ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
PROGRAMMA 16u-16u15 | Naar een kennisplatform voor Energiesoepele Gebouwen Erwin Mlecnik, Passiefhuis-Platform vzw, TU Delft 16u15-16u30 | Voorstelling van het internationaal kaderprogramma Energy Flexible Buildings Bart Bleys, WTCB 16u30-16u45 | Ervaringen van PHP. Verwachtingen van bedrijven m.b.t. Energiesoepele Gebouwen Jeroen Poppe, Passiefhuis-Platform vzw 16u45-17u00 | Ervaringen van een studiebureau met Energiesoepele Gebouwen Pauline De Somer, Cenergie cvba 17u00-17u30 | Verwachtingen kennisplatform Overlegdebat met de deelnemers
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
Erwin Mlecnik Passiefhuis-Platform vzw, TU Delft Naar een kennisplatform voor Energiesoepele Gebouwen Passive House, Brussel, 11 september 2015 in samenwerking met:
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
NIEUWE UITDAGINGEN
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
NIEUWE UITDAGINGEN
bron: eco-life
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
NIEUWE UITDAGINGEN
Bron: Warmtenetwerk Vlaanderen, op de PHP Expert Day 2015
Bron: Stad Antwerpen, op de PHP Expert Day 2015
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
NIEUWE UITDAGINGEN
Bron: E. Willems, Ruimte Vlaanderen & J. Mabilde, Team Vlaams Bouwmeester, op de PHP Expert Day 2015
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
NIEUWE UITDAGINGEN
Bron: E. Willems, Ruimte Vlaanderen & J. Mabilde, Team Vlaams Bouwmeester, op de PHP Expert Day 2015
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
NIEUWE UITDAGINGEN
Bron: EnergyVille, op de PHP Expert Day 2015
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
NIEUWE UITDAGINGEN
Bron: Wim Cardinaels, EnergyVille, op de PHP Expert Day 2015
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
zullen in de toekomst hun energievraag en -aanbod zelf kunnen beheren in functie van het klimaat de noden en wensen van gebruikers en condities van vraag en aanbod in de energiedistributienetten
Matchen energievraag en -aanbod Bijdrage van gebouwen aan stabiele, slimme energienetten
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
INNOVATIE- EN ONTWIKKELINGSTRAJECT DOEL Concepten in kaart brengen en bevorderen (voorbeeldprojecten) Nationale en internationale kennis naar de bouwketen brengen (onderzoek) Technologische innovatie bevorderen (producten, systemen) Niet-technologische innovatie stimuleren (concepten, diensten) SAMENWERKING STIMULEREN (BUSINESS MODELLEN)
SPILFUNCTIE
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
VLAAMS KENNISPLATFORM ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
Onderzoek
Demonstratie
Opschaling
• Concepten • Innovaties
• Voorbeeldprojecten • Technologieën
• Business modellen • Diensten
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
WIE NEEMT DEEL?
Gebruiker bedrijven
Leden bedrijven Klant
PHP Kennisinstellingen IEA EBC Annex 67
Beleid
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
INSTELLINGEN DIE REEDS ACTIEF ZIJN ROND DIT THEMA België: PHP, WTCB, VITO en KUL Nederland: TU Delft en TU Eindhoven Duitsland: Advanced System Technology Branch of Fraunhofer IOSB, Fraunhofer Institut for Solar Energy Systems en Aachen University Frankrijk: Saint-Gobain UK: University of Stratchclyde en Leeds Beckett University
Canada: Concordia University Denemarken: Aalborg University, Danish Technological Institute, University of Southern Denmark en Technical University of Denmark Finland: Aalto University en VTT Technical Research Centre of Finland; Ierland: International Energy Research Centre Italië: European Academy of Bozen/Bolzano Noorwegen: Norwegian University of Science and Technology en SINTEF Oostenrijk: AEE – Institute for Sustainable Technologies Portugal: Faculty of Science and Technology, Universidade Nova de Lisboa Spanje: Catalonia Institute for Energy Research Tsjechië: Technical University of Brno Zweden: Uppsala University Zwitserland: University of Applied Sciences and Arts Northwestern Switzerland
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
TIMING? IEA Annex 67 ‘Energy Flexible Buildings’ gestart: 1 september 2015 Duur: 4 jaar
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
VRAGEN?
CONTACT Erwin Mlecnik Passiefhuis-Platform vzw
[email protected]
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
Bart Bleys Lab Water Technologies WTCB Voorstelling van het internationaal kaderprogramma Energy Flexible Buildings IEA EBC Annex 67
Passive House, Brussel, 11 september 2015 in samenwerking met:
Context • Energy flexibility in buildings will play an important role in energy systems based mostly or entirely on renewable energy sources. • Flexibility is necessary to control the energy consumption to match the actual energy generation from various energy sources such as solar and wind power. • Flexibility can be achieved through storage (batteries, DHW tanks,…) or by partially shifting the energy consumption, without loss of comfort for the users in the buildings
Context
Context
General objectives • Increasing knowledge on building Energy Flexibility and the services buildings can provide to energy grids • Identification of critical aspects and possible solutions to manage the Energy Flexibility that buildings can provide
Detailed objectives • Development of common terminology and definition of “Energy Flexibility in buildings” and a classification method (STA) • Investigation of user comfort, motivation and acceptance associated with the introduction of Energy Flexibility in buildings (STA and STC) • Investigation of the Energy Flexibility potential in different buildings and contexts, and development of design guidelines, control strategies and algorithms (STB) • Investigation of the aggregated Energy Flexibility of buildings and the potential effect on energy grids (STB) • Demonstration of Energy Flexibility through experimental and field studies (STB and STC)
Subtasks • Subtask A: Definitions and Context • Subtask B: Analysis, Development and Testing • Subtask C: Demonstration and User Perspectives
Subtask A • Activity A.1: Development of a common terminology and definition of “Energy Flexibility in buildings” with regards to energy grid interaction. – Literature review – The development of a common terminology and definition will be based on findings from subtask B and C
• Activity A.2: User needs, motivation and barriers for application of Energy Flexibility – Mapping of user needs (thermal comfort, IAQ, DHW, service from appliances, …), motivation (save money, save energy, …) and user constraints associated with the introduction of Energy Flexibility in different building types. – Analysis of constrains for application of Energy Flexibility with regards to load profiles, aggregation, grid typology, climate and market conditions
• Activity A.3: Development of a methodology for characterization and classification of Energy Flexibility in buildings. – development of flexibility indicators for different end use of energy: heating, cooling, ventilation, domestic hot water, lighting and plug loads – development of flexibility indicators for both single building and clusters of buildings
Subtask B •
Activity B.1: Options for achieving Energy Flexibility – Characterization of load, energy storage and generation possibilities in buildings, – Quantification of the practical potential of different energy storage solutions in new and existing buildings.
•
Activity B.2: Options for optimizing Energy Flexibility – Investigation and development of control strategies and algorithms for Energy Flexibility in buildings. – Cost benefit analysis.
•
Activity B.3: Laboratory (including full scale) tests of components, systems and control strategies. -
•
Implementation in selected components/systems: home automation, Building Energy Management systems, low level controllers on the different devices, thermostats, etc. Test of selected components/systems
Activity B.4: Example cases and design guidelines – Simulation and documentation of example cases under different scenarios including varying energy prices, weather conditions, user behaviour, etc. and based on verified performance (from Subtask C). – Determination of the Energy Flexibility potential both at building and at aggregated level – the latter e.g. through simulations of an assumed number of energy flexible buildings using energy system models to determine their impact on the electricity grid.
Subtask C • Activity C.1: Demonstration of Energy Flexibility in real buildings exposed to real weather conditions and user behaviour in different market scenarios. • Activity C.2: Investigation of user motivation and acceptance associated with the introduction of Energy Flexibility in buildings.
Country participation
RID
Belgian partners BBRI - Optimisation of flexibility based on DHW concepts
KUL - Quantification of active structural thermal mass - Aggregation of the energy demand of buildings from building to district scale by means of bottom-up modelling
Belgian partners VITO - Analysis of building thermal mass storage potential - Impact evaluation of the interaction between electric, thermal networks and thermal energy storage systems in high performance energy districts
PHP - User’s motivation, behaviour and acceptance in energy flexible demonstration buildings
Core team Operating Agent:
Søren Østergaard Jensen, Danish Technological Institute, Denmark
Subtask A: Subtask leader:
Armin Knotzer, AEE Institute for Sustainable Technologies, Austria Co-subtask leader: Federico Noris, EURAC, Italy or Daniel Aeleni, Universidade Nove de Lisboa, Portugal Subtask B: Subtask leader: Doreen Kalz, Fraunhofer ISE, Germany* Co-subtask leader: Bart Bleys, BBRI, Belgium* or Igor Sartori, SINTEF / NTNU, Norway Subtask C: Subtask leader: Anne Stafford, Leeds Metropolitan University, UK* Co-subtask leader: Wim Zeiler, Technische Universiteit Eindhoven, The Netherlands* * have already the necessary funding
2nd preparation workshop March 19-20, 2015 in Brussels
25 persons from 13 countries
Time schedule June 2014 – June 2015: Preparation phase June 2015 – June 2018: Working phase June 2018 – June 2019: Reporting phase First preparation workshop: September 8-9, 2014 in Basel Second preparation workshop: March 19-20, 2015 in Brussels First working/expert meeting: September 30-October 2, 2015 in Lisbon
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
Jeroen Poppe Passiefhuis-Platform vzw Ervaringen van PHP en verwachtingen van bedrijven m.b.t. Energiesoepele Gebouwen Passive House, Brussel, 11 september 2015 in samenwerking met:
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
“WAT ZIJN DE KERNACTIVITEITEN VAN UW ORGANISATIE/ BEDRIJF?” bouwheer projectontwikkeling & -beheer architectuur & stedenbouw advies & berekeningen wetenschap, onderzoek & aannemer ruwbouw
installatie HVAC & renewables installatie elektriciteit & it productie bouwproducten handel bouwproducten
0-5
5 - 50
50-250
250+
8
7
4
5
80%
20%
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
“WELKE PRAKTIJKERVARING HEEFT U AL OMTRENT ENERGIESOEPELE OF NULENERGIE-GEBOUWEN?” Energiepositieve wijkontwikkeling
8%
Aanpassen van elektriciteitsgebruik op slimme netten
12%
Interactie van gebouwsystemen met warmtenetten
16%
Energieopslag in gebouwen (warmte/elektriciteit)
28%
Energiepositieve gebouwen: monitoring
20%
Energiepositieve gebouwen: praktische realisatie
33%
Energiepositieve gebouwen: berekening
25%
Energiepositieve gebouwen: definitie
33% 0
Neen
5 Ja
10
15
20
25
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
“WELKE KENNIS OF INNOVATIE ZOEKT U NOG OM ENERGIESOEPELE GEBOUWEN TE REALISEREN?” Energiepositieve architectuur en stedenbouw Transitie naar hernieuwbare energie Aanpassen van elektriciteitsgebruik Ontwikkelen van warmtenetten Energieopslag in gebouwen Energiepositieve gebouwen: monitoring Energiepositieve gebouwen: praktische realisatie Energiepositieve gebouwen: berekening Energiepositieve gebouwen: definitie 0
Zeer belangrijk
Belangrijk
5
10
Min of meer belangrijk
15
Weinig belangrijk
20
25
Onbelangrijk
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
PHP ONDERSTEUNT PROJECTEN VOOR ENERGIESOEPELE GEBOUWEN Niet technologische innovatie Aanbod trajectbegeleiding projecten Aanbod ontwikkeling business modellen voor samenwerking Technologische innovatie Aanbod technologieverkenning
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
CERTIFICATIE grootheden en parameters
load delivered energy generation exported energy embodied energy primary energy weighting factors
Bron: Energy Payback: An Attributional and Environmental Focused Approach to Energy Balance in Net Zero Energy Buildings | Julien S. Bourrelle, Arild Gustavsen & Inger Andersen
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
CERTIFICATIE definities voor ‘net zero’ balans
site balance
payback balance
Bron: Energy Payback: An Attributional and Environmental Focused Approach to Energy Balance in Net Zero Energy Buildings | Julien S. Bourrelle, Arild Gustavsen & Inger Andersen
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
CERTIFICATIE
Bron: PHI
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
PROJECTADVIES EN TRAJECTBEGELEIDING Advies energieneutrale wijken en gebouwen Nieuw Zuid, Antwerpen
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
PROJECTADVIES EN TRAJECTBEGELEIDING Advies energieneutrale wijken en gebouwen Nieuw Zuid, Antwerpen
Bron: Warmtezuid.be
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
NIEUWE BUSINESSMODELLEN IN RENOVATIE
organisatie van COLABS of coöperatielabo’s binnen COHERENO netwerkevent, professionals werken een business model uit losse samenwerking, overkoepelende website, of echt bouwteam gemeenschappelijk aanbod ontwikkelen voor energiezuinige renovatie
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
TECHNOLOGIEVERKENNING vandaag vnl gerelateerd aan de gebouwschil bouwknopen, luchtdichtheid en vochthuishouding
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
PHP ONDERSTEUNT PROJECTEN VOOR ENERGIESOEPELE GEBOUWEN Niet technologische innovatie Aanbod trajectbegeleiding projecten Aanbod ontwikkeling business modellen voor samenwerking Technologische innovatie Aanbod technologieverkenning
PHP STIMULEERT EEN (VLAAMS) KENNISPLATFORM ENERGIESOEPELE GEBOUWEN Ontwikkeling (aanvullende) innovatiestudies en -projecten Kennisverspreiding via gebruikersgroep (jaarlijkse bijdrage 250 - 5000 EUR)
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
VRAGEN?
CONTACT Jeroen Poppe Passiefhuis-Platform vzw Jeroen.poppe[at]passiefhuisplatform.be
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
Pauline De Somer Cenergie Ervaringen van een studiebureau met Energiesoepele Gebouwen Passive House, Brussel, 11 september 2015 in samenwerking met:
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
KERNACTIVITEITEN VAN CENERGIE CVBA FOCUS Energie-efficiëntie in gebouwen AANPAK Integrale dienstverlening doorheen de levenscyclus van gebouwen Advies-, ontwerp-, ingenieurs- en managementdiensten Duurzaam evenwicht tussen : Energie-efficiëntie BU EMP BU Design & Build Comfort Project- en facilitybeheer Kostenefficiëntie Onafhankelijk advies- en ingenieursbureau BU ESCO Multidisciplinair team van 25 medewerkers
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
RECENT BEGELEIDE PROJECTEN ENERGIESOEPELE OF NULENERGIE-GEBOUWEN (VOORBEELD 1) STEBO: ENERGIENEUTRAAL KANTOOR Passief en energieneutraal Betonkernactivering en boorkernenergie
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
RECENT BEGELEIDE PROJECTEN ENERGIESOEPELE OF NULENERGIE-GEBOUWEN (VOORBEELD 1) STEBO: ENERGIENEUTRAAL KANTOOR Beperken van de behoefte Passiefhuis-standaard Compact Noord-zuid oriëntatie en zonwering Ver doorgedreven isolatie en luchtdichtheid Balansventilatie met warmteterugwinning en vochtrecuperatie. Daglichtconcept Thermische massa Hernieuwbare energie Energie-efficiënte technieken
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
ZUID
NOORD
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
RECENT BEGELEIDE PROJECTEN ENERGIESOEPELE OF NULENERGIE-GEBOUWEN (VOORBEELD 1) STEBO: ENERGIENEUTRAAL KANTOOR Beperken van de behoefte Hernieuwbare energie Zonnedak (PV-installatie) Energie-efficiënte technieken Efficiënte verwarming & koeling (met betonkernactivering) Energie-efficiënte verlichting met daglichtdimming (benutten daglichtconcept) Vermijden van dubbele systemen zowel qua productie (geen extra gasketel en chiller) als afgifte (geen convectoren, radiatoren)
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
RECENT BEGELEIDE PROJECTEN ENERGIESOEPELE OF NULENERGIE-GEBOUWEN (VOORBEELD 2) GREENBIZZ Minimaliseren van de warmtevraag (passief) Luchtdicht Doorgedreven isolatie Warmterecuperatie systeem D Minimaliseren van de energievraag (verwarming) Optimale oriëntatie: zonnewinsten én optimaal daglicht opvangen Energiezuinige verlichting – aanwezigheidsdetectie en dimbaar ifv daglicht Minimaliseren van de energievraag (koeling) Nachtventilatie Zonnewering Freecooling Opwekken van energie (PV-panelen)
G B S
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
RECENT BEGELEIDE PROJECTEN ENERGIESOEPELE OF NULENERGIE-GEBOUWEN (VOORBEELD 2) GREENBIZZ
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
RECENT BEGELEIDE PROJECTEN ENERGIESOEPELE OF NULENERGIE-GEBOUWEN (VOORBEELD 3) SCHOLENCAMPUS KNOKKE-HEIST Passief Hybride ventilatie en nachtventilatie Thermal Grid PV
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
WELKE KENNIS OF INNOVATIE IS VOLGENS CENERGIE NOG NODIG OM ENERGIESOEPELE GEBOUWEN TE REALISEREN?
TECHNOLOGISCH (PRODUCTEN, SYSTEMEN): Warmtenetten Opslagmogelijkheden energie
NIET-TECHNOLOGISCH (DIENSTEN): Wetgeving: klaar voor energiesoepel?
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
WELKE PARTNERS ZOEKT CENERGIE NOG OM ENERGIESOEPELE GEBOUWEN TE REALISEREN?
Bouwpromotoren/bouwheren die energiesoepel wensen te bouwen. Bouwteam (ontwerp & uitvoering) dat van conceptfase samenzit en alle facetten initieel op elkaar afstemmen zodat een integraal ontwerp ook werkelijk uitgevoerd kan worden. Buitenlandse voortrekkers?
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
WELKE ACTIVITEITEN ZOU EEN VLAAMS PLATFORM ENERGIESOEPELE GEBOUWEN MOETEN ORGANISEREN OM DE MARKT TE STIMULEREN? WERKGROEP EN BRAINSTORMSESSIES Experten ervaringen delen Onderzoekers innovaties voorstellen Stakeholders wensen en PVE overbrengen Overheid Bedrijven: multinationals - KMO’s Particulieren OUTPUT Studiedagen Media Overheid
analoog aan BEN-campagne?
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
VRAGEN?
CONTACT Pauline De Somer Cenergie
[email protected]
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
Erwin Mlecnik Passiefhuis-Platform vzw/ TU Delft Verwachtingen kennisplatform Energiesoepele Gebouwen Overlegdebat met de deelnemers Passive House, Brussel, 11 september 2015 in samenwerking met:
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
1. WELKE KENNIS OF INNOVATIE IS VOLGENS U NOG NODIG OM ENERGIESOEPELE GEBOUWEN TE REALISEREN? Technologisch (producten, systemen) Niet-technologisch (diensten)
2. WELKE PARTNERS ZOEKT U NOG OM ENERGIESOEPELE GEBOUWEN TE REALISEREN?
3. WELKE ACTIVITEITEN ZOU EEN VLAAMS PLATFORM ENERGIESOEPELE GEBOUWEN MOETEN ORGANISEREN OM DE MARKT TE STIMULEREN?
ENERGIESOEPELE GEBOUWEN
DANK U
VRAGEN? DEELNEMEN AAN EEN KENNISPLATFORM? CONTACTEER: Jeroen Poppe, Passiefhuis-Platform
[email protected]