Preek over zondag 41 H.C.
Orde van dienst Welkom en mededelingen Voorzang E.L. 241:1, 3 (= Opw . 464:1, 3) Votum en groet Zingen Ps. 8:1, 3, 6 Gebed Schriftlezing Matth. 5:27-32 Matth. 7:1-12 Zingen Ps. 141:1, 3 Tekstlezing HC 41 Verkondiging ‘ Samen léven - tot Gods eer’ Zingen Gez. 465:1, 2, 3 Dankgebed Zingen Credo Collecte Zingen E.L. 218:1, 3 (= Opw . 167:1, 3) Zegen Amenlied Gez. 465:5
J.W. Ploeg, 2008
Broeders en zusters, Gemeente van Jezus Christus, We zijn vanmiddag in de behandeling van de Heidelbergse Catechismus t oe aan een mooi en heikel onderw erp. Een mooi onderw erp - w ant het gaat over relaties. En dat is toch één van de mooiste dingen die onze Schepper heeft gedaan: w aar de mens constateerde dat alle dieren een maatje hadden, en hijzelf niet - daar heeft de Schepper ook de mens een maatje gegeven. Omdat Hij zag dat het niet goed w as dat de mens alleen is. Wij mensen hebben iemand nodig naast ons - en God heeft daarvoor gezorgd. Een heikel onderw erp ook - w ant de Schepper heeft uitgesproken bedoelingen met en opvattingen over de inhoud en vormgeving van die relaties. En die botsen op het levensgevoel van ons mensen: vandaag de dag, maar ook heel vroeger al - ook dit is niets nieuw s. Maar het botst, het confronteert ons met pijn. Wat zul je over dit onderw erp zeggen? Er ligt zóveel zó gevoelig! Zóveel mensen hebben klappen gehad w at relaties betreft, en voelen nog elke dag de w onden. En zó gauw lopen w e het riscio dat w e met goedbedoelde maar toch ondoordachte opmerkingen een w ond bij een ander open halen. Met alle gevolgen van dien... En dat risico loop ik vanmiddag natuurlijk ook, in dit véél te korte bestek om te spreken over het zevende gebod. Ik realiseer me dat, en ik hoop dat u zich realiseert dat het ook onvermijdelijk is om te w einig te zeggen. Neem daarom de gelegenheid om het te zèggen, als ik te w einig heb gezegd. En w at zul je zeggen als je zelf een ‘ normaal gezin’ hebt - zoals dat dan heet -, gelukkig getrouw d, zelf gezond, vrouw en kinderen gezond? Broeders/zusters: u w eet van mij dat ik hier nooit met mijn eigen verhaal sta, maar - in alle gebrekkigheid, maar t och - probeer Gods verhaal te vertellen. Dat geldt zéker van het heikele onderw erp van het zevende gebod. We kunnen alléén ergens komen als w e de toevlucht nemen tot w at de Meest er, Jezus Christus, Zelf hierover heeft gezegd. Want Hij maakt de w il van God bekend - duidelijk, maar óók vol barmhartigheid en begrip en geduld. Dat is w at w e zien in het Schriftgedeelte dat w e hebben gelezen. Jezus Christus geeft onderw ijs over Gods bedoelingen met relaties. En die komen kort gezegd hierop neer: Samen léven - tot Gods eer. Dat houdt drie dingen in: 1. Zuinig zijn op elkaar (Matth. 5:27-30); 2. Verantw oordelijk zijn voor elkaar (Matth. 5:31-32); 3. Niet elkaar veroordelen, maar bidden voor elkaar (Matth. 7:1-12). Samen leven tot Gods eer - dat is allereerst: zuinig zijn op elkaar. En zo ook zuinig op jezelf (vs. 27-30). Jezus geeft onderw ijs over het zevende gebod: “ U zult geen overspel plegen” . En het eerste w at Hij duidelijk maakt, is: denk niet te snel dat je klaar bent met dit gebod! Dit is een gebod voor ieder mens, getrouw d of niet. Oók voor w ie ‘ netjes’ getrouw d zijn, ‘ zoals het hoort’ : één vrouw of één man, nooit gescheiden, nooit ‘ buiten de deur gegeten’ . “ U zult geen overspel plegen” is méér dan “ Gij zult niet echtbreken” (NBG51). God ziet dat véél breder, Hij betrekt het op ‘ onrein leven’ . En w at dáár allemaal onder valt, en w elke gevolgen de HERE God daaraan verbindt... Lees Lev. 18 en Deut. 22 eens rustig door, kijk vervolgens om je heen in onze eigen w ereld, en huiver mee...
J.W. Ploeg, 2008
En het is heus niet alleen maar in het Oude Testament...! In het Nieuw e Testament kom je het net zo goed tegen! Kijk maar eens in Gal. 5, Ef. 5, Col. 3, 1 Petr. 4. ‘ Overspel plegen’ is méér dan ‘ alleen maar’ echtscheiding. En daarom komt dit op ieder van ons af. Want voor w ie is buurmans gras niet altijd groener? Als Jezus zegt: “ Wie naar een vrouw kijkt” , dan heeft Hij het over een getrouw de vrouw - dus de vrouw van een ander. Want anders kun je geen echtbreuk met haar plegen. Maar overspel is zo dus: inbreuk op de relatie van een ander. Een ander die het beter heeft getroffen dan jij. Jezus laat merken dat je niet klaar bent als je ‘ heel netjes’ nog nooit met de vrouw van een ander naar bed bent gew eest. Jezus zegt: Kijken is al een brug te ver. Nee, toch niet alleen maar het kijken. Met kijken op zich is niets mis. Een huisgenoot van mij zei, toen w e samen in de collegezaal zaten en een knappe meid langs zagen komen: als je een gezonde vent bent, dan doet je dat w at. Jezus zegt: Het gaat om ‘ kijken om te begeren’ . Dat je een knappe meid of vrouw ziet en niet kunt rusten voordat je haar hebt versierd of zelfs in bed hebt. Maar het kan ook zonder seks. Die ander die jou zo goed begrijpt, zo goed aanvoelt, met w ie je zo goed kunt praten - béter dan met je eigen man of vrouw ... je gaat ineens zien w at je man of vrouw je niet geef t , en die ander w el... en als je niet uitkijkt, heb je zómaar je eigen huw elijk kapot, en dat van die ander ook, als hij of zij getrouw d is. Zuinig zijn op elkaar, en op jezelf. Weet w at je ziet. Dat is ook min of meer de w aarschuw ing die Jezus geeft: “ Als je oog je tot zonde verleidt...” . Weet w at je ziet... En er is zoveel te zien... Seksualiteit ligt op straat. De commerciële omroepen stonden erom bekend, maar nu door t oedoen van BNN ook de publieke omroep, met de uitzending van de pornofilm Deep Throat. Seksualiteit ligt op straat. We raken eraan gew end, w e w inden ons er niet zo meer over op. Zo is de w ereld nu eenmaal. En w e kunnen soms w at meew arig glimlachen in onszelf als w e Bert Dorenbos met zijn Schreeuw om leven w eer in actie zien tegen de verloedering. En natuurlijk - je kunt je afvragen hoeveel zin dat heeft, of hij niet juist het tegendeel bereikt met zijn manier van doen. Maar aan de andere kant: hij vraagt toch maar aandacht voor het feit dat de Schepper het zó niet heeft bedoeld! Wat is ook dàt ‘ kinderversje’ blijvend leerzaam óók voor mensen die de kinderleeftijd zijn ontgroeid: “ Bew aar je oog, bew aar je oog voor w at je ziet...” . Op TV, op Int ernet, in de bladen, op straat. Nee, je kunt je niet voor 100% afsluiten - maar w at laat je toe op je netvlies, en hoe ver laat je dat dóórdringen in je geest en je denken?! Zuinig zijn op elkaar, en op jezelf. Dat w as het eerste. Dan het tw eede: Verantw oordelijk zijn voor elkaar (vs. 31-32). Dat is niet iets w at vanzelf gaat, dat je vanzelf doet: verantw oordelijk zijn, je verantw oordelijk w eten en voelen voor een ander. Mensen vragen vaak naar zichzelf toe. “ Waarom mag ik niet...” , “ Waarom zou ik niet mogen...” , “ Ik kan mij niet voorstellen dat God...” , enz. Mijn w ensen en verlangens, mijn belevingsw ereld en voorstellingsvermogen staan op 1. Maar Jezus drijft naar de ander toe. Allereerst naar de Ander, en dan ook naar de ander. Jezus w ijst allereerst naar God, naar Gods bedoelingen. Als Hij zegt: “ Maar Ik zeg jullie...” , dan zegt Hij dat als de Zoon van God, die als geen ander w eet w at de w il van J.W. Ploeg, 2008
God is. En die bedoelingen van God staan op 1. Dat mogen w e ons w el steeds voor ogen houden - óók bij alle vragen, frustraties en pijn die het zevende gebod met zich meebrengt... Jezus drijft vervolgens ook naar de ander toe. Hij vraagt aandacht voor de rechtspositie van de vrouw - en t rekt dat véél breder dan Mozes lang daarvóór. Mozes zei nog: Als je van je vrouw af w ilt, dan moet je haar recht spositie in elk geval w aarborgen door een scheidingsbrief. Maar Jezus zei: Je moet überhaupt niet van je vrouw af w illen. Wéét w at je haar aandoet als je haar w egst uurt om een andere reden dan overspel: dan drijf je haar juist tot overspel! Verantw oordelijk zijn voor elkaar. Dat is de opdracht, of je nu getrouw d bent, of niet meer getrouw d, of nog niet getrouw d, of alleengaand. Allemaal hebben w e de opdracht om voor elkaar - en ook dàt is ‘ allemaal’ ! - verantw oordelijkheid te nemen en te dragen. Verantw oordelijkheid voor w ie zelfs voor mensen zichtbaar is gestruikeld over het zevende gebod. Verantw oordelijk voor w ie zijn huw elijk kapot zag gaan, misschien zèlf w el tot ontploffen heeft gebracht. Verantw oordelijk voor w ie w orstelt met zijn of haar geaardheid, misschien het w orstelen w el heeft opgegeven. Verantw oordelijk voor w ie w orstelt met het alleen-blijven, misschien het w orstelen w el heeft opgegeven. Verantw oordelijk voor w ie verslaafd is aan seks, en misschien w el u of jou met zw eet in de handen in vertrouw en heeft genomen door daarover te praten. En dan voelt u w el, dat de lat hoog ligt. Kunnen w e dat? Doen w e dat? Willen w e dat? Is die ander, w eet en voelt die ander zich veilig bij ons, met heel z’ n hebben en houw en? Dat brengt me bij het derde: Niet elkaar (ver)oordelen, maar bidden voor elkaar (7:1-12). Dat is zo makkelijk, en dat gáát ook zo makkelijk: oordelend, veroordelend denken en spreken over iemand die het moeilijk heeft met juist het zevende gebod. En dan gaat het over echtscheiding, vreemdgaan, homoseksualiteit, seksverslaving - en w at ik misschien nog vergeet. Ze zijn er zo w einig mee geholpen, dat ze te horen of te voelen krijgen: het mag niet, het is fout. Waarschijnlijk w eten ze dat zelf als de beste. Hiermee w il ik niet zeggen dat niemand iet s zou mogen zeggen van Gods bedoelingen met relaties en omgangsvormen! We hoeven, nee: mogen Gods oordeel over w at hij ‘ onreinheid’ noemt niet w eg masseren. Maar laten w e elkaar niet de menselijke maat nemen. Misschien w el door te gauw te denken dat w ij w el w eten hoe God erover denkt. Laat er ruimte zijn! Niet de ruimte van ‘ het moet kunnen’ , of: ‘ w at is er nou verkeerd aan’ . Dat mag voldoende duidelijk zijn, lijkt mij: dat er in Gods ogen heel w at verkeerd is aan bepaalde dingen die w ij mensen ‘ heel normaal’ vinden. Maar laat er w èl ruimte voor de gebrokenheid, de moeite en de st rijd - met jezelf, met Gods richtlijnen. En laat dan de gemeente een veilige basis zijn: een plek w aar je in vertrouw en iet s kunt zèggen, zonder dat een ander dat ‘ op straat gooit’ of ‘ niet thuis’ geeft. Laat de kring van broeders en zusters toch een plek mogen zijn w aar gedeelde smart ook w èrkelijk halve smart kan w orden.
J.W. Ploeg, 2008
Maar laten aan de andere kant de verw achtingen ten aanzien van die veiligheid ook w eer niet te hoog zijn: ook je broeders en zusters in de kerk zijn mensen, en die laten het soms afw eten, die stellen je soms teleur - realiseer je dat, en heb ook met hun zw akheden geduld. En dat kun je maar op één manier: bidden. Bidden voor elkaar en met elkaar. Zó kun je elkaar die ruimte, leefruimte geven. En dan hoeven relaties niet kapot te gaan. Als je bidt, dan hoeft je huw elijk niet t ot mislukken gedoemd te zijn. Als je, allebei, w èrkelijk op de knieën gaat, voor elkaar en samen voor God. Maar ook als je w èl bij de brokken zit, dan geldt: Als je bidt, dan kan de strijd gestreden w orden. Want: “ Er is er Eén die op je let, en die luistert naar ‘ t gebed” . Daar heb je dat ‘ kinderversje’ w eer - maar w àt een samenvatting van w at Jezus leerde over gebed en gebedsverhoring! Jezus zegt tegen mensen, zw akke, beperkte mensen: Jullie zijn al in staat om je kinderen het goede te geven - hoeveel te meer dan de hemelse Vader?! Vraag dan - w ant Vader laat je niet met lege handen staan. Zoek dan - w ant Vader láát Zich vinden. Klop dan - w ant Vader doet niets liever dan de deur voor je opendoen. Nee: Jezus zegt niet dat Vader je geef t w at je hebt gevraagd. Jezus zegt: Vader geeft het goede aan w ie vraagt. En w ie w eet beter dan Vader w at het goede is voor ons? In Luc. 11:13 zegt Jezus: Vader geeft de Heilige Geest aan w ie bidt. Met Hem, de Geest van God, kun je de strijd áán. Bidden voor en met elkaar. Zo kunnen w e ook in de gemeente, als broeders en zusters, steun voor en aan elkaar zijn. Zodat er niemand is die zich alleen voelt, in de steek gelaten. Maar dat w e - allemaal! - w éten dat de broeders en zusters ons met onze nood en moeite en frustratie en strijd en zorg in gebed bij Vader brengen. Broeders/zusters: laten w e zó samen zoeken naar het plan van onze Heer. Samen op w eg gaan, laat dat ons gebed zijn, en laat dat het gevolg van ons gebed zijn. Oók als het gaat om het zevende van Gods Tien Woorden. Maar laten w e dan w èl de goede w eg nemen. Want de w eg van de onreinheid - in al zijn concrete uitingen - loopt dood, loopt uit op de dood. Paulus is daar duidelijk over: dan heb je geen deel aan het Koninkrijk van God. Neem de goede w eg. En die w eg is open! Die w eg heeft Jezus Christus w eer open gezet. De w eg naar de Vader en naar elkaar. Als w e die w eg nemen, dan zullen w e léven. Sámen leven - tot Zijn eer! En zullen w e zó beeld van Hem zijn, kinderen van onze hemelse Vader - die het in alles van Hem verw achten. Amen.
J.W. Ploeg, 2008
