FOCUS
op speur- en ontwikkelingswerk Het gebruik van de WBSO en RDA in 2014
02
Leeswijzer De benamingen in dit jaaroverzicht sluiten aan op de terminologie van de WBSO en de RDA.
WBSO en RDA
In dit jaaroverzicht staan gedetailleerde gegevens over het gebruik van de WBSO en de RDA in 2014. Via deze fiscale regelingen stimuleert het ministerie van Economische Zaken ondernemers om meer te investeren in ‘speur- en ontwikkeDe WBSO is de verzamelnaam voor de lingswerk’ (S&O). Ondernemers die gebruik maken van de WBSO en RDA kunnen faciliteit afdrachtvermindering speur- en hiermee hun kosten voor S&O verlagen. De WBSO verlaagt de loonkosten, de RDA ontwikkelingswerk in de Wet vermindering levert een extra aftrekpost op voor overige kosten en uitgaven. Bijvoorbeeld voor afdracht loonbelasting en premie voor de volksverzekeringen en de S&O-aftrek in de prototypes of onderzoeksapparatuur. Wet inkomstenbelasting. Bedrijven en zelfstandig ondernemers kunnen gebruik maken van de WBSO en De RDA heeft tot doel innovatie en S&O van de RDA. Tot en met 2014 konden ook kennisinstellingen WBSO aanvragen voor het Nederlandse bedrijfsleven te bevorderen contractresearch. Vanaf 2015 is deze mogelijkheid vervallen. Gebruik maken van door een fiscaal voordeel voor nietde RDA kan alleen als een bedrijf of zelfstandig ondernemer een WBSO toekenloonkosten en investeringen die betrekking ning heeft ontvangen. hebben op S&O. Het RDA-bedrag wordt opgevoerd als een aftrekpost in de inkomsten- of vennootschapsbelasting. In 2014 is een klanttevredenheidsonderzoek uitgevoerd onder bedrijven die gebruik hebben gemaakt van de WBSO en RDA. Het onderzoek richtte zich op In dit jaaroverzicht wordt de Nederlandse de tevredenheid over het aanvragen van WBSO/RDA en op de contacten met term ‘speur- en ontwikkelingswerk’ gebruikt WBSO/RDA-adviseurs tijdens het beoordelingsproces. Voor de uitvoering van de (afgekort tot ‘S&O’) en niet de term Research WBSO/RDA gaven de bedrijven RVO.nl een 7,3 als rapportcijfer. & Development (R&D). Met het toegekende RDA-bedrag aan bedrijven wordt bedoeld: ‘aftrekpost van de winst voor vpb en inkomstenbelasting’.
ondernemen € 2 miljard
22.970 bedrijven S&O-uitgaven
B AAM 97% MKB
03
WBSO
FCOUS
2014 DUURZAAMHEID in een notendop 98% MKB
RDA
€ 4 miljad
N
Inn 38.8 aan
voorlopige schattingen
€ 4 miljard S&O-uitgaven
Bedrijven Zelfstandig ondernemers Aantal bedrijven/zelfstandig ondernemers 15.080 1.540 MKB 98% 100% Toegekende aanvragen 25.890 1.852 Toegekende S&O-uitgaven € 2,6 miljard € 17,5 miljoen Toegekend RDA-bedrag € 1.550 miljoen € 10,5 miljoen MKB 45% 100% 1 € 252 miljoen RDA verzilverd (netto voordeel)
S&O-loonuitgaven 1
KENNIS
DUU onde INNOVEREN
Bedrijven Zelfstandig ondernemers Aantal bedrijven/zelfstandig ondernemers 21.230 1.740 MKB 97% 100% Starters 3.100 490 Toegekende aanvragen 38.420 2.190 Toegekende S&O-arbeidsjaren 83.470 885 Toegekende S&O-loonuitgaven € 4,0 miljard Toegekende S&O-afdrachtvermindering/S&O-aftrek € 912 miljoen € 24,4 miljoen MKB 76% 100% S&O-afdrachtvermindering verzilverd 1 € 781 miljoen
79.885 S&O-arbeidsj
04
WBSO RDA
22.970
Aantal bedrijven Het aantal bedrijven dat gebruik maakt van de WBSO en de RDA is in 2014 gegroeid. In totaal hebben 22.970 bedrijven, zelfstandig ondernemers en kennisinstellingen gebruik gemaakt van de WBSO. Van de WBSO-bedrijven maken 16.620 bedrijven (72%) eveneens gebruik van de RDA. MKB-bedrijven vormen met ruim 97% de grootste groep gebruikers van de WBSO en de RDA.
Bedrijven
330
Meer bedrijven maken gebruik van de WBSO ten opzichte van 2013
Figuur 1 Bedrijven, kennisinstellingen en zelfstandig ondernemers met een S&O-verklaring en een RDA-beschikking
25.000
20.000
20.530
22.220
22.640
22.970
460
Meer bedrijven maken gebruik van de RDA ten opzichte van 2013
Bedrijven
19.450 16.160
15.000
16.620
13.860 10.000
5.000
0 2010
2011
2012
2013
2014
WBSO
RDA
05
3.590 Starters
Aantal starters Het aandeel bedrijven en zelfstandig ondernemers dat gebruik maakt van de WBSO-startersfaciliteit bedraagt 16% van alle WBSO-bedrijven. Het aantal bedrijven dat gebruik maakt van de WBSOstartersfaciliteit is afgenomen, terwijl het aantal zelfstandigen dat hiervan gebruik maakt, is gestegen. De WBSO-startersfaciliteit kent een andere definitie dan de definitie van innovatieve ‘start-ups’ en startende ondernemers bij de Kamer van Koophandel.
Figuur 2 Bedrijven en zelfstandig ondernemers die gebruik maken van de WBSO-startersfaciliteit
5.000
4.000
4.180 3.710
Bedrijven en zelfstandig ondernemers
WBSO
4.040 3.620
3.940 3.480
3.000
3.680 3.210
3.590 3.100
2.000
1.000
470
420
460
470
490
0 2010
2011
Gebruikers WBSO-startersfaciliteit
2012
aantal bedrijven
2013
2014
aantal zelfstandig ondernemers
06
WBSO RDA
38.420
Aantal aanvragen Het is mogelijk om meerdere keren per jaar een aanvraag in te dienen voor de WBSO en de RDA, 66% van de bedrijven dient twee of drie keer per jaar een aanvraag in. Bedrijven gebruiken de aanvraagperiode korter dan 1 jaar voor kort lopende S&O-projecten en kunnen daarmee op een flexibele manier inspelen op nieuwe S&O-projecten tijdens het kalenderjaar. Het aantal toegekende aanvragen voor de WBSO en de RDA is in 2014 licht toegenomen ten opzichte van 2013.
Toegekende WBSO-aanvragen
Meer toegekende WBSOaanvragen ten opzichte van 2013
25.890
Toegekende RDA-aanvragen
410
Meer toegekende RDAaanvragen ten opzichte van 2013
Figuur 3 Aantal toegekende aanvragen WBSO/RDA
40.000
Toegekende aanvragen
220
30.000
33.700
31.500
36.800
38.200
38.420
25.480
25.890
18.350
18.610
7.130
7.280
21.660
20.000
15.340 10.000
6.320 0 2010
2011
WBSO
2012
RDA
RDA - forfait
2013
2014
RDA - kosten/uitgaven
07
WBSO
S&O-arbeidsjaren Het aantal S&O-arbeidsjaren wordt berekend aan de hand van het aantal toegekende S&O-uren, verricht door de S&O-medewerkers. Eén S&O-arbeidsjaar staat gelijk aan 1.400 toegekende S&O-uren. Het totaal aantal toegekende S&O-arbeidsjaren is 2% gestegen ten opzichte van 2013.
83.470 Toegekende S&O-arbeidsjaren
Figuur 4Toegekende S&O-arbeidsjaren WBSO, exclusief zelfstandig ondernemers
Meer toegekende S&O-arbeidsjaren ten opzichte van 2013
90.000
80.000
73.700 S&O-arbeidsjaren
1.810
75.330
79.560
81.660
83.470
60.000
40.000
20.000
0 2010
2011
2012
2013
2014
08
WBSO RDA
S&O-uitgaven De toegekende S&O-uitgaven van bedrijven zijn opgebouwd uit een looncomponent (WBSO) en een niet-looncomponent (RDA). De toegekende S&O-loonuitgaven (WBSO) en S&O-uitgaven (RDA) van bedrijven liggen 2% hoger dan in 2013.
€ 6,6 mld
Toegekende S&O-uitgaven
€ 80 mln
Figuur 5 T oegekende S&O-uitgaven aan bedrijven, exclusief zelfstandig ondernemers
7.000
Meer toegekende S&O-loonuitgaven (WBSO) ten opzichte van 2013
Meer toegekende S&O-uitgaven (RDA) ten opzichte van 2013
6.450
6.590
3.920
4.000
2.530
2.590
5.880 5.000
in miljoen €
€ 60 mln
6.000
4.000 3.000
3.380
3.570
2.000
3.850
2.035
1.000 0 2010
2011
2012
WBSO
2013
RDA
2014
S&O-uitgaven
09
WBSO
€ 912 mln
Toegekende S&O-afdrachtvermindering
S&O-afdrachtvermindering De toegekende S&O-afdrachtvermindering is het bedrag dat bedrijven kunnen verminderen van de te betalen loonheffingen. In 2014 is 76% van de S&O-afdrachtvermindering toegekend aan het MKB. De verzilvering is de S&O-afdrachtvermindering die bedrijven daadwerkelijk hebben verrekend met de Belastingdienst en dus het werkelijke budgetbeslag. De totaal toegekende S&Oloonuitgaven stegen ten opzichte van 2013 door gewijzigde parameters en een stijging van het aantal toegekende S&O-arbeidsjaren. Hiermee steeg ook de toegekende S&Oafdrachtvermindering. Het percentage van de eerste schijf voor niet-starters is naar beneden bijgesteld ten opzichte van 2013, terwijl de drempel van de eerste schijf is verhoogd.
Figuur 6 Toegekende S&O-afdrachtvermindering en verzilvering WBSO
€ 19 mln
1.000 800 in miljoen €
Meer toegekende S&O-afdrachtvermindering ten opzichte van 2013
1.200
1.037 860
1.085 915
853 731
893
912
766
7811
600 400 200 0 2010
2011
2012
2013
Toegekend 1
voorlopige schatting
2014
Verzilverd
10
RDA
€ 1.550 mln Toegekend RDA-bedrag
RDA-bedrag Het toegekende RDA-bedrag is het bedrag dat bedrijven als aftrekpost opvoeren van de winst voor de vpb of zelfstandig ondernemers van de inkomstenbelasting. De werkelijke verzilvering is afhankelijk van de winst en het vpb-percentage van elk bedrijf. De exacte verzilvering is niet bekend, omdat niet alle aangiften voor de vpb over 2014 zijn gedaan. Daarom is een schatting opgenomen. In 2014 is 45% van het RDA-bedrag toegekend aan MKB-bedrijven. De verhoging van het RDA-percentage (van 54 naar 60% ten opzichte van 2013) zorgt er onder andere voor dat er meer RDA is toegekend in 2014. Het forfaitbedrag is met € 15 per S&O-uur gelijk gebleven. Naast de verhoging van het percentage zijn de toegekende S&O-uitgaven (RDA) gestegen. Figuur 7 Toegekend RDA-bedrag, aftrekpost van de winst voor de vpb, exclusief zelfstandig ondernemers
€ 180 mln
Meer toegekend RDA-bedrag ten opzichte van 2013
1.600
1.550
1.400
1.370
1.200
€ 252 mln Geschatte verzilvering RDA
in miljoen €
1.000 800
814
600 400 200
222
252
130
0 2010
2011
2012
Toegekend RDA-bedrag
2013
2014
Geschatte voorlopige verzilvering
11
WBSO RDA
€ 6,6 mld
Toegekende S&O-uitgaven
S&O per provincie Noord-Brabant heeft met € 1.982 miljoen de hoogste toegekende S&O-uitgaven. De verhouding tussen de som van het S&O-loonuitgaven (WBSO) en de S&O-uitgaven (RDA) verschilt per provincie. Drenthe en Noord-Holland hebben met 71% het grootste aandeel S&O-loonuitgaven (WBSO). Meer informatie over S&O per regio vindt u in de studie ‘Hotspots 2014 - S&O in kaart’.
Figuur 8 Toegekende S&O-uitgaven per provincie, exclusief zelfstandig ondernemers
Noord-Brabant
€ 140 mln Meer toegekende S&O-uitgaven ten opzichte van 2013
€ 940
Zuid-Holland
€ 726
€ 463
Noord-Holland
€ 653
€ 264
Gelderland Utrecht
€ 159
Limburg
€ 140
Overijssel
€ 122
€ 1.042
€ 336 € 294
€ 454
€ 270 € 288
€ 59 € 61 € 75 € 38 € 54 € 23 € 39 € 22 € 46 € 18
Friesland Groningen Flevoland Zeeland Drenthe 0
200
400
600
800
1.000
1.200
in miljoenen €
S&O-loonuitgaven (WBSO)
S&O-uitgaven (RDA)
12
S&O per sector
WBSO RDA
Onderstaande tabel geeft inzicht in de belangrijkste bedrijfssectoren die gebruik maken van de WBSO en de RDA (volgens de SBI indeling 2008). Een aantal grote sectoren is onderverdeeld. De ‘Industrie sector’ heeft de meeste S&O-arbeidsjaren, S&O-loonuitgaven (WBSO) en S&O-uitgaven (RDA). Per sector verschilt de verhouding tussen de S&O-uitgaven. De sector ‘Informatie en communicatie’ heeft het hoogste aandeel S&O-loonuitgaven (WBSO), terwijl de farmacie het hoogste aandeel in de S&O-uitgaven (RDA) kent.
SBI 2008
Omschrijving
WBSO bedrijven
RDA bedrijven
WBSO S&Oarbeidsjaren
WBSO S&O-loonuitgaven1
RDA S&Ouitgaven1
WBSO aandeel S&O-loonuitgaven
RDA aandeel S&Ouitgaven
A | 01-03
Landbouw, bosbouw en visserij
397
325
1.974
€ 74
€ 126
37%
63%
C | 10-33 10 20 21 22 26 28
Industrie Vervaardiging van voedingsmiddelen Vervaardiging van chemische producten Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten Vervaardiging van producten van rubber en kunststof Vervaardiging van computers en van elektronische en optische apparatuur Vervaardiging van overige machines en apparaten
4.480 366 270 69 295 314 880
3.372 276 203 56 222 225 653
28.688 1.143 2.258 1.269 711 5.631 8.863
€ 1.423 € 56 € 115 € 66 € 30 € 306 € 456
€ 1.359 € 57 € 74 € 335 € 27 € 242 € 380
51% 49% 61% 16% 53% 56% 55%
49% 51% 39% 84% 47% 44% 45%
E | 36-39
Winning en distributie van water; afval- en afvalwaterbeheer en sanering
107
78
177
€8
€4
64%
36%
F | 41-43
Bouwnijverheid
556
458
922
€ 41
€ 24
63%
37%
G | 46-47
Groot- en detailhandel
2.111
1.558
5.643
€ 254
€ 137
65%
35%
H | 49-53
Vervoer en opslag
138
89
406
€ 20
€3
87%
13%
J |58-63 62
Informatie en communicatie Dienstverlenende activiteiten op het gebied van informatietechnologie
3.431 3.049
1.530 1.383
14.167 12.625
€ 626 € 554
€ 57 € 55
92% 91%
8% 9%
M | 69-75 71 72 74
Advisering, onderzoek en overige specialistische zakelijke dienstverlening Architecten, ingenieurs en technisch ontwerp en advies; keuring en controle Speur- en ontwikkelingswerk Industrieel ontwerp en vormgeving, fotografie, vertaling en overige consultancy
4.089 1.372 591 177
2.821 971 387 115
19.641 6.370 8.671 572
€ 945 € 278 € 457 € 25
€ 593 € 110 € 426 €7
61% 72% 52% 79%
39% 28% 48% 21%
Overige sectoren
5.925
4.848
11.849
€ 606
€ 283
68%
32%
21.234
15.079
83.468
€ 3.998
€ 2.587
61%
39%
Totaal (excl. zelfstandigen) 1
in miljoenen €
13
01
Praktijkverhalen
Chemische minifabriekjes Chemicaliën produceren ‘op locatie’. Geen rokende giga-complexen meer, maar lokale minifabriekjes. Die geen energie verbruiken, maar produceren. Flowid bouwde met steun van de WBSO en RDA een compacte hightechreactor waarin drie schijven van dvd-formaat op hoge snelheid ronddraaien. De multiple spinning disc technologie in de kleine Flowid-reactor zorgt voor snellere reacties en is flexibeler, veiliger en energie-efficiënter dan traditionele reactoren. Bovendien levert de innovatieve nauwsluitende behuizing een betere menging van vloeistoffen en gassen op. Het Eindhovense bedrijf zet hiermee een flinke stap richting miniaturisering en won met de chemische minifabriekjes de Herman Wijffels Innovatieprijs 2014 in de categorie ‘circulaire economie’.
14
02 Medicijncapsule Intellicap Praktijkverhalen
Het Eindhovense bedrijf Medimetrics ontwikkelde de Intellicap. Deze elektronische capsule is niet groter dan een flinke vitaminepil en bevat sensoren, elektronica en medicatie. De sensoren meten de zuurgraad en de temperatuur, de elektronica staat in verbinding met een computer. De Intellicap maakt het mogelijk om op elk punt in het spijsverteringskanaal en op elk gewenst tijdstip een bepaalde dosering van een medicijn af te geven. Met dank aan de WBSO en RDA is de Intellicap inmiddels op de markt. De ontwikkeling bleef niet onopgemerkt. Voor de Intellicap ontving Medimetrics eind 2014 de Accenture Innovation Award.
15
03
Praktijkverhalen
Oersterk 3D-honingraat karton Axxor uit Zwolle produceert 3D-honingraat karton voor deuren, meubels, verpakkingen én de automotive-industrie. Het product bestaat uit niet meer dan papier en lijm, maar is dankzij opeenvolgende innovaties nu ook geschikt voor toepassing in auto’s. Door gebruik van specifiek papier en specifieke lijm is Axxor erin geslaagd om honingraat karton te ontwikkelen met een hoge trekvastheid dat tegelijkertijd vervormbaar is. Dit materiaal met een maximale buigstijfheid wordt onder meer gebruikt in de kofferbakken van Mercedes en Aston Martin. Het nieuwste 3D-honingraat karton doorstaat zelfs botsproeven en is nu terug te vinden in motorkappen van auto’s. Bij de ontwikkeling maakte Axxor gebruik van de WBSO en de RDA.
FOCUS op S&O WBSO en RDA 2014 in een notendop
Kerncijfers Aantal bedrijven Aantal starters Aantal aanvragen S&O-arbeidsjaren S&O-uitgaven S&O-afdrachtvermindering
Geografische spreiding S&O per provincie Sectoren S&O per sector
16
04 Innovatieve 3D-printer Praktijkverhalen
Leapfrog ontwierp in 2012 een hoogwaardige en betaalbare 3D-printer waarvan er binnen een jaar al 1.000 waren verkocht. Sindsdien ontwikkelde Leapfrog verschillende typen 3D-printers. Ze onderscheiden zich door een groot bouwvolume, groot gebruiksgemak, stevige constructie, strak design en lagering van het printbed met kogelomloopspindels. De printers hebben twee extruderkoppen. Hiermee kan ook in twee kleuren, met wateroplosbaar steunmateriaal of in overhangende structuren worden geprint. Leapfrog maakte gebruik van zes overheidsregelingen om te staan waar het nu staat: de WBSO, RDA, MIT (MKB-Innovatiestimulering Topsectoren), Innovatiekrediet, de Innovatiebox en Eurostars.
17
05
Praktijkverhalen
Serious game ‘Monster Zoo’ In samenwerking met Stabilo ontwikkelt &ranj een serious game waarmee kinderen op een tablet kunnen leren schrijven. Omdat met de hand schrijven de taalontwikkeling en de fijne motoriek stimuleert, bedacht &ranj een leuke manier om hiermee te oefenen. In de door &ranj ontwikkelde game ‘Monster Zoo’ worstelen allerlei monsters met problemen. Als directeur van de dierentuin lost de speler die op. De bewegingen waarmee hij dat doet zijn gebaseerd op de Neuromotor Task Training, een methode om de fijne motoriek te trainen. Met ondersteuning van de WBSO ziet het Rotterdamse bedrijf kans om de game door te ontwikkelen voor de consumentenmarkt.
18
06 Superslimme energiemeter Praktijkverhalen
Ipsum Energy ontwikkelde een nieuw product, gebaseerd op een volledig nieuwe technologie, om het energieverbruik van ingeschakelde apparaten te meten. Hiervoor ging het bedrijf wereldwijd op zoek naar een geschikte technologie. Samen met de Universiteit Twente bedacht Ipsum een geniale oplossing. Slimme algoritmen konden het verbruik per apparaat bepalen zónder de apparaten afzonderlijk te ‘bemeteren’. Met steun van de WBSO kon Ipsum deze superslimme meters verder ontwikkelen, zowel voor woonhuizen (consumenten) als voor de utiliteitsbouw. De energieservice van Ipsum Energy die inzicht geeft in het energieverbruik is inmiddels op de markt.
19
07
Praktijkverhalen
Nauwkeurige neurostimulator Als medicatie bij patiënten met Parkinson niet meer goed werkt, kunnen artsen deep brain stimulation (DBS) toepassen. Een geleidingsdraad of sonde in de hersenen geeft pulsen af die ervoor zorgen dat de motorische klachten, zoals tremoren en spierstijfheid, verminderen. Sapiens Steering Brain Stimulation uit Eindhoven ontwikkelde een innovatieve nieuwe DBS-sonde die veel nauwkeuriger is dan de huidige technieken. Het implantaat van Sapiens SBS telt veertig micro-elektrodes in plaats van vier, die onafhankelijk van elkaar zijn te besturen. Patiënten hebben hierdoor minder last van bijwerkingen en de kwaliteit van leven neemt toe. Sapiens SBS maakte gebruik van de WBSO, de RDA en het Innovatiekrediet.
20
08 Contactloze energie-overdracht Praktijkverhalen
Use System Engineering bedacht een oplossing voor veelvoorkomende problemen met corroderende contacten, verkeerde polariteitsverbindingen en gevaarlijke spanningen. Het bedrijf ontwikkelde met steun van de WBSO en RDA een technologie voor contactloze distributie van energie en data (CEDD). Een techniek die we kennen van de oplaadbare tandenborstel maar dan over afstanden tot twee kilometer en voor vermogens van 2 tot 10 kW. Aan de kabel kun je verschillende apparaten koppelen waarmee je informatie kunt uitwisselen en die je van energie kunt voorzien. Via een ‘proof of concept’ op Vliegveld Eelde is aangetoond dat de techniek werkt in veeleisende omgevingen zoals vliegvelden, olieplatforms en tunnels.
Dit is een publicatie van: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Hanzelaan 310 | 8017 JK Zwolle Postbus 10073 | 8000 GB Zwolle T +31 (0)88 042 42 42 www.rvo.nl/wbso www.rvo.nl/rda Deze publicatie is tot stand gekomen in opdracht van het ministerie van Economische Zaken. © Rijksdienst voor Ondernemend Nederland | april 2015 Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) stimuleert ondernemers bij duurzaam, agrarisch, innovatief en internationaal ondernemen. Met subsidies, het vinden van zakenpartners, kennis en het voldoen aan wet- en regelgeving. RVO.nl werkt in opdracht van ministeries en de Europese Unie en is een onderdeel van het ministerie van Economische Zaken. De WBSO en RDA zijn regelingen van het ministerie van Economische Zaken. RVO.nl voert beide regelingen uit. Hoewel deze publicatie met de grootst mogelijke zorg is samengesteld, kan RVO.nl geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele fouten.
