Mart Willekens – Jessy Siongers – Sofie Beunen – Wendy Smits – John Lievens
Publieksonderzoek 2014
Publieksonderzoek 2014 Focus op jongeren en jongvolwassenen Steunpunt Cultuur
• 16 Concertzalen • 70 Concerten • N=1789 (Respons= 35%) • • • • •
Pop of rock: 700 Folk en wereldmuziek: 433 Elektronische muziek: 289 Klassieke muziek: 273 Jazz: 83
Leeftijdsverdeling naar concert Klassieke composities: kamermuziek Klassieke composities: hedendaags Klassieke composities: recital Klassieke composities: symfonisch Jazz (swing, bigband, dixieland) Blues Kleinkunst/Chanson Wereldmuziek Singer/songwriters Classic rock Jazz (Free Jazz, experimental) Popmuziek Jazz (Easy listening) Gothic Reggae/dub Heavy metal Hedendaagse rockmuziek Alternatieve elektronische muziek House Hip Hop /Urban /R&B Drum and bass
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
20 ‐ 29
10%
20%
30 ‐ 39
Onderwijsvorm jongeren naar type concert 100% 90% 80%
40%
70%
70%
60%
30%
40 ‐ 49
40%
50%
50 ‐ 59
60%
60 ‐ 69
70%
80%
90%
53% 28%
80%
10% 0%
Andere 11%
Jongeren en jongvolwassen (16‐30 jaar) • Weinig jonge bezoekers uit het BSO
• Voor klassieke muziek: 80% ASO
51‐65
65+
Elektronische muziek
• Grootste aandeel jonge bezoekers komt uit het ASO
KSO
31‐50
• 16 tot 30 jaar • Vergelijken met volwassenen (31 tot 50)
100%
Talen 4%
Lerarenopleid ing 13%
Zorg/ esthetisch 16%
Techniek en wetenschapp en 15%
Afstudeerrichting
maatschappij‐ en gedrags‐ wetenschapp en 15%
Klassieke muziek Andere 8%
Leraren‐ opleiding 23%
Juridisch/ economisch 18%
Technische beroepen 4%
Pop en Rock
30% 20%
• Focus op Jongeren en Jongvolwassen
7%
70 +
62%
40%
TSO
• Elektronische muziek • Pop en Rockmuziek • Klassieke muziek
Kunst 4%
50%
BSO
• Vergelijking 3 deelpublieken
16‐30 0%
16‐19
Doelstelling:
Leeftijd naar type concert
Andere 20%
Zorg/ esthetisch 8% Kunst 4% Techniek en wetenschapp en 19%
Talen 9%
Lerarenopleid ing 10%
maatschappij‐ en gedrags‐ wetenschapp en 12%
Juridisch/ Technische economisch beroepen 12% 6%
Kunst 46%
maatschappij‐ en gedrags‐ wetenschappe n 7% Juridisch/ economisch 8% Techniek en wetenschappe n 8%
Afstudeerrichting: Kunsten • Elektronische muziek 4% • Rock: 4% • Klassieke muziek: 46% • Bij 31 tot 50 jarigen: 20%
(Deeltijds) Kunstonderwijs gevolgd? 100%
95%
90% 80% 70%
61%
56%
60%
Participatieprofiel
50%
94% van de jongere bezoekers van klassieke muziek heeft ooit (deeltijd) kunstonderwijs gevolgd
Welke concerten bezoeken jongeren nog?
40% 30% 20% 10% 0% Elektronisch
Rock
16‐30
(ander) Concert met elektronische muziek bezocht?
Klassiek
31‐50
(ander) Rock concert bezocht?
(ander) Concert met klassieke muziek bezocht?
100%
100%
90%
90%
100%
80%
80%
90%
70%
70%
60%
60%
50%
50%
44%
70%
58%
60%
49% 42%
50%
40%
40%
40%
30%
30%
30%
23%
20%
16%
10%
0%
0% Elektronisch 16‐30
Rock 31‐50
Klassiek
20%
20%
10%
84%
80%
20%
18%
10% 0% Elektronisch 16‐30
Rock
Klassiek
31‐50
16‐30
31‐50
Elektro →
Rock
Meer bij ouderen (61%)
Elektro ←
← Klassiek
Wat zijn de redenen om naar een concert te gaan?
Meer bij jongeren (42%)
Rock
→ Klassiek
23% 18%
Elektro ↔ Klassiek 20% 16%
Klassiek ↔ Klassiek 84%
Concert: Ontspanning
Concert: De muziek of de uitvoerders 100%
92%
90%
91%
90% 80%
74%
70% 60% 50% 40%
• Meer dan 90% van de (jonge) bezoekers geven aan voor de muziek of uitvoerders naar een rock of elektronisch muziek concert te gaan
30% 20%
• Bij klassieke muziek 74%
10%
Concert: Nieuwe dingen ontdekken 100%
100%
90%
84%
80%
80%
72%
70%
70%
60%
60% 47%
50% 40%
40%
30%
30%
20%
20%
10%
10%
Elektronisch 16‐30
Rock 31‐50
Klassiek
35% 22%
0%
0%
0%
53%
50%
Elektronisch 16‐30
Rock 31‐50
Klassiek
Elektronisch 16‐30
Rock 31‐50
Klassiek
Redenen om naar een concert te gaan
Concert: Sociaal 100% 90% 80% 70% 60%
• Alle concerten → De muziek en de uitvoerders
Vrije tijd: Sociaal
• Voor jongeren: Minder bij klassieke muziek!
100%
56%
55%
90%
50%
80%
37%
40%
52%
51% 50%
20%
• Rock en elektronische muziek → Ook ontspanning en sociale motieven
70% 60%
30%
44%
40%
10%
• Klassieke muziek → Nieuwe dingen ontdekken
30%
0%
20%
Elektronisch 16‐30
Rock 31‐50
Klassiek
• Vooral bij oudere leeftijdsgroep! • Voor jongeren: Ook sociale motieven!
10% 0% Elektronisch 16‐30
Rock
Klassiek
31‐50
Algemeen: Aantal personen waarmee men het concert bezoekt 100%
Wie gaat er mee naar het concert?
90%
50%
• 63% van het publiek van elektronische concerten was met meer dan 2 personen
40%
• Meestal met vrienden
80% 70% 60%
30% 20% 10% 0% Elektronisch Ik was alleen Met 2 of meer personen
Rock
Klassiek
Met 1 persoon
• 60% van het publiek voor klassieke muziek was met twee personen • Meestal met partner
Met vrienden
Met partner
100% 90% 80%
Conclusie
100% 90% 80%
80%
70%
• Profiel van de concertbezoekers
70%
62%
60%
• Leeftijd! • Thuismilieu, onderwijs en kunstonderwijs
60% 47%
50%
50%
40%
40%
30%
30%
20%
20%
10%
10%
0%
0%
16‐30
31‐50%
33%
33%
• Bredere participatie aan concerten bij jongeren 21%
• Overlap elektronisch → rock ← klassiek
• Redenen om naar concert te komen voor Jongeren • Pop/rock/elektronisch: Mix van muzikale, ontspannings‐ en sociale motieven • Klassieke muziek: : Mix van muzikale, nieuwsgierige en sociale motieven 16‐30
31‐50%
Verder onderzoek • Bredere cultuurparticipatie • Evaluatie van het concert • Muziekvoorkeuren • Lijst van 52 genres (kennis, voorkeuren en afkeuren) • 12 Muziekfragmenten
• Gebruik van informatiebronnen • Geografische afstanden • Invloed Onderwijs, (Deeltijds) Kunst Onderwijs en sociale achtergrond • …
Cultuureducatie en kansengroepen
Onderzoek naar cultuurparticipatie en –educatie bij jongeren
Scholenonderzoek
Samenwerking tussen Steunpunt Cultuur en Jeugdonderzoeksplatform Steekproef van secundaire scholen en klassen (n=98)
Representatieve Vlaamse steekproef (67 scholen) Extra steekproef in Antwerpen, Gent & Brussel (31 scholen)
Schriftelijke enquête in de klas 2 types van vragenlijsten:
Eerste deel (onderzoekslijn cultuureducatie) Scholen
Leerlingen
Leraren
Ouders
84
5086
1098
2002
Tweede deel (onderzoekslijn kansengroepen) Scholen
Leerlingen
Ouders
98
6804
2060
JOP‐scholenmonitor (leerlingen en ouders) Cultuureducatieonderzoek (leerlingen, ouders, leerkrachten en directie) niet in Brussel afgenomen
Cultuurparticipatie Cultureel leren
Vrije tijd
School
Cultuureducatie Formeel
DKO
Lessen MO, PO, …
Minder formeel
Lessen gevolgd in verenigingen, clubs, …
Workshops georganiseerd op school culturele uitstappen
Non‐formeel
Extra‐curriculaire activiteiten op school, …
Cultuursocialisatie Cultureel klimaat thuis, Cultureel klimaat op school invloeden van peers en (bv. culturele interesse en ouders, … participatie van leerkrachten)
Bioscoop
schilderen dj’en PO elektronische muziek Breakdance bibliotheek cultureel project museum Klassieke muziek volksdans pop/rock muziek schrijven dictie bloggen zingen muziekinstrument bespelen woordkunst theater poëzie photoshop sampling filmen boetseren videomontage esthetica kunstgeschiedenis graffiti songteksten Schoolkrant moderne dans beeldende kunst textiel bewerken schilderen fotografie kunstenaar in de klas
Cultuurparticipatie in de vrije tijd
Receptieve cultuurparticipatie vrije tijd: % Leerlingen dat voorbije zes maanden culturele activiteit gedaan heeft Bioscoop
19%
Bibliotheek
68%
13%
41%
Muziekfestival (laatste jaar) Concert populaire muziek Museum, tentoonstelling, galerij Bezienswaardige gebouwen, monumenten, … Dance-event Theater, toneel
12%
10%
Comedy Groot cultureel evenement Ballet of dansvoorstelling Literair evenement Klassiek concert 0%
10%
20%
1 keer
Receptieve cultuurparticipatie vrije tijd: % Leerlingen dat voorbije zes maanden culturele activiteit gedaan heeft comedy‐voorstelling 70% muziekfestival
60% 40%
20,3% 20,0% 15,6%
museum, tentoonstelling
15,0%
10,0%
10% ballet‐ of dansvoorstelling
5,0%
bibliotheek
erfgoed
0,0%
A‐stroom B‐stroom
concert pop, rock, …
theater/ toneelvoorstelling concert klassieke muziek
60%
70%
ASO BSO TSO
80%
90%
100%
Creatieve hobby’s: % leerlingen dat de voorbije zes maanden activiteit gedaan heeft
20% 0%
50%
25,0%
30%
groot cultureel evenement
40%
dance‐event
50% literair evenement
30%
Meer dan eens
7,9%
9,0%
15,8%
16,0%
16,1%
21,3%
22,5%
22,8%
Creatieve hobby’s: verband waarin men participeert (enkel participanten)
% leerlingen dat een creatieve hobby uitoefent in de vrij tijd naar onderwijsvorm Jazzballet, moderne of klassieke dans
A‐stroom dko
andere opleiding
club, vereniging, gezelschap
vrienden
solo
30%
B‐stroom
Schrijven
ASO
90
BSO
20%
TSO
15%
80 70 60
10%
Elektronische muziek
50
0%
30 10 0
Fotografie
5%
40 20
Urban dance
25%
100
27%
Muziekinstrument bespelen 26%
16%
9%
Film, video, multimedia of computerkunst
Zingen
27%
Toneel, theater
beeldende kunst
Buitenschoolse cultuureducatie
Cultuureducatie: ooit buitenschools les gevolgd in … (%) Tekenen, schilderen, beeldende kunst
28,8%
Urban dance
20,5%
Klassieke dans
19,0%
Klassieke muziek
13,4%
Populaire muziek
8,8%
Woordkunst, dictie
8,4%
Toneel, theater Film, video, multimedia
6,9% 3,9%
Fotografie
2,9%
Schrijven
2,7%
Graffiti
2,3%
Elektronische muziek
1,9%
Cultuureducatie: Verband waarin buitenschools les gevolgd in beeldende kunst (%, enkel beoefenaars)
klassieke dans
populaire dans
DKO
DKO
53,4
41,8
beeldende kunst JH, JC
ooit
privé-lk
21,1
17,7
8
7
9,2
6,3
DKO
nu
privé-lk
JH, JC
24,1
13,4
73,2
71,9 65,6
CC, MC
JH, JC
klassieke muziek
privé-lk
10,1
CC, MC
vereniging
vereniging
Pop, rock & jazz muziek
DKO
DKO
89,6
7,5
5,9
21,3
25,1
71,2 35,9
JH, JC
24,5
CC, MC
privé-lk
JH, JC
privé-lk
35,9
32,8
3,7
36,4
4,2 20,1
22,2
17,3
vereniging CC, MC
Cultuureducatie op school
vereniging
CC, MC
vereniging
Aanbod kunstzinnige vakken: % leerlingen dat aangeeft vak te volgen PO 100% 80% 60% 40%
Dramatische expressie
MO
20% 0%
Esthetica A‐stroom
Kunstgeschiedenis B‐stroom
ASO
BSO
TSO
KSO
Actieve cultuureducatie op school binnen versus buiten de lessen (aanbod, perceptie leerlingen)
Aanbod kunstzinnige vakken: % lln dat aangeeft kunstzinnige vakken te volgen 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0
kunstzinnige vakken 98%
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
94%
92% 73%
A‐stroom B‐stroom
ASO
43%
42%
BSO
TSO
Kunstenaar kwam zijn werk tonen
60% 40%
wordt aangeboden tijdens de lesuren
15,4 23,1
Aanbod actieve cultuurparticipatie op school (2e en 3e graad): % leerlingen dat aangeeft dat culturele activiteit wordt georganiseerd Pop‐rock‐ jazzmuziek Kunstenaar kwam zijn werk tonen
DJ'en
Schilderen, tekenen, graffiti
40%
DJ'en
30%
Toneel
Radio maken
Radio maken
25% 20%
30% 61,2%
45%
35%
50% Toneel
wordt aangeboden buiten de lesuren 5,9
KSO
Aanbod actieve cultuurparticipatie op school (1e graad): % leerlingen dat aangeeft dat culturele activiteit wordt Pop‐rock‐ georganiseerd jazzmuziek 70%
wordt zowel tijdens als buiten de lesuren aangeboden
15%
20% 10%
Klassieke muziek
0%
A‐stroom B‐stroom
Schrijven
10%
Schilderen, tekenen, graffiti
Klassieke muziek
5%
24,5%
0%
Dansen
Zingen
58,6% 68,4%
Beeldhouwen
Schrijven 44,2%
Dansen ASO
Fotografie Video, multimedia
Zingen
39,7%
Beeldhouwen
BSO
Fotografie Video, multimedia
TSO
Aanbod receptieve cultuurparticipatie op school naargelang onderwijsvorm : % leerlingen dat aangeeft dat het georganiseerd wordt film 80%
literair evenement
70% 60%
60,7%
pop- of rockconcert
50% 40% 30%
project rond kunst en cultuur
concert klassieke muziek
20% 10% 0%
40,3%
36,9%
61,8% museum
bibliotheek
stadsbezoek
kunstmuseum
eerste graad ASO
toneel/dansvoors telling
TSO BSO
Leraren: Actieve cultuurparticipatie de voorbije 6 maanden
Cultuureducatie op school
De schoolcontext Culturele interesses leraren Gebruik van culturele elementen in de klas Cultureel klimaat school
Vlaamse hoger opgeleide werkende bevolking (n=584) 10,3
Tekenen, schilderen of beeldende kunst
Film, video, multimedia of computerkunst
16,4
7,5
Zingen
Foto uit de promotiecampagne ‘Cultuurkuur’
16,4 12,9
Muziekinstrument bespelen
Fotografie
13,8
9,3
Schrijven (bloggen, poëzie, verhalen, …)
Toneel, theater
Leraren (n=862)
20,6
2,3
25,5 5,6
29,2 13,9
29,4
Perceptie leraren over cultuureducatie op hun school (%)
1 & 2
tussen
voornamelijk losstaande initiatieven
6 & 7
35,2
43,1
21,7 ingebed in een globale aanpak
gedragen door specifieke leerkrachten
44,4
39,3
16,3
gedragen door een basis aan leerkrachten en directie
Kunst en cultuur krijgen op afzonderlijke momenten aandacht
32,6
47,6
19,7
kunst en cultuur krijgen een heel jaar door aandacht in de school
het programma is niet cumulatief, 35,0
51,7
13,2 het programma is cumulatief
de activiteiten zijn qua thema of onderwerp niet op elkaar afgestemd
34,2
52,2
de activiteiten zijn qua thema of 13,6 onderwerp steeds op elkaar afgestemd
wat binnenschools en buitenschools wordt aangeboden is niet op elkaar afgestemd
30,3
54,6
wat binnenschools en 15,0 buitenschools wordt aangeboden is steeds op elkaar afgestemd
Cultuurparticipatie van etnische groepen
Kennis van het culturele aanbod Vaststelling: Informatie over culturele activiteiten bereikt vaak niet de leraar of de juiste persoon binnen een school
Vaststelling: Veel leerkrachten hebben het gevoel dat ze culturele aanbod te weinig kennen
" Ik ken te weinig van cultuur en het cultureel aanbod" oneens
tussen beide
eens
22%
46%
32%
36% van de leraars stelt nooit geïnformeerd te worden door de directie over culturele activiteiten Vaak krijgen we 'te laat' informatie. Soms krijgen we informatie en brochures toegestuurd op naam en dan belanden ze alsnog bij de directie, die ze ons dan na 3 weken tot een maand in onze postbakjes leggen, maar dan is de activiteit voorgesteld in de brochure of de mogelijkheid tot inschrijven reeds verlopen! (leraar)
Participatie van etnische groepen in receptieve cultuur Ballet, dansvoorstelling 40,00% 35,00% 30,00% 25,00%
Hoe verschilt cultuurparticipatie tussen etnische groepen jongeren? Welke factoren verklaren etnische verschillen?
20,00% 15,00%
14,40% 10,40%
10,00%
5,80%
5,00% 0,00% West-Europeanen
Turkse en Marokkaanse roots
andere (niet-) Europeanen
Cultureel erfgoed
40,0% 35,0% 30,0% 25,0%
24,9% 20,9%
20,0% 15,0%
10,7%
10,0% 5,0% 0,0% West-Europeanen
Turkse en Marokkaanse andere (niet-) Europeanen roots
Participatie van etnische groepen in receptieve cultuur Muziekfestival 40,0%
Participatie van etnische groepen in actieve cultuur 40,00%
36%
35,00%
35,0%
Fotografie
30,00%
30,0%
25%
25,0%
25,00% 16,80%
20,00%
20,0% 15,0%
16,50% 11,60%
15,00%
11%
10,00%
10,0%
5,00%
5,0% 0,0% West-Europeanen
Turkse en Marokkaanse roots andere (niet-) Europeanen
0,00%
Optreden (populair)
West-Europeanen
40,0%
Turkse en Marokkaanse roots
andere (niet)Europeanen 40,0%
35,0% 30,0%
Muziekinstrument spelen
35,0% 28,8%
30,0%
27,5%
25,0%
25,0% 19,8%
20,0%
22,4%
21,5%
20,0% 15,0%
15,0%
12,2%
10,0%
10,0%
5,0%
5,0%
0,0% 0,0%
West-Europeanen West-Europeanen
Turkse en Marokkaanse roots andere (niet-) Europeanen
Turkse en Marokkaanse andere (niet-) Europeanen roots
Cultuurparticipatie van etnische groepen Etniciteit
Actieve cultuurparticipatie (traditioneel‐populair)
Onderwijsniveau Economisch kapitaal‐ inkomen Cultureel kapitaal (ouders) ‐ ‐
Opleidingsniveau Cultuurparticipatie
Acculturatie (vriendschapsnetwerk) Cultuureducatie op school Socio‐economische compositie Etnische compositie
Belangrijkste resultaten
Belangrijkste resultaten
Verklarende factoren: Opleiding ouders + Cultuurparticipatie ouders
Opleiding respondent+ Cultuureducatie school (meest invloedrijke factor op schoolniveau)
Leesgedrag van etnische groepen
Zijn het voornamelijk ouderlijke of schoolse leesstimulansen die het leesgedrag van jongeren beïnvloeden? Zijn er verschillen in leesgedrag tussen de verschillende etnische groepen jongeren in Vlaanderen? Zoja, hoe kunnen we deze verklaren?
Cultuureducatie school ‐> in alle opleidingsniveaus, met aandacht voor lagere opleidingsniveaus
Etnische verschillen in leesgedrag
Leesgedrag van etnische groepen Etniciteit
Boeken gelezen in de vrije tijd
Ouderlijke kenmerken ‐ ‐ ‐ ‐ ‐
Verklaren etnische verschillen leesgedrag
Etnische verschillen in leesgedrag
Leesgedrag moeder Boeken in huis Voorlezen Bibliotheekbezoek Opleidingsniveau
=
Schoolkenmerken ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐
Onderwijsniveau Boeken gelezen voor school Literatuur tijdens de lessen Bibliotheken bezocht Culturele activiteiten Etnische compositie Socio‐economische compositie
Etniciteit en cultuureducatie
Belangrijkste resultaten
Extra invloed van schoolse leesstimulatie voor jongeren van Turkse en Marokkaanse origine
Boeken lezen voor school: effect 2,1 keer zo sterk Literatuur gebruiken tijdens de lessen: effect 1,9 keer zo sterk
= =
Aantal boeken gelezen in vrije tijd Boeken lezen voor school ‐> instructie‐effect ‐> meerwaarde cultuureducatie
Etniciteit Onderwijsfactoren Extra invloed cultuureducatie
Invloed ouders
verschillen in onderwijsniveau verschillen in schoolse leesstimulatie (boeken lezen voor school) verschillen in onderwijsniveau van de ouders
Belangrijkste resultaten
En er is meer
Cultuureducatie school -> in alle opleidingsniveaus, met aandacht voor lagere opleidingsniveaus
En er is meer (2)
Opvoedingsstijlen ouders Genderspecifieke intergenerationele overdracht van cultuurparticipatie Plaats van cultuur in de opvoeding
De toekomst
Cultuureducatie Effect op schoolresultaten Rol van schoolklimaat Verschillende lagen
Verband tussen cultuureducatie en welbevinden op school Invloed van cultuureducatie op school op cultuurparticipatie in vrije tijd
De toekomst (2)
De toekomst (3) Heeft omkadering van cultuureducatie invloed op beleving/perceptie/ participatie?
Percepties van en participatie aan cultuur van etnische minderheidsgroepen die opvallend minder participeren
Onderzoek rond effecten van werken met migrantenliteratuur
Leerkrachtenprofielen: invloed op cultuurparticipatie jongeren?
Opgroeien in kwetsbare gezinnen
Sociale uitsluiting - Onderzoeksvraag
Armoede en sociale uitsluiting van jongeren
Hoe groot is het aantal jongeren dat om financiële en materiële redenen maatschappelijk niet meedoet? In hoeverre verhogen armoede en andere risicofactoren de kans op sociale uitsluiting bij jongeren? Definitie armoede Financiële armoede Materiële deprivatie in het gezin Materiële deprivatie van het kind
Definitie sociale uitsluiting
Onvoldoende sociale, culturele en sportparticipatie: (in)/(non)formeel, (buiten)schoolse participatie
Sociale uitsluiting
Sociale uitsluiting
Data: JOP Stedenonderzoek 2013 2de en 3de graad van het secundair onderwijs, in Vlaanderen, Gent, Antwerpen en Brussel (N=4688) Meest kwetsbare jongeren worden niet bereikt BUSO en DBSO Ongekwalificeerde uitstroom
Indicatoren van sociale uitsluiting
Sociale uitsluiting
Risicofactoren voor sociale uitsluiting
Opgroeien in armoede (financiële oorzaak): 13% komt moeilijk rond met inkomen Kenmerken van het gezin: Éénoudergezin (27%) Opvoedingsklimaat Kenmerken van de ouders Niet-westerse herkomst (40%) Laag opleidingsniveau (8% laaggeschoold; 32% middengeschoold; 60% hoogopgeleid) Aantal boeken in huis: 18% heeft <10 boeken in huis Niet-werkende ouders: 9% in gezin zonder werkende ouders Materiële deprivatie (7 items): 8% mist 3 of meer items (vaatwas, auto, huurwoning, …) Kenmerken van het kind zelf: Onderwijsvorm: 25% bso; 31% tso; 44% aso/kso Laag persoonlijk welbevinden: zelfbeeld, tevredenheid met uiterlijk Materiële deprivatie kind (3 items): 17% mist minstens 1 item (eigen kamer, studieplek, pc) Kenmerken van de omgeving Buurtsamenstelling: etnisch-cultureel gemengde buurt 29% Urbanisatie: grootstad (Antwerpen, Brussel, Gent) 29%; Centrumstad 11%; rand van de stad, 22%; Platteland 38%
Lidmaatschap van verenigingen - 25% is geen lid Sociale vereniging – 87% geen lid Jeugdvereniging – 57% geen lid Culturele vereniging – 75% geen lid Doelgroepvereniging – 87% geen lid Sportverenigingen – 46% geen lid Vrijwilligerswerk ikv verenigingen 60% doet geen vrijwilligerswerk Sociale contacten: informele sociale contacten met vrienden & familie (10 activ.) 10% doet minder dan de helft van de activiteiten op regelmatige basis Cultuurparticipatie: actieve en receptieve cultuurparticipatie (6 activiteiten) 14% neemt nooit deel aan een culturele activiteit Schoolparticipatie: sociale, culturele, sport, economische, wetenschappelijke en technische activiteiten (11 activiteiten) 6% neemt nooit deel aan schoolactiviteiten
Sociale uitsluiting
Samenhang armoede en sociale uitsluiting
Jongeren in armoede (financieel en materieel): Zijn minder lid van alle soorten verenigingen, behalve van doelgroepverenigingen Hebben minder sociale contacten Doen minder aan cultuurparticipatie Participeren minder op school
Sociale uitsluiting
De invloed van armoede op participatie is te verklaren door andere risicofactoren die samenhangen met armoede
Sportvereniging en sociale contacten: autonome samenhang met armoede ! Kenmerken van gezin: Migratieachtergrond Geen twee werkende ouders Laaggeschoolde ouders Gezinsklimaat: opvolging vader > sportvereniging; minder opvolging moeder > jeugdvereniging; responsiviteit ouders > doelgroepver en sociale contacten Aantal boeken in huis: niet voor sociale contacten, lid van sport- en doelgroepvereniging Kenmerken van de jongeren: bso-jongeren, Laag persoonlijk welbevinden (sportvereniging) Kenmerken van de buurt: geen invloed Cultuur- en schoolparticipatie gaan samen: meer lid van verenigingen, meer informele sociale contacten
Sociale uitsluiting – bevindingen
Sportverenigingen en sociale contacten
Sociale, culturele en jeugdverenigingen, cultuur- en schoolparticipatie
Lagere participatie van jongeren in armoede is te verklaren door andere risicofactoren Culturele factoren spelen een grote rol: cultureel kapitaal
Jeugd-, en sportverenigingen en sociale contacten
Lagere participatie van jongeren in armoede is niet te verklaren door andere risicofactoren.
Lagere participatie van allochtone jongeren
Uitsluitingsmechanismen Culturele en economische drempels Socialisatie in het gezin en op school zijn belangrijk
Participatief opvoedingsklimaat
Probleemstelling
Participatie aan verenigingsleven is vrij hoog. Toch sociale uitsluiting van 25% van de jongeren; die sociaal gestructureerd is. Maar leefwereld van jongeren is meer dan deelname aan het verenigingsleven. Socialisatie ook op school en in het gezin. Vrijetijdsparticipatie kan niet los gezien worden van de ruimere opvoedingssituatie en van de beleving van het gezins- en schoolmilieu waarin jongeren opgroeien.
Groeien jongeren die niet worden bereikt door het verenigingsleven op in een niet-participatief gezins- en schoolklimaat?
Participatief opvoedingsklimaat
Participatief opvoedingsklimaat
Probleemstelling
Zijn jongeren die niet worden bereikt door het verenigingsleven, dezelfde jongeren als diegenen die opgroeien in een niet-participatief gezins- en schoolklimaat?
Twee opvoedingsstijlen ~ sociaal milieu Concerted cultivation – hogere sociale klasse Natural growth – lagere sociale klasse Combinaties van verenigingsleven, school- en gezinsklimaat Mate waarin materiële deprivatie en andere risicofactoren samenhangen met sociale uitsluiting via socialisatie in het gezin, op school en in het verenigingsleven
Schoolklimaat: schoolwaardering en –beleving, studiemotivatie, contact met leerkrachten Gezinsklimaat: responsiviteit ouders, opvolging ouders Aantal uren huiswerk per dag Betrokkenheid ouders bij de school Verenigingsleven: lid jeugd-, sociale, culturele, doelgroep- en sportverenigingen
Participatief opvoedingsklimaat en sociale uitsluiting
Opvoedingsklimaat
Concerted cultivation GezinsSchool% klimaat
klimaat
Participatief opvoedingsklimaat
Participatief opvoedingsklimaat
Uren huiswerk
Relatie oudersschool
Verenigingsleven
Cluster 1: Participatief
26,4
+
+
+
+
+
Cluster 4: school en gezin
17,5
+
+
+
+
-
Cluster 5: gezin en vereniging
15,6
+
-
-
+
+/-
Cluster 2: vereniging
22,7
-
-
-
-
+
Cluster 3: nietparticipatief
17,8
-
-
-
-
-
Materiële deprivatie (12 armoede-indicatoren)
Natural growth 6-10-2015
pag. 83
Rondkomen met inkomen (financiële armoede) Huur- of koopwoning Bad/douche Tuin Computer, tv, auto, wasmachine, vakantie Studietoelage Tevredenheid met woning, levensstandaard
Samenhang participatief opvoedingsklimaat en materiële deprivatie
Participatief opvoedingsklimaat en sociale uitsluiting
Opvoedings klimaat
Concerted cultivation % Gezins- Schoolklimaat
klimaat
Uren huiswerk
Relatie oudersschool
% Verenigings- armen leven
Cluster 1: Participatief
26,4
+
+
+
+
+
9%
Cluster 4: school en gezin
17,5
+
+
+
+
-
17%
Cluster 5: gezin en vereniging
15,6
+
-
-
+
+/-
14%
Cluster 2: vereniging
22,7
-
-
-
-
+
17%
Cluster 3: nietparticipatief
17,8
-
-
-
-
-
28%
Minder kans om op te groeien in een positief gezins- en schoolklimaat en lidmaatschap van (bepaalde) verenigingen (cluster 1 en 5) Meer kans om op te groeien in een niet-participatief opvoedingsklimaat (cluster 3)
Natural growth 6-10-2015
Analyse
pag. 85
Resultaten
Verklaringen voor de samenhang tussen participatief opvoedingsklimaat en materiële deprivatie (clusters 1, 5 en 3) Indicatoren van maatschappelijke kwetsbaarheid die samenhangen met materiële deprivatie
Arbeidssituatie en onderwijsniveau van de ouders
Onderwijsvorm van de respondent Migratieachtergrond: min 1 ouder van niet-Belgische herkomst Gezinssituatie: één- of twee-oudergezin Buurtsamenstelling naar etnisch-culturele herkomst Schoolkenmerken: % GOK-lln, % materieel gedepriveerden, % leden van verenigingen op schoolniveau
Samenhang participatief opvoedingsklimaat en materiële deprivatie Materieel gedepriveerde jongeren
Participatief opvoedingsklimaat (Cluster 1):
Materieel goed, aso/tso, hogeropgeleide ouders, twee-oudergezin, gelovige jongeren, niet-gemengde buurt met mensen van Belgische afkomst
School en gezin (Cluster 4):
Gezin en vereniging (Cluster 5):
bso, moslimjongeren
Vereniging (Cluster 2):
aso, twee-oudergezin, kerngelovigen
tso/aso, min één werkende ouder, éénoudergezin, ongelovigen, vrijzinnigen en twijfelende christenen, % leden op schoolniveau
Niet-participatief opvoedingsklimaat (Cluster 3):
Materieel slecht, bso, lageropgeleide ouders, éénoudergezin, ongelovige en onverschillige jongeren
Besluit
Algemeen besluit
Niet alle opvoedingsstijlen hangen even sterk samen met materiële deprivatie Ervaren gezinsklimaat en ouderlijke betrokkenheid bij school zijn vatbaarder voor materiële deprivatie dan het schoolklimaat Materiële deprivatie hangt sterker samen met het lidmaatschap van sport- en jeugdverenigingen dan met doelgroep-, sociale en culturele verenigingen.
Jongeren kunnen op school en in bepaalde soorten verenigingen ontsnappen aan de ervaren materiële deprivatie. Invloed materiële armoede blijft bestaan; naast invloed van culturele armoede (onderwijs, religie, éénoudergezin)
In gesprek met Luc Mishalle (MET-X)
Jongeren in financiële en materiële armoede
Minder lid van sportverenigingen Minder informele sociale contacten Groeien minder op in participatief opvoedingsklimaat, Meer in natural growth opvoedingsstijl
Invloed van armoede blijft bestaan ook na controle voor andere risicofactoren die samenhangen met armoede Sterke invloed van culturele factoren op participatie: onderwijsniveau ouders en jongeren, aantal boeken in huis, religie Economische en culturele oorzaken van sociale uitsluiting
Vallen voor een deel samen Zijn voor een deel additief
Participatie survey 2014
3 Metingen 2003-2004
2009
2014
Recreatief Vlaanderen
Steunpunt Cultuur, Jeugd en Media Steunpunt Sport
Steunpunt Cultuur Steunpunt Sport Steunpunt Media Jeugdonderzoeksplatform
Cultuurparticipatie
Cultuurparticipatie Sportparticipatie
Cultuurparticipatie Sportparticipatie Media Jeugd
N=2849
N= 3144
N= 3965
Publieke kunsten- en cultuurparticipatie
1.
Musea/tentoonstellingen
2.
Bioscoopbezoek
3.
Podiumkunsten
4.
Erfgoedactiviteiten
5.
Concerten
Musea en tentoonstellingen
Kunstmusea en - tentoonstellingen
Andere musea en tentoonstellingen 25%
25%
19,2% 20%
21,3%
20,1% 18,3%
20%
18,6% 4,2%
16,8%
6,1% 15%
7,3%
5,5%
11,9%
12,8%
2004
2009
15%
4,4%
10%
10%
5%
3,6%
15,0%
14,0% 5%
17,1%
12,4%
0%
0% Incidentele participatie (1-2)
2014
Frequente participatie (3+)
2004 Incidentele participatie (1-2)
2009
2014
Frequente participatie (3+)
Erfgoed
Bioscoopbezoek 45,0%
60,0%
41,9%
39,3%
40,0%
38,8%
48,1%
50,0% 35,0%
40,5%
38,7%
15,7%
17,3%
23,6%
30,0%
40,0% 23,0%
25,0%
30,0%
22,8%
19,8%
20,0%
20,0%
15,0% 10,0%
23,1%
22,0%
18,3%
25,1%
10,0%
18,9%
17,7%
5,0%
0,0%
0,0%
2004
2009
Incidentele participatie (1-2)
2004
2014
Frequente participatie (3+)
Podiumvoorstellingen
35,0%
31,1%
29,1%
30,0%
30,2%
32,0%
Niet-klassieke concerten
25,0%
25,0%
20,0%
20,0%
15,0%
15,0%
28,1%
30,0%
8,1% 8,0%
8,6%
20,0%
25,0%
7,1%
7,4%
19,8% 15,7%
5,6%
20,0%
15,0% 10,0%
Klassieke concerten
35,0%
28,9%
25,0%
2014
Frequente participatie (3+)
Concerten Type 2 (musical, show, circus, straattheater, comedy, …)
Type 1 (theater, dans)
2009
Incidentele participatie (1-2)
10,0%
15,0%
20,3%
23,0%
21,1%
10,0%
23,1%
24,6%
6,6%
8,0%
4,1%
4,5%
2,5%
2,5%
2004
2009
5,0%
0,0%
2004 Incidentele participatie (1-2)
2009
2014
Frequente participatie (3+)
4,0%
Incidentele participatie (1-2)
2009
2014
Frequente participatie (3+)
6,5% 5,0%
6,2%
4,0%
0,0%
0,0%
2004
10,0%
9,5%
7,0% 22,5% 5,0%
5,0%
11,1% 9,8%
8,7%
3,3% 0,0%
Incidentele participatie (1)
2014
Frequente participatie (2+)
2004 Incidentele participatie (1)
2009
2014
Frequente participatie (2+)
Cultuurparticipatie thuis
Amateurkunsten 100%
Films bekeken thuis
Lezen van romans/dichtbundels
90%
90,0%
90,0%
80%
80,0%
70%
80,5%
80,0%
78,4%
79,6%
70,0%
24,8%
28,6%
24,9%
75,2%
71,4%
75,1%
70,0%
41,5%
60,0%
34,1%
33,1%
50,0%
60% 60,0%
50%
50,0%
40,0%
40,0%
30,0%
30,0%
20,0%
39,0%
44,3%
46,5%
10,0%
39,5% 40%
14,2%
13,3%
22,4%
24,2%
26,2%
2004
2009
2014
10,8%
30%
20,0% 10,0%
0,0%
33,2%
38,4%
20% 10%
0,0%
2004
2009 1 tot 5
2014
6+
1 tot 5
0%
6+
2004
2009
Niet/uitzonderlijk
Trends (1)
Duidelijke trends: bioscoop: algemene daling + minder frequent, meer incidenteel meest uitgesproken bij 15‐25 en hoger opgeleiden populaire podiumvoorstellingen: daling 2014 vooral bij jongeren en middenleeftijd, stabiel bij 65+ theater/dans: relatief stabiel daling frequente deelname bij jongeren, ouderen iets meer erfgoed: na piek 2009 in 2014 terug niveau 2004 alle leeftijden kunstmusea: relatief stabiel, maar meer incidenteel i.p.v. frequent alle leeftijden, meest uitgesproken bij hoger opgeleiden
andere musea: stijging + meer incidenteel alle leeftijden
2014
Minstens maandelijks
Trends (2)
Duidelijke trends: niet‐klassieke concerten: beduidende stijging alle leeftijden, meest uitgesproken bij hoger opgeleiden klassieke concerten: stijging, vooral door incidentele deelname meest uitgesproken bij 65+ en hoger opgeleiden (frequente deelname daalt bij jongere en middenleeftijden)
amateurkunstbeoefening: na piek 2009 in 2014 terug niveau 2004 patroon meest uitgesproken bij 15‐25
6/10/2015
Trends (3)
Participatiedrempels
diepgaander longitudinale analyses 2004‐2014 (preview): duidelijke verschillen naar leeftijd (los van generatie): op oudere leeftijd minder: bioscoop, populaire podiumvoorstellingen, niet‐klassieke concerten op oudere leeftijd meer: theater/dans, klassiek concert, kunstmusea en ‐tentoonstellingen, erfgoed
duidelijke verschillen naar generaties (los van leeftijd): jongere generaties meer: bioscoop jongere generaties minder: theater/dans, klassiek concert, kunstmusea sociale kloof in cultuurparticipatie blijft onverminderd groot
Drempels doorheen de tijd
Wie kiest/koos welke drempel?
Evolutie drempels (referentie: 2004)
80,00%
70,00%
60,00%
50,00%
Opleiding
Lager opgeleiden meer interessedrempels (hoger opgeleiden minder)
Hoger opgeleiden meer tijdsdrukdrempels (lager opgeleiden minder)
Lager opgeleiden minder geografische en informatieve drempels
Geografisch Tijdsdruk Financieel
40,00%
Sociaal Info
30,00%
Interesse 20,00%
10,00%
0,00% 2004
2009
2014
Trends in cultuurdeelname over generaties en scholingsgraden heen. Evoluties in drempels voor theaterbezoek (naargelang opleidingsniveau) Ongelijke uitval bij bibliotheekgangers Profiel en activiteiten van bezoekers aan cultuur- en gemeenschapscentra
Meer informatie?
Spelen gemeentekenmerken een rol bij de participatie? E-cultuur en het internet als instrument voor virtuele participatie Media- en nieuwsrepertoires in Vlaanderen
Studiedag
Participatiesurvey 2014
4
december, Bijloke Gent Presentatie van 2 boeken Boek
1: Algemene cijfers Boek 2: Meer diepgaande analyses Lancering
webtool
Sportdeelname in Vlaanderen. Trends en profielen Fysieke actieve en sedentaire tijdsbesteding bij de Vlaamse bevolking Motieven van de Vlaming om al da niet fysiek actief te zijn Sportevenementen als katalysator voor sportparticipatie? Sportparticipatie in Vlaanderen: sociale uitsluiting van kansengroepen Sport: een dure hobby? Uitgaven en verplaatsing(sbereidheid) inzake sportbeoefening De invloed van intergenerationele interacties op percepties en de gewenste aanpak van (hang)jongeren in de publieke ruimte Ouderlijke opvattingen over de vrijetijdsbesteding van hun kind(eren) Met ouders op stap. Een blik op de cultuurparticipatie van ouders met hun kinderen De vrijetijdsagenda van 2014. Het combineren van activiteiten uit diverse domeinen Sociale heterogeniteit, culturele diversiteit en burgerschap? De relatie tussen segregatie in het verenigingsleven, diverse vrijetijdsbesteding en burgerschap
Meer info: www.steunpuntcultuur.be
