2015
RAADSGRIFFIE GEMEENTE VENLO
IN DIT NUMMER • De Venlose gemeenteraad kijkt over de grens...........1-2 • B-dossier Loslaten in Vertrouwen............................. 3 • De invoering van de 3D’s: Praktijkoefening, Monitor
2015 in vogelvlucht
DE VENLOSE GEMEENTERAAD KIJKT OVER DE GRENS
en Themabijeenkomst............................................. 4 • School in stadhuis...............................................4-5 • Werkbezoek De Grens aan Niederrheingebied.............. 5 • Bezoeken collega griffies/ Roosendaal en Enschede.... 6 • Een hectisch jaar................................................... 7 • Gemeenteraad verdiept zich in vrijetijdseconomie...... 8 • Raadswerkgroepen: een onmisbaar, maar tijdrovend fenomeen............................................................. 9 • Samenwerken aan topregio..................................... 9 • Debatteren, een kunst op zich ...............................10 • Kindergemeenteraad en Madurodam.........................11 • Moties vreemd aan de orde van de dag.....................12 • Raadsleden in discussie met journalisten.................13 • Het gaat wel erg snel............................................14 • Training raadsinstrumenten....................................15 • Dag van de Democratie – ook voor Duitse bezoekers van de stad...............................................................16 • Ik kan nu eenmaal moeilijk kiezen..........................17 • Colofon ..............................................................20
In de afgelopen raadsperioden heeft de griffie al een aantal maal ondersteuning geboden bij dossiers, waarbij de raad zelf aan het roer staat. Voorbeelden van die medewerking waren onder andere bij het dossier SAM en de drie decentralisaties, waarvoor telkens een raadsbrede werkgroep werd ingesteld. In deze raadsperiode heeft de griffie de taak gekregen om het A-dossier De Grens te ondersteunen. In dit geval gaat het om een opdracht die zich tot nu toe grotendeels buiten het beeld van de raad afspeelt en ook nog eens grotendeels buiten de grenzen van de eigen gemeente. Voor de griffie betekent de keuze voor dit dossier dat ze in velerlei opzicht grensverleggend bezig is met de ondersteuning van de geformeerde raadsbrede werkgroep. Wat maakt dat de raad zich nu ineens met het oosten bezig wil houden? Met het nabije oosten, dat zo dichtbij is, dat je er binnen enkele minuten bent. En waar de mensen die je daar tegenkomt, ook nog een taal of een dialect spreken dat je verstaat. Formeel is Venlo een Nederlandse stad; Nederlands geworden na de overheersing door Napoleon met een paar kanonschoten vanaf de Maas. Met kanonnen die hun kogels maar een paar meter ver (naar verhouding dan) schoten en die ervoor gezorgd hebben dat de streepjes op de kaart direct achter Venlo werden gelegd. Het Venlose hart slaat niet primair voor ‘Holland’, maar veeleer voor de eigen stad en regio. En die regio kent geen Nederlands Duitse grens. Niet zo gek natuurlijk want de wortels van de stad liggen in het hertogdom Gelre (en later ook Gulik). Venlo heeft sterke banden met de oosterburen, die op hun beurt vaak liefkozend spreken van ‘bei uns in Venlo’. Daar heeft de economie van Venlo profijt van. Dat zie je dagelijks in de binnenstad en zeker op de z.g. Duitse feestdagen. Typerend is dat de Dag van de Duitse Eenheid massaal in Venlo wordt gevierd en het geeft soms het
1
GEMEENTERAAD KIJKT OVER DE GRENS gevoel dat we bij Duitsland horen; we profiteren er in ieder geval heel sterk van. En nu heeft de raad van Venlo grensoverschrijdende samenwerking tot het belangrijkste dossier voor deze raadsperiode verklaard en daarvoor een werkgroep in het leven geroepen met vertegenwoordigers van alle fracties uit de raad. Dat besluit is genomen met een duidelijk perspectief richting toekomst. Kijkend naar de kaart van Nederland ligt Venlo aan de grens. Daarachter begint een land waarvan slechts fragmenten bekend zijn, maar dat wel heel belangrijk is voor de economische ontwikkeling en de toekomst van de stad. Op het gebied van werkgelegenheid, welvaart en welzijn liggen er kansen en uitdagingen, die de stad nodig heeft om in de toekomst volwaardig mee te kunnen doen. Beter zelfs is het om te zeggen dat onze Duitse buren van belang zijn voor de mensen die in de stad wonen, die werk vinden omdat uit het oosten een grote vraag is naar producten uit Venlo en die bijdragen aan de welvaart van de inwoners. Het belang van samenwerken met de buren wordt in Noord-Limburg al gevoeld met de inrichting van de regionale samenwerking. In Venlo voelen we dat ook in relatie tot de buren die ten oosten van ons liggen, die ons ook status verlenen en een positie die er voor onze buren toe doet. Daar hebben we in de afgelopen jaren heel vaak de ogen voor gesloten. Duitsland was niet sexy, maar stijf, met een moeilijke taal als je deze goed wilt beheersen, en met een complex dat tientallen jaren houding en gedrag naar anderen heeft bepaald. Inmiddels staan onze buren weer in de belangstelling. De crisis van de afgelopen jaren heeft duidelijk gemaakt dat Duitsland voor Nederland (en Venlo in het bijzonder) van groot belang is. De stabiliteit in het land, de koopkracht, de aandacht voor de stad en de bereidheid om de Duitse Euro’s in Venlo te besteden. Ook op nationale schaal is het land belangrijk, immers een substantieel deel van onze export gaat naar de rechtstreekse buren, via onze havens, via onze spoorlijnen en over de weg (meestal via…. Venlo). We hebben gemerkt dat Duitsland er in Europa toe doet en daar kunnen we bij aanhaken, met eigen kwaliteit, met eigen vaardigheden en met een eigen ontwikkeling die beide landen ten goede komt. De aandacht van de raadswerkgroep De Grens gaat uit naar de drie W’s: werkgelegenheid (met accent voor jongeren) welvaart (het verdienend vermogen) en
2
welzijn (de voorzieningen in de stad). Ze kunnen het beste worden gediend als die aandacht voor de mogelijkheden aan de andere kant van de grens worden benut en als er samen met de partners aan die andere kant van dat streepje op die oude kaart gewerkt wordt aan de toekomst van allen samen. Venlo heeft de partners iets te bieden: gebundelde kennis van Nederland, gebundelde kennis over Duitsland, de bereidheid om een stapje meer te zetten om nieuwe zaken uit te proberen. En Venlo leert steeds meer dat samen niet alleen is; dat als de partners profiteren Venlo daar ook revenuen van heeft. De voorwaarde om dat allemaal te kunnen bereiken is dat je een betrouwbare partner bent. De raadswerkgroep is nu sinds een jaar onderweg om dat te laten zien, met het bouwen van de netwerken en met een grote gunfactor voor de partners. Als wij in Venlo in staat zijn om onze partners te laten excelleren, dan zijn we groot. Daaraan werkt de raadswerkgroep de grens met het bouwen van de netwerken, met de politieke samenwerking met Krefeld en Mönchengladbach. Het uiteindelijke doel: het belang van een goede samenwerking met Duitsland strategisch te verankeren en de positie van Venlo daarin voor andere belanghebbenden en – stellenden zichtbaar te maken. Met het instellen van de raadswerkgroep heeft de raad duidelijk gemaakt, dat er ook buiten het stadhuis werk aan de winkel is. Ambities die vorm krijgen in de ontwikkeling van politieke samenwerking met onze partnerstad Krefeld; door de instelling van een grensoverschrijdende commissie vanuit beide raden. Op 18 december is deze eerste mijlpaal bereikt met de ondertekening van een intentieverklaring voor het instellen van een gemeenschappelijke raadscommissie Krefeld – Venlo. Daarmee krijgt de stedenband een extra fundament voor samenwerken, gericht op meerwaarde voor de beide partnersteden. Met Mönchengladbach wordt een vergelijkbare samenwerking nagestreefd. Gezien de Venlose situatie ligt een dergelijke samenwerking voor de hand. Voor Nederlandse begrippen is het een unieke ontwikkeling. Het gaat er immers om door samenwerking meer te kunnen bereiken dan ieder voor zich alleen. Overigens past een dergelijke ontwikkeling geheel in het gedachtengoed van de Europese Unie. De raad wordt daarbij krachtig ondersteund door mijn team, dat de handjes levert en het werk organiseert.
B-DOSSIER LOSLATEN IN VERTROUWEN De raad heeft voor de lopende raadsperiode het onderwerp ‘Loslaten in Vertrouwen’ aangewezen als B-dossier. In het voorjaar werden, samen met college, ambtelijke organisatie en extern betrokkenen, werkbezoeken gebracht aan de gemeenten Maastricht en Rotterdam in het kader van Buurt Bestuurt en Veiligheid, alsook Wijkgericht Werken. Deze bezoeken leerde de bezoekers vooral hoe belangrijk maatwerk is. In Venlo draaien al geruime tijd enkele pilots met het oog op ‘Loslaten in Vertrouwen’, met name op het gebied van Wijkgericht Werken. De Klankbordgroep Wijkgericht Werken (raadsleden en stadsdeelmanagers)
voert hierover al een jaar gesprekken en is op zoek naar het antwoord op de vraag wat dit betekent voor de rol van de raad: alleen nog sturen op processen en niet meer op inhoud? Op 2 september organiseerde het college voor de raad, college en organisatie een Conferentie ‘Loslaten in Vertrouwen’ om met elkaar én ieder voor zich te doorléven, wat dit nou betekent. In hoeverre willen we dan loslaten in vertrouwen? Hoe gaan we daarmee om in de toekomst? De raad is n.a.v. die conferentie op zoek naar spelregels voor ‘Loslaten in Vertrouwen’, waarbinnen de raad zélf zijn nieuwe rol zoekt. Het college heeft hiervoor een notitie in voorbereiding, die in januari/ februari 2016 aan de raad kan worden voorgelegd. Aan de hand van die notitie zal de raad de kaders gaan aangeven, waarin de raad vastlegt wat hij loslaat, hoe en wat verwacht wordt van college en ambtelijke organisatie.
Een impressie van de conferentie op 2 september.
Geert van Soest, raadsgriffier
3
WERKBEZOEK DE GRENS AAN NIEDERRHEINGEBIED
DE INVOERING VAN DE 3D’S: PRAKTIJKOEFENING, MONITOR EN THEMABIJEENKOMST Op 1 januari 2015 is de uitvoering van de drie decentralisaties van start gegaan. Om beter voorbereid te zijn op de nieuwe eigen rol van de raad, maar ook van college en ambtelijk apparaat, werd een gezamenlijke intensieve praktijkoefening georganiseerd onder deskundige externe begeleiding. De oefening bracht veel inzicht en leidde tot gedragsregels voor raadsleden in het Raadsprotocol Calamiteiten in het Sociaal Domein. Dit protocol werd voorbereid door de Raadswerkgroep Decentralisaties.
Evaluatiebijeenkomst 3D’s.
Daarnaast organiseerde deze raadswerkgroep in samenspraak met de Raadswerkgroep Monitoring op 22 oktober in De Haandert in Tegelen de Themabijeenkomst Evaluatie 3D’s om bij de klanten zelf na te gaan wat de ervaringen zijn tot nu toe met de uitvoering. De opbrengst hiervan wordt samen met de tussenevaluatie van het college door het college gebruikt, om in het eerste kwartaal van 2016 naar de raad te komen met voorstellen over aanpassingen van het beleid 3D’s.
Op 16 oktober bracht de Raadswerkgroep De Grens een bezoek aan het Niederrheingebied. De excursie werd georganiseerd om de leden van de werkgroep een beter beeld te geven van wat hier allemaal gaande is. Is Venlo voor Nederland een grote speler op het gebied van logistieke ontwikkelingen, ook het Niederrheingebied ontwikkelt zich als een specialist op het gebied van grootschalige logistiek. Tijdens de excursie werd het recent ontwikkelde logistieke bedrijventerrein van Mönchengladbach Güdderath bezocht en werd er rondgekeken in het havengebied van Neuss. Tijdens de excursie was er ook aandacht voor de ontwikkelingen op het gebied van de energievoorziening in Duitsland. De raadsleden konden op het uitzichtplatform van Jackerath met eigen ogen zien hoe de traditionele winning van bruinkool plaatsvindt met tegelijkertijd de grote energiecentrales op de achtergrond. In de onmiddellijke nabijheid van de bruinkoolgroeves was te zien wat de impact van de grote moderne windturbines is die langzaam een dominante plek in het landschap innemen. De excursie bracht de groep nog naar Krefeld met de grote
chemische industrie langs de rijn (Bayer). De enorme omvang van het complex van de chemische industrie wekte bij velen verbazing. Het bezoek eindigde in de Duisburgse wijken Bruckhausen en Marxloh die worden gedomineerd door gigantische hoogovencomplexen. In Marxloh maakte vooral de hoofdstraat indruk. Een multiculturele straat met daarbij behorende winkelpatroon. Bij een kruising waren zomaar 6 bruidsmodezaken (onder andere op iedere hoek van de kruising was er één). Een van de deelnemers merkte op de terugweg naar Venlo op: “ik dacht het Niederrheingebied al behoorlijk te kennen, maar wat ik vandaag gezien heb is echt nieuw voor mij. Ik heb nu een veel vollediger beeld gekregen van de uitdagingen waar onze Duitse buren voor staan en de problemen die ze het hoofd moeten bieden. Deze indrukken neem ik mee in de werkgroep“. Raadslid Hay Janssen zorgde voor een filmimpressie van het werkbezoek: www.youtube.com/watch?v=tzZ3nKHhseY
SCHOOL IN STADHUIS
Al jaren staat het programma ´School in stadhuis´ op het lesprogramma van de vierdeklassers van het Blariacumcollege. In dertien sessies, verspreid over vier dagen, brengen VMBO tot en met VWO klassen een bezoek aan het stadhuis en nemen deel aan een tweeënhalf uur durende minicursus raadslid. Echte raadsleden en oud raadsleden geven hen een eerste indruk van het raadswerk, waarna de leerlingen tot slot ´in het echt´ in de raadszaal een raadsvoorstel behandelen. Onder leiding van raadsleden die beurtelings de rol gelegenheidsburgemeester vervullen, wordt er stevig gedebatteerd over het Kazernekwartier om tot slot tot stemming bij handopsteken over te gaan. Voor de leerlingen, maar zeker ook voor de raadsleden een interessante, maar ook inspannende aangelegenheid. Astrid Hazenbosch van de griffie organiseert School in Stadhuis. Dit jaar konden ze rekenen op de hulp van Frans Aerts, Erwin Boom, Peter van Crooij, Sraar Geelen, Ton Heerschop, John Heuvelings, Stefan Hügues, Hay Janssen, Mieke van Rijn, John Spijksma, Tom Verhaegh, Jan Schuurmans en oud-raadslid Ton Drissen. Inmiddels heeft zich nog een andere middelbare school gemeld om in het kader van maatschappijleer ‘te proeven’ van de gemeente. Tegelijkertijd wordt binnen de raadsgriffie nagedacht over een mogelijk permanent vervolg op de kindergemeenteraad, die dit jaar voor de eerste keer plaatsvond in het stadhuis [zie ook bij het artikeltje ‘Kindergemeenteraad en Madurodam’]. Hier betreft het een contact tussen de gemeente[raad] en de leerlingen van met name groep 8 van de Venlose basisscholen. Wordt ongetwijfeld vervolgd in 2016.
De Raadswerkgroep Monitoring heeft gedurende het jaar 2015 het instrument ‘Monitor 3D’s’ ontwikkeld (met zgn. ‘dashboard’), dat heel veel kwantitatieve en kwalitatieve info gaat leveren voor het maken van goede evaluaties. Deze werkgroep is inmiddels opgeheven. De Raadswerkgroep Decentralisaties daarentegen zal nog enige tijd aanblijven, omdat er nog steeds behoefte bestaat – bij de gemeenteraad én bij de klant - om contact met elkaar te houden en als vinger aan de pols van het beleid en de uitvoering daarvan. Ook de Domeingroep Sociaal staat hierachter en heeft alvast nieuwe (3D’s gerelateerde) opdrachten meegegeven, om in 2016 voor de gehele raad voor te bereiden (financiële consequenties 3D’s en inclusieve samenwerking).
Raadsleden Stefan Hügues en Tom Verhaegh voor de klas tijdens School in Stadhuis.
4
5
EEN HECTISCH JAAR
BEZOEKEN COLLEGA GRIFFIES/ ROOSENDAAL EN ENSCHEDE Op 9 april organiseerden de griffies van Roosendaal en Venlo een gezamenlijke trainingsdag, met als hoofdthema ‘de Doedemocratie’. Die dag verkenden wij de vraag wat dit betekent voor de gemeenteraad en voor een griffie. In hoeverre zijn wij toekomstbestendig als het om de Doedemocratie gaat? Welke griffie past daarbij? Aan deze dag werkten ook de raadsleden Ineke Hendrickx, Merve Karaman en Jozanne van der Velden mee. De training bracht veel inzicht in het onderwerp, doch ook de wetenschap … dat er nog veel werk aan de winkel is.
6
Op 9 oktober bracht de raadsgriffie van Enschede een bezoek aan Venlo om te leren over onze wijkaanpak, zowel waar het gaat om wijkgericht werken, als over het functioneren van de Venlose Huizen van de Wijk in het kader van de decentralisaties in het sociaal domein. Ook het thema ‘De Grens’ werd gezamenlijk verkend; zowel Enschede als Venlo zijn grenssteden. We kunnen van elkaar leren van elkaars aanpak, vanuit de gemeenteraad gezien. Het hoofdthema van die dag was - net als met Roosendaal - de ideale griffie in een kantelende samenleving. Een heel leerzame middag voor beide partijen.
Raadslid Ton Heerschop is in het dagelijks leven controller kwaliteit en veiligheid bij ziekenhuis VieCuri in Venlo en was namens het ziekenhuis in april 2015 verantwoordelijk als oefenleider voor de evacuatie van 45 patiënten [acteurs] tijdens de vierdaagse hoogwateroefening Waterkracht. Heerschop over de oefening: “Dit was een unieke kans voor ons om mee te draaien in een dergelijk mega multidisciplinaire oefening. We oefenen natuurlijk vaker, maar niet zo groot. Voor mij zelf was het erg arbeidsintensief, maar tegelijkertijd ook een unieke ervaring. Zo vaak krijg je niet de kans om mee te schrijven aan het scenario van een oefening die over heel de gemeente Venlo gaat. Ik heb gaandeweg de voorbereiding en tijdens de oefening enorm veel waardering gekregen voor al de partners waar we mee samenwerkten, zoals defensie, de Veiligheidsregio Limburg Noord, Rijkswaterstaat en het waterschap Peel en Maasvallei. Wat een professionals! Daar doen we in de praktijk veel te weinig mee samen”. “Ja, zelfs tijdens zo’n oefening kijk ik door de ogen van een raadslid, wat dat betreft had ik steeds twee petten op. Dat kan nu eenmaal niet anders. Ik hoop dat veel van mijn collega’s zijn wezen
kijken. Van de praktijk steek je veel op, dat verdiept je kennis enorm. En ja, wij zijn er tenslotte aan gehouden als lekenbestuur een mening te hebben over het integraal veiligheidsbeleid van de gemeente Venlo”, aldus Heerschop. “Wat mij nog meer is bij gebleven? Nou bijvoorbeeld de niet te onderschatten rol van de burgemeester als burgervader tijdens een ramp. Naar mensen luisteren, ze een hart onder de riem steken, dat is goud waard. Ik ben van mening dat wij hem daarbij kunnen helpen als raadsleden, zeker bij een langdurige ramp. De burgemeester kan tenslotte niet overal tegelijk zijn. Toon je belangstelling, en vergeet zeker als de pompen nog draaien een moment de partijpolitiek. De raadsvragen komen later wel. Waar ik ook steeds aan moet denken, is de rol die onze eigen inwoners kunnen spelen bij echte rampen. Bij oefeningen als deze doen ze volop op vrijwillige basis mee, dat is goed om te zien. Tijdens een echte ramp hebben we hun handen zeker nodig. Dan kan de inzet van je eigen inwoners een cruciale factor blijken te zijn. Hoe mobiliseren we hen tijdens een ramp? Dat is een vraag waar we als raad iets mee moeten”.
7
RAADSWERKGROEPEN: EEN ONMISBAAR, MAAR TIJDROVEND FENOMEEN
GEMEENTERAAD VERDIEPT ZICH IN VRIJETIJDSECONOMIE Raadsleden op het zonnedek van de Maashopper op weg naar Steyl.
De bedrijfstak toerisme is nog steeds groeiende in Noord Limburg. Dit is zeker ook in Venlo Inmiddels is meer dan 9% van de beroepsbevolking werkzaam in deze branche. Het woord toerisme dekt overigens al lang niet meer de lading. Beter is het te spreken van vrijetijdseconomie. Wat we daaronder verstaan? Reden genoeg voor de gemeenteraad om er dit jaar een raadsrondrit aan te besteden. Op vrijdag 26 juni was het zover. Onder een stralende zon met de bus op weg naar het warmste plekje van Nederland, Arcen dus. Op Resort Arcen kregen de raadsleden een klein college verblijfstoerisme. Kern van de zaak: het resort heeft de afgelopen jaren, midden in de kredietcrisis stevig geïnvesteerd in de renovatie van het park. Bovendien zijn er tal van huisjes bijgebouwd, die inspelen op een heel nieuwe doelgroep, en wel de gezelschappen die met meer dan 10 personen samen in één huis een luxe vakantie willen doorbrengen. Resort Arcen heeft ook ingespeeld op de trend van luxe en welness. Luxe vakantiehuizen met in de kelder een eigen sauna en ruim zwembad! Een eyeopener voor de raadsleden. Daarna tijd voor iets heel anders, aandacht voor het dagtoerisme in de landelijke bekende Kasteeltuinen Arcen. De rentmeester van het Limburgs Landschap, de eigenaar van de Kasteeltuinen, en de algemeen manager namen de raadsleden mee op een trip toeristische kwaliteitsverbetering. Een absolute must voor een park dat er enkele jaren geleden nog desolaat bijlag. En toch, zelfs in deze sombere tijden genoten
8
de Kasteeltuinen grote landelijke bekendheid. Nu is de uitdaging de bezoekers weer naar het park te trekken. Dat moet zeker lukken, want aan de tuinen zal het niet liggen, die zien er weer fantastisch uit. Volgende grote klus, de restauratie van het kasteel [hier is inmiddels een begin mee gemaakt]. De manager vertelde tot slot hoe belangrijk het is de kasteeltuinen te zien als een onderdeel van een groter, bij elkaar horend toeristisch pakket. Samenwerking met de ondernemers in het centrum van Arcen, goede contacten met de Arcense vrijetijdsparken en zelfs het bedreigde KNMI weerstation horen daarbij. Zou één van de partijen het laten afweten, dan hebben de anderen daar allemaal last van. Het volgende onderdeel van de raadsrondrit bestond uit een boorttocht met de Maashopper van Arcen naar het Kloosterdorp Steyl. Op de boot een tafeldiscussie met de wethouder van toerisme, de directeur van Limburg Connect en een bestuurslid van Leisureport, met als onderlegger het nieuwe toeristisch recreatief actieprogramma. In het Kloosterdorp werden de raadsleden ‘ingewijd’ in het bezinningstoerisme dat hier langzaam maar zeker vorm begint aan te nemen, met als hoogtepunt een bezichtiging van het ketelhuis, met voor de gelegenheid een werkende, gigantische stoommachine geheel opgeknapt door vrijwilligers uit Steyl. De dag werd afgesloten in het restaurant van de Gildeopleiding aan de Laaghuissingel. Hier een kleine exposé door de directrice over de toeristische opleiding die het Gilde geeft, besloten met de heerlijkste gerechtjes en drankjes, bereid én uitgeserveerd door de eigen leerlingen!
Een raadslid doet zijn werk als nevenactiviteit. Daarbuiten is zij of hij gezinslid, baas of medewerker, partijbons, sporter, verenigingsvrijwilliger, behulpzame buur, mantelzorger etc., etc. En dan hebben we nog niet gesproken over de praatpaalfunctie van het raadslid in het kader van de permanente nieuwsgierigheid, in dure termen de volksvertegenwoordigende rol genoemd. Laat duidelijk zijn dat een raadslid dus hoogbegaafd moet zijn op het gebied van time management. Een activiteit die makkelijk uit de tijd loopt en vele kostbare (anders mogelijk vrije) uren in beslag neemt, is het vergaderen. Enerzijds een kernactiviteit voor elke politicus. Je moet immers tot standpunten komen, van gedachten wisselen en verstandige besluiten nemen. En dat alles liefst in openbaarheid, want het gaat om de publieke zaak. Alle aanleiding dus om zo efficiënt en zo weinig mogelijk te vergaderen, temeer omdat je tijdens al dat vergaderen over het algemeen niet naar buiten, maar naar binnen aan het kijken bent. Maar ja, aan de andere kant wil ieder raadslid goed geïnformeerd zijn en is hij/zij vrijwel altijd oprecht betrokken bij de inhoud van de zaak. Een zaak die meestal niet meteen kant en klaar op tafel ligt; die voorbereiding en voorbespreking verlangt. Die om personen gaat en daarom niet altijd open en bloot op straat kan komen. Ook heeft het college soms behoefte aan een zekere klankbordfunctie vanuit de raad. Voor dit soort zaken richt men werkgroepen op. Dat zijn over het algemeen tijdelijke groepjes waarin in de regel (bijna) alle fracties zijn vertegenwoordigd, waarin een onderwerp bij de kop wordt gevat. Ook dat kost weer tijd natuurlijk.
SAMENWERKEN AAN TOPREGIO Onder deze kop berichtte het magazine ‘Ondernemend Venlo’ over de tweede bijeenkomst tussen de gemeenteraad en de Venlose ondernemers op de vier businessparken TegelenBelfeld, Venlo Tradeport, Noorderpoort en Spikweien, die samen Ondernemend Venlo vormen. ‘Ondernemend Venlo en gemeenteraad slaan handen in elkaar. Samen sloegen ze op 22 januari spijkers met koppen’ aldus het magazine. De bijeenkomst leek bij voorbaat al geslaagd gezien de grote opkomst in Galerie de Hoeve. Het personeel sleepte stoelen bij om iedereen van een zitplaats te kunnen voorzien. Circa twintig raadsleden, 5 van de 6 wethouders, een aantal leden van Ondernemend Venlo en enkele ambtenaren maakten er een nuttige en leerzame bijeenkomst van. Beide partijen gaven elkaar huiswerk mee om vaart te zetten achter uitgesproken wensen en ontwikkelingen. Secretaris Lormans van Ondernemend Venlo sprak na afloop van een ’meer dan inspirerende avond. Gemeente en ondernemers komen steeds dichter bij elkaar’, aldus Lormans. De avond in de Hoeve betrof het afgesproken vervolg op een meeting in de parterre van het stadhuis in november 2013. Destijds was er sprake van een kennismaking, dit keer van spijkers koppen slaan. De journalist van het magazine Ondernemend Venlo noteert in zijn artikel: ‘Politiek spel bleef uit in De Hoeve. ……… Daarvoor vinden alle partijen het thema werkgelegenheid en economische verwachtingen te belangrijk, zeker in deze moeilijke tijden voor ondernemers. De getoonde eensgezindheid was voor een neutraal toehoorder opvallend’. Een drietal inleiders nam de aanwezige toehoorders mee in de ondernemerswereld. Of het nu ging om parkmanagement, de gevolgen van de werkzaamheden aan de Betuwelijn voor logistiek Venlo, de wens tot verbreding van de A67 of de toekomstkansen voor Venlo, zeker nu de economische crisis op zijn retour is, één wens hadden alle drie de sprekers: We – ondernemend Venlo en de raad – moeten samen optrekken om het succes van de topregio Venlo te kunnen voltooien.
Raadslid Jozanne van der Velden aan het woord.
Af en toe trekt het presidium dan aan de bel. Hoeveel werkgroepen hebben we op dit moment en waar zijn die eigenlijk precies mee bezig? In september is een inventarisatie gemaakt. Inclusief het presidium zelf, de rekenkamer en de auditcommissie, bevatte de telling maar liefst 17 raadswerkgroepen. Een goed moment om dit onmisbare maar tijdrovende fenomeen weer eens kritisch tegen het licht te houden! 9
DEBATTEREN, EEN KUNST OP ZICH
Interruptie. Een opmerking over wat iemand in de media zou hebben gezegd? Interruptie”.
Tot twee keer toe is het oordeelsvormend debat in de raad door externe debatexperts vanaf de publieke tribune live gevolgd en beoordeeld. Mystery Burger John Bijl was eind 2014 op bezoek in Venlo en in juni van dit jaar werd door Walter Freeman van het Nederlands Debat Instituut een Vergaderscan van Venlo gehouden. Links en rechts werden er complimenten uitgedeeld, maar het duo plaatst vooral bij de vele interrupties kritische kanttekeningen. Positief zijn de beide heren over het begin van de oordeelsvormende vergadering. Dan gaat de volle aandacht van de raad uit naar de vergadering en wordt er pittig gedebatteerd. De agenda ziet er goed uit en de sessievoorzitters verstaan de kunst van het goed inleiden van het debat. Gaandeweg is het debat vanaf de publieke tribune echter steeds moeilijker te volgen. Mystery Burger merkt daarover op dat iedereen op alles lijkt te willen reageren: “Een nog niet bestaande motie? Interruptie. Een bijzin over Venlo GreenPark?
10 6
Volgens Walter Freeman komt het raadsbrede debat door de talrijke interrupties niet echt van de grond: “Er is vooral sprake van discussie tussen twee partijen”, merkt hij op. De interrupties zijn volgens Freeman inhoudelijk, pittig en bevatten praktische voorbeelden ter verduidelijking. Hij vindt het dan ook jammer dat andere partijen hun mening niet kunnen laten horen. Freeman adviseert de raad van Venlo om voortaan eisen te stellen aan een interruptie: dat moet bijvoorbeeld een duidelijke vraag zijn. Goed is het ook om het aantal interrupties per onderwerp te beperken, waarbij raadsleden worden uitgenodigd om het debat breder te voeren met meerdere partijen tegelijk.
KINDERGEMEENTERAAD EN MADURODAM Op 30 november streden vijf basisscholen in de tijdelijke Kindergemeenteraad Venlo om de titel van Madurodambassadeur. Bij dit jaarlijks terugkerende fenomeen, vertegenwoordigt ieder jaar een andere gemeente de provincie Limburg in de Madurodamraad. Dit jaar viel de eer de gemeente Venlo te beurt. Iedere school verdedigde in de Kindergemeenteraad een zelf bedacht project ‘voor en door’ kinderen in de basisschoolleeftijd met als thema ‘leuk leren’. Het door de Kindergemeenteraad aan te wijzen winnende project wordt uitgevoerd vóór het einde van het lopende schooljaar. Het winnende team levert de Madurodambassadeur. Deze wordt op 25 januari 2016 geïnstalleerd als raadslid van
de Nationale Madurodamraad die nét voor de zomervakantie 2016 weer zal worden ontbonden. De kindergemeenteraad werd voorgezeten door raadslid Frans Aerts, die voor deze ene gelegenheid de rol van burgemeester vervulde. De organisatie van de Kindergemeenteraad was in handen van de raadsgriffie en liep van juni t/m 30 november. De gemeenteraad Venlo organiseert al 11 jaar School in Stadhuis met middelbare scholieren. De griffie bekijkt momenteel de mogelijkheden om ook basisscholen meer in contact te brengen met raadsleden en gemeentepolitiek.
Trotse winnaar basisschool St. Martinus poseert samen met burgermeester ‘voor één dag’ Frans Aerds.
Rust en ruimte De sessievoorzitters hebben de kritiek van de beide heren ter harte genomen en willen in de toekomst experimenteren met de interruptieregels om zo meer ruimte te geven aan het raadsbrede debat. Verder heeft het presidium besloten om bij de tussentijdse evaluatie van de raad volgend jaar april/mei ook stil te staan bij het BOB model en de kunst van het debatteren.
11
MOTIES VREEMD AAN DE ORDE VAN DE DAG
12
Tijdens de raadvergadering van 28 januari ontstond een breed uitgesponnen debat over de motie ‘Kunstencentrum Venlo’. Naar aanleiding hiervan zijn door raadsleden vragen gesteld of een dergelijk uitgebreid politiek debat wel de bedoeling is bij de behandeling van een motie ‘vreemd aan de orde van de dag’ (met andere woorden over een niet-geagendeerd onderwerp). Artikel 40 van het Reglement van Orde 2014 bepaalt enkel dat behandeling van een motie over een niet op de agenda opgenomen onderwerp plaatsvindt nadat alle op de agenda voorkomende onderwerpen zijn behandeld. Hoe dit behandeld moet worden, is niet gereglementeerd. Een dergelijke aanzienlijke ruimte in het reglement werkt in de praktijk beter naarmate er aan beide kanten een zekere terughoudendheid wordt betracht.
Aan de ene kant biedt die ruimte de mogelijkheid om wat voor onderwerp dan ook meteen vol in de politieke schijnwerpers te zetten. Dat plaatst de potentiële tegenstemmers in een politieke ‘hoek’ over een onderwerp waar zij zich veelal niet of nauwelijks op hebben kunnen voorbereiden en waarover geen beeld- en oordeelsvorming hoeft te hebben plaatsgevonden. Dit vraagt dus om terughoudendheid bij de indieners. Aan de andere kant kan de ruimte natuurlijk altijd worden ingeperkt. Daarbij is het evenwel goed te beseffen dat het politieke recht om een onderwerp vreemd aan de orde van de dag te mogen agenderen van wezenlijk democratisch belang is en dat iedere partij wel eens in de situatie komt er gebruik van te willen maken. Dat vraagt dus weer om terughoudendheid bij het mogelijk willen inperken van de discussie over een dergelijke motie. Een inventarisatie onder de 100.000+ gemeenten laat zien dat er vele wegen naar Rome leiden. Er is één gemeente (Zoetermeer) waar de nietgeagendeerde motie niet voorkomt. Er zijn ook gemeenten waar er nauwelijks regels gesteld worden. De meeste collega-raden hebben al dan niet geformaliseerde afspraken over indienen en/of behandelwijze. Ons presidium heeft na uitgebreide discussie besloten om met enige terughoudendheid de huidige praktijk te handhaven, onder de voorwaarde dat de actuele motie tenminste 48 uur van tevoren bekend is gemaakt. Velen vinden dat een wijs besluit.
Burgemeester Wagner van Nettetal geeft zijn mening tijdens de discussie met de journalisten.
passeren op donderdagavond 11 juni tijdens een zeer geanimeerde bijeenkomst in het Venlose stadhuis. De raadswerkgroep De Grens heeft naast journalisten ook gasten uitgenodigd uit het bedrijfsleven, het onderwijs en de overheid. Mensen die beroepshalve ‘over de grens’ denken en werken. Vanzelfsprekend gaat het hier zowel om Nederlanders als om Duitsers.
RAADSLEDEN IN DISCUSSIE MET JOURNALISTEN Hoe grensoverschrijdend denkt de journalist in deze regio? Heeft hij of zij het nabije buitenland wel voldoende op de radar? Krijgen de lezers, de kijkers en de luisteraars wel mee wat er pal over de grens gebeurt, of is het Niederrheingebied respectievelijk Noord Limburg voor de media het verre buitenland waar niks over te melden valt? En lijkt de journalistiek daarmee niet erg op de lokale politiek, die tot nu toe toch vooral op de ‘eigen’ helft van de euregio is georiënteerd. Zo maar wat vragen en stellingen, die de revue
Onder leiding van moderator Robert Bouten discussiëren Ludger Peters van de Rheinische Post Viersen, Jos Bouten van Dagblad de Limburger, Ruud Stikkelbroeck [toen nog] van Omroep Venlo, Jan van der Velden van Grenzland Nachrichten en Monique van Schijndel van Antenne Düsseldorf met elkaar en met het talrijk opgekomen publiek. Enkele van de op deze avond geuite ideeën en gedane suggesties worden inmiddels verder uitgewerkt. Het Duitslandhuis [inmiddels bekend onder de werknaam Duitsland-Niederlandehuis] is er een van, net zoals de wens van de Venlose gemeenteraad om nauwer te gaan samenwerken met de raden van Krefeld en Mönchengladbach. Een breed gedeelde zorg is de constatering dat de aandacht voor grensoverschrijdende thema’s meer bij individuen zit dan bij de organisaties. Voor wat de gemeente Venlo betreft, tracht de werkgroep de Grens dit te veranderen door de aandacht voor het thema Duitsland breder ingang te doen vinden in de gehele raad.
13
HET GAAT WEL ERG SNEL Erwin Boom is pas sinds voorjaar 2014 raadslid en nu al fractievoorzitter van de PvdA fractie in de Venlose gemeenteraad. “Ja, het is snel gegaan, maar toch niet geheel onverwachts, het zat er aan te komen. Ik stond in 2014 vierde op de PvdA kieslijst voor de gemeenteraadverkiezingen. In aanloop naar de verkiezingen is uitgesproken dat ik, als alles volgens verwachting verliep, halverwege de raadsperiode het stokje van de fractievoorzitter zou overnemen. Dat is dus nog sneller gegaan dan verwacht’’. ‘‘Ben dan wel pas raadslid, maar natuurlijk niet onbekend met het politieke handwerk. Ik ben in de perioden ervoor steunfractielid geweest en had het geluk dat [toen nog] raadslid Vera Tax mijn mentor was. Van haar heb ik veel geleerd. Toen ik bovendien in diezelfde tijd aan de slag ging als bestuurlijk ondersteuner van B&W bij de gemeente Roermond, en daar van dichtbij meemaakte hoe de dagelijkse politiek werkt, ging het wel weer heel erg kriebelen. Toen heb ik voor mezelf de knoop doorgehakt om voor het raadslidmaatschap te willen gaan. Je moet als raadslid beschikken over een dosis engelengeduld, maar je kunt wel het verschil maken”. “Als ik terugkijk op 2015, moet ik bekennen dat het jaar voorbij gevlogen is. Kan ook niet anders. Ik heb een fulltime baan, ben begin 2014 voor het eerst vader geworden en dan besteed ik nog eens 20 tot 30 uur per week aan mijn raadswerk. Die laatste uren vooral in
14
de vergaderzaal. Daarnaast wil ik, en zeker nu als nieuwe fractievoorzitter, de grote dossiers zoals het Kazernekwartier van a tot z. kennen. Dat heb ik in Roermond geleerd. Dat kost veel tijd, vooral met leeswerk. En daarbij van tijd tot tijd sparren met de griffier als het gaat om tips en tools, en om de historie van een bepaald dossier beter te doorgronden. Ik kom op die manier jammer genoeg te weinig toe aan het spreken van mensen op straat. Dat is namelijk wel het mooiste van ons vak, je bent er immers voor de inwoners van deze stad.’’ ‘‘O ja, en dan een leuk tussendoortje. Samen met PvdA collega’s uit Venlo heb ik dit jaar de campagne van de SPD kandidaat voor het
Links op de foto Erwin Boom, één van de Venlose leden van het campagneteam van Frank Meyer.
burgemeesterschap in onze partnerstad Krefeld ondersteund. De banden tussen de plaatselijke SPD en PvdA Venlo zijn historisch altijd al sterk, vandaar. Zo hebben we campagne gevoerd voor Frank Meyer in Venlo én Krefeld. Krefeldse inwoners komen nu eenmaal massaal naar Venlo om inkopen te doen. Het heeft vast geholpen, want Meyer is inmiddels sinds enige maanden de nieuwe Oberbürgermeister. Dat ik tenslotte in november na de begrotingsbehandelingen ben verkozen tot de beste debater van 2015 en bij die gelegenheid ben onderscheiden met de Linkmichel, dat maakt het afgelopen raadsjaar voor mij wel heel bijzonder. Het is tenslotte een waarderingsprijs van je collega’s. Dat doet me wel wat”.
TRAINING RAADSINSTRUMENTEN Elke vier jaar wordt het bestand aan raadsleden ongeveer voor de helft ‘ververst’. Daarmee drukt de kiezer haar/zijn voorkeur uit en het houdt de politiek fris en fruitig, Aan de andere kant betekent dit natuurlijk wel iets voor het geheugen van een gemeenteraad. Iedere raadsperiode staan we met z’n allen dus voor de taak om de nieuw aangetreden collega’s in te wijden in de regels, valkuilen en kneepjes van de kunst. Welke instrumenten staan het raadslid ten dienste en op welke wijze kun je daar het beste gebruik van maken? Wat zijn de mores hier in Venlo, hoe verloopt het politieke handwerk, hoe bedrijf je effectieve politiek? Onder de titel ‘Training raadsinstrumenten’ hebben de burgemeester en de griffier op 31 januari de nieuwe en ook enkele al langer zittende raadsleden meegenomen op deze tocht. Een tour langs formele en informele ingrediënten in de gereedschapskist. Nadrukkelijk werd de koppeling gelegd naar een eigen omgevingsanalyse met vragen als: wie ben ik? Kleine of grote fractie? Coalitie of oppositie? Ideologisch of pragmatisch? Ook is er veel aandacht besteed aan de uiteenlopen doelen die een lokale politicus kan willen bereiken (korte – lange termijn, vorm – inhoud e.d.). Aan het eind van de zaterdagochtend hadden de aanwezigen op hun netvlies dat er veel meer en vaak ook effectievere instrumenten zijn dan het stellen van schriftelijke vragen. Tot slot werd tot plezier van velen geoefend op de casus van een nieuw te bouwen overdekte schaatsbaan in Tegelen! 15
IK KAN NU EENMAAL MOEILIJK KIEZEN
DAG VAN DE DEMOCRATIE – OOK VOOR DUITSE BEZOEKERS VAN DE STAD Op zaterdagmorgen 12 september verzorgde burgemeester Scholten in het stadhuis voor geïnteresseerde inwoners een masterclass democratie, waarbij hij met name aandacht besteedde aan de Venlose situatie. Hoe werkt de raad, wat is de rol van het college etc. Aansluitend konden de bezoekers van gedachten wisselen met de raadsleden Ineke Hendrickx, Hay Janssen, Bart Kuntzelaers, John Heuvelings, Miriam Dückers, Stefan Hügues en Aissa Meziani. John Heuvelings nam tijdens de dag spontaan het initiatief om samen met collega raadsleden rondleidingen door het stadhuis te verzorgen. Aardig aspect hierbij: zij gaven de bezoekers een impressie hoe zij als raadsleden in dit bijzondere gebouw hun werk doen. Deze invalshoek lokte veel vragen uit bij zeer geïnteresseerde bezoekers. Voor de Duitse bezoekers aan de stad werd in de loop van de middag een rondleiding verzorgd in het Duits. Hierbij werden burgemeester en raadsleden ondersteund door een medewerker van Euregio rijn maas noord, die de bezoekers meenam in de verschillen tussen beide landen op het gebied van de lokale democratie. De Rheinische Post berichtte onder de kop ‘Partnerstadt Venlo lädt für Samstag in ihr Rathaus’, uitvoerig over dit initiatief van partnerstad Venlo. http://www.rp-online.de/nrw/staedte/krefeld/partnerstadt-venlolaedt-fuer-samstag-in-ihr-rathaus-aid-1.5384120 Raadslid Hay Janssen maakte ter gelegenheid van de dag van de Democratie een virtuele rondleiding door het stadhuis. Zijn filmimpressie is te downloaden op youtube. https://www.youtube.com/ watch?v=350jy39KiA4
16
2015 is voor Merve Karaman, het jongste Venlose raadslid, een jaar om niet snel te vergeten. Aan de Radboud Universiteit 2x afgestudeerd, zowel in Rechten als in Bedrijfskunde. Of dat niet genoeg is, heeft ze ook nog eens de zeer prestigieuze Venlolezing mogen verzorgen, is ze sinds de zomer een van de drie sessievoorzitters in de Venlose gemeenteraad en is ze midden november TEDx spreker. Of dit wel vol te houden is? “Ik zal moeten kiezen, want ik doe wel heel erg veel, waardoor ik bijvoorbeeld nog geen tijd gevonden heb om te solliciteren. Maar ik vind ook zoveel interessant en van belang, en wat ik nu doe is in tijd al veel meer dan een fulltime baan. Als je het zo bekijkt, heb ik dus eigenlijk al een baan. Sowieso vind ik geld verdienen niet echt belangrijk. Ik kan van wat ik nu als raadslid verdien prima leven en kan me bezighouden met wat ik belangrijk vind. Zo ben ik als bestuurslid en vicevoorzitter zeer betroken bij de jongerencommissie van de ISN [Islamitische Stichting Nederland]. Ik spreek voor de jongerencommissie door het hele land en hoop jongeren een voorbeeld te geven. Ik spoor ze aan om maatschappelijk actief te worden. Zo hebben we als commissie dit jaar een jongerenreis georganiseerd naar Bosnië-Herzegovina, een land dat zo getekend is door de oorlog. Daar kunnen we allemaal veel van leren.
De Venlolezing begin dit jaar was voor mij heel spannend. Ik stond daar als verreweg de jongste die ooit de Venlolezing heeft verzorgd. Dat was voor mij een belangrijk moment, omdat ik hier mijn visie en ideeën over de wereld kwijt kon en ik de toehoorders mee kon nemen in de inhoud van mijn eindscriptie die handelt over culturele intelligentie. Mijn optreden op TEDx Venlo op 20 november vond pal na de aanslagen in Parijs plaats. Terwijl Europa bezig was met het idee om de grenzen te sluiten, heb ik hier, net zoals tijdens de Venlolezing, juist een pleidooi gehouden, voor het openen van de grenzen door het verbinden van steden. Verbind je steden, dan verbind je mensen en daarmee de harten van deze mensen, en daarmee de grenzen van de wereld. Door het verbinden van steden kun je ervoor zorgen dat jongeren op en neer kunnen reizen en in contact komen met verschillende mensen en werelddelen: zo verhogen ze hun culturele intelligentie en hebben we straks leiders die de wereld beter kennen. En nu ben ik pas geleden gevraagd om een tvprogramma voor jongeren op te zetten voor Expolife in Rotterdam. De Turks-Nederlandse krant Haber, waarvoor ik zelf als redacteur actief ben, wil nu uitbreiden met tv. Omdat ik snel enthousiast ben, heb ik meteen ja gezegd. Ja het is inderdaad allemaal wel erg veel. Ik ben daarom gestopt met mijn werk als buurtbemiddelaar en het geven van bijles aan middelbare scholieren. Daar had ik geen tijd meer voor. Wel jammer, want ik kom zo als raadslid toch minder tussen de mensen. Maar nu neem ik eerst 2 weken vrij en gebruik ik de telefoon alleen maar om vakantiefoto’s te maken”.
Ik wil wat voor mensen betekenen en mijn visie en ideeën uitdragen, daarvoor ben ik ook in de lokale politiek gegaan, in elk geval niet alleen voor bijvoorbeeld de detailhandelsnota. Het werk als sessievoorzitter vind ik trouwens heel leuk om te doen. Hoe raadsleden op elkaar reageren, zeker tijdens de begroting, dat is prachtig om te zien. Het is belangrijk dat je je goed hebt voorbereid, maar de manier waarop je het presenteert is minstens zo belangrijk. Wordt je iets gegund of niet? Ik leer daar veel van.
17
Medio 2016 verhuizen de gemeenteraadsfracties en de griffie naar het nieuwe stadkantoor. Volg de bouw met live webcam https://groepen.hcc.nl/webcam-stadskantoorvenlo.html
18
19
COLOFON Teksten
Raadsgriffie
Vormgeving
Jannie Schmitz
Foto’s
Margo Beijers Peter van Crooij Ton Desar Astrid Hazenbosch Bareld Rebbers
