Psychologische Problemen, psychologische splinters en HAT-AS (M.J.J. Hagens-2010) Inleiding Dit stuk heeft als doel u een andere invalshoek te laten zien van de diverse psychologische problemen die mensen plagen. Problemen zoals angsten, depressie, overspannenheid, burn-out, ‘het vastlopen’, ‘niet durven’, ‘geen uitweg meer zien’, slaapproblemen, relatieproblemen met de partner, kinderen en/of de familie, fobieën enz. enz. Kortom zo’n beetje alles wat er in de DSM IV te vinden is. Theorie en praktijk Er zijn hele bibliotheken vol met een keur aan psychologische theorieën, onderzoeken, meetinstrumenten en behandelmethoden. En ondanks dit groeit het aantal hulpvragers en groeit het psychologisch gilde als nooit te voren. Ook is het nog steeds niet duidelijk welke theorie nu de meest juiste is, welke behandelmethoden nu echt eenduidig werken en welke onderzoeksmethoden het meeste juist zijn. De psychologische hulpverlening blijft, ondanks meer dan 100 jaar wetenschappelijke beschouwing, een rommelig vakgebied. Empirie En daar is dan onze redder in nood, de empirie, de werkelijkheid, datgene wat we kunnen zien, horen, ruiken, voelen en proeven. Mensen vertonen altijd gedrag, doen dingen, geven lichamelijke signalen af, praten, luisteren, huilen, lachen, ondernemen nieuwe acties, maken ruzie, zijn boos, kijken tv, zijn blij, gaan naar een concert….. De empirie maakt dat u ziet wat ik ook zie. Gedrag in contexten Als je naar de empirie kijkt dan zijn er enkele zaken die meteen opvallen. Mensen zijn gewoontedieren, mensen hebben redelijk vaste patronen. En in deze patronen worden, min of meer, vaststaande, ingesleten gedragspatronen gevolgd. Ieder mens vertoont redelijk vaste gedragspatronen als men opstaat, naar werk gaat, omgang met collega’s, vrienden, familie, partner, seksleven, uitgaan…..Opvallend is eveneens dat de meeste problemen hun oorzaak blijken te hebben in de kindertijd en ineens weer tevoorschijn komen als er een verandering plaatsvindt. Wat ook opvalt is dat mensen altijd streven naar ‘beter’, naar meer geluk, naar meer vrijheid, naar zelfontplooiing. Tot slot wordt opgemerkt dat het leven niet stilstaat, het leven verandert altijd, panta rhei-alles stroomt, alles is in beweging. Niet-veranderen is geen optie in het leven.
Psychologische problemen als Psychologische plinters Eindelijk, de psychologische splinters. Problemen doen zich altijd voor in bepaalde contexten, men is niet de hele dag depressief, of angstig, of heeft een negatieve overtuiging van zichzelf, of is fobisch, of heeft altijd stress, of heeft altijd ruzie, of is altijd boos….Psychologische problemen treden altijd op in een bepaalde context zoals thuis, werk, naar bed gaan, nieuwe dingen ondernemen, opleiding volgen. Komt men in die context pas dan ervaart men een psychologisch probleem, niet eerder. Bijvoorbeeld ‘angst voor het spreken in het openbaar’ is een veel voorkomend fenomeen bij mensen. Spreken op een feestje bij vrienden gaat nog wel maar spreken op een congres zorgt voor slapeloze nachten en een zweterige presentatie, inclusief tunnelvisie. Zodra de presentatie voorbij is voelt men zich ineens stukken beter. Het is alsof er ergens eens psychologische splinter zit die opspeelt zodra je in die context komt; zodra je bepaald gedrag zal, dient te, gaan vertonen. Ieder mens heeft een hoeveelheid psychologische splinters maar die zullen pas gaan opspelen als men in een bepaalde context komt. Van belang is dan ook waar die splinter precies zit. Indien deze op een plek zit die verbinding heeft met veel contexten zal deze ook veel overlast bezorgen. Zo zal een Eskimo die een spinnenfobie-splinter heeft hier nagenoeg nooit last van hebben. Totdat hij besluit te gaan verhuizen naar de Amazone jungle waar het krioelt van de spinnen in alle maten en in zo’n beetje alle contexten. Pas dan speelt die splinter op, en pas dan is enige psychologische hulp aangezegd. Kortom: iedereen heeft psychologische splinters die veelal verworven zijn in de kindertijd. Maar die zullen pas gaan opspelen als de context veranderd. En des te meer verschillende contexten verbonden zijn met een psychologische splinter, des te meer last zal men hiervan ondervinden. Veel voorkomende psychologische splinters Altijd valt een psychologische splinter terug te voeren naar een negatieve overtuiging over jezelf. Je komt altijd uit op een -ik ben..;ik mag niet..;ik durf niet..; ik kan niet..;ik moet.. , ik schaam mij…e.d. Enige voorbeelden: -Ik ben een slecht mens -Ik ben een zondig mens -Ik ben machteloos -Ik kan geen grenzen aangeven -Ik mag geen grenzen aangeven -Ik durf geen grenzen aan te geven -Ik moet altijd gehoorzamen
-Ik moet altijd luisteren -Ik moet altijd lief zijn -Ik mag niet sociaal stijgen -Ik kan niet sociaal stijgen -Ik durf niet sociaal te stijgen -Ik faal toch altijd -Ik moet sterk zijn -Ik moet werken -Ik mag niet luieren -Ik ben kwetsbaar -Ik wordt niet gehoord -Ik wordt niet gezien -Ik ben een zwakkeling -Ik mag niet voor mijzelf opkomen -Ik kan niet voor mijzelf opkomen -Ik durf niet voor mijzelf op te komen -Ik mag geen mening hebben -Ik moet trouw blijven -Ik ben lui -Ik moet presteren -Ik ben een hopeloos geval -Ik mag geen plezier maken -Ik mag niet genieten -Ik moet altijd vriendelijk blijven -Ik mag een belofte niet breken -Ik moet zuinig zijn -Ik ben een niemand -Ik mag niet mijzelf zijn -Ik kan niet mijzelf zijn -Ik durf niet mijzelf te zijn -Ik ben een lafaard -Ik ben dom -Ik ben gevoelloos -Ik schaam mij voor… -Ik heb geen eer -Ik kan geen controle uitoefenen -Ik moet meer geven dan nemen -Ik kan niet..
-Ik mag niet.. -Ik durf niet.. -Ik voel niet.. -Ik ben niet.. -Ik hoor niet.. -Ik moet.. -Ik schaam mij... -Ik... Enkele voorbeelden uit de praktijk Zoals gezegd doen psychologische splinters alleen pijn in contexten en zijn veelal terug te voeren tot de kindertijd. Daarom enige praktijkvoorbeelden om dit te verduidelijken. -Man, 39 jaar. Psychologische splinter: ‘Ik voel mij in de steek gelaten’ , ‘Ik word in de steek gelaten Deze man volgde een nieuw gevormde opleiding waarvan het curriculum nog volop in ontwikkeling was. Dit gegeven zorgde voor veel ad hoc aanpassingen tijdens de opleiding waarbij er veel ‘zoek het maar zelf uit’ werd verwacht bij de studenten. En dit veroorzaakte dusdanig veel boosheid, hopeloosheid en tegenzin bij hem dat de studieresultaten negatief werden beïnvloed, hij slechter ging slapen en moeite had met actief studeren. Tijdens de intake bleek als snel dat hij het gevoel had ‘ in de steek te worden gelaten’ door de opleiding. Dit gevoel triggerde een herinnering aan een gebeurtenis toen hij 8 jaar was. Hij werd toen door zijn moeder, zonder dat hij dit wist, afgezet bij het ziekenhuis voor een onderzoek. Hij voelde zich toen in de steek gelaten door zijn moeder. Hetzelfde gevoel ervoer hij bij de opleiding. Een HAT-AS behandeling was voldoende om het probleem op te lossen. -Vrouw, 41 jaar Psychologische splinters: ‘Ik kan/mag geen grenzen aangeven’ ,‘ Ik moet luisteren’. Deze vrouw, vrijgezel, had een nieuwe vriend leren kennen maar zei ‘nog niet toe te zijn aan een nieuwe vaste relatie’. Zij wilde de nieuwe vriend graag blijven zien en daarnaast toch ook haar eigen leven blijven leiden. Eigenlijk wilde zij momenteel alleen maar de relationele lusten maar niet de relationele lasten. Haar nieuwe vriend, daarentegen, wilde wel een meer vastere relatievorm. Zij had het gevoel ‘buiten haar wil om in een relatie getrokken te worden’. Dit gevoel werd zo sterk negatief ervaren dat zij aan het denken was ‘er maar helemaal een punt achter te zetten’. Ondanks de eveneens aanwezige vele positieve aspecten. Het bleek dat zij in haar kindertijd altijd
‘moest luisteren’ naar haar ouders en oudere broers. Als zij grenzen aangaf dan werden deze niet gehonoreerd. Haar eerste vaste relatie was met een dominante man die duidelijke voorwaarden stelde waaraan een relatie diende te voldoen. Zij ging hierin mee, want ‘ik moet luisteren’. Uiteindelijk heeft zij haar eerste vriend de bons te geven en is een krachtige, zelfstandige vrouw geworden die wel degelijk grenzen kan en zal stellen. Maar doordat haar nieuwe vriend in enkele aspecten lijkt op eerste vriend en een oudere broer werd het oude gedragspatroon ‘ ik moet luisteren’, ‘ ik mag geen grenzen stellen’ getriggerd. De totale behandeling vergde drie HAT-AS sessies. -Man, 61 jaar Psychologische splinters: ‘Ik kan het niet’, ‘Ik ben te soft hiervoor’. Deze man heeft diverse succesvolle carrières achter de rug en wilde nu een nieuw project opstarten in een setting waarin hij het gevoel had dat die omgeving ‘ruw en keihard’ is. Ondanks de verstandelijke notie dat dit in werkelijkheid niet zo is. Het voelde echter wel als zodanig. Dit maakte dat het voorgenomen project niet van de grond kwam ondanks dat de plannen reeds uitgewerkt waren. Na een gesprek bleken de gevoelens, ‘ik kan het niet’ en ‘ik ben hier te soft voor’ de belangrijkste negatieve overtuigingen te zijn. Deze bleken te corresponderen met het eerste vakantiebaantje dat hij had gehad. Hij ging toen werken maar werd reeds aan het einde van de eerste werkdag ontslagen. Hij kon het tempo niet bijhouden en moest bijgestaan worden door collega’s. Ook voelde hij dat men dacht ‘geen wonder want het is een mietje’. Hij wist zich nog heel goed te herinneren dat hij indertijd steeds maar weer dacht ‘ ik kan het niet, ik kan het niet’. Dit klopte toen ook, hij was echt te langzaam. Ook kwam herinneringen als ‘ach ja, het is een homo, en die zijn veel te soft voor dit soort werk’ en ‘dit is een veel te harde omgeving voor een homo’ boven. Doordat hij dacht dat het nieuw op te starten project een ‘veel te harde omgeving voor mij is’ triggerde de cognitie ‘ik kan het niet’; hetzelfde als hij had ervaren bij de zijn eerste vakantiebaantje ooit. Twee HAT-AS behandelingen waren voldoende. -Man, 52 jaar Psychologische splinters: ‘ik ben niemand’, ‘ik ben waardeloos’. De werkgever probeerde deze man enkele ernstige incidenten in de schoenen te schuiven. Hij kon zich niet adequaat verweren, raakte uiteindelijk uitgeput en kwam burnt-out in de praktijk. Tijdens de intake kwamen meteen de negatieve cognities ‘ik ben niemand’ en ‘ik ben waardeloos’ naar boven. Deze bleken te corresponderen met een event toen hij twee jaar oud was. Hij was toen erg boos, om een onbekende reden, en hij was dit aan het uiten in de keuken. Toen kreeg hij een tik van zijn
moeder terwijl zijn vader toekeek en niets deed. De moeder zei: ‘Wat moeten we hier (hem bedoelend) toch mee?’ Dit had tot gevolgd dat hij toen besloot zijn gevoel niet meer te uiten en ging hierna zichzelf steeds controleren ‘of hij het allemaal wel goed deed’. Tevens kwam hij toen tot de conclusie dat hij ‘toch niemand was’ en ‘iemand was die zijn gevoel niet mocht uiten’. Het spreekt vanzelf dat zulke cognities ook doorwerkten in veel andere levensgebieden. Na zes HAT-AS behandelingen was hij weer in evenwicht en in zijn kracht. Na nog enkele weken lichamelijk aansterken tengevolge van de burn-out kon hij samen met zijn advocate succesvol de confrontatie met zijn werkgever aan. Zijn persoonlijk leven veranderde eveneens drastisch ten goede. HAT-Awareness Streaming (HAT-AS) De HAT-AS techniek is ontwikkeld door John Diepold jr. PhD en is een vervolmaking van de eerdere methoden EvTFT en HAT. Momenteel wordt eigenlijk alleen HAT-AS gebruikt als behandelmethode omdat deze soepel, snel, doeltreffend en blijvend de oplossing(en) geeft van de ervaren psychologische problemen. Andere therapievormen zoals RET, Mindfulness, klassieke Hypnose, EMDR, NLP, Psycho-analyse, e.d. worden nog slechts zelden toegepast. Eenvoudigweg omdat HAT-AS steevast het beste werkt. Altijd liggen aan psychologische klachten specifieke negatieve gebeurtenissen ten grondslag. Tijdens deze gebeurtenis wordt de situatie door de betrokkene op een dusdanige wijze geïnterpreteerd dat er negatieve cognities en de bijbehorende gevoelens ontstaan. Negatieve cognities zoals; ik moet altijd luisteren, ik ben lui als ik niet werk, ik ben machteloos, ik mag niet aan mijzelf denken, ik kan het niet aan, ik ben niets waard, ik moet altijd klaarstaan voor anderen enz. Hieruit ontstaan dan de gevoelens van angst, verdriet, boosheid, machteloosheid, hopeloosheid, moeheid etc. Merendeels blijken er een tot vier gebeurtenissen die in de kindertijd (0-8 jr.) hebben plaatsgevonden aan ten grondslag te liggen. Doordat HAT-AS een bijzonder intuïtieve methode is, komen die specifieke gebeurtenissen snel naar boven. Hierna wordt de inhoud bekeken. De hierin besloten negatieve zelfdefinities en gevoelens komen zodoende automatisch naar voren en worden dan meteen behandeld. De ervaren problematiek lost op. Het blijft een frappante observatie dat de meeste problemen voort blijken te komen uit slechts enkele gebeurtenissen in de kindertijd; gebeurtenissen die een grote impact hebben gemaakt op het kind.
In de praktijk gaat HAT-AS als volgt: Eerst wordt er enkele malen op een bepaalde wijze geademd door de cliënt én therapeut waardoor het lichaam en de geest tot rust komen. Dan wordt begonnen de negatieve gevoelens te onderzoeken en wordt bekeken welke gebeurtenissen hieraan ten grondslag liggen. Vervolgens wordt verder bepaald welke gebeurtenis(sen) het sterkste zijn en welke nu behandeld dient te worden. De behandeling geschiedt door het verbaal affirmeren/reframen van de negatieve cognities en gevoelens in combinatie met ademen. De therapeut is tijdens de sessie geen toeschouwer maar participeert actief en samen met de cliënt. De cliënt blijft, hoe dan ook, altijd in control en ervaart dat, zelfs de meest heftige, emoties/negatieve cognities, soepel, snel en beheerst verwerkt worden. Uiteindelijk wordt zodoende de hele inhoud van de gebeurtenis verwerkt. Probeer en ervaar!
