Psychologische begeleiding na een
bariatrische ingreep - Anne-Marie Der Kinderen, kaderhuisarts GGZ - Gerbrand van Hout, klinisch psycholoog Catharina Ziekenhuis - Noor Schuilwerve, klinisch psycholoog i.o. Máxima Medisch Centrum jan/mrt 2016
Start door huisarts De bariatrische patiënt Pre- en postoperatieve trajecten in het ziekenhuis
Programma (18:00 – 21.00)
Veel voorkomende problemen en hoe daar mee om te gaan ----- Pauze ---- Screeningslijst psychologische problemen
Triage Oefenen aan de hand van casuïstiek Afsluiting
Taken van de huisarts/huisartsenpraktijk
Huisarts Anne-Marie der Kinderen, huisarts Kaderhuisarts GGZ DOH Zorggroep
Even opfrissen
Huisarts
Indicaties voor bariatrische chirurgie: 1) BMI >40 of BMI >35 met comorbiditeit 2) 18-65 jaar 3) Overgewicht >5 jaar en professionele afvalmethoden geen effect
Comorbiditeit: Diabetes mellitus
Hart- en vaatziekten
Huisarts
Stemmingsstoornissen Negatief zelfbeeld
Gewrichtsklachten Etc…
Patiënten Vaak zijn deze patiënten al bekend bij de huisarts en POH Somatiek en/of GGZ
Somatiek
Huisarts
Leefstijl: eetpatroon/bewegen Zelfmanagement Diëtist Etc.
GGZ Zelfbeeld verbeteren Begeleiding stemmingsstoornissen Etc.
Terugverwijzing Na 2 jaar:
Huisarts
Aanmelding bariatrische dienst Eindhoven Levenslange controle (obesitas = chronische aandoening!) Jaarlijks lab: Hb, Ht, ferritine, vit D, vit B12, foliumzuur, PTH, calcium, fosfaat, cholesterol Controle van gewicht, buikomvang, RR, QOL, psychische gezondheid.
Taken POH/Huisarts POH S en GGZ voeren de controles uit in overleg met elkaar en met de huisarts
Huisarts
Bij afwijkende waarden en/of dreigende psychische problemen overleg met poli bariatrie / klinisch psycholoog Van belang: Korte duidelijke lijnen met de specialist Kennis van POH GGZ en S en huisarts
Uiteenlopende levensfasen (jong – oud)
De bariatrische patiënt
Uiteenlopende sociale klassen Zwakbegaafd tot normaal/hoogbegaafd Complexe vormen van comorbiditeit op zowel somatisch als psychopathologisch vlak
35
30
NESARC studie
Percentage
25
De bariatrische patiënt
Mood disorder
Anxiety disorder
20
Substance abuse
15
10
5
0 1
2
3
BMI 18.5-24.9 N=16203
BMI 30-30.9 N=8719
BMI >40 N=1262
Hoe hoger het BMI, hoe groter het percentage psychopathologie (Petry et al., 2008) Deze relatie is het sterkst bij jongeren, m.n. jonge vrouwen (McCrea, 2011)
Wie komt in aanmerking voor bariatrische chirurgie? BMI ≥ 40 BMI 35-40 met relevante comorbiditeit, zoals:
De bariatrische patiënt
Aangetoonde DM (type II) Hypertensie ondanks adequate behandeling Aangetoonde OSAS Fors invaliderende gewrichtsklachten
Leeftijd 18-65 jaar Morbide obesitas moet >5 jaar bestaan en er moeten serieuze, begeleide afvalpogingen zijn ondernomen gedurende >1½ jaar met significant gewichtsverlies Geen psychologische contra-indicaties Bereidheid tot follow-up en eventuele natrajecten (psychologie/diëtetiek)
Psychologische screening: in kaart brengen van risicofactoren voor suboptimale uitkomst na chirurgie:
Pre- en postoperatieve trajecten in het ziekenhuis
Eetstoornissen Psychiatrische toestandsbeelden/ernstige persoonlijkheidsstoornissen Laagbegaafdheid Zwak sociaal systeem
Verslavingsproblematiek Non-compliance
Bariatrische chirurgie is geen alternatief voor diëten! Het behelst een gedwongen leefstijlverandering.
Aanmelding bij Obesitas Centrum Voorlichtingsbijeenkomst
Pre- en postoperatieve trajecten in het ziekenhuis
Screeningsdag Carrousel: casemanager, diëtist, psycholoog, fysiotherapeut MDO incl. chirurgen Patiënt krijgt direct de uitslag te horen
Eventueel voortraject psychologie/diëtetiek
Operatie Natraject ziekenhuis Chronische zorg huisarts
Na screening:
Pre- en postoperatieve traject in het ziekenhuis
Ca. 75% positief advies Sommigen met individuele gedragstherapie (leefstijl, eetproblematiek)
Ca. 25% negatief advies Ernstige psychopathologie Deel komt terug na succesvol afronden behandeling in de specialistische GGZ
Pre- en postoperatieve trajecten in het ziekenhuis
De eerste maanden na operatie intensieve fysiotherapeutische begeleiding
Eerste jaar frequente groepsbijeenkomsten diëtetiek en casemanagers Eerste jaar individuele controles bij chirurg en casemanager Laatste 4 jaar laagfrequente follow-up Indien stabiele controles na 2 jaar controles door eigen huisarts
Veel voorkomende problemen
Veel voorkomende problemen
Weight regain Door terugval in oude patronen Door nieuw ongezond eetprobleem Mogelijk door herstelfunctie lichaam en metabolisme
Anorectische attitude
Veel voorkomende problemen
Relationele problemen
Seksuele problemen Psychische klachten en identiteitsproblemen Onzekerheid blijft bestaan Tegenvallende gezondheidswinst (vb. recidief DM) Aanpassingsproblemen Afname kwaliteit van leven
Ca. 25% zoekt psychologische hulp
15 minuten
Screeningslijst
(zie RTA: “signaleringsprotocol”) https://www.diagnostiekvooru.nl/bariatrischezorg.html
Patiënt vult de lijst zelf in (post thuis) Lijst wordt besproken met huisarts of POH
Screeningslijst
Thema’s van de signaleringstool:
Gewicht Gezondheidssituatie Verwachtingen Invloed overgewicht Eetgedrag
Patiënt stuurt de lijst retour ziekenhuis (onderzoeksdoeleinden)
Begeleiding door POH-GGZ Aanpassingsproblemen
Triage
Stemmingsklachten (dysforie) Beperkt zelfvertrouwen Psychische klachten los van de bariatrische ingreep Laagdrempelig coachend en steunend contact
Psycholoog Obesitas Centrum
Bij vermoeden van bariatrie- en/of gewichtsgerelateerde psychologische problematiek, zoals:
Triage
Gewichtstoename Angst-/stemmingsstoornissen gerelateerd aan de bariatrische ingreep Compliance problemen Aanpassingsproblemen Verstoord eetpatroon dan wel eetstoornis Anorectische en/of boulimische attitude Stoornis in zelfbeeld en/of lichaamsbeleving
Specialistische GGZ Ernstige problematiek, waarbij langdurige psychologische behandeling is geïndiceerd, zoals:
Triage
Verslaving Persoonlijkheidsproblematiek Automutilatie Suïcidaliteit Uitgebreide psychiatrische voorgeschiedenis en behandeling binnen de s-GGZ Bovenstaande(n) i.c.m. uitgebreide psychosociale problematiek
Groep splitsen:
Oefenen
deelnemers Gerbrand deelnemers Noor
Terug om 20:45
Renée 46-jarige gehuwde vrouw met een blanco psychiatrische voorgeschiedenis Moeder van 2 puberdochters die zelf overgewicht hebben Succesvol gewichtsverlies en geen problemen met volhouden van de bariatrische leefstijl (tenzij het druk is op werk)
Casus 1
Renée kan echter niet echt blij zijn met haar nieuwe lichaam ondanks grote gezondheidswinst, want echtgenoot vindt haar niet aantrekkelijk met het huidsurplus Bovendien zijn dochters jaloers op het gewichtsverlies van Renée, wat zij laten merken door pijnlijke opmerkingen naar haar en haar proberen te verleiden tot ongezonde productkeuzes Renée voelt zich somber en worstelt met hoe om te gaan met de situatie
Triage
Manon 34-jarige gehuwde vrouw, moeder van een peuterzoon Voorheen succesvol behandeld voor eetstoornis in de s-GGZ
Casus 2
Stemming is de laatste weken verslechterd door drukte rond een verhuizing en uit elkaar gegroeide seksuele verlangens van Manon en echtgenoot Manon trekt zich terug, piekert, kan nog van weinig genieten en merkt dat ze minder gaat eten (houdt zich niet aan voedingsadviezen) om daarna als ze honger heeft juist te overeten Ze is bang opnieuw dik te worden en meldt zich daarom voor hulp Triage
Joris
51-jarige, alleenstaande, werkende man met een beperkt sociaal netwerk Psychiatrische voorgeschiedenis: autisme spectrum stoornis (ASS) bij een gemiddelde intelligentie
Ouders waren altijd zeer betrokken, ook bij het bariatrisch traject
Casus 3
Joris kon de bariatrische adviezen goed opvolgen en viel succesvol af De laatste tijd komt hij echter weer aan in gewicht
Joris’ vader heeft een hersenbloeding gehad, waardoor moeder veel voor vader moet zorgen. Ze heeft niet voldoende tijd en energie om ook de begeleiding van Joris op zich te nemen. Joris zelf heeft weinig klachten
Triage
Hoe is het gegaan in de subgroepen?
Afsluiting
Wat neem je mee van deze cursusavond? Tips voor ons?
The end!
