publieksverslag 2012 Innovatieve technologieën

pu b l i e k s v e r s l a g 2 0 1 2

Innovatieve technologieën

pu b l i e k s v e r s l a g 2 0 1 2

Innovatieve technologieën

2

1

‘Het doel van Struktons werk is de eindgebruiker comfortabel te laten wonen, werken, reizen, leren en recreëren, zoals hier de leerlingen van het ROC van Twente. De school is gevestigd in een oude ijzergieterij. Strukton onderhoudt het pand op basis van een prestatiegericht onderhoudscontract voor een periode van tien jaar.’

2

3

Inhoudsopgave Kengetallen 6 Profiel 8 Bericht van de directie 10 Railsystemen 14 Civiele infrastructuur 16 Gebouwen 18 Themakatern: innovatieve technologieën Preventief Onderhoud- en Storingsdiagnosesysteem Strukton Lichtgewicht tractiesysteem Afzinken Open poreus asfalt Luchtbehandelingssysteem Technisch beheer op afstand

Publieksverslag 2012

■

Naast dit publieksverslag vindt u op www.strukton.nl/jaarverslag het complete jaarverslag van Strukton. Jaarverslag en publieksverslag zijn tevens in het Engels beschikbaar. Het thema van de verslagen over 2012 is ‘innovatieve technologieën’.

■

■

■

■

■

Strukton Groep nv Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025 3600 BA Maarssen Nederland Telefoon +31 (0)30 248 69 11 E-mail [email protected] Website www.strukton.nl

4

Ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel te Utrecht onder nummer 30004006.

5

20 22 22 24 24 26 26

Maatschappelijk verantwoord ondernemen 28 Financiële resultaten 34 Geconsolideerde balans 40 Geconsolideerd winst-en-verliesrekening 41 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 42 Samenstelling bestuur 43 Namen en adressen 46 De wereld van Strukton 54 Overzicht Struktonbedrijven 57 Colofon 60

Kengetallen (bedragen in miljoenen euro’s) 2012 2011 2010 2009 2008

2012 2011 2010 2009 2008





Bedrijfsopbrengsten

1.354,3

1.318,0

1.437,5

1.368,2

1.249,2

Niet financiële indicatoren

Operationeel resultaat (EBITDA)

45,6

55,3

57,6

37,0

55,9

Gemiddeld aantal medewerkers *

5.873

5.906

6.159

6.232

5.962

Bedrijfsresultaat (EBIT)

19,5

24,1

(6,4)

8,8

29,0

Ziekteverzuim (%)

4,4

4,6

5,4

5,4

5,1

Nettoresultaat

18,2

14,4

(15,5)

0,8

14,3

Ongevallen frequentie (IF-index)

7,0

7,5

8,4

8,7

9,0



Gemiddelde verzuimduur

18,0

29

25

21

24

Kasstroom

Ongevallencijfer

9,3

10,3

15,1

12,6

16,2

• Operationeel > Regulier  > Pps-projecten • Investeringen



56,9

22,1

0,5

0,6

0,8

0,7

0,9

8,0

6,9

8,7

8,7

8,1

92,6

88,0

88,4

48.017

45.859

-

-

-

(10,6)

38,5

(11,4)

(29,1)

(76,3)

(70,5)

(30,5)

Medewerkers beoordeeld (%)

98,0

95,2

(34,2)

13,0

(5,8)

(25,6)

(26,0)

CO2 uitstoot (in tonnen) * *

51.294

41.836

Afval in tonnen * * *

8.125

-

-

• Financieringen > Regulier 

Frequentiecijfer Uitgaven management development en opleidingen

(13,1)

(8,9)

(9,2)

(9,4)

(4,3)

(20,1)

> Pps-projecten

7,2

28,5

62,7

72,5

35,7

• Koersverschil

(0,1)

-

(0,1)

-

-

Totale kasstroom

(60,4)

9,6

29,0

(18,8)

(7,4)

Investeringen materiële vaste activa

21,3

19,7

16,7

18,3

25,8

Afschrijving / waardevermindering op vaste activa

22,0

27,4

64,0

28,2

26,9

Exclusief consolidatie (non-recourse) pps-projecten Balanstotaal

802,6

728,9

775,7

826,4

818,7

Geïnvesteerd vermogen

244,1

177,7

179,2

235,2

234,7 (51,8)

Netto kas (schuld)

(32,8)

16,3

0,4

(52,2)

Solvabiliteit (%)

26,3

26,6

23,1

22,1

22,3

Rendement op geïnvesteerd vermogen (%)

8,1

13,2

(3,6)

3,7

12,4

Orderportefeuille ultimo

1.946,0

1.985,0

2.065,0

1.858,0

1.639,0

* Voor het gemiddeld aantal medewerkers is gekeken naar het hele bedrijf. De andere getallen hebben alleen betrekking op de 4.963 medewerkers

Inclusief consolidatie (non) recourse pps-projecten Balanstotaal

6

855,8

803,5

968,2

945,3

862,6

Totaal eigen vermogen / groepsvermogen

205,7

186,8

166,7

172,2

171,9

Geïnvesteerd vermogen

295,8

249,4

365,7

347,2

273,3

in Nederland. * * De toename van de uitstoot is veroorzaakt door de verwerving van nieuwe bedrijfsonderdelen. De absolute CO2-uitstoot is toegenomen, maar de reductiedoelstelling van 2% gerelateerd aan de omzet is ruimschoots gehaald. De emissie bevat scope 1 en 2, plus een deel van scope 3, namelijk woon-werkverkeer en vliegreizen.

Netto kas (schuld)

(90,1)

(62,6)

(198,9)

(174,9)

(101,4)

Solvabiliteit (%)

24,0

23,2

17,2

18,2

19,9

Nettoresultaat in % gemiddeld eigen vermogen

9,3

8,1

(9,1)

0,5

8,1

Van deze 75% is meer dan de helft gerecycled. Het is de ambitie om de afvalstromen van Strukton Rail, het sloopafval en de overige 25% eind 2014

6 Nettoresultaat in % van de bedrijfsopbrengsten

1,3

1,1

(1,1)

0,1

1,1

volledig in beeld te hebben.

* * * Momenteel is 75% van de afvalstromen van Strukton Bouw, Strukton Civiel en Strukton Worksphere in kaart gebracht, exclusief het sloopafval.

7

7

Mentaliteit Struktonmedewerkers zijn niet alleen vakinhoudelijk goed onderlegd, ze nemen ook zelf initiatieven om met innovatieve oplossingen te komen. Ze bekijken een vraag vanuit het perspectief van de opdrachtgever en brengen vervolgens nieuwe en duurzame concepten en oplossingen onder de aandacht.

Strukton biedt totaalconcepten op het gebied van infrastructuur en gebouwen met toepassing van specialistische technieken. Het doel is de eindgebruiker comfortabel te laten wonen, werken, reizen, leren en recreëren. Strukton is actief in drie markten: ■

Railsystemen: railinfrastructuur, spoorvoertuigen en mobiliteitsystemen (Strukton Rail)

■

Civiele infrastructuur: civiele infra (Strukton Civiel)

■

Gebouwen: ontwerp, realisatie (bouw en installaties) en beheer en onderhoud (bouw-

MVO­beleid Strukton onderneemt maatschappelijk verantwoord en heeft hierin een voortrekkersrol binnen de sector. Strukton denkt in levensduur en kan veel betekenen voor klanten door bijvoorbeeld het verduurzamen van gebouwen en het bieden van werkgelegenheid in de regio (social return). Ook worden medewerkers aangespoord om steeds een bewuste afweging te maken tussen wat goed is voor mens, omgeving en bedrijf.

kundig, installatietechnisch en energie) (Strukton Bouw en Strukton Worksphere)

Profiel

Binnen elk van deze markten als ook marktoverstijgend werkt Strukton Integrale Projecten aan pps-concessieprojecten, nieuwe concepten, eigen initiatieven en financieringsoplossingen.

Visie Strukton denkt vanuit de functionaliteit en levensduur van gebouwen en infrastructurele werken. Dat verklaart de keuze voor integrale contractvormen die ruimte bieden aan kwaliteit, comfort en duurzaamheid. Voorbeelden van deze integrale contractvormen zijn design en build (db), design, build, finance, maintain en operate (dbfmo), Energy Service Company (ESCo) en prestatiegericht onderhoud (PGO).

■

■

■

■

€ 573,8 miljoen € 407,1 miljoen € 154,2 miljoen € 219,2 miljoen

Strukton realiseerde in 2012 met gemiddeld 5.873 medewerkers een omzet van EUR 1.354,3 miljoen.

Strategie De kracht van Strukton ligt in het volbrengen van complexe projecten in complexe omgevingen. Die kracht komt voort uit een integrale aanpak in combinatie met de inzet van innovatieve technologieën. Het streven is een nog hogere toegevoegde waarde te leveren en daarmee een onderscheidende positie in de markt te creëren. Voor opdrachtgevers moet duidelijk zijn dat ze op Strukton kunnen bouwen, een goede prijs-kwaliteitverhouding krijgen en trendsettende oplossingen mogen verwachten. De focus van Strukton ligt op mobiliteit, OV-knooppunten en doorgaande exploitatie. De strategische kernpunten zijn: • de mentaliteit van de medewerkers, want die bepaalt het onderscheidend vermogen van Strukton • het verbreden en verlengen van de keten • het doorontwikkelen van niches op de markt, zowel in Nederland als daarbuiten

8

Bedrijfsopbrengsten 2012 Railsystemen Civiele infrastructuur Strukton Bouw Strukton Worksphere

■

■

■

■

■

9

Meer informatie over: Strukton en zijn markten: www.strukton.nl Financiële gang van zaken en jaarrekening: www.strukton.nl/jaarverslag Risicomanagement en Corporate Governance: www.strukton.nl (zie ‘Financiën en governance’) MVO-beleid van Strukton: www.strukton.nl/mvo Strukton als werkgever: www.werkenbijstrukton.nl

werken in Stockholm. Strukton heeft in 2012 geen nieuwe pps-projecten aan zijn orderportefeuille kunnen toevoegen. Pure overmacht was de wending in de aan­ besteding voor het project RegioTram Groningen, dat eind 2012, in de laatste fase van de aanbesteding, is stopgezet vanwege politieke ontwikkelingen. Strukton was een van de twee overgebleven partijen voor de opdracht en had maximale investeringen gedaan om de aanbesteding gegund te krijgen. Het spreekt voor zich dat deze investeringen drukken op het resultaat. Strukton hecht eraan het belang van professioneel opdrachtgeverschap te benadrukken; dit is een randvoorwaarde om pps in de toekomst als realiseerbare contractvorm te behouden. De deelname aan een aanbesteding vergt een forse investering van mensen en middelen en daarom is het van groot belang te kunnen vertrouwen op de opdrachtgever, die op zijn beurt afhankelijk is van deelname van voldoende partijen. Door opdrachten van de markt te halen, zeker in een late fase van de aanbesteding, komt de deelname van opdrachtnemers onder druk te staan.

In 2012 heeft Strukton een redelijk resultaat geboekt, zeker in het licht van de huidige markt­omstandigheden. Strukton verwacht dat het nog enkele jaren duurt voordat de markt een opleving vertoont. Mede daarom is in 2012 gekozen voor een meer

Bericht van de directie

internationale inzet van de specialismen die Strukton in huis heeft. Daarnaast kiest Strukton daar waar mogelijk voor een integrale aanpak van opdrachten. Dit sluit aan bij de ontwikkelingen in de markt, waar opdrachtgevers de hele zorg voor een project voor een lange periode willen overdragen.

10

Resultaat en omzet Strukton heeft een redelijk resultaat geboekt. Als gevolg van de marktomstandig­ heden is het operationeel resultaat lager uitgekomen dan in 2011. Het nettoresultaat is hoger dan in 2011 vanwege twee eenmalige baten. Het betreft de badwill inzake de acquisitie van wegenbouwer Ooms Nederland Holding bv en de belastingbate uit de formele liquidatie van een buitenlandse vestiging. De omzet was in 2012 iets hoger dan het jaar ervoor. Dit wordt in belangrijke mate veroorzaakt door de overname van de wegenbouwactiviteiten van Ooms Nederland Holding bv. Exclusief deze overname is de omzet licht gedaald. Een positieve invloed op de omzet is afkomstig van de projecten De Groene Loper bij de A2 in Maastricht en de A15 Maasvlakte-Vaanplein bij Rotterdam, die beide in 2012 ten volle tot uitvoering zijn gekomen. Strukton opereert in een nog altijd krimpende markt. Ook in andere sectoren wordt de recessie gevoeld, maar in de bouwsector is het effect nog groter, mede door de teruglopende overheidsbestedingen. Er wordt wel geïnvesteerd in infrastructuur, maar het is moeilijker om opdrachten te verwerven. Al heeft de sector de ambitie om de kwaliteit van de bieding het zwaarst te laten wegen, in de praktijk is vooral de prijs waarvoor het werk wordt aangeboden vaak nog doorslaggevend. De orderportefeuille is eind 2012 op nagenoeg hetzelfde niveau als in 2011. Strukton heeft in 2012 veel geïnvesteerd in aanbestedingen. Dat leverde meerdere successen op, waaronder de gunning van het project Meppelerdiepsluis en het samenwerkingsverband Bestevaer, een joint venture van het Zeeuwse Admiraal De Ruyter Ziekenhuis, Strukton Worksphere en Facilicom. Daarnaast verwierf Strukton Rail nieuwe contracten voor het beheer en onderhoud van twee railnet-

Markten In 2012 heeft Strukton een vervolg gegeven aan het bevorderen van de integraliteit van de onderneming. Dit is een logische stap die past bij de ontwikkelingen in de markt, waar opdrachtgevers vragen om totaal­oplossingen en de hele zorg voor een project voor een lange periode willen overdragen. Strukton opereert in drie markten, te weten railsystemen, civiele infrastructuur en gebouwen. Door de integrale aanpak in combinatie met de inzet van innovatieve technologieën is Strukton in staat grote complexe werken uit te voeren. Railsystemen In 2012 heeft Strukton Rail gestuurd op consolidatie en uniformering van de werkprocessen. Strukton Rail opereert in de Europese markt en de machines worden zelfs ingezet tot in Australië. In Nederland is het prijsniveau van de aanbestedingen op spooronderhoud nog nooit zo laag geweest. In deze markt blijft Strukton zich hard maken voor kwalitatief hoogwaardig spoor, vakmanschap en veiligheid op de lange termijn. In Zweden en België heeft Strukton Rail goed gepresteerd en ook Strukton Systems liet goede resultaten zien. De overdracht van 50% van de aandelen van Europool, moedermaatschappij van Eurailscout, aan het Franse spoorbedrijf SNCF biedt kansen op de Franse spoormarkt. De andere 50% is in eigendom gebleven van Strukton Rail.

■

11

Bericht van de directie

Daarnaast kijkt Strukton Rail naar mogelijkheden binnen internationale nichemarkten, onder andere op het gebied van assetmanagement, rolling stock en het Preventief Onderhoud- en Storings­diagnosesysteem Strukton (POSS).

Duurzaamheid Voor Strukton is maatschappelijk verantwoord ondernemen een vanzelfsprekende keuze binnen de bedrijfsvoering. Denken in levensduur zit in het DNA van het bedrijf, wat zich bijvoorbeeld uit in zorgvuldig omgaan met restmaterialen, verantwoord omgaan met energie en het bieden van een veilige werkomgeving. In projecten en aanbestedingen is er, mede op verzoek van de opdrachtgever, veel aandacht voor duurzaamheid. Doordat Strukton hoog scoort op de CO2-prestatieladder profiteert het van een gunningsvoordeel door de opdrachtgever. Daarnaast krijgt Strukton steeds meer verzoeken van opdrachtgevers voor het toepassen van duurzame innovaties.

Civiele infrastructuur De aankoop van wegenbouwer Ooms door Strukton Civiel zorgde voor een groeisprong. Daarnaast kwamen de projecten De Groene Loper bij de A2 in Maastricht en de A15 Maasvlakte-Vaanplein bij Rotterdam in uitvoering, waardoor de omzet van Strukton Civiel toenam met EUR 108 miljoen. De deelbedrijven van Strukton Civiel presteerden redelijk, waarbij vooral Terracon in positieve zin opviel. Ondanks grote inspanningen van Strukton Civiel en Strukton Integrale Projecten is in deze markt onvoldoende succes geboekt bij aanbestedingen. Een verdere focus moet gaan zorgen voor een succesvoller verloop. Ook wordt nadrukkelijker gekeken naar kansen in het buitenland, waar Strukton Civiel met zijn specialismen – onder andere afzinktechnieken, onderwater­beton, fundatietechnieken en bitumenkennis – opdrachtgevers ten dienste kan zijn.

■

Internationale markten hebben baat bij niches van Strukton Rail, zoals het Preventief Onderhoud- en Storingsdiagnosesysteem Strukton (POSS).

Gebouwen Strukton Worksphere en Strukton Bouw zijn in 2012 nog nauwer gaan samenwerken om het marktgebied gebouwen beter te kunnen bedienen. De klant wil de zorg voor zijn gebouw steeds vaker uitbesteden op basis van gecontracteerde prestaties en gedefinieerde functionaliteit en steeds minder op basis van nauwkeurig omschreven gedetailleerde bestekken. Strukton kan deze klant ontzorgen door verantwoordelijkheid te nemen voor het ontwerp, de realisatie (bouw en installaties) en het beheer en onderhoud (bouwkundig, installatietechnisch en energie). Ook de financiering kan Strukton voor zijn rekening nemen, door de financial managers van Strukton Integrale Projecten bij het project te betrekken. Hierdoor kan de klant zich concentreren op zijn primaire proces en is hij verzekerd van een veilige, comfortabele en duurzame werk- en verblijfsomgeving. Strukton Worksphere behaalde in 2012 een positief resultaat. De pps-projecten Dienst Uitvoering Onderwijs en Belastingdienst Groningen, de Kromhout Kazerne en het ministerie van Financiën zijn in de exploitatiefase en verlopen naar wens. De inspanningen voor aanbestedingen, waar Strukton Integrale Projecten zijn kennis heeft ingebracht, heeft geleid tot diverse nieuwe contracten. Strukton Bouw had een moeilijk jaar als gevolg van de voortdurende recessie.

Vooruitblik Strukton zal in 2013, net als in voorgaande jaren, investeren in innovatieve technologieën om zich daarmee verder te onderscheiden. Kennisdeling is dan ook een belangrijk onderwerp binnen de organisatie. Een van de manieren om dat te doen, is het bundelen van kennis in de EMVI-bibliotheek. In deze bibliotheek zijn alle documenten verzameld die we in de afgelopen jaren hebben ontwikkeld voor tenders met de Economisch Meest Voordelige Inschrijving (EMVI), onder andere over omgevingsmanagement. Daarnaast heeft Strukton plannen voor de oprichting van een research- en ontwik­ kelcentrum in Twente. In dat centrum willen we nieuwe technieken ontwikkelen en bestaande technieken verder uitwerken, om zodoende ons innoverende en state-of-the-art karakter te bestendigen. Te denken valt aan het verder ontwikkelen van tractiesystemen en meettreinen en verkeers- en tunneltechnische installaties. In uitdagende marktomstandigheden is het extra belangrijk om je te onderscheiden. Het vergt veel veerkracht van de medewerkers om telkens weer dat stapje extra te zetten dat nodig is tijdens deze economisch moeilijke tijden. Ik waardeer hun loyaliteit en wil hen bedanken voor hun inzet, waarmee we positieve resultaten hebben bereikt. Samen met hen wil ik bouwen aan een beter bedrijf voor de toekomst.

■

12

Strukton zal in 2013 verder investeren in innovatieve technologieën.

Utrecht, 5 april 2013 Gerard Sanderink Directievoorzitter 13

Railsystemen In 2012 heeft Strukton Rail een redelijk resultaat weten te realiseren, zeker in het licht van de lastige marktomstandigheden. De omzet was goed, vrijwel gelijk aan 2011. Strukton maakt zich hard voor verantwoord spooronderhoud waarbij de kwaliteit van het spoor op langere termijn gewaarborgd blijft.

14

Resultaat Strukton Rail realiseerde in 2012 een omzet van EUR 573,8 miljoen. Het operationeel resultaat kwam uit op EUR 27,8 miljoen. In Nederland heeft Strukton Rail een positief resultaat geboekt, in een zeer spannende markt. In België, Zweden en Denemarken zijn de resultaten goed en groeit de markt. In Duitsland realiseerde Strukton Rail een break-even resultaat. In Italië heeft Strukton Rail zich goed staande weten te houden in de krimpende markt. De resultaten van Strukton Systems waren positief, die van Strukton Rolling Stock waren licht negatief. De investeringen in diverse productontwikkelingen bieden echter een goed perspectief. Eurailscout leverde in 2012 een break-even resultaat.

Foto’s van links naar rechts: • In 2012 is de nieuwe werkplaats van Strukton Rail in Zutphen in gebruik genomen. • Het windpark Riffgat zal vanaf de zomer van 2013 energie leveren aan het Duitse net. • Wissels monitoren via POSS op de tablet.

Overnames In 2012 heeft Strukton Rail een 50%-aandeel verworven in A1 Electronics. De onderdelen van A1 Electronics zijn voor Strukton Systems en Strukton Rolling Stock van strategisch belang. De printplaten en de elektrische en elektronische componenten van A1 Electronics worden onder andere in treinsystemen gebruikt. Door deze aankoop blijft de kwaliteit hiervan geborgd. Ook heeft Strukton Rail per 1 januari 2013 Centric TSolve overgenomen, dat is gespecialiseerd in zeer hoogwaardige elektronica, embedded software en projectmanagement. Strategie De strategie om als Europees bedrijf bij te dragen aan aantrekkelijk treinverkeer en spoorvervoer, zowel binnen als buiten Europa, is in 2012 onverminderd voortgezet. De accenten in de strategie liggen op schaalhandhaving en -vergroting in de Europese landen waar Strukton Rail actief is, om daarmee ook de bezettingsgraad van de

15

hoogmechanisch werkende productiemachines te garanderen. Voor de specialismen uit de bedrijfsonderdelen Strukton Systems, Strukton Rolling Stock, Strukton Rail Equipment en de deelneming Eurailscout wordt constant gekeken naar mogelijkheden wereldwijd. Visie Strukton Rail heeft in 2012 samen met advies- en ingenieursbedrijf Movares namens de hele spoorbranche een visie ontwikkeld op het Nederlandse spoor. De essentie van de visie is dat er een simpel en robuust spoorsysteem moet komen op basis van een breed gedragen langetermijnvisie. Alleen op deze manier kan het spoor een wezenlijke bijdrage leveren aan een duurzaam en economisch vitaal Nederland. Het spoor in Nederland behoort tot de drukst bereden trajecten ter wereld. Goed onderhoud is daarom van essentieel belang. In deze markt met grote prijsdruk blijft Strukton zich hard maken voor kwalitatief hoogwaardig spoor, vakmanschap en veiligheid op de lange termijn. Strukton is er een voorstander van dat spoorwerk gebeurt in gezonde concurrentie, die aanbieders dwingt efficiënt en innovatief te werk te gaan. Voor een kwalitatief goed spoor op lange termijn is niet alleen storingsherstel nodig, maar ook preventief onderhoud. Duurzaamheid Net als in voorgaande jaren wist Strukton Rail trede 5 op de CO2-prestatieladder te behouden. Op de pas geïntroduceerde veiligheidsladder heeft het bedrijf trede 3 gehaald. In 2012 heeft Strukton Rail een reductie van 4%, gerelateerd aan de geactiveerde productie, weten te realiseren op zijn CO2-footprint. Dit was mede dankzij een energiezuiniger autobeleid en de andere maatregelen uit het CO2-reductieprogramma.

Civiele infrastructuur In een concurrerende markt heeft Strukton Civiel in 2012 een redelijk resultaat behaald. Het jaar stond vooral in het teken van twee megaprojecten die volop tot uitvoering kwamen: de Groene Loper bij de A2 in Maastricht en het pps-project A15 Maasvlakte-Vaanplein bij Rotterdam.

16

Resultaat Strukton Civiel wist in 2012 een omzet te realiseren van EUR 407,1 miljoen. Het operationeel resultaat kwam uit op EUR 18,2 miljoen. De orderportefeuille is stabiel, zowel wat betreft landelijke werken als op regionaal niveau. Er is daarmee een verbetering zichtbaar ten opzichte van 2011. Strategie Een van de ambities van Strukton Civiel is het verkrijgen van landelijke dekking als wegenbouwer. Per januari 2012 is daarom wegenbouwer Ooms toegevoegd aan het bedrijf. Ooms is actief in het westen van Nederland. In combinatie met de aankoop van Reef Infra in 2006, dat zijn activiteiten ontplooit in het oosten, verstevigt Strukton Civiel zijn landelijke dekking in de wegenbouw. Ook krijgt het bedrijf dankzij de aankoop een betere positie in grote geïntegreerde infracontracten. In het verslagjaar is bovendien gestart met de verwerving van wegenbouwer Rasenberg in het zuiden van het land. Begin 2013 is over deze acquisitie definitieve overeenstemming bereikt. Strukton Civiel richt zich in zijn strategie op drie pijlers: grote complexe landelijke projecten, regionale en gemeentelijke opdrachten en opdrachten waarbij Strukton Civiel zijn specialistische kennis kan inzetten, zowel in Nederland als daarbuiten. Strukton Civiel streeft ernaar om binnen vijf jaar 20% van de omzet te realiseren in buitenlandse projecten. Tenderen op internationale civiele opdrachten gebeurt zeer

Foto’s van links naar rechts: • De contouren van de dubbeldekstunnel in de A2 bij Maastricht zijn al goed zichtbaar. • Werkervaringsplaatsen bij de A2 in Maastricht. • Voor de Noord/Zuidlijn zijn in 2012 drie tunneldelen afgezonken in het IJ.

17

gericht, waarbij met name in het Midden-Oosten kansen liggen. Ook zoekt Strukton Civiel naar mogelijkheden om met zijn specialismen opdrachtgevers in het buitenland ten dienste te zijn: de afzinktechnologie van Strukton Immersion Projects, de specialistische funderingstechnieken van deelbedrijf Terracon en de bitumenkennis van deelbedrijf Ooms. Verder volgt Strukton Civiel de leads die door zusterbedrijf Oranjewoud in gang worden gezet. Er is binnen Strukton Civiel veel aandacht voor het versterken van de commerciële attitude om klantenbinding te bevorderen en leads beter te benutten. Duurzaamheid Strukton is een van de initiatiefnemers van Green Deal Beton Concreet 1.0. Dit convenant, dat op 15 november 2012 werd ondertekend door bedrijven uit het MVO Netwerk Beton, is een vervolg op de Green Deal Beton uit 2011. Het doel is de betonketen te verduurzamen, tot 100% duurzaam in 2050. In 2012 hebben de ondertekenaars afspraken gemaakt over de korte termijn. Zo staat er in de Green Deal Beton Concreet 1.0 onder andere dat de partners waar mogelijk secundaire grondstoffen gebruiken om beton te maken en klinkerarme bindmiddelen en klinkerarm beton gebruiken. Strukton Civiel paste het gebruik van secundair beton als grondstof al toe in het project Dienst Uitvoering Onderwijs en Belastingdienst in Groningen. Het beton van de gesloopte kantoortorens heeft Strukton Civiel gebruikt voor de ondergrondse parkeergarage.

Gebouwen In 2012 hebben Strukton Worksphere en Strukton Bouw de samen­ werking verder geïntensiveerd. Hiermee speelt Strukton in op de wensen van de klant, die de totale zorg voor zijn gebouw uitbesteedt. Strukton neemt

Resultaat Strukton Worksphere heeft in 2012 met EUR 5,1 mln een positief resultaat behaald, wat gezien de huidige markt een goede prestatie is. Op de utiliteitsmarkt is veel leegstand en dat terwijl inmiddels al een derde van deze markt is verdwenen. De omzet bedroeg EUR 219,2 mln. Strukton Bouw heeft veel last van de voortdurende recessie, wat leidde tot een teleurstellend resultaat van EUR 5,5 mln negatief. De omzet bedroeg EUR 154,2 mln. Het gevolg van de resultaten en de krimpende orderportefeuille is dat er kleine aanpassingen nodig waren in het personeelsbestand. Strukton Bouw heeft bouwbedrijf Van Straten in Eindhoven overgenomen. Door de overname versterkt Strukton Bouw zijn positie in Eindhoven en omgeving en garandeert het de continuïteit van onder andere het project Internationale School Eindhoven.

Foto’s van links naar rechts: • Het pps-project Kromhout Kazerne in Utrecht. • Concerthal Ziggo Dome, met een capaciteit van 17.000 toeschouwers. • Strukton verzorgt klimaat, licht en de brandveiligheidstechniek in het Chassé Theater in Breda.

steeds vaker de rol van regisseur op zich.

18

Strategie De laatste jaren is in het marktgebied gebouwen een trendverschuiving zichtbaar, waarbij de nadruk niet meer ligt op nieuwbouw, maar op herstructurering en vernieuwing. Strukton Worksphere en Strukton Bouw spelen hierop in door revitaliseringsconcepten aan te bieden, waarbij vanuit een levensduurbenadering naar vastgoed wordt gekeken. Gebouwen worden aangepast aan de huidige eisen voor comfort en indeling en worden bovendien veel energiezuiniger. Strukton heeft hier inmiddels veel ervaring mee opgedaan en heeft in 2012 veel geïnvesteerd in het verfijnen van deze formule. Het bedrijf zette zijn bewezen ervaring kracht bij met de omarming van de campagne van oud-president Bill Clinton. Hij schreef het boek Geef en verander de wereld, waarin hij gebouwen aanwijst als de grote vervuilers, die 50% tot 70% van de CO2-uitstoot veroorzaken. Hij pleit dan ook voor het energiezuinig maken van

19

kantoren. Strukton heeft in 2012 diverse lezingen georganiseerd om het belang hiervan te benadrukken en de kennis op dit vlak over het voetlicht te brengen. Strukton acteert daarin steeds meer in de rol van regisseur. De trend in de markt is om als opdrachtgever niet meer al het onderhoud onder te brengen bij verschillende partijen, maar het uit te besteden aan één partij die de regie voert. De samenwerkings- en contractvormen bij revitalisering bieden die mogelijkheid. Duurzaamheid In 2012 was Strukton Worksphere betrokken bij de lancering van het ESCoNetwerk, een initiatief van Agentschap NL en ketenpartijen in de bouwsector. Dit netwerk is een onafhankelijk platform voor publieke en private partijen, met als doel betere beslissingen rondom Energy Service Companies (ESCo’s) te stimuleren door optimale communicatie en informatievoorziening. Het ESCoNetwerk onderzoekt mogelijkheden voor businesscases en ondersteunt opdrachtgevers bij het formuleren van de aanbestedingseisen, onder andere op het gebied van duurzaamheid. De lancering van de Clinton-campagne vond plaats tijdens de Dutch Green Building Week in september, waarvan Strukton in 2012 hoofdsponsor was en dat ook in 2013 zal zijn. Op 16 januari 2013 heeft Strukton Worksphere zijn zelfverklaring NEN-ISO 26000 gepubliceerd op het publicatieplatform van NEN. Hiermee is Strukton Worksphere in Nederland het eerste installatie- en bouwbedrijf met deze publicatie.

Innovatieve technologieën De kracht van Strukton ligt in het volbrengen van complexe projecten op het gebied van gebouwen en infrastructuur. Door innovatieve technologieën te combineren met een integrale aanpak laat Strukton klanten optimaal profiteren van zijn kennis en kunde.

Revitaliseren Een andere innovatie die Strukton veelvuldig toepast, is revitalisering. Revitalisering van vastgoed betekent letterlijk een gebouw nieuw leven inblazen. Dat kan bijvoorbeeld door aanpassingen op installatietechnisch vlak, zodat dit aan de huidige comfort- en duurzaamheidseisen voldoet. Zo heeft Strukton Worksphere negen zwembaden in Rotterdam gerevitaliseerd – en verduurzaamd – via een Energy Service Company, die Strukton speciaal voor dit project heeft opgericht. In een onderhouds- en energieprestatiecontract, dat uniek is in Nederland, is vastgelegd hoeveel energiebesparing Strukton zal realiseren. En die is niet mals: de klant kan rekenen op een gegarandeerde besparing op de energiekosten van 34%. Niet alleen gebouwen komen in aanmerking voor revitalisering. Ook bruggen en treinen kunnen een tweede leven krijgen. Zo werkt Strukton Civiel aan de renovatie van de Waalbrug bij Ewijk in de A50. De werkzaamheden, die de levensduur van de brug met dertig jaar verlengen, zijn in het najaar van 2012 gestart. Strukton Civiel zal de brug onder meer opvijzelen zodat de doorvaarthoogte voldoet aan de huidige scheepvaarteisen. Daarnaast voorziet Strukton Civiel de brug van HogeSterkteBeton. Strukton Rolling Stock revitaliseert treinen door bestaande componenten te vervangen en nieuwe systemen te integreren. Zo reviseert Strukton Rolling Stock metrovoertuigen in Toulouse door onder meer het vervangen van de boordnetomzetters.

Strukton zoekt naar oplossingen voor problemen die onoplosbaar lijken, verbetert technieken die niet te verbeteren lijken en is altijd bezig met het perfectioneren van werkmethodieken. Dat zit in het DNA van de organisatie. Het streven is, door het toepassen van innovatieve technologieën, een nog hogere toegevoegde waarde te leveren en daarmee een onderscheidende positie in de markt te creëren. Monitoren Een goed voorbeeld van een innovatieve technologie die Strukton in alle markten toepast, is monitoring. Monitoring is het continu observeren en registreren van activiteiten. Dit stelt bouwteams in staat om tijdig, en indien nodig acuut, in te grijpen, bij te sturen en zaken aan te passen. De integrale aanpak van Strukton is hier goed zichtbaar. Zo heeft Strukton Rail in samenwerking met Strukton Civiel een systeem ontwikkeld voor het bewaken van bouwputten. Hiermee worden onder andere de grondverplaatsing, waterdruk en posities van belendingen continu gemeten. Een alarmfunctie zorgt ervoor dat tijdig kan worden ingegrepen. Deze vorm van monitoring past Strukton onder meer toe bij de verbreding van de A15 tussen de Maasvlakte en het Vaanplein en bij het project De Groene Loper bij de A2 in Maastricht.

Op de volgende pagina’s vindt u meer innovatieve technologieën waarmee Strukton u verder kan brengen.

20

21

Innovatieve technologieën voor railsystemen POSS: is 24 uur per dag, 7 dagen per week

■ 

■

De ultra light powermodule: weegt slechts 20 kilo. Het complete

■ 

beschikbaar.

tractiesysteem weegt maar 100 kilo

voorkomt 50% tot 70% van de storingen.

en meet 1,4 x 0,56 x 0,32 meter.

bewaakt wereldwijd meer dan 3.000 wis-

■ 

levert voor een installatie met deze

■ 

sels en is daarmee het meest toegepaste

beperkte afmetingen zeer veel

wisselmonitoringsysteem in de wereld.

vermogen (300 kW).

monitort daarnaast onder andere assen-

■ 

Preventief onderhoud voorkomt storingen Spoorvervoer met zo min mogelijk oponthoud. Dat is wat de hedendaagse reiziger verwacht en dat is dan ook het doel van menig politicus, spoorbeheerder en spooraannemer. Zij hebben er belang bij om storingen zoveel mogelijk te voorkomen. Dat kan onder meer door storingsgevoelige onderdelen te meten en monitoren. Het Preventief Onderhoud- en Storingsdiagnosesysteem Strukton (POSS) doet dat continu. Het bewaakt onder andere wissels, wisselverwarming, treinen en overwegen. De toepassing van POSS op wissels gebeurt met meetunits, die niet in de wissel zelf worden aangebracht, maar in een kastje naast het spoor. Het voordeel daarvan is dat het spoor niet buiten dienst hoeft te worden gesteld. POSS registreert het stroomverbruik van de wissel. Verbruikt een wissel meer stroom dan normaal, dan kan het zijn dat er bijvoorbeeld een steen in de weg ligt. POSS geeft dan direct een signaal af. De spoorwegbeheerder of onderhoudsengineer kan vervolgens ingrijpen en daarmee een storing voorkomen. De actuele gegevens van POSS zijn via internet altijd en overal beschikbaar voor de gebruiker, die kan inloggen op de POSS-cloud.

tellers, wisselverwarming en overwegen. houdt ook treinen in de gaten.

■ 

22

23

Lichtgewicht powermodule voor monorailsystemen Het cruciale onderdeel van een treinvoertuig is het tractiesysteem, de aandrijving. De powermodule in het tractiesysteem vormt de spanning van de bovenleiding om naar een voor de motor behapbaar voltage. Zonder deze omvorming zou de motor ontploffen. De motor verbruikt namelijk een steeds wisselende spanning: meer bij het optrekken en minder bij het remmen. Strukton Rail levert tractiesystemen voor verschillende typen treinen: zware tractie voor locomotieven van goederentreinen, middelzware tractie voor reizigerstreinen en lichte tractie voor bijvoorbeeld metro’s en trams. Strukton Rolling Stock ontwierp voor de monorailvoertuigen in het Maleisische Kuala Lumpur de ultra light powermodule. De module weegt slechts twintig kilo en de volledige tractie-installatie weegt nog geen honderd kilo. Ook door geïntegreerde schakelingen te gebruiken, is gewichtsbesparing gerealiseerd. Dit is cruciaal, want elke kilo teveel kan de balans van het voertuig verstoren. De componenten van de tractiemodule worden aangestuurd door software, die Strukton Rolling Stock zelf ontwikkelde. Dit is de crux van de module; zonder software doen de onderdelen niets.

Innovatieve technologieën voor civiele infrastructuur OPA-8 ■

Afzinktunnels

kan minimaal twaalf jaar mee.

De tunnel onder het IJ en Amsterdam

■ 

wordt door Strukton Civiel ontwikkeld

Centraal Station (700 meter) bestaat uit

voor de verbreding van de A15 tussen

vier tunneldelen. Het tunneldeel onder

de Maasvlakte en het Vaanplein.

het station weegt 21.000.000 kilo,

wordt in één laag aangebracht en is

de andere drie 12.000.000 kilo.

gemakkelijker te verwerken.

In het najaar van 2012 is het laatste

■ 

■ 

tunneldeel afgezonken. Andere grote afzinkprojecten die

■ 

Strukton Civiel voltooide, zijn de tunnels

Afzinken met militaire precisie Wereldwijd wordt Strukton gevraagd voor het afzinken van tunnels. Met de ontwikkelde afzinktechniek kunnen tunneldelen tot op de millimeter nauwkeurig op de zee- of rivierbodem worden geplaatst. Zodra het tunneldeel op de bodem is afgezonken, rust het op tijdelijke fundatietegels. Daarna krijgt het met behulp van hydraulische vijzels zijn exacte eindpositie en wordt het waterdicht aangesloten op het landhoofd of een voorgaand tunnelelement. Bij het afzinken van het tunneldeel onder Amsterdam Centraal Station voor de Noord/ Zuidlijn koos Strukton Civiel voor een iets andere aanpak. De bodem onder het tunneldeel kon namelijk beschadigen onder het gewicht van de tunnel. Daarom besloot Strukton Civiel het tunneldeel tijdelijk op te hangen aan de stationsvloer boven de tunnel. Nadat het tunnelelement in de exacte positie was gebracht, werd het, op gebruikelijke wijze, onderstroomd met zand en kon de ophanging kon worden losgekoppeld.

in Zuid-Korea (3,2 kilometer) en in het Ierse Limerick (500 meter).

24

25

Asfalt met een langere levensduur Voor de aanleg van wegen wordt in Nederland zeer open asfaltbeton (ZOAB) gebruikt. Strukton Civiel werkt op dit moment binnen A-Lanes aan de verbreding van de A15 tussen de Maasvlakte en het Vaanplein en ontwikkelt daarvoor samen met Ballast Nedam, Strabag en Rijkswaterstaat een nieuw type asfalt: open poreus asfalt met een steenslag tot acht millimeter (OPA-8). Dit is duurzamer dan ZOAB, dankzij de combinatie van speciaal geprepareerde steenslag, een hoge kwaliteit polymeergemodificeerde bitumen en innovatieve aanbrengtechnieken. OPA-8 komt oorspronkelijk uit Duitsland en is door onder andere Reef Infra en Ooms Civiel, beiden onderdeel van Strukton Civiel, verder doorontwikkeld om de levensduur en de geluidsreductie te optimaliseren. A-Lanes verwacht dat OPA-8 minstens twaalf jaar mee kan, terwijl ZOAB (hier in 2-laags versie) na acht jaar moet worden vervangen. Deze langere levensduur scheelt kosten, afval en overlast voor de weggebruiker. Bovendien is OPA-8 sneller te verwerken: één laag volstaat, tegenover twee lagen bij 2-laags ZOAB.

Innovatieve technologieën voor gebouwen

Het luchtbehandelingssysteem garandeert op elk moment voldoende

■ 

verse lucht in alle ruimtes van de

betekent kostenbesparing door efficiënter onderhoud. leidt tot een lager energieverbruik.

Internationale School Eindhoven en

■ 

reageert op veranderingen in een ruimte.

■ 

verbruikt gemiddeld 75% tot 80% minder

■ 

energie dan conventionele systemen.

■ 

■ 

vergroot het comfort. ontzorgt de klant. is ook van grote waarde in tenders;

verbruikt ’s zomers 1 kWhe om gemid-

simulatietools kunnen de energiebe-

deld 6 kWh koelvermogen te leveren.

sparingspotentie van een gebouw

’s Winters is er met de omkeerbare

voorspellen en de gevolgen van ont-

warmtepomp 1 kWhe nodig voor

werpaanpassingen inzichtelijk maken.

■ 

26

Technisch beheer op afstand ■ 

4,5 kWh warmte.

27

Uniek luchtbehandelingsysteem zorgt voor een prettig binnenklimaat Voor de Internationale School Eindhoven ontwierp Strukton een duurzaam luchtbehandelingsysteem, dat frisse lucht garandeert voor de leerlingen. Het systeem bestaat uit twee delen. Het eerste is een intelligente luchtbehandelingskast, dat in opdracht van Strukton is gemaakt door fabrikant Menerga, voor de toevoer, de afvoer en de juiste nabehandeling van de lucht. Daarnaast is er het distributiesysteem om de lucht op de juiste plaats te krijgen en weer af te voeren. In elke ruimte – voornamelijk klaslokalen – zit een CO2-opnemer. Deze meet hoeveel CO2 er in een ruimte is – uitgeademd door de aanwezige leerlingen. Zo wordt de variatie in luchthoeveelheid bepaald, binnen een vastgesteld minimum en maximum. De luchtbehandelingskast bevat adiabatische koeling: koeling door het verdampen van water. Om het water te laten verdampen, is warmte nodig. Die onttrekt de luchtbehandelingskast aan de warme lucht die uit de klaslokalen komt. Die lucht wordt vervolgens intensief bevochtigd en afgekoeld. Twee warmtewisselaars dragen de kou daarna over op de warme toevoerlucht die daardoor afgekoeld de lokalen instroomt. Technisch beheer op afstand Ging een monteur van Strukton Worksphere voorheen met zijn gereedschapskist op pad om technische installaties te onderhouden en storingen op te lossen, tegenwoordig is de installatietechniek veel digitaler. Dat maakt de weg vrij voor technisch beheer op afstand. Sensoren meten de prestaties van een installatie en geven een seintje bij afwijkingen – en dus mogelijke storingen. De operator op kantoor die de installatie beheert, kan een monteur op pad sturen. De monteur kan vervolgens gericht te werk gaan. Hij weet waar hij het probleem moet zoeken en weet welke onderdelen hij mee moet nemen om de storing op te lossen. Een ander voordeel van de digitalisering is dat Strukton Worksphere efficiënter onderhoud kan plegen. De metingen geven bijvoorbeeld aan of een filter toe is aan vervanging of nog een poosje mee kan. Strukton Worksphere kan de noodzaak van onderhoud zo voorspellen, storingen voorkomen en de werking van installaties optimaliseren. Dat betekent minder storingen, minder kosten, minder energieverbruik en meer comfort voor de klant.

Strukton denkt vanuit levensduur, voor projecten, mens en natuur. Strukton is ervan overtuigd dat dit motto noodzakelijk is voor de continuïteit

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

van de onderneming. Alleen vanuit deze basishouding is het nu en in de toekomst mogelijk om op een concurrerende en innovatieve wijze de vraagstukken van klanten op te lossen.

Strukton helpt zijn klanten in toenemende mate met de invulling van hun eigen duurzaamheidsdoelstellingen en denkt hierbij vanuit levensduur. Een goed voorbeeld is het verduurzamen van gebouwen, een markt waarin Strukton steeds meer de positie inneemt van thougth leader. Strukton heeft de campagne omarmd van oud-president Bill Clinton, ‘Geef en verander de wereld’, om dit streven te realiseren. De lancering van deze campagne vond plaats in september tijdens de Dutch Green Building Week, waarvan Strukton hoofdsponsor was. Tijdens deze week worden duurzame initiatieven in de bouw onder de aandacht gebracht. Het doel is om te laten zien welke belangrijke rol duurzame gebouwen spelen in gezondere, duurzamere gemeenschappen. Als hoofdsponsor organiseerde Strukton vijftien bijeenkomsten, verspreid over Nederland, om kennis over het revitaliseren en verduurzamen van gebouwen met klanten en andere belanghebbenden te delen. Strukton heeft hiermee inmiddels veel ervaring opgedaan, onder andere via de ESCo-formule (onderhouds en energieprestatiecontract) bij de Rotterdamse zwembaden, en vindt het belangrijk de opgedane ervaringen te delen.

■

Vijf duurzaamheidsprogramma’s In 2012 zijn belangrijke stappen gezet naar het verder verfijnen van maatschappelijk verantwoord ondernemen binnen het eigen bedrijf. Alle bestaande initiatieven, innovaties en projecten zijn gebundeld binnen vijf duurzaamheidsprogramma’s: Duurzame mobiliteit, Grondstofrecyling, ICT & Energiebesparing, Energie­ besparing in eigen huis en Duurzame innovaties.

28

29

Programma 1: Duurzame mobiliteit Het programma ‘Duurzame mobiliteit’ raakt de grootste bron van Struktons CO2uitstoot: het wagenpark. Het spreekt voor zich dat Strukton veel inspanningen levert om deze uitstoot te laten dalen. Een van die maatregelen is het programma e-Driver, waarmee in 2012 een pilot is gestart. e-Driver is een online cursusprogramma gericht op zowel veiligheid van de bestuurder en zijn passagiers als op zuinigheid in het verkeer. De pilot verliep zeer succesvol. De ruim 200 pilot-deelnemers realiseerden zonder al te grote inspanning in een half jaar tijd een besparing van 8%. Inmiddels volgen zo’n 1.800 medewerkers de trainingen van e-Driver. Een andere maatregel om de uitstoot van het wagenpark terug te dringen, is een aanpassing van de leaseregeling. Medewerkers zijn bij de keuze voor een nieuwe leaseauto verplicht om te kiezen voor een model dat op diesel rijdt. Naar schatting zal dat een energiebesparing opleveren van 15%. Vanaf 2013 wordt de leaseregeling nog verder aangepast en wordt de keuze voor een zuinigere auto nog aantrekkelijker. Ook de inzet van elektrische auto’s, het stimuleren van gebruik van openbaar vervoer en de campagne ‘Band op spanning’ maken deel uit van het programma ‘Duurzame mobiliteit’. Verder ziet Strukton dat steeds meer medewerkers gebruikmaken van videoconferencing. Dat scheelt een groot aantal gereden kilometers, zeker wanneer het vergaderingen betreft tussen medewerkers die verspreid over Nederland en daarbuiten werken. Met name bij Strukton Worksphere heeft videoconferencing een enorme vlucht genomen.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

In 2012 zijn voorbereidingen getroffen voor trainingen in Het Nieuwe Draaien. In deze trainingen, een variant op Het Nieuwe Rijden, leren machinisten van grondverzetmachines zuiniger om te gaan met hun werktuig. In 2013 is gestart met het geven van de trainingen. Het Nieuwe Draaien is een samenwerking tussen ketenpartners, Stichting Natuur en Milieu en BMWT, de branchevereniging voor mobiele werktuigen. ■

Per 1 januari 2013

■

is Strukton volledig overgestapt op groene stroom.

30

Programma 2: Grondstofrecyling In het programma ‘Grondstofrecycling’ is een belangrijke rol weggelegd voor Afvalbank Nederland, het onderdeel van Strukton dat verantwoordelijk is voor de verwerking en het hergebruik van afvalstromen van Struktonprojecten. Strukton ziet afval als faalkosten en wil die uiteraard zo laag mogelijk houden. Vanuit dat oogpunt is het ook het meest optimaal om te voorkomen dat afval ontstaat, dit zorgt tevens voor de minste milieubelasting. Als er toch afval ontstaat, dan hergebruikt Strukton dit, zoals is gedaan bij het project Dienst Uitvoering Onderwijs en Belastingdienst in Groningen. Het beton van de gesloopte kantoortorens heeft Strukton gebruikt voor de ondergrondse parkeergarage. Mocht hergebruik niet mogelijk zijn, dan biedt Strukton de afvalstoffen aan bij een verbrandinstallatie voor energieopwekking. De laatste optie is het storten van de afvalstoffen. In 2012 is het afval van 75% van de projecten via Afvalbank Nederland verwerkt. Verder is meer dan 50% van alle bouw- en kantoorafval gescheiden en hergebruikt. Eveneens meer dan 50% van het vrijgekomen schone betonafval is hergebruikt in nieuwe projecten. Ook is voor alle projecten in kaart gebracht hoeveel en welke grondstoffen Strukton gebruikt.

■

■

Programma 3: ICT & Energiebesparing Binnen dit programma wordt gekeken naar mogelijkheden om energie te besparen bij ICT-toepassingen. Strukton heeft inmiddels veel kennis opgebouwd over het toepassen van innovatieve technieken om ICT-voorzieningen energiezuiniger te maken, zoals koeling van datacenters met water. Het spreekt voor zich dat Strukton deze technieken waar mogelijk ook in eigen huis toepast. Uit een inventarisatie in 2012 bleek dan ook dat Struktons eigen ICT-voorzieningen door reeds genomen maatregelen al zeer energiezuinig zijn geworden.

31

Programma 4: Energiebesparing in eigen huis Via het programma ‘Energiebesparing in eigen huis’ verlaagt Strukton het energieverbruik van zijn kantoren en projectlocaties. Zo wordt gebruikgemaakt van ledverlichting en energiebesparende alternatieven voor bouwwarmte. Een deel van de gebouwen en projecten draaide in 2012 al op groene stroom en per 1 januari 2013 is Strukton volledig overgestapt op groene stroom. Programma 5: Duurzame innovaties Strukton is een innovatief bedrijf. Veel innovaties zijn gericht op duurzaamheid of hebben een duurzaamheidsaspect. Het programma ‘Duurzame innovaties’ bundelt deze innovaties. Hierbij gaat het zowel om technische innovaties als om procesinnovaties. Een voorbeeld van een technische innovatie is de toepassing van OPA-8: ‘open poreus asfalt’ met een steenslag tot 8 millimeter. Dit waterdoorlatende asfalt gaat langer mee en kan in één keer worden aangebracht. Samen met Rijkswaterstaat en collega-bouwbedrijven werkt Strukton aan optimalisatie van OPA-8. Verder kijkt Strukton onder de noemer ‘slim bouwen’ naar mogelijkheden om het bouwproces te optimaliseren, om doorlooptijden te verkorten en daarmee de overlast voor de klant en de eind­gebruiker te minimaliseren. Veiligheid In 2012 ondertekende Strukton, samen met vijftien andere partijen, de intentieverklaring Governance Code ‘Veiligheid in de bouw’. De Governance Code is een vertrekpunt voor het verbeteren van de veiligheid op bouwprojecten en heeft als doel de veiligheid in de bouwsector te professionaliseren. Een initiatief dat naadloos aansluit op de ontwikkeling van de Governance Code is het project Partners in Veilig Bouwen,

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Het bedrijfsbrede programma ‘Zero Accidents’ brengt het belang van veiligheid onder de aandacht.

32

waarbij Strukton ook betrokken is. Dit project zoekt naar een handig en eenvoudig instrumentarium om de veilige samenwerking tussen de verschillende partijen op de bouwlocatie – ofwel de ketenintegratie – te verhogen. Hiermee worden ook minder grote bedrijven, die vaak werken in onderaanneming, betrokken in het streven de veiligheid in de bouw op een hoger plan te krijgen. Sinds 2011 is Strukton betrokken in een onderzoek van TNO naar kwartsstof. Deze stof, die in steen zit en vrijkomt bij onder andere boren en het slijpen van beton, tast op de lange termijn de longen aan. Omdat uit eerder onderzoek is gebleken dat onderaannemers vaker worden blootgesteld aan kwartsstof dan Struktons eigen medewerkers, zijn ook onderaannemers van Strukton in de scope betrokken. In 2012 heeft TNO een nulmeting verricht en een analyse gemaakt van de huidige kwartsstofbelasting. In 2013 zal TNO samen met Strukton zoeken naar interventies om de schadelijke invloed van kwartsstof te beperken of tegen te gaan. TNO zal vervolgens het effect van deze interventies meten. De resultaten van het onderzoek zijn van belang voor de hele Nederlandse bouwsector en zullen daarom aan alle belanghebbenden beschikbaar worden gesteld. Ook binnen Strukton zelf was in 2012 vanzelfsprekend veel aandacht voor veiligheid. Al een aantal jaar zet Strukton het bedrijfsbrede programma ‘Zero Accidents’ in om het belang van veiligheid onder de aandacht te brengen. In 2012 is helaas pijnlijk zichtbaar geworden hoe noodzakelijk dit is, voor de medewerkers van Strukton als ook voor de onderaannemers. Zo werd het bedrijf in april opgeschrikt door een tragisch ongeval aan het spoor bij Mühlheim in Duitsland. Het ongeval kostte aan drie mensen het leven: de machinist van een reizigerstrein, een medewerker van Strukton Rail in Duitsland en een spoorwerker die door Strukton Rail in Duitsland was ingehuurd. Ook raakte een aantal mensen gewond. In december sloeg het noodlot toe bij de nieuwbouw van de Internationale School Eindhoven. Bij dit tragische ongeval is onder de medewerkers van een onderaannemer één dodelijk slachtoffer gevallen en zijn drie mensen gewond geraakt. Naast het bedrijfsbrede veiligheidsprogramma waren er in 2012 per werkmaatschappij verschillende initiatieven en mijlpalen op het gebied van veiligheid. Strukton Rail kwalificeerde zich in 2012 op trede 3 van de veiligheidsladder, een instrument van ProRail om het veiligheidsbewustzijn en bewust veilig handelen in bedrijven te meten en continu te verbeteren. Ook lanceerde Strukton Rail in 2012 de campagne Safety First, gericht op veiligheidsbewustzijn en veilig gedrag. Directie, projectmanagers en hoofduitvoerders bij Strukton Civiel volgden de Masterclass Safety, om te leren om medewerkers te motiveren om veilig te werken. In 2013 wordt een vervolg

gegeven aan de masterclass, door middel van een veiligheidscampagne die voornamelijk is gericht op gedrag. Bij Strukton Worksphere evalueert de directie elk ongeval met verzuim persoonlijk. Evaluaties worden voor zover van toepassing ook gedeeld met fabrikanten. Dit leidde in 2012 tot een aanpassing van een bepaald type ladder, die zal worden uitgerust met rubberen poten om wegglijden te voorkomen. Strukton Bouw hanteerde in 2012, evenals in voorgaande jaren, de zogenaamde toolboxmeetings waar veiligheidsinstructies worden gegeven aan bouwplaatsmedewerkers. In 2012 vonden er binnen Strukton in Nederland 66 ongevallen met verzuim plaats, tegenover 93 in 2011. Deze enorme daling is vooral te danken aan het lage aantal ongevallen met verzuim bij Strukton Worksphere en Strukton Bouw, respectievelijk 7 en 2. Strukton Worksphere behaalde in 2012 de mijlpaal van 500 aaneen­gesloten dagen zonder ongeval met verzuim. Diversiteit In de Wet Bestuur en Toezicht, die op 1 januari 2013 in werking is getreden, is de inspanningsverplichting opgenomen die aan grote vennootschappen oplegt dat de zetels van de Raad van Bestuur voor ten minste 30% bezet worden door vrouwen en ten minste voor 30% door mannen, voor zover deze zetels worden verdeeld over natuurlijke personen. Daar sprake is van één bestuurder, is een dergelijke verdeling niet mogelijk.

33

Verbetering van het nettoresultaat naar EUR 18,2 miljoen (2011: EUR 14,4 miljoen)

■

in EUR miljoen

Omzetstijging van 2,7% tot EUR 1.354 miljoen (2011: EUR 1.318 miljoen)

■

■

Operationeel resultaat van EUR 45,6 miljoen (2011: EUR 55,3 miljoen)

■

■



Dividendvoorstel: geen dividenduitkering

■

Financiële resultaten

■

Verbetering van de solvabiliteit naar 24,0% (2011: 23,2%)

■

Orderportefeuille nagenoeg onveranderd op EUR 1,9 miljard (2011: EUR 2,0 miljard)

■

■

Bedrijfsopbrengsten

Gang van zaken Ondanks de moeilijke marktomstandigheden is de omzet in 2012 licht gestegen en is het nettoresultaat uitgekomen op EUR 18,2 miljoen. Met uitzondering van Strukton Bouw hebben alle werkmaatschappijen positief bijgedragen aan het resultaat.

Totaal

2011

573,8 585,9 407,1 298,8 154,2 181,2 219,2 252,1 1.354,3 1.318,0

De orderportefeuille is nagenoeg onveranderd op een nog steeds hoog niveau van EUR 1,9 miljard. Voor de markten railsystemen en civiele infrastructuur is deze goed gevuld. In de markt gebouwen is de orderportefeuille van Strukton Worksphere goed gevuld, alleen voor Strukton Bouw is de orderportefeuille gedaald. Het aandeel in de orderportefeuille voor de uitvoering van de lang­lopende pps-opdrachten bedraagt EUR 429,9 miljoen.

Bedrijfsopbrengsten De omzet is in 2012 licht gestegen naar EUR 1.354,3 miloen. Met name in de markt civiele infrastructuur liet de omzet een stijging zien. Deze stijging is in belangrijke mate een gevolg van de overname van de wegenbouwactiviteiten van Ooms Nederland Holding bv. Een positieve invloed op de omzet is afkomstig van grote projecten De Groene Loper bij de A2 in Maastricht en de A15 Maasvlakte-Vaanplein bij Rotterdam, die beide in 2012 ten volle tot uitvoering zijn gekomen. Strukton heeft in de markt railsystemen zijn omzet in de verschillende activiteiten kunnen handhaven ofwel kunnen uitbreiden. Het staken van de activiteiten in Noorwegen is bijna geheel gecompenseerd door de stijging van de omzet bij de onderdelen Strukton Systems, Strukton Rolling Stock en Zweden. Per saldo is er in 2012 slechts een kleine afname van de totale omzet. De omzet van Strukton in de stagnerende markt gebouwen is gedaald. In deze markt zijn twee werkmaatschappijen actief en zowel bij Strukton Bouw als bij Strukton Worksphere is het volume van de activiteiten afgenomen. In 2011 waren de bedrijfsopbrengsten in de markt gebouwen incidenteel hoger door met name de verkoop van het 80% belang in Strukton Finance Holding. 34

Railsystemen Civiele infrastructuur Gebouwen: Bouw Worksphere

2012

Resultaat Het operationeel resultaat (EBITDA) in 2012 was EUR 45,6 miljoen (2011: EUR 55,3 miljoen). Dit is gegeven de moeilijke marktomstandigheden een redelijke prestatie. Met uitzondering van de werkmaatschappij Strukton Bouw hebben de activiteiten van Strukton in alle drie de markten positief bijgedragen aan het operationeel resultaat. Operationeel resultaat In de markt railsystemen heeft Strukton het operationeel resultaat uit 2011 kunnen verbeteren. Ondanks de toegenomen concurrentie in de Nederlandse markt is het resultaat op een gelijk niveau gebleven. Door een verdergaande differentiatie in de product-marktcombinaties en een groei van de resultaten in het buitenland is het operationeel resultaat in deze markt breed samengesteld.

35

Financiële resultaten

■

■



■

■

Operationeel resultaat

in EUR miljoen

2012

2011

Railsystemen Civiele infrastructuur Gebouwen: Bouw Worksphere

27,8 27,0 18,2 10,1

Totaal

45,6 55,3

■

■

(5,5) 5,9 5,1 12,3

■

■

Bedrijfsresultaat

2012

Operationeel resulaat Afschrijvingen Materieel Vast Actief Afschrijvingen Immaterieel Actief Bijzondere waardeverminderingen

45,6 55,3 (21,9) (21,0) (3,9) (3,8) (0,3) (6,4)

Bedrijfsresultaat

2011

19,5 24,1

Bedrijfsresultaat In 2012 is een bedrijfsresultaat van EUR 19,5 miljoen gerealiseerd. De afschrijvingen op het Materieel en Immaterieel Actief in 2012 lagen op hetzelfde niveau als in 2011. In 2012 is slechts voor een beperkt bedrag van EUR 0,3 miljoen aan bijzondere waardeverminderingen geboekt. De post Immateriële Activa in de eindbalans van 2012 bedraagt EUR 39,6 miljoen.

Strukton heeft in de markt civiele infrastructuur zijn operationeel resultaat in 2012 met ruim EUR 8,1 miljoen kunnen verbeteren ten opzichte van 2011. Nagenoeg alle bedrijfsonderdelen die actief zijn in deze markt hebben positief bijgedragen aan het operationeel resultaat. De acquisitie van Ooms Nederland Holding bv heeft bijgedragen tot een hoger operationeel resultaat. De acquisitie heeft tevens geleid tot een badwill, die is verantwoord in het operationeel resultaat van de markt civiele infrastructuur.

In 2012 is het financieel resultaat wederom verder verbeterd ten opzichte van het voorgaande jaar. Het financieel resultaat is met een last van EUR 4,7 miljoen 7,8% verbeterd ten opzichte van 2011 (EUR 5,1 miljoen last). Lagere financieringskosten, onder anderen door het aflopen van een lang­lopende rente swap, hebben bijge­ dragen aan een dit betere financieel resultaat.

In 2012 waren de resultaten in de markt gebouwen lager dan in 2011, dit mede omdat het resultaat in 2011 incidenteel hoger was door de verkoop van het 80% belang in Strukton Finance Holding (pps-projecten). Het verlies bij Strukton Bouw in 2012 is veroorzaakt door een afboeking op vastgoed en tegenvallers bij de uitvoering van projecten. In een moeilijke markt heeft Strukton Worksphere zijn operationeel resultaat kunnen handhaven. De combinatie van een landelijke spreiding van onderhoudscontracten en de uitvoering van (nieuw)bouwprojecten geeft een evenwichtige ontwikkeling van het resultaat.

In 2012 was sprake van een belastingbate van EUR 3,7 miljoen (2011: EUR 7,0 miljoen last). Deze belasting bate wordt in het bijzonder veroorzaakt door de definitieve (juridische) liquidatie van de holding van Strukton Rail in Noorwegen en het nettoeffect van de gerealiseerde badwill op de acquisitie van Ooms Nederland Holding bv. Het nettoresultaat is in 2012, mede door deze twee incidentele posten, verbeterd en komt uit op EUR 18,2 miljoen (2011: EUR 14,4 miljoen).

Gegeven de marktomstandigheden in 2012 zijn er bij de diverse bedrijfsonder­delen diverse kostenbesparingen en aanpassingen van het personeelsbestand door­ gevoerd. Exclusief de acquisities in 2012 is het personeelsbestand met 311 mede­ werkers afgenomen.

36

in EUR miljoen

37

Financiële resultaten

Acquisities en desinvesteringen Op 5 januari 2012 heeft Strukton Civiel een 100% belang verworven in Ooms Nederland Holding bv. Met deze transactie heeft Strukton Civiel de infra-activiteiten overgenomen van Ooms Avenhorn Groep bv. Hiermee versterkt Strukton de verbreding en verlenging van de activiteiten in de civiele infrastructuur. Bij Ooms Nederland Holding bv waren circa 350 medewerkers in dienst. De overnamesom bedroeg EUR 17,9 miljoen. De activiteiten zijn binnen Strukton voortgezet onder de naam Ooms Civiel bv.

activiteiten van Rasenberg Milieutechniek overgenomen. Deze activiteiten worden voortgezet onder de naam Strukton Milieutechniek. Op 9 januari 2013 heeft Strukton Civiel bv een 100% belang verworven in Unihorn India Pvt. Ltd. Hierbij is het belang overgenomen van Ooms Bouw & Ontwikkeling bv. De overnamesom bedroeg EUR 1,5 miljoen. Unihorn India Pvt. Ltd is een dienstverlener op het gebied van infrastructuur voor snelwegen en vliegvelden. Op een later tijdstip zullen de activiteiten van Unihorn India Pvt. Ltd worden ondergebracht in Antea Group, de buitenlandse advies- en ingenieursbureaus binnen de Oranjewoudgroep.

Op 8 oktober 2012 heeft Strukton Bouw activa en passiva overgenomen van Van Straten Bouw bv en Van Straten Beheer en Onderhoud bv. In het bijzonder ging het hierbij om de onderhoudsactiviteiten van Van Straten. De overnamesom bedroeg EUR 1,0 miljoen. Er zijn circa 60 medewerkers overgenomen van Van Straten en de activiteiten zijn binnen Strukton voortgezet onder de naam Strukton Van Straten bv.

Op 11 februari 2013 heeft Strukton Assets bv de aandelen in de SPC ISE bv (Internationale School Eindhoven) overgenomen van bv Projectmaatschappij Complan en Van Straten Groep bv en is hiermee 100% aandeelhouder geworden. De SPC ISE bv heeft op 15 december 2011 met de gemeente Eindhoven een DBFMO-overeenkomst gesloten voor het ontwerp, de bouw, de financiering en het dertigjarig onderhoud en beheer van de huisvesting voor de Internationale School Eindhoven.

Op 5 december 2012 heeft Strukton Assets bv zijn 50% belang in DC16 bv verkocht aan BNC DC16 Holding bv. Deze verkoop lag in het verlengde van de in 2011 gerealiseerde verkoop van het 80% belang in Strukton Finance Holding bv. Door deze beide verkopen heeft Strukton zijn belang in de pps-projecten verlaagd en kapitaal vrijgemaakt om te investeren in nieuwe projecten.

Strukton Rail heeft op 29 maart 2013 aangekondigd overeenstemming te hebben bereikt met Unieco SC over een uitbreiding van het belang van Strukton Rail in de Italiaanse spoorbouwer CLF SpA. Strukton Rail is sinds 1998 aandeelhouder en verhoogt zijn aandeel van 40% naar 60%. Unieco blijft met 40% de medeaandeelhouder. Tevens is overeengekomen dat Unieco een put-optie heeft om zijn resterende aandelenbelang, onder bepaalde condities, te verkopen aan Strukton Rail tussen de 2 en 5 jaar na effectuering van de koopovereenkomst. CLF-groep (Construzioni Linee Ferroviarie) realiseert onderhoud, vernieuwing en nieuwbouw van spoor­ systemen. De omzet bedraagt circa EUR 120 mln en de CLF-groep heeft circa 500 medewerkers in dienst.

Op 19 september 2012 heeft Strukton Rail bv een joint venture overeenkomst gesloten met SNCF (Franse Spoorwegen) voor de samenwerking van Strukton Rail en SNCF in Eurailscout bv. Eurailscout bv is gespecialiseerd in de inspectie van de railinfrastructuur met behulp van speciale meet- en inspectietreinen. SNCF heeft hierbij het belang overgenomen van het Duitse spoorbedrijf CSG Knape GmbH. De uiteindelijke aandelentransactie heeft plaatsgevonden op 17 december 2012. Naast de hierboven vermelde acquisities hebben er in 2012 ook enkele kleine acquisities plaats­gevonden waarvan de overnamesom per acquisitie kleiner is dan EUR 1 miljoen.

38

Op 7 januari 2013 heeft Strukton Civiel bv de infra-activiteiten van Rasenberg Holding bv overgenomen. Hierbij heeft Strukton Civiel bv een 100% belang verworven in Rasenberg Wegenbouw bv, Rasenberg Verkeer & Mobiliteit, Reanco bv en R.O.B. bv. De activiteiten zullen worden voortgezet onder de naam Rasenberg Infra bv. Daarnaast heeft Strukton Civiel door middel van een activa passiva transactie de milieu-

De verplichting die samenhangt met de bovengenoemde overnames die in 2013 plaatsvinden, bedraagt circa EUR 38,3 mln. Vermogenspositie De solvabiliteit van Strukton is in 2012 verbeterd. In 2012 bedroeg de solvabiliteit 24,0% (2011: 23,2%). Het eigen vermogen bedroeg eind 2012 EUR 205,7 miljoen (2011: EUR 186,8 miljoen). De vermogenspositie van Strukton is goed. 39

Geconsolideerde balans (x EUR 1.000)

Geconsolideerde winst-en-verliesrekening (x EUR 1.000) 31-12-2012 31-12-2011

2012

2011

Activa Vaste activa Materiële vaste activa 128.427 108.018 Immateriële activa 39.563 42.234 Vastgoedbeleggingen 9.583 4.038 Deelnemingen 32.951 32.891 Overige financiële vaste activa 62.163 82.271 Uitgestelde belastingvorderingen 9.960 3.546 282.647 Vlottende activa Voorraden 35.368 29.263 Handels- en overige vorderingen 331.522 288.825 Onderhanden werken 123.807 106.771 Winstbelastingvorderingen 2.477 813 Liquide middelen 79.952 104.816 573.126 Totaal activa 855.773

Bedrijfsopbrengsten

272.998

530.488 803.486

Passiva Eigen vermogen Geplaatst kapitaal 2.269 2.269 Agioreserve 10.000 10.000 Overige reserves 175.184 160.178 Onverdeeld resultaat 18.212 14.362 Totaal eigen vermogen 205.665 186.809 Langlopende verplichtingen Achtergestelde leningen 2.005 2.664 Langlopende schulden 72.101 138.925 Voorzieningen 25.045 18.015 Uitgestelde belastingverplichtingen 7.373 6.382 106.524 165.986 Kortlopende verplichtingen Handels- en overige schulden 418.622 360.804 Schulden aan kredietinstellingen 39.191 3.762 Onderhanden werken 82.087 80.111 Verschuldigde winstbelasting 1.223 4.244 Voorzieningen 2.461 1.770 543.584 450.691 Totaal passiva 855.773 803.486

40

40

1.354.293

1.317.976

Kosten van grond- en hulpstoffen, materiaal en uitbesteed werk 674.065 666.623 Lonen, salarissen en sociale lasten 387.109 371.726 Overige bedrijfskosten 247.540 224.350 Totaal bedrijfskosten 1.308.714 1.262.699 Operationeel resultaat (EBITDA) 45.579 55.277 Afschrijving immateriële en materiële vaste activa 25.822 24.841 Bijzondere waardeverminderingen van immateriële en materiële vaste activa 234 6.352 26.056 31.193 Bedrijfsresultaat (EBIT) 19.523 24.084 Financiële baten 7.000 17.011 Financiële lasten 11.690 22.097 (4.690) (5.086) Resultaat deelnemingen (282) 2.365 Resultaat voor belastingen (EBT) 14.551 21.363 Belastingen (3.661) 7.001 Resultaat na belastingen 18.212 14.362 Toe te rekenen aan: Aandeelhouders van de moedermaatschappij 18.212 14.362 Minderheidsbelang - Resultaat na belastingen 18.212 14.362

41

41

Geconsolideerd kasstroomoverzicht (x EUR 1.000) 2012

42

2011

Kasstroom uit operationele activiteiten Resultaat na belastingen 18.212 14.362 Mutaties zonder kasstroom: Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen 26.056 31.193 Ineffectiviteit renteswaps (42) 85 Mutaties in voorzieningen 827 2.033 Resultaat geassocieerde deelnemingen 282 (2.365) 27.123 30.946 Uitgekeerd dividend geassocieerde deelnemingen 400 800 Interestbaten en -lasten 9.122 16.070 Vennootschapsbelasting (3.661) 7.001 Ontvangen rente 3.773 8.143 Betaalde rente (10.109) (7.331) Betaalde vennootschapsbelasting (5.477) (3.908) Resultaat op verkoop pps-projecten 137 (12.415) Resultaat op verkoop materiële vaste activa - (6.064) Badwill verwerving groepsmaatschappij (6.898) Mutaties in werkkapitaal: Voorraden (6.106) (5.443) Vorderingen (44.140) (9.104) Onderhanden werken (14.257) (22.707) Kortlopende schulden, exclusief kredietinstellingen 18.821 (20.944) Kasstroom uit gewone bedrijfsvoering (13.060) (10.594) Pps-vorderingen (11.437) (29.077) Kasstroom uit operationele activiteiten (24.497) (39.671) Kasstroom aangewend voor investeringsactiviteiten Investeringen in immateriële activa (83) (678) Investeringen in materiële vaste activa (21.155) (18.756) Verwervingen / verkoop van groepsmaatschappijen (12.187) 15.765 Verwervingen / verkoop van deelnemingen (731) (435) Desinvesteringen van materiële vaste activa, inclusief overige mutaties 160 17.514 Overige mutaties van belangen in deelnemingen - Afname / toename overige financiële vaste activa (196) (436) Kasstroom aangewend voor investeringsactiviteiten (34.192) 12.974 Kasstroom uit financieringsactiviteiten Opgenomen achtergestelde leningen 703 Aflossingen achtergestelde leningen 0 Opgenomen leningen op lange termijn 16.479 52.401 Aflossingen leningen op lange termijn (18.770) (34.807) Uitgekeerd dividend - Agiostorting - Overige mutaties (88) 1.702 Kasstroom uit financieringsactiviteiten (1.676) 19.296 Recapitulatie kasstroom Uit operationele activiteiten (24.497) (39.671) Uit investeringsactiviteiten (34.192) 12.974 Uit financieringsactiviteiten (1.676) 19.296 Totale netto kasstroom (60.365) (7.401) Liquiditeiten primo 101.052 108.408 Liquiditeiten ultimo 40.761 101.052 Koersverschillen (74) (45) Mutatie liquiditeiten ( 60.365) (7.401) 42

Samenstelling bestuur Gerard Sanderink, Erik Hermsen, Jos Hegeman en Aike Schoots (vlnr) Directievoorzitter

Groepsdirectie

Management markten

43

Gerard Sanderink Directievoorzitter Nationaliteit Nederlandse Indiensttreding Oktober 2010 Nevenfuncties President-directeur Oranjewoud nv en directeur/eigenaar Centric Gerard Sanderink Erik Hermsen Aike Schoots Jos Hegeman

Strukton Groep Strukton Integrale Projecten Strukton Rail Strukton Civiel

Aike Schoots Diederik Schonebaum Pieter Pijper Hijlke Huijzer Jos Hegeman Martijn Smitt Frank Bekooij Robert Bos

Railsystemen

Marinus Schimmel Ad Balm Geert Hoek

Gebouwen

Civiele infrastructuur

‘In de zomer van 2013 krijgen 120.000 Duitse huishoudens schone energie. Op de Noordzee, vlakbij Schiermonnikoog, wordt het windmolenpark Riffgat gebouwd. De 36 windturbines wekken 108 megawatt op. Strukton Systems en Hollandia leverden het schakelstation dat de windmolens aansluit op het Duitse hoogspanningsnet.’

44

45

Strukton Rail Strukton Rail Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 240 72 00 Directie ir. A. Schoots (voorzitter) ir. D.K. Schonebaum P.G. Pijper drs. H.P. Huijzer

Namen en adressen Strukton Groep nv

Samenstelling Centrale Ondernemingsraad (COR)

46

Westkanaaldijk 2, 3542 DA Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen Nederland T +31 (0)30 248 69 11

H. van der Meijden (voorzitter) M. Snijder (secretaris) J. Kooter (vice-voorzitter/vice-secretaris) J. Britsia J. Wendriks J. Reins P. Molendijk M. Wierda

Strukton Rail Oost Wijchenseweg 20, Nijmegen Postbus 6879, 6537 TL Nijmegen T +31 (0)24 700 20 00 Directie ing. M.B.J. Maathuis Strukton Rail West De Corridor 4, 3621 ZB Breukelen T +31 (0)346 26 97 00 Directie ing. A.A. van Helmondt

47

Strukton Rail Burgemeester Maenhautstraat 64, 9820 Merelbeke, België T +32 (0)9 210 79 10 Directie P. Vanhie Strukton Rail Uddvägen 7, 131 34 Nacka, Zweden T +46 (0)10 480 50 00 Directie R. Röder Strukton Rail Forstfeldstrasse 5, 34123 Kassel Duitsland T +49 (0)561 570 47-0 Directie ir. P.H.M. de Haas Strukton Rail Production Support Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 240 78 00 Directie drs. T.G.M. Weerepas

Strukton Systems Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 70

Van Coulsterweg 11, 2952 CB Alblasserdam T +31 (0)78 683 38 60 Directie drs. G.A. Kwikkers

Welbergweg 60, Hengelo Postbus 258, 7550 AG Hengelo T +31 (0)74 255 88 00

Strukton Rail Equipment Veemarktweg 2a, Den Bosch Postbus 1281, 5200 BH Den Bosch T +31 (0)73 690 16 00

De Corridor 2, 3621 ZB Breukelen T +31 (0)346 26 97 00 Kanaaldijk 18, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 240 79 50 Directie ing. P.A. van Seventer Strukton Rolling Stock Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 98 Twekkeler Es 35, 7547 ST Enschede T +31 (0)53 480 05 80

Technische Dienst Pollaan 44, 7202 BX Zutphen Postbus 4097, 7200 BB Zutphen T +31 (0)575 45 81 00 Lasafdeling Kantonnaleweg 1, 3542 DB Utrecht T +31 (0)30 248 65 51 Directie drs. J. Zeeman

Strukton Civiel Strukton Civiel Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie ir. J.J. Hegeman (voorzitter) ir. M. Smitt drs. F.M. Bekooij Msc. G.R. Bos Strukton Civiel Projecten Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie ir. J.J. Hegeman (voorzitter) ir. M. Smitt drs. F.M. Bekooij Strukton Infratechnieken Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 67 74 Directie H.J. Spoelstra

49

Strukton Civiel Strukton Microtunneling Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 67 74 Directie H.J. Spoelstra Colijn Beheer Vierlinghstraat 17, Werkendam Postbus 66, 4250 DB Werkendam T +31 (0)183 40 10 11 Directie ing. S. Doornbos (voorzitter) ing. F.T. Huijer ir. P.H.K. Kastermans Colijn Aannemersbedrijf Vierlinghstraat 17, Werkendam Postbus 66, 4250 DB Werkendam T +31 (0)183 40 10 11 Directie ing. F.T. Huijer

Aannemingsbedrijf Molhoek Vierlinghstraat 17, Werkendam Postbus 66, 4250 DB Werkendam T +31 (0)183 30 15 36 Directie ing. F.T. Huijer Terracon Funderings­ techniek / Terracon International Vierlinghstraat 17, Werkendam Postbus 49, 4250 DA Werkendam T +31 (0)183 40 13 11 T +31 (0)183 40 35 29 Directie ing. S. Doornbos ir. P.H.K. Kastermans

Reef Infra Kelvinstraat 1, Oldenzaal Postbus 355, 7570 AJ Oldenzaal T +31 (0)541 58 41 11 Directie ing. A.W.M. Siemes (voorzitter) A.Th.M. Derks

Strukton Immersion Projects Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie ir. M. Smitt drs. F.M. Bekooij

Geocon Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, Terracon 3600 BA Maarssen Spezialtiefbau GmbH T +31 (0)30 248 69 11 Tietzstraße 25, D-13509 Berlijn, Duitsland Directie ir. M. Smitt T +49 (0)30 417 44 23 3 drs. F.M. Bekooij Directie ing. S. Doornbos

Strukton Prefab Beton Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 62 86 Directie ing. J.A.P. van Stratum

Strukton Industriebouw Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Bedrijfsleiding ing. P.H. van der Schaaf

DMI Nederland Edisonlaan 37, Weert Postbus 10113, 6000 GC Weert T +31 (0)495 65 77 77 Directie ing. R. van der Zweep

Strukton Milieutechniek Bredaseweg 26a, Terheijden Postbus 17, 4844 ZG Terheijden T +31 (0)76 596 05 00 Ir. D.J.M. Hillemans

Strukton Parkeren Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Bedrijfsleiding A. Bruins Slot

Grondbank Nederland 2e Daalsedijk 8 V, Utrecht Postbus 19172, 3501 DD Utrecht T +31 (0)30 296 64 85 Directie ir. J.E. van der Stelt

Strukton Civiel Zuid-Oost Edisonlaan 37, Weert Postbus 10113, 6000 GC Weert T +31 (0)495 65 77 77 Directie ing. R. van der Zweep

DMI Injektionstechnik GmbH Warmensteinacher Straße 60 12349 Berlijn, Duitsland T +49 (0)30 417 44 23-40 Directie W.I. Münch ir. J.J. Hegeman

Afvalbank Nederland 2e Daalsedijk 8 V, Utrecht Postbus 19172, 3501 DD Utrecht T +31 (0)30 296 64 85 Directie ir. J.E. van der Stelt

Onderwater Techniek Nederland Edisonlaan 37, Weert Postbus 10113, 6000 GC Weert T +31 (0)495 65 77 77 Directie ing. R. van der Zweep

50

Strukton Engineering Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 62 33 Directie ir. H.O. Moll Strukton Sustainable Energy Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie J. Hegeman C. Raijmakers

Tensa Vierlinghstraat 17, Werkendam Postbus 66, 4250 DB Werkendam T +31 (0)183 40 46 55 Directie ing. F.T. Huijer Tubex Vierlinghstraat 17, Werkendam Postbus 183, 4250 DD Werkendam T +31 (0)183 67 98 88 Directie ing. H. van der Waal (waarnemend) Ooms Civiel Scharwoude 9, Scharwoude Postbus 1, 1633 ZG Avenhorn T +31 (0)229 54 77 00 Directie Ing. K. Terpstra (voorzitter) Dr. Ir. A.H. de Bondt

Strukton Civiel Ooms Construction Scharwoude 9, Scharwoude Postbus 1, 1633 ZG Avenhorn T +31 (0)229 54 77 00 Directie Ing. K. Terpstra Ing. A. van Papeveld Ing. W.H. Hulshof Ooms Producten bv Scharwoude 9, Scharwoude Postbus 1, 1633 ZG Avenhorn T +31 (0)229 54 77 00 Directie Ing. K. Terpstra

50

Strukton Bouw Ooms PMB Scharwoude 9, Scharwoude Postbus 1, 1633 ZG Avenhorn T +31 (0)229 54 77 00 Directie Ir. R.H. Smallegange Unihorn Scharwoude 9, Scharwoude Postbus 58, 1633 ZH Avenhorn T +31 (0)229 54 78 50 Directie Ir. R.H. Smallegange Rasenberg Wegenbouw Rat Verleghstraat 120, Breda Postbus 2238, 4800 CE Breda T +31 (0)76 578 12 00 Directie C.P.J. van der Meijs (voorzitter) A.H.M. van Oosterhout C.P.F. van Eijk

Strukton Civil International Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie ir. J.J. Hegeman drs. F.M. Bekooij A. Ruiter

Strukton Verkeerstechnieken Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie A.F. Balm ir. J.J. Hegeman ing. I.P.C. Kuijf

Strukton Asset Management Civiel Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie ing. J.P. Reef

Van Rens Mobiliteit Molenstraat 27a, Helvoirt Postbus 4, 5268 ZG Helvoirt Directie R. van Diessen

Strukton Bouw Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Statutaire directie M.H. Schimmel mba rm ir. G.L.H. Hoek RC Strukton Bouw & Onderhoud Regio Midden Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Adjunct Directeur A. Spithoven Vestigingen Amsterdam, Utrecht

51

Strukton Bouw & Onderhoud Regio Noord Aarhusweg 4-2, Groningen Postbus 733, 9700 AS Groningen T +31 (0)50 700 46 00 Adjunct Directeur E.C. Fokkema

Strukton Bouw & Onderhoud Regio West Bokelweg 104, Schiedam Postbus 191, 3100 AD Schiedam 5600 AJ Eindhoven T +31 (0)10 477 00 77 Adjunct Directeur P. Verheul

Vestigingen Assen, Zwolle

Strukton Van Straten Regio Zuid Hastelweg 218 5605 KN Eindhoven T +31 (0)40 259 76 59 Directie F. de Garde

Strukton Projectontwikkeling Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Statutaire directie M.H. Schimmel mba rm ir. G.L.H. Hoek RC

Strukton Integrale Projecten Strukton Integrale Projecten Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 62 03 Directie E.A. Hermsen RA

Businessunit PPS Projecten Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 62 03 Directie ir. P.J.A. Peekel

Strukton Worksphere Businessunit PPS Assets Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 62 03 Directie ir. E.G. Scholten

Hoofdkantoor Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1830, 3600 BV Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie M.H. Schimmel mba rm (voorzitter) ir. G.L.H. Hoek RC ing. T. Hoefsloot H.J. van der Meulen

Cluster Noordwest Amsterdam Naritaweg 134, Amsterdam Postbus 56383, 1040 AJ Amsterdam T +31 (0)20 606 23 00 Directie F. Brand Cluster Noordoost

Businessunits Exploitatie Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie ing. J.E.W. Winnubst Projecten Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie A.F. Balm

52

53

Leek Lelystraat 2, Leek Postbus 147, 9350 AC Leek T +31 (0)50 366 69 00 Directie L. Haan Leeuwarden Archimedesweg 7, Leeuwarden Postbus 518, 8901 BH Leeuwarden T +31 (0)58 234 32 00 Directie L. Haan

Deventer Maagdenburgstraat 26, Deventer Postbus 611, 7400 AP Deventer T +31 (0)570-683600 Directie L. Haan Cluster Midden Elst Industrieweg Oost 15C 6662 NE Elst T +31 (0)30 273 63 63 Directie ing. J. van Leeuwen Utrecht Kantonnaleweg 1 Geb. 40, Utrecht Postbus 1819, 3600 BV Maarssen T +31 (0)30 273 63 63 Directie ing. J. van Leeuwen Cluster Zuidwest Capelle a/d IJssel Ligusterbaan 2, Capelle a/d IJssel Postbus 436, 2900 AK Capelle a/d IJssel T +31 (0)10 258 28 00 Directie P.C. Verheul

Cluster Zuid Eindhoven Sciencepark Eindhoven 5206, Son Postbus 356, 5600 AJ Eindhoven T +31 (0)40 282 56 00 Directie J.T. Lemmen Elsloo Business Park Stein 107, Elsloo Postbus 519, 6180 AA Elsloo T +31 (0)46 428 84 00 Directie J.T. Lemmen Breda Minervum 7020, Breda Postbus 9443, 4801 LK Breda T +31 (0)76 572 34 00 Directie J.T. Lemmen

De wereld van Strukton

De wereld van Strukton Railsystemen www.struktonrail.nl

Kernactiviteiten

■

■

■

■

■

Specialismen

■

■

■

■

Onderhoud, vernieuwing en nieuwbouw van rail(systemen) Machines Spoorbeveiliging Data-acquisitie en -management Elektrische systemen in rollend materieel Tractiesystemen Energiesystemen Meettreinen Assetmanagement

Civiele infrastructuur www.struktonciviel.nl Kernactiviteiten

■

■

■

■

■

Specialismen

■

■

■

■

■

Markten

■

■

■

■

■

Railinfrabeheerders (primair in West-Europa) Vervoersbedrijven (gemeentelijk, regionaal, landelijk) Overheid (provincies en gemeenten) Industrie Materieelleveranciers en leasemaatschappijen

■

■

■

■

■

Markten

■

■

■

54

55

Afzinken Versterken van bruggen Fundatietechnieken Sluizen Parkeergarages Assetmanagement Tunneltechnische installaties Verkeersmanagement Bitumen Onderwatertechnieken

Wegbeheerders Grote steden en overheidsorganen Industriële afnemers (opslag-, nuts- en afvalverwerkings- en waterbehandelingsbedrijven) Vervoersbedrijven (gemeentelijk, regionaal, landelijk) Railinfrabeheerders (primair in Nederland) Luchthavens

■

■

Ontwerp, realisatie, onderhoud en beheer van infrastructurele projecten Kunstwerken Wegenbouw Ondergronds bouwen Milieu en groene energie

■

Strukton Rail ■

Strukton Rail: Nederland, Duitsland, België, Zweden, Italië (40% belang in CLF)

■

■

■

Strukton Rail Equipment Strukton Rolling Stock Strukton Systems

Strukton Civiel

De wereld van Strukton

Overzicht Struktonbedrijven

■

■

■

■

■

Gebouwen www.strukton-gebouwen.nl

■

■

Kernactiviteiten

■

■

■

■

Exploitatie Beheer en onderhoud (bouwkundig, installatietechnisch en energie) Realisatie (bouw en installaties) Projectontwikkeling en herontwikkeling

■

■

■

■

■

Specialismen

■

■

■

■

Revitalisering Verduurzaming Innovatieve contractvormen zoals pps, dbfmo, ESCo (Energy Service Company) en maincontracting Onderhoudsprestatiecontracten

■

■

■

Strukton Bouw ■

Markten

■

■

■

■

■

Zorg Hotels Datacenters Onderwijs OV-knooppunten

■

■

■

■

Woningcorporaties Laboratoria Industrie Kantoren

■

■

■

■

Strukton Integrale Projecten www.struktonpps.nl

56

Strukton Bouw & Onderhoud Strukton Bouw Projecten Strukton Van Straten Strukton Projectontwikkeling Strukton Worksphere

■

Binnen elk van deze drie markten als ook marktoverstijgend werkt Strukton Integrale Projecten aan pps-concessieprojecten, nieuwe concepten, eigen initiatieven en financieringsoplossingen.

Afvalbank Nederland Colijn DMI Geocon Grondbank Nederland Molhoek Ooms Civiel OTN Rasenberg Reef Infra Strukton Asset Management Civiel Strukton Civiel Projecten Strukton Civiel Zuid-Oost Strukton Civil International Strukton Engineering

■

Exploitatie Projecten Regio’s: Noordwest, Zuidwest, Zuid, Noordoost, Midden Strukton Integrale Projecten

57

■

Pps-projecten

■

■

■

■

■

■

■

■

■

■

■

■

■

■

■

Strukton Immersion Projects Strukton Industriebouw Strukton Infratechnieken Strukton Maatvoering en Monitoring Strukton Microtunneling Strukton Milieutechniek Strukton Parkeren Strukton Prefab Beton Strukton Sustainable Energy Strukton Verkeerstechnieken Tensa Terracon Funderingstechnieken Tubex Unihorn Van Rens Mobiliteit

‘Strukton helpt klanten verder door de toepassing van specialistische technieken, bijvoorbeeld op het gebied van tractie, energie en monitoring. Op de foto is een van de ballastafvoermachines te zien die Strukton inzet voor spoorvernieuwing in Australië.’

58

59

Colofon Strukton Groep nv ■

Coördinatie en eindredactie

Corporate Communications

■

Tekst

Suus van Geffen, Utrecht

■

Ontwerp en vormgeving

AC+M, Maarssen

■

Drukwerk

Tuijtel

■

Fotografie  André Roosenburg,

Ge Dubbelman, Hans Beerens, Hein van den Heuvel, Imre Csany, Jaap van Boven, Jannes Linders, Jildiz Kaptein, KieF photography, Mark van der Zouw, Ronald Tilleman, Ryno Quantz, Tjitske Sluis

60

61

www.strukton.nl