Profielschets burgemeester Groesbeek A. Groesbeek: een nieuwe gemeente in een prachtig landschap. De gemeente Groesbeek (oppervlakte 9.328 ha.) telt ruim 34.000 inwoners en is ontstaan door samenvoeging van de gemeenten Millingen aan de Rijn, Ubbergen en Groesbeek. Liggend tussen de Waal en de Rijn, grenzend aan Kranenburg in Duitsland en de gemeenten Nijmegen, Heumen, Gennep en Mook en Middelaar, maakt Groesbeek deel uit van het Rijk van Nijmegen. De gemeente draagt nu nog de naam van de grootste kern, maar per 2 januari 2016 heet de gemeente ‘Berg en Dal’. Berg en Dal is een van de vele kerkdorpen in de gemeente. De overige zijn: Millingen aan de Rijn, Leuth, Kekerdom, Ooij, Beek, Ubbergen, Groesbeek, Persingen, De Horst, Breedeweg en Heilig Landstichting. Elke kern ademt een geheel eigen sfeer uit. Carnaval, Wijnfeesten, kermis en de doortocht van de Vierdaagse zijn belangrijke tradities, die wij graag in ere houden. Sport en muziek worden nadrukkelijk beleefd. De grootste kernen beschikken over belangrijke voorzieningen als winkels, scholen, gezondheids-, verzorgings-, sport- en gemeenschapsaccommodaties. Daarnaast heeft de gemeente een groot aantal basisscholen, voortgezet onderwijs (Montessori College in Groesbeek en Havo Notre Dame des Anges in Ubbergen) en speciaal onderwijs met een regionale functie. De directe nabijheid van de stad Nijmegen is belangrijk voor het sociale, maatschappelijke en economische leven. De bereikbaarheid van Groesbeek via het nationale wegennet is redelijk te noemen, maar de ontsluiting naar alle kanten behoeft verbetering. Wonen in Groesbeek Volgens prognoses laat Groesbeek de komende jaren een lichte krimp qua bevolking zien. Dit gaat gepaard met een veranderende bevolkingsopbouw. In vergelijking met de landelijke criminaliteitscijfers onderscheidt Groesbeek zich weliswaar in positieve zin, maar woninginbraken en (drugs)overlast zorgen voor onrust en vragen om een kordate en effectieve aanpak. Een heel belangrijk kenmerk van de Groesbeekse samenleving, van de kleinste tot de grootste kern, is het rijke verenigingsleven. Samen leven is samen doen en dat wordt met de paplepel ingegeven. De gemeente draagt bij aan het bloeiende openbare leven door te zorgen voor voldoende mogelijkheden (openbare gebouwen, multifunctionele ruimten, sportvoorzieningen e.d.) waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. 1
College en raad betrekken inwoners actief bij de beleids- en besluitvorming. Of het nu gaat om een bestemmingsplan buitengebied of een skate-baan, een strategische visie of daarop gebaseerde plannen. Inwoners, (belangen)organisaties en andere betrokkenen denken en praten mee over het heden en de toekomst. Toerisme en recreatie Actieve recreatie en toerisme zijn belangrijke inkomstenbronnen binnen de gemeente. Groesbeek telt dan ook veel toeristische trekkers. Naast het prachtige bos- en polderlandschap (Ooijpolder, Millingerwaard), de rivieren en stuwwal, zijn er thema’s als ‘Operation Market Garden’ en de ‘Liberation Route’. Drie musea met landelijke bekendheid:het Bevrijdingsmuseum 1940-1945, het Afrika Museum en Museumpark Orientalis. De bekende lange afstandswandeling ‘Pieterpad’ heeft een route door de gemeente en het Wylerbergmeer en de Bisonbaai zijn zwemplassen met een regionale aantrekkingskracht. Maar er zijn ook veel kleinschaliger trekkers als een huiskamercafé, een theetuin, kleinere theaters en galerieën. Indrukwekkend en bijzonder is de Canadese Erebegraafplaats, imponerend is de Zevenheuvelenweg en de daarmee verbonden jaarlijkse Zevenheuvelenloop en uitdagend is de prachtige golfbaan met twee keer een 18-holes baan en een 9-holes baan. Werken in Groesbeek De concurrentiekracht van de regio Arnhem-Nijmegen ligt in de goede bereikbaarheid, de nabijheid van Duitsland en de aantrekkelijke leefomgeving. De beroepsbevolking omvat bijna 15.000 mensen, waarvan een groot deel in een andere gemeente werkzaam is. Toch is er een hoge eigen werkgelegenheid want de gemeente telt ruim 12.600 arbeidsplaatsen, waarvan bijna 5000 in de zorg. Opvallend is dat de gemeente beschikt over veel zorginstellingen met een bovenlokaal karakter. De bijzondere landschappelijke kwaliteiten van de gemeente, maar ook de nabije ligging van de stad Nijmegen zijn hiervoor een verklaring. De grootste bekende zorginstellingen zijn: verpleeghuis Kalorama met onder meer een hospice en een centrum voor doven/blinden, de Sint Maartenskliniek, Medisch Centrum Dekkerswald, het ZZG Herstelhotel, de Groesbeekse Tehuizen en Werkenrode. Op enkele bedrijventerreinen is nog ruimte voor nieuw te vestigen, lokale, bedrijven. De gemeente onderhoudt intensief contact met lokale werkgevers en werkzoekenden. Het bestuur en de ambtelijke organisatie De gemeente Groesbeek wordt bestuurd door 23 raadsleden verdeeld over 11 fracties.
2
Met ingang van 1 januari 2015 zijn dat: CDA (3), Voor Openheid en Leefbaar Groesbeek (3), Sociaal Groesbeek (2) Groesbeekse Volkspartij (3), Voor Berg en Dal (2), GroenLinks (2) PvdA (2), Gemeente Jeugd en Sport (2), Combinatie 90 (2), VVD (1), D66 (1). Daarnaast zijn er veel actieve carrousel(/commissie)leden. De raad vergadert (bijna) papierloos. De coalitie bestaat uit het CDA, VOLG en Voor Berg en Dal (twee partijen die nauw samenwerken) en de lijstverbinding GVP, GJS, C ‘90. Samen hebben zij 15 raadsleden en leveren 4 parttime wethouders (elk voor 85%). De burgemeester heeft de portefeuilles: bestuurlijke organisatie en coördinatie, openbare orde en veiligheid, coördinatie handhaving, personele en facilitaire bedrijfsvoering, externe communicatie en speelt een belangrijke rol in de interregionale grensoverschrijdende samenwerking. De ambtelijke organisatie is ontstaan uit de samenvoeging van de organisaties van Groesbeek en Ubbergen en bestaat uit 188 fte, inclusief een tweehoofdige directie. De organisatie van Millingen aan de Rijn was al eerder samengevoegd met die van Groesbeek. De oorsprong De nieuwe gemeente behoort tot een van de oudste woongebieden van ons land. Het was grensgebied van het Romeinse Rijk. Overblijfselen van deze periode vinden we terug in bestaande oude wegenstructuren, zoals de Heerbaan in Millingen aan de Rijn en de Rijksstraatweg in Beek en Ubbergen. Maar ook in de vorm van relicten in het landschap zoals de restanten van een Romeinse waterleidingstelsel in Berg en Dal. Van recenter tijden en kenmerkend voor het rivierengebied is het groot aantal restanten van de baksteenfabricage en de ‘pollen’ (verhogingen) waarop boerderijen en andere gebouwen liggen. Er zijn hier ook restanten van de IJssellinie uit de periode van de Koude Oorlog te vinden. De vele monumentale villa’s aan de Rijksstraatweg in Ubbergen refereren aan een tijd waarin welgestelden aandacht kregen voor de kwaliteit van de woonomgeving aan de rand van de stad Nijmegen. De toekomst van Groesbeek Groesbeek is voorbereid op de nabije toekomst. De brandweer, ambulance en GGD is geregionaliseerd, net als de milieu- en bouwtaken. De gemeentelijke belastingen worden samen met regiogemeenten uitgevoerd en we onderzoeken de voordelen van verdere samenwerking op terreinen van ICT en Inkoop. Toch wachten er nog genoeg uitdagingen: Hoe houden we de kernen vitaal, sociaal, leefbaar en veilig? Wat zijn de gevolgen van vergrijzing, digitalisering en individualisering? Benutten we met de regionale samenwerking de kansen van de drie grote decentralisaties: de Jeugd-
3
wet, de WMO en de Participatiewet? Houden we het huishoudboek sluitend bij een omzet van 70 miljoen? Hoe bevorderen we werkgelegenheid? Kunnen cultuur, natuur, landschap en duurzaamheid verder versterkt worden? B. Over de burgemeester die wij zoeken Groesbeek is een gemeenschap waar het gezag van de burgemeester gemakkelijk wordt geaccepteerd. Maar het moet wel worden waargemaakt. Om kandidaten een idee te geven waaraan ze dan moeten denken, is deze profielschets opgesteld. De burgemeester die wij zoeken1 is een onafhankelijke, sterke persoonlijkheid, die authentiek gedrag vertoont in de verschillende rollen die hij heeft.
In de kern: 1. Burgemeester van alle mensen en van alle kernen; voelt zich betrokken bij de dorpse aard en het culturele leven; is zichtbaar en aanspreekbaar 2. Sterk in de regio 3. Gezag in raad en college 4. Krachtig in eigen portefeuilles, m.n. veiligheid 5. Inspirator en boegbeeld van een veranderende overheid 6. Bewaker van waarden en normen 7. Als mens dienstbaar, duidelijk en innemend
1. Burgemeester van alle mensen en van alle kernen Drie gemeenten zijn op 1 januari 2015 samengevoegd tot de nieuwe gemeente Groesbeek. De burgemeester vindt het een uitdaging bij te dragen aan het proces van eenwording. Hij weet te binden en het gevoel van één gemeente te bevorderen, in alle kernen. Hij is zich daarbij bewust van de eigen, dorpse cultuur in de verschillende kernen en kan zich gemakkelijk daarin begeven. Hij heeft belangstelling voor en affiniteit met het rijke verenigingsleven, staat tussen de mensen en is er voor hen. Ook voor degenen die niet deelnemen aan het verenigingsleven. Zijn inlevingsvermogen maakt dat hij de zorgen en noden van mensen begrijpt; zijn open houding maakt dat hij nieuwsgierig is naar kansen en beperkingen voor bedrijven en maatschappelijke organisaties. De burgemeester is zichtbaar, benaderbaar en aan-
1
Waar hij/zijn staat kan ook zij/haar worden gelezen.
4
spreekbaar en straalt dat ook uit. Hij kan luisteren en in de taal van de inwoners communiceren. Hij is een echte burgervader en de mensen zijn trots op hun burgemeester. 2. Sterk in de regio - boegbeeld, belangenbehartiger en bestuurder De lange tijd betrekkelijk geïsoleerde positie van de gemeente heeft duidelijk effect gehad op de gemeenschap. Er is een traditie ontstaan van ‘zelf doen’. Maar de fase van het naar binnen gericht zijn is voorbij. Een burgemeester die zich uitsluitend zou richten op het investeren in eenheid onder behoud van het rijke culturele leven, vergeet kansen te creëren in het netwerk. Groesbeek heeft veel potentie, maar heeft anderen nodig om die te realiseren. De burgemeester onderkent het belang van de regio -ook over de grens- voor de kansen en belangen van Groesbeek. Hij is daar sterk op georiënteerd; net als op de provincie en Den Haag. Hij heeft een goed netwerk en is in staat om voor de gemeente relevante netwerken op- en uit te bouwen en Groesbeek daarbinnen te positioneren. Hij is zowel belangenbehartiger voor de eigen gemeente als een gewaardeerd bestuurder in de regio. Immers, een sterke regio is ook van belang voor Groesbeek. Hij heeft oog voor landelijke ontwikkelingen en let scherp op de betekenis daarvan voor zowel de regio als de eigen gemeente. 3. Gezag in raad en college Voorzitter van het college Zaken komen vroegtijdig in het college aan de orde, waarbij sprake is van collegiaal bestuur. De burgemeester is daarmee zowel teamspeler als voorzitter van het college. Hij leidt het samenspel, bewaakt processen, zorgt voor besluitvorming en draagt genomen besluiten uit. Als nieuwkomer mag de burgemeester aanspraak maken op zijn plek als voorzitter van het college, maar hij zal die plek ook moeten kunnen innemen. Gelet op samenstelling en ervaring binnen het college zijn het de sterke persoonlijkheid van de burgemeester, zijn onafhankelijkheid en zijn bestuurlijke ervaring die dat mogelijk maken. Hij staat er daardoor meteen, zonder te worden uitgespeeld op dossierkennis. Op eigen portefeuilles neemt hij duidelijk stelling, maar verder is hij verbinder. Hij creëert in het kader van collegiaal bestuur de veiligheid om met elkaar mee te denken over andermans portefeuille en creëert ruimte voor kritiek. Hij maakt bespreekbaar wat nodig is –vaak ook vanuit een visie op de lange termijn- en bewaakt de beeldvorming naar buiten. Zijn gezag en persoonlijkheid maken dat hij een coachend leider is die beschikbaar is voor bilateraal overleg. Ook behartigt hij binnen het college de belangen van de raad.
5
Natuurlijk heeft de voorzitter de vergaderorde op orde en handhaaft hij de norm voor wat betreft menselijke en bestuurlijke omgangsvormen. Indien nodig heeft hij een aanjaagfunctie en is hij in staat knopen door te hakken. Voorzitter van de raad Sinds de verkiezingen van 2014 bestaat de raad uit een groot aantal kleine partijen op zoek naar een eigen inbreng en soms worstelend met de spanning tussen vrijheid van opvatting en staan voor met elkaar afgesproken hoofdlijnen. De burgemeester moet dat aanvoelen. De voorzitter die we zoeken is een krachtige, zelfverzekerde voorzitter die de vergaderorde handhaaft. Hij waarborgt goede besluitvorming, maar stimuleert ook het debat en biedt daarvoor ruimte. Hij is in de raad zowel standvastig, als de bindende factor die de verhoudingen bewaakt; zo nodig is hij vertrouwenspersoon. Hij staat de raad ter zijde in zijn zoektocht naar bij Groesbeek passende duale verhoudingen en ondersteunt de raad in het waardig en overtuigend waar maken van het zijn van hoogste orgaan. Daarbij behoort zowel vorm –inzetten op het elkaar bevragen en op het onderbouwen van standpunten- als inhoud. Voorstelbaar is dat de raad overgaat tot het opstellen van een eigen strategische agenda, met daarin aandacht voor de eigentijdse rol van raad en raadsleden als volksvertegenwoordiger en aandacht voor het vraagstuk hoe de raad kritisch aangesloten kan blijven op bestuurlijke processen die Groesbeek raken maar zich buiten de gemeentegrenzen afspelen. De burgemeester is niet bang om voorop te lopen (wat iets anders is dan vooruit). Hij realiseert zich dat hij meer ruimte heeft naarmate hij dichter bij ingenomen standpunten van de raad blijft. Driehoek De burgemeester investeert in het blijvend goed functioneren van de driehoek van burgemeester, griffier en gemeentesecretaris. 4. Krachtig in eigen portefeuilles; enkele eruit gelicht Personeel en Organisatie De taakopvatting van de ambtelijke organisatie en de wijze waarop daar invulling aan wordt gegeven zijn van groot belang voor het succes van de organisatie en de beeldvorming daarover. De burgemeester als portefeuillehouder heeft er een duidelijke visie op en geeft daar samen met de gemeentesecretaris –ieder vanuit eigen rol en verant-
6
woordelijkheid- op zowel duidelijke als uitnodigende wijze invulling aan. Goede communicatie en toegankelijkheid zijn hierbij onmisbaar. Openbare Orde en Veiligheid Het beleidsterrein van openbare orde en veiligheid is een wettelijke taak van de burgemeester. In geval van calamiteiten is de burgemeester een krachtige, stressbestendige crisismanager die te allen tijde burgervader blijft. Ook als de afhandeling van een calamiteit wordt opgeschaald naar regioniveau. In het reguliere overleg tussen bestuur, OM en Politie neemt de burgemeester een stevige positie in. Veiligheid is als aandachtsveld en beleidsterrein inmiddels behoorlijk breed geworden. Als voorzitter van de raad agendeert de burgemeester integrale veiligheid als aandachtsgebied van de raad, door de raad daar gestructureerd, actief en tijdig bij te betrekken. Veiligheid is immers een onderwerp bij uitstek waarvoor inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties bij politieke partijen aandacht vragen. Communicatie en Voorlichting Gemeentelijk beleid zal altijd helder moeten worden uitgedragen naar bevolking en maatschappelijke partijen. Zeker in een tijd waarin sprake is van een andere rol van de overheid. Tijdig en goed toelichten en uitleggen hoort bij communicatiebeleid; zowel over wat de overheid van plan is als over hoe het daarmee is gesteld. 5. Inspirator en boegbeeld van een veranderende overheid De samenleving verandert en daarmee de rol van de overheid. De burgemeester die wij zoeken heeft daar oog voor. Groesbeek wil regiegemeente zijn, wat vraagt om nieuwe vaardigheden en andere competenties. De gemeente zal vaker met andere partijen in overleg treden om tot een samenspel te komen waarin vraagstukken hanteerbaar zijn. Diverse gemeentelijke nota’s en plannen gaan daarover. Zo willen we ook toe naar een overheid die niet direct zegt waarom iets niet kan, maar die met inwoners gaat kijken op welke wijze een reële wens wel kan worden gerealiseerd. Tegelijkertijd verlangen we van de burgemeester dat hij pal staat en blijft staan voor de overheid en zorgvuldig, zowel bestuurlijk als met de gemeentesecretaris, beziet hoe veranderingsprocessen te realiseren. We zien de burgemeester daarin als inspirator en boegbeeld. 6. Bewaker van waarden en normen De burgemeester is onafhankelijk en uiteraard zelf onkreukbaar. Ten aanzien van het onderwerp integriteit heeft hij een voorbeeldfunctie. Hij bewaakt daarnaast actief de integriteit van handelen binnen college, raad en ambtelijke organisatie en maakt het grijze gebied bespreekbaar. De schijn van belangenverstrengeling vermijden, transpa-
7
rantie, elkaar bevragen en elkaar aanspreken behoren tot de kern van integer bestuurlijk handelen. Voor de burgemeester zelf geldt verder dat hij kan relativeren, het vermogen tot zelfreflectie heeft, tegen kritiek kan en professioneel incasseringsvermogen heeft. Evalueren van beleid en handelen wordt in alle bestuurlijke geledingen ingezet als een instrument om samen beter verder te kunnen. 7. Als mens - dienstbaar, duidelijk en innemend De burgemeester die wij zoeken is onafhankelijk, sociaal sterk, intelligent, ambitieus en bestuurlijk vaardig. Dit uit zich in doortastendheid en vasthoudendheid en gaat gepaard met overtuigingskracht en humor. Maar zijn functioneren wordt bovenal gekenmerkt door ‘mogelijk maken en meenemen’. Hij inspireert, motiveert en stimuleert. Hij biedt ruimte. Wat weer veronderstelt dat hij kan luisteren, inlevingsvermogen heeft en gevoel voor menselijke verhoudingen. In die zin is hij zowel een samenbindend bestuurder als een pragmatisch vernieuwer. Hij is energiek en ondernemend, maar straalt desondanks rust uit. Een warme persoonlijkheid die open en benaderbaar is en zich waar nodig kwetsbaar kan opstellen. Een dergelijke burgemeester kan hier in Groesbeek een fantastische tijd hebben. Tenslotte
Een assessment maakt deel uit van de procedure.
Het vol maken van ten minste één ambtsperiode wordt als vanzelfsprekend beschouwd.
Iedereen die de commissie overtuigend duidelijk kan maken dat zijn persoon, motivatie, kwaliteiten en ervaring bij Groesbeek passen, wordt van harte uitgenodigd om te solliciteren.
8
