Programma Duurzame Energie 2016 en 2017

Programma Duurzame Energie 2016 en 2017 Inleiding Zoals bekend hebben de gemeenteraden van de Waddeneilanden in 2007 de ambitie uitgesproken om in 2020 zelfvoorzienend te zijn op het gebied van energie en water. Dit is bekrachtigd door het nemen van vijf raadsbesluiten in de vijf gemeenteraden van de Waddeneilanden. Inmiddels zijn er al een aantal projecten uitgevoerd om die doelstelling te halen. Daar bovenop moet er nog veel gebeuren in een vrij korte periode. Naast de samenwerking van de Waddeneilanden op het gebied van duurzaamheid, hebben we ook ons eigen gemeentelijk programma op het gebied van duurzame energie waarin de partners van het convenant Duurzaam Ameland een prominente rol spelen. Leeswijzer Hierna volgen twee inhoudelijke hoofdstukken over de stand van zaken tot nu toe (jaarverslag 2015), en het programma voor 2016 en 2017. In het jaarverslag 2015 staan ook de projecten genoemd die doorlopen in 2016 en soms nog langer met daarbij de stand van zaken op dit moment. In het programma 2016 worden nieuwe projecten genoemd waarvan het de bedoeling is dat de voorbereidende werkzaamheden daarin in 2016 gestart worden. Soms lopen programma’s en projecten van de Waddeneilanden, de convenantpartners en van de gemeente zelf door elkaar. Dat is niet erg want ze helpen allemaal mee om de ambitie om in 2020 zelfvoorzienend te zijn op het gebied van energie en water dichterbij te brengen c.q. te realiseren. Op het eind komen in de conclusie de verschillende onderdelen samen die nodig zijn om onze duurzame ambitie te kunnen realiseren. Als laatste is een overzicht bijgevoegd van de projecten met daarbij de prioriteit en de urenraming voor Jaarverslag 2015 In 2015 zijn een aantal projecten en activiteiten op het gebied van duurzame energie in gang gezet en sommige zijn afgerond. Hieronder staan alle projecten waar we in 2015 aan gewerkt hebben. Convenant Duurzaam Ameland (DA te noemen) In 2015 zijn de nodige projecten en acties vanuit de convenantpartners van Duurzaam Ameland (Gasterra, NAM, Eneco, Philips en gemeente Ameland) opgestart. Doel van de convenantpartners blijft om innovatieve duurzame technieken als eerste op Ameland in de praktijk te testen. In 2015 is het communicatieplan van Duurzaam Ameland vastgesteld door de stuurgroep en zijn de volgende acties, die een vervolg krijgen in 2016, in gang gezet: het maken van een nieuwe website, publicatie van artikelen in “De Amelander”, het opstellen van een projectlijst, het maken van een folder over DA (met vertalingen in Duits en Engels) en het opstellen van een activiteitenkalender. Daarnaast heeft de Stuurgroep van DA een routekaart vastgesteld. In die routekaart worden vier projectmogelijkheden onderscheiden (grootschalige zonne-energie, hybride warmtepompen, “Toon” voor aansturing en energiebesparing en elektrische mini-voertuigen) en zijn er nog enkele projecten aan toegevoegd. In 2016 wordt dit geheel verder uitgewerkt tot concrete projectomschrijvingen. De stuurgroep heeft in 2015 twee keer vergaderd, de communicatiewerkgroep vier keer en de projectgroep twee keer. Duurzame Wadden Eén van de thema’s waarbij de vijf Waddeneilanden samenwerken is duurzame energie. Naast kennisuitwisseling wordt er met name door de vier Friese eilanden samen opgetrokken om projecten te realiseren. In 2015 hebben de Waddeneilanden van de Provincie Fryslân een subsidie voor duurzame

Programma duurzame energie 2016-2017, 12 januari 2016

projecten van € 95.000 ontvangen. De eilanden hebben daar zelf gezamenlijk ruim € 60.000 aan toegevoegd. Onze gemeente heeft hiervoor € 17.500 beschikbaar gesteld. In 2015 is hiervan onder andere het energieloket bemenst en zijn enkele projecten in gang gezet die in 2016 hun vervolg krijgen. Er zijn in 2015 twee vergadering van de portefeuillehouders duurzaamheid geweest, waarbij de tweede gekoppeld was aan een tweedaags werkbezoek aan Vlieland. De projectgroep Duurzame Wadden heeft vijf keer vergaderd. De Stuurgroep Duurzame Wadden (bestuurders van de Provincie Fryslân en de vijf Waddeneilanden) heeft in 2015 één keer vergaderd. Verder hebben de eilanden gezamenlijk besloten om een zogenaamde koepelnotitie op te laten stellen met als doel om externe partijen en organisaties te verleiden tot substantiële cofinanciering om onze duurzaamheidsambities te realiseren. Dit integrale ambitiedocument beschrijft aan de ene kant concreet de toekomstige ambities en aan de andere kant bevat dit voldoende waarborgen om aan te haken bij (inter)nationale en regionale financieringsprogramma’s en partners. Het resultaat is een koepelnotitie waar duurzame energie, water en toerisme samenkomen en die de ruimtelijke kwaliteit op de eilanden versterkt. Deze koepelnotitie zal in 2016 afgerond zijn. Zonnepark Ameland Bij het realiseren van het zonnepark op het vliegveld zijn in 2015 de nodige mijlpalen bereikt. Zo heeft in het voorjaar van 2015 de gemeenteraad het definitieve krediet voor de bouw van het park beschikbaar gesteld, is het zonnepark gebouwd en de kabel aangesloten. Voorts is “Zonnepark Ameland BV” opgericht met als drie gelijkwaardige aandeelhouders de Amelander Energie Coöperatie, Eneco en de gemeente Ameland. Op 18 september heeft de feestelijke aftrap voor de bouw van het zonnepark plaatsgevonden en heeft in december het bestuur van de AEC toestemming van haar leden gekregen om obligaties voor deelname in het zonnepark uit te mogen geven. In 2016 wordt de ruimtelijke inpassing gerealiseerd en worden de onderhouds- en beheercontracten definitief gemaakt. Slimme Stroom Ameland In 2015 zijn 44 van de in totaal 45 methaanbrandstofcellen geplaatst. De laatste blue-gen wordt begin 2016 geplaatst. De eerste verrekeningen met gebruikers zijn eind 2015 verstuurd. Op 10 december is ZKH Prins Carlos de Bourbon de Parma op werkbezoek geweest op Ameland. Hij luisterde aandachtig en geïnteresseerd naar de plannen en projecten die Ameland uitvoert in het kader van de duurzaamheidsambitie en vond het locatiebezoek bij de familie De Vries in Hollum erg aansprekend. In 2016 worden ze allemaal gekoppeld en wordt de monitoring onderling en op het net gestart. Dit zal gedurende vijf jaar lang gerapporteerd worden. Verlichtingsplan Met convenantpartner Philips is een projectvoorstel voor een verlichtingsplan voor Ameland gemaakt. Het doel van het plan is om het buitengebied zo donker mogelijk te houden en daar waar verlichting nodig is, die zoveel mogelijk in te passen in de natuurlijke omgeving (groen en aan als er mensen zijn). Voor de resterende dorpskernen (in Hollum is dit al gerealiseerd) wordt gekozen voor energiezuinige verlichting. Dit plan wordt begin 2016 voor besluitvorming aan college van B&W en de gemeenteraad aangeboden. Energieloket Vanaf april 2014 beschikking alle Waddeneilanden over een energieloket. Het energieloket op de Friese Waddeneilanden wordt via Urgenda door Antoine Maartens bemenst en voldoet in een


behoefte. Eén keer per maand komt Antoine Maartens langs op elk eiland en gaat naar mensen thuis. Geïnteresseerde burgers en bedrijven kunnen vooraf met deze consulent een afspraak maken voor gratis en deskundig advies. Aankondiging van zijn aanwezigheid vindt plaats via de lokale huis-aanhuis bladen en websites van de gemeenten. Het is wenselijk het energieloket de komende jaren goed te borgen. In 2014 heeft de VNG bij de uitwerking van het Energieakkoord financiële middelen beschikbaar gesteld voor gemeenten om de verplichte inpassing van het energieloket binnen de gemeenten te vergemakkelijken. Het voorstel voor Friesland, met gemeente Leeuwarden als penvoerder, is door de VNG gehonoreerd en is in 2015 verder uitgewerkt. Inmiddels is het Energieloket Friesland gegund aan Duurzaam Bouwloket. Dit betekent dat de back-office voor duurzaamheidsvragen door Duurzaam Bouwloket bemenst wordt. De officiële aftrap vindt in januari 2016 plaats. De bedoeling is dat vanaf 2017 dit digitale energieloket kostenneutraal kan draaien in de gemeenten in Friesland. Daarnaast is het voor ons op de Waddeneilanden zeer gewenst om gedurende deze overgangsperiode in 2016 ook nog de ondersteuning van Antoine Maartens als fysiek aanwezige deskundige op de eilanden te kunnen blijven gebruiken. Antoine krijgt dan de rol van aanjager die bij de mensen thuis komt. Een voorstel hiervoor zal in de loop van 2016 uitgewerkt worden en voor besluitvorming voorgelegd worden. Subsidie isolatie particuliere woningen De gemeente Ameland heeft, net als de andere eilanden, een subsidieregeling die het aanbrengen van isolerende maatregelen in particuliere woningen stimuleert. Deze regeling is niet alleen interessant voor de eigenaren van de woningen maar is ook een meerwaarde voor de energieloketten op de eilanden. Het verlenen van subsidie geeft een positieve uitstraling voor de gemeente en zorgt ervoor dat het energieloket op deze positieve manier bekend wordt. Deze subsidieregeling loopt nog geheel 2016 door en wordt voor de helft gesubsidieerd door de provincie Fryslân. De gemeenteraad heeft de andere helft, van de in totaal € 50.000 die beschikbaar is, beschikbaar gesteld. Per 1 januari 2016 is er nog ruim € 18.000 beschikbaar. Woningbedrijf Bij de gebouwde omgeving (woningen en gebouwen) ligt een grote uitdaging om die zodanig aan te passen aan de eisen van deze tijd dat daar de kansen voor besparing op energie in combinatie met duurzame opwekking mogelijk zijn. Omdat het Gemeentelijk Woningbedrijf Ameland (GWA) ongeveer 20% van het woningbestand op Ameland in bezit heeft (ruim 250 huurwoningen), de gemeente eigenaar is en een deel van die woningen aan renovatie toe is, liggen daar uitgelezen kansen om de duurzaamheidsambitie van de gemeente hierin deels te verwezenlijken. Dit gebeurt met verschillende projecten. In 2015 is besloten om nader te onderzoeken of het mogelijk is een deel van de woningen van het GWA fors te verduurzamen door na te gaan wat het betekent als je naar bijna “0 op de meter” gaat (dus dat de woningen bijna zelfvoorzienend zijn in hun energiegebruik). In 2016 zijn de doorrekeningen klaar en kan hierover besluitvorming plaatsvinden. Daarnaast is voor een behoorlijk aantal woningen van het GWA door de provincie een ISV-subsidie beschikbaar gesteld. Aan de woningen die hiervoor zijn ingediend wordt het volgende uitgevoerd: *het verbeteren van de bouwtechnische staat van de woning, waaronder het toekomstbestendig maken van de woning; *het verbeteren van het wooncomfort, zodat de woning voldoet aan de hedendaagse basiskwaliteitseisen; *maatregelen waardoor het woningtype beter aansluit op de woningvraag; *het verbeteren van het energielabel van de woning met twee stappen.


De gemeenteraad heeft in oktober een krediet beschikbaar gesteld voor de bouw van zeven starters(koop)woningen. Om deze woningen energieneutraal te kunnen bouwen is subsidie aangevraagd bij de provincie. In de loop van 2016 zal er duidelijkheid over de toekenning van de subsidie zijn. Aan de Strandweg in Buren wordt een woning van het GWA omgebouwd naar een fossielvrije woning. Dat betekent dat deze woning voor haar energie aangewezen is op elektriciteit en dat de woning zoveel mogelijk haar eigen energie moet opwekken. De aanbesteding loopt en de start van de bouw zal in de loop van 2016 plaatsvinden. EnTranCe In het Convenant Duurzaam Ameland 2.0 hebben de partners o.a. afgesproken om nieuwe en innovatieve experimenten op het gebied van duurzame energie te testen op Ameland. Voordat een test op Ameland kan plaatsvinden, hebben er al testen in laboratoria en proefopstellingen plaatsgevonden. EnTranCe in Groningen biedt een voorportaal voor het daadwerkelijk uittesten van innovatieve projecten die vervolgens in de praktijk op Ameland uitgetest kunnen worden. EnTranCe is kort gezegd de proeftuin voor toegepast onderzoek: het Energy Transition Centre. Het bedrijfsleven, ondernemers en onderwijs bouwen daar aan de energievoorziening van morgen. Voor het promoten van EnTranCe is, een film gemaakt die heel duidelijk laat zien wat er allemaal voor nodig is om de energietransitie te realiseren. De gemeente Ameland heeft ook een financiële bijdrage aan deze film gedaan en kan deze film gebruiken als promotiefilm voor (duurzaam) Ameland. In 2016 vindt de première van deze film plaats en wordt die ook op Ameland vertoond. EnTranCe maakt inmiddels deel uit van de projectgroep van Duurzaam Ameland en een aantal studenten heeft in 2015 onderzoeken op en voor Ameland uitgevoerd in het kader van duurzaamheid in de breedste zin. In 2016 vindt de terugkoppeling hiervan plaats naar Ameland. Energienet Ameland Op dit moment staan er 45 methaanbrandstofcellen, is het zonnepark bijna in bedrijf en ligger er al heel wat zonnepanelen bij particulieren en bedrijven op Ameland. Een volgende stap is om al deze installaties en technieken aan elkaar te schakelen om zo te komen tot een energienetwerk voor heel Ameland waarbij op den duur de energiekabels naar de vaste wal niet meer nodig zijn. Hiervoor is het nodig om eerst scherp te hebben wat de doelstelling is, vervolgens wat dit betekent en waar dit niet past binnen de huidige wetgeving (lees Besluit experimenten decentrale duurzame elektriciteitsopwekking en de gaswet). Bijzonder is dat verschillende netbeheerders (gas en elektrisch), een producent en een leverancier van energie samen één businesscase willen maken die voor alle verschillende stakeholders interessant wordt. Van groot belang voor een dergelijk project is het draagvlak bij de bevolking en de bewustwording van energiebesparing etc. Voor dit laatste kan “Toon” van Eneco gebruikt worden. In 2016 wordt het projectplan hiervoor geschreven. Gemeentelijke gebouwen Als gemeente is het wenselijk om zelf het goede voorbeeld te geven m.b.t. de verduurzaming van de gebouwen. Dit hebben we al gedaan met de gebouwen van Gemeentewerken in de Ballumerbocht en bij de BWS/sporthal in Nes. Dit betekent dat bij groot onderhoud aan de gemeentelijke gebouwen gelijktijdig nagegaan wordt of, en eventueel hoe, het mogelijk is om het betreffende gebouw energieneutraal te maken. Op dit moment vinden de afrondende onderzoeken plaats voor het gemeentehuis in Ballum. De verwachting is dat in de loop van 2016 hiervoor een concreet voorstel aan de gemeenteraad voorgelegd kan worden.


Lesprogramma In het verlengde van de bouw van het zonnepark is ook afgesproken een lesprogramma voor de scholen op Ameland te maken over duurzame energie. Convenantpartner en partner in het zonnepark, Eneco, heeft dit ontwikkeld. Dit programma wordt binnenkort afgerond en doorgesproken met de scholen op het eiland. De bedoeling is dat dit in het voorjaar van 2016 gaat lopen. Elektrisch vervoer De medewerkers van de binnen- en buitendienst van onze gemeente hebben twee weken ervaring kunnen opdoen met het elektrisch rijden. Nissan heeft in september een elektrische bedrijfs- en personenauto beschikbaar gesteld op Ameland. De eerste ervaringen waren (zeer) positief. In 2016 wordt onderzocht of er één of meerdere bedrijfs- en/of personenauto’s elektrische auto’s aangeschaft kunnen worden ter vervanging van de huidige. In 2015 heeft de Provincie Fryslân de openbaarvervoer concessie voor Sudwest-Fryslân, Terschelling, Vlieland en Ameland gegund aan Arriva. Daarin zit in dat de bussen elektrisch moeten zijn. De concessie loopt van 1 januari 2017 tot en met 2020 met een optie voor nog twee jaar. Dit biedt kansen om slimme koppelingen te maken op ons eiland. De komende jaren zal dit verder uitgewerkt worden. Bij de reconstructie van de Verbindingsweg is ook een openbare laadpaal voor elektrische auto’s bij Ballum voorzien. De plaatsing hiervan zal in de eerste maanden van 2016 plaatsvinden. Programma 2016 en 2017 Een aantal projecten die in 2015 opgestart zijn, lopen in 2016 en de jaren daarna nog door. Die staan hierboven benoemd. Daarnaast zijn er een aantal nieuwe mogelijke projecten. Die worden hieronder beschreven. Geothermie Bijna 75% van het energieverbruik is nodig voor warmte. Om onze duurzaamheidsambitie te kunnen realiseren, moeten er op het vlak van warmte grote stappen gemaakt worden. Geothermie is daarbij een kans en zeker op Ameland waar convenantpartner NAM met gasboringen de nodige ervaring opgedaan heeft. De bedoeling is dat erin 2016 een plan van aanpak voor geothermie opgesteld wordt en dat er op basis daarvan besloten kan worden al dan niet over te gaan tot het opstellen van een concreet projectplan. Hoge drukvergister Een hoge drukvergister zet gft-afval en slib om in groengas. Een dergelijke techniek en installatie zou heel goed passen in het “Energienet Ameland” en zorgt ervoor dat er geen of veel minder gft en rioolwaterzuiveringsslib meer naar de wal afgevoerd moet worden. Op EnTranCe is inmiddels een proefmodel in werking. In overleg met Wetterskip en convenantpartners wordt onderzocht of een dergelijke installatie op Ameland realiseerbaar is. In 2016 wordt het projectplan gemaakt. Hybride warmtepompen In 2016 worden de projectplannen voor het plaatsen van hybride warmtepompen op Ameland uitgewerkt tot en voorstel. Er draait sinds het najaar van 2015 één apparaat in Nes. Als de eerste testen bevredigend zijn, wordt gekeken of dit verder uitgerold kan worden op Ameland. Een voorstel hiervan zal in 2016 voorgelegd worden voor besluitvorming. Zonneparken/daken


Naast het zonnepark zijn er op Ameland nog enkele grote pv-installaties op daken gerealiseerd. Als er kansen en verzoeken liggen, zal de gemeente daar positief in meedenken. Zo wordt gedacht aan het mogelijk (deels) overdekken van parkeerplaatsen. Als er initiatiefnemers zijn die kansen zien voor veldopstellingen, dan wil de gemeente daar graag in meedenken. Getijdenstroomenergie Getijdenstroomenergie is een vorm van energie die de eilanders erg aanspreekt. Zeker met de grote hoeveelheden water die twee keer per dag heen en weer met een behoorlijke stroomsnelheid door het Borndiep trekt. De provincie en Rijkswaterstaat zijn zoekende naar locatiemogelijkheden en daarvoor hebben wij Ameland aangemeld. In de loop van 2016 wordt duidelijk of en in welke vorm we dit verder kunnen uitwerken. Waterbesparing Op het gebied van waterverbruik zijn nog niet veel concrete projecten uitgevoerd. Wij proberen in 2016 verschillende waterbesparingsprojecten in combinatie met energiebesparing en het energieloket uit te werken. Verder zullen wij in 2016 contact opnemen met waterbedrijf Vitens en Wetterskip Fryslân om concrete invulling te geven aan onze zelfvoorzienende doelstelling op het gebied van water. Conclusie Om de duurzaamheidsambitie uit te kunnen voeren, is veel nodig. Niet alleen van de bestuurders, directie en duurzaamheidsmedewerkers maar ook van andere interne adviseurs en collegae op het gebied van communicatie, vergunningverlening, civiele techniek, bouwkunde en financiën. We zullen er samen de schouders onder moeten blijven zetten. Daar ligt onze grote uitdaging en ook onze kracht. Communicatie De interne en externe communicatie is van groot belang om de medewerkers en de bevolking van Ameland mee te krijgen en ze een drive te geven zodat ze zelf dingen gaan doen en er plezier in krijgen om aan projecten deel te nemen. Om dit vliegwiel aan de gang te krijgen en in bedrijf te houden is (veel) communicatie nodig in verschillende vormen. Formatie Bijgevoegd is een overzicht van projecten die nu lopen en de komende jaren gaan lopen met daarbij de prioritering en de benodigde uren. Voor het realiseren van de verschillende projecten is formatie nodig. Het bijgevoegde overzicht geeft aan dat er voor 2016 meer uren nodig zijn dan dat er op dit moment formatie beschikbaar is. Met elkaar zullen we hier een oplossing voor moeten bedenken. Financiën Voor 2016 is een bedrag van € 17.500 opgenomen. Dit is nodig om het energieloket te kunnen bemensen. Daarnaast is de insteek dat de grote projecten afzonderlijk aan college en gemeenteraad met een dekkingsvoorstel voorgelegd worden voor besluitvorming. Daarnaast voert de gemeente Ameland nog andere projecten op het gebied van duurzame energie zelf uit, faciliteert of laat uitvoeren met als bovenliggend doel de duurzaamheidsambitie van 2020 te halen. Als je voor allerlei duurzaamheidsinitiatieven gedurende het gehele jaar een structureel bedrag opneemt tot en met 2020, kun je op basis van een programma snel werken. Voor 2017 tot en met 2020 is het dan ook zeer wenselijk jaarlijks € 25.000 op te nemen in de begroting.


Programma Duurzame Energie 2016 en 2017

Recommend Documents