolg van de doorschuif BTW in 2011 rekening gehouden worden met een te verrekenen bedrag ad € 150.000,--. De netto bijdrage komt daarmee op € 1.656.758,--. Dit is ruim € 33.000,-- minder dan in de huidige meerjarenraming opgenomen. Dit verschil kan worden verklaard door dat uitgegaan wordt van een hoger bedrag voor doorschuif BTW.

Risico's Er zijn geen risico's verbonden aan dit voorstel.De gemeente is risicodrager voor overschrijdingen op het budget WWB. Indien de door de ISD ML geschetste ontwikkelingen realiteit worden en het rijk niet extra bijdraagt, is het niet uit te sluiten dat de gemeente in 2011 uit eigen middelen moet toeleggen op de tekorten bij de ISD ML.

Procedure vervolgstappen Het algemeen bestuur van de ISD ML is voornemens om overeenkomstig de gemeenschappelijke regeling voor 15 juli 2010 de jaarrekening 2009 en de begroting 2011 toe te zenden aan Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant. Voorafgaand daaraan zal ze met inachtneming van de eventuele reactie van de gemeenten op 28 juni 2010 tot definitieve vaststelling van de documenten overgaan.

Voorgenomen besluit Wij stellen u voor bijgaand besluit vast te stellen.

2


Het college van Heusden, de secretaris, mr. J.T.A.J. van der Ven

de burgemeester, drs. H.P.T.M. Willems

Naar aanleiding van de informatievergadering:

WIJZIGINGEN:

BIJLAGEN:

- aanbiedingsbrief ISD ML d.d. 16 april 2010; - jaarverslag 2009; - jaarrekening 2009; - accountantsverklaring; - begroting 2011; - beleidsplan 2010-2011 - memo 'Bestandsontwikkeling in relatie tot financiele middelen’

TER INZAGE:

3


BESLUIT De gemeenteraad van Heusden in zijn openbare vergadering van 15 juni 2010; gezien het voorstel van het college van 11 mei 2010, OWZDB01

besluit:

-

-

-

kennis te nemen van het jaarverslag en de jaarrekening 2009, de begroting 2011, het beleidsplan 2010-2011, de notitie Bestandsontwikkeling in relatie tot financiële middelen; in te stemmen met het bestemmingsvoorstel van de overschrijding op het Inkomensdeel WWB ter hoogte van € 766.145,- (€ 500.000,- naar Waalwijk; € 266.145,reserveren Crisisfonds); de hoogte van de gemeentelijke bijdrage 2011 te bepalen op € 1.806.758,- (gevraagde bijdrage minus efficiencykorting ad € 108.000).

de griffier,

de voorzitter,

mw. drs. E.J.M. de Graaf

drs. H.P.T.M. Willems

4

archiefexemplaar

Het College van Heusden Postbus 41 5250 AA VLIJMEN

jaarverslag en jaarrekening 2009; beleidsplan en begroting 2011 16 april 2010

Datum verzonden

0416-671051 J. van Dijk

Geacht college,

Het dagelijks bestuur van de ISD Midden-Langstraat biedt u hierbij aan:  de concepten van het jaarverslag / jaarrekening 2009 inclusief de goedkeurende accountantsverklaring  het beleidsplan 2010-2011 / begroting 2011  een reactie onzerzijds over de risico's die we zien ontstaan door de groei van het klantenbestand in samenhang met de ontwikkeling van de budgetten. Ter toelichting willen wij het volgende opmerken. Jaarverslag 2009 In september 2007 heeft het Kabinet met de VNG prestatieafspraken gemaakt over een afname met 25% van het aantal WWB-ers over de periode 2007 tot en met 2010. Voor de ISD zou dit eind 2009 moeten leiden tot 850 WWBgerechtigden. In tegenstelling tot de voorgaande jaren werd het realiseren van dit doel in 2009 ernstig verstoord door de gevolgen van de recessie. De arbeidsparticipatie nam af en de ISD kreeg te maken met een fors stijgende instroom en een stagnerende uitstroom. Desondanks vonden 95 personen een plaats op de (ongesubsidieerde) arbeidsmarkt.Voor een belangrijk deel als gevolg van een eerdere inzet van gesubsidieerde arbeid. Door de invoering van de 'participatieladder' zijn de overige klanten van de ISD ingedeeld naar de mate dat zij in staat zijn tot sociale- of arbeidsparticipatie. Hiermee is een basis gelegd voor een effectievere uitvoering van het participatiebeleid. De bedrijfsvoering van de ISD is verder ontwikkeld. Met het herijken van het handhavingsbeleid is ingezet op een versterking van de dienstverlening. Daarnaast is gespecialiseerd klantmanagement ingevoerd, waarbij de werkcoaches vanuit een gezamenlijke frontoffice op het Werkplein opereren. Hier vallen ook de jongerencoaches onder die uitsluitend belast zijn met de

uitvoering van de Wet investeren in jongeren, die op 1 oktober 2009 in werking trad. De samenwerking in de keten van werk en inkomen is verder geïntensiveerd. Met het UWV WERKbedrijf worden sectorservicepunten opgestart, waarmee de vraag van de werkgever centraler komt te staan en een betere afstemming van vraag en aanbod wordt bevorderd. Als programmamanager is verder gewerkt aan een werkstructuur regionaal arbeidsmarktbeleid en zijn met de gemeenten meerdere activiteiten opgestart, zoals bijvoorbeeld social return of de ontwikkeling van gemeentelijke stageplaatsen voor jongeren. Jaarrekening 2009 Ondanks de toename van het aantal WWB-ers is over 2009 een positief resultaat behaald op het inkomensdeel Wet werk en bijstand. Hierdoor wordt het maximale plafond van de reserve van 15% van het jaarbudget overschreden met een bedrag van € 766.145. Voorstellen over de bestemming van dit bedrag worden nader uitgewerkt. Het budget voor apparaatskosten bleek niet toereikend. De grote druk aan de poort en de krapte op de markt voor ervaren inkomensconsulenten, noodzaakten de ISD gebruik te maken van (dure) detacheringskrachten. Accountantsverklaring De bij de stukken aanwezige accountantsverklaring geeft aan dat aan de gestelde eisen is voldaan. Beleidsplan 2010-2011 In de jaren 2010 en 2011 blijft de werkloosheid oplopen. Pas vanaf 2012 wordt enige verbetering op de arbeidsmarkt verwacht met een zichtbaar resultaat in beperkt afnemende uitkeringsaantallen. We gaan uit van een toename van het aantal uitkeringsgerechtigden met 15% in 2010. Realisatie van het Bestuurlijk Akkoord is daarom uitgesloten. Onze ambitie is het beperken van een bestandsgroei en het voortzetten van de lijn die we in het meerjarenbeleidsplan 2008-2011 hebben uitgestippeld. Gelet op de druk op de apparaatskosten en een dalend re-integratiebudget voor meer klanten, kunnen we een aantal klanten niet meer bieden dan basisdienstverlening. Een aantal prioritaire doelgroepen is aangewezen op intensieve dienstverlening. Hiermee willen we een uitstroom naar werk van 75 personen realiseren. Het overgrote gedeelte van het uitkeringsbestand heeft echter een grote(re) afstand tot de arbeidsmarkt. Het blijft belangrijk ook te investeren in deze burgers. Op de eerste plaats voor de klant. Het verruimt zijn/ haar participatie- en re-integratiemogelijkheden. Daarnaast beperkt deze investering op termijn het financiële risico voor de ISD en gemeenten. De dienstverlening aan de klant en de noodzaak tot bezuinigen leiden overigens meer en meer tot discussies en voorstellen over een meer integrale dienstverlening voor personen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Dit speelt zowel op gemeentelijk niveau (Wsw, WWB) als op landelijk niveau (Wsw, WWB, Wajong) en kan gevolgen hebben voor intensivering van samenwerking en of ontschotting van regelingen en of wetten. Voor zover dit de dienstverlening aan onze klanten versterkt, kunnen wij deze ontwikkelingen onderschrijven. Het laat zich aanzien dat een integrale dienstverlening vanuit Werkpleinen steeds belangrijker wordt.

2

Het huidige Werkplein sluit niet aan bij de ambitie die het UWV en de ISD hebben voor het aanbieden van dienstverlening aan werkgevers en werkzoekenden. Op dit moment worden de altenatieve huisvestingsopties verkend. Dit leidt mogelijk tot een verhuisbeweging in 2011.

Begroting 2011 Bij het opstellen van de begroting 2011 is uitgegaan van de te verwachten Rijksmiddelen, zoals deze meerjarig zijn vastgesteld en daarnaast van de nota van uitgangspunten die door het algemeen bestuur is vastgesteld. De begroting is sluitend. Wij voorzien echter wel de nodige risico's. In een afzonderlijke bestuurlijke notitie ten behoeve van de raden gaan wij hierop nader in.

Wij vragen u de zienswijze van uw gemeentebestuur met betrekking tot de jaarstukken te formuleren en ter kennis te brengen van het bestuur van de ISD.

Procedurele aspecten Wellicht ten overvloede wordt uw aandacht gevraagd voor het bepaalde in artikel 190 lid 2 en 3 Gemeentewet (terinzagelegging, beschikbaarstelling, openbare kennisgeving). Overeenkomstig de gemeenschappelijke regeling zenden wij voor 15 juli 2010 de jaarrekening 2009 en de begroting 2011 toe aan Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant. Voorafgaand daaraan zal het algemeen bestuur van de ISD met inachtneming van de eventuele reactie van uw gemeente op 28 juni 2010 tot definitieve vaststelling van de documenten overgaan. Wij vragen u daarom de zienswijze van uw gemeentebestuur tijdig en in ieder geval voor 28 juni 2010 kenbaar te maken. Overleg met ISD-gemeenten Conform de afspraak zijn de jaarstukken besproken met medewerkers van uw gemeente. Hun bevindingen zijn verwerkt in de jaarstukken en hebben niet geleid tot ingrijpende wijzigingen. Advies WWB-kamer De WWB-kamer heeft positief geadviseerd over de jaarstukken. De kamer constateert wel dat er een fors overschot is op het inkomensdeel over 2009, terwijl er tegelijkertijd sprake is van een crisissituatie die de nodige impact heeft voor het inkomensdeel, re-integratiebudget en de apparaatskosten in 2010 en verder. De WWB-kamer is van mening dat overschotten voor de organisatie behouden zouden moeten blijven. Het algemeen bestuur van de ISD zal in deze zin worden geadviseerd. Daarnaast vraagt de WWB-kamer zich af waarom de gemeenschappelijke regeling nog niet is geëvalueerd.

Met de bovenstaande informatie vertrouwen wij er op u naar behoren te hebben geïnformeerd. Uw reactie zien wij met belangstelling tegemoet.

3

Hoogachtend, Het dagelijks bestuur van de ISD Midden-Langstraat, de secretaris, de voorzitter,

mevrouw A.E.W. van Limpt

Mr. U. Santi

4

Jaarverslag 2009 ISD Midden-Langstraat

INHOUDSOPGAVE Woord vooraf ............................................................................................ 3 1. Conclusies ............................................................................................ 4 Regionaal arbeidsmarktbeleid ................................................................ 4 Participatie .............................................................................................. 4 2. De ISD en zijn omgeving...................................................................... 5 2.1 De organisatie .................................................................................. 5 2.2 De keten ........................................................................................... 6 2.3 De arbeidsmarkt ............................................................................... 6 2.4 De klanten ........................................................................................ 8 2.5 Klantenparticipatie ............................................................................ 9 3. Uitvoering WWB en aanverwante regelingen .................................. 11 3.1 Inleiding .......................................................................................... 11 3.2 Bestandsontwikkeling ..................................................................... 12 3.3 Arbeidstoeleiding en participatie ..................................................... 13 3.4 Financiën activering en re-integratie ............................................... 18 3.5 Inkomen .......................................................................................... 19 3.6 Financiën WWB, IOAW, IOAZ en BBZ. .......................................... 20 3.7 Aanvullende inkomensondersteuning ............................................. 21 3.8 Dienstverlenend handhaven ........................................................... 23 3.9 Terugvordering en debiteuren ........................................................ 24 3.10 Bezwaar en beroep....................................................................... 25 3.11 Klachten........................................................................................ 26 3.12 Koers 2009 ................................................................................... 26 4. Regionaal arbeidsmarktbeleid .......................................................... 27 4.1 Inleiding .......................................................................................... 27 4.2 Regionale samenwerking ............................................................... 27 4.3 Regionale visie ............................................................................... 28 4.4 Activiteiten ...................................................................................... 29 4.5 Koers 2009 ..................................................................................... 33 5. Participatie .......................................................................................... 34 5.1 Inleiding .......................................................................................... 34 5.2 Activeringsproject Heusden. ........................................................... 34 5.3 Koers 2009 ..................................................................................... 35 6. Dienstverlening van en voor derden ................................................ 36 5.1 Dienstverlening door gemeenten .................................................... 36 5.2 Dienstverlening door WML ............................................................. 36 5.3 Dienstverlening voor gemeenten .................................................... 36 7. Resumé ............................................................................................... 39 8. Bijlagen ............................................................................................... 41 Detailgegevens m.b.t. Re-integratie ..................................................... 41 Verklarende woordenlijst / lijst van afkortingen ..................................... 43

Jaarverslag 2009 ISD Midden-Langstraat Pagina 2 van 44

WOORD VOORAF

In september 2007 heeft het kabinet met de VNG prestatie-afspraken gemaakt over een afname van het aantal personen met een bijstandsuitkering met 25% over de periode 2007 tot en met 2010. Het belang van een toenemende arbeidsparticipatie werd en wordt nog steeds van groot belang geacht. Arbeidsparticipatie is daarom een dominant thema rond werk en inkomen van de laatste jaren. Met de eerdergenoemde prestatie-afspraken geeft het kabinet een extra aanzet om in 2016 uit te komen op een arbeidsparticipatie tot 80% van de potentiële beroepsbevolking. Het participatiedoel staat centraal bij alle partijen die zich met arbeidsmarktbeleid bezighouden: sociale diensten, UWV Werkbedrijf, Wsw-instellingen, roc’s etc. Meer en meer zullen deze organisaties hun dienstverlening op elkaar moeten afstemmen en zal het Werkplein dè locatie worden voor de dienstverlening aan alle personen, die gericht zijn op arbeidsparticipatie. Ook de ISD speelt zijn rol in dit proces. In tegenstelling tot in 2008 zien we in 2009 de arbeidsparticipatie afnemen. Het werkterrein werk en inkomen werd nadrukkelijk geconfronteerd met de gevolgen van de kredietcrisis. Voor het eerst sinds lange tijd hebben jongeren een verminderd arbeidsperspectief. De uitkeringsaantallen lopen fors op en de verwachting is dat dit beeld zich in 2010 voortzet. Deze ontwikkeling was niet voorzienbaar op het moment dat de ISD zijn uitgangspunten voor de dienstverlening vastlegde in het Meerjarenbeleidsplan 2008-2011. Bijgevoegd vindt u het jaarverslag 2009. Hiermee legt het bestuur van de ISD verantwoording af over de uitvoering van de aan haar opgedragen taken. Het geeft u inzicht in de ontwikkeling van de drie beleidslijnen die de ISD in zijn meerjarenplan 20082011 geformuleerd heeft in de context van het huidige economische klimaat. Ik beveel u het verslag van harte ter lezing aan.

Mr. U Santi voorzitter bestuur ISD Midden-Langstraat


1. CONCLUSIES De ISD Midden-Langstraat is actief op het terrein van werk en inkomen, zorgt voor een rechtmatige, klantgerichte en efficiënte uitvoering van de WWB en aanverwante wetten en regelingen. Kerntaken zijn arbeidstoeleiding, inkomensondersteuning en handhaving. Deze taken vormen de eerste beleidslijn uit het Meerjarenbeleidsplan 2008 - 2011. U leest hierover meer in hoofdstuk 3. De andere twee beleidslijnen uit dat plan, namelijk regionaal arbeidsmarktbeleid en participatie komen aan bod in de hoofdstukken 4 en 5. De belangrijkste conclusies uit de hoofdstukken 3 tot en met 5 hebben wij hieronder vermeld. ISD als betrouwbare uitvoerder van de WWB 95 personen hebben een zodanige dienstbetrekking gekregen, dat zij niet langer een uitkering nodig hebben. Het beleidsplan 'dienstverlenend handhaven' heeft een impuls gegeven aan een verbeterde dienstverlening, waarbij tevens gebruik is gemaakt van de opbrengst van het klanttevredenheidsonderzoek 2008. Er is een ruim positief resultaat behaald op het I-deel (WWB) en op de budgetten IOAW en BBZ. Het re-integratiebudget is volledig benut. Een nieuwe vorm van klantmanagement is grotendeels geïmplementeerd. De WIJ is geïmplementeerd. Er is voldaan aan de eisen met betrekking tot rechtmatigheid. (zie hoofdstuk 3).

Regionaal arbeidsmarktbeleid De samenwerking vanuit het Werkplein is geïntensiveerd en gebaseerd op een ketenjaarplan. De vorming van sectorservicepunten is geïnitieerd. De ISD heeft gefungeerd als programmamanager voor de uitvoering van het activiteitenplan regionaal arbeidsmarktbeleid. Ten behoeve van het regionale arbeidsmarktbeleid is een werkstructuur geïmplementeerd. Met de regio Tilburg is het actieplan Jeugdwerkloosheid vorm gegeven, gericht op het voorkomen en terugdringen van werkloosheid onder jongeren. (zie hoofdstuk 4)

Participatie Activerings- en dienstencentra Heusden hebben een wezenlijke functie gekregen in de maatschappij. De participatieladder is geïntroduceerd en alle klanten zijn hierop ingedeeld. Dit maakt een gerichtere inzet van instrumenten mogelijk. E is een beroep gedaan op additionele (Europese) subsidiestromen. (zie hoofdstuk 5)


2. DE ISD EN ZIJN OMGEVING De ISD Midden-Langstraat is een Openbaar Lichaam. Taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van het bestuur liggen vast in de ‘Gemeenschappelijke regeling ISD MiddenLangstraat’. Deze regeling kent als missie: ‘De dienst zorgt voor het verkrijgen van een zelfstandige bestaansvoorziening van zijn klanten en activeert klanten tot maatschappelijke participatie. Daarnaast zorgt de dienst voor een rechtmatige, klantgerichte en efficiënte uitvoering van de Wet werk en bijstand en daaraan gerelateerde wetten en regelingen.’ De deelnemende gemeenten stellen de ISD budgetten beschikbaar ter bekostiging van de uitkeringen (I-deel), de re-integratie- en activeringsinspanningen, de uitgaven bijzondere bijstand en de apparaatskosten. Hiermee is de betrokkenheid van de gemeenten bij de bedrijfsvoering van de ISD verankerd. De besteding van de budgetten wordt naar het Rijk verantwoord via de gemeentelijke jaarrekening en de jaarrekening van de ISD. In 2009 is een begin gemaakt met het evalueren van de gemeenschappelijke regeling. Dit zou moeten leiden tot de vraag òf en hoe de gemeenschappelijke regeling in een eigentijds jasje gestoken zou kunnen worden. Aanleiding daartoe is de veranderde context van de ISD in relatie tot functioneren en ambitie van de ISD gelet op ontwikkelingen rondom arbeidsmarktbeleid, ketensamenwerking, participatie, WMO.

2.1 De organisatie Het dagelijks bestuur van de ISD wordt gevormd door de portefeuillehouders van de aangesloten gemeenten. Het algemeen bestuur bestaat naast de leden van het dagelijks bestuur uit twee raadsleden van elke gemeente. De directeur van de ISD fungeert als ambtelijk secretaris van het bestuur. Het bestuur stond in 2009 onder voorzitterschap van de heer U. Santi. De bestuurssamenstelling is in 2009 niet gewijzigd. Na een eerdere evaluatie van de bedrijfsvoering over de jaren 2004 tot en met 2007, die tevens een basis legde voor het Meerjarenbeleidsplan 2008 tot en met 2011 is in maart 2009 gestart met een nieuw model klantmanagement, afgestemd op de toekomstige behoeften en rekening houdend met de bewegingen in onze omgeving, zoals het fusieproces tussen CWI en het UWV en de ontwikkeling van een integrale dienstverlening binnen de keten van werk en inkomen. De keuze is gemaakt om het klantmanagement op te splitsen in twee functies. De werkcoach heeft het werkveld re-integratie en activering onder zijn hoede. De inkomensconsulent behartigt de inkomensvraagstukken. Met deze specialisatie verwachten we een klantgerichtere dienstverlening te kunnen bieden. Daarnaast is een kwaliteitsteam geformeerd die verantwoordelijk is voor specifieke kwailteitsaspecten. In het verlengde van deze verandering zijn ook andere functies of organisatieonderdelen waar nodig aangepast. Bij deze operatie is uiteraard nauw samengewerkt met de Ondernemingsraad en afgestemd met het GO/Technisch Beraad. De organisatieaanpassing heeft ook geleid tot een upgrading van het P&O-instrumentarium en is er


gestart met een management development programma en de voorbereiding van een HRcyclus). In afwachting van de organisatieverandering is bewust ingezet op het inhuren van tijdelijk personeel. De organisatieaanpassing maakte het mogelijk te gaan investeren in vast personeel. Enerzijds door voldoende deskundig personeel aan te trekken en anderzijds door het in eigen huis verder kwalificeren van medewerkers. Het aantrekken van nieuwe medewerkers viel echter samen met een toenemende vraag van gemeenten naar ervaren medewerkers. Dit had gevolg dat er sprake was van onvoldoende aanbod om snel in de vraag van de ISD te kunnen voorzien. Dit betekent dat meer ingezet moet worden op het zelf opleiden van medewerkers. In 2010 wordt het implementatietraject afgerond.

2.2 De keten Het UWV en het CWI zijn per 1 januari gefuseerd en onder de naam van UWV WERKbedrijf verder gegaan. De keten van werk en inkomen is hierdoor verkleind tot twee organisaties, die vanuit het Werkplein Midden-Langstraat hun dienstverlening aanbieden. Het Rijk verwacht dat deze samenwerkingsvorm leidt tot efficiencyvoordelen. Daarom zijn vanaf 2009 oplopende en structurele besparingen doorgevoerd in het gemeentefonds. De gevolgen van de crisis waren echter niet voorzien en dit maakte het voor gemeenten ook lastig om de beoogde efficiencywinst daadwerkelijk te realiseren. Ondanks de toenemende werkdruk zijn er in de samenwerking belangrijke stappen gezet, zoals:  Het samenwerken op basis van een ketenjaarplan.  Het verbeteren van de klantgeleiding.  Het inrichten van een informatie- en adviespunt door de ISD.  Het werken vanuit een gezamenlijke front-office.  Het bevorderen van wederzijdse deskundigheid o.a. door gezamenlijke intervisiebijeenkomsten.  Het vormgeven van een gezamenlijke werkgeversbenadering.  Het opstarten van sectorservicepunten.  Het werken met jongerenwerkcoaches.  Een uniforme agressieaanpak. In 2009 werd steeds duidelijker dat de huisvesting niet voldoet aan de kwalificaties die aan een Werkplein worden gesteld. De beschikbare ruimte is onvoldoende voor een eigentijdse presentatie van het Werkplein en voor het bieden van voldoende arbeidsplaatsen aan de eigen medewerkers van het Werkplein.

2.3 De arbeidsmarkt Ontwikkeling economie In september 2008 was Nederland de top van de hoogconjunctuur in termen van groei gepasseerd. Vervolgens werden de gevolgen van de recessie steeds zichtbaarder. Het CPB geeft in de Nieuwsbrief van december 2008 aan dat de economie in 2009 naar verwachting 4% krimpt, hoofdzakelijk als gevolg van een scherp terugvallende uitvoer,


een gevolg van het afnemen van de wereldhandel, maar ook door afnemende investeringen en consumentenbestedingen. Pas in het derde kwartaal 2009 was er voor het eerst weer een groei van de economie en kwam daarmee er een einde aan de recessie. De opleving in het derde kwartaal komt vooral door een herstel van de export (wederuitvoer en uitvoer van Nederlandse producten). De consumptie herstelde zich in het derde kwartaal eveneens licht vooral door een toename van de overheidsconsumptie. Het CBP raamt nu voorzichtig een economische groei van 1,5% voor 2010. De vertaling hiervan naar een verbeterde werkgelegenheid volgt echter pas later. De krimp van de economie leidde tot een afname van de werkgelegenheid die de grootste is in meer dan vijfentwintig jaar. Omgerekend naar voltijdbanen was het aantal banen 113 duizend minder dan in het vierde kwartaal van 2008. Het aantal NWW-ers in Nederland nam met 91 duizend toe tot 508 duizend. Een stijging van 22%. In NoordBrabant en Midden-Brabant nam het aantal werkzoekenden met 34 en 28% bovengemiddeld toe. Dit heeft ingrijpende gevolgen gehad voor de dienstverlening op de Werkpleinen en voor het volumetoename van uitkeringsregelingen, zoals de WW en de WWB. Ook de Midden-Langstraat laat een forse stijging zien. Het aantal NWW-ers nam met 24% toe. Daarbij moet worden opgemerkt dat de werkloosheidscijfers positief worden beïnvloed door de deeltijd-WW die per 2 april 2009 als tijdelijke crisismaatregel is ingevoerd. Personen die onder deze regeling vallen, behoren in het algemeen niet tot de werkloze beroepsbevolking en ook niet tot de niet werkende werkzoekenden. De gemiddelde werkloosheid in de Midden-Langstraat is iets lager (5,7%) dan in MiddenBrabant (6%) en ligt nog ruim beneden het landelijke niveau van 6,8%. Kijkend naar de leeftijdsopbouw is het opvallend dat in vergelijking met bovenregionale en landelijke cijfers het aandeel jeugdwerklozen relatief kleiner is en het aandeel van werklozen 45 jaar en ouder relatief groter.

Niet werkende werkzoekenden

12-2008

12-2009

mutatie

Nederland Noord-Brabant Werkplein Waalwijk Heusden Loon op Zand Waalwijk

416.891 52.730 2.279 843 469 967

507.796 70.750 2.819 993 577 1.249

+22% +34% +24% +18% +23% +29%

15-26 jr. 12% 12% 8% 7% 10% 8%

27-44 jr. 41% 39% 36% 39% 34% 35%

> 45 jr. 47% 49% 56% 54% 56% 57%

De volgende grafiek laat de groei van de werkloosheid in 2009 zien. We zien dat ide jeugdwerkloosheid een grilliger verloop laat zien dan de groei van de andere categorieën. De groei van de jeugdwerkloosheid nam aanvankelijk sterktoe om in het tweede halfjaar duidelijk af te nemen. In het vierde kwartaal steeg de categorie 27 tot 45 jaar het hardst. De werkloosheid onder personen van 45 jaar en ouder nam het minst toe, maar neemt vanaf het laatste kwartaal wel fors toe. Met 56% telt deze categorie meer dan de helft van


het aantal niet werkende werkzoekenden. Dit is aanmerkelijk hoger dan de provinciale en landelijke cijfers van 45 en 46%.

Werkplein - NWW in %

180 170 160 150 140 130 120 110 100 dec -08

feb-09

J ongeren < 27

apr-09

jun-09

27 - 45 jaar

aug-09 45 - 65 jaar

okt-09

dec -09

totaal NW W

Vraag en aanbod Het aantal vacatures nam in alle sectoren duidelijk af, waarbij de sectoren bouw en industrie en de uitzendbranche het zwaarst getroffen lijken te zijn. In de regio MiddenBrabant daalde het aantal vacatures het meest in de Industrie, de Groothandel en de Transportsector, terwijl er juist een stijging was in de sector gezondheids- en welzijnszorg. De arbeidsmarkt is als zeer ruim te typeren. Er zijn verhoudingsgewijs veel direct beschikbare werkzoekenden ten opzichte van het aantal openstaande vacatures. Het Werkplein Midden-Langstraat kent alleen een krapte voor het beroep van chauffeur. Kijkend naar bedrijfstak dan zijn de meeste vacatures beschikbaar binnen de uitzendbranche, de handel, de gezondheids- en welzijnszorg en de industrie. Op de lange termijn is er sprake van krapte bij een beperkt aantal beroepen: verzorgend personeel, aannemers en installateurs, hulpkrachten bouw en horeca, bouwvakkers, bakkers en slagers.

2.4 De klanten De recessie heeft duidelijke gevolgen gehad voor het bestand van de ISD. Het uitkeringsbestand nam fors toe. Het aantal WWB-ers jonger dan 65 jaar zelfs met 15%. Dit is hoger dan de stijging van het landelijke bijstandsvolume van 9%, maar gelijk aan de toename van het aantal WWB-ers in Midden-Brabant. Dit past in het beeld van de bovengemiddelde stijging van de werkloosheid in Noord-Brabant en Midden-Brabant. De bestandstoename manifesteerde zich in alle categorieën. De instroom onder jongeren nam met 4% toe. Dit is de categorie die het eerst oploopt tegen een economische terugslag, bijvoorbeeld doordat het uitzendwerk waar jongeren veel gebruik van maken, aan kracht inboette. Het merendeel van het bestand bestaat uit personen van 45 jaar en ouder. Jaarverslag 2009 ISD Midden-Langstraat Pagina 8 van 44

WWB, IOAW, IOAZ in leeftijd (2009) 10%

< 27 jr.

12%

27-45 jr.

48%

30%

45-65 jr. > 65 jr.

De ISD heeft in 2009 zijn bestand voor het eerst ingedeeld aan de hand van de participatieladder. De indeling op de ladder geeft aan welke afstand er is tot de arbeidsmarkt en geeft daarbij tevens aan of er al dan niet sprake is van een groeiperspectief. In feite geeft de ladder inzicht in de mate van participatie van de klant. Is er sprake van werk, van arbeidsactivering, van sociale activering dan wel maatschappelijke participatie. Of is er sprake van geïsoleerd leven. Gekozen is voor de participatieladder, omdat deze een beter geobjectiveerde categorisering biedt dan de indeling op de klantprofielen bemiddeling, arbeidsactivering, tijdelijke rust, maatschappelijke participatie zorg en rust, waarmee aanvankelijk werd gewerkt. Periodiek worden de ontwikkelingen van de klant op de ladder in beeld gebracht. Het overzicht in de volgende tabel maakt duidelijk dat het merendeel de slag naar werk niet op korte termijn kan maken, ook niet als er sprake is van een aantrekkende arbeidsmarkt. Wel zien we op alle niveaus dat er sprake is van groeipotentieel. Blijvende investering is nodig om deze personen op een hogere plaats op de ladder te krijgen dan wel hun kennis en.vaardigheden op niveau te houden zodat terugval voorkomen wordt.

Participatieladder

Betaald werk regulier Betaald werk met ondersteuning Betaald werk met ondersteuning zonder groeipotentieel Onbetaald werk met groeipotentieel Onbetaald werk zonder groeipotentieel Deelname georganiseerde activiteiten met groeipotentieel Deelname georganiseerde activiteiten zonder groeipotentieel Sociale contacten buiten de deur met groeipotentieel Sociale contacten buiten de deur zonder groeipotentieel Geïsoleerd met groeipotentieel Geïsoleerd zonder groeipotentieel

Aantal klanten in % 1% 5% 4% 6% 6% 14% 5% 16% 29% 7% 7%

2.5 Klantenparticipatie Klantenparticipatie krijgt o.a. vorm door de inbreng van de WWB-kamer van de klantenraad gemeenten Heusden, Loon op Zand en Waalwijk. Deze adviseert het bestuur


van de ISD gevraagd en ongevraagd. De WWB-kamer vergaderde in 2009 zeven keer. Daarnaast namen leden van de klantenraad ook deel aan bijeenkomsten van de gemeenten Heusden, Loon op Zand en Waalwijk op het terrein van armoedebestrijding of WMO-participatie. De klantenraad heeft laten blijken een sterke voorstander te zijn van een uniforme dienstverlening aan alle klanten door de ISD. Verder hecht zij er aan dat overschotten op het inkomensdeel in het verlengde van de bestemming worden ingezet, ter versterking van de activerings- en re-integratiemogelijkheden van de dienst. Met de inwerkingtreding van de nieuwe Wsw is voor de klantenparticipatie in het kader van die wet aansluiting gezocht bij de opzet van de klantenraad van de ISD. In 2009 is verkend of de klantenparticipatie verbreed zou kunnen worden met het UWV WERKbedrijf. Nu een integrale dienstverlening binnen de Werkpleinen steeds meer vorm krijgt, is een bijpassende vorm van klantenparticipatie wenselijk. Realisatie hiervan is in 2009 nog niet mogelijk gebleken. Een complicerende factor is dat het UWV WERKbedrijf niet met lokale ‘maar met regionale en landelijke klantenparticipatie werkt. Met belangstelling wordt wel uitgezien naar de voorzichtige pogingen die in den lande op dit terrein worden ondernomen. Naast de WWB-kamer heeft in 2009 klantenparticipatie ook gestalte gekregen door het houden van een klanttevredenheidsonderzoek. Hiervoor is gebruik gemaakt van de expertise van Stimulansz. In het algemeen zijn klanten tevreden over de dienstverlening van de ISD en gaven hiervoor een gemiddelde score van 7,16. De ISD scoorde hoog op de snelheid en stiptheid van uitbetalen en de openingstijden. Minder tevreden zijn klanten over de duidelijkheid van formulieren en de wijze van aanvragen. Niet geheel tevreden zijn klanten over de snelheid van de bezwaarprocedure, de uitkomst daarvan en de privacy in de wachtruimte. Acties zijn ondernomen om hierin verbetering aan te brengen o.a. door een gerichtere informatieverstrekking. Nieuw is dat in 2009 voor het eerst de deelnemers aan een concreet project (detacheringen) betrokken zijn bij de evaluatie van dat project. In het volgende hoofdstuk leest u daarover meer.


3. UITVOERING WWB EN AANVERWANTE REGELINGEN In dit hoofdstuk wordt beleidslijn 1 van het Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 toegelicht. Deze beleidslijn is als volgt omschreven.

Iedere klant is in beeld, staat op een sport van de werkladder en volgt het daarbij passende traject. Wij hebben de vraagzijde van de arbeidsmarkt goed in beeld en zorgen dat de bemiddelbare klant in contact wordt gebracht met werk en werkgevers.

3.1 Inleiding De uitvoering van de WWB is onze core business en vormt daarmee beleidslijn 1 uit het Meerjarenbeleidsplan 2008-2011. In het kader van deze beleidslijn zijn een aantal wettelijke en niet wettelijke ontwikkelingen vermeldenswaardig. Wettelijke ontwikkelingen:  Een essentiële koersverandering binnen de sociale zekerheid is ingezet met de invoering van de WIJ op 1 oktober 2009. De WIJ geeft de jongere tot 27 jaar een werkleerrecht. Het recht op een inkomensvoorziening is daarbij achtergesteld. Hierop bestaat pas recht als een werkleeraanbod buiten toedoen van de jongere niet mogelijk is. De raden hebben de uitvoering van de WIJ opgenomen in de gemeenschappelijke regeling ISD Midden-Langstraat. De ISD heeft twee werkcoaches belast met de begeleiding van de jongeren.  Een tweede verandering in de WWB is de veranderde arbeidspositie voor alleenstaande ouders. Vanaf 2009 geldt voor alleenstaande ouders met kinderen tot 5 jaar een scholingsplicht als zij een beroep doen op vrijstelling van de sollicitatieplicht. De gedachte is dat de combinatie zorg en scholing voor deze categorie uitkeringsgerechtigden beter te combineren is dan zorg en werk.  Tot slot is de langdurigheidstoeslag per 1 januari 2009 gewijzigd. Er zijn meer mogelijkheden gekomen om eigen beleid te voeren. De financiering van de toeslag vindt niet langer plaats uit het Inkomensdeel maar uit het gemeentefonds. Niet wettelijke ontwikkelingen:  Begin 2009 is de organisatie heringericht. Het klantmanagement is gesplitst in de onderdelen werk en inkomen, waarbij de werkcoach het primaire aanspreekpunt is voor de klant en de inkomensconsulent zorgt voor de inkomensverstrekking en andere vormen van inkomensondersteuning. Wij verwachten hierdoor een betere dienstverlening te bieden.  De gevolgen van de economische crisis werden duidelijk voelbaar in de bedrijfsvoering. In deze context heeft de ISD gewerkt aan de volgende doelen die in het Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 zijn opgenomen:  Het ontwikkelen van een klantvolgsysteem als informatie- en sturingsinstrument  Het Integreren van de werkladder in het reguliere werkproces.


    

Het opstarten van een werkgeversproject, waarbij wensen van werkgevers en plaatsingsmogelijkheden voor de klanten meer inzichtelijk worden. Het ontschotten van ons werkproces. Het herbeoordelen van klanten zonder arbeidsplicht. Het evalueren van de aanbesteding op het gebied van re-integratie en activering. Het handhaven op een hoogwaardige, systematische en integrale manier.

3.2 Bestandsontwikkeling De situatie op de arbeidsmarkt heeft geleid tot een sterke bestandstoename. De uitstroom naar werk bleef achter bij de verwachtingen en de instroom nam sterk toe, vooral in het tweede semester. Deze tendens zal zich naar verwachting ook in 2010 voortzetten. Het aantal aanvragen algemene bijstand steeg van 352 naar 569. Bijna de helft (48%) van de aanvragers heeft een leeftijd tussen 27 en 45 jaar, een derde is 45 jaar en ouder en ongeveer eenvijfde (19%) is jonger dan 27.

Bijstandsafhankelijkheid kan divers zijn. In 2009 waren de meest voorkomende aanleidingen tot het doen van een aanvraag einde dienstbetrekking, einde relatie en einde WW-uitkering. Behalve het WWB-bestand kende ook het IOAW-bestand relatief een grote toename.

Uitkeringen op 31 december 2009

Totaal WWB w.v. ( 65+)

IOAW IOAZ BBZ TOTAAL

Loon op Zand

Waalwijk

2009

2008

2009

2008

2009

2008

2009

2008

1125 123 43 15 0 1183

989 123 31 16 4 1040

401 37 8 3 0 412

362 37 8 4 0 374

159 16 6 6 0 171

149 17 5 6 3 163

565 70 29 6 0 600

478 69 18 6 1 503


Heusden

Als de bestandstoename vergeleken wordt met die van de werkloosheid in het algemeen dan zien we overeenkomsten. In Noord-Brabant is de werkloosheid aanmerkelijk meer toegenomen dan in geheel Nederland. Dit zien we ook terug in de toename van het aantal bijstandsuitkeringen. In 2009 is het aantal bijstandsuitkeringen in Nederland met 9% toegenomen. In Noord- en Midden-Brabant met 11 respectievelijk 15%. De MiddenLangstraat kent eveneens een stijging van 15%. Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat jongeren die onder de WIJ vallen in 2009 nog geregistreerd zijn onder de WWB. Het gaat om 70 personen. Opvallend is dat de instroom in Loon op Zand ten opzichte van 2008 is afgenomen en daarom het WWB-bestand het minst steeg.

3.3 Arbeidstoeleiding en participatie Het beleidsdoel 're-integratie en participatie' kent de werkdoelen: A. Beperking van instroom in de uitkering B. Stimuleren van uitstroom naar werk C. Voorkomen van maatschappelijke uitsluiting.

A. Beperking van de instroom Scholing/training Voor een duurzame plek op de arbeidsmarkt is een startkwalificatie van groot belang. Tot 18 jaar geldt er een kwalificatieplicht, waardoor in principe geen jongere de school kan verlaten zonder een startkwalificatie. Er wordt sterk ingezet op het voorkomen van schooluitval. Met een integrale, sluitende aanpak wordt instroom in en langdurig aangewezen zijn op een WWB-uitkering voorkomen. Midden-Langstraat zet in dit verband trajectbegeleiding en netwerkoverleg in via het project ‘Workmate’. De ISD is partner in dit overleg, De poortwachtersfunctie Binnen de keten is een werkgeversteam operationeel. Het accountmanagement van de ISD maakt daarvan deel uit. Voordat een werkzoekende wordt verwezen naar de uitkeringsintake, worden de mogelijkheden voor directe bemiddeling nauwlettend bekeken. Als onderdeel van de gezamenlijke vraaggerichte werkgeversbenadering is


deze methode in 2009 voortgezet. De poortwachtersfunctie kan worden versterkt door de aanwezigheid van sectorservicepunten. Voor een verdere toelichting hierop wordt verwezen naar hoofdstuk 4. Fraudepreventie maakt verder onderdeel uit van de poortwachtersfunctie (zie 3.8 dienstverlenend handhaven). Directe bemiddeling wordt vooral voor beter bemiddelbaren ingezet. Op basis van de resultaten in 2009 zien we een verschuiving. Daar waar deze werkwijze eerder een aantal rechtstreekse plaatsingen opleverde en dus beperking van de instroom, zien we in 2009 dat deze mogelijkheden beperkter bleken te zijn. Toch is deze effectief. Omdat de klant afzag van het doen van een aanvraag, of sprake was van een oneigenlijke aanvraag dan wel handhaving toekenning van een uitkering in de weg stond, deed 29% van de aanvragers geen beroep meer op een uitkering of werd de aanvraag afgewezen. Work First Hoewel de work firstmethode soms negatief in de publiciteit komt, heeft het zich ontwikkeld tot een reguliere aanpak voor alle doelgroepen; zowel voor het zittend bestand als voor de nieuwe instroom. Work first wordt daarom vooral ingezet als een vorm van diagnose en training. Daarnaast brengt het deelnemers in beweging. Ook in 2009 verzorgde SagEnn de work first.

B. Uitstroom naar werk Uitgangspunt van dienstverlening is dat een ieder zelf verantwoordelijk is voor zijn levensonderhoud. Het activerings- en re-integratiebeleid is hierop afgestemd, wat o.a. betekent dat zeer terughoudend omgegaan wordt met arbeidsontheffingen en dat verleende ontheffingen periodiek worden getoetst op houdbaarheid. Ook in 2009 hebben we actief ingezet op het inzetten van de arbeidsplicht en het beperken van eventuele ontheffingen. In het beleidsplan 2009 zijn we uitgegaan van een uitstroom naar werk van 125 personen. Dit hebben we niet kunnen realiseren door de economische omstandigheden en de daarmee verband houdende teruglopende werkgelegenheid. Onze uitstroominspanningen hebben de volgende resultaten opgeleverd: 1. Rechtstreekse uitstroom vanuit uitkering naar regulier werk 53 2. Doorstroom vanuit detacheringsbanen naar regulier werk 31 3. Doorstroom vanuit de voormalige WIW en ID naar regulier werk 11 Daarmee komt het totaal aantal personen dat niet meer afhankelijk is van uitkering en/of subsidie op 95. Deze aantallen kunnen nog oplopen, omdat bij het sluiten van het boekjaar nog beëindigingsonderzoeken afgerond moesten worden. Instrumenten Bij de inzet van instrumenten laten we ons ondersteunen door gespecialiseerde bedrijven. Hiervoor zijn we voor de jaren 2008 en 2009 met verschillende reintegratiebedrijven overeenkomsten aangegaan. Work First, detacherings- en participatiebanen, diagnostiek, belastbaarheidsonderzoeken, duale trajecten, jobhunting, specifieke ondersteuning van alleenstaande ouders zijn beschikbaar. Naast de inkoop


van instrumenten/producten verrichten werkcoaches ook re-integratieactiviteiten, de niet wettelijke taken. Door de toenemende werkdruk is hierop minder ingezet. De participatieladder Om een goed traject te kunnen afspreken met de klant is het belangrijk dat we onze klanten goed kennen door vooraf een goede diagnose te stellen. Bij het traject dat de klant vervolgens aflegt op weg naar regulier werk of maatschappelijke participatie zijn we de participatieladder gaan gebruiken. Zoals in hoofdstuk 2 kan worden gezien, kent de ladder de sporten: van nog niet meedoen aan de maatschappij tot aan betaald werk. Samen met de klanten werkt de ISD er aan dat zij telkens een sport hoger op de participatieladder komen te staan. Dit gebeurt onder het motto dat iedereen naar vermogen kan meedoen aan de maatschappij. De klant klimt als het ware, sport voor sport, naar zijn/haar uiteindelijke doel. Periodiek worden de bewegingen op de ladder in beeld gebracht, waardoor meer inzicht ontstaat over de inzet en de resultaten van de reintegratieactiviteiten. Samen met 19 andere gemeenten zijn we door de VNG als koploper aangewezen voor de (landelijke) invoering van de participatieladder. Op diverse plaatsen in het land wordt het sociale dienst-adagium ‘Werk’ verruild voor ‘Participatie’. Niet langer focus op deelname van klanten aan het arbeidsproces (alleen), maar focus op volwaardige deelname van inwoners aan de samenleving (in een betaalde baan, met vrijwilligerswerk of gewoon betrokken in de buurt). Participatie van inwoners vormt niet alleen voor de Sociale Dienst het centrale uitgangspunt van handelen, maar ook voor de ISD-gemeenten (o.a. WMO), scholen (startkwalificatie), instellingen (behandeling) en zelfs voor Politie en Justitie zullen op termijn de effecten merkbaar zijn. ISD-ML ziet zichzelf tezamen met betrokken regionale partners als de motor achter de invoering van de Participatieladder en het Participatiedenken. Wij willen benadrukken dat het project Participatieladder er uiteindelijk op is gericht om de basis van de Participatieladder in alle gemeenten van Nederland te implementeren. Het centrale doel dat we daarmee dichterbij willen brengen is om te komen tot één taal voor participatiebeleid en één meetsysteem om de mate van participatie van mensen inzichtelijk te maken. In verband met de invoering van de participatieladder is een werkgroep aan de slag gegaan om de behoefte aan instrumenten in beeld te brengen. Dit zal input opleveren voor een mogelijke nieuwe nieuwe aanbesteding vanaf 2011. In afwachting daarvan zijn de lopende afspraken voor 2010 verlengd. Gelet op de ontwikkelingen met betrekking tot de participatieladder is vooralsnog niet overgegaan op de implementatie van een nieuw klantvolgsysteem, maar gaat de aandacht uit naar een betere registratie in en gebruikmaking van de huidige systemen. Actievere benadering van de doelgroep Anw-ers en nuo-ers Personen met een Anw-uitkering en nuggers die zich actief beschikbaar stellen voor arbeid kunnen via de ISD aanspraak maken op ondersteuning. In het verleden is er voor


gekozen deze doelgroep niet actief te benaderen, maar te ondersteunen als daarop een beroep werd gedaan. Op basis van het bestuurlijk akkoord hebben wij een taakstelling om deze arbeidsreserve meer in beweging te brengen op weg naar werk dan wel om hen anderszins maatschappelijk te laten participeren. Om deze inzet mogelijk te maken hebben we een beroep gedaan op Europese subsidie (ESF-A). De uitvoering van dit ESF-project start in 2010. Naast nuggers maken ook arbeidsbelemmerden (gedeeltelijk arbeidsongeschikten) en 55+-ers deel uit van het project.

Detacheringsbanen Vanaf 2008 werken we hiervoor samen met Randstad Rentree, SagEnn en WML. Detacheren is interessant omdat het een zeer belangrijke stap naar regulier werk kan betekenen en omdat het de druk op het I-budget vermindert. Het is echter een kostbaar instrument. Er moet daarom een reëel uitstroomperspectief bestaan. In 2008 is dit instrument vaak ingezet. De vooruitzichten op de arbeidsmarkt waren goed, maar de veranderde omstandigheden hebben geleid tot een heroverweging van de inzet van dit instrument vanaf 2009. Nieuwe detacheringen worden alleen nog bij uitzondering aangegaan en bestaande detacheringen worden verlengd als er met de inzet van dit instrument voldoende duurzaam uitstroomperspectief aanwezig is. In totaal zijn 105 personen gedetacheerd. Ruim 60% was langer dan 1 jaar werkloos en ruim de helft was ouder dan 40 jaar. Van de deelnemers was ongeveer een kwart allochtoon. In 2009 zijn 31 personen doorgestroomd naar regulier werk. Op het einde van het jaar waren nog 16 personen in een detacheringsbaan actief. Op basis hiervan concluderen we dat dit instrument, ondanks het forse prijskaartje dat hieraan hangt een toegevoegde waarde heeft, zeker als gekeken wordt naar de besparing op de langere termijn van degenen die aan de slag zijn gegaan Onder de deelnemers is voor de tweede keer een cliëntbelevingsonderzoek gehouden, waarbij vragen zijn gesteld over de betrokkenheid van de deelnemers, de informatieverstrekking door de ISD, de tevredenheid over de begeleiding en ondersteuning door de RIB's. O.a. is gebleken dat de RIB's onvoldoende kennis hebben van vacatures in de regio en dat de effectiviteit van trajecten verbeterd kan worden door mee rekening te houden met wat de klant zelf wil. De klanttevredenheid over de RIB's was 6,4 en daarmee lager dan de 7 die in 2008 werd gescoord. Mogelijkheid speelt hierbij het verminderde uitstroomperspectief een rol. Dienstencentra Heusden In het kader van de 'verknoping' tussen de beleidsterreinen WMO en WWB is vanaf 2008 het project Dienstencentra Heusden gerealiseerd, specifiek voor de groep klanten met het profiel 'maatschappelijke participatie, zorg en rust'. De belangrijkste doelstelling van de Dienstencentra is de activering van alle uitkeringsgerechtigden die daartoe in staat zijn en daarmee de negatieve spiraal van de bijstand proberen te doorbreken. Gelijktijdig met het activeren van deze doelgroep ondersteunt het centrum door haar activiteiten de inwoners van de gemeente Heusden


die dat nodig hebben. Zo snijdt het mes aan twee kanten. Hierop komen we terug onder het hoofdstuk Participatie. In twee wijken in Heusden (Oudheusden en Vlijmen-Vliedberg) zijn deelnemers met een WWB-uitkering getraind tot interviewer. Vervolgens zijn interviews gehouden met andere personen met een WWB-uitkering. Op die manier zijn wensen en behoefte aan activiteiten in de wijk 'opgehaald'. Gekeken is of deze activiteiten al op een andere manier aangeboden werden en is er vervolgens een activiteitenplan per wijk opgesteld. Taal- en computercursussen, multicultureel koken, hulp bij het invullen van formuleren, inloopuurtjes, etc. zijn voorbeelden. In totaal zijn 40 personen in het project ingestroomd, waarvan 26 WWB-ers. Hiervan zijn eind 2009 nog 21 personen actief (waarvan 11 WWB-ers). Alle deelnemers hebben een contract, hetzij een detacheringscontract, hetzij een deelnemers- of vrijwilligersovereenkomst waarbij gewerkt wordt met behoud van uitkering (al dan niet WWB). Met 4 medewerkers is een detacheringscontract gesloten. Van hen zijn 2 medewerkers volledig uitkeringsonafhankelijk en ontvangen 2 personen nog aanvullende WWB. Vier deelnemers hebben een UWV-uitkering, waarvan 1 deelnemer met inzet van een IRO als activeringsmedewerker aan het project deelneemt. Een deelnemer heeft een Anw-uitkering. In totaal zijn 6 deelnemers door het project volledig uit de WWB gestroomd (waarvan 1 deelnemer nog als activeringsmedewerker actief is). Voortrajecten WSW Vanaf 2008 is het mogelijk om personen op de wachtlijst Wsw een voortraject aan te bieden als voorbereiding op Wsw-dienstverband. Het werd niet acceptabel geacht dat personen hun vaardigheden tijdens een lange wachttijd verliezen. Daarom is besloten de voortrajecten WSW te financieren met behulp van het werkdeel. Aanvankelijk in de vorm van een detacheringsbaan, maar gelet op de hoge kosten die hiermee gemoeid waren, is medio 2009 overgegaan tot plaatsing in een voortraject met behoud van uitkering. Tot en met 2009 zijn 44 personen op een voortraject geplaatst, waarvan in 2009 21. Hiervan werken 5 personen met behoud van uitkering. Voormalige ID en WIW-banen Bij de start van de ISD ging 85% van het w-deel op aan de oude gesubsidieerde arbeid. Verhoogde uitstroom uit deze regelingen en afname van de uitgaven was nodig om meer ruimte te creëren in het w-deel. Bij ongewijzigd beleid zou er onvoldoende ruimte zijn voor de financiering van nieuwe re-integratieactiviteiten. Ook speelde een rol dat het Rijk het w-deel, dat aanvankelijk gebaseerd was op de omvang van de oude gesubsidieerde arbeid tot 2011 zou gaan ombouwen naar een objectief verdeelmodel. Om die reden is de financiering van de voormalige ID- en WIW-banen vanaf 1 januari 2005 aangepast. In het verslagjaar nam het aantal WIW-ers met vijf personen af. Vier van hen bereikten de pensioengerechtigde leeftijd. In het kader van de voormalige ID-banen stroomden 11 personen uit naar regulier ongesubsidieerd werk, 2 personen bereikten de pensioengerechtigde leeftijd en 2 personen waren om medische redenen niet langer geschikt voor hun werk.


De uitstroom zal de komende jaren zeer beperkt zijn. De kosten nemen dus nog maar in beperkte mate af. De oorspronkelijke doelstelling van een reductie van de kosten van alle voormalige ID- en WIW-banen met 10% per jaar vanaf 2005 is gerealiseerd. In Loon op Zand zijn echter de WIW-kostenmet 45% van het W-deel nog onevenredig hoog in vergelijking met het beschikbare budget. Hierin komt de eerste jaren nauwelijks verandering.

Voormalige WIW en ID-werknemers

Totaal WIW ID WIW-uitgaven ID-uitgaven

2009

2008

25

30

51

65

641.101

700.754

411.551

480.706

Heusden 2009

Loon op Zand

Waalwijk

2008

2009

2008

2009

2008

4

5

10

11

11

14

13

19

11

12

27

35

95.434

118.923

217.420

230.695

328.246

351.136

106.333

134.842

80.927

86.792

224.291

259.072

C Voorkomen van maatschappelijke uitsluiting Elke activiteit op het terrein van activering en re-integratie draagt bij aan het voorkomen van maatschappelijke uitsluiting. Voor zover arbeidsactivering niet haalbaar is, kan maatschappelijke participatie bevorderd worden. Dit kan door toepassing van het (lokale) armoedebeleid inclusief schuldhulpverlening, maar ook door het ontwikkelen van wijkgerichte activiteiten. Hiervoor wordt verwezen naar hoofdstuk 5.

3.4 Financiën activering en re-integratie Het macrobudget wordt verdeeld volgens een bepaalde methodiek. Rekening wordt gehouden met het aantal personen per gemeente dat in aanmerking komt voor ondersteuning bij het vinden van arbeid. Het gaat hierbij om zowel uitkeringsgerechtigden als niet-uitkeringsgerechtigden en ANW-ers. Dit objectieve verdeelmodel is nog niet volledig doorgevoerd. Over 2009 is het werkdeel voor 1/3 gebaseerd op de historische kosten en voor 2/3 op basis van het objectieve verdeelmodel. In 2010 is de verhouding respectievelijk 1/6 en 5/6. Daarna wordt geheel volgens het nieuwe model verdeeld. Het historische model is gebaseerd op de re-integratiekosten met als basis 2003. Het W-deel maakt onderdeel uit van het Participatiebudget. Het budget is geoormerkt. Overschotten worden teruggevorderd door het Rijk. Wel kan maximaal 25% van het budget meegenomen worden naar het volgende jaar. Dit maakt het mogelijk een voorziening te treffen voor verplichtingen die aangegaan zijn in het begrotingsjaar, maar pas in het volgende jaar zullen leiden tot kosten. De uitgaven over 2009 zijn hoger dan het beschikbare jaarbudget. Dit is een gevolg van de voorfinanciering van arbeidsplaatsen van WSW-ers op de wachtlijst en de verplichtingen op de (afnemende kosten van) detacheringsbanen. Voor Loon op Zand geldt in het bijzonder dat de kosten van de voormalige WIW- en ID-banen onvoldoende zijn gedaald.


Kijkend naar de individuele budgetten van elke gemeente zouden Loon op Zand en Heusden geconfronteerd worden met tekorten. Waalwijk daarentegen met een overschot. In september 2009 is de meeneemregeling met terugwerkende kracht veranderd. In plaats van 60% kan nog maar 25% meegenomen worden naar het volgende jaar. Voor Waalwijk zou dit leiden tot een aanmerkelijke teruggave aan het Rijk. De dienstverlening van de ISD is gebaseerd op het uigangspunt dat er geen onderscheid wordt gemaakt naar herkomstgemeente. Daarom heeft het algemeen bestuur gekozen voor het intergemeentelijk inzetten van het W-deel. Voorafgaand aan dat besluit van het algemeen bestuur is over deze budgetuitwisseling met de colleges van de drie gemeenten overeenstemming bereikt.

W-deel per gemeente o.b.v. intergemeentelijke inzet

Totaal Beschikbaar budget Uitgaven Meeneemregeling

Heusden

Loon op Zand

Waalwijk

4745.355

1.764.798

860.807

2.119.750

4.825.641

1.794.656

875.371

2.155.615

-80.286

-29.859

-14.564

-35.864

3.5 Inkomen Afwikkeling aanvragen De ISD wil alle aanvragen algemene bijstand afhandelen binnen acht weken en 95% binnen vier weken, mits de klant zijn gegevens volledig en tijdig heeft aangeleverd. AIs deze laatste norm niet wordt gehaald, verstrekt de ISD ongevraagd een voorschot. De doorlooptijden zijn opgelopen. Dit vooral als gevolg van het hogere aantal aanvragen. Daarnaast speelt een rol dat onvoldoende ervaren inkomensconsulenten beschikbaar zijn. De productie ligt hierdoor tijdelijk op een lager niveau. Via interne scholing vindt de vereiste kwalificatie plaats. De 4-wekennorm is bij ruim 76% van de aanvragen gehaald. De gemiddelde doorlooptijd kwam uit op 40 dagen.


3.6 Financiën WWB, IOAW, IOAZ en BBZ. Gemeenten zijn financieel en inhoudelijk verantwoordelijk zijn voor de bijstandsuitgaven. Deze worden betaald uit het I-deel dat het Rijk jaarlijks beschikbaar stelt. Tekorten blijven voor eigen rekening. Overschotten mogen behouden worden. Deze vorm van budgettering geldt niet voor de IOAW-, IOAZ- en BBZ-uitkeringen. Het Rijk draagt 75% en de gemeenten 25% van deze lasten. De ontwikkeling van de inkomsten en uitgaven blijkt uit de volgende tabel. Ook dit jaar is sprake van een ruim overschot. Maximaal 15% van het jaarbudget kan gereserveerd worden voor eventuele toekomstige tekorten. De maximale reserve blijft intact. Uitgaven algemene bijstand

Totaal 2009 Budget Uitgaven % budget

Heusden

Loon op Zand

Waalwijk

2008

2009

2008

2009

2008

2009

2008

13.375.126 12.853.331 12.542.610 12.633.496 94 98

4.894.104 4.652.565 95

4.703.078 4.854.231 103

1.589.901 1.894.613 119

1.635.805 1.809.663 111

6.891.121 5.995.432 87

6.514.448 5.969.602 92

Op de uitkeringsregelingen IOAW en BBZ zijn eveneens positieve resultaten behaald. De IOAZ kende een klein tekort. Deze overschotten zijn sinds de jaarrekening 2007 niet meer geoormerkt, maar moeten wel binnen het verlengde van de Wet Financiering Abw, IOAW en IOAZ worden aangewend. In principe zijn de overschotten vrij besteedbaar. De overschotten worden toegevoegd aan de reserve inkomensdeel Uitgaven IOAW, IOAZ en BBZ 2009

Totaal IOAW IOAZ BBZ

Loon op Zand

Waalwijk

Uitgaven

Over

Uitgaven

Over

Uitgaven

Over

Uitgaven

Over

526.627 229.273 200.094

9.898 -10.874 77.868

117.867 53.894 51.122

-23.737 4.372 57.799

100.354 87.622 66.382

-2.216 -16.323 -13.866

308.406 87.757 82.590

35.851 1.077 33.935


Heusden

Vanaf januari 2010 zijn gemeenten overigens volledig verantwoordelijk voor de uitvoering en de financiering van de IOAW, IOAZ en BBZ (levensonderhoud) op een wijze die overeenkomt met de WWB.

3.7 Aanvullende inkomensondersteuning Langdurigheidstoeslag De WWB maakt het mogelijk om personen die langdurig een minimuminkomen ontvangen een langdurigheidstoeslag te verstrekken. Aanvankelijk op basis van landelijke criteria, maar vanaf 1 januari 2009 in grotere mate op basis van criteria van de lokale overheid. Financiering van de toeslag vindt plaats via het Gemeentefonds. In december 2008 heeft het Algemeen Bestuur de Verordening Langdurigheidstoeslag 2009 vastgesteld. Uitkeringsgerechtigden en werkenden met een inkomen tot 105% van de bijstandsnorm komen in aanmerking als zij aan de referteperiode van vijf 5 jaar voldoen. De grens van 105% is bepaald om te voorkomen dat werkaanvaarding op basis van het minimumloon leidt tot een inkomensverslechtering. De toeslag bedraagt € 495 voor gezinnen, € 444 voor alleenstaande ouders en € 347 voor alleenstaanden. Ten opzichte van voorheen wordt in grotere mate gebruik gemaakt van de langdurigheidstoeslag. Redenen hiervoor zijn: De toeslag staat ook open voor werkenden met een laag inkomen; De toeslag kan vanaf 2009 ook worden verstrekt aan personen met een tijdelijke verlaging van hun uitkering. Voorheen werd het niet toekennen van de langdurigheidstoeslag ook als sanctiemiddel ingezet. Hiervan is afgestapt, omdat de Afstemmings- en handhavingsverordening voldoende mogelijkheden tot sanctionering biedt. Uitkeringsgerechtigden met een beperkt bedrag aan nevenverdiensten kunnen aanspraak blijven maken op de toeslag.

Langdurigheidstoeslag

Totaal Uitgaven Aantal

Heusden

Loon op Zand

Waalwijk

2009

2009

2009

2009

240.888 538

90.531 205

30.738 72

119.619 261

In 2009 zijn nog onbenutte rechten uit eerdere jaren toegekend. Het ging om 33 aanvragen. Als deze uitgaven buiten beschouwing worden gelaten, bedragen de netto uitgaven per gemeente respectievelijk € 76.423, € 28.077 en € 103.881.

Bijzondere bijstand Het re-integratiebeleid van de ISD is een van de belangrijkste pijlers van het armoedebeleid. Economische zelfredzaamheid staat immers voorop. Dit is echter niet voor een ieder weggelegd. Daarnaast kunnen ook werkenden met een kleine


portemonnee genoodzaakt zijn een beroep te doen op bijzondere bijstand. Bijzondere bijstand is een belangrijke financiële waarborg voor zowel uitkeringsgerechtigden als andere personen met een laag inkomen, die in bijzondere omstandigheden verkeren. De afwikkeling van aanvragen vindt plaats bij de ISD. De lokale zorgloketten fungeren echter als een belangrijke intermediair, vooral voor personen die geen periodieke uitkering ontvangen van de ISD.

Eindejaarsuitkering Huishoudens met een inkomen beneden de 120% van de bijstandsnorm kwamen in 2008 in aanmerking voor een éénmalige eindejaarsuitkering van € 50. De personen die al bekend waren in de gemeentelijke bestanden hebben deze uitkering in december 2008 1 ontvangen . De overige minima konden tot maart 2009 deze uitkering aanvragen. Hoewel de eindejaarsuitkering uitgebreid onder de aandacht is gebracht, heeft maar een beperkt aantal personen hiervan gebruik gemaakt.

Eindejaarsuitkering overige minima 2008 / 2009

Totaal Uitgaven Aantallen

Heusden

Loon op Zand

Waalwijk

2009

2008

2009

2008

2009

2008

2007

2008

17.550 351

112.200 2.244

5.750 115

33.200 664

2.800 56

14.750 295

9.000 180

64.250 1.285

Collectieve zorgverzekering De collectieve verzekering is een categoriale bijzondere bijstandsregeling. Via VGZ en CZ kan worden deelgenomen aan een collectieve verzekering tegen ziektekosten. Door de collectieve zorgverzekering vindt er een verschuiving plaats van kostenvergoeding via de bijzondere bijstand naar rechtstreekse vergoeding door de zorgverzekeraar van vooral bril- en tandartskosten. De deelnemer profiteert van een laagdrempeliger voorziening en van een collectiviteitskorting op de basis- en de aanvullende verzekering. Het bereik van de regeling is in beperkte mate afgenomen. Het teruglopend aantal uitkeringen en de differentiatie in verzekeringsmogelijkheden zijn hierop van invloed zijn. De kosten zijn in 2009 in verhouding hoger dan in 2008, omdat nota’s over 2008 in 2009 zijn ontvangen en betaald. Kosten bijzondere bijstand t.b.v. de collectieve verzekering 2008 / 2009

Totaal Uitgaven Aantallen

1

Heusden

Waalwijk

2009

2008

2009

2008

2009

2008

2007

2008

61.953 1.297

32.868 1.353

22.343 466

11.183 473

8.588 180

4.661 186

31.022 651

17.024 694

Gegevens hierover zijn opgenomen in het jaarverslag 2008.


Loon op Zand

De kosten van de bijzondere bijstand zijn in de gemeenten Heusden en Loon op Zand op hetzelfde niveau gebleven. In Waalwijk was sprake van een sterke toename, enerzijds als gevolg van een groter bereik en anderzijds als gevolg van de opstart van een PC-project ten behoeve van schoolgaande kinderen in het voortgezet onderwijs. Dit project werd in de zomervakantie opgestart en leidde tot 56 toekenningen en een uitgavenpost van € 30.800. De top 5 van de kostensoorten die tot de hoogste uitgaven leiden zijn: rente/aflossing schulden (12%), overige kosten maatschappelijke zorg (8%), huishoudelijke hulp (7%), overige kosten fin. transacties (5%), maaltijdvoorziening (4%).

Kosten bijzondere bijstand exclusief collectieve verzekering en langdurigheidstoeslag 2008 / 2009 Totaal

Uitgaven Aantallen

Heusden

Loon op Zand

Waalwijk

2009

2008

2009

2008

2009

2008

2009

2008

597.975 1.563

520.625 1.327

189.738 462

184.954 451

115.031 304

119.281 335

293.206 724

216.390 541

3.8 Dienstverlenend handhaven Bij de uitvoering van de opgedragen regelgeving is het van belang dat de uitkeringen terecht komen bij degenen die er echt op aangewezen zijn. Naast het principe van ‘werk boven uitkering’ is handhaving daarom een belangrijk aspect in de bedrijfsvoering. Onze ambities zijn het versterken van de poortwachtersfunctie ter voorkoming van onnodige instroom. Daarin past het meer inbedden van expertise in de werkprocessen. Ook onze ketenpartners dienen hier in mee te groeien. In 2009 is het handhavingsbeleid geëvalueerd en bijgesteld. Hierbij is ook de input uit het klanttevredenheidsonderzoek benut. Dit moet leiden tot een versterking en betere borging van het handhavingsbeleid en een verbetering van de dienstverlening. Daarom spreken we van "Dienstverlenend Handhaven’. In dat verband zijn de volgende strategische doelstellingen zijn benoemd:  Het bevorderen van de nalevingsbereidheid;  Het op klantvriendelijke wijze wegnemen van organisatorische belemmeringen ter vergroting van de spontane nalevingsbereidheid.  Het zo vroeg mogelijk onderkennen van fraudesignalen waarna adequate maatregelen worden genomen.  Het feitelijk sanctioneren van misbruik door de klant. In het kader van deze doelstellingen zijn diverse activiteiten bepaald die in 2009 en 2010 zijn of worden uitgewerkt. In 2009 is aandacht besteed aan een verbetering van folder- en informatiemateriaal en de website, de bereikbaarheid is verbeterd door het inzetten van decttelefonie en een advies- en informatiebalie, het klanttevredenheidsonderzoek is geïntroduceerd om jaarlijks te kunnen toetsen in welke mate de klant de verbeteringen ervaart. De controlesystematiek is gewijzigd en vanaf 2010 wordt uitsluitend gecontroleerd op basis van signaal- en risicosturing en thema-onderzoeken. Hierdoor wordt de klant gevrijwaard van overbodige periodieke heronderzoeken. Fraudepreventie is onderdeel Jaarverslag 2009 ISD Midden-Langstraat Pagina 23 van 44

geworden van de poortwachtersfunctie. In 2010 wordt geïnvesteerd in scholing, zoals klantgericht communiceren en trainingen fraudealertheid. Werkprocessen worden vereenvoudigd en er wordt ingezet op het terugbrengen van de afdoeningstermijn.

Repressieve controle Repressieve controle blijft in het kader van de sociale zekerheid noodzakelijk. Tegenover rechten staan verplichtingen, die nagekomen moeten worden. Controle hierop blijft noodzakelijk. Controle gebeurt door de werkcoach, de inkomensconsulent al dan niet met de inzet van fraudepreventie en of sociale recherche. Deze instrumenten zijn veelvuldig ingezet. In het verslagjaar werd 116 keer een maatregel opgelegd. In de meeste gevallen was sprake van een schending van de inlichtingenverplichting. In 11 gevallen leidde dit tot teveel verstrekte uitkering. In 16 gevallen werd gesanctioneerd, omdat niet of onvoldoende werd meegewerkt aan een traject. Bij 10 personen werd een sanctie toegepast, omdat zij door eigen toedoen werkloos werden.

Dienstverlenend handhaven

Onderzoeken fraudepreventie Onderzoeken sociale recherche Uitgestroomde klanten Reden uitstroom WWB<65, IOAW/z  Werk  65 jaar  Andere gemeente  Geen inlichtingen  Aangaan relatie Aantal maatregelen Schending inlichtingenplicht

2009

2008

126 59 271

75 52 424

30% 14% 13% 8% 4% 116 66

41% 12% 6% 9% 6% 56

3.9 Terugvordering en debiteuren Terugvordering van teveel of ten onrechte verstrekte bijstand is sinds de invoering van de WWB een bevoegdheid van de lokale overheid, die binnen de kaders van de wet zelf het terugvorderings- en incassobeleid vorm kan geven. De bevoegdheid legt de ISD zodanig uit dat in principe altijd teruggevorderd wordt en er een betalingsverplichting wordt 2 vastgesteld . De ISD Midden-Langstraat heeft zijn beleid vastgelegd in beleidsregels. Deze de beleidsregels zijn in 2009 herzien als gevolg van de invoering van de 4 tranche Awb. Deze tranche bevat algemene regels op het gebied van o.a. betaling van geldschulden aan en door de overheid. Met name het incassobeleid is aangepast. Het incasseren vindt systematisch plaats en bij uitblijven van betalingen wordt direct gereageerd. Indien

2

Tenzij er sprake is van geringe bedragen (< netto € 100 bij fraudevorderingen en < € 200 bij overige vorderingen).


inning via minnelijke weg niet mogelijk is, worden wettelijke mogelijkheden benut om de openstaande bedragen te innen. In 2009 is € 810.669 afgelost op openstaande vorderingen. Het aantal vorderingen in het kader van de uitkeringsregelingen is opgelopen van 740 naar 944. Deze toename is vooral toe te schrijven aan de toename van de eigen bijdragen in het kader van de Wet inburgering. Deze worden als vordering opgeboekt. De gemiddelde vordering nam af van € 5.947 naar € 4.158. Debiteuren

Saldo

Terugvordering en verhaal WWB Krediethypotheek Leenbijstand BBZ Overige vorderingen

1-1-2009

31-12-2009

4.401.066 2.952.383

3.955.276 2.462.486

423.260

407.884

46.812

57.069

846.718

934.963

131.893

92.874

3.10 Bezwaar en beroep Bezwaar Het dagelijks bestuur wordt in het kader van de afdoening van bezwaar- en beroepschriften geadviseerd door de adviescommissie bezwaar en beroep. Werkwijze en bevoegdheden van deze commissie bleven onveranderd. De commissie verantwoordt haar werkzaamheden jaarlijks via een verslag aan het bestuur. Ondanks een stijging van het aantal aanvragen daalde het aantal bezwaarschriften van 161 naar 140. De bezwaarschriften richten zich vooral tegen terugvorderingen, het intrekken van een uitkering of negatieve beslissingen in het kader van de bijzondere bijstand. In het verslagjaar werden 132 bezwaarschriften afgewerkt. Hiervan was 21% gedeeltelijk of geheel gegrond. Dit is enigszins lager dan het meerjarengemiddelde van 25% over de periode 2004 tot en met 2008.

Beroep Van de rechtbank werden 17 uitspraken ontvangen van beroepsschriften die in 2008 ingediend zijn. Zes keer leidde dit tot een gegrondverklaring. Het aantal ingediende beroepschriften in 2009 kwam uit op 21. In 10 beroepszaken werd uitspraak gedaan. In drie gevallen was er sprake van een gegrondverklaring. Daarnaast werd twee keer een voorlopige voorziening aangevraagd. Beide keren leidde dit tot een afwijzing. De Centrale Raad van Beroep deed in één beroepszaak uitspraak. Het betrof een nietontvankelijkverklaring. Een cliënt diende bij de Centrale Raad van Beroep hoger beroep in.


Uit het klanttevredenheidsonderzoek is gebleken dat klanten een ander verwachtingspatroon hebben over de snelheid waarmee bezwaarschriften afgehandeld worden. Om dit te voorkomen wordt de klant na ontvangst van een bezwaarschrift uitvoerig geïnformeerd over de inhoud en de procedure van de afhandeling van een bezwaarschriften. De gemiddelde doorlooptijd is in 2009 gestegen naar 14 weken. Dit wordt veroorzaakt door een personeelsmutatie en het feit dat de medewerkers bezwaar en beroep vanaf 2009 tevens belast zijn met de klachtencoördinatie. Op grond van de Algemene wet bestuursrecht geldt vanaf 1 oktober 2009 een afhandelingstermijn van 12 weken, die met 6 weken kan worden verlengd.

3.11 Klachten Als een klant zich niet kan vinden in de geboden dienstverlening kan hij een klacht indienen. De interne klachtenprocedure wordt in eigen beheer gedaan. De externe klachtencommunicatie is ondergebracht bij de Nationale Ombudsman. Bij de behandeling van klachten wordt via mediation geprobeerd een vereenvoudigde afdoening te realiseren. Een goed gesprek kan veel oplossen. Soms wordt ook de klachtenprocedure gebruikt, terwijl de bezwaarprocedure van toepassing is. In de voorlichting wordt hiermee rekening gehouden. In 2009 nam het aantal klachten beperkt toe tot 23. Via mediation zijn elf klachten afgedaan. Vier personen doorliepen de formele procedure volledig. Hun klachten zijn ongegrond dan wel niet ontvankelijk verklaard. Op 31 december waren nog zes klachten in behandeling.

3.12 Koers 2009 In het voorafgaande is al aandacht besteed aan de realisatie van een aantal doelstellingen. Een participatieladder is geïmplementeerd, HRM-sectorservicepunten worden ontwikkeld, de ketensamenwerking is geïntensiveerd en het handhavingsbeleid is omgezet naar dienstverlenend handhaven. Ontwikkelingen binnen de keten, de invoering van de participatieladder, maar ook de inzet op een verbeterd gebruik van de bestaande systemen hebben geleid tot een voorlopig uitstel van een investering in een nieuw klantvolgsysteem. De evaluatie van de inkoop is met een jaar uitgesteld. We willen een goede koppeling maken met de instrumenten die we op basis van het gebruik van de participatieladder denken nodig te hebben.


4. REGIONAAL ARBEIDSMARKTBELEID

Wij zijn een belangrijke partner en deskundige speler op het gebied van arbeidsmarktbeleid. Wij adviseren gemeenten en andere spelers en zijn een professioneel uitvoerder van het gemeentelijk arbeidsmarktbeleid. Daarbij hebben wij samen met de partners een integrale dienstverlening ontwikkeld voor zowel werkzoekenden als werkgevers.

4.1 Inleiding In het Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 zijn voor het jaar 2009 de volgende doelen geformuleerd:  Wij breiden de keten van werk en inkomen uit met nieuwe partners zoals ROC, WML, re-integratiebedrijven en werkgeversorganisaties.  Wij integreren de ketendienstverlening in ons reguliere werkproces.  Wij profileren ons steeds meer als partner in regionaal arbeidsmarktbeleid.  Wij oriënteren ons op uitbreidingsmogelijkheden in de keten van werk en inkomen middels het aanhaken van nieuwe partners zoals ROC, WML, reintegratiebedrijven en werkgevers- en werknemersorganisaties. In dit hoofdstuk zullen we de relevante activiteiten van de ISD op het terrein van de regionale arbeidsmarkt verder toelichten. 4.2 Regionale samenwerking De gemeenten Heusden, Loon op Zand en Waalwijk willen een regionale samenwerking op het thema van het arbeidsmarktbeleid. Uitgangspunt is om op regionale schaal én op beleidsniveau onder verantwoordelijkheid van een stuurgroep het arbeidsmarktbeleid te verknopen met de beleidsvelden economie en onderwijs. In opdracht van B&W van gemeente Waalwijk heeft de ISD Midden-Langstraat met PSW een startnotitie regionaal arbeidsmarktbeleid ontwikkeld, waarin een korte omschrijving gegeven wordt van het regionaal arbeidsmarktbeleid en de bestuurlijke visie hierop. Hierna wordt aangegeven wat in de context van de startnotitie ondernomen en gerealiseerd is. Onderdeel van de startnotitie was de vormgeving van een werkstructuur. Werkstructuur regionaal arbeidsmarktbeleid De stuurgroep heeft de navolgende werkstructuur vastgesteld:  Regionaal platform arbeidsmarktbeleid. Dit platform bestaat uit inhoudsdeskundige personen op bestuurders- en directieniveau en fungeert als denktank (meedenken en adviseren) en als kennisdrager (input van lokale/regionale kennis, nieuwe ontwikkelingen, knelpunten bij bestaand beleid en wensen en ideeën voor regionaal arbeidsmarktbeleid). Mede op basis van de input vanuit het platform stelt de stuurgroep regionaal arbeidsmarktbeleid zijn strategische agenda op.  Stuurgroep regionaal arbeidsmarktbeleid. De stuurgroep bestaat uit de wethouders Sociale Zaken en is verantwoordelijk voor het regionaal arbeidsmarktbeleid. Zij stelt het strategisch beleid vast, stuurt






en bewaakt de voortgang in de realisatie van de startnotitie en versterkt de organisatorische en bestuurlijke regionale samenwerking. Ook beheert zij de gelden voor regionaal arbeidsmarktbeleid. Programmamanager De programmamanager is verantwoordelijk voor de realisatie van de actiepunten uit de startnotitie. Hij/zij zorgt voor de coördinatie en afstemming van activiteiten, bewaakt de planning, voortgang en kwaliteit, rapporteert en adviseert de stuurgroep, is voorzitter van de ambtelijke projectgroep en vervult het secretariaat van de stuurgroep. Het programmamanagement is in 2009 vervuld door de ISD met ondersteuning van PSW. Ook in 2010 zal dit het geval zijn. Ambtelijke projectgroep Elke gemeente is ambtelijk vertegenwoordigd in de projectgroep. De projectgroep zorgt voor de realisatie van de regionale actiepunten binnen de eigen gemeente en binnen door de stuurgroep vastgestelde kaders. Er wordt nauw samengewerkt met de partijen van het Reko. Deze partijen zijn uiteraard van belang om te komen tot een adequate aansturing van de uitvoering van regionale acties.

4.3 Regionale visie Regionale aanpak economische crisis In april/juni jl. hebben twee bijeenkomsten plaatsgevonden waaraan de netwerkpartijen in de regio hebben deelgenomen. Op basis hiervan is een gecoördineerde regionale aanpak van de gevolgen van de economische recessie in gang gezet, met de nadruk op jeugdwerkloosheid. Dit heeft geleid tot regionaal gedragen maatregelen en een start van verdergaande regionale samenwerking tussen ketenpartners. Zowel binnen de regio Midden-Langstraat als met de gemeente Tilburg.

Regionaal Actieplan Voorkomen en Bestrijden Jeugdwerkloosheid Met Midden-Brabant is in het kader van de jeugdwerkloosheid een actieplan geïnitieerd. Begin 2009 was er sprake van een verontrustende stijging van de jeugdwerkloosheid. Voorspeld werd dat de jeugdwerkloosheid landelijk in één jaar tijd zou gaan verdubbelen. Deze ontwikkeling zou leiden tot het risico dat, zoals in de jaren tachtig, een jonge generatie voor langere tijd buiten de arbeidsmarkt zou komen te staan met als gevolg dat er veel expertise verloren gaat. Expertise die hard nodig is, wanneer de economie weer aantrekt. In Midden Brabant werd een jeugdwerkloosheid geprognosticeerd van 2900 jongeren eind 2009. Een stijging van 1700 ten opzichte van 1 januari 2009. De regio Midden Brabant heeft op 15 juli 2009 vastgelegd dat de stijging van de jeugdwerkloosheid in Midden Brabant maximaal 850 jongeren mag zijn. Deze ambitie is opgenomen in het convenant Jeugdwerkloosheid. Feitelijk wilde de regio Midden Brabant uitkomen op 2050 werkloze jongeren op 31 december 2009. Het uiteindelijke aantal bedroeg 1.799, een stijging van 65%.


In de regio Midden-Langstraat (Heusden, Loon op Zand en Waalwijk) steeg het aantal niet werkende werkzoekende jongeren tot 27 jaar naar 219 personen, een stijging van 40%. Dit percentage is 15% lager dan het landelijke gemiddelde.

Werkplein, groei NWW in %

180 170 160 150 140 130 120 110 100 dec-08

feb-09

Jongeren < 27

apr-09

jun-09

27 - 45 jaar

aug-09 45 - 65 jaar

okt-09

dec-09

totaal NWW

4.4 Activiteiten Arbeidsmarktinformatie Onmisbaar is goede regionale arbeidsmarktinformatie. Hiertoe hebben UWV 3 WERKbedrijf en het Colo een bijdrage geleverd met de volgende instrumenten:  Basisset Regionale Arbeidsmarktinformatie van het UWV WERKbedrijf die maandelijks inzoomt op niet-werkende werkzoekenden, vacatures met specificaties op schaal van plusvestiging, werkplein en per gemeente (aantal NWW).  De gegevensset Jeugdwerkloosheid van het UWV WERKbedrijf die per kwartaal die informatie geeft over de niet-werkende werkzoekenden < 27 jr. op schaal van Midden Brabant met specificaties per gemeente.  Regionale Colo Barometer Jeugdwerkloosheid. Deze barometer wordt opgevolgd door een driemaandelijkse monitor waarmee de situatie van de jongeren op de arbeids- en leerplaatsenmarkt per doelgroep gevolgd kan worden. Met bovenstaande informatie worden knelpunten geconstateerd en beschreven en wordt duidelijk in welke mate geconstateerde knelpunten een oplossing naderen en waar extra inspanning en/of nieuwe maatregelen nodig zijn.

Vraaggerichte werkgeversbenadering Het UWV WERKbedrijf en ISD hebben samen een actieplan werkgeversdienstverlening ontwikkeld. Hierbij zijn drie sectoren, WML en ROC Tilburg betrokken. Onderdeel van deze dienstverlening is de ontwikkeling van Sector Service Punten. Het eerste Sector Service Punt Zorg wordt ontwikkeld in 3

Colo is de vereniging kenniscentra beroepsonderwijs bedrijfsleven. Colo behartigt de belangen van het bedrijfsleven in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Er zijn zeventien kenniscentra die ervoor zorgdragen dat er voldoende nieuw en gekwalificeerd talent instroomt in de bedrijfstak waarvoor zij werken.


4

samenwerking met Transvorm en ROC en is vanaf maart 2010 operationeel. Voor het voorkomen en bestrijden van jeugdwerkloosheid worden binnen de kaders van het Sector Service Punt Zorg maatwerktrajecten voor jongeren in de branche welzijn/zorg ontwikkeld. De andere twee sectorservicepunten volgen in de loop van het jaar 2010.

Social Return In regionaal verband wordt Social Return ontwikkeld en geïmplementeerd. Doel hiervan is opleidingsmogelijkheden, werk- of stageplekken te creëren voor mensen die nu langs de kant staan door sociale voorwaarden te stellen in bestekken bij het uitzetten van opdrachten in de markt. Vervolgens wordt de matching van werkzoekenden aan de gecreëerde opleidingsmogelijkheden, werk- of stageplekken begeleid. De partijen van het Werkplein Midden-Langstraat en de inkopers van de gemeenten zijn bij het project betrokken. Social Return is in november voor de eerste keer toegepast in een aanbestedingsprocedure van een multifunctionele accommodatie in Heusden.

Arrangementenoverzicht UWV WERKbedrijf en ISD Landelijk wordt een digitale arrangementenbank gerealiseerd. Deze zal in het voorjaar van 2010 beschikbaar komen. Vervolgens kan hier regionaal nadere invulling aan gegeven worden. Dit zal ook gebeuren voor de regio Midden-Langstraat.

Uitwerking voorbeeldfunctie gemeenten als werkgever / stageverlener Binnen de ambtelijke projectgroep regionaal arbeidsmarktbeleid wordt gewerkt aan een regionale aanpak met als doel een permanente leer- en werkomgeving te realiseren voor met name de ‘re-integratie’-doelgroepen. Hierbij wordt gedacht aan werkzoekenden die op zoek zijn naar een stage, vrijwilligerswerk of (gesubsidieerd) werk. Door het bieden van dit soort leer- en werkplekken vervullen de gemeenten een voorbeeldfunctie voor de regio (ambassadeurschap) en wordt er een bijdrage geleverd aan het stimuleren van leren en werken in de regio Midden-Langstraat.

Ontwikkeling integraal regionaal participatiebeleid De ISD heeft de participatieladder ontwikkeld en ingevoerd. Met de participatieladder kan periodiek vastgesteld worden in hoeverre het doel van het participatiebeleid wordt gerealiseerd. Met de participatieladder wordt het participatieniveau en groeipotentieel van de klanten van de ISD geregistreerd. Alle klanten van de ISD zijn op de participatieladder gepositioneerd. Voor 2010 worden de kwantitatieve en kwalitatieve ambities voor de participatieladder bepaald.

4

Transvorm adviseert en ondersteunt werkgevers en werknemers uit de sector zorg en welzijn op het terrein van arbeidsmarkt en opleiden. Zij zijn actief in heel Brabant en hanteren een regionale aanpak.


Regionale participatieprojecten  De dienstencentra Heusden zijn instrumenten voor re-integratie van langdurig werklozen en voor de versterking van de dienstverlening in de wijk. Onderzocht wordt hoe de dienstencentra kunnen worden ingebed in de bestaande structuur en hoe de centra mogelijkheden kunnen bieden voor werkloze jongeren.  WML onderzoekt de haalbaarheid van de opstart van een E-snoeiersproject. Het project kan voorzien in arbeids- en werkervaringsplaatsen voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Het is de bedoeling dat deelnemers na een korte scholing bewoners van woningen informeren over energiebesparende maatregelen. Dit verkleint de afstand van die baanlozen tot de reguliere arbeidsmarkt.

Regionale aanvraag ESF – actie A De gemeente Waalwijk heeft voor de regio Midden-Langstraat een beroep gedaan op ESF-subsidie om de re-integratie van niet-uitkeringsontvangers, arbeidsbelemmerden (100% WWB) of gedeeltelijk arbeidsongeschikten en 55+-ers met een WWB-, IOAW- of IOAZ- uitkering te intensiveren. Het project is in 2010 gestart.

Jongerenaanpak Workmate richt zich op jongeren tussen de 16 en 23 jaar zonder werk en/of startkwalificatie uit de gemeenten Heusden, Loon op Zand en Waalwijk. In het kader van de bestrijding van de huidige jeugdwerkloosheid is de doelgroep opgerekt naar jongeren tot 27 jaar. Het project maakt deel uit van het regionaal Actieplan Voorkomen en Bestrijden Jeugdwerkloosheid. Concrete uitvoering is in voorbereiding. De prioriteit ligt bij jongeren zonder diploma en/of startkwalificatie en daarom richt Workmate zich nadrukkelijk ook op jongeren die nu niet in beeld zijn bij instanties. Er bestaat een regionaal uitvoeringsoverleg en daarnaast zijn trajectbegeleiders actief om jongeren op te sporen en een passend traject te bieden samen met netwerkpartners. UWV WERKbedrijf en de ISD werken nauw samen met Workmate. De ISD is tevens uitvoerder van de WIJ. Beide organisaties hebben jongerencoaches aangesteld. De aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt is van groot belang. UWV WERKbedrijf en de ROC’s wisselen gegevens uit over schoolverlaters waardoor werkloze schoolverlaters in zicht blijven en hier snel actie op uitgezet kan worden ter voorkoming van jeugdwerkloosheid. Het UWV en Colo hebben een convenant afgesloten voor 150.000 stage- of leerwerkplaatsen om jongeren hun opleiding te kunnen laten afronden. In dit kader is een stage- en leerbaanoffensief opgestart (ook opgenomen in het regionaal Actieplan Voorkomen en Bestrijden Jeugdwerkloosheid). Ook worden extra inspanningen gedaan om werkgevers te stimuleren om leerwerkbanen te creëren en worden leermeester/gezelconstructies benut om extra stages en/of leerbanen te realiseren. Ook op basis van het regionaal Actieplan Voorkomen en Bestrijden Jeugdwerkloosheid Midden Brabant worden werkpools opgericht. Hierbij zijn WML en ROC Tilburg


betrokken. Voor scholieren zonder een stage/leer-werkplek, wordt hiermee een alternatieve manier georganiseerd om te kunnen voldoen aan de praktijkcomponent van de opleiding.

Ketensamenwerking UWV WERKbedrijf en ISD Eén aanspreekpunt en maatwerk voor werkzoekenden en werkgevers. Maar bovenal: lef en creativiteit bij het ondersteunen van werkzoekenden naar werk. En: denken in mogelijkheden en niet in belemmeringen van mensen. Dat is de uitdaging waar wij samen met UWV Werkbedrijf voor staan bij het ontwikkelen van een integrale dienstverlening in een gezamenlijke Front office. Als keten willen wij geen onderscheid meer maken in soort klant. Alle werkzoekenden, ongeacht de uitkering (WW, WIA of WWB) zijn werkzoekenden van de keten. In 2009 zijn vorderingen gemaakt in deze ontwikkeling. UWV WERKbedrijf en de ISD opereren vanuit een gezamenlijke front office en onze samenwerking hebben wij gebaseerd op een ketenjaarplan. De keuze is gemaakt om de werkgeversbenadering gezamenlijk in te vullen. De klantgroepen WW en WWB zijn vooralsnog gescheiden. In dit opzicht is de toenemende druk aan de poort als gevolg van de economische omstandigheden een remmende factor geweest. Gezamenlijke werkgeversbenadering. Samen met het UWV WERKbedrijf zetten we accountmanagers in voor de dienstverlening aan werkgevers. De ontwikkeling en uitvoering van dit accountmanagement pakken we integraal op. Een groter marktaandeel op de vacaturemarkt zal de participatie van het aanbod werkzoekenden versterken. Daarnaast wordt gewerkt aan het inrichten van servicepunten voor die sectoren die belangrijk zijn in de regio (zorg, metaal/industrie, transport en logistiek). Een betere afstemming van vraag en aanbod moet dit tot resultaat hebben. WML als toeleverancier van geschikte medewerkers en deskundige speler op de werkgeversmarkt en het ROC als opleider worden hierbij nadrukkelijk betrokken. Op deze manier wordt een goede verbinding gelegd tussen werkgevers, accountmanagement en de werkcoach als leverancier van werkzoekenden. Bij de provincie is voor het jaar 2009 met succes een beroep gedaan op financiële ondersteuning bij de inrichting van deze sectorservicepunten, waarvan het eerste begin 2010 operationeel werd. Er wordt ingezet op een vervolg van deze subsidiëring.


4.5 Koers 2009 Gelet op het voorafgaande kan worden samengevat dat de gestelde doelen voor 2009 zijn bereikt. Er is een basisstructuur ontwikkeld en belangrijke impulsen zijn gegeven aan de ontwikkeling van het regionale arbeidsmarktbeleid.


5. PARTICIPATIE

Wij weten goed wat onze mogelijkheden zijn op het gebied van participatie, welke taken en rollen wij hierin willen vervullen en dat onze mogelijkheden daarin worden erkend en benut. Ook voor mensen met een beperkte arbeidsproductiviteit kan zo optimaal mogelijk gezocht worden naar passende arbeidsmogelijkheden of maatschappelijke participatie als eerste opstap naar een passende arbeidsmogelijkheid.

5.1 Inleiding In het Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 zijn voor het jaar 2009 de volgende doelen geformuleerd:  Wij oriënteren ons op de mogelijkheden om participatie van WWB-klanten verder te bevorderen.  Het vervolgen van de gestarte pilot is hierbij één van de mogelijkheden. In hoofdstuk 2.4 zijn we al ingegaan op de participatieladder. Dit instrument is een belangrijk hulpmiddel bij het positioneren van de klant op het brede spectrum van participatie met daaraan gekoppeld het eventuele groeipotentieel. Dit geeft inzicht in het klantenbestand en de mogelijke activiteiten die nodig zijn om samen met de klant te werken aan een verbeterde participatiepositie.

5.2 Activeringsproject Heusden. In december 2007 is, in samenwerking met RadarAdvies, in Heusden in twee wijken het project Activerings- en Dienstencentrum (ADC) gestart. We doen dat samen met de gemeente Heusden. In eerste instantie was het een pilot van 18 maanden. Per 1 juli 2009 is de projectperiode met 6 maanden verlengd om het project de kans te geven zich verder te verankeren en te positioneren in de bestaande infrastructuur. Zoals in hoofdstuk 3 aangegeven kent het project een tweeledige doelstelling. Enerzijds is dat de activering van uitkeringsgerechtigden en het ontwikkelen van kennis, kwaliteiten en vaardigheden van deze activeringsmedewerkers om doorstroming naar een volgende baan te bevorderen. Anderzijds ondersteunt het centrum de inwoners van de wijk door het aanbieden van activiteiten als aanvulling op reeds bestaande initiatieven. De behoefte aan de aangeboden activiteiten is door de wijkbewoners zelf aangegeven. Tot interviewer opgeleide bijstandsgerechtigden benaderen wijkbewoners en peilen de behoefte aan activiteiten, initiatieven en diensten. Deze vraag wordt vervolgens voor burgers door (bijstandsgerechtigde) burgers omgezet in concrete activiteiten en diensten. De pilot loopt door tot in 2010. Bij structurele inbedding maken we afspraken over de financiering en positionering van het activerings- en dienstencentrum. Gedurende de pilotperiode gebeurt dat voornamelijk met re-integratiemiddelen.


De centra zijn operationeel in twee wijken (Oudheusden en Vlijmen-Vliedberg). In het ene centrum worden 7 en in het andere centrum 9 activiteiten aangeboden. Daarvan maakten 35 resp. 40 deelnemers gebruik. Daarnaast trekken de centra ook niet-geregistreerde bezoekers, o.a. voor de diensten van de formulierenbrigade. Andere voorbeelden van activiteiten zijn: zelfstandig ondernemerschap, informatie en voorlichting aan klanten, Nederlandse inlooples, computerinlooples (beiden via ROC/KW1C), multi-culti koken, textiele werkvormen, brengen haaldiensten, etc. De activiteiten in het centrum richten zich dus op meerdere maatschappelijke terreinen zoals werk, activering, wonen, maatschappelijk welzijn en armoede. We zien hier dus een verknoping met de WMO en heeft zijn invloed op de versterking van de sociale infrastructuur (ontmoetingsplaats), bevorderd de deelname aan het maatschappelijk verkeer van (uitkeringsgerechtigde) burgers en draagt bij aan de maatschappelijke participatie in het algemeen en doorbreken van sociale uitsluiting en isolement. Een interessant vraagstuk is hoe zich de activiteiten en effecten vertalen in maatschappelijk rendement. Verschillende onderzoeksbureaus in den lande houden zich met dit vraagstuk bezig, maar zijn er nog niet geslaagd een betrouwbare meetmethode te ontwikkelen. Een intussen bekend effect is wel dat een sterke sociale infrastructuur het beroep op curatieve, medische en psychische zorg doet afnemen en de beleving van leefbaarheid en veiligheid positief wordt beïnvloed. In de loop van 2010 verschuift de coördinerende rol ten aanzien van de dienstencentra (projectleidersrol) van de ISD naar welzijnsinstelling De Twern, waarmee de gemeente Heusden een contract zal aangaan.

5.3 Koers 2009 In het Meerjarenbeleidsplan hebben we de koers van de ISD op het terrein van participatie uitgezet. Met behulp van dit instrument hebben we meer inzicht verkregen in de mate van participatie van de klant en het al dan niet aanwezig zijn van groeipotetieel. In het afgelopen jaar zijn de geplande activiteiten uitgevoerd en zijn er resultaten geboekt. De huidige laagconjunctuur, de toenemende instroom van nieuwe klanten en de financiële druk op de budgetten kunnen echter van invloed zijn op de ontwikkeling van dit beleidsplan.


6. DIENSTVERLENING VAN EN VOOR DERDEN Bij de totstandkoming van de ISD zin afspraken gemaakt om een aantal taken op dienstverleningsbasis af te nemen dan wel te gaan verzorgen voor de gemeenten Heusden, Loon op Zand en Waalwijk. Nadien zijn er ook samenwerkingsafspraken gemaakt met WML.

5.1 Dienstverlening door gemeenten Automatisering Voor de bedrijfsvoering van de ISD wordt gebruik gemaakt van het automatiseringsplatform van de gemeente Heusden. Overige dienstverlening Met Waalwijk is een dienstverleningsovereenkomst aangegaan die betrekking heeft op: ▪ Huur kantoorruimte, service- en huisvestingsdiensten; ▪ Facilitaire dienstverlening (repro, kantoorbenodigdheden, postbezorging, koeriersdiensten, telecomservices) ▪ Salarisadministratie ISD.

5.2 Dienstverlening door WML WML levert de volgende diensten: ▪ Catering in het 'Werkplein Midden-Langstraat' ▪ Personele diensten in het kader van toezicht, communicatie en personeel en organisatie. ▪ Ondersteuning bij de vormgeving van het P&O-beleid. ▪ Daarnaast is WML opdrachtnemer van re-integratie- en activeringsdiensten.

5.3 Dienstverlening voor gemeenten In 2009 heeft de ISD voor de drie gemeenten een aantal taken verzorgd op het terrein van de Wmo, het lokale minimabeleid en de Wet inburgering. De volgende tabel geeft hierin meer inzicht. Dienstverlening voor gemeenten

Bezwaar en beroep WMO Administratie minimabeleid Bezwaar en beroep minimabeleid Wet Kinderopvang Wet Inburgering Bezwaar en beroep inbugering

5

Heusden

Pagina 36 van 44

Waalwijk

5

X X X X X

Inclusief het secretariaat van de bezwaarcommissie Loon op Zand

Jaarverslag 2009 ISD Midden-Langstraat

Loon op Zand

X X X X

X X X

Bezwaar en beroep WMO /minimabeleid Voor Loon op Zand verzorgt de ISD de behandeling van bezwaar- en beroepschriften in het kader van de WMO en het minimabeleid. Daarnaast wordt het secretariaat van de betreffende adviescommissie verzorgd. In het verslagjaar zijn 34 bezwaarschriften afgehandeld en 2 beroepszaken behandeld.

Wet kinderopvang De inzet van de re-integratieondersteuning In het verslagjaar heeft ook effect gehad voor de toepassing van de Wet kinderopvang. Het aantal trajecten met ondersteuning van kinderopvang bedroeg 45. De uitgaven zijn wel gestegen, maar dit houdt verband met het in 2009 afrekenen van trajecten uit 2008. Uitgaven kinderopvang

Totaal Uitgaven Aanvragen

Heusden

Loon op Zand

Waalwijk

2009

2008

2009

2008

2009

2008

2009

2008

32.267 45

26.693 58

15.502 18

15.297 25

6.850 7

3845 10

9.915 20

7.551 23

Wet inburgering Op grond van deze wet zijn de volgende personen van 18 tot 65 jaar inburgeringsplichtig: 1. Nieuwkomers: Iedere vreemdeling die op 1 januari 2007 een Wintraject volgde en iedere vreemdeling die vanaf 1 januari 2007 zich in Nederland heeft gevestigd, hier duurzaam wil verblijven en een verblijfsdocument heeft. 2. Oudkomers: Mensen die zich voor 1 januari 2007 in Nederland hebben gevestigd en niet aantoonbaar kunnen maken dat ze voldoende kennis hebben van de Nederlandse taal en samenleving. 3. Geestelijke bedienaren. Het inburgeringsprogramma wordt afgesloten met een examen waarbij de Nederlandse taal en de kennis van de Nederlandse samenleving wordt getoetst. Onder voorwaarden is er geen sprake van een inburgeringsplicht of is er een vrijstelling van deze plicht. Over de uitvoering van de Wi hebben we een contract afgesloten met Heusden, Loon op Zand en Waalwijk. De beoogde koppeling tussen het inburgerings- en het reintegratiebeleid hebben we daardoor kunnen afstemmen met de ISD-gemeenten. De taakstelling is in de loop van 2009 definitief bepaald op 196 trajecten. Daadwerkelijk zijn er 172 gerealiseerd, waarvan 41 alfabetiseringstrajecten. Inburgeraars worden doorgeleid 6 naar aanbieders van inburgeringstrajecten . De uitvoering van de Wi is aan vele veranderingen onderhevig. Het is daarbij zoeken naar een werkbare vorm om klanten te vinden en een kwalitatief goed aanbod te doen.

6

Heusden, Loon op Zand en Waalwijk hebben hiervoor een contract gesloten met Fourstar, Capabel Taal en het ROC Midden-Brabant.


De uitvoering van de WI was in 2009 een pilotjaar. Er is veel geïnvesteerd in een kwalitatieve goede uitvoering van de WI. De inmiddels opgedane ervaring heeft het de ISD mogelijk gemaakt om te komen tot betere prijsafspraken.


7. RESUMÉ

Algemeen Tijdens de ontwikkeling van het Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 was er sprake van een hoogconjunctuur. Er was nogal wat krapte op de arbeidsmarkt en dit vergrootte het arbeidsperspectief van personen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt. Dit bood de ISD de ruimte voor het 'afromen' van het klantenbestand. En dat is ook gebeurd. Parallel hieraan is in deze periode een oriëntatie uitgevoerd op (activiteiten voor) de groep klanten die ondanks de hoogconjunctuur niet in staat waren uit te stromen. Dit alles leidde tot de volgende uitgangspunten in het Meerjarenbeleidsplan:  Alle klanten een aanbod op weg naar werk;  De klant is het vertrek van de dienstverlening;  Investeren op een vraaggerichte werkgeversbenadering en samenwerking met de ketenpartners;  Een pro-actieve rol voor de ISD aan de onderkant van de arbeidsmarkt;  Investeren op participatie;  Denken vanuit integrale kwaliteit. Uit de vorige hoofdstukken kan worden opgemaakt dat deze koers in 2009 goed opgepakt is. Echter de wereld om ons heen is in korte tijd veranderd. Door het oplopen van het aantal uitkeringen lopen de ISD en de drie gemeenten een financieel risico als het bijstandsvolume niet evenredig is aan het landelijke bijstandsvolume. Omdat de toename van de werkloosheid in Noord-Brabant en ook in deze regio de landelijke stijging overtreft, zal de instroom in de WWB naar verwachting bovengemiddeld zijn. Als hier onvoldoende compensatie in de vorm van uitstroom tegenover staat, zal dit leiden tot mogelijke tekorten op de I-budgetten. Dit kàn tot gevolg hebben dat bij de gemeenten een beroep moet worden gedaan op extra financiering. Het Rijk zal, naar het zich laat aanzien, bezuinigingen doorvoeren om het dreigende financieringstekort aan te pakken. Een mogelijke vermindering van rijksuitgaven kan zijn effect hebben op inkomsten van gemeenten en van de ISD. Als voorbeeld wordt op deze plaats genoemd de structurele bezuinigingen die het rijk vanaf 2009 doorgevoerd heeft als gevolg van vermeende ketenbesparingen, juist in een periode dat extra personeel nodig is om de extra instroom adequaat te kunnen verwerken. De apparaatskosten staan daarom onder druk. Door de intensivering van de re-integratieactiviteiten is ingeteerd op de nog aanwezige reserves. Het aantal klanten loopt echter weer op en het werkdeel uit het participatiebudget neemt af. Dit maakt het nodig dat de ISD waar nodig en mogelijk gebruik maakt van aanvullende externe financieringen zoals ESF. Dit geeft echter wel extra administratieve lasten en risico's, omdat de definitieve inkomsten uit subsidies pas na afloop van de projectperiodes definitief bekend zullen zijn.


We constateren bij het opmaken van dit jaarverslag dat we goed koersen op de stippen op de horizon zoals deze in het Meerjarenbeleidsplan zijn vastgelegd. Ook nu zich een nieuwe werkelijkheid heeft aangediend, is er geen aanleiding om van de koers af te wijken en staan we voor de uitdaging deze te vervolgen.


8. BIJLAGEN

Detailgegevens m.b.t. Re-integratie

Perceel 1: Werkgeverschap voor klanten met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Contractpartners: Randstad HR Solutions BV, WML en Sagenn Re-integratie BV Werkgeversschap Lopende trajecten Afgesloten trajecten

Tot en met het e 1 kwartaal 01-04-2009 105 10






Perceel 2: Alleenstaande ouders met thuiswonende kinderen. Contractpartner: FiTh. Alleenstaande ouders Lopende trajecten Afgesloten trajecten



Perceel 3: Participatie- en activeringsplaatsen. Contractpartners: Alexander Calder, R.O.C. Midden-Brabant, WML Participatie en activering Lopende trajecten Afgesloten trajecten

Tot en met het e 1 kwartaal




01-04-2009 51 4

01-07-2009 67 5

01-10-2009 69 10

31-12-2009 60 18

Perceel 4: (Deel-)Trajecten inclusief Jobhunting. Contractpartners: Alexander Calder, Randstad HR Solutions BV, FRAME BV, Salto Depiro BV, Intec BV Traject en Jobhunting Lopende trajecten Afgesloten trajecten






Perceel 5: Nieuwe instroom en/of zittend bestand op basis van het Workfirst principe. Contractpartner: Sagenn Re-integratie BV Workfirst Lopende trajecten Afgesloten trajecten





Perceel 6: Herijking uitkeringsgerechtigden met vrijstelling van sollicitatieverplichting. Contractpartner: FRAME BV Herijking Lopende trajecten Afgesloten trajecten





Naast de percelen zijn er nog maatwerktrajecten ingekocht bij diverse aanbieders van reintegratieproducten. In totaal zijn er 64 losse trajecten ingekocht bij 18 verschillende aanbieders.


Verklarende woordenlijst / lijst van afkortingen AB AKO Akw Anw Aow Awb AWBZ Bbz 2004 College DB DKD IC I-deel ID IOAW

IOAZ

ISD LWI MEV NUOER NWW-er OR PSW RAU RCF

REKO RIB ROF RWI SUWI SVB SZW TW

UWV W-deel

Algemeen bestuur ISD Midden-Langstraat, geformeerd uit één collegelid en twee raadsleden uit elke gemeente. Algemeen Keten Overleg Algemene kinderbijslagwet. Algemene nabestaandenwet. Algemene ouderdomswet. Algemene wet bestuursrecht. Algemene wet bijzondere ziektekosten. Bijstandsbesluit zelfstandigen. Inkomens- en kredietvoorziening voor zelfstandigen. Het college van burgemeester en wethouders. Dagelijks bestuur ISD Midden-Langstraat, geformeerd uit één collegelid uit elke gemeente Digitaal klantendossier Interne controle. Het deel dat beschikbaar is voor de bekostiging van WWB-uitkeringen. Het budget wordt beschikbaar gesteld door het rijk. Overschotten kunnen worden behouden. In- en doorstroomregeling. Deze regeling voor gesubsidieerde arbeid is per 1 januari 2004 opgegaan in de Wet werk en bijstand. Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers. Een voorziening op minimumniveau voor oudere of gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers die geen recht meer hebben op een WW-uitkering. Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen. Een voorziening op minimumniveau voor oudere of gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze gewezen zelfstandigen. Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat. Openbaar lichaam belast met de uitvoering van de gemeentelijke taken op het terrein van werk en inkomen. Locatie Werk en Inkomen Macro Economische Verkenning. Publicatie die het CPB jaarlijks in september bij Prinsjesdag uitbrengt. Niet-uitkeringsontvanger, die voor ondersteuning bij re-integratie een beroep kan doen op de WWB en het participatiebudget. Niet werkende werkzoekende, die ingeschreven staat bij het CWI. Ondernemingsraad. Via dit orgaan overleggen medewerkers van de ISD met de directie over onderwerpen, waarvoor een wettelijk advies- en instemmingsrecht bestaat. Provinciaal Steunpunt Werkgelegenheid. PSW is een ontwikkelings- en adviesbureau op de arbeidsmarkt. Regeling administratieve uitvoeringsvoorschriften IOAW,. IOAZ en Bbz 2004. Regionaal Coördinatiepunt Fraudebestrijding. Ondersteunt en legt verbindingen tussen gemeenten en andere partners op het terrein van handhaving. Doel delen van kennis en expertise. Regionaal Ketenoverleg. Aan dit overleg nemen naast de ISD het CWI, het UWV en het WML deel. In dit overleg wordt o.a. gewerkt aan de uitgangspunten van de Wet SUWI. (Privaatrechtelijk) re-integratiebedrijf. Rechtmatigheidsonderzoeksformulier. Een inlichtingenstaat die maandelijks door de klant wordt ingevuld voorafgaand aan de betaling van zijn uitkering. Raad voor werk en inkomen. Adviesorgaan. Structuur Uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen. In deze wet zijn afspraken over de samenwerking binnen de keten van werk en inkomen vastgelegd. Sociale Verzekeringsbank. Uitvoeringsinstelling van de Akw, Anw en de Aow. Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Toeslagenwet. Via deze wet wordt een sociale verzekeringsuitkering in bepaalde gevallen aangevuld tot het relevante sociale minimum. Tot 2006 kent de wet een maximering, waardoor aanvulling met een gemeentelijke uitkering vaak nodig is. Uitvoeringsinstituut Werknemersvoorzieningen. Belast met de uitvoering van WW, WAO, WIA, Wamil, Wajong en WAZ. Onderdeel van het Participatiebudget en bestemd voor de uitvoering van re-


WAO WI WIJ Wk WIA Wwik Win WIW

WML

WMO

Wsw WW WWB

integratieactiviteiten met inbegrip van de bekostiging van de voormalige WIW- en ID-banen. Het budget is niet vrij inzetbaar. Overschotten moeten teruggestort worden. Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering. Verzekering tegen de geldelijke gevolgen van arbeidsongeschiktheid. Wet inburgering. In werking getreden op 1 januari 2007. Vervangt de Wet inburgering nieuwkomers. Wet investeren in jongeren. Wet kinderopvang. Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen. Verzekering tegen de geldelijke gevolgen van arbeidsongeschiktheid, in werking getreden op 1 januari 2006. Wetwerk en inkomen kunstenaars. Tijdelijke inkomensvoorziening voor kunstenaars. Wet inburgering nieuwkomers. De voorganger van de WI. Wet inschakeling werkzoekenden. Op basis van deze wet was het tot 1 januari 2004 mogelijk voorzieningen te treffen voor langdurig werklozen. De wet is op 1 januari 2004 opgegaan in de Wet werk en bijstand. Werkbedrijf voor gesubsidieerde arbeid, activering en trajecten Midden-Langstraat. Openbaar lichaam belast met de uitvoering van de gemeentelijke taken op het terrein van de Wet sociale werkvoorziening. Tevens uitvoerder van WWB-voorzieningen. Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Trad op 1 januari 2007 in werking. Gemeenten zijn organisatorisch, financieel en beleidsmatig verantwoordelijk voor de zorg en ondersteuning van burgers. Verantwoordelijkheid en zelfwerkzaamheid van de burger staan daarbij centraal. Wet sociale werkvoorziening. Biedt specifieke voorzieningen t.b.v. personen die op grond van persoonlijke beperkingen aangewezen zijn op aangepaste werkzaamheden. Werkloosheidswet. Verzekering tegen de geldelijke gevolgen van werkloosheid. Wet werk en bijstand. Inkomensvoorziening op minimumniveau t.b.v. personen die geen beroep kunnen doen op een andere inkomensvoorziening.


JAARREKENING 2009 ISD MIDDEN-LANGSTRAAT

Jaarrekening 2009

Pagina 1 van 33

31-03-2010 16:31

2 INHOUDSOPGAVE bladzijde 1. Balans per 31 december 2009

3

2. Programmarekening 2009

4

3. Grondslag van waardering

5

4. Toelichting op de balans per 31 december 2009 4.1 Activa 4.1.1 Materiële vaste activa 4.1.2 Vorderingen 4.2 Passiva 4.2.1 Eigen vermogen 4.2.2 Voorzieningen 4.2.3 Vaste schulden met een rentetypische looptijd langer dan één jaar 4.2.4 Netto-vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar 4.2.5 Overlopende passiva

7 7 7 7 9 9 12 13 13 13

5. Niet uit de balans blijkende verplichtingen

14

6. Toelichting op de programmarekening 6.1 Toelichting op de Rijksmiddelen 6.2 Vrijval voorziening en reserve 6.2.1 Vrijval debiteuren 6.3 Apparaatskosten 6.3.1 Personele kosten 6.3.2 Afschrijvingen 6.3.3 Overige bedrijfskosten 6.3.4 Baten bedrijfsvoering 6.4 Mutaties in reserve en voorzieningen

15 15 17 17 18 18 20 20 22 23

7. Accountantsverklaring

24

8. Bijlagen ten behoeve van het vullen van de gegevens ten behoeve van de gemeenterekeningen 8.1 Bijlage gemeente Heusden 8.2 Bijlage gemeente Loon op Zand 8.3 Bijlage gemeente Waalwijk

26

9. Verklarende woordenlijst/afkortingen

32

Jaarrekening 2009

Pagina 2 van 33

26 28 30

31-03-2010 16:31

3 1. Balans per 31 december

2009

2008

Activa

Activa

Activa Vaste activa Materiele vaste activa Investeringen met een economisch nut

160.661

133.261

1.188.599

828.601

2.628.015 3.816.613

2.677.635 3.506.236

3.613.455

4.551.684

951.692

212.943

8.542.422

8.404.124

Passiva

Passiva

3.220.648 766.145 3.986.794

3.473.967 868.614 4.342.581

-

145.000

Netto-vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar Overige schulden

2.209.908

1.490.693

Overlopende passiva

2.345.720

2.425.850

8.542.422

8.404.124

Vlottende activa Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar Vorderingen op openbare lichamen Overige vorderingen Liquide middelen Bank- en girosaldi Overlopende activa Totaal

Passiva Vaste passiva Eigen Vermogen Bestemmingsreserves Nog te bestemmen resultaat begrotingsjaar Voorzieningen Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico's Vlottende passiva

Jaarrekening 2009

Pagina 3 van 33

31-03-2010 16:31

2. PROGRAMMAREKENING

4 Realisatie 2009

Rijksmiddelen: WWB Werkdeel -meeneemreg. voorgaand jaar -meeneemreg. volgend jaar

WWB Inkomensdeel WWV Ioaw/Ioaz/Bbz Kinderopvang Totaal saldo Rijksmiddelen

Lasten

Baten

Lasten

Baten

4.825.642 13.123.227 1.240 1.120.866

3.874.012 871.343 80.287 13.955.744 1.240 1.197.759

4.172.000 1.844.000 12.521.000 2.000 1.034.000 16.000

-

909.411

3.658.000 2.358.000 12.521.000 2.000 1.165.000 16.000 131.000

Vrijval debiteuren Vrijval apparaat vorig jaar Apparaatskosten Personele kosten Afschrijvingen op materiele vaste activa Lasten/baten bedrijfsvoering Bijdrage gemeenten Totaal saldo bedrijfslasten

Jaarrekening 2009

Realisatie 2008 Lasten

Baten

5.544.368 871.343 13.089.289 1.980 841.775 26.693

108.328-

3.547.000

3.729.918

16.686 1.424.409

29.000 1.657.000

33.903 1.525.711

350.595 4.908.544 288.256-

512.827 986.502 1.239.820

121.000 5.112.000 -

131.000 -

253.318 766.145

Pagina 4 van 33

3.840.995 2.574.717 13.309.125 2.640 1.022.916 26.693 401.638 246.252 37.132

4.106.301

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor bestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekking aan reserves Saldo mutaties reserves Nog te bestemmen resultaat

Begroting 2009

243.111 4.885.768 160.653-

524.369 2.622.494 2.966.739

131.000

344.245 868.614

31-03-2010 16:31

5 3. GRONDSLAG VAN WAARDERING Inleiding De jaarrekening is opgemaakt met inachtneming van de voorschriften die het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten daarvoor geeft. Algemene grondslagen voor het opstellen van de begroting De waardering van de activa, passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Activa en passiva worden opgenomen tegen de nominale waarde, tenzij dit anders is vermeld bij de desbetreffende balanspost. Baten en lasten zijn toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben, tenzij de BBV dit anders voorschrijft. Winsten zijn slechts opgenomen voor zover op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico's die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend waren.

Vaste activa De waardering van de materiele vaste activa is gebaseerd op de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Hierop zijn de afschrijivingen in mindering gebracht. Bij de waardering van de materiele vaste activa is rekening gehouden met een vermindering van hun waarde indien deze naar verwachting duurzaam is. In het begrotingsjaar heeft een dergelijke vermindering niet plaats. Voor het overige vindt afschrijving plaats op basis van de historische aanschafprijs. Hierbij wordt het stelsel gehanteerd dat is afgestemd op de verwachte toekomstige gebruiksduur, rekening houdend met een eventuele restwaarde. Er wordt afgeschreven vanaf 1 januari volgend op het jaar waarop het actief in gebruik is genomen. De afschrijvingstermijnen volgens de lineaire methode bedragen in jaren: Installaties en telefooncentrale Archief en inrichting Uitbreiding werkplekken Overgenomen werkplekken Automatisering

15 jaar 15 jaar 10 jaar 5 jaar 3 jaar

Vorderingen en overlopende activa De vorderingen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Voor de oninbaarheid is een voorziening in mindering gebracht. De voorziening wordt statisch bepaald op basis van de geschatte kansen op inning. Luiquide middelen en overlopende posten Deze activa worden tegen nominale waarde opgenomen. Bestemmingsreserves De bestemmingsreserve is een reserve waaraan door het bestuur een bepaalde bestemming is gegeven. Het gehele bedrag van de bestemmingsreserves aan het einde van het jaar dient te zijn onderbouwd met bestuursbesluiten van het algemeen bestuur. Ook kan het bedrag zijn opgenomen in het voorliggende voorstel tot resultaatbestemming. Het resultaat na bestemming is het resterende resultaat na reeds bestemde mutaties in de reserves. Het resultaat na bestemming wordt toegevoegd aan een door het algemeen bestuur genomen besluit voor de bestemming, bij de vaststelling van de jaarrekening.

Jaarrekening 2009

Pagina 5 van 33

31-03-2010 16:31

6 Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting c.q. het voorzienbare verlies. Vlottende passiva De vlottende passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Overige bedrijfsopbrengsten De overige bedrijfsopbrengsten omvatten de resultaten uit dienstverlening aan derden, de inkomsten uit re-integratie-activiteiten en overige opbrengsten. Rijksvergoeding Dit betreft de subsidies van het rijk. Deze subisidies worden ontvangen door de gemeenten en doorbetaald aan de ISD. Afschrijvingen Dit betreft de afschrijvingskosten van de vaste activa. De afschrijvingstermijn bedraagt maximaal de economische levensduur. Gemeentelijke bijdrage De gemeentelijke bijdrage omvat de in de gemeenschappelijke regeling overeengekomen bijdrage in het exploitatieresultaat. Lonen en salarissen Hierop worden de loonen salariskosten van het personeel verantwoord. Onder loonen salariskosten wordt verstaan het bruto bedrag van de aan het boekjaar toe te rekenen lonen c.q. salarissen, vermeerderd met de uitbetaalde vakantiegeldrechten. Sociale lasten De sociale lasten betreffen de voor de werknemersverzekeringen verschuldigde werkgeverslasten, en het werkgeversaandeel in de pensioenvoorziening. Dit betreft tevens de aan het boekjaar toe te rekenen ziekengelden. Overige personeelskosten Dit zijn onder meer de kosten voor reisen verblijfkosten, bedrijfsgeneeskundige zorg, opleidingen. De overige bedrijfskosten worden berekend op basis van historische kosten. Ondersteuning Hierin zijn begrepen de ingehuurde ondersteuning van personeel van de gemeente Waalwijk op gebied van personeel, financiën, facilitaire zaken en documentaire informatievoorziening. De kosten zijn verantwoord op basis van historische kosten. Overige bedrijfskosten Hierin zijn begrepen de bestuurs-, huisvestings-, automatiserings-, kantoor-, accountants-, reisen representatiekosten. Ook de kosten voor cliëntenparticipatie en overige uitgaven vallen onder deze post. De kosten zijn verantwoord op basis van historische kosten. Algemene dekkingsmiddelen De algemene dekkingsmiddelen bestaan voornamelijk uit de saldi van financiële baten en lasten. De rentebaten betreffen onder meer de opbrengsten uit andere uitzettingen. De rentelasten bestaan in elk geval uit de rentelast van de vaste schulden en de rekening-courantrente bij debetsaldi.

Jaarrekening 2009

Pagina 6 van 33

31-03-2010 16:31

4. Toelichting op de balans

7

De balans, zoals gepresenteerd op pagina 3, wordt hier nader toegelicht. 4.1 Activa 4.1.1 Materiele vaste activa Een overzicht van de materiële vaste activa is onderstaand opgenomen. Het betreft uitsluitend activa met een economisch nut. Activa met een economisch nut zijn activa die verhandelbaar zijn en/of kunnen bijdragen aan het genereren van middelen. 2009 Installaties Boekwaarde 31 december 2008 Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen Bijdragen van derden Afwaarderingen Boekwaarde 31 december 2009

Inventaris

Totaal

21.035 2.049 -

112.226 44.086 14.636 -

133.261 44.086 16.686 -

18.986

141.676

160.662

Investeringen/ afschrijvingen In 2009 zijn een aantal scheidingswanden geplaatst en is er nieuw meubilair aangeschaft ten behoeve van de uniformiteit op de beursvloer. 4.1.2 Vorderingen Vorderingen op openbare lichamen gemeente Heusden gemeente Loon op Zand gemeente Waalwijk ministerie SZW: aanvullende uitkering 2007 Bbz

31-12-2009 66.962 252.089 869.548

31-12-2008 296.714 86.878 429.583

-

15.426 1.188.599

828.601

Vorderingen op gemeenten Betreft een aantal naheffingsfacturen, onder meer voor automatisering 2004-2006. Deze naheffingen voor automatisering 2004-2006 zijn ook opgenomen onder crediteuren (betaling aan gemeente Heusden in termijnen). Deze naheffing wordt in 3 jaarlijkse termijnen afgelost door de gemeenten. De laatste termijn vervalt in 2010. De overige bedragen betreffen de afrekeningen 2009 inzake de regeling Kinderopvang, bijzondere bijstand, Wet Inburgering en afrekening van de apparaatskosten. De relatief hoge vordering op gemeente Waalwijk betreft een toegekende subsidie HRM sectorservice punten die is aangevraagd bij de provincie en op 31 december nog openstond. Deze is inmiddels begin januari 2010 grotendeels voldaan. Overige vorderingen Vorderingen op instanties Vorderingen op klanten (uitkeringsdebiteuren) - Terugvordering en verhaal WWB - Krediethypotheek - Leenbijstand - BBZ - Overige vorderingen niet gecorrigeerde saldo AF: Voorziening dubieuze debiteuren gecorrigeerd saldo na voorziening

31-12-2009 11.806

31-12-2008 141

2.460.239 407.884 57.069 934.963 95.121 3.955.276 1.339.067 2.616.209

2.952.383 423.260 46.812 846.718 131.893 4.401.066 1.723.573 2.677.494 2.628.015

Jaarrekening 2009

Pagina 7 van 33

2.677.635

31-03-2010 16:31

8 Vorderingen op instanties Betreft een nog van het VNG te ontvangen subsidie in verband met invoering van de participatieladder en een aantal kleinere posten. Vorderingen op klanten (uitkeringsdebiteuren) Wij verklaren hier het debiteurensaldo zonder correctie voorziening debiteuren, omdat dit de werkelijke cijfers zijn van de vorderingen op klanten en de voorziening een schatting van de mogelijke oninbaarheid. Voor een berekening van deze voorziening verwijs ik u naar hoofdstuk 6.2. Dit jaar is gestart met een uitstaand debiteurensaldo van € 4.401.066. In de loop van het jaar zijn er mutaties geweest welke leidden tot een eindsaldo van € 3.955.276. In 2009 is opgeboekt € 755.717, buiten invordering gesteld € 390.838 en ontvangen € 810.669. Per saldo dus een afname van € 445.790. Voor een specificatie van de berekening zie toelichting bij 6.2 vrijval debiteuren.

Liquide middelen banksaldo saldo giro

31-12-2009 3.592.064 21.391

31-12-2008 4.504.633 47.051 3.613.455

Overlopende activa Vooruitbetaalde bedragen Openstaande voorschotten Project ESF-A Dienstencentrum Fietsenplan personeel Meeneemregeling W-deel Kruispost Nog te verwerken ontvangsten debiteuren Nog te ontvangen bedragen

31-12-2009 641.789 40.267 5.355 529 101 80.287 14 183.350

4.551.684 31-12-2008 133.584 1.636 1.518 76.205

951.692

212.943

Vooruitbetaalde bedragen Het saldo betreft een factuur van € 108.362 van de gemeente Waalwijk over de huur- en servicekosten over het eerste kwartaal van 2010, deze factuur moet voor 1 januari betaald zijn. Verder wordt hier nog verantwoord de premie ongevallenverzekering 2010, het abonnement Brabants Dagblad 1e kwartaal 2010 en telefooncontracten januari 2010, alsmede 1 termijn ivm studie. Een groot deel betreft de WSW verplichtingen (voortraject) voor de jaren 2010, 2011 en 2012 welke in 2009 zijn betaald. Door een overgang van kasstelsel naar baten lastenstelsel vanaf 2009, kunnen deze kosten niet al in 2009 worden verantwoord, maar in het jaar waar ze betrekking op hebben, Het gaat dan om respectievelijk € 267.202 voor 2010, € 219.818 voor 2011 en € 29.463 voor 2012. Deze bedragen kunnen nog wijzigen doordat trajecten eerder (of later) stoppen dan gepland in verband met doorstroming naar WSW. Openstaande voorschotten Dit betreft de aan klanten van de ISD verstrekte voorschotten welke op 31 december nog openstaan. Project ESF-A Dit betreft aanloopkosten voor het opstarten van de aanvraag voor ESF subsidie bij de Europese Unie. Meeneemregeling W-deel In 2009 was het budget € 4.745.355, bestaande uit de Rijksbijdrage 2009 ad € 3.874.012 en het overgehevelde overschot uit 2008 ad € 871.343. De uitgaven in 2009 bedroegen € 4.825.641 zodat € 80.286 (via overlopende activa) kan worden overgeheveld en ten laste worden gebracht van 2010. Nog te ontvangen bedragen Betreft openstaande afrekeningen 2008 en 2009 met ministerie inzake Bbz, Ioaw en Ioaz.

Jaarrekening 2009

Pagina 8 van 33

31-03-2010 16:31

4.2 Passiva

9

4.2.1 Eigen Vermogen Bestemmingsreserves 2009 Apparaatskosten Reserve egalisatie vorderingen uitkeringen Vakantietoeslag Rente Activa Inkomensdeel WWB Reserve Wet Werkloosheidsvoorziening Saldo per 31 december Nog te bestemmen resultaat

2008

373.537 759.482 79.707 2.006.268 1.655 3.220.649

663.015 802.813 78.485 1.927.999 1.655 3.473.967

766.145

868.614

Het te bestemmen resultaat 2008 is in 2009 voor € 434.307 terugbetaald aan de gemeenten. Het restant van € 434.307 wordt ingezet voor het project Regionaal Arbeidsmarktbeleid. Dit wordt verantwoord onder de passiva. Het saldo van resultaatbestemming per ultimo 2009 bestaat uit het overschot op de reserve inkomensdeel. Deze reserve heeft dit jaar het plafond van 15% van het jaarbudget (15% van € 13.375.126 = € 2.006.269) overschreden met € 766.145,13. Aan dit bedrag moet conform de gemeenschappelijke regeling na vaststelling van de jaarrekening door het Algemeen Bestuur een bestemming worden gegeven. Bij de diverse reserves en voorzieningen waarvoor dit van toepassing is wordt dit in de jaarrekening toegelicht. Specificatie bestemmingsreserves reserve apparaatskosten saldo per 1 januari toevoegingen onttrekkingen saldo per 31 december

663.015 289.478 373.537

731.700 91.968 160.653 663.015

Dit betreft de reservevorming op de bijdragen van de gemeenten. De maximale storting naar de reserve is 10 procent van de begrote apparaatskosten van het lopend jaar. De hoogte van de reserve apparaatskosten mag maximaal 15 procent zijn van de begrote apparaatskosten van het lopende jaar. De begrote apparaatskosten over 2009 zijn € 5.112.000. De maximale stand van de reserve apparaatskosten over 2009 mag dus zijn € 766.800. De beginstand van de reserve apparaatskosten bedroeg € 663.015. Aan de reserve is in 2009 een bedrag van € 289.478 onttrokken. Dit bedrag bestaat uit een onttrekking om de reserve vakantiegeld op peil te houden per ultimo 2009 (€ 1.222) en het tekort in de exploitatie op de apparaatskosten ad € 288.256. Een nadere toelichting op dit tekort kunt u vinden onder 6.3 apparaatskosten.

Jaarrekening 2009

Pagina 9 van 33

31-03-2010 16:31

10 reserve egalisatie vorderingen uitkeringsadminstratie saldo per 1 januari toevoegingen onttrekkingen saldo per 31 december

2009

2008

802.813 64.997 108.328 759.482

704.312 246.253 147.752 802.813

Er is in 2008 door het bestuur besloten (dd. 7/7/2008) dat deze reserve een hoogte moet hebben van 40% van de netto vorderingen. Dit is voldoende om de risico's af te dekken. Deze reserve is bedoeld om schommelingen op te vangen. Het teveel aan reserve of tekort van deze reserve, wordt toegevoegd c.q. onttrokken aan de reserve inkomensdeel. Voor een overzicht van de mutaties met betrekking tot de debiteuren en reserve wordt verwezen naar 6.2.1 vrijval debiteuren. reserve vakantietoeslag saldo per 1 januari toevoegingen onttrekkingen saldo per 31 december

78.485 1.222 79.707

82.288 3.803 78.485

Betreft het saldo gereserveerd vakantiegeld over de periode van juni t/m december. Deze is ontstaan bij de overdracht van personeel van de gemeenten aan de ISD per 1 januari 2004. Deze reserve wordt cf. AB-besluit dd. 7 juli 2008 jaarlijks aangepast aan de realiteit. Tekorten of overschotten op deze reserve worden onttrokken cq toegevoegd aan de reserve apparaatskosten. reserve rente activa saldo per 1 januari toevoegingen onttrekkingen saldo per 31 december

-

25.985 25.985 -

Deze bestemmingreserve is in 2004 gevormd ter dekking van de inflatie voor de vervanging van activa. Bij de vorige jaarrekening is een voorstel gedaan aan het Algemeen Bestuur om het saldo toe te voegen aan de reserve apparaatskosten. Dit is in 2008 bekrachtigd door het AB (7 juli 2008). De reserve is opgeheven en het saldo is in de jaarrekening over 2008 toegevoegd aan de reserve apparaatskosten.

reserve inkomensdeel saldo per 1 januari toevoegingen onttrekkingen saldo per 31 december

1.927.999 920.283 842.014 2.006.268

806.115 2.283.614 1.161.730 1.927.999

Deze reserve is in 2004 ontstaan uit de overschotten van het inkomensdeel. Dit is een vrij besteedbare reserve met een jaarlijkse storting van maximaal 15% van het jaarbudget inkomensdeel. Over de gewenste maximale omvang van deze reserve is een gevoeligheidsanalyse uitgevoerd in 2008. Er is naar aanleiding van het onderzoek door het AB besloten (dd. 3 november 2008) dat de maximale reserve op het inkomensdeel WWB 15% mag zijn van het jaarbudget. De maximaal toegestane reserve 2009 bedraagt 15% van het budget 2009 ad € 13.375.126, te weten € 2.006.268.

Jaarrekening 2009

Pagina 10 van 33

31-03-2010 16:31

Verklaring toevoegingen: 11 Op het inkomensdeel WWB werd in 2009 € 832.517 van het jaarbudget overgehouden. De regeling IOAW kwam uit op een overschot van € 9.898 en bij de regeling BBZ hielden we een bedrag van € 77.868 over op de budgetten. Verklaring onttrekkingen: Per saldo wordt een bedrag van € 64.996 onttrokken als berekende vrijval uitkeringsdebiteuren 2009 (zie paragraaf 6.2.1). Op de regeling IOAZ hadden we een tekort van € 10.874 op het budget 2009. Ten slotte is hier het overschot op de reserve I-budget (het bedrag boven de maximaal toegestane reserva van 15% van het budget 2009) onttrokken, dit gaat om een bedrag van € 766.145. reserve WWV saldo per 1 januari toevoegingen onttrekkingen saldo per 31 december

1.655 1.655

995 660 1.655

De reserve is in 2004 ontstaan als onderdeel van de reserve inkomensdeel. De WWV is een oude regeling en aflopend. Het is een vrij besteedbare reserve. Wij laten hem vanaf 2006 apart zien. De bedragen die hier zijn vermeld hebben betrekking op toevoegingen van voorgaande jaren. In 2009 is hier niets meer aan toegevoegd omdat nog ontvangen bedragen vanaf 2009 volledig moeten worden terugbetaald aan het ministerie. Specificatie nog te bestemmen resultaat Resultaat 2008 nog te bestemmen resultaat 2008 verantwoord in 2009

Resultaat 2009 nog te bestemmen resultaat 2009

868.614 868.614 -

766.145

Het saldo per 1 januari 2009 bestaat uit het overschot reserve inkomensdeel ad € 868.614. Het bestuur heeft besloten bij besluit van 29 juni 2009 dat de helft van dit bedrag moest worden terugbetaald aan de gemeenten en de andere helft door de ISD gebruikt moet worden voor het Project Regionaal Arbeidsmarktbeleid. Dit is in deze jaarrekening verwerkt. Het saldo van resultaatbestemming per ultimo 2009 bestaat volledig uit het overschot op de reserve inkomensdeel, zie de uitleg bij de reserve inkomensdeel. Aan het bedrag van € 766.145 moet conform de gemeenschappelijke regeling na vaststelling van de jaarrekening door het Algemeen Bestuur een bestemming worden gegeven.

Jaarrekening 2009

Pagina 11 van 33

31-03-2010 16:31

12 4.2.2 Voorzieningen 2009 Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico's

2008 -

145.000 145.000

145.000 145.000

127.000 135.000 117.000

-

145.000

Specificatie voorzieningen

voorziening personeelslasten saldo per 1 januari toevoegingen onttrekkingen saldo per 31 december

Deze voorziening is ontstaan in 2006 en gevormd om reeds lopende zaken te kunnen afronden in daaropvolgende jaren. De hoogte van de voorziening wordt jaarljks opnieuw vastgesteld. Toevoegingen of onttrekkingen worden gedaan vanuit de exploitatie apparaatskosten. In 2009 is niets in deze voorziening gestort, we verwachten geen zaken op personeelsgebied uit 2009 die overlopen naar 2010. In 2009 is onttrokken een bedrag van € 122.000 aan deze voorziening voor lasten met betrekking tot afwikkeling van Fuwa traject wat was opgestart in 2008. De resterende € 23.000 is als voordeel ten gunste van de exploitatie apparaatskosten vrijgevallen.

Jaarrekening 2009

Pagina 12 van 33

31-03-2010 16:31

13 4.2.3 Vaste schulden met een rentetypische looptijd langer dan één jaar De ISD heeft geen langlopende schulden. Bij de BNG is een kredietruimte beschikbaar van € 750.000. 4.2.4 Netto-vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar

Nog te betalen bedragen Crediteuren algemeen Totaal

31-12-2009 370.861 1.839.047 2.209.908

31-12-2008 295.854 1.194.838 1.490.692

Nog te betalen bedragen Het saldo van nog te betalen bedragen bestaat onder meer uit de afrekening van diverse regelingen van het ministerie van € 330.861. Opgenomen is hier verder 2 maanden bijdrage voor de Target Groep van € 15.000 (detacheringen bij het dienstencentrum Heusden) en de afrekening servicekosten van de gemeente Waalwijk van naar schatting € 25.000. Crediteuren algemeen Dit betreft de facturen van 2009 die op 31 december 2009 nog niet waren vervallen, die in 2010 betaald gaan worden. Dit bedrag is dit jaar een stuk hoger dan in 2008, wat wordt veroorzaakt doordat tot en met 2008 voor betalingen ten laste van het W-deel het kasstelsel moest worden gehanteerd (dus betaald zijn uiterlijk op 31 december). Vanaf 2009 geldt dat voor verantwoording van het W-deel het baten- lastenstelsel moet worden gehanteerd. 4.2.5 Overlopende passiva

Inhouding fitness Loonheffing uitkeringen ZVW premie uitkeringen Netto uitkeringen Werkdeel budget 2008 Terugbetalingsverplichting Rijk Te verantwoorden uren Wet inburgering Project HRM sectorservicepunt Project dienstverlenend handhaven Te betalen aan de deelnemende gemeenten Collectieve ziektekosten Ontvangsten door te betalen algemeen Ontvangsten uitkering nog te bestemmen Totaal

31-12-2009 1.020 22.213 7.858 831.381 717.506 31.563 256.324 92.329 384.525 106 894 2.345.720

31-12-2008 1.611 22.569 2.298 722.222 871.343 670.463 116.991 17.150 1.203 2.425.850

Loonheffing en zvw premie uitkeringen Deze bedragen betreffen het saldo van 2009 welke door de Belastingdienst nog niet zijn afgerekend. Bij het eindejaarswerk van de uitkeringsadministratie worden herberekeningen loonheffing en zvw premie gemaakt, omdat gedurende het uitkeringsjaar een percentage wordt gehanteerd, dat nog niet vaststaat. Later in het jaar is dit percentage bekend waarmee het juiste bedrag voor de loonheffing en de zvw premie kan worden bepaald. We moeten hier echter nog een formele aanslag van de belastingdienst van krijgen.

Jaarrekening 2009

Pagina 13 van 33

31-03-2010 16:31

14 Netto uitkeringen Dit bedrag betreft de uitkeringen 2009, welke wij verantwoorden in 2009, maar waarvan de betalingen op de bankafschriften in 2010 worden afgeboekt. Terugbetalingsverplichting Rijk Ten behoeve van terugbetalingsverplichting uitkeringsdebiteuren aan het Rijk is hier een bedrag opgenomen van € 717.506. Het betreft terug te vorderen uitkeringen IOAW, IOAZ en BBZ, die na ontvangst voor 75% door ons zouden moeten worden terugbetaald aan het Rijk. Te verantwoorden uren wet inburgering Hier zijn de uren opgenomen van de opgestarte trajecten inburgering in 2008 waarvoor in 2008 ook al vergoedingen zijn ontvangen en waarvoor in 2010 nog begeleidingsuren moeten worden verantwoord. Van het saldo op 31 december 2008 is in 2009 inmiddels een bedrag van € 85.428 (€ 116.991 € 31.563) verantwoord. Voor de trajecten die zijn opgestart in 2009 en die doorlopen in 2010 en 2011 worden geen nog te verantwoorden uren opgenomen omdat verwacht wordt dat we deze kunnen bekostigen uit de apparaatskosten. Project: HRM sectorservicepunten Dit is een project dat samen met UWV is opgestart met het doel te investeren in een integrale vraaggerichte werkgeversbenadering. De totale subsidie bedroeg € 315.643 voor 2009. In 2009 zijn ten laste hiervan bedragen verantwoord ad € 59.319. Dit betreft dan de kosten van inhuur van de projectleider alsmede de uren van ingezet vast personeel en wat kleinere aanschaffingen. Project dienstverlenend handhaven Doel van dit project is de handhaving verder te structureren en op een hoger plan te krijgen alsmede het onderwerp meer in samenhang te brengen met de overige doelstellingen van de organisatie. De subsidie hiervoor bedraagt € 153.308. Hierop zijn in 2009 interne uren verantwoord, de kosten van de procesbegeleiding door Radar groep, kosten foldermateriaal, kosten van het klanttevredenheidsonderzoek en de kosten van verbetering van de website. Het restantsaldo per 31 december bedraagt dan € 92.329, dat wordt ingezet in 2010. Te betalen aan de deelnemende gemeenten Het te bestemmen resultaat 2008 is in 2009 voor het gehele bedrag van € 868.614 terugbetaald aan de deelnemende gemeenten. Vervolgens hebben de gemeenten voor 50% van dit bedrag (€ 434.307) ter beschikking gesteld aan de ISD Midden Langstraat om dit bedrag als kasbeheerder in te zetten voor Regionaal arbeidsmarktbeleid. De besteding van dit bedrag blijft echter onder de verantwoordelijkheid van de deelnemende gemeenten. Hierop zijn de gemaakte kosten van PSW (projectbegeleiding) verantwoord zodat per 31 december een saldo van € 384.525 resteert. Collectieve ziektekostenverzekering Het bedrag van € 17.150 per 31 december 2008 betrof een ontvangst van het Centraal Ziekenfonds inzake premies voor de Collectieve Aanvullende Zorgverzekering. Dit is in 2009 afgewikkeld. Werkdeel budget 2009 In 2008 was er nog een overschot op het budget W-deel van € 871.343 (via overlopende passiva) wat is overgeheveld naar en volledig is ingezet in 2009. In 2009 zijn we op een tekort uitgekomen op het budget W-deel, dit is in deze jaarrekening opgeno-men onder de overlopende activa. 5. Niet uit de balans blijkende verplichtingen De ISD is meerjarige contracten aangegaan voor: einddatum jaarbedrag Automatiseringskosten 01-01-2014 505.000 gemeente Heusden

resterende verplichting

2.020.000

Er is een meerjarig contract aangegaan met betrekking tot de dienstverlening van de gemeente Heusden op het gebied van automatisering. Een groot deel van deze kosten is variabel. Dit maakt het niet mogelijk een vast jaarbedrag aan te geven. In 2009 zijn de beheerskosten, onderdeel van het contract met Heusden, naar beneden bijgesteld op basis van een uitgevoerd onderzoek naar marktconformiteit. Uitgaande van de gerealiseerde uitgaven 2008 en 2009 gaan we voor volgende jaren uit van het bedrag van € 505.000.

Jaarrekening 2009

Pagina 14 van 33

31-03-2010 16:31

6. TOELICHTING OP DE PROGRAMMAREKENING

15

De programmarekening over 2009, zoals gepresenteerd op pagina 4, wordt hier nader toegelicht. 6.1 Toelichting op de Rijksmiddelen Realisatie 2009

Begroot 2009

Realisatie 2008

Werkdeel WWB Budget lopend jaar Overgeheveld budget vorig jaar Uitgaven Overheveling naar volgend jaar

3.874.012

3.658.000

3.840.995

871.343

2.358.000

2.574.717

4.825.642

4.172.000

5.544.369

80.287-

1.844.000

871.343

0-

-

-

13.955.744 13.123.227 832.517

12.521.000 12.521.000 -

13.309.125 13.089.289 219.836

BBZ Ontvangsten Uitgaven Saldo

439.782 361.914 77.868

476.000 400.000 76.000

291.823 159.722 132.102

IOA Ontvangsten Uitgaven Saldo

757.978 758.952 974-

689.000 634.000 55.000

731.093 682.053 49.040

1.240 1.240 -

2.000 2.000 -

2.640 1.980 660

-

16.000 16.000 -

26.693 26.693 -

909.411

131.000

401.637

Saldo Inkomensdeel WWB Ontvangsten Uitgaven saldo

WWV Ontvangsten Uitgaven Saldo Kinderopvang Ontvangsten Uitgaven Saldo Resultaat op rijksbijdragen

Jaarrekening 2009

Pagina 15 van 33

31-03-2010 16:31

16 Algemeen In deze jaarrekening licht de ISD Midden-Langstraat alle afwijkingen op begrotingsposten toe die groter zijn dan tien procent ten opzichte van het begrote bedrag. Hierbij hanteren wij in principe een minimale afwijking van € 25.000. Ook bijzondere afwijkingen van posten in deze jaarrekening ten opzichte van begroting of ten opzichte van de vorige jaarrekening worden toegelicht. Werkdeel Het budget 2009, inclusief het overgeheveld overschot 2008, bedroeg € 4.745.356. Er is werkelijk uitgegeven over 2009 een bedrag van € 4.825.641. Er is dus een tekort van € 80.286 wat wordt overgeheveld naar 2010. Inkomensdeel WWB Met het inkomensdeel van de WWB worden de uitkeringen aan klanten betaald. Er is in 2009 op dit budget een overschot gerealiseerd van € 832.517. Dit komt omdat er gemiddeld minder klanten in 2009 een beroep hebben gedaan op de WWB-uitkering dan was verwacht. Het overschot wordt toegevoegd aan de reserve inkomensdeel. BBZ Het betreft een kleine regeling waarbij de uitgaven per jaar sterk kunnen wisselen. Van de BBZ-uitkeringen wordt 75% bekostigd door het Rijk, 25% door de ISD. Voor deze bijdrage van de ISD krijgen we een vast bedrag per jaar van het Rijk. Per saldo wordt er een overschot gerealiseerd. Dit bedrag wordt toegevoegd aan de reserve inkomensdeel. IOAW/IOAZ Voor IOAW en IOAZ geldt dezelfde bekostigingssystematiek als voor BBZ (zie hierboven). Zowel de ontvangsten als de uitgaven voor de IOAW/IOAZ vallen wat hoger uit dan begroot. Het overschot op de IOAW is € 9.898, het tekort op de IOAZ € 10.873. Per saldo is er een tekort op declaratie en budget van € 974. Dit tekort over 2009 wordt onttrokken aan de reserve inkomensdeel. WWV Dit is een oude regeling waar nog een vordering open staat waarop wordt afgelost. Deze aflossing moet volledig doorbetaald worden aan het Rijk. Kinderopvang Deze regeling wordt hier vanaf 2009 niet meer gepresenteerd. Dit is een regeling die wij uitvoeren voor de gemeenten en die ook door de gemeenten aan de ISD vergoed wordt voor het uitgegeven bedrag. De ISD ontvangt dus niet de rijksmiddelen, en hoeft hier geen verantwoording over af te leggen. Omdat het in de jaarrekening 2008 van de ISD tóch nog was gepresenteerd, moeten ze voor de goedkeuring van deze jaarrekening als gerealiseerde lasten van 2008 blijven staan. Dit geldt ook voor de begrote cijfers van 2009.

Jaarrekening 2009

Pagina 16 van 33

31-03-2010 16:31

6.2 Vrijval voorziening en reserve

17

6.2.1 Vrijval debiteuren Dit jaar is gestart met een uitstaand debiteurensaldo van € 4.401.066. In de loop van het jaar zijn er mutaties geweest welke leidden tot een eindsaldo van € 3.955.276. In 2009 is opgeboekt € 755.717, buiten invordering gesteld € 390.838 en ontvangen € 810.669. Per saldo dus een afname van € 445.790. Elk jaar wordt het debiteurensaldo gecorrigeerd voor dubieuze debiteuren. De bepaling van de voorziening voor dubieuze debiteuren wordt gedaan aan de hand van een toetsing per debiteur. In 2009 bedraagt de berekende voorziening dubieuze debiteuren € 1.339.067, een daling van € 384.506 ten opzichte van het jaar ervoor. Daarnaast wordt jaarlijks de terugbetalingsverplichting aan het Rijk berekend aan de hand van de openstaande vorderingen waarvan 75% moet worden terugbetaald aan het Rijk. Dit betreft de terugvorderingen IOAW, IOAZ en Bbz. Deze terugbetalingsverplichting neemt over 2009 af met € 47.042. Per saldo levert dit een resultaat op vorderingen op van (- € 445.791 + € 384.506 - € 47.042) -€ 108.327. Dit is onttrokken uit de reserve egalisatie vorderingen uitkeringsadministratie. Deze reserve egalisatie vorderingen uitkeringenadministratie is in 2004 ontstaan en wordt ingezet als achtervang voor de mutaties van het saldo debiteuren om de exploitatie niet te belasten met grote schommelingen in de debiteuren-ontwikkelingen (toename/ afname). Er is door het bestuur (AB, dd. 7 juli 2008) een besluit genomen om een omvang van 40% van de netto vorderingen af te dekken door middel van deze reserve. Dit moet voldoende zijn om het risico dat er niet voldoende dekkingsmiddelen zijn in zeer belangrijke mate af te dekken. De genoemde onttrekking van € 108.327 aan de egalisatiereserve zorgt ervoor dat deze lager wordt dan de verplichte 40% van de netto vordering. Het verschil (€ 64.996) wordt daarom onttrokken aan de reserve inkomensdeel. Opgemerkt moet worden dat de hierboven genoemde vrijgevallen/onttrokken bedragen een incidenteel karakter hebben en niet structureel zijn. Een en ander is afhankelijk van het verloop van de debiteuren en het percentage van oninbaarheid. Er kan dus zowel een positief als een negatief resultaat behaald worden. Onderstaand worden de diverse mutaties mbt de debiteuren weergegeven. Hoogte bruto vordering 31-12-2009 min voorziening dubieuze debiteuren min terugbetalingsverplichting aan het Rijk Netto vordering 40% van de netto vordering is

€ € € € €

3.955.276 1.339.067 717.506 1.898.703 759.481

mutaties debiteuren mutatiesaldo voorziening debiteuren mutatiesaldo betalingsverplichting mutatiesaldo afname debiteuren naar egalisatiereserve stand egalisatiereserve 1 januari hoog mutatiesaldo egalisatiereserve stand egalisatiereserve 31 december (40% van de netto vordering) per saldo onttrokken aan reserve inkomensdeel

Jaarrekening 2009

€ € € €

384.506 47.042445.791108.327-

€ €

802.812 108.327-

€

694.485

€ €

759.481 64.996-

Pagina 17 van 33

31-03-2010 16:31

6.3 Apparaatskosten

18

6.3.1 Personele kosten Realisatie 2009 Loonkosten Loonkosten en sociale lasten Doorbelasting naar het werkdeel Inhuur personeel Totaal

1.998.582 269.3952.036.882 3.766.069

Overige personeelskosten Reis- en verblijfskosten Studie/opleiding/congres Ondernemingsraad Bedrijfsarts + maatregelen Overige personeelskosten Totaal

Begroot 2009 2.673.000 531.000 3.204.000

Realisatie 2008 2.203.430 426.1401.547.810 3.325.100

55.367 36.471 14.418

41.000 43.000 10.000

54.253 35.827 9.640

12.685 161.795 280.736

15.000 143.000 252.000

13.300 206.455 319.475

59.496 59.496

91.000 91.000

85.343 85.343

Ondersteuning van gemeente Waalwijk Ondersteuning P&O en facilitaire zaken Totaal TOTAAL PERSONELE KOSTEN

4.106.301

3.547.000

3.729.918

Loonkosten De loonkosten over 2009 zijn hoger dan begroot (€ 3.766.069 om € 3.203.000) en hoger dan in 2008. Deze hogere kosten worden veroorzaakt door meer inhuur van personeel dan begroot en het feit dat er minder uren ten laste zijn gebracht van het werkdeel dan vorig jaar. Voor de loonkosten en sociale lasten geldt dat het aantal fte gedurende het jaar gemiddeld op hetzelfde aantal lag als over 2008. Het verschil ten opzichte van de realisatie 2008 kan worden verklaard doordat in de rekening over 2008 de in 2009 en 2010 te realiseren uren ten behoeve van inburgeringstrajecten ten laste van deze post zijn gebracht. In 2009 zijn bovendien uren van de eigen medewerkers ten laste van diverse projecten gebracht wat de loonkosten en sociale lasten verlaagt. Voor de inhuur geldt dat het aantal op 31 december in 2009 hoger was dan in 2008 en ook gemiddeld genomen op een hoger aantal uitkwam in 2009 dan in 2008. Formatie: Aantal personen in dienst aan het einde van het jaar: Aantal FTE's in dienst aan het einde van het jaar:

31-12-2009 53 46,68

31-12-2008 46 41,07

Aantal personen inhuur aan het einde van het jaar: Aantal FTE's inhuur aan het einde van het jaar:

29 18,55

26 15,69

aantal FTE totaal

65,23

56,76

Jaarrekening 2009

Pagina 18 van 33

31-03-2010 16:31

19 Formatie: Gemiddeld aantal personen in dienst: Gemiddeld aantal FTE's in dienst:

2009 48,01 42,51

2008 48,17 42,91

Gemiddeld aantal personen inhuur: Gemiddeld aantal FTE's inhuur: aantal FTE totaal

26,58 17,36 59,87

21,92 13,63 56,54

De onder formatie vermelde aantallen geven een wat vertekend beeld omdat alleen de aantallen per 31 december worden aangegeven, het is een moment opname. Het aantal personen op 31 december is ten opzichte van een jaar geleden gestegen. In 2008 is gekozen voor een specialisatie van klantmanagement. Hiermee wordt beoogd de klant beter te bereiken en deze beter van dienst te zijn, op een efficiënte manier. Deze specialisatie heeft ook gevolgen voor de inrichting van de organisatie. Tegelijk met de invoering van het project klantmanagement moet de organisatie draaiend gehouden worden. Tijdens de procedures over definitieve bezetting door vaste krachten, zijn inhuurkrachten ingezet. In het projectplan Klantmanagement was deze verhoogde inzet van inhuurkrachten wel voorzien, maar toen was de begroting 2009 al gemaakt (maart 2008). Het projectplan is 13 oktober 2008 door het Dagelijks Bestuur vastgesteld. De ISD is bezig met het opvullen van nog openstaande functies waarmee de kosten van inhuur personeel zullen verminderen, en die van vast personeel zullen toenemen. Bij het werven van vast personeel willen we ervoor zorgen dat er voldoende werkervaring in de formatie aanwezig blijft. Dit valt echter niet mee, omdat het moeilijk is om in de huidige markt ervaren personeel te werven. We werven nu veelal minder ervaren personeel, en zorgen voor een interne begeleiding en opleiding. Dit houdt echter in dat er voorlopig nog meer inhuur van personeel nodig is om voldoende werkervaring te behouden. Bovendien wordt voor het inlopen van opgelopen achterstanden in onderhanden werk extra capaciteit tijdelijk bijgeschakeld. Ook door de economische recessie en de gevolgen hiervan voor de ISD, toenemende aantallen aanvragen om uitkering, is het nodig gebleken extra personele capaciteit in te huren. Ook de uitvoering van de Wet Inburgering heeft geleid tot extra inhuur van personeel. Met de aangesloten gemeenten is de afspraak gemaakt dat deze wet door de ISD wordt uitgevoerd, waarbij de jaren 2008 en 2009 werden beschouwd als pilotperiode. Vandaar dat hier in 2009 grotendeels inhuurkrachten voor zijn ingezet. In 2010 zal dit opnieuw worden bekeken in relatie tot opgelegde taakstellingen. Overige personeelskosten De totale overige personeelskosten 2009 komen ongeveer € 27.000 hoger uit dan begroot en ca € 39.000 lager dan gerealiseerd in 2008. De afwijking ten opzichte van de begroting zit voor een groot deel (€ 14.000) in de omzetting eindejaarsuitkering reiskosten (was niet zo hoog begroot). Ten opzichte van de realisatie 2008 zit er nagenoeg geen verschil in. Daarnaast zit er een afwijking in de overige personeelskosten van ongeveer € 13.000 ten opzichte van de begroting, die wordt veroorzaakt door de hogere post externe advieskosten, zoals onder andere voor de evaluatie van de Gemeenschappelijke Regeling. Ten opzichte van de realisatie 2008 is op deze post € 39.000 minder uitgegeven. Dit is het gevolg van het feit dat in 2008 ten behoeve dan de organisatie aanpassing externen zijn ingehuurd tbv advisering. Deze kosten zijn er in 2009 niet meer. Ondersteuning door gemeente Waalwijk Ten opzichte van de realisatie 2008 is op deze post € 26.000 minder uitgegeven en ten opzichte van de begroting 2009 is € 32.000 minder uitgegeven. Dit is het gevolg van aanpassing van het contract met gemeente Waalwijk ten aanzien van de facilitaire zaken die de gemeente Waalwijk niet langer uitvoert, maar door de ISD zelf worden gedaan.

Jaarrekening 2009

Pagina 19 van 33

31-03-2010 16:31

20 6.3.2 Afschrijvingen afschrijvingen Afschrijvingen op materiele vaste activa met een economisch nut totaal afschrijvingen

Realisatie 2009

Begroot 2009

Realisatie 2008

16.686

29.000

33.903

16.686

29.000

33.903

6.3.3 Lasten bedrijfsvoering Realisatie 2009 lasten bedrijfsvoering Kosten bestuur Huisvestingskosten Automatiseringskosten Kantoorkosten Bankkosten Accountantskosten Representatiekosten Clientenparticipatie Kosten BVG vorming Voorlichting sociale voorziening Sociale recherche Presentiegelden bezwaar en beroep Kosten terug-en invordering Griffierecht en proceskosten Advieskosten sociale voorziening Kosten onderzoek IOAZ Onvoorziene lasten totaal lasten

4.295 415.309 570.469 166.433 28.560 13.280 1.392 384 37.782 142.503 7.300 3.541 9.870 11.324 6.954 5.011 1.424.409

Begroot 2009 3.000 426.000 707.000 150.000 10.000 40.000 22.000 3.000 71.000 175.000 9.000 5.000 6.000 15.000 5.000 10.000 1.657.000

Realisatie 2008 365.539 628.020 136.163 25.585 26.674 2.505 16.438 51.095 152.092 7.000 1.016 10.845 10.414 3.369 88.956 1.525.711

Afschrijvingskosten De afschrijvingskosten van 2009 zijn lager dan begroot en gerealiseerd. Dit is veroorzaakt omdat er van uit gegaan werd dat er diverse aanschaffingen zouden plaatsvinden. Dat is wel gebeurd, maar in de loop van 2009 zodat de afschrijvingen pas worden meegenomen in 2010.

Jaarrekening 2009

Pagina 20 van 33

31-03-2010 16:31

21 Kosten bestuur: De presentiegelden van het bestuur zijn in 2007 aan het einde van het jaar betaald. In 2008 kon dit niet gerealiseerd worden in verband met een late vergadering in december. Er is besloten om de presentiegelden van een vergaderjaar voortaan in januari van het jaar daarna te betalen. In (januari) 2009 heeft dus de betaling van de presentiegelden over 2008 plaatsgevonden. Huisvestingskosten In 2009 is er meer uitgegeven dan de realisatie 2008, ca € 50.000. Ten opzichte van de begroting komen we wat lager uit. Dit wordt veroorzaakt doordat in de realisatie 2008 geen rekening is gehouden met de afrekening. Deze kwam laat in 2009. Deze is dus in 2009 meegenomen en daarnaast is ook rekening gehouden met de verwachte afrekening 2009. Automatiseringskosten De gerealiseerde automatiseringskosten zijn in 2009 lager dan de begroting over 2009. Dit wordt grotendeels veroorzaakt doordat er een aanpassing heeft plaatsgevonden van het contract met de gemeente Heusden van ca. € 42.000. Daarnaast is het bedrag ook verlaagd doordat de jaarlijkse reservering van ca € 58.000 is vervallen vanaf 2009. Bij het opstellen van de begroting voor 2009 is nog niet uitgegaan van deze aanpassingen. Verder heeft er in 2009 nog een teruggaaf plaatsgevonden naar aanleiding van de afrekening 2008 van ca € 50.000. Kantoorkosten Deze vallen ca € 16.000 hoger dan begroot en ca € 30.000 dan gerealiseerd in 2008. De hogere kosten ten opzichte van de realisatie zitten voornamelijk in de hogere abonnementskosten, portikosten en drukwerk (er is een aantal folders aangepast en opnieuw gedrukt). Ten opzichte van de begroting zicht het verschil in de raming van de portikosten. Accountantskosten Deze zijn lager dan begroot. Dit wordt mede veroorzaakt doordat er in het verleden extra opdrachten zijn uitgevoerd door de accountant waardoor ten tijde van het opstellen van de begroting van deze hogere kosten is uitgegaan. Kosten BVG vorming Dit betreft een project dat in 2008 speelde en waarvoor toen voor inzet van een projectleider en secretariële ondersteuning kosten zijn gemaakt. In 2009 is er nog één factuur ontvangen. Sociale Recherche Deze zijn ca € 30.000 lager dan begroot. De kosten voor sociale recherche worden berekend op basis van de verdeelsleutel inwoners en aantallen (abonnementstructuur). Deze afspraken gelden voor het samenwerkingsverband SR in Midden-Brabant. Onvoorziene baten en lasten In 2008 is per saldo een last verantwoord van € 79.000 ten behoeve van de voorziening personeelslasten. Daarnaast zijn nog enkele kleinere posten verantwoord. Voor wat betreft de realisatie 2009 zitten er een aantal kleine posten, door afwikkeling van een aantal balansposten in 2009.

Jaarrekening 2009

Pagina 21 van 33

31-03-2010 16:31

22 6.3.4 Baten Bedrijfsvoering Realisatie 2009

Begroot 2009

Realisatie 2008

baten opbrengst terug- en invordering automatisering rentebaten onvoorziene baten

bijdragen Gemeente Heusden Gemeente Loon op Zand Gemeente Waalwijk Totaal Bijdragen

4.486 291.249 13.834 41.027 350.595

121.000 121.000

243.111 243.111

1.824.115 892.370 2.192.059 4.908.544

1.949.000 863.000 2.300.000 5.112.000

1.826.173 845.228 2.214.367 4.885.768

Opbrengst terug- en invordering Dit betreft de opbrengst van de door de ISD aan de klant in rekening gebrachte kosten inzake vorderingen (aanmaningskosten) als gevolg van de invoering in 2009 van de 4e tranche van de Algemene Wet Bestuursrecht. Hierin is geregeld dat deze kosten in rekening gebracht moeten worden bij de klant. Ter verduidelijking: de hiervoor in tabel 6.3.3 genoemde kosten terug- en invordering betreffen kosten die door de deurwaarder aan de ISD in rekening worden gebracht en niet verhaald kunnen worden op de klant. Automatisering In Heusden is een voorziening opgebouwd ten behoeve van vervanging van hard- en software welke is gevoed door jaarlijkse stortingen ten laste van automatiseringskosten ISD. Deze voorziening is overgeheveld naar de ISD en hier verantwoord als baat. Rentebaten De rente-opbrengsten zijn minder dan in 2008 en ook lager dan begroot. De begroting was al lager dan de realisatie van vorig jaar omdat we rekening hielden met een lagere liquiditeitspositie als gevolg van de verhoogde inzet op de re-integratie (verhoogd gebruik W-middelen cq lager banksaldo). Daarnaast is in 2009 veel minder rente ontvangen omdat tengevolge van de recessie het rentepercentage gemiddeld nog maar 0,4% bedroeg, ten opzichte van 3,51% in 2008. Het gemiddeld uitstaand saldo in 2008 bedroeg nog € 8,2 miljoen en in 2009 nog maar € 4,7 miljoen. Onvoorziene baten Deze bestaan uit de vrijval van de voorziening personeel ad € 23.877 en een terugontvangst van het ziekenfonds over diverse jaren ad € 17.150. Gemeentelijke bijdragen In 2009 zijn de bijdragen van de gemeenten ten opzichte van de begroting verminderd met een korting voor de ketensamenwerking. Deze korting is bij de gemeenten verminderd op hun Algemene Uitkering. Het Algemeen Bestuur heeft besloten deze korting voor 2009 door te rekenen aan de ISD. In de jaarrekening is deze verwerkt door aan de gemeenten deze korting aan het einde van het jaar terug te betalen. Voor 2009 betekende dit voor de ISD een vermindering van de bijdragen van € 117.310. In 2008 is door een besluit van het bestuur (dd 02 februari 2008) een korting opgelegd van € 80.000 in verband met het wegvallen van 1,6 FTE zorgtaken. Door indexering toe te passen was dit bedrag voor 2009 € 86.145. Deze korting is aan het begin van het jaar bij het in rekening brengen van de voorschotten verminderd op de bijdragen. De korting op de ketensamenwerking en de korting vanwege de zorgtaken zijn beiden niet in de begroting 2009 verwerkt. Vanaf 2010 is in de begroting de korting van de zorgtaken structureel verwerkt.

Jaarrekening 2009

Pagina 22 van 33

31-03-2010 16:31

23 Resultaat Het resultaat van de bedrijfslasten heeft een negatief resultaat van € 288.256. Dit resultaat is ten laste van de reserve apparaatskosten geboekt. 6.4 Mutaties in reserves/voorzieningen Reserve

stand 1 jan 2009 toevoeging 2009 onttrekking 2009 stand 31 dec 2009 Resultaat

resultaat 2008 verantwoord in 2009 resultaat 2009 Voorziening stand 1 jan 2009 toevoeging 2009 onttrekking 2009 stand 31 dec 2009

Jaarrekening 2009

Apparaat

663.015 289.478 373.537

Vakantiegeld

WWB i-deel Rente activa

78.485 1.222 79.707

1.927.999 920.283 842.014 2.006.268

-

Egalisatie vorderingen uitkeringsadministratie 802.813 64.997 108.328 759.482

WWV

Nog te bestemmen resultaat 868.614 868.614 766.145 Voorziening personeel 145.000 145.000 0

Pagina 23 van 33

31-03-2010 16:31

1.655 1.655

7. Accountantsverklaring

24

Aan het Algemeen Bestuur van de Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat te WAALWIJK ACCOUNTANTSVERKLARING Wij hebben de jaarrekening 2009 van de Intergemeentelijke Sociale Dienst MiddenLangstraat zoals opgenomen in de 'Jaarrekening 2009 ISD Midden-Langstraat', bestaande uit de balans per 31 december 2009 en de programmarekening over 2009 met de toelichtingen, gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van het Dagelijks Bestuur Het Dagelijks Bestuur van de Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten. Deze verantwoordelijkheid houdt onder meer in dat de jaarrekening zowel de baten en lasten als de activa en passiva getrouw dient weer te geven en dat de in de jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen. Rechtmatige totstandkoming betekent in overeenstemming met de begroting en met de van toepassing zijnde wettelijke regelingen waaronder verordeningen van de gemeenschappelijke regeling. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van zowel de baten en lasten als de activa en passiva, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat en voor de naleving van de relevante weten regelgeving, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle, als bedoeld in artikel 213, tweede lid van de Gemeentewet. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder het Besluit Accountantscontrole Provincies en Gemeenten. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controleinformatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

Jaarrekening 2009

Pagina 24 van 33

31-03-2010 16:31

In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van zowel de baten en lasten als de activa en passiva, alsmede het voor de naleving van de weten regelgeving relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn, maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat.

25

Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving, van de redelijkheid van schattingen die het Dagelijks Bestuur van de gemeenschappelijke regeling heeft gemaakt, een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. De bij onze controle toegepaste goedkeuringstolerantie bedraagt voor fouten 1% en voor onzekerheden 3% van de totale lasten. Deze goedkeuringstolerantie is vastgesteld in de opdrachtbevestiging d.d. 20 maart 2009. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening van de Intergemeentelijke Sociale Dienst MiddenLangstraat een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van zowel de baten en lasten over 2009 als van de activa en passiva per 31 december 2009 in overeenstemming met het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten.

Voorts zijn wij van oordeel dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen in overeenstemming met de begroting en met de van toepassing zijnde wettelijke regelingen waaronder verordeningen van de gemeente. Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 213 lid 3 onder d Gemeentewet melden wij dat het jaarverslag, voorzover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening. Eindhoven, 12 april 2010 Ernst & Young Accountants LLP w.g. drs. M.H. de Hair RA

Jaarrekening 2009

Pagina 25 van 33

31-03-2010 16:31

26 8. Bijlagen ten behoeve van het vullen van de gegevens ten behoeve van de gemeenterekening 8.1 Bijlage gemeente Heusden (conform model "Sisa verantwoordingsinformatie specifieke uitkeringen") Alleen de van toepassing zijnde vragen en kolommen in het model zijn vermeld. Nr. Specifieke uitkering Indicator

74. Wet Werk en Bijstand (WWB) (inkomensdeel) Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) (14) Totaal uitgaven inkomensdeel 4.822.504 Totaal uitgaven inkomensdeel cat. jonger dan 65 jr Totaal ontvangsten (niet-Rijk) inkomensdeel Totaal ontvangsten (niet-Rijk) inkomensdeel cat. jonger dan 65 jr

Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) (14) 118.765

Ontvangsten IOAW (niet-Rijk)

Ontvangsten IOAZ (niet-Rijk)

0

Te verrekenen met het Rijk (15)

Overige (17)


Overige (17)

898 76. IOAZ Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) (14) 53.894 0

Uitvoeringskosten IOAZ

Jaarrekening 2009

Overige (17)

154.864

75. IOAW

Uitgaven IOAW

Uitgaven IOAZ


169.939

74. Wet Werk en Bijstand (WWB) (werkdeel) Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) (14) Omvang van het in 2008 uitgegeven bedrag waarvan de rechtmatigheid niet kan worden vastgesteld

Nr. Specifieke uitkering Indicator

Overige (17)

4.575.853




0

Pagina 26 van 33

31-03-2010 16:31

27 Nr. Specifieke uitkering Indicator

78. Bijstandsverlening Zelfstandigen 2004 Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) (14) Totaal uitgaven uitkeringen Bbz 2004 19.306 (excl. Bob) Totaal uitgaven kapitaalverstrek68.261 king Bbz 2004 Totaal ontvangsten uitkeringen Bbz 27.662 (excl Bob,excl Rijk) Totaal ontvangsten kapitaalver40.785 strekking Bbz (excl. Rijk) Totaal uitvoeringskosten Bbz 2004 32.002 (excl. Bob) Totaal uitgaven uitkeringen 0 Bob Totaal ontvangsten Bob 0 (excl. Rijk) Totaal uitvoeringskosten 0 Bob Nr. Specifieke uitkering

Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) (14) 0

Ontvangsten


Overige (17)

82. Participatiebudget --->LET OP: BETREFT ALLEEN HET RE-INTEGRATIE ONDERDEEL VAN DITontBUDGET Overige Besteed tlv Overige Te verrekeOverige (17) vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) (14)

Meeneemregeling WWB: overheveling overschot/tekort van WWB werkdeel 2008 naar Participatiebudget 2009 Reserveringsregeling: overheveling overschot/tekort van 2009 naar 2010 Lasten WWB werkdeel 2008 die in 2008 niet hebben geleid tot een kasbetaling Lasten WWB werkdeel 2009 Baten WWB werkdeel 2008 die in 2008 niet hebben geleid tot een kasontvangst Totaal baten (niet Rijk) Participatiebudget (LET OP: betreft alleen WWB werkdeel) Terug te betalen aan Rijk (LET OP: betreft alleen WWB werkdeel) Het aantal in 2009 gerealiseerde duurzame plaatsingen naar werk

Jaarrekening 2009

Overige (17)

79. Wet Werkloosheidsvoorziening

Indicator



nen met het Rijk (15) -80.788

-29.859 102.582 1.061.041 0 0 0 16

Pagina 27 van 33

31-03-2010 16:31

8.2 Bijlage gemeente Loon op Zand

28

(conform model "Sisa verantwoordingsinformatie specifieke uitkeringen") Alleen de van toepassing zijnde vragen en kolommen in het model zijn vermeld. Nr. Specifieke uitkering

74. Wet Werk en Bijstand (WWB) (inkomensdeel)

Indicator

Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) (14) 1.952.220

Totaal uitgaven inkomensdeel Totaal uitgaven inkomensdeel cat. jonger dan 65 jr Totaal ontvangsten (niet-Rijk) inkomensdeel Totaal ontvangsten (niet-Rijk) inkomensdeel cat. jonger dan 65 jr

Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) (14) 101.669

Ontvangsten IOAW (niet-Rijk)

Ontvangsten IOAZ (niet-Rijk)

0


Overige (17)


Overige (17)

1.315 76. IOAZ Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) (14) 87.622 0


Jaarrekening 2009

Overige (17)

53.680

75. IOAW

Uitgaven IOAW

Uitgaven IOAZ


57.607

74. Wet Werk en Bijstand (WWB) (werkdeel) Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) (14) Omvang van het in 2008 uitgegeven bedrag waarvan de rechtmatigheid niet kan worden vastgesteld


Overige (17)

1.876.816




0

Pagina 28 van 33

31-03-2010 16:31


78. Bijstandsverlening Zelfstandigen 2004 Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) (14) Totaal uitgaven uitkeringen Bbz 2004 18.411 (excl. Bob) Totaal uitgaven kapitaalverstrek73.770 king Bbz 2004 Totaal ontvangsten uitkeringen Bbz 12.339 (excl Bob,excl Rijk) Totaal ontvangsten kapitaalver24.671 strekking Bbz (excl. Rijk) Totaal uitvoeringskosten Bbz 2004 11.211 (excl. Bob) Totaal uitgaven uitkeringen 0 Bob Totaal ontvangsten Bob 0 (excl. Rijk) Totaal uitvoeringskosten 0 Bob Nr. Specifieke uitkering Indicator


Overige (17)


Overige (17)

Ontvangsten

79. Wet Werkloosheidsvoorziening Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) (14) 0


82. Participatiebudget --->LET OP: BETREFT ALLEEN HET RE-INTEGRATIE ONDERDEEL VAN DITontBUDGET Overige Besteed tlv Overige Te verrekeOverige (17) vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) (14)

Meeneemregeling WWB: overheveling overschot/tekort van WWB werkdeel 2008 naar Participatiebudget 2009 Reserveringsregeling: overheveling overschot/tekort van 2009 naar 2010 Lasten WWB werkdeel 2008 die in 2008 niet hebben geleid tot een kasbetaling Lasten WWB werkdeel 2009 Baten WWB werkdeel 2008 die in 2008 niet hebben geleid tot een kasontvangst Totaal baten (niet Rijk) Participatiebudget (LET OP: betreft alleen WWB werkdeel) Terug te betalen aan Rijk (LET OP: betreft alleen WWB werkdeel) Het aantal in 2009 gerealiseerde duurzame plaatsingen naar werk

Jaarrekening 2009

nen met het Rijk (15) -128.215

-14.564 50.036 273.702 0 0 0 2

Pagina 29 van 33

31-03-2010 16:31

8.3 Bijlage gemeente Waalwijk

30

(conform model "Sisa verantwoordingsinformatie specifieke uitkeringen") Alleen de van toepassing zijnde vragen en kolommen in het model zijn vermeld. Nr. Specifieke uitkering

74. Wet Werk en Bijstand (WWB) (inkomensdeel)

Indicator

Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) (14) 6.348.503

Totaal uitgaven inkomensdeel Totaal uitgaven inkomensdeel cat. jonger dan 65 jr Totaal ontvangsten (niet-Rijk) inkomensdeel Totaal ontvangsten (niet-Rijk) inkomensdeel cat. jonger dan 65 jr


Overige (17)


Overige (17)

5.963.810 353.071 303.304


74. Wet Werk en Bijstand (WWB) (werkdeel) Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) (14) Omvang van het in 2008 uitgegeven bedrag waarvan de rechtmatigheid niet kan

0

worden vastgesteld Nr. Specifieke uitkering Indicator

75. IOAW Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) (14) 309.245

Uitgaven IOAW Ontvangsten IOAW (niet-Rijk) Nr. Specifieke uitkering Indicator

Uitgaven IOAZ Ontvangsten IOAZ (niet-Rijk)

Overige (17)


Overige (17)

839 76. IOAZ Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) (14) 87.757 0


Jaarrekening 2009


0

Pagina 30 van 33

31-03-2010 16:31


78. Bijstandsverlening Zelfstandigen 2004 Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) (14) Totaal uitgaven uitkeringen Bbz 2004 21.579 (excl. Bob) Totaal uitgaven kapitaalverstrek87.265 king Bbz 2004 Totaal ontvangsten uitkeringen Bbz 13.838 (excl Bob,excl Rijk) Totaal ontvangsten kapitaalver42.524


Overige (17)

Te verreke-

Overige (17)

strekking Bbz (excl. Rijk) Totaal uitvoeringskosten Bbz 2004

30.108

(excl. Bob) Totaal uitgaven uitkeringen

0

Bob Totaal ontvangsten Bob (excl. Rijk) Totaal uitvoeringskosten Bob Nr. Specifieke uitkering

0 0 79. Wet Werkloosheidsvoorziening

Indicator

Overige ont-

Besteed tlv

Overige

vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12) Ontvangsten

Nr. Specifieke uitkering

(14)

nen met het Rijk (15)

1.240

82. Participatiebudget --->LET OP: BETREFT ALLEEN HET RE-INTEGRATIE ONDERDEEL VAN DIT BUDGET

Indicator

Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (11) rijksmiddelen besteding (12)

(14)

Te verrekenen met het

Overige (17)

Rijk (15)

Meeneemregeling WWB: overheveling overschot/tekort van WWB werkdeel 2008 naar Participatiebudget 2009

1.080.346

Reserveringsregeling: overheveling overschot/tekort van 2009 naar 2010

-35.864

Lasten WWB werkdeel 2008 die in 2008 niet hebben geleid tot een kasbetaling Lasten WWB werkdeel 2009

123.214 3.215.066

Baten WWB werkdeel 2008 die in 2008 niet hebben geleid tot een kasontvangst Totaal baten (niet Rijk) Participatiebudget (LET OP: betreft alleen WWB werkdeel) Terug te betalen aan Rijk (LET OP: betreft alleen WWB werkdeel) Het aantal in 2009 gerealiseerde duurzame plaatsingen naar werk

Jaarrekening 2009

0 0 0 19

Pagina 31 van 33

31-03-2010 16:31

9. VERKLARENDE WOORDENLIJST/AFKORTINGEN AB ANW AOW AWB BBV BBZ College CWI DB DKD IC I-deel

ID

IOAW

IOAZ

ISD

NUGGER NWW- ers REA

REKO SLA

32

Algemeen bestuur ISD Midden-Langstraat, geformeerd uit één collegeen één raadslid uit elke ISD-gemeente. Algemene nabestaandenwet Algemene ouderdomswet Algemene wet bestuursrecht Besluit Begroting en Verantwoording Bijstandsbesluit zelfstandigen Inkomens- en kredietvoorziening voor zelfstandigen Het college van burgemeester en wethouders Centrum voor Werk en Inkomen. Dagelijks bestuur ISD Midden-Langstraat, geformeerd uit een collegelid uit iedere ISD-gemeente. Digitaal Klantdossier Interne controle. Het deel dat beschikbaar is voor de bekostiging van WWB-uitkeringen. Het budget wordt beschikbaar gesteld door het rijk. Overschotten kunnnen worden behouden. In- en doorstroomregeling. Deze regeling voor gesubsidieerde arbeid is per 1 januari 2004 opgegaan in de Wet werk en bijstand. Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers. Een inkomensvoorziening op minimumniveau voor oudere of gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers die geen recht meer hebben op een WW-uitkering. Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen. Een inkomensvoorziening op minimumniveau voor oudere of gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze gewezen zelfstandigen. Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat. Openbaar lichaam belast met de uitvoering van de gemeentelijke taken op het terrein van werk en inkomen. Niet-uitkeringsgerechtigde die voor ondersteuning bij reïntegratie een beroep kan doen op gemeentelijke ondersteuning (ISD) Niet werkenden werkzoekenden, die ingeschreven zijn bij het UWV werkbedrijf. Re-integratie arbeidsongeschikten. Biedt voorzieningen ter bevordering van de reïntegratie van arbeidsgehandicapten. Regionaal Ketenoverleg. Aan dit overleg nemen naast de ISD het UWV Werkbedrijf en de WML deel. Service Level Agreement. Een overeenkomst met betrekking tot dienstverleningsaspecten.

Jaarrekening 2009

Pagina 32 van 33

31-03-2010 16:31

33 SNO

SRG

SUWI

Samenwerkingsniveauovereenkomst. Afspraken rondom de samenwerking tussen de ISD en het UWV Werkbedrijf. Statistiek reïntegratie gemeenten. Verzameling van informatie voor de ondersteuning van landelijke beleidsinformatie Structuur Uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen. In deze wet zijn o.a. bevoegdheden en verantwoordelijkheden van UWV Werkbedrijf, SVB en Raad voor werk en inkomen opgenomen.

SZW

Sociale Zaken en Werkgelegenheid

TW

Toeslagenwet. Via deze wet wordt een sociale verzekeringsuitkering in bepaalde gevallen aangevuld tot het relevante sociale minimum. Uitvoeringsinstituut Werknemersvoorzieningen

UWV W-deel

Het deel dat beschikbaar is voor de uitvoering van re-integratie-activiteiten met inbegrip van de bekostiging van de oude gesubsidieerde arbeid (voormalige WIW- en ID- regeling). Het budget wordt beschikbaar gesteld door het Rijk en is niet vrij inzetbaar. Overschotten moeten teruggestort worden.

WAO

Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering Verzekering tegen de geldelijke gevolgen van arbeidsongeschiktheid Wet basisvoorziening kinderopvang. Wet inkomensvoorziening kunstenaars Tijdelijke inkomensvoorziening voor kunstenaars Wet inburgering Wet investeren in Jongeren Wet inburgering nieuwkomers Wet inschakeling werkzoekenden. Op basis van deze wet was het tot 1 januari 2004 mogelijk voorzieningen te treffen voor langdurig werklozen. De wet is op 1 januari 2004 opgegaan in de Wet Werk en Bijstand. Werkbedrijf voor gesubsidieerde arbeid, activering en trajecten MiddenLangstraat. Openbaar lichaam belast met de uitvoering van de gemeentelijke taken op het terrein van de WSW. Tevens uitvoerder van WWB-voorzieningen.

WBK WIK WI WIJ WIN WIW

WML

WMO WSW

WW WWV

WWB

Jaarrekening 2009

Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Wet Sociale Werkvoorziening Biedt specifieke voorzieningen t.b.v. personen die op grond van persoonlijke beperkingen aangewezen zijn op aangepaste werkzaamheden. Werkloosheidswet Verzekering tegen de geldelijke gevolgen van werkloosheid Wet Werkloosheidsvoorziening Oude regeling aansluitend aan de WW welke door gemeenten werd uitgevoerd. Er kunnen nog wel vorderingen openstaan gerelateerd aan deze regeling Wet werk en bijstand Inkomensvoorziening op minimumniveau t.b.v. personen die geen beroep kunnen doen op een andere inkomensvoorziening.

Pagina 33 van 33

31-03-2010 16:31

BEGROTING ISD MIDDEN-LANGSTRAAT 2011

Begroting 2010

Pagina 1 van 20

07-04-2010 11:48

INHOUDSOPGAVE

2

Pagina 1 Programmabegroting

3

2 Uitgangspunten van de begroting

5

3 Grondslag van de waardering

6

4 Toelichting op de rijksmiddelen

8

5 Toelichting op de vrijval voorziening en reserve

9

6 Personele lasten

10

7 Kapitaallasten

12

8 Overige bedrijfskosten

13

9 Gemeentelijke bijdragen

14

10 Meerjarenbegroting 2009-2012

15

11 Risicoparagraaf

17

12 Weerstandsvermogen

18

13 Woordenlijst

19

Begroting 2010

Pagina 2 van 20

07-04-2010 11:48

3

1. PROGRAMMABEGROTING Hieronder treft u de begroting voor 2011 aan van de ISD Midden-Langstraat. De begrote cijfers voor 2010 en de realisatie 2009 zijn, ter vergelijking, ook weergegeven. Begroting 2011 Lasten

Begroting 2010

Baten

Lasten

Realisatie 2009

Baten

Lasten

Baten

Rijksmiddelen: WWB werkdeel budget -meeneemreg. voorgaand jaar -meeneemreg. volgend jaar

Gebundelde uitkering (oud) WWB inkomensdeel (oud) WWV (oud) Ioaw/Ioaz/Bbz Totaal saldo Rijksmiddelen

3.660.000 -

3.660.000 -

4.002.000 115.000

3.874.000 243.000

4.825.643

3.874.013 871.343 80.287

15.440.000 -

15.440.000 -

13.154.000 2.000 1.242.000

13.154.000 2.000 1.242.000 -

13.123.227 1.240 1.120.866

13.955.744 1.240 1.197.759 909.411

Vrijval debiteuren Bedrijfslasten: Personele kosten Afschrijvingen op materiele vaste activa Overige bedrijfskosten Overige bedrijfsbaten Gemeentelijke bijdrage Bedrijfsresultaat Resultaat uit bedrijfsuitoefening voor bestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekking aan reserves Saldo mutaties reserves Nog te bestemmen resultaat

108.3283.622.000

3.622.000

4.106.301

18.000 1.528.000

29.000 1.610.000

16.686 1.424.409

15.000 5.153.000 -

123.000 5.138.000 -

-

-

-

350.595 4.908.544 288.256-

512.827 986.502 1.239.820 253.318 766.145

-

Algemeen Bij het opstellen van deze begroting zijn cijfers van 2010 geïndexeerd conform de Nota van Uitgangspunten Begroting 2011 (zoals vastgesteld door het Algemeen Bestuur, dd. 22 februari 2010). Het budget WWB I-deel is voor meerdere jaren (t/m 2011) voorlopig vastgesteld door het Rijk, waarbij rekening is gehouden met gemaakte afspraken met het Rijk over ontwikkeling (afname) van het macro budget. Deze aanpassingen zijn verwerkt in deze begroting. Er zijn verder alleen nog aanpassingen mogelijk als gevolg van Rijksbeleid en loonontwikkelingen. Het is (op het moment van opstellen van deze begroting) nog niet bekend met welk bedrag het Rijk de budgetten zal aanpassen als gevolg van de recessie. Hierover komt pas in de loop van 2010 meer duidelijkheid. Ook is niet duidelijk wat de gevolgen zijn op de bedrijfsvoering en de financiële resultaten in 2010. Dit kan gevolgen hebben voor de startpositie voor 2011 en de begroting 2011. De bedoelde risico's worden in de risicoparagraaf geduid. Later in 2010 zal zo nodig een bijgestelde begroting voor 2011 worden vastgesteld. Vanaf 2010 zijn de budgetten voor de uitkeringen in het kader van de WWB, IOAW, IOAZ en Bbz samengevoegd in een "gebundelde uitkering". Alle gemaakte uitkeringslasten moeten uit dit budget worden voldaan. In de hierboven opgenomen opstelling komen zowel de afzonderlijke budgetten nog voor (t/m 2010) als dit nieuwe budget. Dit om de vergelijking met voorgaande jaren te kunnen maken. Voor 2011 begroten we een budget "gebundelde uitkering" te ontvangen van € 15.000.000. Van debiteuren verwachten we in 2011 € 440.000 te ontvangen, samen met het Rijksbudget brengt dat de verwachte baten op het WWB inkomensdeel op € 15.440.000. De raming voor de personele kosten in 2011 is ten opzichte van de begroting 2010 nagenoeg gelijk gebleven. Bij de bedrijfsbaten zijn de rentebaten voor 2011 een stuk lager begroot dan voor 2010. Dit omdat naar aanleiding van de recessie van 2008/2009 de rentevergoeding fors is afgenomen en maar langzaam herstelt. Daarnaast is ook de liquiditeitspositie afgenomen doordat met name het overschot aan Wmiddelen in 2009 is afgenomen tengevolge van de verhoogde inzet op re-integratie in 2008 en 2009. Begroting 2010

Pagina 3 van 20

07-04-2010 11:48

In 2009 zijn de bedrijfsbaten éénmalig verhoogd doordat een voorziening is overgeheveld naar de ISD en verantwoord in de jaarrekening 2009 als baat. Het betreft de voorziening ten behoeve van vervangingsinvesteringen in hard- en software, die door jaarlijkse stortingen vanuit de ISD werd gevoed.

Begroting 2010

Pagina 4 van 20

07-04-2010 11:48

4

5 2. UITGANGSPUNTEN VAN DE BEGROTING Apparaatskosten totaal Hiervoor is uitgegaan van indexering ten gevolge van prijscompensatie van 1 % van deze kosten met uitzondering van de personeelsgevoelige componenten, waarvoor een indexering van 0% geldt (zie Nota van Uitgangspunten, vastgesteld door het Algemeen Bestuur dd. 22 februari 2010). Aantallen inwoners en uitkeringsgerechtigden Inwonersaantal per gemeente jaar 01-01-2009 01-01-2010 01-01-2011

Heusden 43.100 43.100 43.150

Loon op Zand 22.900 22.900 23.000

Waalwijk

totaal

45.750 45.750 45.850

111.750 111.750 112.000

Aantal uitkeringsgerechtigden Wwb

IOAW

IOAZ

Bbz

31 30 60

16 15 20

4 5 5

(incl. WIJ)

01-01-2009 01-01-2010 01-01-2011

990 1030 1150

Toelichting: De in deze tabel gebruikte aantallen inwoners en uitkeringsgerechtigden zijn gebaseerd op de aantallen op de peildatum zoals genoemd in de Nota van Uitgangspunten Begroting 2011 die door het Algemeen Bestuur op 22 februari 2010 is vastgesteld. De aantallen onder de Wwb per 1-1-2009 zijn nog inclusief de 65+ers. Vanaf 1-1-2010 zijn de onder de Wwb vermelde aantallen exclusief de 65+'ers. De regeling voor aanvullende bijstand voor 65+ers wordt vanaf 2010 geheel uitgevoerd door het SVB. Rijksbudgetten en uitkeringslasten Het budget WWB I-deel is nu voor meerdere jaren (t/m 2011) voorlopig vastgesteld, waarbij rekening is gehouden met door het Rijk gemaakte afspraken over ontwikkeling (afname) van het macro budget. Deze aanpassingen zijn verwerkt in deze begroting. Er zijn verder alleen nog aanpassingen mogelijk als gevolg van Rijksbeleid en loonontwikkelingen. Meerjarenbegroting De meerjarenbegroting wordt op programmaniveau samengesteld. Voor de budgetten na 2011 verhoogt de ISD de budgetten met dezelfde percentages als voor de begroting 2011. De budgetten van de WWB zijn bepaald op het door het ministerie afgegeven budgetbrieven met de daarin voorlopige budgetten over meerdere jaren. Prijscompensatie De ISD Midden-Langstraat gaat uit van een prijscompensatiecijfer van 1 procent (zie Nota van Uitgangspunten). Tijdschema De begroting 2011 wordt samen met de jaarrekening 2009 en het jaarverslag over 2009 als conceptversie aangeboden aan het Dagelijks Bestuur van de ISD Midden-Langstraat ter bespreking op 12 april 2010. De conceptversies worden direct hierna aangeboden aan de gemeenten en tevens verstuurd naar de leden van het Algemeen Bestuur. Na behandeling in de colleges van B&W, commissies en raadsvergaderingen van de drie gemeenten worden de stukken door het Algemeen Bestuur vastgesteld in haar vergadering van 28 juni 2010 waarna verzending plaatsvindt naar Gedeputeerde Staten van de provincie Noord-Brabant.

Begroting 2010

Pagina 5 van 20

07-04-2010 11:48

6 3. GRONDSLAG VAN DE WAARDERING Inleiding De begroting is opgemaakt met inachtneming van de voorschriften die het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten daarvoor geeft. Algemene grondslagen voor het opstellen van de begroting De waardering van de activa, passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Activa en passiva worden opgenomen tegen de nominale waarde, tenzij dit anders is vermeld bij de desbetreffende balanspost. Baten en lasten zijn toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben, tenzij het BBV dit anders voorschrijft. Vaste activa De waardering van de materiele vaste activa is gebaseerd op de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Hierop zijn de afschrijvingen in mindering gebracht. Bij de waardering van de materiele vaste activa is rekening gehouden met een vermindering van hun waarde indien deze naar verwachting duurzaam is. In het begrotingsjaar heeft een dergelijke vermindering niet plaats. Voor het overige vindt afschrijving plaats op basis van de historische aanschafprijs. Hierbij wordt het stelsel gehanteerd dat is afgestemd op de verwachte toekomstige gebruiksduur, rekening houdend met een eventuele restwaarde. Er wordt afgeschreven vanaf 1 januari volgend op het jaar waarop het actief in gebruik is genomen. De afschrijvingstermijnen volgens de lineaire methode bedragen in jaren: Installaties en telefooncentrale Archief en inrichting Uitbreiding werkplekken Overgenomen werkplekken Automatisering

15 jaar 15 jaar 10 jaar 5 jaar 3 jaar

Liquide middelen en overlopende activa Deze activa worden tegen nominale waarde opgenomen. Bestemmingsreserves De bestemmingsreserve is een reserve waaraan door het bestuur een bepaalde bestemming is gegeven. Het gehele bedrag van de bestemmingsreserves aan het einde van het jaar dient zijn onderbouwd met bestuursbesluiten van het algemeen bestuur. Ook kan het bedrag zijn opgenomen in het voorliggende voorstel tot resultaatbestemming. Het resultaat na bestemming is het resterende resultaat na reeds bestemde mutaties in de reserves. Het resultaat na bestemming wordt toegevoegd aan een door het algemeen bestuur genomen besluit voor de bestemming, bij de vaststelling van de jaarrekening. Voorzieningen Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting of het voorzienbare verlies. Vlottende passiva De vlottende passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Overige bedrijfsopbrengsten De overige bedrijfsopbrengsten omvatten de resultaten uit dienstverlening aan derden, de inkomsten uit reintegratieactiviteiten en overige opbrengsten. Rijksvergoeding Dit betreft de subsidies van het rijk.

Begroting 2010

Pagina 6 van 20

07-04-2010 11:48

7 Afschrijvingen Dit betreft de afschrijvingskosten van de vaste activa. De afschrijvingstermijn bedraagt maximaal de economische levensduur. Gemeentelijke bijdrage De gemeentelijke bijdrage omvat de in de gemeenschappelijke regeling overeengekomen bijdrage in het exploitatieresultaat. Lonen en salarissen Hierop worden de loonen salariskosten van het personeel verantwoord. Onder loonen salariskosten wordt verstaan het bruto bedrag van de aan het boekjaar toe te rekenen lonen of salarissen, vermeerderd met de uitbetaalde vakantiegeldrechten. Sociale lasten De sociale lasten betreffen de voor de werknemersverzekeringen verschuldigde werkgeverslasten, en het werkgeversaandeel in de pensioenvoorziening. Dit betreft tevens de aan het boekjaar toe te rekenen ziekengelden. Overige personeelskosten Hierin zijn onder meer begrepen de kosten voor reis-, en verblijfkosten, bedrijfsgeneeskundige zorg en opleidingen. De overige bedrijfskosten worden berekend op basis van historische kosten. Ondersteuning Hierin zijn begrepen de ingehuurde ondersteuning van personeel van de gemeente Waalwijk op gebied van Personeel en organisatie, financiën, facilitaire zaken en documentaire informatievoorziening. De kosten zijn verantwoord op basis van historische kosten. Overige bedrijfskosten Hierin zijn begrepen de kosten voor bestuurs-, huisvestings-, automatiserings-, kantoor-, accountants-, reisen representatiekosten. Ook de kosten voor cliëntenparticipatie en overige uitgaven vallen onder deze post. De kosten zijn verantwoord op basis van historische kosten. Algemene dekkingsmiddelen De algemene dekkingsmiddelen bestaan voornamelijk uit de saldi van financiële baten en lasten. De rentebaten betreffen onder meer de opbrengsten uit andere uitzettingen. De rentelasten bestaan in elk geval uit de rentelast van de vaste schulden en de rekening-courantrente bij debetsaldi.

Begroting 2010

Pagina 7 van 20

07-04-2010 11:48

8 4 TOELICHTING OP DE RIJKSMIDDELEN Begroting 2011

Begroting 2010

3.660.000 3.660.000 -

3.874.000 243.000 4.002.000 115.000 -

15.440.000 15.440.000 -

-

-

Inkomensdeel WWB Ontvangsten Uitgaven Saldo

-

13.154.000 13.154.000 -

13.955.744 13.123.227 832.517

BBZ Ontvangsten Uitgaven Saldo

-

497.000 497.000 -

439.782 361.914 77.868

IOA Ontvangsten Uitgaven Saldo

-

745.000 745.000 -

757.978 758.952 974-

WWV Ontvangsten Uitgaven Saldo

-

2.000 2.000 -

1.240 1.240 -

Resultaat op rijksmiddelen

-

-

909.411

Werkdeel WWB Ontvangsten budget lopend jaar Overheveling budget voorgaand jaar Uitgaven Overheveling naar volgend jaar Saldo Gebundelde uitkering Ontvangsten Uitgaven Saldo

Realisatie 2009 3.874.012 871.343 4.825.642 80.287-

Werkdeel WWB We maken binnen het werkdeel onderscheid tussen de werkelijke baten en lasten uit exploitatie en de baten en lasten uit overheveling (vanuit vorig jaar en naar volgend jaar). Het gedeelte dat niet wordt gebruikt mag tot op heden ter besteding van het werkdeel worden meegenomen naar het volgende jaar (met een maximum percentage van dat jaarbudget). Andersom mogen tot op zekere hoogte ook budgetten van het komend begrotingsjaar in het lopend jaar worden aangewend. Het totale werkdeel blijft op de begroting budget neutraal. In dit overzicht wordt nog wel een over te hevelen bedrag gepresenteerd, dit betreft de saldering van de tekorten cq overschotten van de ISD gemeenten. In december 2009 heeft het Algemeen Bestuur besloten dat, in lijn met de GR van de ISD, ten aanzien van besteding van gemeentelijke re-integratiebudgetten (budgetten W-deel) de budgetten van de drie gemeenten worden gebundeld, en ingezet voor burgers van alle drie gemeenten zonder onderscheid naar gemeenteherkomst. Het budget voor het werkdeel van het WWB-budget maakt vanaf 2009 deel uit van het Participatiebudget. Jaarlijks stelt het rijk een budget ter beschikking waarvan een deel is bepaald door het werkdeel. Inkomensdeel WWB Het budget WWB inkomensdeel 2010 is opgeheven en opgegaan in het nieuwe budget "gebundelde uitkering". Dit wordt vanaf deze begroting ook zo gepresenteerd. Budget BBZ, IOAW, IOAZ Ook voor deze budgetten geldt dat deze vanaf 2010 zijn opgegaan in het nieuwe budget "gebundelde uitkering". WWV Deze regeling bestaat niet meer. Er kunnen nog ontvangsten binnenkomen, maar deze zijn minimaal en moeten ook worden doorbetaald aan het Ministerie. Begroting 2010

Pagina 8 van 20

07-04-2010 11:48

9 5 TOELICHTING OP DE VRIJVAL RESERVE EN VOORZIENING 5.1 Vrijval debiteuren De hoogte van de vrijval van debiteuren is erg incidenteel en niet structureel. Een en ander is afhankelijk van het verloop van de debiteuren en het percentage van oninbaarheid. Het is daarmee ook zeker mogelijk dat een negatieve vrijval ontstaat die dan onttrokken wordt aan de reserves. Het bedrag dat vrijvalt dan wel onttrokken moet worden aan de reserve inkomensdeel is afhankelijk van drie factoren, te weten, de toe-/afname van het saldo debiteuren, de terugbetaalverplichting aan het Rijk en de voorziening dubieuze debiteuren. Op voorhand is dit niet in te schatten en wordt dit niet meegenomen in de begroting. De uiteindelijke realisatie zal steeds in de jaarrekening worden opgenomen en toegelicht.

Begroting 2010

Pagina 9 van 20

07-04-2010 11:48

6 PERSONELE LASTEN

10

Algemeen De begroting 2011 is zoveel mogelijk gebaseerd op realisaties 2008 en 2009 en de inzichten in ontwikkeling van de diverse kostensoorten (zie ook Nota van Uitgangspunten Begroting 2011). De totale personeelskosten stijgen alleen met de inflatie mee, voor 2011 begroot op 0%, en blijven dan ook gelijk aan de kosten in 2010, nl. € 3.622.000.

Loonkosten Loonkosten en sociale lasten Inkomsten en doorbelasting Inhuur personeel Totaal Overige personeelskosten Reis- en verblijfkosten Studie/opleiding/congres Ondernemingsraad Bedrijfsarts/arbo maatregelen Advies- en overige personeelskosten Totaal Ondersteuning van gemeente Waalwijk Ondersteuning gemeente Waalwijk Totaal Totaal Generaal

Begroting 2011 2.766.000 475.000995.000 3.286.000

Begroting 2010 2.692.000 562.000 3.254.000

Realisatie 2009 1.998.582 269.3952.036.882 3.766.069

57.000 40.000 15.000 13.000 155.000 280.000

57.000 44.000 10.000 15.000 148.000 274.000

55.367 36.471 14.418 12.685 161.795 280.736

56.000 56.000

94.000 94.000

59.496 59.496

3.622.000

3.622.000

4.106.301

Loonkosten Vanaf 2009 werkt de ISD met gespecialiseerde klantmanagers, die óf verantwoordelijk zijn voor de rechtmatigheidheid van het verstrekken van het inkomen van de klant (inkomensconsulenten), óf belast zijn met het zo goed en snel mogelijk toeleiden van de klant naar werk of participatie (werkcoaches). Ook in de back-office zijn enkele organisatie-veranderingen doorgevoerd. De reden voor deze veranderingen was om op een zo efficiënt mogelijke manier de kwaliteit van dienstverlening aan de klant te verhogen. Daarbij was (en is) het streven om het aandeel inhuurkrachten zo veel mogelijk te beperken, en slechts zó groot te houden dat flexibiliteit bij wisselende klantenaantallen in normale omstandigheden geborgd is. In 2009 hebben de economische ontwikkelingen gezorgd voor een verhoging van de kosten voor de bedrijfsvoering en daarmee een negatief effect gehad op de apparaatskostenontwikkeling. Om het aantal inhuurkrachten terug te dringen is vanaf 2009 ingezet op het werven van vast personeel. Doordat de economie in het slop raakte en de werkeloosheid toenam, ontstond er een toenemende vraag in heel Nederland naar klantmanagers sociale zaken. Dit heeft de werving bemoeilijkt. Door een toenemende werkdruk en een een vertraging in de aanstelling van vaste medewerkers, is het aantal inhuurders ten opzichte van vaste medewerkers noodgedwongen groter geweest dan gepland. Bij het opstellen van de begroting 2010 (begin 2009) zaten we qua bestanden nog in een dalende lijn. Voor 2010 werd voorzien dat de kosten van inhuur naar beneden konden worden bijgesteld. Achteraf blijkt dit een onjuiste veronderstelling te zijn geweest. Niet alleen de aantallen klanten zijn flink toegenomen, maar ook het vinden van vast personeel valt tegen waardoor noodgedwongen moet worden teruggevallen op inhuurkrachten. Binnen de loonkosten worden nu ook afzonderlijk de inkomsten en doorbelasting naar bijvoorbeeld werkdeel WWB begroot. Voor het uitvoeren van niet-wettelijke taken in het kader van re-integratie wordt verwacht zo'n € 250.000 door te kunnen belasten naar het W-deel. Realisaties van de laatste jaren laten zien dat dit bedrag afneemt. Dit is met name het gevolg van het moéten uitvoeren van meer wettelijke taken (door de toename van het aantal klanten), waardoor meer niet-wettelijke taken door reintegratiebedrijven worden uitgevoerd. Voor de uitvoering van de Wet Inburgering wordt € 150.000 aan inkomsten begroot. In 2008 en 2009 werden per uitgevoerd traject ontvangen bijdragen hiervoor, direct gesaldeerd met apparaatskosten die hiermee samen hingen. Over uitvoering van de WI en de condities waaronder die wordt uitgevoerd, worden bij het tot stand komen van deze begroting nog besprekingen gevoerd met gemeenten.

Begroting 2010

Pagina 10 van 20

07-04-2010 11:48

11 Ten slotte wordt € 75.000 aan inkomsten begroot als gevolg van uitvoeren van activiteiten in het kader van bezwaarschriften WMO en de uitvoering van de Wet Kinderopvang, alsmede als gevolg van de verwachte doorbelasting van apparaatskosten naar ESF-subsidieprojecten. Bij het opstellen van de begroting van 2010 zijn met deze baten geen rekening gehouden en zou dit als een voordeel gezien kunnen worden, echter zoals hierboven uitgelegd verwachten wij meer uitgaven door inhuurkrachten dan begroot in 2010. Het voordelig effect komt hiermee te vervallen. Overige personeelskosten Binnen de advies- en overige personeelskosten is de post externe advieskosten de grootste component. Dit is een moeilijk te begroten post, omdat afhankelijk van diverse ontwikkelingen en de hoeveelheid daarvan, wisselende expertise moet worden ingehuurd. De totaal begrootte overige personeelskosten liggen wel hoger dan begroot in 2010, maar lager dan gerealiseerd in 2009. Ondersteuning van de gemeente Waalwijk Begin 2009 zijn de contracten met de gemeente Waalwijk op het gebied van P&O en facilitaire zaken geëvalueerd en opnieuw vastgesteld. Dit heeft in 2009 tot een structurele verlaging van kosten geleid ten opzichte van de jaren tot en met 2008. Op een enkel onderdeel wordt het contract op dit moment nog geëvalueerd. Er worden vooralsnog geen grote besparingen meer op deze post verwacht.

Begroting 2010

Pagina 11 van 20

07-04-2010 11:48

12 7 KAPITAALLASTEN Begroting 2011 Afschrijving Totaal

18.000

Begroting 2010 29.000

Realisatie 2009 16.686

Toelichting op de kapitaallasten

Begroting 2011 Afschrijving alarm technnische installaties archief wanden werkplekken telefoon couverteermachine Totaal

500 1.500 5.000 1.500 8.800 700 18.000

Begroting 2010 500 1.500 3.500 600 20.000 700 2.200 29.000

Realisatie 2009 542 1.508 5.339 573 5.795 741 2.188 16.686

De cijfers in dit overzicht zijn afgerond op honderdtallen omdat het inzicht anders verloren gaat. In 2010 ligt het begrootte bedrag een stuk hoger vanwege het gegeven dat ten tijde van het opstellen van die begroting er nog van werd uitgegaan dat er nieuw meubilair moest worden aangeschaft.

Begroting 2010

Pagina 12 van 20

07-04-2010 11:48

13 8 OVERIGE BEDRIJFSKOSTEN

Overige bedrijfskosten lasten bedrijfsvoering Kosten bestuur Huisvestingskosten Automatiseringskosten Sociale recherche Accountantskosten Kantoorkosten Klantenraad Reis- en representatiekosten Kosten BVG vorming Voorlichting soc voorzieningen Commissie bezwaar/beroep soc.voorz Kosten invordering Griffierechten/proceskosten Advieskosten (Argonaut) Ioaz kosten onderzoek Onvoorziene baten en lasten Totaal lasten bedrijfsvoering

Begroting 2011

4.000 441.000 630.000 160.000 23.000 156.000 2.000 15.000 38.000 8.000 4.000 10.000 11.000 6.000 20.000 1.528.000

Begroting 2010

3.000 432.000 606.000 178.000 25.000 153.000 3.000 22.000 72.000 9.000 5.000 6.000 15.000 5.000 76.000 1.610.000

Realisatie 2009

4.295 415.309 570.469 142.503 28.560 166.433 1.392 13.280 384 37.782 7.300 3.541 9.870 11.324 6.954 5.011 1.424.409

Bijzonderheden worden toegelicht: Automatiseringskosten Dit betreft de bijdrage aan de gemeente Heusden voor automatisering. Daarnaast zijn er bijkomende kosten voor de ISD ten aanzien van cursussen/instructie op automatiseringsgebied (nieuwe modules/functionaliteiten/wetswijzigingen) voor diverse medewerkers. De gerealiseerde lasten 2009 lagen laag omdat een opgebouwde voorziening ten gunste van deze kosten is geboekt en omdat er een prijsaanpassing is gedaan naar aanleiding van een onderzoek naar marktconformiteit. De reguliere kosten lagen op ca € 570.000. De kosten voor automatisering worden begroot op € 630.000. De nieuwe prijsafspraken zijn structureel, maar door het opheffen van de voorziening voor vervangingsinvesteringen in automatisering, zullen uitgaven hierop ten laste gaan komen van de automatiseringskosten. De jaarlijkse toevoeging aan de voorziening voor herinvestering valt weliswaar weg, maar er zal wel rekening moeten worden gehouden met uitgaven hiervoor. Deze begrotingspost is niet geheel voorspelbaar, omdat er enige mate van afhankelijkhied bestaat van de ontwikkelingen op het gebied van automatisering, en hoe hier bij de leveranciers van de software mee wordt omgegaan (verplicht af te nemen updates van software, bijv.). Onvoorzien De post onvoorzien moet op basis van BBV voorschriften worden opgenomen in de begroting. In 2010 was deze post hoog begroot. Dit was gedaan om eventuele gevolgen van de invoering van het nieuwe klantmanagement en de functiewaarderingstrajecten op te vangen. In 2011 denken we voor onvoorziene uitgaven niet zoveel meer nodig te hebben.

Begroting 2010

Pagina 13 van 20

07-04-2010 11:48

14 9 BATEN BEDRIJFSVOERING Begroting 2011 baten bedrijfsvoering rentebaten opbrengst kosten terug- en invordering automatisering onvoorziene baten Gemeentelijke bijdragen Gemeente Heusden Gemeente Loon op Zand Gemeente Waalwijk Storting uit het I-deel Totaal gemeentelijke bijdragen

Begroting 2010

Realisatie 2009

10.000 5.000 15.000

123.000 123.000

13.834 4.486 291.249 41.027 350.595

1.915.000 904.000 2.334.000 5.153.000

1.923.000 914.000 2.301.000 5.138.000

1.824.115 892.370 2.192.059 4.908.544

Rentebaten De rentebaten zijn ten opzichte van de realisatie over 2009 en ten opzichte van de begroting 2010 naar beneden bijgesteld. De realisatie in 2009 bleek veel lager dan wat begroot was voor 2009 (en 2010) als gevolg van de lage rente (in 2009 gemiddeld slechts 0,4%). Naar verwachting zal de rente niet verder dalen, maar zullen de liquiditeiten als gevolg van het grotere beroep op uitkeringen dalen, en dus de rentebaten. De recessie en de gevolgen daarvan waren nog niet voorzien bij het opstellen van de begroting van 2010, vandaar dat deze een hoger bedrag aan rentebaten laat zien. Gemeentelijke bijdrage De gemeentelijke bijdragen voor 2011 zijn voor de personele bestanddelen met 0% gestegen en voor wat betreft de bedrijfslasten met 1% gestegen ten opzichte van 2010, conform de nota van uitgangspunten.

Inwoners

Heusden Loon op Zand Waalwijk

43.150 23.000 45.850 112.000

Bijdrage obv Uitkeringen inwoners

992.643 529.103 1.054.755 2.576.500

442 180 613 1.235

Bijdrage obv Bijdrage uitkeringsge totaal rechtigden 922.116 375.522 1.278.862 2.576.500

1.914.758 904.625 2.333.617 5.153.000

Voor de vaststelling van de gemeentelijke bijdragen is vanaf het jaar 2007 een nieuwe verdeelsleutel afgesproken: 50% van de bedrijfslasten worden verdeeld naar het aantal inwoners per gemeente op 1 januari van het jaar, en 50% wordt verdeeld naar het aantal uitkeringsgerechtigden per gemeente op 1 januari. Voor het begrotingsjaar 2011 is uitgegaan van de vastgestelde nota van uitgangspunten 2011.

Begroting 2010

Pagina 14 van 20

07-04-2010 11:48

15 10 MEERJARENBEGROTING Meerjarenbegroting 2011-2014

Rijksmiddelen WWB Werkdeel WWB Werkdeel jaarlijkse mutatie overheveling Gebundelde uitkering Resultaat rijksmiddelen Bedrijfslasten Personele kosten Afschrijvingen op materiele vaste activa Overige bedrijfskosten Overige bedrijfsbaten Gemeentelijke bijdragen Resultaat bedrijfslasten

Reserves Apparaat Vakantiegeld WWB inkomensdeel Vordering uitkeringsadministratie Mutaties reserves

Begroting 2010

Begroting 2011 Lasten Baten 3.660.000 3.660.000 15.440.000 15.440.000 -

3.622.000 18.000 1.528.000


3.622.000 18.000 1.543.000 15.000 5.153.000 -

01-jan 173.000 80.000 1.500.000 700.000

Pagina 15 van 20

31-dec 173.000 80.000 1.500.000 700.000 -

15.000 5.168.000 -

01-jan 173.000 80.000 1.500.000 675.000

31-dec 173.000 80.000 1.500.000 675.000 -

07-04-2010 11:48

16

Rijksmiddelen WWB Werkdeel WWB Werkdeel jaarlijkse mutatie overheveling Gebundelde uitkering Resultaat rijksmiddelen Bedrijfslasten Personele kosten Afschrijvingen op materiele vaste activa Overige bedrijfskosten Overige bedrijfsbaten Gemeentelijke bijdragen Resultaat bedrijfslasten

Reserves Apparaat Vakantiegeld WWB inkomensdeel Vordering uitkeringsadministratie Mutaties reserves


3.622.000 18.000 1.559.000


3.622.000 18.000 1.574.000 15.000 5.184.000 -

01-jan 173.000 80.000 1.500.000 675.000

31-dec 173.000 80.000 1.500.000 675.000 -

15.000 5.199.000 -

01-jan 173.000 80.000 1.500.000 675.000

31-dec 173.000 80.000 1.500.000 675.000 -

Rijksmiddelen De budgetten van 2011 en volgende jaren zijn op basis van de laatst bekende cijfers van het Ministerie, de ontwikkeling van de lasten zoals aangegeven in de nota van uitgangspunten. In deze begroting gaan we er van uit dat het budget "gebundelde inkomensvoorziening" gelijk blijft en dat het klantenbestand op een dusdanig niveau ligt dat deze middelen toereikend zijn. Hierin lopen we een risico aangezien een aantal omstandigheden op dit moment niet te voorzien is (zie risicoparagraaf). Voor het werkdeel van het WWB-budget geldt op dit moment nog dat maximaal 25% van het toegekende totale participatiebudget mag worden overgeheveld naar het volgend jaar. De ISD heeft alleen invloed op het re-integratiedeel van het participatiebudget. Over de andere delen van dat budget (onderwijs, inburging) beschikken de gemeenten. In deze begroting gaan we uit van de bestaande situatie (2009/2010).

Bedrijfsvoering Voor de ontwikkeling van de baten en lasten wordt uitgegaan van de nota van uitgangspunten begroting 2011. Reserves De reserve apparaat is om eventuele fricties in het apparaat op te vangen. Conform het gestelde in de Gemeenschappelijke Regeling is het toegestaan maximaal 10 procent van de apparaatskosten per jaar aan deze reserve toe te voegen, met een maximum van 15 procent van de apparaatskosten. Het risico dat hierboven bij de Rijksmiddelen werd genoemd rond de toereikendheid van de budgetten geldt ook voor de omvang van de reserve inkomensdeel. Deze is gesteld op 15% van het jaarbudget. De reserve vakantiegeld wordt jaarlijks aangepast aan de realiteit. De reserve vorderingen uitkeringsadministratie bedraagt, conform advies van de accountant, 40% van de netto debiteuren (debiteurensaldo gecorrigeerd voor dubieuze debiteuren en voor terugbetalingsverplichting aan het Rijk). Voorzieningen Vanaf 2008 zijn er door de BBV andere eisen gesteld voor het vormen van een voorziening. Het gevolg hiervan is dat de ISD nog maar twee voorzieningen heeft. De ene heeft een direct verband met de debiteuren en wordt als zodanig aan de debetzijde van de balans gepresenteerd en toegelicht. De andere is de voorziening personeelslasten. Begroting 2010

Pagina 16 van 20

07-04-2010 11:48

17 11 RISICOPARAGRAAF Budgetten WWB De budgetten voor de WWB, voor het werkdeel en het inkomensdeel, worden vanaf begrotingsjaar 2008 voor meerdere jaren voorlopig vastgesteld. Aanpassingen zijn nog wel mogelijk, op grond van rijksbeleid of als gevolg van loonen prijsontwikkelingen. Voor de verdeling van het werkdeel van de WWB is er een overgangsregeling tot 2011. De budgetten zijn gebaseerd op het aandeel in het macrobudget van de oude IDLW en WIW regelingen. Taak is om in deze overgangsperiode de omvang van de uitgaven gesubsidieerde banen af te bouwen. Uiteindelijk zal de verdeling van het werkdeel niet meer plaatsvinden op basis van historie, maar naar objectieve normen. Tevens is per 1 januari 2009 een Participatiebudget gevormd, waarin naast de WWB-werkdeel gelden ook inburgeringsgelden en gelden voor volwasseneneducatie worden gebundeld. Daarnaast zijn de afzonderlijke budgetten voor het WWB inkomensdeel, de WIJ, de IOAW, de IOAZ en Bbz vanaf 2010 samengevoegd in één budget, de "gebundelde uitkering". In de nota van uitgangspunten en de begroting gaat de ISD ervan uit dat het klantenbestand zich dusdanig ontwikkelt dat de uitkeringen kunnen worden gefinancierd met de rijksmiddelen. Het risico dat in het huidige getij de ontwikkeling van het klantenbestand niet in de pas blijft met de beschikbare Rijksbudgetten is zeer wel aanwezig. De huidige economische situatie leidt tot een forse toename van het aantal klanten. Dit was te zien in 2009, en zet zich door in 2010. Het beslag op de gebundelde uitkering (met name I-deel en IOAW), het werkdeel van het Participatiebudget, en op de apparaatskosten, zal daarmee in 2010 opnieuw flink toenemen, en tevens doorwerken in 2011. Niet alleen dreigt een uitname uit de reserves te moeten worden gedaan om in 2010 neutraal te sluiten, maar ook zullen de budgetten in 2011 direct onder grote druk komen te staan. Op dit moment (maart 2010) verwachten we een tekort op het inkomensdeel voor 2010 van zeker € 500.000 als gevolg van de toenemende aantallen klanten, en een tekort van € 200.000 op de apparaatskosten. In de begroting 2011 gaan we uit van een budgettair neutraal verloop, maar het risico bestaat dat tekorten zich zullen voortzetten. Bij de apparaatskosten is in 2009 al een beroep gedaan op de reserve, een nieuwe uitname in 2010 als gevolg van een negatief resultaat kan mogelijk leiden tot een tekort op de reserve apparaatskosten. De stijging van de werkeloosheid blijkt volgens recente cijfers van het CBS in de sector industrie bovengemiddeld te zijn ten opzichte van andere sectoren. Onze regio is hiervoor erg gevoelig. De ontwikkelingen begin 2010 bij Wartsila, maar ook bij Spaarfonds, laten zien dat deze regio flinke risico's loopt bij de werkeloosheidsontwikkelingen. Een kortere WW-periode, zoals momenteel in verscheidene partijprogramma's ten behoeve van de landelijke verkiezingen geopperd, zal effect hebben op de instroom in de bijstand. Of, en zo ja, hoeveel, macro-budgetten voor 2010 en 2011 worden aangepast, is nog onzeker. Het risico is dus aanwezig dat deze aanpassing niet voldoende zal blijken te zijn. Ketenkorting In 2009 zijn gemeenten gekort op hun Gemeentefonds. Het Rijk verrekent daarmee een beoogde efficiencywinst als gevolg van de ketensamenwerking. Deze korting loopt voor de drie ISD-gemeenten op van € 117.000 in 2009, tot structureel € 294.124 vanaf 2012. Het Algemeen Bestuur heeft in 2009 besloten, deze korting voor 2009 één op één door te belasten naar de ISD. Over 2010 en latere jaren is nog geen besluit genomen. Het AB heeft de ISD verzocht te onderzoeken hoe, en in welke mate, efficiencywinsten als gevolg van ketensamenwerking te realiseren zijn. Doorberekeningen kortingen gemeentefonds Het Rijk is voornemens flinke ombuigingen door te voeren vanaf 2012. In de aanloop naar de verkiezingen voor de Tweede Kamer en de vorming van een nieuw kabinet is nog niet duidelijk hoeveel die ombuigingen zullen blijken te zijn, en wat de effecten op de Gemeentefondsuitkeringen zullen zijn. Het wordt niet uitgesloten dat kortingen op het Gemeentefonds zullen worden doorbelast naar o.a. Gemeenschappelijke Regelingen zoals de ISD. De gemeente Waalwijk is begin 2010 al wel begonnen met een inventarisatie van mogelijke bezuinigingen, maar onduidelijk is vooralsnog in welke mate en per wanneer deze effect zullen hebben op de ISD. Rente De ontwikkeling van de rente is moeilijk voorspelbaar. In 2009 is de rente dramatisch gezakt, waarmee de gerealiseerde rente-opbrengsten ver achterbleven bij de begrote bedragen hiervoor. Het is lastig te voorspellen hoe de rente zich de komende maanden en jaren zal ontwikkelen. Begroting 2010

Pagina 17 van 20

07-04-2010 11:48

Verhuizing Het huidige huisvestingscontract dat het Werkplein (UWV en ISD) heeft met de gemeente Waalwijk loopt begin 2011 ten einde. Op dit moment zijn partijen zich aan het oriënteren op alternatieve mogelijkheden van huisvesting vanaf 2011. Daarbij zal worden gekeken naar wat wenselijk is, mede in het kader van een doorontwikkeling van de samenwerking tussen UWV en ISD en hun dienstverlening, en naar wat mogelijk is. Een verhuizing naar een ander pand wordt daarbij niet uitgesloten. Met eventuele verhuiskosten is in deze begroting nog geen rekening gehouden. Automatisering Ten aanzien van de kostenpost automatisering kan vermeld worden dat deze kosten kunnen fluctueren omdat bijvoorbeeld vooraf niet bekend is hoe vaak en welke wijzigingen in software plaatsvinden. Onder andere omdat beslissingen vanuit de overheid vaak gevolgen hebben voor deze pakketten. Ook is er afhankelijkheid van onvoorziene aanpassingen door de leverancier (updates/upgrades) en zelfs vervanging van (onderdelen) van een pakket. 12 WEERSTANDSVERMOGEN Bedrijfsvoering Voor de bedrijfsvoering ging de ISD Midden-Langstraat meerjarenverplichtingen aan. Het gaat hierbij om de huisvesting, de automatisering, de servicekosten en dienstverlening. Deze overeenkomsten zijn afgesloten met gemeente Heusden en Waalwijk. De ISD Midden-Langstraat bouwde in de loop van het bestaan Eigen Vermogen op. Het overschot op de apparaatskosten is in een reserve gestort voor de apparaatskosten. Eventuele tekorten in de bedrijfsvoering kunnen hieruit worden gedekt. Als deze reserve niet toereikend is, vullen de gemeenten Heusden, Loon op Zand en Waalwijk dit aan. Dit gebeurt op basis van de gemeenschappelijke regeling. Tekorten aanvullen De uitkeringslasten Wwb, Ioaw, Ioaz worden voldaan uit het gebundeld budget van het rijk. Dit is vanaf 2010 in de plaats gekomen van het I-deel en de financieringssystematiek van IOAW en IOAZ. Als dit budget niet toereikend is, dient de ISD Midden-Langstraat dit te betalen uit de eigen middelen. Het tekort groter dan 10 procent van het inkomensbudget kan onder bepaalde voorwaarden worden aangevuld door het rijk. De ISD Midden-Langstraat loopt hier dus een aanzienlijk risico. In de afgelopen jaren is daarom het overschot op het inkomensdeel gereserveerd voor egalisatie van eventuele toekomstige tekorten. De reserve I-deel is eind 2009 maximaal gevuld, de reserve apparaatskosten bedraagt eind 2009 € 373.000. De verwachting is echter dat in 2010 een flink beroep wordt gedaan op deze reserves (zie elders), en dat dit in 2011 niet veel anders zal zijn. Wanneer aanvulling vanuit de reserve niet meer mogelijk is omdat deze is uitgeput, dienen op grond van de gemeenschappelijke regeling de gemeenten Heusden, Loon op Zand en Waalwijk een eventueel tekort op deze reserves aan te vullen.

Bbz Voor de Bbz geldt dat het rijk 75 procent van de uitkeringslasten vergoedt. Voor de overige 25 procent is een vast budget toegekend. Als dit budget niet voldoende is voor de betaling van de 25 procent, dan moet de ISD Midden-Langstraat dit bedrag uit eigen middelen bijpassen. De overschotten van voorgaande jaren zijn gereserveerd om eventuele tekorten in de toekomst te voldoen. Als dit niet toereikend is, worden de tekorten verhaald op de gemeenten. Sluitende begroting De ISD Midden-Langstraat stelt elk jaar een sluitende begroting op. Het rijk financiert de rijksmiddelen elke maand. Dit gebeurt door middel van bevoorschotting. De gemeenten financieren de apparaatskosten voor. Hierdoor is het financieringsrisico minimaal. De ISD Midden-Langstraat heeft geen schulden door middel van geldleningen. Ook hier wordt geen financieringsrisico gelopen. De ISD Midden-Langstraat heeft geen verbonden partijen waarin ze een bestuurlijk en een financieel belang heeft.

Begroting 2010

Pagina 18 van 20

07-04-2010 11:48

18

19 13 WOORDENLIJST AB

Algemeen bestuur ISD Midden-Langstraat, geformeerd uit één collegeen één raadslid uit elke ISD-gemeente.

AKW

Algemene kinderbijslagwet

ANW

Algemene nabestaandenwet

AOW

Algemene ouderdomswet

AWB

Algemene wet bestuursrecht

BBV BBZ

Besluit Begroting en Verantwoording Bijstandsbesluit zelfstandigen Inkomens- en kredietvoorziening voor zelfstandigen Het college van burgemeester en wethouders Centrum voor Werk en Inkomen. Evenals de ISD Midden-Langstraat gehuisvest in het BVG De Schoenhoorn te Waalwijk Dagelijks bestuur ISD Midden-Langstraat, geformeerd uit een collegelid uit iedere ISD-gemeente. Interne controle.

College CWI

DB IC I-deel

ID

IOAW

IOAZ

ISD

Het deel dat beschikbaar is voor de bekostiging van WWB-uitkeringen. Het budget wordt beschikbaar gesteld door het rijk. Overschotten kunnen worden behouden. In- en doorstroomregeling. Deze regeling voor gesubsidieerde arbeid is per 1 januari 2004 opgegaan in de Wet werk en bijstand. Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers. Een inkomensvoorziening op minimumniveau voor oudere of gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers die geen recht meer hebben op een WW-uitkering. Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen. Een inkomensvoorziening op minimumniveau voor oudere of gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze gewezen zelfstandigen.

KOPV

Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat. Openbaar lichaam belast met de uitvoering van de gemeentelijke taken op het terrein van werk en inkomen. Kinderopvang regeling

MOSA

Monitor scholing en activering.

NUGGER

Niet-uitkeringsgerechtigde die voor ondersteuning bij reïntegratie een beroep kan doen op gemeentelijke ondersteuning (ISD)

NWW- ers RAU

Niet werkenden werkzoekenden, die ingeschreven zijn bij het CWI. Regeling administratieve uitvoeringsvoorschriften.

REA

Re-integratie arbeidsongeschikten. Biedt voorzieningen ter bevordering van de reïntegratie van arbeidsgehandicapten.

REKO

Regionaal Ketenoverleg. Aan dit overleg nemen naast de ISD het CWI, het UWV en de WML deel. Service Level Agreement. Een overeenkomst met betrekking tot dienstverleningsaspecten.

SLA SNO

Begroting 2010

Samenwerkingsniveauovereenkomst. Afspraken rondom de samenwerking tussen de ISD en het CWI.

Pagina 19 van 20

07-04-2010 11:48

20 SRG

Statistiek re-integratie gemeenten. Verzameling van informatie voor de ondersteuning van landelijke beleidsinformatie

SUWI

Structuur Uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen. In deze wet zijn o.a. bevoegdheden en verantwoordelijkheden van CWI, UWV en SVB en Raad voor werk en inkomen opgenomen. Sociale Zaken en Werkgelegenheid

SZW TSIO

Tijdelijke stimuleringsregeling Intensivering Opsporing en controle ABW

TW

Toeslagenwet. Via deze wet wordt een sociale verzekeringsuitkering in bepaalde gevallen aangevuld tot het relevante sociale minimum. Tot 2006 kent de wet een maximering, waardoor aanvulling met een gemeentelijke uitkering vaak nodig is.

UWV

Uitvoeringsinstituut Werknemersvoorzieningen Belast met de uitvoering van WW, WIA, Wajong

W-deel

Het deel dat beschikbaar is voor de uitvoering van reintegratieactiviteiten met inbegrip van de bekostiging van de oude gesubsidieerde arbeid (voormalige WIW- en ID- regeling). Het budget wordt beschikbaar gesteld door het Rijk en is niet vrij inzetbaar. Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering Wet basisvoorziening kinderopvang. Wet inburgering nieuwkomers Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen Wet inkomensvoorziening kunstenaars Tijdelijke inkomensvoorziening voor kunstenaars

WAO WBK WI WIA WIK WIN

Wet inburgering nieuwkomers

WIW

Wet inschakeling werkzoekenden. Op basis van deze wet was het tot 1 januari 2004 mogelijk voorzieningen te treffen voor langdurig werklozen. De wet is op 1 januari 2004 opgegaan in de Wet Werk en Bijstand

WML

Werkbedrijf voor gesubsidieerde arbeid, activering en trajecten MiddenLangstraat. Openbaar lichaam belast met de uitvoering van de gemeentelijke taken op het terrein van de WSW. Tevens uitvoerder van WWB-voorzieningen.

WMO

Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Treedt op 1-1-2006 in werking. Wordt uitgevoerd door de gemeenten die organisatorisch, financieel en beleidsmatig invulling gaan geven aan zorg en ondersteuning van burgers.

WSW

Wet Sociale Werkvoorziening Biedt specifieke voorzieningen t.b.v. personen die op grond van persoonlijke beperkingen aangewezen zijn op aangepaste werkzaamheden.

WW

Werkloosheidswet Verzekering tegen de geldelijke gevolgen van werkloosheid Wet werk en bijstand Inkomensvoorziening op minimumniveau t.b.v. personen die geen beroep kunnen doen op een andere inkomensvoorziening. Wet Werkloosheids voorziening

WWB

WWV

Begroting 2010

Pagina 20 van 20

07-04-2010 11:48

Beleidsplan 2010 - 2011 ISD Midden-Langstraat

INHOUDSOPGAVE INLEIDING ..................................................................................................... 3 1. SAMENVATTING ........................................................................................ 5 1.1 Actuele ontwikkelingen .............................................................................................. 5 1.2 Beleidskeuzes.............................................................................................................. 6 2. DE ISD EN ZIJN OMGEVING ......................................................................... 8 2.1 Missie en visie ............................................................................................................. 8 2.2 Onze klanten ................................................................................................................ 8 2.3 De arbeidsmarkt .......................................................................................................... 9 2.4 Landelijke ontwikkelingen op het terrein van werk en inkomen .......................... 11 2.5 Conclusie ................................................................................................................... 16 3. BELEIDSKEUZES ...................................................................................... 17 3.1 De ISD als betrouwbare uitvoerder van de WWB .................................................. 17 3.2 De ISD als partner in regionaal arbeidsmarktbeleid .............................................. 22 3.3 De ISD als motor voor participatie .......................................................................... 24 4. VERKLARENDE WOORDENLIJST/AFKORTINGEN ............................................. 28

Beleidsplan 2010-2011 ISD Midden-Langstraat Pagina 2 van 29

INLEIDING 2010 en 2011 worden zware jaren voor sociale diensten. De klap van de recessie resoneert in de oplopende bijstandsbestanden. Dat is een landelijk beeld en ook de ISDMidden-Langstraat wordt niet gespaard. Afgelopen jaar meldden we nog vol trots dat we een historisch laag bijstandsbestand hadden en met onze bestandsreductie tot de toppers van Nederland behoorden. Nu moeten we constateren dat we de grens van de 1.000 klanten weer gepasseerd zijn. Daar komt bij dat de financiële budgetten zowel landelijk als regionaal onder druk staan. Niet alleen door de oplopende bestanden, maar ook door de aangekondigde bezuinigingen van rijkswege. Meer uitkeringen, meer reintegratievraag, minder financiële middelen. Zoals u in dit beleidsplan leest, wil de ISD een sociale dienst blijven die niet alleen uitkeringen verstrekt, maar ook bouwt aan een structurele verbetering van de positie van mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. We moeten ons in de huidige periode richten op de groep mensen die zich bij ons meldt en voorheen niet tot onze doelgroep behoorde: mensen met recente werkervaring, schoolverlaters. We moeten voorkomen dat zij de toekomstige klanten worden. We moeten, vooral nu, investeren op onze contacten met werkgevers om werk, vacatures en werkervaringsplaatsen voor onze klanten te vinden. Het is ook van belang dat we ons blijven richten op de meest kwetsbare groepen, ouderen en mensen met beperkingen. Als op termijn de arbeidsmarkt weer aantrekt, moet deze groep mee kunnen liften en daarvoor moeten we nú doorgaan met investeren op gezondheid, wonen, sociale vaardigheden, scholing, werkervaring. Willen we verschil kunnen maken, dan zullen we moeten blijven investeren op samenwerking met onze collega-organisaties, niet alleen met het UWV, WML en collega-afdelingen van de gemeenten maar ook met werkgeversorganisaties, sectorfondsen, hulpverleningsorganisaties. Met vitale coalities kunnen we de onderkant van de arbeidsmarkt versterken en economisch en sociaal gezien, meer bereiken. Zoals u kunt lezen in dit beleidsplan zullen we op alledrie de programmalijnen van het meerjarenbeleidsplan 2008 – 2011 blijven investeren. Om onze doelstellingen te realiseren is het immers noodzakelijk om vanuit de samenhang van de drie lijnen te denken en te werken. Wij gaan er vanuit dat dit, ondanks de toenemende financiële druk ook kan. Door samen te werken met onze partners, creatief met de middelen om te gaan, additionele financieringsmiddelen te zoeken en onze dienstverlening aan klanten te prioriteren. Maar we zullen hoe dan ook en zonder twijfel in het lopende jaar en ook in 2011 in financieel zwaar weer komen en de dienstverlening zal hierdoor in beide jaren fors onder druk staan. In de begroting van 2011 wordt in de risicoparagraaf aandacht besteed aan de betreffende financiële risico‟s. De Wet werk en bijstand legt de verantwoordingsplicht bij gemeenten. En daarmee is de verantwoordingsplicht van gemeentebestuurders belegd bij de de drie gemeentenraden. De gemeentenraden hebben dan ook het stuur in handen. De gemeenten mogen hun eigen keuzes maken en moeten hier in deze moeilijke tijd ook nadrukkelijk voor gaan staan. Zoals u in dit beleidsplan kunt lezen, wil de ISD blijven investeren op de korte en


lange termijn en voor burgers aan de onderkant van de arbeidsmarkt die zich (tijdelijk) niet redden. We hopen dat u deze koers blijft steunen. Mr. U. Santi Voorzitter ISD Midden-Langstraat

Leeswijzer Dit beleidsplan geeft op hoofdlijnen de koers van de ISD voor het jaar 2011 aan. Daarnaast wordt met dit document het beleidsplan 2010 geactualiseerd. Het plan is opgebouwd aan de hand van de drie programmalijnen uit het meerjarenbeleidsplan. In schema ziet dit er als volgt uit: 3. De ISD als motor voor participatie 2.

2.

De ISD als partner in regionaal arbeidsmarktbeleid

De ISD als partner in regionaal arbeidsmarktbeleid

1.

1.

1.

De ISD als betrouwbare uitvoerder van de WWB



Programmalijn 1 is het fundament. Lijn 2 en 3 worden in de jaren 2008 tot 2011 ontwikkeld. Op deze manier passen de bouwstenen op elkaar. In het eerste hoofdstuk vindt u een samenvatting van het plan dat in de hoofdstukken 2 en 3 verder wordt uitgewerkt. Hoofdstuk 2 schets onze omgeving, terwijl in hoofdstuk 3 nader ingegaan wordt op de beleidskeuzes.


1. SAMENVATTING In dit hoofdstuk vindt u een samenvatting van de uitgangspunten van ons beleid voor 2010 en 2011. Voor verdere verdieping kunt u de daaropvolgende hoofdstukken naslaan. In deze samenvatting wordt in vogelvlucht ingegaan op actuele ontwikkelingen en de beleidskeuzes voor 2010 en 2011. 1.1 Actuele ontwikkelingen De neerwaartse beweging die de economie vanaf het tweede semester 2008 inzette, heeft in 2009 een vervolg gekregen. De werkloosheid is in Nederland in dat jaar opgelopen naar 508.000 NWW-ers. Het Werkplein Midden-Langstraat kreeg na een flinke afname in de afgelopen jaren te maken met een fors oplopend aantal werkzoekenden en uitkeringsgerechtigden. Deze stijging was hoger dan het landelijke gemiddelde. Wij verwachten dat het aantal uitkeringsgerechtigden bij de ISD oploopt naar 1.249 eind 2010. Dit zal leiden tot een tekort op het I-deel van € 500.000. De verwachting is dat het bestand zich vanaf 2011 zal stabiliseren. De instroom neemt af en de uitstroom naar werk komt weer op gang. Vooral jongeren zullen hiervan profiteren. Deze categorie profiteert doorgaans als eerste van een aantrekkende arbeidsmarkt. Het aantal nieuwe vacatures neemt vooral in de zorgsector toe. Daarnaast zal de vergrijzing leiden tot een toenemende vervangingsvraag. De re-integratiemiddelen in het Participatiebudget nemen af, terwijl het uitkeringsbestand toeneemt. Er is dus sprake van een verminderde inzetbaarheid van middelen per klant. Additionele middelen zoals Europese, landelijke en provinciale subsidies zullen benut moeten worden. Mogelijk krijgen gemeenten vanaf 2012 te maken te krijgen met forse bezuinigingen van rijkswege. Dit kan gevolgen hebben voor de ISD en zijn dienstverlening. In feite is vooruitlopend daarop vanaf 2009 al een structurele 'ketenkorting' geïntroduceerd. Deze bedraagt vanaf 2012 zo'n € 300.000. In deze context vraagt de bedrijfsvoering van de ISD om de nodige creativiteit en het stellen van prioriteiten. Onze wettelijke opdracht bestaat uit inkomensverstrekking en ondersteuning bij activering en re-integratie. Vooral de aandacht voor dit laatste deel van die opdracht mag niet verslappen. Dit beperkt de uitstroom, genereert een hoger bijstandsvolume en daarmee ook een risico voor de gemeentelijke financiën. 1

Elke klant heeft in ieder geval recht op basisdienstverlening . Deze is vooral gebaseerd op inkomensvraagstukken. Daarnaast bieden we intensieve dienstverlening. De inzet en omvang hiervan zullen echter bepaald worden door de beschikbaarheid van middelen, waaronder vormen van additionele financiering, zoals Europese subsidies.

1

Voor een toelichting op dit begrip wordt verwezen naar hoofdstuk 3.1


2

Divosa vindt dat de bezuinigingen niet te realiseren zijn door te snijden in de uitvoeringskosten. Divosa opteert voor een benadering waarbij de dienstverlening aan WWB-ers, Wsw-ers en Wajongers tot stand komt vanuit één regeling voor mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt. Dit geeft aan dat de discussie over een andere structuur binnen de sociale zekerheid zo kort na de komst de WWB en de nieuwe Wsw al in een stroomversnelling komt. Volgens de VNG kan de aanpak van re-integratie van mensen met een uitkering effectiever en goedkoper. Voorwaarde is dat er één aanpak komt voor alle mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt en gemeenten met elkaar samenwerken via werkpleinen. Kijkend naar de opvattingen van Divosa en VNG lijkt heroriëntering op samenwerking met WML logisch. Een intensivering van die samenwerking moet dan vooral gebaseerd zijn op een verbetering van de dienstverlening aan de burgers aan de onderkant van de arbeidsmarkt en een efficiënte uitvoering van de opdrachten door de uitvoeringsorganisaties. Het arbeidsdiagnostisch centrum van WML kan bijvoorbeeld een interessante meerwaarde voor de dienstverlening zijn. Samenwerking kan meer mogelijkheden voor efficiencywinst en besparingsmogelijkheden opleveren. We stelIen voor dat de mogelijkheden hiertoe verder onderzocht worden. Overigens bestaat er behoefte aan een evaluatie van de huidige gemeenschappelijke regeling. In 2009 is hiermee gestart, omdat er behoefte bestaat aan duidelijkheid over onder meer: 1. Onderscheid wettelijke / basistaken voor de drie gemeenten en contractafspraken per gemeente. Wat willen de gemeenten gezamenlijk, wat willen zij in eigen hand houden en wat wordt er bij de ISD belegd? 2. Hoe zetten de gemeenten de ISD en WML in om hun ambities te realiseren en hoe worden deze organisaties ten opzichte van elkaar gepositioneerd? 3. Wat betekent de komst van het participatiebudget op het terrein van beleid, aansturing en uitvoering van de verschillende beleidsvelden en wat betekent dit voor de ISD? 4. Wat wordt de rol van de ISD op het terrein van regionaal arbeidsmarktbeleid?

1.2 Beleidskeuzes Programmalijn 1: de ISD als betrouwbare uitvoerder van de WWB Wij bieden een ieder een basisdienstverlening. Intensievere dienstverlening bieden wij aan de in hoofdstuk 3.1 genoemde doelgroepen. 75 personen vinden regulier werk 25% van het zittende bestand zet een trede hoger op de participatieladder. 25% van het aantal personen dat zich meldt voor uitkering wordt aan de poort tegengehouden.

2

Divosa is de vereniging van managers op het terrein van werk, inkomen en sociale vraagstukken.


De uitvoering bijzondere bijstand wordt ondersteund door de webapplicatie „Bereken uw recht‟ en door digitalisering van aanvraagprocessen. De langdurigheidstoeslag zetten we ongewijzigd voort. De effecten van dienstverlenend handhaven en de aanpassing van het klantmanagement moet over 2011 resulteren in een hogere klanttevredenheidsscore. Programmalijn 2: de ISD als partner in regionaal arbeidsmarktbeleid De ketensamenwerking wordt jaarlijks vastgelegd in een ketenjaarplan. Met onze Reko-partners geven we invulling aan een vraaggerichte werkgeversbenadering. De dienstverlening aan werkgevers wordt vorm gegeven vanuit sectorservicepunten. In het kader van het Actieplan Jeugdwerkloosheid wordt samengewerkt met de regio Midden-Brabant. In 2010 zet de ISD het programmamanagement van het regionale arbeidsmarktbeleid voort. Het Werkplein vindt elders passende huisvesting. Programmalijn 3: de ISD als motor voor participatie We blijven inzetten op participatie van onze klanten, waardoor 80 tot 100 personen binnen 2 jaar kunnen deelnemen aan een regulier traject naar werk. Bestaande en nieuwe contracten worden „participatieproof‟ gemaakt. De pilot Activeringscentra Heusden wordt medio 2010 succesvol afgerond met een overdracht aan de gemeente Heusden / De Twern.


2. DE ISD EN ZIJN OMGEVING Met de invoering van de WWB is een grotere financiële verantwoordelijkheid bij de gemeenten neergelegd. Een juiste doelmatige en rechtmatige uitvoering, waarbij de klant centraal staat, is van belang. Kennis van de klant, de arbeidsmarkt, de eigen organisatie en haar omgeving is hiervoor vereist. Op hoofdlijnen lichten we deze factoren in dit hoofdstuk verder toe. 2.1 Missie en visie De gemeenten hebben de WWB „uitbesteed‟ aan de ISD. Als paraplu hangt hier een Gemeenschappelijk Regeling (GR) boven. Hierin zijn onder meer de taken en bevoegdheden van het bestuur van de ISD vastgelegd. ‘De ISD zorgt voor het verkrijgen van een zelfstandige bestaansvoorziening van zijn klanten, en activeert klanten tot maatschappelijke participatie. Daarnaast zorgt de dienst voor een rechtmatige, klantgerichte en efficiënte uitvoering van de Wet werk en bijstand en daaraan gerelateerde wetten en regelingen.’ Zo luidt de missie van de ISD zoals deze opgenomen is in de gemeenschappelijke regeling. Iedere burger moet naar vermogen kunnen deelnemen aan de samenleving. Werk is dé manier om je steentje bij te dragen. Werk is de levensader van de maatschappij. In deze benadering van participeren gaat de ISD uit van kansen, mogelijkheden en talenten van mensen. Daarbij gaan wij er van uit dat iedereen graag een bijdrage wil leveren aan de samenleving Wij spannen ons tot het uiterste in om de klant in contact te brengen met werk. Klanten die hun positie niet kunnen verbeteren, kunnen rekenen op onze (financiële) steun. Wij zien een werkgeversbenadering niet als een doel op zich, maar als een afgeleide van de missie om uitkeringsgerechtigden te begeleiden en bemiddelen naar werk. Als werk (nog) niet mogelijk is, zetten wij in op een verhoging van de maatschappelijke participatie. Voor sommige klanten is dit een opstap naar werk, voor andere klanten is maatschappelijke participatie het maximaal haalbare doel. Deze uitgangspunten van dienstverlening staan echter door de gevolgen van de recessie onder zware druk. Daarbij komt dat de gemeenten de komende jaren naar verwachting geconfronteerd zullen worden met bezuinigingen vanuit het Rijk.

2.2 Onze klanten Tot 1 januari 2010 waren gemeenten verantwoordelijk voor de bijstandsverlening aan personen van 65 jaar en ouder met een onvolledig pensioen. Vanaf 1 januari 2010 is deze verantwoordelijkheid wettelijk overgegaan op de SVB. Dit betekent dat het aantal klanten met 123 personen is afgenomen. Veel invloed op de bedrijfsvoering heeft deze verandering overigens niet. De ISD had de uitvoering van deze regeling al in 2008


ondergebracht bij de SVB. Daarnaast waren de betreffende werkzaamheden nauwelijks arbeidsintensief. In 2009 steeg het aantal WWB-ers met 15%. Ook de IOAW kende een behoorlijke toename (+39%). De toename is hoger dan de stijging van het landelijke bijstandsvolume van 9%, maar gelijk aan de toename van het aantal WWB-ers in Midden-Brabant. Dit past in het beeld van de bovengemiddelde stijging van de werkloosheid in Noord-Brabant en Midden-Brabant. De afgelopen jaren is sprake van een toenemende vergrijzing van het WWB-bestand. In 2004 maakten personen van 45 tot 65 jaar voor 41% deel uit van het landelijke WWBbestand jonger dan 65 jaar. In 2009 is dit aandeel al opgelopen naar 50%. In de MiddenLangstraat is dit zelfs 54%. Dit betekent dat deze categorie in zijn geheel niet heeft kunnen profiteren van de periode van hoogconjunctuur. De huidige economische markt versterkt dat beeld alleen maar. Het percentage WWB-ers in de leeftijd van 27 tot 45 jaar bedraagt 33%. Het aandeel jongeren tot 27 jaar is in de Midden-Langstraat het afgelopen jaar opgelopen van 7 naar 13%. Het kan zijn dat er onder jongeren een „verborgen werkloosheid‟ bestaat, doordat jongeren niet kiezen voor registratie bij het Werkplein. De trajectbegeleiding die Workmate in 2009 opgestart heeft, leidt mogelijk tot meer jongeren die de schoolbanken opnieuw opzoeken, maar kan ook als resultaat hebben dat meer jongeren een beroep gaan doen op dienstverlening via het Werkplein. Het aantal klanten met een korte afstand tot de arbeidsmarkt is erg klein. Voor bijna de helft geldt dat deelname aan georganiseerde activiteiten het maximaal haalbare is Op grond van in de persoon gelegen factoren zijn er geen of maar beperkte ontwikkelingsmogelijkheden. De overigen hebben wel ontwikkelingsmogelijkheden, zij het dat de afstand tot de arbeidsmarkt aanzienlijk kan zijn. Uitkeringen op 1-1-2010 WWB IOAW IOAZ BBZ TOTAAL

Totaal 1.002 43 15 0 1.060

Heusden 364 8 3 0 375

Loon op Zand

Waalwijk

143 6 6 0 155

495 29 6 0 530

2.3 De arbeidsmarkt Na de kelderende beurskoersen, de stagnatie op de huizenmarkt en de verslechtering van de pensioenmarkt heeft de crisis in de loop van 2009 zijn lelijkste gezicht laten zien. In werkloosheid. Burgers en de dienstverlenende organisaties op het terrein van werk en inkomen hebben dit nadrukkelijk gemerkt. De vraag is hoelang deze zorgelijke situatie voortduurt. Het CBP heeft op 16 maart de Economische Verkenning 2011-2015 gepresenteerd. Volgens het CPB zal de werkloosheid in deze periode dalen van 6,5 naar 5,25%. Hiermee is de werkloosheid in 2015 nog steeds hoger dan voor de crisis.


De werkgelegenheid neemt in de jaren 2011-2015 met 0,25% per jaar toe. Deze stijging wordt meer dan volledig gerealiseerd in de zorg. Deze sector heeft in 2015 meer mensen aan het werk dan de overheidssector. De werkgelegenheid in de marktsector is stabiel en die bij de overheid neemt naar verwachting met 1% per jaar af door bezuinigingsmaatregelen in 2011 en door eerder ingezet beleid. Het arbeidsaanbod in personen groeit met 0,25% per jaar en blijft daarmee sterk achter bij de ontwikkeling in het verleden. Hiervoor zijn demografische factoren en vooral de vergrijzing verantwoordelijk. In arbeidsjaren neemt het aanbod nauwelijks toe vanwege een toename van de participatiegraden van vrouwen en ouderen. Deze categorieën werken meer dan gemiddeld in deeltijd. De werkloze beroepsbevolking neemt tussen 2011 en 2015 met 90.000 personen af. Het aantal uitkeringsjaren WW daalt daardoor met 70.000 en het aantal personen met een WWB-uitkering laat een kleine daling van 10.000 zien in deze periode, aldus het CPB. Kijkend naar de kortere termijn zien we dat de werkgelegenheid in 2009 in alle sectoren gekrompen is, zelfs in de sectoren die minder conjunctuurgevoelig zijn zoals Gezondheidszorg en Onderwijs. De sectoren die het zwaarst onder de crisis lijden zijn de Bouwnijverheid en de Industrie. Vooral deze laatste sector is in deze regio van groot belang voor de werkgelegenheid in de regio Midden-Langstraat. Hoewel de werkloosheid in 2010 verder zal toenemen als gevolg van de economische crisis, staat krapte op de arbeidsmarkt voor de deur. Werkgevers uit diverse sectoren verwachten over 2 à 3 jaar personeelsproblemen. Enerzijds als gevolg van een lager aantal instromers dan het aantal baanopeningen, anderzijds als gevolg van het niet goed op elkaar aansluiten van vraag een aanbod. De prognose voor 2010 is dat het aantal vacatures in de meeste sectoren weer gaat groeien. De belangrijkste groeisector is de Gezondheidszorg en Welzijn.

Werkgelegenheid Bedrijfsvestigingen Toeristisch-recreatief Aantal banen Groei aantal banen Beroepsbevolking Belangrijke bedrijfstakken

Heusden 2.806 Gevarieerd aanbod 14.275 -1,5% 19.200 1. Industrie 2. Groot- en detailhandel

Loon op Zand

Waalwijk

1.598 Zeer uitgebreid, sterk (Efteling, duinen) 9.087 2,1% 9.800 1. Groot- en detailhandel 2. Cultuur, sport en recreatie

3.444 Beperkt 25.448 -0,4% 22.100 1. Groot- en detailhandel 2. Industrie

Er is sprake van een zeer ruime arbeidsmarkt. Verhoudingsgewijs zijn er veel direct beschikbare werkzoekenden ten opzichte van het aantal openstaande vacatures. Begin


2010 was er alleen ten aanzien van monteurs, elektromonteurs en productieplanners sprake van krapte. Vanuit de aanbodzijde is te merken dat bepaalde beroepsgroepen meer last hebben van de crisis dan andere. Het aantal NWW-ers met een economischadministratief beroep en een transportberoep is meer dan gemiddeld gestegen. De werkloosheid onder jongeren is fors toegenomen. Toch is het langetermijnperspectief voor 45-plussers slechter dan voor jongeren. Het aanbod in de Midden-Langstraat ziet er op 1 januari 2010 als volgt uit:

NWW op 1-1-2010

Heusden

Loon op Zand

Waalwijk

%-NWW-ers Nederland: 6,8% Noord-Brabant: 8,2%

5,1%

6,5%

5,9%

Beroepsniveau NWW

Veel lager, middelbaar en elementair 15-26: 6,7% 27-44: 39,2% > 45: 54,1%



% NWW-ers Leeftijd

Op het Werkplein Midden-Langstraat stonden op 31 december 2009 2.851 werkzoekenden ingeschreven. Hiervan bestond 56% uit 45-plussers. Hiermee wijkt de regio duidelijk af van het landelijke percentage van 46%. Dit laatste percentage geldt ook voor Midden-Brabant.

2.4 Landelijke ontwikkelingen op het terrein van werk en inkomen In de begroting 2009 heeft het Ministerie van SZW geïnvesteerd in een aantal (crisis)maatregelen. Daarbij zijn de duur en de hoogte van uitkeringen onaangetast gebleven. De landelijke ontwikkelingen raken het werkterrein van de ISD en worden daarom op deze plaats toegelicht.

Jeugdwerkloosheid Het kabinet gaat in 2010 door met de inzet op het voorkomen en bestrijden van jeugdwerkloosheid door middel van regionale actieplannen. Hiervoor is € 70 miljoen beschikbaar. De 30 regio's krijgen in het jaar 2010 in elk geval de helft van wat ze in 2009 gekregen hebben. De rest is afhankelijk van de resultaten in 2009. Elke jongere die zich bij de gemeente c.q. ISD meldt voor een uitkering krijgt op grond van de WIJ binnen twee maanden en werk/leeraanbod. Op 1 juli 2010 zullen de WWB3 gerechtigde jongeren onder de werkingssfeer van de WIJ worden gebracht .

3

Deze overgangsregeling geldt voor personen die op 1 oktober 2009 al WWB ontvingen.


Deeltijd WW De instroom in de deeltijd-WW wordt beperkt verlengd, maar de looptijd zal niet langer zijn dat tot 1 juli 2011. Werkgevers die niet eerder gebruik hebben gemaakt van werktijdverkorting of deeltijd-WW kunnen ook na 1 april 2010 een aanvraag doen voor hun werknemers. Hiermee worden sectoren tegemoetgekomen die vanwege langlopende opdrachten na-ijlen in de economische crisis. Zij lopen namelijk het risico pas later in 2010 geconfronteerd te worden met de gevolgen hiervan. De uiterste gebruiksdatum is 1 juli 2011.

Participatiebudget In 2010 en 2011 wordt niet echt bezuinigd op het macrobudget van het Werkdeel, maar er wordt wel geld weggehaald bij gemeenten. Dit gebeurt in deze jaren via een aanpassing van de meeneemregeling op het totale Participatiebudget. Het maximale meeneempercentage is vanaf 2009 namelijk verlaagd van 60% naar 25%. Voor de ISD heeft dit voor 2010 geen effect, omdat het gehele re-integratiebudget 2009 besteed is. Vanaf 2012 wordt wel een korting doorgevoerd (2012 € 71 miljoen, 2013 € 59 miljoen en 2014 € 110 miljoen). Daarnaast gaat vanaf 2011 het budget van de educatiemiddelen met € 35 mln. structureel omlaag. 4

Landelijk participatiebudget (x € 1 000 ) 2010 tot en met 2014

Rijksbegroting 2010 P-budget w.v. werkdeel w.v. inburgering w.v. educatie

2010 1 900 803 1 429 270 321 100 150 433

2011

2012

1 778 187 1 329 270 333 484 115 433

2013

1 682 954 1 258 270 309 251 115 433

1 669 519 1 270 270 283 816 115 433

2014 1 618 519 1 219 270 283 816 115 433

De volgende tabel laat het werkdeel voor de Midden-Langstraat voor 2010 zien. Het totale budget is hoger dan 2009. Daar staat tegenover dat voor dat jaar het budget nog opgeplust kon worden via de meeneemregeling, waardoor € 4.745.355 beschikbaar was. Feitelijk is in 2010 dus minder beschikbaar. Werkdeel 2010 P-budget w.v. werkdeel verschil t.o.v. 2009 w.v. inburgering w.v. educatie

Heusden 2.105.886 1.404.479 +15,6% 380.586 320.921

Loon op Zand 774.448 446.059 +2% 222.766 105.623

Waalwijk 3.099.523 2.211.876 -0,5% 443.879 443.768

Totaal 5.979.857 4.062.414 +4,9% 967.231 870.312

Voor het jaar 2011 zijn voor het werkdeel de volgende bedragen van toepassing. De verschillen met 2009 zijn vermeld en laten zien dat vanaf 2011 het totale beschikbare budget daalt. De jaren daarna zal het werkdeel nog verder dalen.

4

Bron: Rijksbegroting 2010


Werkdeel 2011 werkdeel Verschil t.o.v. 2009

Heusden

Loon op Zand

1.360.000 + 11,1%

400.000 -8,6%

Waalwijk 1.900.000 -14,5%

Totaal 3.660.000 -5,5%

Werken naar vermogen Naar aanleiding van het advies van de commissie fundamentele herbezinning Wsw (commissie De Vries) zijn in 2010 een viertal pilots opgestart, waaronder een nieuwe beloningssystematiek voor werknemers die geen volledige loonwaarde inbrengen (werken naar vermogen). Het regulier gaan werken wordt gestimuleerd. En dit geldt ook voor de samenwerking tussen de Werkpleinen en de Wsw-organisaties, die meer en meer het karakter krijgen van mensontwikkelingsbedrijf. Wet bundeling inkomensvoorziening aan gemeenten Kern van de WWB is dat gemeenten financieel en inhoudelijk volledig verantwoordelijk zijn voor de bijstandsuitgaven en de terugkeer van werklozen in het arbeidsproces. De uitkeringen worden bekostigd uit het I-deel dat het Rijk jaarlijks beschikbaar stelt. Deze systematiek geldt vanaf 1 januari 2010 op basis van de Wet bundeling van uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeenten ook voor de IOAW-, IOAZ- en BBZ-uitkeringen (algemene bijstand aan startende ondernemers). Vanaf 1 januari 2010 is er dus nog maar één budget voor alle uitkeringen levensonderhoud. In het kader van het Bbz 2004 blijft er een aparte financiering bestaan voor de kosten van levensonderhoud van gevestigde zelfstandigen en voor bedrijfskapitaal, vanwege de beperkte voorspelbaarheid van deze kosten. De financiering op grond van het huidige Bbz 2004 (75% declaratie en 25% budget), en daarmee het Bbz 2004 als specifieke uitkering, blijft op dit punt gehandhaafd. Bij een systeem van volledige budgetfinanciering past dat administratieve eisen worden afgeschaft en verplichtingen voor gemeenten worden omgezet in bevoegdheden, bijvoorbeeld ten aanzien van de frequentie van heronderzoeken, het opleggen van maatregelen en de terugvordering van ten onrechte verstrekte uitkeringen. Ook de verplichting voor het college om in het kader van de IOAW, IOAZ en WWIK bij bepaalde overtredingen een maatregel (in de terminologie van de WWB een verlaging) op te leggen wordt omgezet in een bevoegdheid en de bestuurlijke boete in de IOAW en IOAZ komt te vervallen. Wel wordt in de IOAW, IOAZ en WWIK de verplichting opgenomen om bij verordening regels te stellen met betrekking tot de maatregelen (een zogeheten afstemmingsverordening) en voor de bestrijding van fraude. Het I-deel Het I-budget is meerjarig vastgezet. Voordeel hiervan is dat gemeenten op financieel gebied beter weten waar zij aan toe zijn. Aanpassingen zijn mogelijk op basis van loonen prijsontwikkelingen, effecten van rijksbeleid en als er sprake is van grote conjuncturele verschillen ten opzichte van de oorspronkelijke raming.


I-deel 2010-2011

Heusden

Loon op Zand

Waalwijk

2010 5 2011

5.188.689

2.213.946

7.461.676

Op het macro Inkomensdeel WWB wordt onder de noemer “Kinderalimentatie WWB” € 69 mln. in 2010 oplopend naar € 116 mln. in 2013 gekort. Mogelijke bijstelling van het budget vindt plaats als het bijstandsvolume een vooraf bepaalde bandbreedte overschrijdt (> 12.500 uitkeringen). Deze afspraak is gemaakt toen VNG en SZW in het kader van volumebeheersing prestatieafspraken hebben gemaakt over daling van het bijstandsvolume en beschikbaar budget. Beoogd werd de arbeidsparticipatie in Nederland te verhogen en daarvoor zou de arbeidsreserve in Nederland aangesproken moeten worden. Op basis van het akkoord moesten landelijke afspraken over arbeidsparticipatie, maatschappelijke participatie en ondernemerschap hun weerslag krijgen op lokaal en regionaal niveau. Het kabinet wilde in de kabinetsperiode 200.000 uitkeringsgerechtigden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk helpen. Gemeenten zouden 75.000 personen met een bijstandsuitkering ofwel een kwart van het bestand voor hun rekening nemen. Daarnaast zouden 35.000 Nuggers moeten reintegreren. Met het Bestuurlijk Akkoord participatie dat SZW en VNG in 2007 sloten, werd de volgende ontwikkeling van het aantal WWB-gerechtigden jonger dan 65 jaar beoogd. Uitkering 6

WWB 7 Daling in %

1-1-2007

1-1-2008

1-1-2009

1-1-2010

1-1-2011

302.000

275.000 9%

253.000 8%

237.820 6%

227.000 4%

Het zal duidelijk zijn dat de economische omstandigheden deze koers behoorlijk hebben verstoord. Eind 2009 lag het aantal WWB-uitkeringen op 281.000 en kwam daarmee uit op het niveau van augustus/september 2007. De bestanden nemen in 2010 toe, stabiliseren in 2011 en nemen daarna tot 2015 in beperkte mate af. De landelijke daling raamt het CPB op 10.000 WWB-uitkeringen.

Handhaving SZW beziet welke mogelijkheden er zijn om gemeenten meer handhavingsruimte te geven via bestandskoppelingen en het verruimen van de mogelijkheden tot het afleggen van huisbezoeken. In dat kader moeten personen die een uitkering voor een alleenstaande aanvragen, aantonen dat zij ook echt zelfstandig en alleen wonen. De uitkerende instantie (gemeente, UWV, SVB) mag om een bewijs vragen.

5

Voorlopige budgetten 2011 worden in mei 2010 bekend gemaakt Betreft aantal WWB-gerechtigden jonger dan 65 jaar 7 Bron: Divosa Miljoenennota De gevolgen voor sociale diensten 6


Uitkeringsgerechtigden kunnen dit bewijs leveren door de instantie een huisbezoek te laten afleggen. In 2010 wordt deze wetswijziging verwacht.

Armoede Het kabinet wil de mogelijkheden vergroten voor gemeenten om problematische schulden te voorkomen of op te lossen. Zowel in 2010 als in 2011 wordt hiervoor € 50 miljoen euro per jaar beschikbaar gesteld. De Werkpleinen krijgen informatiepunten waar mensen hulp kunnen krijgen om goed om te gaan met geld. Daarnaast is een wettelijke aanspraak op een gekwalificeerde schuldhulpverlening, waarvoor de gemeente verantwoordelijk is, in de maak. Schuldhulpverlening is een belangrijke factor voor een succesvol re-integratietraject. Deze ontwikkelingen sluiten aan bij het hiervoor genoemde Bestuurlijk Akkoord waarin ook afspraken zijn gemaakt over het bestrijden van armoede en schulden en het terugdringen van het aantal huishoudens met problematische schulden.

Ketenontwikkelingen Gemeenten zijn via meerdere wetten en regelingen verantwoordelijk voor de participatie van alle burgers. Deze verantwoordelijkheid, inclusief het budget, is ingegeven door de wens mensen op maat te bedienen en lokale inkleuring mogelijk te maken. In de sociale voorzieningen en de sociale zekerheid zijn verschillende regelingen (WW/WAO, Wajong, AKW, WWB, WSW en ANW) voor min of meer dezelfde groeperingen. Dat leidt tot veel procesdrukte, een onheldere taakverdeling tussen de vele betrokken organisaties en onduidelijkheid en onbegrip van de kant van burgers. Het onderscheid tussen re-integratie van burgers binnen het vangnet van sociale voorzieningen (WWB) en binnen sociale verzekeringen is al langere tijd kleiner aan het worden. Het begrip passende arbeid is in tijdsduur beperkt en ook de Wajonger moet inmiddels algemeen geaccepteerde arbeid aanvaarden. Vanuit de WSW wordt de beweging „naar buiten‟ ook steeds nadrukkelijker gemaakt. Gelet op deze ontwikkelingen wordt meer en meer gepleit voor een harmonisatie van de uitvoering van regelingen. VNG en Divosa hebben recent hiervoor aandacht gevraagd. Een betere organisatie van de re-integratie en de uitvoering van regelingen leidt volgens deze organisaties tot het behalen van efficiency en betere resultaten. Ten aanzien van personen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt, zien deze organisaties bij uitstek een verantwoordelijkheid weggelegd voor de gemeenten. Meer mensen via één regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt laten participeren, geeft betere kansen op werk voor mensen die niet op eigen kracht hun salaris kunnen verdienen of op een andere wijze kunnen participeren. Het maakt bovendien een einde aan een onterecht onderscheid tussen groepen met een verschillende achtergrond, die in hun afstand tot de arbeidsmarkt niet sterk van elkaar verschillen. De kostenbesparing die hiermee bereikt wordt, past in de tijd waarin rijksuitgaven worden heroverwogen en een grote druk zal ontstaan op de publieke uitgaven.


Initiatieven om ondernemerschap onder uitkeringsgerechtigden te bevorderen Het Rijk is aan de slag met de initiatieven om ondernemerschap te bevorderen. Op dit moment bestaat in Nederland reeds het Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen (BBZ), waarbij gemeenten de mogelijkheid hebben om uitkeringsgerechtigden (financieel) te begeleiden bij het opstarten van een onderneming. Ook het UWV biedt middels het starterskrediet faciliteiten voor starters aan. Daarnaast lopen er momenteel twee experimenten op het gebied van microkredieten. In het ene experiment wordt bezien of kredietverlening aan starters kan worden overgelaten aan banken, waarbij de rol van de overheid zich beperkt tot borgstelling. In het andere experiment wordt bekeken of deze kredietverlening van rijkswege kan verlopen via een landelijke stichting in plaats van via gemeenten. Beide pilots hebben een looptijd tot 1 januari 2011. Na afloop van deze periode wordt aan de hand van een te houden evaluatie beoordeeld welke wijze van kredietverstrekking voor de doelgroep uitkeringsgerechtigden het meest effectief is. Op basis daarvan zal bezien worden of een landelijke uitrol van een van beide systemen haalbaar is. Dan zal VNG ook in ondersteunende en communicatieve zin haar bijdrage leveren aan het opschalen van verworven inzichten.

2.5 Conclusie In dit hoofdstuk is onder andere de omgeving van de ISD geschetst. Een omgeving, die volop in beweging is. De doelstellingen die in 2007 in het Bestuurlijk Akkoord zijn vastgelegd - een bestandsreductie van 25% - zullen niet haalbaar zijn. De volgende ontwikkelingen spelen daarbij een rol: Toename instroom In 2009 en 2010 is en wordt een toenemend beroep gedaan op de WWB door de ontslaggolf en het teruglopend aantal vacatures. Ook in deze regio zijn al bedrijfssluitingen of bedrijfsverplaatsingen aangekondigd, die van forse invloed kunnen zijn op het aantal werkzoekenden dat zich op het Werkplein Midden-Langstraat laat registreren. In 2011 zal de werkloosheid op hetzelfde niveau blijven. Daarna is er tot 2015 sprake van een beperkte daling. Bemoeilijking uitstroom Door afroming met name in 2007 en 2008 is nog maar een zeer beperkt aantal personen (direct) bemiddelbaar naar werk. Daarbij geldt voor elke klant dat er sprake is van een toenemende concurrentie op de arbeidsmarkt bij een beperkt vacatureaanbod. Beperking re-integratiemiddelen Vanaf 2010 is er minder geld beschikbaar voor re-integratie- en activeringsactiviteiten. De omvang van het werkdeel neemt tot 2015 fors af. Daar staat een toenemend aantal klanten tegenover. Over onze beleidskeuzes leest u meer in het volgende hoofdstuk.


3. BELEIDSKEUZES Voor de beleidskeuzes sluiten wij aan bij het bestuurlijk vastgestelde meerjarenbeleidsplan 2008-2011. Dit plan geeft de routekaart weer voor de korte en middellange termijn. In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan de beleidskeuzes die voor 2010 en 2011 centraal staan. Via de paragraafindeling wordt onderscheid gemaakt in de 3 vastgestelde programmalijnen. 3.1 De ISD als betrouwbare uitvoerder van de WWB Wat deze programmalijn betreft, werken we toe naar de volgende situatie in 2012: 'Iedere klant is in beeld, staat op een sport van de werkladder en volgt een daarbij passende traject. Wij hebben de vraagzijde van de arbeidsmarkt goed in beeld en zorgen dat de bemiddelbare klant in contact wordt gebracht met werk en werkgevers.'

Bestandsontwikkeling Na een historisch laag klantenbestand is het bestand het afgelopen jaar fors toegenomen. Eind 2009 hadden we 1.060 klanten (exclusief 65-plussers). We verwachten dat dit bestand in 2010 verder oploopt naar 1.249 (jaargemiddelde 1.168). Deze prognose is gebaseerd op een bovengemiddelde stijging van het bestandsvolume. Op basis van de ervaringsgegevens over 2009 blijkt dat Zuid-Nederland veel gevoeliger heeft gereageerd op de economische malaise dan de rest van het Nederland. Dit komt ook tot uitdrukking in de WW- en WWB-cijfers. Onze regio is daar beslist geen uitzondering op. Voor 2010 gaan wij uit van de volgende cijfers: Instroom: 475 Uitstroom: 286 Waarvan naar regulier werk 75 Op dit moment trekt de werkgelegenheid nog niet aan. Mogelijk dat in de loop van 2010 een lichte verbetering optreedt en dat met name de uitzendbranche daarvan gaat profiteren. Een aantrekkende uitzendmarkt biedt doorgaans primair meer plaatsingsmogelijkheden voor jongeren. Wij verwachten daarom dat de uitstroom vooral onder jongeren kan toenemen, mede gelet op de extra inzet die in het kader van de jeugdwerkloosheid landelijk en regionaal wordt gedaan. In diverse bedrijfssectoren zijn of worden sectorale afspraken gemaakt om bijvoorbeeld extra BBL-plaatsen te scheppen. In 2011 zal de situatie zich stabiliseren. De instroom neemt af en de uitstroom komt meer op gang. Re-integratiebeleid Om het bovenstaande doel te bereiken is het nodig dat alle klanten goed in beeld zijn, goed geregistreerd staan in relatie tot hun mogelijkheden op de arbeidsmarkt.


8

Wij hebben de keuze gemaakt voor het werken met een participatieladder , waarop onze klanten zijn ingedeeld. De ladder is een nieuw instrument. Een aantal gemeenten in Nederland, waaronder de ISD Midden-Langstraat fungeert als koploper in de ontwikkeling van het instrument. Steeds meer gemeenten gaan inmiddels over op de participatieladder. Onze klanten zijn allen ingedeeld op de ladder. Deze indeling wordt periodiek geactualiseerd, waarmee de ontwikkeling van de persoon voortdurend gevolgd kan worden. Op dit moment ziet de indeling op de ladder er als volgt uit.

Trede op de ladder Betaald werk regulier Betaald werk met ondersteuning met groeipotentieel Betaald werk met ondersteuning, geen groeipotentieel Onbetaald werk met groeipotentieel Onbetaald werk zonder groeipotentieel Deelname georganiseerde activiteiten met groeipotentieel Deelname georganiseerde activiteiten zonder groeipotentieel Sociale contacten buiten de deur met groeipotentieel Sociale contacten buiten de deur zonder groeipotentieel Geïsoleerd met groeipotentieel Geïsoleerd zonder groeipotentieel

Heusden

Loon op Zand

Waalwijk

0% 5% 4% 8% 5% 16% 4%

2% 6% 1% 4% 2% 17% 6%

2% 6% 6% 8% 6% 12% 6%

17% 29% 2% 10%

19% 37% 0% 6%

18% 28% 1% 7%

Het werken met de ladder geeft naast inzicht in het bestand meer inzicht over de inzet van mogelijke instrumenten. Dit is relevant voor de inkoop. De huidige instrumenten zijn na een Europese aanbesteding vanaf 2008 in gebruik. Work First, detacherings- en participatiebanen, diagnostiek, duale trajecten, jobhunting, specifieke ondersteuning van alleenstaande ouders zijn beschikbaar. In 2010 wordt de inkoop geëvalueerd. Waar nodig zullen nieuwe instrumenten aan het re-integratiepalet toegevoegd worden. Daarbij zullen wij de mogelijkheden betrekken, die de keten ons biedt. De huidige aanbesteding biedt de mogelijkheid om de inkoop nog één keer met een jaar te verlengen. Een mogelijk onderzoek naar de relatie tussen de bestaande gemeenschappelijke regelingen WML en ISD zou bij deze afweging eventueel aan de orde kunnen komen. Het re-integratiedeel van het participatiebudget is in 2009 volledig benut. Daarbij was het nodig om medio 2009 een pas op de plaats te maken bij het inzetten van bepaalde reintegratie-instrumenten zoals de afkoop van Wsw-voortrajecten en detacheringsbanen. Detacheren of verlonen van uitkeringsgelden is een interessante vorm van re-integratie, omdat het de druk op het I-budget vermindert (de uitkering wordt beëindigd). De druk op de re-integratiemiddelen en het verminderd perspectief op uitstroom naar reguliere werk zijn op dit moment echter factoren die vragen om een terughoudende opstelling bij de inzet van dit instrument in 2010 en 2011. Dit geldt ook voor Wsw-voortrajecten. In de loop

8

De participatieladder is ontwikkeld door Regioplan


van 2009 hebben wij hierop eveneens de rem gezet. Wel blijft het mogelijk om voortrajecten te bieden, maar dan met behoud van uitkering (participatieplaats). In de loop van 2010 zal de re-integratieverordening geactualiseerd worden. Inmiddels is al wel duidelijk dat werkgevers in de huidige economische omstandigheden terughoudender zijn bij het aangaan van werkgeversverplichtingen. Loonkostensubsidie kan eventuele twijfels van de werkgever wegnemen. De huidige regeling maakt het verstrekken van loonkostensubsidie echter pas mogelijk bij een werkloosheidsduur van 6 maanden en bij een minimale duur van de arbeidsovereenkomst van 12 maanden. De eerste termijn willen we loslaten en met het tevens terugbrengen van de tweede termijn van 12 naar 6 maanden kunnen we met de loonkostensubsidie meer maatwerk bieden. Tevens willen we met dit instrument de arbeidsinpassing van 45+-ers beter ondersteunen. Nu kan de werkgever voor personen van 57,5 jaar en ouder een hoger bedrag aan loonkostensubsidie krijgen. Dit willen we nu voor elke 45-+er mogelijk maken. Mede door onze re-integratieinspanningen verwachten wij in 2010 een uitstroom van 75 personen naar regulier werk. Daarnaast klimt 25% van het zittend bestand een trede op de participatieladder. En daarnaast zetten wij er op in dat 25% van het aantal personen dat zich meldt voor uitkering geen aanvraag indient.

Doelgroepenbenadering De toename van het aantal uitkeringsaanvragen in 2010 en 2011 geeft een sterke druk aan de poort. In onze dienstverlening noodzaakt dit tot de noodzaak van het stellen van prioriteiten. Uiteraard heeft een ieder recht op een basisdienstverlening. Deze basisdienstverlening wordt in ieder geval gedragen door de principes van borging van de rechtmatigheid (dienstverlenend handhaven) en het voorkomen van uitkeringsafhankelijkheid. De basisdienstverlening bestaat uit de volgende elementen:  Werk- en uitkeringsintake;  Beoordeling arbeidsgeschiktheid;  Verstrekken van uitkering met inbegrip van handhavingtoets (en) ter borging van de rechtmatigheid van de uitkering;  Aanvullende inkomensondersteuning door middel van bijzondere bijstand en langdurigheidstoeslag;  Informatie, advies op het terrein van werk, inkomen, zorg en verwijzing naar flankerende dienstverlening vanuit gemeenten/zorginstellingen, zoals schuldhulpverlening;  Een keer per jaar herbeoordeling positie op de participatieladder. Doordat klanten alleen in aanmerking komen voor basisdienstverlening kan compensatie gevonden worden voor de extra nieuwe instroom zonder dat we de apparaatskosten extra belasten door meer werkcoaches in te zetten. Gelet op de sterke toename van het aantal jongeren en het herbeoordelen van jongeren onder de 27 jaar die nu nog WWB ontvangen, is het echter niet uitgesloten dat juist voor deze categorie tijdelijk extra capaciteit moet worden ingezet. Hiervoor willen wij een beroep doen op extra middelen in het kader van het Actieplan Jeugdwerkloosheid.


Intensieve dienstverlening bieden we aan die personen die op basis van de indeling op de participatieladder groeipotentieel hebben. De basisdienstverlening wordt dan uitgebreid met de volgende elementen:  Het vaststellen van mogelijkheden en eventuele belemmeringen;  Ondersteuning en advies bij re-integratie en participatie;  In overleg met de klant bepalen van doel en resultaat van een traject (trajectplan);  Inzetten van instrumenten;  Regie op en monitoren van traject inclusief nazorg. In relatie tot de inzet van deze intensieve dienstverlening kiezen we voor 2010 en 2011 voor de volgende prioritaire doelgroepen: 1. Personen jonger dan 27 jaar. Deze hebben op grond van de WIJ een wettelijke aanspraak op een werkleeraanbod, waarbij gebruik kan worden gemaakt van de mogelijkheden van het actieplan jeugdwerkloosheid. 2. Personen waarvan we denken dat zij binnen één jaar kunnen uitstromen naar de arbeidsmarkt. 3. Personen met een WWB-uitkering die onder de inburgering vallen. 4. Arbeidsbelemmerden en personen ouder dan 55 jaar en nietuitkeringsontvangers (Nuo-ers, voorheen Nuggers). Voor deze doelgroep is Europese cofinanciering toegekend (ESF-A-project). De inzet op Nuo-ers is een gevolg van de taakstelling die gemeenten op basis van het bestuurlijk akkoord hebben. Het in beweging brengen van deze arbeidsreserve leidt tot verhoging van de participatiegraad. 5. Een tachtig- tot honderdtal personen die we via een pilot maatschappelijk willen laten participeren. In deze pilot willen we komen tot netwerkontwikkeling met zorginstellingen en zorgverzekeraars. Op termijn bestaat het ISD-bestand vooral uit personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Op het moment dat de gevolgen van de crisis gesleten zijn, vraagt deze categorie alle aandacht. Het is belangrijk ook nù expertise op te doen om het dan resterende bestand op een hogere trede van de participatieladder te kunnen krijgen. In paragraaf 3.3 lichten we dit verder toe. Met deze inzet willen we 25% van het zittende bestand minimaal een trede hoger krijgen op de participatieladder. Bij de inzet van de bovenstaande activiteiten zal met name aandacht uitgaan aan personen van 45 jaar en ouder.

Inkomensbeleid De Wet bundeling van uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeenten brengt met zich mee dat op het terrein van de IOAW, IOAZ en de Bbz meer beleidsvrijheid ontstaat. Zo ontstaat er de mogelijkheid om eigen beleid te formuleren rondom het opleggen van maatregelen, het terugvorderen van uitkering, de frequentie van onderzoeken. In dat kader willen we zo veel als mogelijk is aansluiten bij de uitgangspunten van het dienstverlenend handhaven, zoals dat in het kader van de WWB gehanteerd wordt. Dit


beleid gaat uit van het optimaliseren van de dienstverlening (o.a. goed informeren, geen onnodige controles), in combinatie met effectief opsporings- en sanctioneringsbeleid. De beleidsveranderingen willen we per 1 juli doorvoeren. Onderdeel van dienstverlenend handhaven is dat onnodige gegevensuitvraag voorkomen wordt. Het van oudsher bekende 'inkomstenbriefje' is al sterk vereenvoudigd en zal in 2010 vervangen worden door een formulier waarop de al bekende gegevens van de betrokkene staan vermeld. Hierdoor krijgt het inkomstenbriefje het karakter van een wijzigingsformulier. De vereenvoudigde gegevensuitvraag is ook doorgevoerd in het kader van de bijzondere bijstand. In dat verband wordt ook digitalisering van het aanvraagproces beoogd. Verder wordt op dit moment gewerkt aan het implementeren van de webapplicatie „Bereken uw recht‟. Deze applicatie biedt de belanghebbende inzicht op mogelijke aanspraken in het kader van diverse inkomensondersteuningen. Deze ontwikkelingen dragen bij aan het terugdringen van administratieve lasten en het niet gebruik van voorzieningen. In dat kader speelt ook het uitwisselen van gegevens tussen zorgloketten en andere gemeentelijke afdelingen en de ISD een rol. Naast deze service aan de burger mag van de aanvrager van een voorziening ook verwacht worden dat hij „naar vermogen participeert‟ en dat hij daartoe ook bij elk contact aangespoord wordt. Bijvoorbeeld: een aanvraag kwijtschelding van lokale belastingen wordt benut om de burger te attenderen op bestaande voorzieningen, waaronder reintegratiemogelijkheden via UWV WERKbedrijf of de ISD. In dit opzicht kan gewerkt aan een meer integrale aanpak van de armoede. In 2009 is de WWB gewijzigd en is er meer ruimte ontstaan om zelf criteria vast te stellen ter beoordeling van het recht op langdurigheidstoeslag. De nieuwe regeling is gebaseerd op een referteperiode van vijf jaar en een inkomensgrens van 105% van het minimumloon. Dus ook werkenden met een beperkt inkomen komen in beginsel in aanmerking voor de toeslag. Dit beleid willen wij in 2010 en 2011 ongewijzigd voortzetten. Een verdere verruiming van de regeling door het verkorten van de referteperiode en het verhogen van de inkomensgrens hebben wij op dit moment niet voor ogen. Deze aanpassingen leiden namelijk tot een aanmerkelijke stijging van de uitgaven langdurigheidstoeslag. De uitgaven zullen in dat geval ruimschoots hoger zijn dan de vergoeding die hiervoor via het gemeentefonds wordt ontvangen, tenzij gekozen wordt voor een substantiële verlaging van de jaarlijkse toeslag. Keuzes voor dit soort aanpassingen moeten in samenhang met het gemeentelijke armoedebeleid worden bezien, vooral met het oog op de bezuinigingen die het Rijk voor de periode vanaf 2012 wil doorvoeren richting de gemeenten.

Handhaving Het terrein van handhaven kenmerkt zich door een voortdurende wisselwerking tussen weten regelgeving en jurisprudentie enerzijds en maatschappelijke ontwikkelingen, technische ontwikkelingen en uitvoeringspraktijk anderzijds.


In 2009 hebben wij het handhavingsbeleid sterker gekoppeld aan onze dienstverlening. De uitgangspunten en doelstellingen zijn vastgelegd in een handhavingsplan. Belangrijk uitgangspunt is dat een versterking van de dienstverlening leidt tot een betere nakoming van verplichtingen. Diverse acties zijn ingezet om tot deze verbeterde dienstverlening te komen. Waar nodig en mogelijk is hierbij een koppeling gemaakt met het project klantmanagement. In 2010 zal het implementatietraject geheel afgerond zijn. Hoe klanten de dienstverlening ervaren, meten we aan de hand van een jaarlijks klanttevredenheidsonderzoek. Als meetpunt is het jaar 2011 genomen. We beogen een stijging van de gemiddelde klanttevredenheid van 7,12 over 2008 naar 7,4 in 2011. Al langere tijd is er veel te doen geweest over het al dan niet mogen afleggen van een huisbezoek. Grijpt het middel niet te veel in op de privacy? Onze handelwijze is afgestemd op de zienswijze van de rechter ter zake. In 2010 wordt de wettelijke basis voor het afleggen van een huisbezoek naar verwachting verruimd. Onze werkwijze zullen wij daarop afstemmen.

Financiering De Wet bundeling van uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeenten brengt met zich mee dat alle uitkeringen vanaf 1 januari 2010 overeenkomstig de WWB-systematiek gefinancierd worden. Het financiële resultaat zal op basis van de prognoses voor het Ideel negatief uitvallen. Dit budget bedraagt € 14,9 miljoen, terwijl de uitgaven worden geraamd op € 15,4 miljoen. Na de ruime overschotten van de afgelopen jaren, worden we nu geconfronteerd met een tekort van € 0,5 miljoen. Het re-integratiebudget bedraagt in 2010 € 4,1 miljoen. Van dit bedrag is € 1,7 miljoen 9 bestemd voor vaste verplichtingen . Deze nemen in 2011 af, maar dat geldt ook voor het re-integratiebudget voor dat jaar.

3.2 De ISD als partner in regionaal arbeidsmarktbeleid Wat deze programmalijn betreft, werken we toe naar de volgende situatie in 2012: 'Wij zijn een belangrijke partner en deskundige speler op het gebied van arbeidsmarktbeleid. Wij adviseren gemeenten en andere spelers en zijn een professioneel uitvoerder van het gemeentelijk arbeidsmarktbeleid. Daarbij hebben wij samen met de partners een integrale dienstverlening ontwikkeld voor zowel werkzoekenden als werkgevers.' Om deze situatie te bereiken zijn in het meerjarenprogramma de volgende doelen voor 2010 en 2011 benoemd: 2010  Het klantmanagement, werkladder en klantvolgsysteem wordt afgestemd op de dienstverlening binnen de keten.

9

Wiw/ID, voortrajecten Wsw, ESF-cofinanciering, detacheringen




2011 

Onze rol moet blijven aansluiten bij de politieke context bij de gemeenten zowel voor als na de politieke wissel.

Wij evalueren de gedane acties en onze posities van het regionale arbeidsmarktbeleid. Onze rol willen we vasthouden en verder uitbouwen.

Ketensamenwerking De Wet Suwi regelt de taken en de verantwoordelijkheden van de uitvoerders van de sociale zekerheid. De oorspronkelijke wet gaf de gemeente de verantwoordelijkheid voor de regie van de arbeidsmarkt. Per 1 januari 2009 is de wet gewijzigd. De regierol voor de gemeenten is niet langer wettelijk vastgelegd. Uit de Memorie van Toelichting blijkt wel dat gemeenten een voortrekkersrol houden voor het vormgeven van het arbeidsmarktbeleid. Met ketenpartners (werkgevers, onderwijs, werknemers en UWV WERKbedrijf) worden concrete afspraken gemaakt over ieders inzet en verantwoordelijkheid voor een goed functionerende arbeidsmarkt. De ISD en het UWV leggen deze afspraken vast in een ketenjaarplan. Met name wordt ingezet op een integrale werkgeversbenadering. In 2009 is een begin gemaakt met de oprichting van sectorservicepunten. Zorg en Welzijn is werkelijkheid en een tweede sectorservicepunt Techniek / Industrie is in wording. Hiermee wordt met de nadrukkelijke inbreng van werkgevers gestreefd naar een betere afstemming tussen vraag en aanbod. De dienstverlening vanuit deze sectorservicepunten wordt gebaseerd op de vraag van de werkgever en heeft betrekking op allerlei HRM-vraagstukken. O.a. de volgende uitgangspunten zijn daarbij van belang:  De vraag van de werkgever is leidend. Maatwerk is het devies;  De werkgever heeft één contactpersoon/ één aanspreekpunt;  Acties zijn gericht op duurzaamheid (geen draaideurklanten);  Maatschappelijk verantwoord personeelsbeleid wordt gestimuleerd;  Aandacht voor arbeidsmarktvraagstukken (directe bemiddeling, bemiddeling met plaatsingsondersteuning, projectmatige bemiddeling);  Het servicepunt is voor de werkgever het eerste aanspreekpunt voor arbeidsmarktvraagstukken;  Voor de werkgever heeft het sectorservicepunt één gezicht;  Het sectorservicepunt spant zich maximaal in om alle mogelijke middelen die kunnen dienen als smeermiddel voor de arbeidsmarkt te benutten (strategische partners, budgetten/subsidies, maatregelen, scholing/training etc.);  Processen zijn gericht op o.a. actiesnelheid, flexibiliteit en creativiteit. De vraaggerichte werkgeversbenadering wordt verder ondersteund door het gezamenlijke accountteam van UWV WERKbedrijf en de ISD en de werkcoaches van beide organisaties. Door de samenwerking op deze manier vorm te geven, verwachten wij een goede verbinding te leggen tussen werkgevers, accountmanagement en de


werkcoach als leverancier van werkzoekenden met een betere afstemming van vraag en aanbod als een van de resultaten. Zowel het UWV WERKbedrijf als de ISD kiezen er voor om aan de aanbodzijde te blijven werken met een eigen caseload. Zoals hiervoor aangegeven is, vinden wij de inbreng van de werkgevers van belang. Om deze inbreng te stimuleren zullen wij gaan onderzoeken of een regionale subsidieregeling kan bevorderen dat sectoren, branches, het regionale bedrijfsleven met creatieve voorstellen komen voor een betere aansluiting van arbeidsmarktvraagstukken. Voor de financiering van een dergelijke subsidieregeling denken we aan een cofinanciering van gemeenten en werkgevers. Kwalificaties van het aanbod zullen zo veel als mogelijk afgestemd moeten zijn op de vraag van de werkgever. Beide organisaties zetten hiervoor hun instrumenten in. Om dit succesvol te kunnen doen, is het ook van belang dat mogelijke beperkingen weggenomen worden. Problematische schuldsituaties vormen vaak een sta-in-de-weg voor een succesvolle re-integratie. Het Werkplein heeft in dit opzicht de taak om te voorkomen dat mensen in problematische situaties terechtkomen door goede voorlichting en actieve verwijzing. Het UWV heeft van het Rijk middelen beschikbaar gesteld gekregen om te werken aan preventieve activiteiten. Een goede voorlichting en verwijzing in samenhang met het gemeentelijke schuldhulpverleningsbeleid is een belangrijke stap bij de regulering van financiële gevolgen bij het verlies van een baan. Regionaal arbeidsmarktbeleid. In 2009 is gestart met de uitvoering van een activiteitenplan. De ISD heeft samen met PSW de opdracht gekregen om het programmamanagement in te vullen. De opstart van het regionale beleid heeft geleid tot een werkstructuur en een concreet aantal activiteiten 10 die opgepakt zijn c.q. worden . Het programmamanagement zal in 2010 worden voortgezet. Voor de periode daarna is nu geen duidelijkheid. De evaluatie van de gemeenschappelijke regeling IS Midden-Langstraat zal meer duidelijkheid moeten geven over de rol van de ISD op het terrein van het regionale arbeidsmarktbeleid.

3.3 De ISD als motor voor participatie Wat deze programmalijn betreft, werken we toe naar de volgende situatie in 2012: 'Wij weten goed wat onze mogelijkheden zijn op het gebied van participatie, welke taken en rollen wij hierin willen vervullen en dat onze mogelijkheden daarin worden erkend en benut. Ook voor mensen met een beperkte arbeidsproductiviteit kan zo optimaal mogelijk gezocht worden naar passende arbeidsmogelijkheden of maatschappelijke participatie als eerste opstap naar een passende arbeidsmogelijkheid.'

10

Zie jaarverslag 2009 ISD Midden-Langstraat, hoofdstuk Regionaal Arbeidsmarktbeleid


Spoor 3 van het Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 richt zich op de participatie van klanten met een grote afstand op de arbeidsmarkt. Het adagium hierbij is:  Breng klanten als dat kan terug naar het niveau van 'reguliere re-integratie'.  Vervul de maatschappelijke vangnetfunctie als dat voor deze doelgroep noodzakelijk is. In dat geval staat het maatschappelijke rendement centraal. Als doelen voor 2010 en 2011 zijn in het Meerjarenbeleidsplan opgenomen: 2010: Wij starten met de ontwikkeling van beleid op het gebied van participatie. 2011: Wij evalueren de gedane acties die ertoe geleid hebben dat we weten wat we willen op het gebied van participatie. We gaan verder met het in de praktijk brengen van onze wensen.

Participatiebeleid We kiezen voor een benadering waarbij de focus zich niet alleen richt op deelname aan het arbeidsproces, maar ook op een volwaardige deelname van burgers aan de samenleving, in een betaalde baan, in vrijwilligerswerk of gewoon betrokken in de buurt. Sociale activering en participatiebevordering van klanten in de bijstand met een grote afstand tot de arbeidsmarkt vraagt een andere aanpak dan op de groep klanten met een korte afstand tot de arbeidsmarkt. Omstandigheden en problemen zijn anders en dit vraagt de inzet van andere werkvormen, instrumenten en oplossingen. Vaal zal sprake zijn van een langdurig traject, waarvan de investeringen zich pas op de langere termijn terugbetalen. De inzet op participatie wordt gelegitimeerd vanuit de maatschappelijke rol die een sociale dienst vervult richting de samenleving (vangnetfunctie). Ondanks het feit dat door de tegenvallende arbeidsmarkt de sociale dienst geconfronteerd wordt met een toenemend aantal personen die een beroep doen op re-integratieondersteuning, is een investering in personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt van belang. Als de gevolgen van de recessie zijn weggeëbd, zal het bestand van de sociale dienst vooral bestaan uit personen die niet of nauwelijks arbeidsperspectief hebben. Dat laat de indeling op de ladder duidelijk zien (zie 3.1). Hiervoor moet alternatief aanbod ontwikkeld worden. Mensen kunnen via kleine stapjes op de ladder wellicht over enkele jaren bij een gunstige arbeidsmarkt wellicht wel bemiddelbaar zijn. Om economische redenen is het zinvol om ook voor deze groep burgers de optimale productiviteit te bereiken en te benutten. Maar ook vanuit maatschappelijk oogpunt is het van belang deze groep niet in de kou te laten staan. Ondanks de gevolgen van de recessie wil de ISD blijven inzetten op participatie. Wij zien dit als een noodzakelijke investering voor de langere termijn. Verder leidt dit tot het verlagen van het appèl op o.a. zorgvoorzieningen en het verlagen van maatschappelijke kosten. Wij hebben de ambitie om de ANWB-functie te vervullen voor gestrande inwoners. Dit doen we niet alleen als het zoveelste loket in overheidsland, maar samen met diverse


partners, zoals de zorgloketten, steunpunten en zorginstellingen willen wij gestrande inwoners weer op gang duwen, zodat ze op eigen kracht vanaf de vluchtstrook weer kunnen invoegen. Een goede verbinding tussen WWB- en WMO-beleid is uiteraard van belang. Ook nu de druk van een fors toenemend klantenbestand voelbaar is, zetten we in op participatie. Daartoe starten we in 2010 een pilot, waarbij we een tachtigtal uitkeringsgerechtigden willen activeren, begeleiden en (laten) behandelen met het uiteindelijke doel hen op een hogere trede van de participatieladder te krijgen. De doelgroep bestaat uit personen zonder direct benutbare arbeidsmogelijkheden. Deze klanten hebben meervoudige en in de persoon gelegen belemmeringen en zijn veelal vrijgesteld van de arbeidsverplichting. Door activerende begeleiding en behandeling kan een groot deel van deze groep binnen 24 maanden terugkeren naar het niveau van reguliere re-integratie. Dit zal echter niet voor allen weggelegd zijn. Soms zal bijvoorbeeld vrijwilligerswerk het maximaal haalbare zijn. Met zorginstellingen zullen wij samenwerkingsovereenkomsten afsluiten. Met deze partners voeren wij gezamenlijk regie op de klantontwikkeling, waarbij bekostiging van klantbegeleiding in beginsel gezocht wordt via zo mogelijk AWBZ en ziektekostenverzekering. In dat verband zullen zorgverzekeraars benaderd worden om aan deze pilot mee te werken vanuit de gedachte dat een betere participatie leidt tot een beter welbevinden en een beperkter beroep op de gezondheidszorg. Ook zal in samenwerking met gemeenten gekeken worden of er een koppeling kan worden gemaakt met bestaande geldstromen vanuit de gemeenten naar de instellingen. De volgende resultaten willen we bereiken:  Door participatie wordt de afstand tot de arbeidsmarkt verkleind en wordt een bijdrage geleverd aan (toekomstige) uitstroom;  Bestaande contracten worden vertaald naar de beginselen van de participatieladder;  Bij een nieuwe aanbesteding worden contracten 'participatieproof' aangegaan;  Met nieuwe zorgpartners worden samenwerkingsovereenkomsten gesloten, die 'participatieproof' zijn;  De resultaten worden in een evaluatie vastgelegd. De pilot past binnen de WMO-gedachte. Mee (blijven) doen aan de samenleving is essentieel.

Activeringsproject Heusden. In december 2007 is, in samenwerking met RadarAdvies, in Heusden in twee wijken het project Activerings- en Dienstencentrum (ADC) gestart. We doen dat samen met de gemeente Heusden. Het is een pilot van 18 maanden. Tot interviewer opgeleide bijstandsgerechtigden benaderen wijkbewoners en peilen de behoefte aan activiteiten, initiatieven en diensten. Deze vraag wordt vervolgens voor burgers door (bijstandsgerechtigde) burgers omgezet in concrete activiteiten en diensten.


In de loop van 2010 komt er een einde aan de pilot met een beoogde overdracht aan de gemeente Heusden als opdrachtgever en De Twern als uitvoeringsorganisatie. De centra blijven daarmee voor de ISD en zijn uitkeringsgerechtigden, maar ook in een breder verband inzetbaar als activeringsinstrument.


4. VERKLARENDE WOORDENLIJST/AFKORTINGEN

AB AKO Akw Anw Aow Awb AWBZ Bbz 2004 BPI College DB IC I-deel ID IPW

IOAW

IOAZ

IOW ISD NUO-ers NWW-er OR RAU REKO RIB ROF RWI SUWI SVB SZW TW

UWV

Algemeen bestuur ISD Midden-Langstraat, geformeerd uit één collegelid en twee raadsleden uit elke gemeente. Algemeen Keten Overleg Algemene kinderbijslagwet. Algemene nabestaandenwet. Algemene ouderdomswet. Algemene wet bestuursrecht. Algemene wet bijzondere ziektekosten. Bijstandsbesluit zelfstandigen. Inkomens- en kredietvoorziening voor zelfstandigen. Bestand Potentiële Inburgeraars. Een lijst van inburgeringsplichtige personen. Het college van burgemeester en wethouders. Dagelijks bestuur ISD Midden-Langstraat, geformeerd uit één collegelid uit elke gemeente Interne controle. Het deel dat beschikbaar is voor de bekostiging van WWB-uitkeringen. Het budget wordt beschikbaar gesteld door het rijk. Overschotten kunnen worden behouden. In- en doorstroomregeling. Deze regeling voor gesubsidieerde arbeid is per 1 januari 2004 opgegaan in de Wet werk en bijstand. Innovatieprogramma Werk en Bijstand 2006. Het Ministerie van SZW bood in 2006 de mogelijkheid om innovatieve programma's te subsidiëren. Het project 'Wonen, Zorg, Service in de wijk van de gemeenten Heusden en Loon op Zand wordt hieruit deels gefinancierd. Daarnaast financieren de gemeenten, de provincie en de ISD dit project. . Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers. Een voorziening op minimumniveau voor oudere of gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers die geen recht meer hebben op een WW-uitkering. Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen. Een voorziening op minimumniveau voor oudere of gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze gewezen zelfstandigen. Wet inkomensvoorziening oudere werklozen Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat. Openbaar lichaam belast met de uitvoering van de gemeentelijke taken op het terrein van werk en inkomen. Niet-uitkeringsontvanger, die voor ondersteuning bij re-integratie een beroep kan doen op ondersteuning bij re-integratie ten laste van het W-deel. Niet werkende werkzoekende, die ingeschreven staat bij het UWV WERKBEDRIJF. Ondernemingsraad. Via dit orgaan overleggen medewerkers van de ISD met de directie over onderwerpen, waarvoor een wettelijk advies- en instemmingsrecht bestaat. Regeling administratieve uitvoeringsvoorschriften IOAW, IOAZ en Bbz 2004. Regionaal Ketenoverleg. Aan dit overleg nemen naast de ISD het UWV WERKbedrijf, ROC en WML deel. In dit overleg wordt o.a. gewerkt aan de uitgangspunten van de Wet SUWI. (Privaatrechtelijk) re-integratiebedrijf. Rechtmatigheidsonderzoeksformulier. Een inlichtingenstaat die maandelijks door de klant wordt ingevuld voorafgaand aan de betaling van zijn uitkering. Raad voor werk en inkomen. Adviesorgaan. Structuur Uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen. In deze wet zijn afspraken over de samenwerking binnen de keten van werk en inkomen vastgelegd. Sociale Verzekeringsbank. Uitvoeringsinstelling van de Akw, Anw en de Aow. Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Toeslagenwet. Via deze wet wordt een sociale verzekeringsuitkering in bepaalde gevallen aangevuld tot het relevante sociale minimum. Tot 2006 kent de wet een maximering, waardoor aanvulling met een gemeentelijke uitkering vaak nodig is. Uitvoeringsinstituut Werknemersvoorzieningen. Belast met de uitvoering van WW, WAO, WIA, Wamil, Wajong en WAZ.


VNG W-deel

WAO WI Wk WIA Wwik WIW

WML

WMO

Wsw WW WWB

Vereniging van Nederlandse Gemeenten Het deel dat beschikbaar is voor de uitvoering van re-integratieactiviteiten met inbegrip van de bekostiging van de oude gesubsidieerde arbeid (voormalige WIW- en ID-regeling). Het budget wordt beschikbaar gesteld door het rijk en is niet vrij inzetbaar. Overschotten moeten teruggestort worden. Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering. Verzekering tegen de geldelijke gevolgen van arbeidsongeschiktheid. Wet inburgering. In werking getreden op 1 januari 2007. Vervangt de Wet inburgering nieuwkomers. Wet kinderopvang. Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen. Verzekering tegen de geldelijke gevolgen van arbeidsongeschiktheid, in werking getreden op 1 januari 2006. Wetwerk en inkomen kunstenaars. Tijdelijke inkomensvoorziening voor kunstenaars. Wet inschakeling werkzoekenden. Op basis van deze wet was het tot 1 januari 2004 mogelijk voorzieningen te treffen voor langdurig werklozen. De wet is op 1 januari 2004 opgegaan in de Wet Werk en Bijstand. Werkbedrijf voor gesubsidieerde arbeid, activering en trajecten Midden-Langstraat. Openbaar lichaam belast met de uitvoering van de gemeentelijke taken op het terrein van de Wet sociale werkvoorziening. Tevens uitvoerder van WWB-voorzieningen. Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Is op 1 januari 2007 in werking getreden. Gemeenten zijn organisatorisch, financieel en beleidsmatig verantwoordelijk voor de zorg en ondersteuning van burgers. Verantwoordelijkheid en zelfwerkzaamheid van de burger staan daarbij centraal. Wet sociale werkvoorziening. Biedt specifieke voorzieningen t.b.v. personen die op grond van persoonlijke beperkingen aangewezen zijn op aangepaste werkzaamheden. Werkloosheidswet. Verzekering tegen de geldelijke gevolgen van werkloosheid. Wet werk en bijstand. Inkomensvoorziening op minimumniveau t.b.v. personen die geen beroep kunnen doen op een andere inkomensvoorziening.


Uitkomsten controle jaarrekening 2009 Verslag van bevindingen aan het Algemeen Bestuur van de Intergemeentelijke Sociale Dienst MiddenLangstraat

Ernst & Young Accountants LLP Prof.Dr.Dorgelolaan 12 5613 AM Eindhoven Postbus 455 5600 AL Eindhoven Tel.: +31 (0) 88 – 407 4591 Fax: +31 (0) 88 – 407 4801 www.ey.nl

Het Algemeen Bestuur van de Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat Postbus 15 5140 AA WAALWIJK

Eindhoven, 12 april 2010 Betreft:

60668059/20695732/10.0218

uitkomsten controle jaarrekening 2009

Geachte Leden van het Algemeen Bestuur, In het kader van de aan ons verstrekte opdracht tot controle van de jaarrekening van de ISD Midden-Langstraat, brengen wij u hiermee verslag uit omtrent onze bevindingen en aanbevelingen betreffende de controle van de jaarrekening 2009. Wij hebben een afschrift van dit verslag verstrekt aan het Dagelijks Bestuur. Dit verslag sluit aan op de afspraken die wij met u hebben gemaakt en die wij hebben vastgelegd in onze opdrachtbevestiging. Onze bevindingen en aanbevelingen hebben wij in concept toegelicht aan de directrice en manager bedrijfsvoering op 18 maart jl. Dit rapport gaat in op onze controle, de reikwijdte van onze opdracht, onze accountantsverklaring en onze belangrijkste controlebevindingen. Dit rapport bevat onze mededelingen uit hoofde van onze rol als controlerend accountant aan het Algemeen Bestuur, voor zover noodzakelijk geacht. De onderwerpen die in dit verslag aan de orde komen hebben onderdeel uitgemaakt van onze overwegingen bij de bepaling van de aard, het tijdstip van uitvoering en de diepgang van de controlemaatregelen die zijn toegepast bij de uitvoering van de controle van de jaarrekening. In onze management letter d.d. 18 december 2009, gericht aan het Dagelijks Bestuur, hebben wij de belangrijkste uitkomsten van onze beoordeling van de inrichting en het functioneren van de besturing en beheersing van de door ons beoordeelde processen vastgelegd.

Ernst & Young Accountants LLP is een limited liability partnership gevestigd in Engeland en Wales met registratienummer OC335594. In relatie tot Ernst & Young Accountants LLP wordt de term partner gebruikt voor een (vertegenwoordiger van een) vennoot van Ernst & Young Accountants LLP. Ernst & Young Accountants LLP is statutair gevestigd te Lambeth Palace Road 1, London SE1 7EU, Verenigd Koninkrijk, heeft haar hoofdvestiging aan Boompjes 258, 3011 XZ Rotterdam, Nederland en is geregistreerd bij de Kamer van Koophandel Rotterdam onder nummer 24432944. Op onze werkzaamheden zijn algemene voorwaarden van toepassing, waarin een beperking van de aansprakelijkheid is opgenomen. Deze algemene voorwaarden zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel Rotterdam en zijn in te zien op www.ey.nl.

Wij stellen het op prijs bijgevoegd verslag nader aan u toe te lichten of eventuele vragen hierover van u te beantwoorden. Wij danken u voor de plezierige samenwerking in het afgelopen jaar. Hoogachtend, Ernst & Young Accountants LLP

drs. S.J.M. Mannaerts-de Swart RA senior manager

drs. M.H. de Hair RA partner

i

Verslag van bevindingen 2009 Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat

Inhoudsopgave 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

Conclusies jaarrekeningcontrole en jaarstukken Algemeen beeld Accountantsverklaring bij de jaarrekening 2009 Resultaat en vermogen Jaarverslag Samenvatting bevindingen tussentijdse controle 2009

1 1 1 2 3 3

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

Onze controleaanpak Onze controleaanpak in het kort Reikwijdte van de opdracht Controle van de rechtmatigheid Gehanteerde goedkeurings- en rapporteringstoleranties Single information en Single audit (SiSa)

5 5 5 5 6 6

3 3.1 3.2 3.3

De belangrijkste bevindingen Getrouwheid Rechtmatigheid SiSa

7 7 7 9

4 4.1

Actuele ontwikkelingen Bundeling inkomensvoorzieningen

11 11

1


1

Conclusies jaarrekeningcontrole en jaarstukken

1.1

Algemeen beeld

Het is het tweede jaar dat wij uw accountant zijn. Dit maakt het voor ons mogelijk om de huidige situatie te vergelijken met voorgaand jaar. Wij stellen vast dat de organisatie zich positief heeft ontwikkeld. Dit komt ook terug in uw jaarverslag 2009 waarin u uitgebreid toelicht wat er is bereikt het afgelopen jaar. Daarin beschrijft u belangrijke projecten zoals het klantmanagement, het dienstverlenend handhaven, de participatieladder en de rol in het regionaal arbeidsmarktbeleid. Goede ontwikkelingen die getuigen van een pro-actieve organisatie. Al deze ontwikkelingen vereisen ook administratief aanpassingen. Wij constateren dat de organisatie deze uitdagingen goed heeft opgepakt. Het financieel afsluitproces is goed op orde en de totstandkoming van de jaarrekening en onze controle daarop is vlot verlopen. Ook zien wij dat er het afgelopen jaar hard is gewerkt aan een nadere professionalisering van de interne controlefunctie (hierna: IC-functie). Voor de toekomst is verdere optimalisatie op het gebied van risicoanalyse, concludering en rapportering nog wel mogelijk.

1.2

Accountantsverklaring bij de jaarrekening 2009

Wij hebben u gemachtigd onze accountantsverklaring d.d. 12 april 2010 bij de jaarrekening 2009 van ISD Midden-Langstraat op te nemen. Onze oordelen zoals opgenomen in deze accountantsverklaring zijn als volgt: Oordeel over de getrouwheid Oordeel over de rechtmatigheid

Goedkeurend Goedkeurend

Wij zijn ervan uitgegaan dat het Algemeen Bestuur de nu overlegde jaarrekening ongewijzigd vaststelt. Indien er nog wijzigingen worden aangebracht in de definitieve vorm van de jaarrekening dienen wij deze te beoordelen alvorens onze accountantsverklaring hierbij mag worden opgenomen. De goedkeurende strekking van de accountantsverklaring voor zowel het getrouwheids- als het rechtmatigheidsoordeel betekent dat de jaarrekening met een redelijke mate van zekerheid geen fouten of onzekerheden bevat die in totaliteit de voor de jaarrekeningcontrole gehanteerde goedkeuringstolerantie overschrijden.

2


1.3

Resultaat en vermogen1

1.3.1 Resultaat €

Resultaat wetsuitvoering Resultaat apparaatskosten

801.000 (288.000)

Resultaat voor mutaties in reserves

513.000

Toevoeging reserve vakantietoeslag Onttrekking reserve bedrijfsvoering Mutatie reserve inkomensdeel/reserve egalisatie vorderingen uitkeringen

(1.000) 289.000 (35.000)

Resultaat nog te bestemmen

766.000

De staat van baten en lasten ISD totaal sluit met een positief resultaat van € 766.000. Dit is het saldo na verwerking van de toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves. Resultaat wetsuitvoering Het resultaat uit activiteiten van de wetsuitvoering van € 801.000 bestaat voor een belangrijk deel uit het overschot op het budget van de WWB € 833.000 en de Bbz € 78.000. Het saldo op de directe activiteiten (wetsuitvoering) wordt met een bepaald maximum onttrokken of gedoteerd aan de hiervoor bestemde reserve. Voor 2009 leidt dit tot een toevoeging van € 35.000. Het resterende resultaat van € 766.000 komt met name voort uit de vrijval van de reserve inkomensdeel als gevolg van het bereiken van het toegestane plafond van deze reserve. Resultaat apparaatskosten Het resultaat uit de bedrijfsvoering bedraagt € 288.000 negatief. Conform de besluitvorming wordt dit negatieve resultaat onttrokken aan de reserve apparaatskosten. De stijging van het aantal cliënten als gevolg van de economische situatie, het project klantmanagement alsmede een aantal extra taken leiden tot extra apparaatskosten. Daartegenover staat ook een lagere dekking vanuit het reïntegratiedeel van het participatiebudget (WWB werkdeel). Het management heeft ons geïnformeerd dat voor de uitvoering van extra taken bovenop haar kerntaken niet altijd (voldoende) dekking bestaat of in de toekomst zal bestaan. Op dit moment bestaat er geen detailinzicht met betrekking tot de lasten en baten verdeeld naar de kerntaken en extra taken van de ISD. Wij adviseren u in 2010 een financieel overzicht op te stellen met de baten en lasten voor de kerntaken en extra taken en met het management in overleg te treden hoe dekking is te realiseren voor mogelijke niet gedekte lasten van extra taken.

1

Bedragen afgerond in duizendtallen

3


1.3.2 Vermogen Het totaal van de bestemmingsreserves per 31 december 2009 bedraagt € 3.221.000. De reserves per 2009 bestaan uit de volgende: € Reserve apparaatskosten Reserve egalisatie vorderingen uitkeringen Reserve vakantietoeslag Reserve inkomensdeel WWB Reserve WWV

374.000 759.000 80.000 2.006.000 2.000

Wij achten het nut en de noodzaak van bovenstaande reserves op dit moment aanvaardbaar en toereikend gezien de activiteiten van de ISD. Wel merken wij op dat mede als gevolg van de economische situatie en de afronding van het project klantmanagement er naar verwachting in 2010 behoorlijk zal moeten worden ingeteerd op de posities. Wij adviseren u dan ook de reservepositie tussentijds nauwlettende te volgen.

1.4

Jaarverslag

Conform de hiervoor geldende voorschriften is door ons nagegaan of het jaarverslag de minimale wettelijke voorgeschreven informatie bevat en of de inhoud van dit verslag geen tegenstrijdigheden bevat met de door ons gecontroleerde jaarrekening. Op grond hiervan hebben wij vastgesteld dat de inhoud van het jaarverslag niet in strijd is met de jaarrekening. Wel willen wij opmerken dat de indeling van het jaarverslag niet aansluit bij de voorgeschreven formele indeling waarbij een programmaverantwoording en paragrafen dienen te worden opgenomen. Het huidige jaarverslag past wel bij de aard en omvang van de activiteiten van de ISD. Wij adviseren u voor volgende jaren de formele indeling zoals opgenomen in het BBV zowel in uw beleidsbegroting als jaarverslag te hanteren.

1.5

Samenvatting bevindingen tussentijdse controle 2009

In onze management letter hebben wij onze bevindingen uiteengezet welke voortvloeien uit de door ons uitgevoerde tussentijdse controle. Bij deze controle hebben wij de opzet, het bestaan alsmede de werking van de administratieve organisatie op een aantal door ons noodzakelijk geachte punten onderzocht. Wij constateren dat de organisatie groeiende is en men intern goed op de hoogte is op welke punten nadere verbeteringen nodig zijn. Het afgelopen jaar zijn duidelijk acties ingezet, naar aanleiding van onze adviezen. In onze management letter hebben we bevindingen met een H(oog), M(iddel) of L(aag) prioriteit vermeld. Bevindingen met een prioriteit H dienden voorafgaande aan de jaareindecontrole te zijn opgelost. Deze bevindingen hadden betrekking op de volgende onderwerpen: Nr. 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Proces Reïntegratie Reïntegratie IC functie Uitkeringen Uitkeringen Inkomensoverdrachten

Bevinding Inzet eigen uren Afhankelijkheid van derden IC plan en uitvoering Openstaande werkprocessen Intern kwaliteitsbeheerssysteem Bewaking subsidievoorwaarden

Prioriteit H H H H H H

4

Verslag van bevindingen 2009 Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat Wij hebben bij onze jaarrekeningcontrole vastgesteld dat alle met prioriteit H aangeduide bevindingen zijn hersteld. Verder verwijzen wij naar hoofdstuk 3 met betrekking tot de bevindingen in het kader van de IC 2009.

5


2

Onze controleaanpak

2.1

Onze controleaanpak in het kort

Onze controle is verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder het Besluit Accountantscontrole Provincies en Gemeenten. Onze controleaanpak is onder andere gericht op het in kaart brengen van de voor de jaarrekening van belang zijnde risico’s. De planning en uitvoering van onze controle en de daaraan gerelateerde advieswerkzaamheden zijn gericht op het afgeven van een accountantsverklaring bij de jaarrekening 2009. Voorts beoordelen wij of de jaarrekening voldoet aan de eisen gesteld in het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV). Het jaarverslag toetsen wij marginaal op tegenstrijdigheden met de jaarrekening.

2.2

Reikwijdte van de opdracht

Onze controleaanpak richt zich zowel op het getrouwe beeld van de baten en lasten over 2009 en van de financiële positie per 31 december 2009 als op de financiële rechtmatigheid van die baten en lasten én van de balansmutaties in de jaarrekening 2009. De door ons gecontroleerde baten en lasten bevatten tevens de baten en lasten zoals deze voortvloeien uit de uitvoering van alle regelingen die feitelijk verantwoord worden bij de deelnemende gemeenten, zoals de WWB. Inherent aan onze controleaanpak rapporteren wij u onze belangrijkste bevindingen. De reikwijdte van de opdracht tot controle van de jaarrekening 2009 is vastgelegd in onze opdrachtbevestiging 2009. Deze is uitgangspunt geweest voor de door ons uitgevoerde controlewerkzaamheden met betrekking tot de jaarrekening 2009. ISD Midden-Langstraat verstrekt in een afzonderlijke verantwoording per deelnemende gemeente de weerslag van de door haar uitgevoerde activiteiten in het kader van het Participatiebudget ten behoeve van de SiSa-bijlage van de deelnemende gemeenten. Wij hebben de betreffende verantwoordingen voor de deelnemende gemeenten gecontroleerd met de jaarrekeningtolerantie van ISD Midden-Langstraat als geheel, zoals genoemd in paragraaf 2.4 van dit verslag.

2.3

Controle van de rechtmatigheid

De controle van de rechtmatigheid richt zich op de naleving van relevante weten regelgeving. Hierbij richt onze controle zich op die onderwerpen waarbij het niet naleven van de interne (besluiten Algemeen Bestuur) en externe weten regelgeving financiële consequenties heeft. Handelingen en beslissingen van niet-financiële aard vallen buiten de scope van de rechtmatigheidscontrole door de accountant. In overeenstemming met de opdracht van het Algemeen Bestuur hebben wij de rechtmatigheidscontrole uitgevoerd. Wij toetsen op basis van risicoanalyse of de organisatie voldoende maatregelen heeft getroffen om de naleving van weten regelgeving te waarborgen. Dit houdt in dat wij niet zelfstandig alle weten regelgeving in detail beoordelen op de mogelijkheid van het zich voordoen van (juridische en financiële) risico’s. Wij maken hiervoor gebruik van de door uw organisatie uitgevoerde werkzaamheden met betrekking tot het rechtmatigheidsbeheer.

6


2.4

Gehanteerde goedkeurings- en rapporteringstoleranties

Op grond van het Besluit Accountantscontrole Provincies en Gemeenten (BAPG) stelt het Algemeen Bestuur de goedkeuringstolerantie vast die de accountant bij zijn jaarrekeningcontrole dient te hanteren. U heeft ons voor het boekjaar 2009 opgedragen om bij onze oordeelsvorming uit te gaan van de hierna vermelde goedkeuringstolerantie: Goedkeuringstolerantie Onjuistheden in de jaarrekening (% lasten) Onzekerheden in de controle (% lasten)

Goedkeurend ≤ 1%

Beperking >1%<3%

Oordeelonthouding –

Afkeurend ≥ 3%

≤ 3%

>3%<10%

≥ 10%

–

Op basis van de jaarrekening 2009 van uw organisatie betekenen bovengenoemde percentages dat een totaalbedrag aan onjuistheden in de jaarrekening van € 248.000 en een totaal van onzekerheden van € 744.000 de goedkeurende strekking van de accountantsverklaring niet zullen aantasten. Voor het al dan niet opnemen van bevindingen in het verslag van bevindingen zijn wij met u een rapporteringstolerantie overeengekomen van € 24.800. Dit betekent dat, uitgaande bij de controle van de jaarrekening 2009 van een goedkeuringstolerantie van € 248.000, alle hierbij door ons geconstateerde fouten of onzekerheden groter of gelijk aan € 24.800 in dit verslag van bevindingen zijn opgenomen.

2.5

Single information en Single audit (SiSa)

Uw organisatie is niet zelfstandig verantwoordingsplichtig in het kader van SiSa, maar zal voor een aantal specifieke uitkeringen wel de desbetreffende verantwoordingsinformatie aan moeten leveren aan de deelnemende gemeente, opdat zij deze in hun SiSa-bijlage kunnen verantwoorden. De hierbij geconstateerde fouten en onzekerheden dienen op grond van het BAPG in het verslag van bevindingen te worden opgenomen indien de navolgende rapporteringstolerantie per specifieke uitkering wordt overschreden: – € 10.000 indien de omvangbasis kleiner dan of gelijk aan € 100.000 zijn; – 10% indien de omvangbasis groter dan € 100.000 en kleiner of gelijk aan € 1.000.000 zijn; – € 100.000 indien de omvangbasis groter dan € 1.000.000 zijn. Wij zullen deze rapporteringstoleranties per SiSa-bijlage van de gemeenten hanteren, zodat de accountant van de desbetreffende gemeente op haar beurt de geconstateerde bevindingen ook in zijn verslag van bevindingen kan rapporteren.

7


3

De belangrijkste bevindingen

Wij hebben geen materiële tekortkomingen geconstateerd naar aanleiding van onze controlewerkzaamheden op het gebied van getrouwheid en rechtmatigheid. Onderstaande opmerkingen zijn dus bevindingen, die wij u op basis van de afgesproken rapporteringstolerantie melden zonder effect op ons oordeel dan wel zijn meer van toelichtende en adviserende aard.

3.1

Getrouwheid

3.1.1 Regionaal arbeidsmarktbeleid Het resultaat 2008 is volledig terugbetaald aan de deelnemende gemeenten en vervolgens hebben zij de helft van het bedrag (€ 434.000) beschikt ten behoeve van regionaal arbeidsmarktbeleid. In 2009 is € 50.000 aan dit doel besteed en resteert derhalve een bedrag van € 384.000. Dit bedrag is verantwoord in de jaarrekening van de ISD als schuld aan de gemeenten. De besteding is namelijk voorbehouden aan een stuurgroep vanuit de gemeenten en niet aan de ISD. De ISD fungeert dus enkel als kasbeheerder. Daarmee achten wij het aanvaardbaar dat dit bedrag als schuld aan de gemeenten is verantwoord en niet als bestemmingsreserve. Wij achten het met inachtneming van de afspraken die hierover zijn gemaakt aanvaardbaar dat het geld geparkeerd is bij ISD Midden-Langstraat mede gezien de complexiteit rondom de verdeling van gelden over de gemeenten.

3.2

Rechtmatigheid

3.2.1 De interne controlefunctie Wij constateren dat naar aanleiding van onze bevindingen uit voorgaand jaar en onze tussentijdse controle in 2009 concrete acties zijn ondernomen en verbeteringen op de ICfunctie zijn ingezet. Gedurende 2009 zijn de interne controlewerkzaamheden uitgevoerd op basis van het IC plan 2008, waarbij reeds verbeteringen zijn ingezet door onder andere de rechtmatigheidswerkzaamheden al meer procesgericht in te steken. Ten tijde van de jaarrekeningcontrole zijn de uitkomsten van deze IC-werkzaamheden beschikbaar gekomen. Uit deze interne controle blijkt dat er een aantal onzekerheden resteren ten aanzien van de rechtmatigheid rondom de uitkeringen. In paragraaf 3.2.2 gaan we hier nader op in. Op dit moment is uw organisatie bezig met de afronding van een nieuw IC plan. Tijdens onze tussentijdse controle hebben wij de opzet beoordeeld en hebben in onze management letter d.d. 18 december 2009 enkele aanbevelingen ter verbetering meegegeven. Dit nieuwe IC plan zal in 2010 tot uitvoering worden gebracht. De aanbevelingen zijn grotendeels al in 2009 opgepakt. In 2010 is het raadzaam om deze structureel door te voeren..

8

Verslag van bevindingen 2009 Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat Wij adviseren de organisatie in de toekomst naast de inkomensregelingen ook aandacht te besteden aan alle processen binnen de organisatie, waaronder bijvoorbeeld de bedrijfsvoeringprocessen. De interne controle werkzaamheden dienen vanuit een risicoanalyse op alle van belang zijnde processen te worden uitgevoerd. Het management heeft ons geïnformeerd dat het nieuwe IC plan de controle op alle belangrijke processen, ook bedrijfsvoeringsprocessen, afdekt.

3.2.2 Rechtmatige wetsuitvoering WWB I-deel, IOAW, IOAZ en BBZ Zoals in paragraaf 3.2.1 beschreven, blijken uit de interne controles op het uitkeringenproces een aantal onvolkomenheden. In de onderstaande tabel worden deze nader toegelicht en gekwantificeerd per wet afgerond in duizenden euro’s: Wet/regelgeving WWB

Fout € 3.000

Aard van de fout N.v.t.

Onzekerheid € 111.000

Aard van de onzekerheid De geconstateerde onzekerheden zijn terug te leiden naar verschillende situaties, maar hebben grotendeels betrekking op het onvoldoende zichtbaar zijn van de verificatie door de consulent. Hierdoor is het niet zeker dat deze verificatie daadwerkelijk heeft plaatsgevonden.

De geconstateerde onzekerheden betreffen dus hoofdzakelijk het ontbreken van zichtbare verificatie van gegevens. Dit betekent dat voor de IC-functionaris niet duidelijk uit het dossier blijkt dat bepaalde voorgeschreven verificatiewerkzaamheden zijn uitgevoerd. Wij adviseren u de achtergrond van deze constateringen nader te laten onderzoeken. Wij hebben geconstateerd dat de ISD Midden-Langstraat beschikt over een verificatieprotocol. Een verificatieprotocol dient zowel voor de uitvoerende organisatie als voor de IC-functie duidelijkheid te geven over de wijze van verificatie en vastlegging in het uitkeringsdossier. De huidige constateringen lijken te onderschrijven dat het verificatieprotocol onvoldoende zichtbaar wordt nageleefd door de organisatie Wij adviseren u verbeteringen hieromtrent mee te nemen in het kwaliteitsplan 2010. De totale onzekerheid blijft onder onze goedkeuringstolerantie voor onzekerheden (€ 744.000 )waardoor bovenstaande geen invloed heeft op ons goedkeurende oordeel bij de jaarrekening als geheel.

3.2.3 De begrotingsrechtmatigheid Wij zijn nagegaan of de financiële beheershandelingen tot stand zijn gekomen binnen de grenzen van de door het Algemeen Bestuur geautoriseerde begroting. De toelichting op de afwijkingen tussen de realisatie en begroting is in de bijlage opgenomen en voldoet aan de vereisten volgens het BBV.

9


3.2.4 Naleving van de verslaggevingsregels De jaarrekening en het jaarverslag dienen te worden opgemaakt in overeenstemming met het BBV. Wij merken op dat er geen belangrijke afwijkingen ten opzichte van het BBV zijn geconstateerd.

3.3

SiSa

U bent als ISD niet zelfstandig verantwoordelijk voor de rapportage in een SiSa-bijlage. U heeft als gemeenschappelijke regeling wel de benodigde informatie in een bijlage per gemeente aangeleverd. De SiSa-bijlagen van ISD Midden-Langstraat ten behoeve van de deelnemende gemeenten zijn door ons betrokken in de controle van de jaarrekening 2009 van ISD MiddenLangstraat als geheel. Wij rapporteren in onderstaande tabellen de geconstateerde fouten en onzekerheden per gemeente per wet. Op deze manier kan de gemeente en haar accountant bepalen in hoeverre de opmerkingen meegenomen moeten worden in de SiSa bijlage per gemeente. Onderstaande bedragen overschrijden de SiSa rapporteringstoleranties per gemeente per wet niet en zouden naar onze mening dus niet in de SiSa tabel van bevindingen van de gemeenten opgenomen hoeven te worden. Gemeente Waalwijk Specifieke uitkering of overig

Fout of onzekerheid

Financiële omvang in euro’s

Toelichting fout/onzekerheid

WWB

Onzekerheid

€ 5.996

Fout

€ 2.398

Onvoldoende zichtbare verificatie van gegevens en verschil met SVB Te hoge uitkering verstrekt, welke niet meer teruggevorderd kan worden.

n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.

€0 €0 €0 €0 €0

IOAW IOAZ Bbz WWV Wet Participatiebudget

10

Verslag van bevindingen 2009 Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat Gemeente Heusden Specifieke uitkering of overig

Fout of onzekerh eid



WWB

Onzeker heid n.v.t. n.v.t n.v.t n.v.t. n.v.t.

€ 53.360

Onvoldoende zichtbare verificatie van gegevens en verschil met SVB.

Specifieke uitkering of overig

Fout of onzekerh eid



WWB

Onzeker heid

€ 51.723

Onvoldoende zichtbare verificatie van gegevens. Verkeerd toegepaste heffingskorting, welke niet meer teruggevorderd kan worden

IOAW IOAZ Bbz WWV Wet Participatiebudget

€0 €0 €0 €0 €0

Gemeente Loon op Zand

€ 947 IOAW IOAZ Bbz WWV Wet Participatiebudget

Fout n.v.t. n.v.t n.v.t. n.v.t. n.v.t.

€0 €0 €0 €0 €0

11


4

Actuele ontwikkelingen

4.1

Bundeling inkomensvoorzieningen

Met ingang van 1 januari 2010 worden de gemeentelijke middelen voor de IOAW, IOAZ, het BBZ 2004, voor zover dat betrekking heeft op algemene bijstand aan startende ondernemers, en de WWIK gebundeld met het WWB inkomensdeel. Met de invoering van deze gebundelde uitkering krijgen gemeenten één budget voor de bekostiging van uitkeringen op grond van de WWB, de IOAW, de IOAZ, het BBZ 2004 en de WWIK. Als gevolg van de wet wordt de financieringssystematiek van de IOAW, IOAZ, BBZ 2004 en WWIK gewijzigd. Op dit moment kennen de IOAW, IOAZ en BBZ 2004 een systematiek van 75% declaratie en 25% budget, de WWIK van 100% declaratie. Het gecombineerde declaratie- en budgetsysteem voor deze kosten wordt vervangen door een systeem van volledige budgetfinanciering, zoals dit nu geldt voor het WWB inkomensdeel. Door deze volledige budgetfinanciering worden de administratieve eisen afgeschaft en verplichtingen worden omgezet in bevoegdheden. Wel wordt in de IOAW, IOAZ en WWIK de verplichting opgenomen voor de gemeenteraad om bij verordening regels vast te stellen m.b.t. de maatregelen (afstemmingsverordening) en voor bestrijding van fraude. Voor het BBZ 2004, voor zover dat betrekking heeft op het bestaan voor kosten van levensonderhoud van gevestigde zelfstandigen en voor bedrijfskapitaal blijft de huidige systematiek gehandhaafd.

Raadsvoorstel. Inleiding. Feitelijke informatie. Zaaknummer OWZDB01. Onderwerp jaarstukken ISD ML

Recommend Documents