RAADSVOORSTEL Inhoud Onderwerp Indiener Voorstel behandeling Bevoegd orgaan Oorsprong bevoegdheid Eerder besproken op
: : : : : :
Reeds gestelde kaders
:
Korte inhoud/samenvatting :
Voorstel (concept besluit)
:
Bijgevoegde bijlagen
:
Behandelend ambtenaar Verantwoordelijk eenheidsmanager
Nieuwe governance-structuur Openbaar Onderwijs Zwolle College van B en W Ter vaststelling door gemeenteraad Gemeenteraad Raad d.d. Brede Commissie d.d. Raad d.d. Overige overheden Openbaar Onderwijs Zwolle en Regio bestuurt openbare scholen voor primair, voortgezet en (voortgezet) speciaal onderwijs in Zwolle, Hattem, Dalfsen en Ommen. Juridisch is sprake van een openbare rechtspersoon die in 1998 door de gemeenteraad van Zwolle in het leven is geroepen. Sinds 2005 zijn ook Hattem, Dalfsen en Ommen hierbij aangesloten. In samenspraak met het bestuur van het OOZ wordt voorgesteld om de geovernancestructuur van het OOZ te veranderen in een Raad van Toezicht-model, waarbij de openbare rechtspersoon wordt vervangen door een stichting 1. instemmen met de invoering van het Raad van Toezicht-model voor Openbaar Onderwijs Zwolle en Regio; 2. instemmen met de oprichting van een openbare stichting voor Openbaar Onderwijs Zwolle en regio zo spoedig mogelijk na 1 januari 2012, conform de bijgevoede Akte van oprichting Openbare Stichting OOZ 3. goedkeuring geven aan het besluit van het bestuur van OOZ om de scholen van OOZ over te dragen aan de nieuwe stichting, conform de bijgevoegde concept-akte van bestuursoverdracht; 4. de huidige bestuursleden van OOZ, de dames E. Kruize, M.J. de Greef, S. van Gemerenen de heer J.A. Diepenhorst benoemen als leden van de RvT van de nieuwe stichting; 5. de Verordening Openbare Rechtspersoon Openbaar Onderwijs Zwolle en Regio per 1 mei 2012 intrekken onder voorwaarde dat de openbare stichting voor die datum is opgericht. 1. concept-akte van overdracht 2. concept akte van oprichting stichting openbaar onderwijs Zwolle e-mailadres :
[email protected] Hans Pesser, paraaf Jan Peter Wassens, e-mailadres :
[email protected] paraaf
Aan de Raad van de gemeente Hattem, Onderwerp / problematiek.
Sinds 1 augustus 2010 geldt voor schoolbesturen de Wet Goed Onderwijs, Goed Bestuur. Deze wet verplicht schoolbesturen om de functies van bestuur en toezicht te wijzigen in een RvT-model. Het OOZ is daarvoor in het voorjaar van 2011 een traject gestart, met als doel om per 01-01-2012, of zo spoedig als mogelijk daarna het RvT-model in te voeren en zo de scheiding van verantwoordelijkheden van bestuur en toezicht te bewerkstelligen. Op dit moment is OOZ een gemeenschappelijke regeling en zijn formeel het ebstuur en het toezicht bij OOZ niet gescheiden. OOZ stelt daarom voor om de gemeenschappelijke regeling op te heffen en een nieuwe stichting op te richten omdat een stichting als rechtsvorm flexibeler is dan een gemeenschappelijke regeling. Het opheffen van de gemeenschappelijke regeling, die gebaseerd is op de Verordening Openbare Rechtspersoon Openbaar Onderwijs Zwolle en Regio, zal dus via een raadsbesluit van alle deelnemende gemeenten moeten gebeuren. Het OOZ had gehoopt dit per 1 januari 2012 te kunnen (laten) effectueren, maar dat is niet haalbaar gebleken omdat de deelnemende gemeenten ambtelijk eerst hebben willen afstemmen over een eensluidende advisering. Omdat OOZ dus een gemeenschappelijke regeling is die gedragen wordt door de deelnemende gemeenten (Zwolle, Hattem, Dalfsen en Ommen) kan wijziging hiervan alleen plaatsvinden met instemming van de betreffende gemeenteraden. Onder aanvoering van de voor de gelegenheid gekozen centrumgemeente Zwolle is hiervoor deze qua strekking en voorstellen eensluidende advisering voorbereid voor de deelnemende gemeenten. De gevraagde besluitvorming van de vier gemeenteraden omvat: 1. instemmen met de invoering van een RvT-model voor OOZ 2. goedkeuring van de statuten van de nieuwe stichting met RvT-model; 3. goedkeuring van de overdracht van het bestuur openbaar onderwijs aan de nieuwe openbare stichting; 4. intrekken van de verordening openbare rechtspersoon; 5. benoemen van de leden van de RvT van de stichting OOZ. Voorgeschiedenis / achtergronden. Openbaar Onderwijs Zwolle en Regio (OOZ) bestuurt scholen voor primair, voortgezet en (voortgezet) speciaal onderwijs in Zwolle, Hattem, Dalfsen en Ommen. Juridisch is er sprake van een openbare rechtspersoon die in 1998 door de gemeenteraad van Zwolle in het leven is geroepen en vanaf 2005 met de gemeenten Hattem, Dalfsen en Ommen is uitgebreid. De bestuursleden worden door de vier gemeenteraden benoemd. Het bestuur van OOZ heeft de vier gemeenten per brief van 2 november gevraagd in te stemmen met een aanpassing van de governancestructuur. In samenspraak met het bestuur van OOZ is het voorstel om de gevraagde aanpassingen door te voeren. De wijziging bestaat uit twee onderdelen: 1. wijziging van de huidige bestuur/directie-structuur naar een College van Bestuur/Raad van Toezicht-model; 2. wijziging van de rechtspersoon: de openbare rechtspersoon OOZ wordt vervangen door een stichting. Het voorstel is voor alle betrokken gemeenten in onderling overleg eensluidend. Het voorstel is voorbereid door de gemeente Zwolle, waar ook een uitgebreide juridische toets heeft plaatsgevonden. De wijziging gaat juridisch gepaard met het oprichten (door de vier betrokken gemeenteraden) van een stichting en het overdragen van alle scholen van OOZ naar deze stichting. In Hattem gaat om Het Palet en De Vlonder.
2
Beleids- en formele kaders. - Verordening Openbare Rechtspersoon Openbaar Onderwijs Zwolle en Regio - Wet Goed Onderwijs, Goed Bestuur Afwegingen.
3
1. RvT-model geeft invulling aan de wettelijk verplichte scheiding tussen bestuur en toezicht. De Wet Goed Onderwijs, Goed Bestuur verplicht schoolbesturen om de functies van bestuur en toezicht te scheiden. De wijze waarop schoolbesturen vorm geven aan deze scheiding is vrij. De nieuwe wet maakt het mogelijk voor het openbaar onderwijs om het RvT-model in te voeren. Dit model wordt door grote en vergelijkbare onderwijsorganisaties als OOZ landelijk als preferent model gezien. OOZ kiest nadrukkelijk voor het RvT-model. Op dit moment wordt feitelijk al volgens dit model gewerkt, alleen is de scheiding van verantwoordelijkheden en bevoegdheden nooit geformaliseerd. Formeel is nog sprake van een (vrijwilligers)bestuur dat eindverantwoordelijk is. Deze bestuursleden worden door de vier betrokken gemeenteraden benoemd. Het RvT-model sluit ook het meest aan bij het principe van de scheiding van bestuur en toezicht door twee organen in te stellen: een professioneel (bezoldigd) College van Bestuur en een RvT, benoemd door de deelnemende gemeenteraden. De gemeenten blijven hun toezicht op het openbaar onderwijs uitoefenen door primair het benoemen van de leden van de RvT. De jaarstukken zoals begroting en jaarrekening zullen ter kennis komen van de gemeenteraden. 2. Een openbare stichting is de juridische vertaling van het nieuwe bestuursmodel en biedt OOZ de mogelijkheid om slagvaardiger te opereren. Tegelijk met de invoering van het RvT-model kiest OOZ ook voor het omvormen van de huidige rechtsvorm. Op dit moment heeft OOZ als rechtsvorm de openbare rechtspersoon. Het bestuur van OOZ stelt voor om deze rechtsvorm op te heffen en als stichting verder te gaan. De onderwijswetgeving maakt de zogenaamde openbare stichting (een stichting met als doelstelling het geven van openbaar onderwijs) al geruime tijd mogelijk. De stichting is ook de gangbare rechtsvorm bij het verzelfstandigen van het openbaar onderwijs. Slechts ca. 2% van alle schoolbesturen openbaar onderwijs kent nog de openbare rechtspersoon als rechtsvorm. De stichting is als rechtsvorm flexibeler en geeft OOZ meer mogelijkheden tot het sluiten van strategische allianties en samenwerkingsvormen met andere partners in en buiten het onderwijs. OOZ profileert zich in toenemende mate als maatschappelijke onderneming en daar past de stichting beter bij dan de openbare rechtspersoon. 3. door de scholen van OOZ over te dragen aan de nieuwe stichting kan deze daarmee daadwerkelijk aan het werk gaan. De scholen van OOZ vallen nu nog onder de Openbare Rechtspersoon Openbaar Onderwijs Zwolle en Regio. Na oprichting van de openbare stichting Openbaar Onderwijs Zwolle dienen de scholen juridisch te worden overgedragen aan de nieuwe stichting. 4. door benoeming van de leden van de RvT kan de nieuwe bestuursstructuur daadwerkelijk in werking treden. Het bestuur van OOZ bestaat op dit moment uit vier leden, er zijn drie vacatures waaronder die van voorzitter. Het bestuur van OOZ is voornemens om na de omzetting naar het RvT-model de voorzittersvacature te vervullen. De huidige waarnemend voorzitter mevrouw E. Kruize is bereid gevonden om voorlopig ook als waarnemend voorzitter van de RvT op te treden. In de overige twee vacatures dient voorzien te worden op basis van een bindende voordracht vanuit de oudergeleding van de gemeenschappelijke medezeggenschapsraden van OOZ. Zodra de voordracht bekend zijn zullen de gemeenteraden de voorstellen voor benoeming ontvangen. De vier zittende bestuursleden (die allemaal met instemming van de vier betrokken gemeenteraden zijn benoemd) hebben te kennen gegeven beschikbaar te zijn om als leden van de RvT van de stichting OOZ verder te gaan. Het voorstel is dan ook om de huidige bestuursleden te benoemen als lid
4
van de RvT. 5. De Openbare Rechtspersoon Openbaar Onderwijs Zwolle en Regio houdt op te bestaan. Na invoering van het RvT-model, oprichting van de openbare stichting Openbaar Onderwijs Zwolle en overdracht van de scholen van OOZ naar de nieuwe stichting, blijft een lege openbare rechtspersoon OOZ over. De openbare rechtspersoon kan worden opgeheven door intrekking van de Verordening Openbare Rechtspersoon Openbaar Onderwijs Zwolle en Regio. Dit kan pas als alle besluiten rondom de nieuwe bestuursstructuur en de nieuwe stichting openbaar onderwijs zijn genomen én de scholen zijn overgedragen aan de openbare stichting. Om die reden wordt voorgesteld de verordening per 1 mei 2012 in te trekken, onder voorbehoud dat dan de overdracht ook is afgerond en inderdaad een lege opebare rechtspersoon is achtergebleven. De governancewijzigingen hebben geen invloed op de opebare identiteit van de scholen. Er blijft sprake van openbaar onderwijs. Ook het gemeentelijk toezicht blijft gehandhaafd waarbij de leden van de RvT door de gemeenteraden worden benoemd en ontslagen. In het RvT-model is het niet langer nodig om de begroting en jaarrekening te laten goedkeuren door de gemeenteraden. De RvT geldt immers als het toezichthoudend orgaan en neemtn deze rol over van de gemeenten. OOZ zal in de toekomst begroting en jaarrekening ter kennisname aan de gemeenten sturen. Wettelijk behouden de gemeenten (ook bij de stichting als rechtsvorm met een RvT-model) een aantal bevoegdheden, naast het benoemen van de leden van de RvT: - het goedkeuren van een statutenwijziging; - het ontbinden van de stichting; - het kunnen ingrijpen bij de stichting in geval van "ernstige taakverwaarlozing" door de RvT. Ernstige taakverwaarlozing heeft betrekking op falend toezicht. Het moet dan gaanb om langdurige en ernstige problemen, bijvoorbeeld ten aanzien van de kwaliteit van het onderwijs of groite financiële problemen die het voortbestaan van de stichting OOZ bedreigen waarbij de RvT onvoldoende toezicht heeft gehouden en mede debet is aan de ernstige situatie. Omdat sprake is van openbaar onderwijs geldt verder dat de vergaderingen van de RvT in prinmcipe openbaar zijn en dat het jaarverslag jaarlijks ter kennis aan de gemeenteraad wordt gebracht. Nagegaan is of en zo ja welke risico's voor de gemeenten kleven aan het overgaan naar een ander bestuursmodel met een gewijzigde governancestructuur. Financiële risico's voor de gemeenten zijn niet aanweizg. Met de introductie van de openbare rechtspersoon is het openbaar onderwijs bestuurlijk al verzelfstandigd. Ook financieel is dat het geval. De exploitatie van de openbare rechtspersoon maakt geen onderdeel uit van de gemeentelijke begroting. Evenmin zijn er risico's voor het personeel in de overgang naar een stichtingsvorm. In de onderwijswetgeving is gewaarborgd dat alle personeelsleden die thans in dienst zijn van de openbare rechtspersoon mee over dienen te gaan met behoud van functie en arbeidsvoorwaarden naar de stichting. De onderwijsrechtspositie blijft gegarandeerd middels toepassing van de onderwijs-CAO. Elk van de vier deelnemende gemeenten kan zelfstandig besluiten. Instemming van alle gemeentenn is nodig om de beoogde aanpassing van de governancestructuur door te voeren. Conclusie en advies.
5
Conclusie: Met de omvorming van de governancestructuur van het openbaar onderwijs tot een RvT-model wordt de verplichting tot het maken van onderscheid tussen bestuur en toezicht goed vorm gegeven. Daarvoor is het nodig dat de juridische structuur wordt veranderd in een openbare stichting. Door dit hele traject wordt de slagvaardigheid van het openbaar onderwijs in het realiseren van missie en doelstellingen versterkt. Advies: 1. instemmen met de invoering van het Raad van Toezicht-model voor Openbaar Onderwijs Zwolle en Regio; 2. instemmen met de oprichting van een openbare stichting voor Openbaar Onderwijs Zwolle en Regio zo spoedig mogelijk na 1 januari 2012; conform de bijgevoegde Akte van oprichting Openbare Stichting OOZ; 3. goedkeuring geven aan het besluit van het bestuur van OOZ om de scholen van OOZ over te dragen aan de nieuwe stichting, conform de bijgevoegde concept-akte van bestuursoverdracht; 4. de huidige bestuursleden van OOZ, de dames E. Kruize, M.J. de Greef, S. van Gemeren en de heer J.A. Diepenhorst benoemen als leden van de RvT van de nieuwe stichting; 5. de Verordening Openbare Rechtspersoon Openbaar Onderwijs Zwolle en Regio per 1 mei 2012 intrekken onder voorwaarde dat de openbare stichting voor die datum is opgericht.
Hattem, 20 december 2011. Het College van Burgemeester en Wethouders van Hattem,
de secretaris,
de burgemeester,
6
