Profielwerkstuk “Groen Groningen”
Door Klas: In samenwerking met: Docent: Inleverdatum:
Geert‐Jan Hoekstra & Philip Rozema 6Va Worldschool A. Pedro 23 december 2011
Inhoudsopgave De map bestaat uit twee delen, namelijk een deel eigen werk en een deel bronnen. De onderstaande inhoudsopgave gaat over ons eigen werk en het gedeelte bronnen volgt na de bronnenlijst.
Voorblad
Pagina 1
Inhoudsopgave
Pagina 2
Website
Pagina 3
Inleiding
Pagina 4
De problemen rondom duurzame energie
Pagina 5
Vlees eten: goed of slecht?
Pagina 6 & 7
Kernenergie in Groningen
Pagina 8 & 9
Groninger benzine
Pagina 10 & 11
Groen gas
Pagina 12
Renqi
Pagina 13
Pagina 14
De rol van een gemeente op het gebied van duurzaamheid
Pagina 15
Wat kan een raadslid doen?
Pagina 16
Rollen in de gemeente Groningen
Pagina 17‐19
Plannen/ lopende projecten
Pagina 20
Verslag: Al Gore in Groningen
Pagina 21
Evaluatie
Pagina 22 & 23
Logboeken
Pagina 24 ‐ 28
Conclusie
Pagina 29
Bronnen
Pagina 30 & 31
Duurzame stad
2
Vergeet niet onze site te bezoeken!
www.groengroningen.weebly.com
3
Inleiding Dit profielwerkstuk gaat over Groen Groningen. Met de term “Groen Groningen” doelen we op het beleid dat Groningen heeft ten opzichte van duurzaamheid en wat zij tot nu toe hebben bereikt met dit beleid. Wij hebben alles in deze map geschreven naar aanleiding van het Yes!‐ project van Worldschool. We hebben dit onderzoek niet alleen gedaan voor het schrijven van een profielwerkstuk. We hebben het ook gedaan om een groot publiek te informeren over wat de stad Groningen doet en kan doen ten opzichte van duurzaamheid. Op deze manier kunnen geïnteresseerden zelf ook bepalen hoe groen zij Groningen vinden.
4
De problemen rondom duurzame energie Duurzame energie heeft twee grote problemen, namelijk de omvang en de oneindigheid. De vraag naar energie is zo groot dat wij met windparken en zonnepanelen niet genoeg energie kunnen opwekken om aan de vraag te kunnen voldoen. Probeer je maar eens in te denken wat er met de vraag naar energie zou gebeuren als alle auto’s worden vervangen door elektrische auto’s. In Europa zou de vraag naar energie zo hard stijgen dat de energiemaatschappijen het niet zouden kunnen bijbenen. Er zouden honderden zonnepanelen en windmolens moeten worden gebouwd om aan de vraag te kunnen voldoen. Dit scenario is gelukkig nog niet aan de orde. Een groot deel van onze vraag naar energie (zoals de energie die nodig is voor transport) wordt voldaan door middel van fossiele brandstoffen. Bij de omzetting van fossiele brandstoffen zoals kolen Windmolens: Een oplossing? en gas voor de opwekking van elektrische energie wordt uitgegaan van de huidige vraag naar energie. Als de fossiele brandstoffen daadwerkelijk op zijn, ontstaat een maatschappij waarbij alles op elektrische energie zou moeten werken. Alle motoren die nu op olie werken, zouden dan vervangen moeten worden door elektrisch aangedreven motoren. Hierdoor zal de vraag naar elektrische energie zo hard stijgen dat je met een paar windmolens en zonnepanelen nooit aan deze vraag kan voldoen. Daarnaast zijn is de huidige technologie niet in staat om oneindigheid te garanderen aangezien de windmolens niet voor eeuwig blijven draaien. De zon mag dan constant schijnen en de wind altijd waaien, maar dat is nog geen garantie voor een eeuwige bron van energie. Wij moeten ook in staat zijn het zonlicht of de wind om te zetten in elektrische energie. Ook bij duurzaamheid wordt niet alleen gekeken naar de oneindigheid en haalbaarheid maar ook naar de CO2‐voetafdruk. De windmolens en zonnepanelen moeten worden geproduceerd. Meestal worden de zonnepanelen geproduceerd in een land waar de arbeidslonen lager liggen. Dan moeten deze zonnepanelen nog worden vervoerd naar Nederland. Vanuit de haven of luchthaven moeten de panelen nog worden vervoerd naar de plek waar ze zullen worden geïnstalleerd. Deze grote logistieke klus op zich kost al een grote hoeveelheid energie. Aan veel oplossingen zitten nog enige haken en ogen.
5
Vlees eten: Goed of slecht? Vlees wordt door veel mensen niet meer als een luxe beschouwd. Helaas is vlees een grote vervuiler van het milieu. Volgens de VN werd er wereldwijd in 2010 286 miljoen ton vlees geproduceerd. De vleesproductie is volgens de VN verantwoordelijk voor 18% van de broeikasgassen die uitgestoten worden. Dat is evenveel als de uitstoot van de transportsector wereldwijd. Er zijn verschillende problemen met vlees en de productie daarvan. Allereerst heb je enorme hoeveelheden land nodig voor de dieren en daarnaast heb je de vervuilende methaangassen die vrijkomen bij de vleesproductie. De vraag naar vlees stijgt dagelijks doordat vooral landen als China, India en Brazilië een economische ontwikkeling ondervinden. Koeien voor de zuivel‐ en vleesproductie Inwoners van deze ontwikkelende landen zijn steeds vaker in staat om vlees te betalen. Doordat de huidige landbouw al bijna uit zijn voegen barst door het snel stijgende aantal aardbewoners, worden hele regenwouden in Brazilië gekapt voor ons, de consumenten. De ontboste gebieden worden gebruikt voor veeteelt en akkerbouw. Het kappen van deze bossen heeft grote invloed op haar bewoners en omliggende gebieden. Niet alleen de beschikbare hoeveelheid landbouwgrond is een probleem. Ook de grote hoeveelheid gassen (die voornamelijk vrijkomen bij het verteringsproces van de koe en op kleinere schaal bij het varken) gaan steeds meer een rol spelen in de discussies rondom klimaatverandering. Klimatologen pleiten voor een verandering van ons eetpatroon, sommigen geven voorkeur aan een geheel vegetarisch eetpatroon en anderen vragen om vaker gevogelte of varken te kiezen in plaats van vlees van de koe. Nu is het de vraag of het moreel verantwoord is dat wij vlees eten. Vlees wordt tegenwoordig over de hele wereld gevlogen, gevaren en gereden. Hierbij komen grote hoeveelheden CO2 vrij. Dit is erg slecht voor het milieu en daarom moeten wij de productie zo veel mogelijk lokaal houden om de CO2‐uitstoot zo laag mogelijk te houden.
6
De hoeveelheid methaangassen die vrijkomen bij het vetmesten van een varken of een kip zijn vele malen kleiner dan bij het groeiproces van een koe. Daarom is het belangrijk mensen ervan te overtuigen iets vaker kip‐ of varkensvlees te kiezen. Daarnaast kan er ook gekozen worden voor een vleesvervanger. Aangezien er vaak sojabonen worden gebruikt voor de productie van een vleesvervanger hoeft deze keuze niet altijd milieuverantwoord of duurzaam te zijn. Sojabonen worden namelijk vaak geteeld in landen zoals Brazilië, waar regenwouden worden gekapt voor de teelt van sojabonen en hele ecosystemen worden vernield. Toch is het laatste woord altijd aan de consument. Wanneer de consument niet wil kiezen voor een kip‐ of varkensvlees kun je beter een ander beleid gaan voeren. We moeten zoeken naar een oplossing die realiseerbaar is. Voor Groningen als duurzame stad is het belangrijk een keuze te maken ten opzichte van vlees en de keuze van de consument hierbij te beïnvloeden. Willen wij als stad een vleesloze gemeente worden of een vleesvriendelijke?
7
Kernenergie en Groningen Nederland maakt gebruik van één kerncentrale, namelijk de kerncentrale in Borssele. Deze kerncentrale is verantwoordelijk voor 4 procent van de energievoorziening in ons land. Kernenergie brengt veel problemen met zich mee. Allereerst ontstaat er veel radioactief afval bij het opwekken van deze vorm van energie. Ook roept kernenergie bij veel mensen emoties op. Er wordt in ons land heel veel over kernenergie gediscussieerd want sommige politici zijn van mening dat wij kernenergie nodig hebben om onze energievoorziening veilig te stellen. Het grote probleem hierbij is dat uranium net als olie en gas niet duurzaam is. Als men het over duurzaamheid rondom het onderwerp kernenergie heeft wordt meestal bedoeld dat er geen CO2 vrijkomt bij de opwekking van energie. Dit maakt het in de verste verte nog niet duurzaam aangezien het niet een eeuwig winbare bron van energie is. Voordat we een tweede kerncentrale in ons land bouwen moeten we goed realiseren dat het niet duurzaam en bijzonder kostbaar is. Kernenergie is niet alleen niet duurzaam maar roept bij veel mensen ook emoties op. Na de ramp in Tsjernobyl en de problemen in Japan willen veel mensen van kernenergie af. Als dat niet mogelijk is dan in ieder geval liever niet in mijn achtertuin. Toch is de wereld in zijn energievoorziening voor ongeveer 6 % afhankelijk van kernenergie. Zwitserland heeft inmiddels een stap gezet in de goede richting en is van plan de komende jaren alle kerncentrales te sluiten. We kunnen nog niet van kernenergie af, dat is Kerncentrale duidelijk. Maar is het echt nodig om nóg een kerncentrale te bouwen? Met zonnepanelen en windturbines kunnen we de toenemende vraag naar energie opvangen. Het is vele malen verstandiger te kiezen voor een duurzamer kleinschaliger project met bijvoorbeeld windturbines in de Noordzee en daarmee aan de vraag naar energie te kunnen voldoen dan een miljardenproject te starten en over een aantal decennia vast te zitten aan een waardeloos gebouw en een hoop radioactief afval. We kunnen
8
beter kiezen voor een vorm van energie waarbij de materialen redelijk gemakkelijk te recyclen zijn zoals een windturbine. Het is voor onze toekomst beter te kiezen voor een duurzamere vorm van energie of deze zo snel mogelijk te ontwikkelen in plaats van door te gaan op een manier die op een gegeven moment niet meer vol te houden is door uitputting en schaarste. Willen wij een kerncentrale in Groningen? Nee, wij kiezen voor een duurzaam product zoals een windturbine. Er is genoeg ruimte en wind voor windturbines in Groningen.
9
Groninger benzine Recent heeft Shell een nieuwe technologie geïntroduceerd waarmee aardgas kan worden omgezet in benzine (zie bronnen). Shell is ontzettend trots op zichzelf aangezien hiermee een gigantisch gasveld in Qatar op een economisch verantwoorde manier leeggepompt kan worden. Nederland heeft haar gasvelden langzamerhand leeggepompt en op deze manier veel geld verdiend. Wanneer Shell in samenwerking met Qatar de gasvelden gaat leegpompen zal de gasprijs zo hard dalen dat het bijna niet rendabel zou zijn. Het gasveld bevat namelijk een hoeveelheid gas die gelijk staat aan 15 % van de aardgasreserves op aarde. Shell is daarom gekomen met een techniek om aardgas om te zetten in benzine. Door verbranding wordt het gas liquide. Dit is een inefficiënte manier van energieverbruik. Het zou veel efficiënter zijn wanneer men het gas zou verbranden in gascentrales. In de gascentrale wordt stroom opgewekt voor bijvoorbeeld het opladen van accu’s in elektrische auto’s. Op die manier zouden miljoenen elektrische auto’s de weg op kunnen. Waarom kiezen Qatar en Shell er dan toch voor om het op deze manier te doen? Dit heeft voornamelijk te maken met de economische belangen. Wanneer Qatar binnen een korte periode al het gas gaat oppompen zal de prijs van gas scherp dalen. Daarnaast is het een feit dat een liter benzine meer oplevert dan een kubieke meter gas. Ook beweert Shell dat dit een stap dichterbij schonere energie is. Maar is het wel zo schoon? Olie moet ook eerst worden geraffineerd er hierbij wordt de olie verhit. Bij het proces komt net als bij raffineren van aardolie CO2 vrij maar bij aardgas is dit minder. Toch is het geen grote vooruitgang want we hadden het aardgas ook op een veel efficiëntere manier kunnen gebruiken. Dan is er nog de vraag of het proces duurzaam is. Duurzaam is het zeker niet. Er is inderdaad genoeg aardgas op aarde aanwezig maar dat betekent niet dat wanneer wij de aardgas op deze manier verbruiken de generaties na ons ook gebruik kunnen gaan maken van aardgas. Het is bekend dat er aardgas in de Groningse grond aanwezig is. Het Groningse aardgas kan worden omgezet in benzine. We worden dan niet alleen beperkt door de huidige aardgasreserves onder grond maar we kunnen dan ook gebruik gaan maken van het nieuwe groene gas (zie artikel groen gas volgende pagina). Op die manier kunnen wij ook het groene gas gaan omzetten in benzine. Waarom zouden we enorme hoeveelheden grondstoffen en energie gaan gebruiken voor de productie van nieuwe elektrische auto’s als we op een redelijk schone manier brandstof voor onze auto’s kunnen produceren?
10
We zitten helaas nog met één probleem; het is niet geheel duurzaam want we kunnen met deze methode nooit de hele aarde voorzien van benzine en al helemaal niet de komende generaties. Daarnaast komt bij de verbranding van de brandstoffen veel CO2 vrij. Het is voor iedereen van belang dat we het bovenstaande concept zien als een tussenoplossing en niet als de oplossing voor de energieproblematiek. Een bron van energie kan pas echt duurzaam genoemd worden als het ook een oplossing voor de lange termijn is.
Het project van Shell in Qatar.
11
Groen gas Groen gas is een duurzame energiebron: het wordt gemaakt van een combinatie van afvalwaterslib en biomassa zoals mest en GFT‐afval. Het groene gas wordt geproduceerd door deze combinatie van afvalwaterslib en biomassa eerst te vergassen, het gas te reinigen en daarna te methaniseren hierbij wordt het methaangasgehalte verhoogt om het geschikt te maken voor het aardgasnet. Het gebruik van groen gas is goed voor het milieu omdat het de luchtkwaliteit aanzienlijk verbetert ten opzichte van bijvoorbeeld diesel of benzine. Het scheelt soms wel 90%. De vooruitgang van de luchtkwaliteit is vooral te danken aan de sterk verlaagde uitstoot van fijnstof en stikstofoxiden. Groen gas kan gebruikt worden in het huidige aardgasnet en aardgasmotoren. Voor de Nederlandse agrarische sector heeft het bijvoorbeeld veel voordelen. Het gebruik van groen gas maakt het mogelijk voor bijvoorbeeld de glastuinbouw gedeeltelijk of geheel zelfvoorzienend te zijn op een duurzame manier. Het rapport “Vol gas vooruit“ van het Ministerie Economische zaken, landbouw en innovatie heeft het doel om een tiende van het aardgas dat wordt geconsumeerd te vervangen door Groen gas. De stad Groningen biedt op drie verschillende plekken in de stad de mogelijkheid om Groen gas te tanken. Wanneer u bij één van deze tankstations dit Groene gas wilt tanken, zal de prijs ongeveer tussen de € 0,81 en € 0.89 per liter zijn. Dit is wel weer duurder dan LPG met een prijs van gemiddeld € 0,75 per liter. Wanneer er gebruik gemaakt wordt van dit groene gas, wordt de Nederlandse agrarische sector economisch gestimuleerd. Het is dus ook nog Ook een aantal bussen in de gemeente Groningen rijden goed voor de Nederlandse economie. op groen gas.
12
Renqi Renqi is een onderzoek op initiatief van de Gasunie, Hanzehogeschool en TNO. In dit innovatiecentrum wordt voornamelijk onderzoek gedaan naar duurzame infrastructuren voor energie, integratie van duurzame technologieën, regelgeving, integratie van duurzaam gas en consumentengedrag. Als Groningen zich als duurzame stad verder wil ontwikkelen moet niet alleen de energiebron worden aangepast maar ook de manier waarop de energie verbruikt wordt. Zo kunnen we door elektrische apparaten “slimmer” te maken, het energieverbruik beter over de dag verdelen. Als we het energiegebruik beter verdelen, kunnen we nauwkeuriger inschatten hoeveel energie we nodig hebben en zo beter gebruik maken van zowel de duurzame als niet duurzame middelen die nodig zijn bij de opwekking van de energie. Maar niet alleen het gebruik van energie kan worden verbeterd: Ook het transport van energie heeft zijn nadelen. Allereerst kost het veel geld om een nieuwe infrastructuur voor het transport van energie te bouwen en te onderhouden en ten tweede raakt er tijdens het transport energie verloren. Daarom wordt er niet alleen onderzoek gedaan naar verbruik maar ook naar mogelijkheden om energie grotendeels lokaal op te wekken en in hetzelfde dorp of dezelfde stad weer te verbruiken. Het is belangrijk lokaal opgewekte energie voorrang te geven want zo treedt het minste verlies op. Waarom is dit onderzoek zo waardevol? Omdat er op een praktijkgerichte manier gekeken wordt naar de verschillende aspecten bij het gebruik van energie. Men kijkt hierbij zowel naar consument als producent en zowel naar grootschalige als kleinschalige productie met de visie om het energiesysteem te kunnen verbeteren met een haalbaar systeem. Het is daarom zeker moeite waard om zelf een keer een kijkje te nemen bij dit innovatiecentrum.
13
Wat is een duurzame stad? Voordat we antwoord kunnen geven op de vraag of Groningen duurzaam is, moeten we natuurlijk weten wat het begrip duurzaamheid eigenlijk inhoudt. Wat is duurzaamheid? Duurzaamheid houdt in dat je als stad goed bent voor het milieu. Je verspilt niet, stoot niet onnodig veel uitlaatgassen uit en je bent zuinig. Daarnaast probeer je zoveel mogelijk zelfvoorzienend te zijn. Duurzaamheid is in de loop der jaren een 'containerbegrip' geworden. Op alles wat maar een beetje met het milieu en leven te maken heeft wordt het label duurzaamheid geplakt. De echte definitie van duurzaamheid wordt vaak beschreven aan de hand van 3 P's: ‐ People (Mensen) ‐ Profit (Winst) ‐ Planet (Aarde) De aarde warmt op en dit is een groot probleem. Duurzaam zijn betekent dat je niet alleen denkt aan verdienen en aan welvaart, maar dat je ook rekening houdt met het milieu. Een goede definitie voor het woord duurzaamheid, geformuleerd door een commissie van de Verenigde Naties is deze: “Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van de toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen." Duurzaamheid kijkt dus naar de huidige behoefte van mensen en hoe dit ontwikkeld kan worden zonder dat de mensen, het milieu en de economie (de 3 P's) in gevaar komen. Duurzaamheid is daarnaast een begrip voor de lange termijn. Iets is pas duurzaam wanneer het een goed effect heeft op de lange termijn.
14
De rol van een gemeente op het gebied van duurzaamheid Er zijn 5 rollen die een gemeente heeft op het gebied van duurzaamheid. We lichten ze hieronder toe. 1 Voorbeeldrol: De gemeente moet zelf naar duurzaamheid streven. De gebouwen van de gemeente moeten energiezuinig zijn en een voorbeeld zijn voor andere gebouwen. 2 Voorlichtende rol: De gemeente moet haar inwoners bewust maken over het feit dat de aarde opwarmt. De gemeente moet haar inwoners voorlichting geven over duurzaamheid, zodat de burgers weten wat duurzaamheid en duurzaam leven inhoudt. 3 Initiatief nemende rol: De gemeente loopt zelf voorop op het gebied van duurzaamheid. Duurzaamheid moet worden gepromoot door de gemeente. De gemeente wacht niet op initiatief van de inwoners, maar neemt zelf het initiatief. 4 Handhaver en vergunningverlener De gemeente moet op een goede manier vergunningen verlenen en toezien op verschillende projecten. 5 Faciliterende rol: De gemeente heeft verschillende plekken waar bijv. over duurzaamheid gepraat kan worden en waar informatie over duurzaamheid te vinden is. Zo kan er bijvoorbeeld in de bibliotheek een aparte hoek voor het onderwerp duurzaamheid ingericht worden. Iedere gemeente in Nederland wil wat met duurzaamheid doen. Wel zijn per gemeente heel andere gedachtes rondom het doorvoeren van duurzaamheid in de gemeente. In het noorden van Nederland zijn de gemeentes meer recht toe recht aan. Hiermee bedoelen we dat de gemeentes in het Noorden heel duidelijk zijn op het gebied van duurzaamheid en dat ze heel sneller zijn in het doorvoeren van projecten. In het zuiden van Nederland is dit juist andersom.
15
Wat kan een raadslid doen? Er zijn 4 dingen die een raadslid op het gebied van duurzaamheid kan doen. 1 Een voorstel doen. 2 Een motie indienen. 3 Meewerken aan een duurzaamheidsparagraaf ten behoeve van het nieuwe collegeprogramma. Het is belangrijk dat er in elk nieuw collegeprogramma van een gemeente een stuk over duurzaamheid gaat. Wat moet er overlegd worden? Wat zijn de ontwikkelingen? Een gemeenteraadslid kan aan zo’n paragraaf meewerken. 4 Een voortgangsrapportage maken. Door een voortgangsrapportage te maken kan de gemeente een beter beeld krijgen over de situatie op het gebied van duurzaamheid. Daarna kan de gemeente bepalen of ze een andere weg moeten nemen of dat ze zo door blijven gaan. Helaas wordt er haast nooit een voortgangsrapportage aangevraagd. Dat is gek want de meeste plannen zijn voor een langere periode. Hoe wil je iets bereiken als je niet eens weet wat de huidige situatie is?
16
De rollen van de gemeente Groningen De voorlichtende rol van Groningen Groningen heeft een voorlichtende rol, die zij op goede wijze vervullen. Er zijn heel veel voorbeelden te geven over hoe Groningen haar inwoners voorlichting geeft over duurzaamheid. Website De gemeente Groningen heeft een website (http://gemeente.groningen.nl/duurzaamste‐stad) gemaakt waarop informatie te vinden is over duurzaamheid, duurzaam leven en duurzaamheid in de stad Groningen. Er staan onder andere tips op over hoe je gemakkelijk duurzamer kan leven (bijv. door spaarlampen te gebruiken). Daarnaast staat er voor ondernemers en andere geïnteresseerden informatie op over subsidies en lopende projecten. Het is een uitgebreide site die veel informatie verschaft. De gemeente Groningen vervult met zo'n site haar voorlichtende rol. De website zorgt er zelfs voor dat het onderwerp duurzaamheid weer opbloeit onder de inwoners. Het is een goede en moderne methode om de inwoners van Groningen voor te lichten over duurzaamheid in de stad Groningen. Stadsgesprekken duurzaamheid Er zijn in heel 2011 verschillende stadsgesprekken over duurzaamheid georganiseerd. In zo’n stadsgesprek worden presentaties gegeven over het onderwerp duurzaamheid en met name over nieuwe energiebronnen zoals wind‐ en zonne‐energie. Iedereen uit de stad heeft de mogelijkheid gratis zo’n stadgesprek bij te wonen. De stadsgesprekken waren op een moderne georganiseerd. Daarnaast werden er belangrijke mensen van invloedrijke bedrijven zoals de Gasunie uitgenodigd. Het viel mij op dat deze bedrijven, integendeel tot wat vaak gesuggereerd wordt, wél bereid zijn om duurzaamheid een grotere rol te laten spelen in hun beleid.
De initiatiefnemende rol van Groningen Groningen is een gemeente die zelf voorop loopt op het gebied van duurzaamheid. Wel wil de gemeente medewerking van haar inwoners. De stad wil zich als voorbeeld opstellen voor haar inwoners met als doel dat de inwoners haar voorbeeld zullen volgen. Naar onze mening is dit een goed instelling. Er kunnen allerlei projecten worden opgezet en fantastische boekjes worden uitgeven, maar als het effect bijna niet merkbaar is, is het de moeite niet waard. In dat geval kan je beter meer aandacht besteden aan de voorlichtende rol. Wij vinden het knap zoals Groningen deze rollen in evenwicht houdt. Groningen staat open voor nieuwe ideeën en steunt zowel grote als kleine projecten.
17
De handhavende en vergunningverlenende rol van Groningen De handhavende en vergunningverlenende rol in Groningen is goed. Groningen probeert waar het kan mensen aan te moedigen duurzaam te zijn. De gemeente Groningen en het Rijk hebben een overeenkomst ondertekend die het mogelijk maakt om tegen gunstige voorwaarden zonnepanelen op het dak te plaatsen. De energiecoöperatie “Grunneger Power” probeert Groningers in staat te stellen zelf duurzame energie op te wekken. Leden van Grunneger Power kunnen profiteren van kortingen. Grunneger Power is een niet‐commerciële stichting, ze zijn dus niet gericht op het behalen van winst. Grunneger Power is een groot succes en wordt steeds landelijker.
De faciliterende rol van Groningen Het duurzaamheidscentrum is het beste voorbeeld voor de faciliterende rol van Groningen. Er worden veel andere dingen georganiseerd voor duurzaamheid, maar het duurzaamheidscentrum is tot nu toe de enige plek waar je constant terecht kunt. Het duurzaamheidscentrum De gemeente Groningen heeft in de Openbare Bibliotheek Groningen gezorgd voor een duurzaamheidscentrum. Dit is een plek waar veel informatie te vinden is over duurzaamheid. Er is de mogelijkheid boeken te lenen en er liggen folders over lopende projecten. Daarnaast zijn er vaak medewerkers aanwezig die je vragen kunt stellen over duurzaamheid. Het is een goed idee geweest een duurzaamheidscentrum op te richten. Inwoners van Groningen kunnen nu dagelijks informatie verzamelen over duurzaamheid. Ook wij hebben al veel plezier van dit duurzaamheidscentrum gehad. We hebben verschillende boeken geleend en folders meegenomen. Openbare bibliotheek Groningen Het is erg belangrijk zo’n centrum te hebben. Veel inwoners van de stad Groningen zitten met vragen of willen meer te weten komen over het onderwerp duurzaamheid. Bij een duurzaamheidscentrum kan je meteen je vraag stellen. Het duurzaamheidscentrum is het duurzame hart van Groningen aan het worden. Wel
18
denken wij dat de gemeente Groningen meer moet doen om mensen te informeren over de aanwezigheid van het duurzaamheidscentrum. Naar ons idee wordt er nog niet genoeg gebruik gemaakt van deze prachtige voorziening.
De voorbeeldrol van Groningen Groningen heeft vooral een voorbeeldrol door de bovengenoemde rollen goed te vervullen. Daardoor is Groningen een goed voorbeeld voor een duurzaam leefgebied. Duurzaamheid leeft echt in de gemeente. Een voorbeeld daarvan is het nieuwe belastinggebouw, ook wel het cruiseschip genoemd. Deze is heel duurzaam gebouwd.
19
Plannen / lopende projecten Taxi’s op elektriciteit In Utrecht loopt een proef met 40 taxi’s die op elektriciteit rijden. Aan dit project werken naast 5 autofabrikanten ook het TNO, de TU Delft en de ANWB mee. De proef loopt tot eind 2012 en als het een succes wordt, heeft de gemeente Groningen gezegd bereid te zijn om ook de Groningse taxi’s op elektriciteit te laten rijden. Het Groninger Forum De bouw van het Groninger Forum gaat door. Dit Forum in de binnenstad moet wel een groot succes worden. Ik ben bij een voorlichting overforum geweest en hierin werd mij verteld dat er ook een etage komt waar duurzaamheid aan bod komt. Stad van de smaak 2011 Groningen is de stad van de smaak 2011. In de hele provincie worden evenementen rondom biologisch voedsel georganiseerd. Hierbij kan je denken aan boerenmarkten waar streekproducten te verkrijgen zijn. Ik ben al bij zo’n markt geweest en het was er gezellig druk. Doordat deze producten uit de provincie afkomstig zijn, blijft het aantal kilometers van producent tot consument sterk ingeperkt in vergelijking tot producten in de supermarkt. Minder vervoer betekent minder gebruik van fossiele brandstoffen en dat is beter voor het milieu. Op de site van de stad van de smaak is naast een programma ook een kaart te vinden met biologische winkels. Eat2be In Groningen is de eerste 100% biologische fastfoodketen van Nederland geopend. Werkelijk alles verkrijgbaar in deze keten is biologisch geproduceerd; van de frietjes tot en met de mayonaise. Eat2be is veel in het nieuws geweest en heeft zelfs een echte ‘Green Key’ gekregen. Dit houdt in dat ze er regelmatig op gecontroleerd worden of ze daadwerkelijk 100% biologische producten gebruiken. De beide eigenaars van deze nieuwe fastfoodketen heb ik mogen ontmoeten en ze komen erg enthousiast en gemotiveerd over. Ze hebben plannen om binnenkort in andere steden meer van deze biologische fastfoodketens te openen. Toch mogen wij als stad trots zijn met de eerste 100% biologische fastfoodketen want Groningen is dé stad van de smaak en dé stad van de duurzaamheid.
20
Verslag: Al Gore in Groningen Het was groot nieuws en stond in alle kranten: Al Gore kwam naar Groningen om een lezing te geven over de verandering van het klimaat! Hier moest tenminste één van ons bij zijn. Het is mij (Philip) uiteindelijk gelukt om een kaartje te bemachtigen! De ochtend begon met een inleiding door Wubbo Ockels. Hij vertelde over het belang van dit onderwerp. Na de inleiding door Wubbo Ockels kwam Al Gore op het podium. Al Gore, oud running mate van Bill Clinton en winnaar van de nobelprijs voor de vrede, had een geweldig verhaal. Hij vertelde onder meer dat alle klimaatexperts het er over eens zijn dat er verbanden zijn tussen extreme weerfenomenen en de opwarming van de aarde. Als we niet snel iets doen, kunnen er verschrikkelijke dingen gebeuren. Al Gore maakte ook een vergelijking tussen de economische crisis en de opwarming van de aarde. We zitten met een economische crisis onder andere omdat banken alleen maar geld hebben uitgeleend zonder te kijken naar de risico’s hier van. De banken leenden zo ook geld uit aan mensen die het geld later helemaal niet meer terug zouden kunnen betalen. De banken deden alsof er geen risico’s bestonden. Al Gore denkt dat nu hetzelfde gebeurt met de opwarming van de aarde. Veel grote bedrijven gebruiken allerlei grondstoffen zonder dat ze kijken naar de risico’s voor de leefbaarheid van onze aarde. ‘Als we nu maar geld verdienen’, denken ze. Al Gore heeft weinig vertrouwen in de huidige generatie politici. Deze doen veel te weinig aan de opwarming van de aarde. Wanneer de burgemeester van Groningen aan Al Gore vroeg of hij nog tips voor Groningen had, zei Al Gore dat hij het goed vindt dat wij een jonge, bruisende studentenstad zijn. Want jongeren moeten nu het verschil gaan maken, volgens Al Gore. Al Gore is er van Al Gore in de Martiniplaza in Groningen. overtuigd dat de jongere generatie zich zal gaan inzetten om de wereldleiders te overtuigen dat er actie moet worden ondernomen.
21
Evaluatie Oorspronkelijk wilden we een profielwerkstuk schrijven gericht op duurzaamheid rondom voedsel. Uiteindelijk hebben we toch gekozen voor het onderwerp ‘Groningen en duurzaamheid’. Dit onderwerp is duidelijker en praktischer voor ons om over te schrijven en onderzoek naar te doen, omdat we allebei in een stad wonen. We hebben ons onderwerp gedurende het project dus nog aangepast. Wat we hiervan hebben geleerd is om eerst rustig de tijd te nemen om je te oriënteren in het onderwerp voordat je zomaar een onderwerp uitkiest. Onze eerste reactie op dit onderwerp was heel negatief. We dachten dat Groningen niet veel doet aan duurzaamheid. Dat bleek niet zo te zijn (zie de conclusie). Ook dachten we dat een gemeente veel kan doen aan duurzaamheid, maar dat viel ons tegen. We dachten bijvoorbeeld dat een gemeente ook gaat over windmolens, maar dit is niet het geval. De provincie bepaalt of er windmolens komen of niet. De gemeente doet alleen maar de besluitvorming over de steden zelf en niet of nauwelijks over het omliggende gebied. We hebben veel onderzoek gedaan om meer te weten te komen over Groningen en duurzaamheid. We hebben heel veel evenementen bezocht (streekmarkten, stadsgesprekken, informatieavonden, lezing van Al Gore) en research gedaan op het internet. Dit ging uitstekend. We hebben geen enkel moment de gedacht: “Wat moeten we nu nog doen?”. Er is zo veel aan de gang op het gebied van duurzaamheid dat er ongetwijfeld bepaalde evenementen of nieuwsberichten zijn geweest die we niet hebben meegekregen. Alle informatie die we hebben verzameld, hebben we pas aan het eind van ons project in artikelen omgezet. We dachten dat dit best makkelijk zou zijn, maar dit viel toch tegen. Een goed artikel schrijven is moeilijker dan het in eerste instantie lijkt. We hadden eerder moeten beginnen aan het schrijven van de artikelen. We waren zo hard bezig met het verzamelen van informatie en het nadenken over het onderwerp, dat we soms vergaten dat er ook nog een eindproduct moest komen. We voelden het project niet zozeer als profielwerkstuk, maar vooral als project. We hadden het idee: ‘Dat eindproduct komt nog wel, het gaat er om dat we goed aan dit project meedoen en dan zien we wel wat er voor eindproduct komt’. Dit was ook geen vreemde gedachte, want bij een profielwerkstuk gaat er natuurlijk om dat je iets leert. Het eindproduct hoeft alleen maar te laten zien wat je hebt geleerd. Het inschatten van de benodigde tijd voor ons eindproduct was lastig. We hadden de drukte aan het eind van het project niet goed kunnen zien aankomen; we hadden een veel kleiner eindproduct in gedachten. Maar door de grote hoeveelheid aan activiteiten die we hebben gedaan en de grote hoeveelheid aan informatie, werden we gedwongen het eindproduct groter te maken. We hopen dat de dingen die we hebben geleerd en gedaan duidelijk en goed in het eindproduct zijn gekomen. Ook ons logboek hadden we soms beter bij moeten houden. Sommige activiteiten die we hebben gedaan, hebben we niet genoteerd. Sommige activiteiten die in ons logboek staan hebben we geschat wat betreft de datum en het aantal uren. Maar het merendeel klopt gelukkig wel (veel data waren nog terug te halen). Het overleg met onze begeleider is perfect verlopen. We hebben altijd zelf het initiatief genomen en hebben niet veel hulp nodig gehad.
22
We hebben tijdens dit project ontzettend veel geleerd. We hebben heel veel geleerd over duurzaamheid, maar ook over Europa. De studiedagen van Worldschool zijn ons goed bevallen en vooral bezoek aan Brussel was heel nuttig. Ook van andere dingen die we hebben gedaan, zoals het bezoek aan de lezing van Al Gore, hebben we heel veel geleerd. We hebben veel plezier aan dit project beleefd en we hopen dat dit profielwerkstuk dat ook uitstraalt.
23
Logboek Geert‐Jan WIE GJ
WAT Motivatie schrijven Onderziek naar project Wageningen en Brussel. Ontmoeting met je coach en bezoek aan Europarlement en Covenant of mayors. Onderzoek naar hoeveelheid informatie beschikbaar en juiste formulatie hoofd en deelvragen. Studiedag Universiteit tilburg, lezing over Milieu en ontwerpen vragenlijst.
WANNEER 23/11/10
GJ & PR
Studiedag Clingendael. Presentatie Worldschool, Jacques de Jong en Leonie Meulman.
24/03/11
GJ &PR
Planning en afspraken maken.
25/03/11 26/03/11
GJ
Gesprek met voormalig werknemer van Shell
23/04/11
GJ & PR
Studiedag Den Haag Ministerie van Infrastructuur & Milieu Vereniging Nederlandse gemeenten.
20/05/11
GJ
Informatie gezocht, boeken gelezen, tv programma’s gekeken
‐
GJ & PR
GJ & PR
GJ & PR
WAT GELEERD/ WELKE AFSPRAKEN ‐
26/01/11 27/01/11
TIJDSDUUR 1 uur
Oriëntatie onderwerp PWS Keuze: voedsel, energie, water/veiligheid, Co2 Neutrale stad? Eerste gesprek met Coach. maandagen Hoofdvraag & deelvragen op papier tussenuren Overleg met coach.
28 uur
28/02/11
12 uur
Deze studiedag was vooral gericht op het onderzoek en dan met name rondom het ontwerpen van vragenlijsten. Dit was de minst leerzame studiedag. Voor mij persoonlijk een leuke studiedag. Interresante presentaties over olie en kernenergie. De presentatie verzorgd door Worldschool was heel bruikbaar, wij hebben dan ook de adviezen t.o.v. planning zo veel mogelijk gevolgd. Afspraken gemaakt qua planning, soort eindverslag dat we gaan maken en taakverdeling. Een duidelijke planning is heel belangrijk. Hij vertelde veel over projecten en ideeen van Shell. Zo vertelde hij onder andere over het project in Qatar. Deze dag was voor ons van onschatbare waarde. De presentatie van de Ver. van Nederlandse Gemeenten heeft ons richtlijnen gegeven voor ons onderzoek. Door deze richtlijnen konden we de verzamelde informatie scheiden in bruikbare en niet‐bruikbare informatie en omzetten in artikelen.
4 uur
12 uur
2 uur
3 uur
12 uur
10 uur
24
GJ
Bezoek aan Renqi
14/05/11
GJ
Artikelen schrijven
09/09/11 10/09/11 11/09/11
GJ
Artikelen nakijken
21/09/11
GJ & PR
Presentatie voorbereiden
13/10/11
GJ & PR
Presentatie
14/10/11
GJ
Schrijven Blog, inleiding, bronnen en evalautie. Inleiding, dankwoord, nawoord schrijven Logboek
03/11/11
GJ GJ GJ GJ
GJ & PR TOTAAL
Map organiseren & alles invoegen Alles afronden en op Fronter zetten. Overleggen met Philip. Gesprek PWS‐begeleider
13/11/11 20/11/11 20/11/11
Ontzettend leerzaam. Veel informatie gekregen over Nederlandse energieleid en energie‐infrastructuren. Zorg voor een goede zinsopbouw. Probeer een logisch verhaal op papier te zetten. Dit zijn kernpunten voor een goed verslag. Goede samenwerking is noodzakelijk, hiermee voorkom je dat er twee dezelfde verhalen geschreven worden. Zorg dat je presentatie overzichtelijk is en verwerk niet alleen de resultaten maar ook de richtlijnen van je onderzoek in je presentatie. Zorg voor een goede voorbereiding. Oefen je presentatie meerdere keren van tevoren. Doe de presentatie uit je hoofd, gebruik geen papieren met tekst. Zorg dat alles georganiseerd in elkaar wordt gezet. Hou het kort en krachtig maar maak het niet te kort.
21/12/11
Hou het overzichtelijk en zorg voor een logische indeling
4 uur
16 uur
3 uur
5 uur
12 uur
2 uur 2 uur 30 minuten 2 uur 1 uur en 30 minuten 1 uur 133 uur
25
Logboek Philip WIE PR
GJ & PR
GJ & PR
PR
PR
GJ & PR
GJ & PR
WAT Motivatie schrijven, onderzoek naar project. Overleg met ouders. Wageningen en Brussel. Ontmoeting met je coach en bezoek aan Europarlement en Covenant of mayors. Onderzoek naar hoeveelheid informatie beschikbaar en juiste formulatie hoofd en deelvragen. Bezoeken van een informatiemarkt over duurzaamheid van GroenLinks, op de vismarkt. Opnieuw spreken met Bas Eickhout (europarlementarier). Bezoeken van het lijsttrekkersdebat van de Provinciale Staten georganiseerd door Dagblad Van Het Noorden Studiedag Universiteit tilburg, lezing over Milieu en ontwerpen vragenlijst.
WANNEER Eind november 2010 26/01/11 27/01/11
Studiedag Clingendael. Presentatie Worldschool, Jacques de Jong en Leonie Meulman.
24/03/11
maandagen Tussenuren Voorjaar 2011 23/02/11
WAT GELEERD/ WELKE AFSPRAKEN TIJDSDUUR ‐ 1 uur
Oriëntatie onderwerp PWS 28 uur Keuze: voedsel, energie, water/veiligheid, Co2 Neutrale stad? Eer Hoofdvraag & deelvragen op papier 4 uur Overleg met coach. Vragen stellen aan een 1 uur en 30 Europarlementarier. Meer info minuten over wat GroenLinks in Groningen wil m.b.t. duurzaamheid.
23/02/11
Duurzaamheid was in dit debat ook 3 uur aan de orde. Ik heb geleerd hoe elke partij denkt over duurzaamheid in de provincie.
28/02/11
Deze studiedag was vooral gericht op het onderzoek en dan met name rondom het ontwerpen van vragenlijsten. Dit was de minst leerzame studiedag. Voor mij persoonlijk een leuke studiedag. De presentatie verzorgd door Worldschool was heel bruikbaar. Het was gezellig en interessant tegelijk.
12 uur
12 uur
26
GJ & PR
Planning en afspraken maken.
25/03/11 26/03/11
GJ & PR
Studiedag Den Haag Ministerie van Infrastructuur & Milieu Vereniging Nederlandse gemeenten.
20/05/11
PR
Informatie zoeken, boeken zoeken, bekijken en lezen.
Gedurende het hele project
PR
Naar Al Gore in de Martiniplaza Artikelen schrijven voor de site
29/09/11
PR
Juli, augustus, september 13/10/11
GJ & PR
Presentatie voorbereiden
GJ & PR
Presentatie
14/10/11
PR
Bezig met logboek en mailen met GJ
26/10/11
PR
Artikel schrijven over 6/11/11 mijn bezoek aan Al Gore
Afspraken gemaakt qua planning, soort eindverslag dat we gaan maken en taakverdeling. Een duidelijke planning is heel belangrijk. Deze dag was voor ons van onschatbare waarde. De presentatie van de Ver. van Nederlandse Gemeenten heeft ons richtlijnen gegeven voor ons onderzoek. Veel geleerd over duurzaamheid. Ook veel van de sfeer rondom duurzaamheid in Groningen geproefd. Ontzettend veel dingen geleerd over klimaatverandering. Ik heb geleerd artikelen te schrijven. Dit is nog best wel moeilijk om te doen. Zorg dat je presentatie overzichtelijk is en verwerk niet alleen de resultaten maar ook de richtlijnen van je onderzoek in je presentatie.
3 uur
12 uur
8 uur
5 uur 3 uur
5 uur
Zorg voor een goede 12 uur voorbereiding. Oefen je presentatie meerdere keren van tevoren. Doe de presentatie uit je hoofd, gebruik geen papieren met tekst. Veel dingen moeten nog opgezocht 30 minuten worden. We hebben niet goed alles bijgehouden en daar zitten we nu mee, we hadden vanaf het begin elke keer moeten opschrijven wat we hadden gedaan. Schrijfvaardigheden 1uur en 30 minuten
27
PR
Bezoeken van de avond ‘Duurzame donderdag’
10/11/11
PR
Werken aan inleiding, evaluatie en dankwoord van ons eindproduct Opmaak van alles regelen en de bronnen verzamelen / noteren Alles afronden en nog eens controleren. Alle artikelen op de site zetten Alles inleveren!
15/11/11 22/11/11 25/11/11 6/12/11
PR
PR PR GJ & PR TOTAAL
Tips over hoe je duurzaam kan leven. Meer info over duurzaamheid in Groningen. Zelfreflectie.
3 uur
2 uur
Leren om bronnen terug te halen 1 uur en 30 en leren om iets goed op te maken. minuten
21/12/11
3 uur
21/12/11 22/12/11 23/12/11
Leren een overzichtelijke site te maken.
3 uur 30 minuten 122 uur en 30 minuten
28
Conclusie Onze conclusies zijn al verwerkt in onze artikelen, we geven hier nog even een samenvatting van onze conclusies. Toen we net met ons onderwerp begonnen, dachten we dat Groningen helemaal niet duurzaam zou zijn. Maar het tegendeel is gebleken: Groningen is ontzettend duurzaam. Groningen is regelmatig in het nieuws vanwege haar beleid op het gebied van duurzaamheid. Er is altijd wel wat aan de gang op het gebied van duurzaamheid. Dat moet ook wel want Groningen wil de duurzaamste gemeente van Nederland worden. Groningen neemt haar voorlichtende rol heel serieus. Er zijn maandelijks verschillende evenementen waar je iets kan leren over duurzaamheid. De gemeente zorgt ervoor in de kranten te komen met een nieuwtje over duurzaamheid in de stad. Dit werpt haar vruchten af. Het duurzaamheidscentrum in de stad is een goed plan geweest. Hier is allerlei informatie te vinden over duurzaamheid. Het is heel gemakkelijk om even het duurzaamheidscentrum binnen te lopen, aangezien het in het hart van de stad gelegen is. Eigenlijk zou elke stad een duurzaamheidscentrum moeten hebben. Groningen is een bruisende stad met veel studenten die, wanneer ze ouder zijn, het verschil moeten gaan maken. Dit maakt het voor een studentenstad nog belangrijker om duurzaamheid te promoten, de gemeente Groningen heeft dit goed door. De jonge mensen maar ook de ouderen van nu moeten leren om duurzaam te leven Al met al kunnen we zeggen dat Groningen een duurzame stad is.
29
Bronnen Eigen werk: ‐ Mindmap “Landbouw en Voedsel” ‐ Planning 10 april 2011 Verzamelde krantenartikelen: “Het aardgas komt nu ook per boot” (ND) “Nog even en Nederlanders eten echt minder vlees” (ND) “Kolen zijn zo slecht nog niet” (ND) “Al die dure windenergie helpt ons geen steek verder” (ND) “Zwitserland sluit kerncentrales” (ND) “Klimaatgeld onderhevig aan corruptie” (ND) “Antwoord op olietekort is er bijna” (ND) “Duurzaamheidsverslag verplichten helpt MVO” (ND) “Putin pakt Russisch brandstoftekort aan” (ND) “België zweert kernenergie af” (ND) “Recordtemperaturen” (Volkskrant) “Wubbo Ockels dreigt Wubbo Ockelsprijs” (DVHN) “Al Gore: Overweldigend bewijs voor klimaatverandering” (www.volkskrant.nl) “Gratis zonnepanelen voor Stadjers” (http://www.groningen.dichtbij.nl) “Ommelander Markt” (http://www.nmfgroningen.nl) “Christenunie wil elektrische taxi’s in Groningen” (http://www.groningen.christenunie.nl) Gebruikte sites Artikel: Vlees eten: Goed of slecht?: http://www.mo.be/artikel/vleesminnaar‐wordt‐vleesminderaar http://www.un.org/esa/sustdev/csd/ecn172000‐bp6.pdf http://www.mo.be/artikel/minder‐vlees‐minder‐opwarming http://www.fao.org/docrep/013/al969e/al969e00.pdf
30
Artikel: Kernenergie en Groningen http://www.onjo.nl/Item.2569.0.html?&no_cache=1&tx_ttnews%5Btt_news%5D=43046 Artikel: Groninger benzine http://www.shell.com.qa/home/content/qat/products_services/pearl/ Artikel: Groen gas http://www.groengasmobiel.nl/alles‐over‐groengas/wat‐is‐groengas/ http://www.agentschapnl.nl/content/vol‐gas‐vooruit‐de‐rol‐van‐groen‐gas‐de‐nederlandse‐ energiehuishouding Artikel: Wat is een duurzame stad? http://www.platformduurzaamheid.net Het duurzaamheidscentrum http://www.duurzaamheidscentrumgroningen.nl Taxi’s op elektriciteit http://groningen.christenunie.nl/k/n23860/news/view/467680/354746/ChristenUnie‐wil‐ elektrische‐taxis‐in‐Groningen.html Stad van de smaak 2011 http://www.smaakstad.nl Overige gebruikte sites: http://www.eat2be.nl http://gemeente.groningen.nl/duurzaamste‐stad Voor de afbeeldingen: http://www.google.nl/afbeeldingen http://www.worldschool.nl/yeswiki/index.php/Hoofdpagina Overige bronnen: Flyer “Grunniger Power” Flyer Groninger Forum “Solar power, what’s in it for me?” Folder “energie.toekomst” Folder “europa kijkdagen”
31
Folder “Renqi” Magazine Al Gore Flyer Groninger Forum “Duurzame Donderdag” Dossier energiescenario’s van Shell Magazine “Duurzaam ondernemen in Groningen”
32
