Publieksverslag sectorakkoord vo2020-tour van 2014
1l i50 te r
soe p bro en 32 2 od j es 5
im u R 00d0 or o 2 tw rtjes n a k
aa
00s 5 m Rui leider
rs ool r de sch u u est en b
42 uu
d ia l r oog
“ H et h uid ig e o gew nder oon wi j s n i et sl uit vold bij w oend at j o e aa n over gvol n wa s s pak w enen eg 1 0 jaar moe kunn te n e n .“
e en w l bie d o o k h j i sc gel ns op el mo “ B ij o l s of zove n e e h ta ing oelt v l e e rl s t om s t ra f en , s af g e r o ka n s o dig e aar v t h ui we d in he n e er.“ d wor s ka d e ri n g d r a wa
VO202020 tour 14
Tijdens de VO2020-tour 2014 ging de VOraad door heel Nederland in gesprek met honderden schoolbestuurders, schoolleiders en docenten over de toekomst van het voortgezet onderwijs. De tour maakte duidelijk dat we ons voortgezet onderwijs veel meer dan tot nu toe willen richten op wat maatschappelijk nodig en wenselijk is.
vm bo an mijn goed “ Eé n v e t te n d is ontz n e g ij dit z n li leer m ka n , wa a r o ls e o of g v a n in E op h fsluiten a t ie n va k eau? “ v wo niv
Ontwikkelingen als individualisering, digitalisering, ontgroening en vergrijzing, maar bijvoorbeeld ook de globalisering hebben grote gevolgen voor ons onderwijs. Tijdens de tour bespraken we wat de gevolgen zijn van die ontwikkelingen en wat dat vraagt, van scholen zelf, van de VO-raad en van de overheid.
1
vo2020tour van 2014
HEERENVEEN 6 MAART
DIRKSHORN
DWINGELOO
3 MAART
13 MAART
KROMMENIE
ZWOLLE
18 FEBRUARI
10 FEBRUARI
AMSTERDAM 10 MAART
LEIDEN
3 MAART
ESVELD
27 FEBRUARI
NIJMEGEN
ROTTERDAM
SLEEUWIJK
5 MAART
17 FEBRUARI
6 MAART
OSSENDRECHT 25 FEBRUARI
BEST
19 FEBRUARI
LEENDE
26 FEBRUARI
2
Wat kwam daaruit? Tijdens de VO2020-tour 2014 werd duidelijk dat er een enorme bereidheid is om tot verdere verbetering van het onderwijs te komen en het onderwijs eigentijdser te maken. Maatwerk is daarbij hét sleutelwoord. Wel vroegen we ons af of maatwerk mogelijk is met de huidige regelgeving en de huidige inrichting in jaarlagen, klassen en roosters. Tegelijkertijd realiseren we ons ook dat er al meer ruimte is dan wordt benut; binnen de ruimte van nu is een deel van onze ambities al te realiseren.
We willen meer maatwerk bieden waardoor de talentontwikkeling van individuele leerlingen centraal staat.
De opdracht van scholen is breed. Om leerlingen goed voor te bereiden op de wereld van morgen moeten we meer aandacht besteden aan niet-cognitieve vaardigheden als samenwerking, creativiteit en ondernemerschap.
We willen naar een doorbraak en versnelling in het aanbod van digitaal leermateriaal en dat docenten vaardig worden in het samenstellen en toepassen van digitaal leermateriaal.
We willen werken aan een sterkere verbinding tussen de school en de omgeving en goede verantwoording naar belanghebbenden zoals ouders.
Uit de tour kwamen 5 centrale ambities voort:
We gaan het alleen redden als docenten zich (mede)eigenaar voelen van de ontwikkelingen. Dat vraagt om ruimte en vertrouwen in een lerende omgeving en om goed leiderschap.
3
Hoe draagt het sectorakkoord VO 2014-2017 hieraan bij? De opbrengsten van de tour liggen aan de basis van het sectorakkoord VO 2014-2017 dat de VO-raad heeft afgesloten met het ministerie van OCW. Je ziet ze terug: • in de wederkerigheid van de afspraken tussen het departement en de sector, • in de sterke verbinding tussen de doelen die we onszelf stellen enerzijds, en de richting van de maatregelen en de investeringen anderzijds, • en in de beweging van verticale naar meer horizontale verantwoording.
van het sectorakkoord: het akkoord moet de ambities van de sector ondersteunen en faciliteren met een integrale aanpak en samenhang in instrumenten.
In het sectorakkoord staan afspraken over doelstellingen, maatregelen en investeringen voor het voortgezet onderwijs in de periode tot en met 2017. Met de afspraken is inclusief de middelen die voortkomen uit het bestuursakkoord jaarlijks een bedrag gemoeid dat oploopt tot 369 miljoen euro.
Op de binnenzijde van deze folder staat per ambitie omschreven wat er is afgesproken in het sectorakkoord om de ambitie (voor een deel) te realiseren. Deze afspraken worden de komende periode verder uitgewerkt en geconcretiseerd. Ook wordt in de komende maanden duidelijk hoe de ondersteuning en de monitoring eruit komt te zien. Deze ontwikkelingen kunt u volgen op www.klaarvoordetoekomstVO.nl
De sector heeft tijdens de VO2020-tour 2014 aangegeven zelf de regie te willen nemen als het gaat om het toekomstbestendig maken van het onderwijs. Dit is een belangrijk uitgangspunt geweest bij het opstellen
De volledige tekst van het sectorakkoord VO 2014-2017 vindt u op www.vo-raad.nl/dossiers/sectorakkoord-vo
4
Ambitie 1: De leerling centraal In ons onderwijs staan de individuele talenten van leerlingen centraal. De structuur volgt de leerling, niet andersom. Leerlingen worden in het onderwijs uitgedaagd, in alle schoolsoorten, op alle niveaus. Dat betekent dat we maatwerk leveren, bijvoorbeeld door te differentiëren in niveau en tempo.
Middelen
Wat doet de VO-raad?
We willen iedere leerling op zijn individuele
Iedere leerling verdient goed onderwijs. De sector werkt daarom aan het verminderen
talenten en niveau uitdagen. Om te
Sectorontwikkeling
van het aantal (zeer) zwakke afdelingen.
voorkomen dat leerlingen een heel jaar
Om te zorgen dat het vervolgonderwijs
Afgesproken is dat afdelingen met het
over moeten doen als ze een of twee
goed in kan spelen op meer verschillen
predicaat ‘zeer zwak’ zich binnen één
vakken net niet halen terwijl ze wel toe
tussen leerlingen in het niveau en de in het
jaar verbeteren en afdelingen met het
zijn aan het volgende schooljaar, komt er
VO verworven vaardigheden, maakt de
predicaat ‘zwak’ binnen twee jaar.
subsidie voor de pilots Zomerscholen tegen
VO-raad met MBO Raad, VHO, VSNU en
zittenblijven in 2015 en 2016. Daarnaast
het ministerie van OCW kaderafspraken.
onderzoekt het ministerie van OCW op
Verantwoorden We willen dat leerlingen zich uitgedaagd
welke wijze maatwerkprogramma’s, zoals
Ook doet de VO-raad onderzoek naar
voelen in het onderwijs. Door jaarlijks de
een jaar extra vmbo, gefinancierd kunnen
modellen en organisatievormen die VO-
leerlingtevredenheid over het programma-
worden. Ook stelt het ministerie van OCW
scholen helpen om ‘het leren’ anders te
aanbod te meten krijgen scholen daar
Ruimte
extra financiële middelen beschikbaar
kunnen organiseren, op zo’n manier dat
meer vat op. Dat gebeurt volgens uniforme
Er komt flexibiliteit in het systeem, zodat
om klassenassistenten in te zetten.
leerlingen meer uitgedaagd worden.
uitgangspunten waardoor het mogelijk
Wat doet de overheid?
scholen meer ruimte hebben om maatwerk
Wat doen scholen?
wordt deze landelijk te vergelijken.
te leveren. Zo kan in 2014 al gewerkt
Vermindering regeldruk
worden in de geest van de nieuwe wet
Teveel tijd van scholen, docenten en
Onderwijstijd. Daardoor kunnen scholen
besturen gaat zitten in administratieve
Versterken
als het niet perse nodig is, is heel
inspelen op verschillen tussen leerlingen en
lasten. Die tijd kan beter besteed worden.
Onze ambitie is passend onderwijs voor
demotiverend. Streven is dat het landelijk
komt de nadruk te liggen op de kwaliteit
Om die lasten te verminderen, wordt de
ieder kind. Scholen dragen er samen met
percentage zittenblijvers - mede door
van het onderwijs, in plaats van op het
Aanpak regeldruk onderwijs uitgevoerd.
de omgeving zorg voor dat een kind –tenzij
de pilots Zomerscholen- daalt van 5,8
vrijgesteld van de leerplicht- niet langer dan
naar 3.8% in 2020. Scholen maken de uitkomsten inzichtelijk via Vensters VO.
aantal uren les dat gegeven wordt. Ook
Blijven zitten en een heel jaar overdoen
worden knelpunten in wet- en regelgeving
Sectorontwikkeling
3 maanden thuis zit zonder een passend
geïnventariseerd, komt er wettelijke
Om goed te kunnen differentiëren moet
onderwijsaanbod of een maatwerkafspraak
experimenteerruimte en wordt regelgeving
een docent inzicht hebben in de leergroei
met de leerplichtambtenaar.
waar nodig definitief aangepast. En er komt
van individuele leerlingen. Daar wordt nu
een toezicht- en waarderingskader dat
een instrument voor ontwikkeld. En om de
Het streven is dat alle leraren in 2020
uitnodigt tot vernieuwing en ontwikkeling,
kwaliteit van het onderwijs op een goede
de basisvaardigheden en de complexe
en tot het bieden van kansen aan leerlingen.
manier te kunnen beoordelen, worden de
vaardigheden beheersen. Op die
kwaliteitsaspecten uit het waarderingskader
manier kunnen zij beter inspelen op
Passend Onderwijs in overleg met scholen
individuele talenten van leerlingen.
geobjectiveerd, geëvalueerd en waar nodig bijgesteld. Het ministerie van OCW en de VO-raad ontwikkelen bovendien een vereenvoudigd bekostigingsmodel dat moet leiden tot een eenduidig model.
5
Ambitie 2: Eigentijds onderwijs: moderne voorzieningen Door een doorbraak en versnelling in het aanbod van digitaal leermateriaal en doordat educatieve markten worden opengebroken wordt onderwijs mogelijk, dat is toegesneden op de individuele leerling. De sector benut de mogelijkheden die ICT biedt, waardoor de voorzieningen in het onderwijs eigentijdser worden.
Wat doet de overheid?
Om effectiever te kunnen zijn op ICT gebied, brengt de VO-raad met het ministerie van OCW samenhang en synergie aan tussen bestaande initiatieven, zoals de Regiegroep Leermiddelenbeleid en het Project Leerling2020 van de VO-raad en het Doorbraakproject Onderwijs en ICT. Ondersteuning Scholen en besturen krijgen ondersteuning bij kennisontwikkeling en -uitwisseling op het gebied van differentiatie en digitale leermiddelen. De VO-raad zorgt ervoor dat er een ondersteuningsstructuur komt
Sectorontwikkeling
die uitgaat van de vraag van scholen.
Het ministerie van OCW zorgt er in overleg met de VO-raad en aanbieders voor dat
De VO-raad voert regie op activiteiten
digitale leermiddelen zo snel mogelijk
die ervoor zorgen dat open materialen in
en in voldoende mate bruikbaar zijn. Zo
het onderwijs kunnen worden benut en
wordt bijvoorbeeld gestimuleerd dat het
die het onderwijsveld informeren over de
leerniveau, vakgebied, onderwerp en de
mogelijkheden van deze materialen.
mate waarin leermiddelen voldoen aan de wettelijke kerndoelen, beschreven is.
Wat doet de VO-raad?
Wat doen scholen? Versterken/verbeteren Scholen gaan de mogelijkheden die
Sectorontwikkeling
ICT biedt, beter benutten zodat alle
De VO-raad inventariseert de behoeften
leerlingen zich uitgedaagd voelen en
van de sector op het gebied van
maximaal kunnen presteren. Scholen
digitale leermiddelen en betrekt de
gebruiken het door de VO-raad opgestelde
marktpartijen daarbij. Dit moet bijdragen
Sectoraal kader Leermiddelenbeleid als
aan de toename en doorontwikkeling
handreiking in de eigen schoolsituatie.
van digitaal leermateriaal zodat het individuele leerroutes ondersteunt en ingezet kan worden bij vormen van gepersonaliseerd leren en toetsen.
6
Ambitie 3: brede vorming Naast de cognitieve vaardigheden is er op scholen veel aandacht voor niet-cognitieve vaardigheden en voor de socialiserende functie van het onderwijs. Scholen dragen bij aan de brede competenties die jongeren in het vervolgonderwijs en de maatschappij nodig hebben, zoals samenwerking, creativiteit en ondernemerschap. Dit resulteert ook in kwalitatieve indicatoren om die brede leeropbrengst inzichtelijk te maken.
rol te laten spelen in het oordeel over de
Als ‘schakel’ in ons stelsel is het een
onderwijsresultaten van een VO-school.
belangrijke taak van het voortgezet
Wat doet de VO-raad?
onderwijs jongeren goed toe te rusten en begeleiden richting een kansrijke vervolgstap. Daarom is afgesproken
Sectorontwikkeling
dat scholen zorgen voor een goede
Een belangrijke taak van het voortgezet
kennismaking en voorbereiding van
onderwijs is jongeren zo toe te rusten
de leerlingen op het vervolgonderwijs.
dat zij goede keuzes kunnen maken over
Dat betekent dat ze op het gebied van
hun toekomst. Een gerichte oriëntatie
loopbaanoriëntatie en –begeleiding meer
op de vervolgmogelijkheden in de vorm
en intensiever gaan samenwerken met het
van Loopbaanoriëntatie- en begeleiding
vervolgonderwijs en het bedrijfsleven.
(LOB) is dan ook een belangrijk onderdeel van de brede opdracht van scholen. De
We willen leerlingen een brede vorming
laatste jaren zijn er al stappen op dit
meegeven. Daarom streven we ernaar dat
gebied gezet. De VO-raad stelt in overleg
het percentage leerlingen met voldoende
Ruimte
met het ministerie van OCW een plan op
kennis van democratische principes en
We willen meer recht doen aan de
dat bijdraagt aan verankering en verdere
maatschappelijke basiswaarden om goed als
brede en complexe opdracht van de
versteviging van LOB in de scholen.
burger te kunnen functioneren, toeneemt.
Wat doet de overheid?
school. Daarom ontwikkelt de inspectie in overleg met de VO-raad een nieuwe
Wat doen scholen?
methodiek voor het berekenen van de onderwijsresultaten van een school, die
Versterken/verbeteren
gebruik maakt van absolute normering.
Hoewel het behalen van een VO-diploma een belangrijk doel is en blijft voor
Ook analyseren het ministerie van
het voortgezet onderwijs, biedt het
OCW en de VO-raad de gevolgen van
voortgezet onderwijs leerlingen zoveel
de invoering van de eindtoets in het
meer dan een diploma of cijferlijst. Naast
PO en wordt bepaald op welke wijze
het schooldiploma en de cijferlijst krijgt
basisschooladviezen worden gebruikt bij
iedere leerling vanaf schooljaar 2015/16
het bepalen van de opbrengsten van het
daarom het zogenoemde ‘plus-document’,
voortgezet onderwijs. In het kader van de
waarop staat welke (andere) resultaten/
brede opdracht van scholen onderzoekt
vaardigheden hij of zij heeft laten zien.
het ministerie van OCW bovendien samen met de VO-raad en de inspectie de mogelijkheid om het doorstroomsucces van leerlingen in het vervolgonderwijs een
7
Ambitie 4: Verbinding onderwijs met de omgeving Bij toekomstbestendig onderwijs hoort een sterke verbinding tussen de school en de omgeving en een goed georganiseerde verantwoording naar belanghebbenden, zoals ouders, docenten en leerlingen. Scholen werken intensief samen met het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties, het basis- en vervolgonderwijs en met andere VO-scholen. Naarmate de verantwoording richting belanghebbenden meer leidt tot duurzame kwaliteitsborging, zal het toezicht van de inspectie afnemen.
Wat doet de overheid?
Ook ontvlecht het ministerie van OCW
bekendheid van en de tevredenheid over
Verantwoording
– zo spoedig mogelijk – het speciaal
Schoolkompas. Ook is afgesproken dat
Om de verantwoording naar ouders,
onderwijs en het voortgezet speciaal
de VO-sector zorgt voor een toegankelijk,
docenten en leerlingen te versterken,
onderwijs zodat er meer samenwerking
compleet en betrouwbaar Vensters VO.
geven scholen in hun meerjarenbeleidsplan
en synergie komt tussen vo en vso.
Wat doen scholen?
Sectorontwikkeling
aan welke kwaliteitsdoelen zij nastreven en gaan zij in gesprek met deze direct belanghebbenden over de vraag in welke
Voor een goede aansluiting tussen de
Verbetering
mate zij deze doelen hebben gerealiseerd.
verschillende onderwijssectoren is het
Het voortgezet onderwijs is een
Om dat gesprek goed te faciliteren
noodzakelijk dat het VO zicht heeft op de
strategische schakel in de leerloopbaan
zorgen scholen ervoor dat de gegevens
resultaten en het succes van leerlingen
van jongeren. Daarom hebben de
in Vensters actueel en volledig zijn.
in het vervolgonderwijs. Daarom komt
scholen een belangrijke netwerkfunctie
er een doorstroommonitor beschikbaar
in lokale en regionale gemeenschappen.
De Code Goed Onderwijsbestuur
die scholen daar inzicht in geeft.
Scholen maken met collega-scholen, het
wordt door alle schoolbesturen
basisonderwijs en het vervolgonderwijs in
onderschreven en nageleefd.
Wat doet de VO-raad?
de regio afspraken over de voorbereiding, overdracht en instroom van leerlingen en
Sectorontwikkeling
dragen daarbij in het bijzonder zorg voor
Om een goede aansluiting tussen
een goede begeleiding van kwetsbare
onderwijssectoren te bereiken, is het
leerlingen naar het vervolgonderwijs.
Ruimte
belangrijk dat scholen leerlinggegevens
Samenwerking is noodzakelijk, in het
zorgvuldig en goed aan elkaar
Ook is afgesproken dat VO-besturen
bijzonder voor scholen die te maken
kunnen overgedragen. De VO-raad
gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor
hebben met teruglopende leerlingaantallen.
en het ministerie van OCW maken –
de instandhouding van een gevarieerd en
Die samenwerking tussen besturen en
in afstemming met DUO en andere
thuisnabij onderwijsaanbod in de regio.
scholen wordt op dit moment teveel
sectororganisaties – kaderafspraken
Hiertoe maken ze met elkaar en met andere
belemmerd, bijvoorbeeld door wet- en
over de onderlinge digitale overdracht
relevante ketenpartners afspraken.
regelgeving. Het ministerie van OCW
en uitwisseling van leerling-gegevens. Om ‘de arbeidsmarkt’ meer de school
komt met een aantal maatregelen voor meer ruimte voor samenwerking in en
Verantwoording
binnen te halen zorgen vmbo-scholen
tussen onderwijssectoren. Indien nodig
De sector wil werken aan een versterking
(beroepsgericht en TL) voor een
zal het ministerie van OCW op basis van
van de verantwoording tussen scholen
uitwisselingsprogramma voor hun docenten,
de dan resterende knelpunten scholen
onderling en naar belanghebbenden, als
met het bedrijfsleven en het mbo.
wettelijke experimenteerruimte bieden.
ouders en leerlingen. Op die manier kan het toezicht van de inspectie afnemen. In 2015 wordt daarom een onderzoek gehouden onder ouders naar de
8
Ambitie 5: Professionele scholen als lerende organisatie Docenten beschikken over kennis en vaardigheden om leerlingen uit te dagen en te differentiëren in de klas en voelen zich (mede) eigenaar van de ontwikkelingen. Leraren en schoolleiders werken in een professionele, lerende organisatie met een uitdagende werkomgeving. Door continue professionele ontwikkeling van leraren, schoolleiders en bestuurders kunnen scholen goed anticiperen op maatschappelijke ontwikkelingen.
Wat doet de overheid?
verder kan verbeteren. Daarom komt er
verankering van het lerarenregister, er
personeelsbeleid, on- en onderbevoegde
een kwalitatieve en financiële impuls voor
komt een door de sector en beroepsgroep
docenten de kans krijgen om binnen
de opleidingsinfrastructuur van bestaande
gedragen beroepsstandaard schoolleiders
de in de cao vastgelegde termijn hun
(academische) opleidingsscholen.
die uiterlijk 1 januari 2016 operationeel is,
bevoegdheid te halen, er via het wervings-,
en er komt ondersteuning voor bestuurders
selectie- en scholingsbeleid ingezet
In de zomer van 2014 komen er op
bij de totstandkoming van netwerken,
wordt op een mix van hbo- en wo-
basis van een nulmeting aanvullende
vormen van collegiale visitatie en adequate
masteropgeleide docenten, leraren en
afspraken over de opbouw van het
opleidingstrajecten. Ook komt er een
schoolleiders gestimuleerd en gefaciliteerd
percentage masteropgeleide docenten
aanbod van advisering, ondersteuning en
worden te werken aan hun professionele
per onderwijssoort en over de condities en
scholing voor docenten en scholen in het
ontwikkeling en dat bestuurders elkaars
wijze waarop on- of onderbevoegde vmbo-
vmbo zodat de nieuwe beroepsgerichte
expertise en ervaringen benutten om hun
docenten in de beroepsgerichte vakken
programma’s ingevoerd kunnen worden
bestuurskracht te versterken, bijvoorbeeld
een passende bevoegdheid kunnen halen.
op een wijze die bijdraagt aan een
door te participeren in netwerken of
innovatiever en aantrekkelijker vmbo.
te werken met collegiale visitatie.
Wat doen scholen?
Verantwoording
Wat doet de VO-raad? Ondersteuning
Het is belangrijk dat personeelsbeleid en
Sectorontwikkeling
Een lerende omgeving is een belangrijke
Versterken
-instrumentarium op orde zijn en structureel
Om nog beter aan te kunnen sluiten bij
voorwaarde om de docent echt in positie
De versterking en borging van de
worden toegepast in schoolorganisaties. In
wat de maatschappij van scholen vraagt,
te brengen. De VO-raad gaat besturen
professionaliteit van leraren, schoolleiders
een professionele en lerende organisatie is
willen we het gemiddelde opleidingsniveau
en scholen daarom ondersteunen bij
en bestuurders vindt voor een belangrijk
het daarnaast vanzelfsprekend dat daarover
en de kwaliteit van startende en zittende
de ontwikkeling naar een professionele
deel plaats in de scholen zelf. Daarom
het gesprek gevoerd wordt in de school
leraren in de sector verhogen en vergroten.
leercultuur. En om het verbeterpotentieel
is afgesproken dat besturen en scholen
en met belanghebbenden van de school.
Het ministerie van OCW zet in op meer
van scholen beter te benutten, start
investeren in strategisch personeelsbeleid
masteropgeleide docenten voor de
in 2015 een pilot voor scholen met het
dat gekoppeld is aan de onderwijsdoelen
Daarom is afgesproken dat
klas - vooral in de tekortvakken en in de
predicaat ‘basisarrangement’. Ook wordt
op lokaal niveau, passend bij de eigen
scholen en besturen registratie-en
bovenbouw van het vwo, op een versterkte
de samenwerking met hogescholen
ontwikkelingsfase en schoolcontext. Ook
bevoegdheidsgegevens beter inzichtelijk
inzet van de Lerarenbeurs en op het
en universiteiten en hbo- en wo-
scheppen schoolbesturen randvoorwaarden
maken en deze aanwenden bij het
opleiden van meer masteropgeleide leraren,
lerarenopleidingen geïntensiveerd.
voor de ontwikkeling van scholen als
tegengaan van onbevoegd lesgeven,
professionele leergemeenschappen met
zij zich intern verantwoorden over de
een op verbetering gerichte cultuur.
gerealiseerde onderwijskwaliteit en
bijv. door educatieve minorstudenten te stimuleren een educatieve master te halen.
We willen dat docenten, schoolleiders en
de mate van tevredenheid over het
bestuurders voortdurend kunnen werken Een belangrijke rol is bovendien weggelegd
aan hun professionele ontwikkeling. De
Schoolbesturen zorgen er bijvoorbeeld
personeelsbeleid, en laten zien hoe zij via
voor de samenwerking tussen scholen
VO-raad levert daarom - op basis van
voor dat een adequaat inwerk- en
dat personeelsbeleid en in samenspraak
onderling, en voor de samenwerking met
een nog overeen te komen afspraak met
begeleidingsprogramma voor startende
met docenten sturen op het realiseren van
hbo- en universitaire lerarenopleidingen, die
ministerie en beroepsgroep leraren - een
leraren en startende schoolleiders
de onderwijskundige doelen van de school.
de aansluiting tussen opleiding en praktijk
bijdrage aan de doorontwikkeling en
onderdeel uitmaakt van het strategisch
9
030 232 48 00 • www.vo-raad.nl •
[email protected] Vormgeving: BUREAUBAS, Nieuw Vennep
