1
Het huwelijk… bekijk het van de goede kant! Preek over zondag 41 Inleiding ‘Waar stáát het dan, dat het niet mag?’ roept Marieke uit. En als haar vader en moeder even aarzelen, gaat ze snel verder: ‘Zie je wel, jullie weten het ook niet. Het gaat in de Bijbel om liefde, en Jacco en ik hebben elkaar lief. We houden van elkaar. We willen echt ons leven met elkaar delen. Nou, dan maakt samenwonen of trouwen toch niets meer uit…? Jullie kozen voor trouwen, wij kiezen voor samenwonen.’ ‘Nee, roept vader, zo simpel ligt het niet; het maakt wel uit.’ En ze zijn weer terug bij af. Een vermoeiende en verdrietige discussie. Je herkent er vast wel wat van. Van discussies thuis, op school, vereniging of catechisatie… Waar staat in de Bijbel dat je niet mag samenwonen? Waar staat dat je in je verkeringstijd niet samen op vakantie mag gaan? Waar staat dat geslachtsgemeenschap voor het huwelijk niet mag? Waar staat dat ik geen relatie aan mag gaan met een Rooms-Katholiek iemand? Waar staat dat? Wijs me eens een Bijbeltekst aan! En kan de tegenpartij niet met een Bijbeltekst aankomen, nou, dan kun je lekker doen en laten wat je zelf wil. De Bijbel zegt er immers niets over? --Uhh, gaan we het niet hebben over zondag 41, vraag je je misschien af? Dat gaat toch over het zevende gebod: Je mag niet echtbreken? En da’s toch wel even wat anders dan samenwonen, samen op vakantie en sex voor het huwelijk? Nou, dan moet je eens even naar antwoord 108 en 109 kijken. Is het je opgevallen dat in de antwoorden niet staat wat je op het eerste gezicht zou verwachten, namelijk dat je niet mag echtbreken. Het is best apart dat het in vraag 109 wel naar voren komt, zonder dat het in antwoord 108 heel expliciet is genoemd… Dat komt omdat de catechismus in deze zondag direct doorsteekt tot de kern van dit gebod. Of eigenlijk ‘verbod’. Het verbod ‘je mag niet echtbreken’ is slechts het topje van een ijsberg.
2 En dat geldt voor alle tien geboden. Bij elk gebod zien we dat steeds weer opnieuw. Twee weken geleden behandelden we het zesde gebod. Daarin zagen we ook dat het niet alleen om doodslag gaat, maar om de totale manier van leven met je naaste. Elk gebod is een topje van een ijsberg… En elke keer worden we door de catechismus gedwongen om heel die ijsberg te onderzoeken. Dus ook bij het zevende gebod: Je mag niet echtbreken. Dit gebod leert ons, zegt de catechismus, dat alle onkuisheid door God vervloekt is. Hij wil dat we rein en ingetogen leven, als je getrouwd bent, maar ook als je niet getrouwd bent. En Hij wil dat we ons lichaam en onze ziel zuiver en heilig bewaren omdat ze beiden een tempel van de Heilige Geest zijn. En daarom verbiedt God alle onreine daden, gebaren, woorden, gedachten, begeerten en alles wat ons daartoe verleiden kan. En dan kom je dus uit bij een heel breed terrein, waar heel veel over te zeggen is. Verliefdheid, sensualiteit, seksuele prikkels, samenwonen, trouwen, geslachtsgemeenschap, erotiek en noem het allemaal maar op. Heel dat brede terrein valt onder het zevende gebod. Veel te veel om allemaal in één preek te stoppen. Vandaar dat ik over dit onderwerp graag twee preken wil houden. Misschien nog meer, maar dat zal moeten blijken. Het thema van deze preek is: Het huwelijk: bekijk het van de goede kant! 1. God geeft de instelling 2. God geeft het voorbeeld 1. God geeft de instelling Laten we nog even terug gaan naar de beginsituatie van deze preek. Een dochter die met lastige vragen haar ouders in verlegenheid brengt en ergens klem zet, en op die manier goed denkt te praten waar ze mee bezig is. Iets dergelijks zien we ook terug in het verhaal uit Matteus 19. We zien daar enkele Farizeeën op Jezus afkomen met ook een lastige vraag. Nu willen zij niet zozeer goed praten waar ze mee bezig zijn, maar ze willen Jezus wel in verlegenheid brengen en flink klem zetten. Ze hopen dat Jezus met antwoorden komt die tegen de Heilige Schriften, de Bijbel, ingaan. En dan zouden ze iets hebben waar ze Jezus op konden pakken. De vraag die ze stellen is: ‘Mag je je vrouw zomaar wegsturen om allerlei redenen?’ Waarom deze vraag? De Farizeeën willen Jezus niet over een nieuw onderwerp horen praten. Ze hadden Hem al eerder hierover horen praten en die woorden waren niet mis geweest. We lezen dat in Matteus 5 waar Jezus zegt: ‘Gij hebt gehoord dat er gezegd is: Gij zult niet echtbreken. Maar Ik zeg u: een ieder die een vrouw aanziet om haar te begeren, heeft in zijn hart reeds echtbreuk met haar gepleegd’ vers 27.
3 En met dat in gedachten willen ze nu Jezus ideeën uitspelen tegenover wat Mozes bepaald had in het Oude Testament. Mozes had namelijk de scheidbrief ingesteld waardoor het voor de Israëlieten toch mogelijk was om te scheiden. En omdat Mozes heel veel gezag had onder de Israëlieten zou Jezus zich niet echt geliefd maken als Hij tegen Mozes in zou gaan. Dus de val is gezet… Maar hoe reageert Jezus? De Farizeeën denken Hem in verlegenheid te hebben gebracht. Net als Marieke aan het begin van de preek. En de manier waarop Jezus antwoordt, helpt je om na te denken over alle zaken rond het zevende gebod: samenwonen; sex voor het huwelijk; scheiding, enzovoort. Jezus wijst de Farizeeën eerst op de Bijbel. ‘Hebt u niet gelezen…’ Natuurlijk hadden zij de Bijbel gelezen. Zij kenden, als geleerden van de Heilige Schriften, de Bijbel op hun duimpje! Maar Jezus laat hen voelen dat ze op een verkeerde manier met de Bijbel omgaan. De Bijbel is geen boek vol teksten en citaten die je eruit kunt rukken en waarmee je kunt gaan smijten in een discussie… Zo heeft God zijn Woord niet bedoeld. Geloven is niet allereerst omgaan met de Bijbel… Weten wat er in staat en je daar aan houden… Nee, geloven is in de eerste plaats omgaan met Gód. ‘God, ik wil U een plek geven in mijn leven. Ik wil die liefde, waar U mee bent gekomen, zo graag beantwoorden. En daarom wil ik zo leven, zoals U dat van mij vraagt. Want ik ben ervan overtuigd dat dat een goed leven zal zijn.’ En dán komt God met zijn Bijbel, en zegt: ‘Hier, lees mijn brief, en je zult ontdekken wie en hoe Ik ben, en hoe Ik je gelukkig kan maken.’ Dat is de goede omgang met Gods Woord. En die omgang leert Jezus ons. Vraag je daarom af: Hoe lees ik de Bijbel? Wat is mijn motivatie om in de Bijbel te duiken? Gebruik ik de Bijbel op een goede manier? Kan het me iets schelen wat er in de Bijbel staat? Of laten de Bijbel, en God de Vader, Zoon en Geest mij ten diepste een beetje koud? Jezus komt niet met regels als bijvoorbeeld: ‘Je mag niet samenwonen’. Maar Hij leert ons wel een Bijbelse manier van denken. En dat zien we goed in het verhaal uit Matteus 19. ‘Hebben jullie niet gelezen, zegt Jezus tegen de Farizeeën, dat de Schepper hen van den beginne als man en vrouw heeft gemaakt?’ Jezus gaat dus niet in de tegen-aanval met een paar losse teksten over echtscheiding, maar Hij maakt een omtrekkende beweging en zegt: ‘Laten we het eens over het huwelijk hebben. Hoe heeft God dat bedoeld?
4 Hebben jullie niet gelezen dat de Schepper de mens van het begin af aan als man en vrouw heeft gemaakt? En het was zeer goed! En meteen gaat Jezus verder met: ‘En Hij (God!) zeide: Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en zijn vrouw aanhangen en die twee zullen tot één vlees zijn. Zo zijn zij niet meer twee, maar één vlees. Hetgeen dan God samengevoegd heeft, scheide de mens niet.’ Het zijn Gods eigen woorden: Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en zijn vrouw aanhangen en die twee zullen tot één vlees zijn. Hij zal niet zomaar een vrouw aanhangen, of dan ‘es een keer die en dan weer die… Nee, hij zal zijn vrouw aanhangen! Het huwelijk is dus beslist geen verzinseltje van mensen, maar het hoort bij de schepping van God. God bracht Adam en Eva bij elkaar. God brengt man en vrouw in liefde bij elkaar. Da’s heel bijzonder. En wat God samenvoegt, mag de mens niet scheiden. Trouwens, is het je wel eens opgevallen hoe bijzonder die schepping van de mens was? Één man en één vrouw. Dat staat van de dieren niet beschreven. Die werden in grote aantallen gemaakt. Maar de mens niet. God begon niet met een smak mensen op de aarde, maar één man en één vrouw. Eerst de man. En deze man ontdekte al snel dat hij iets miste. Hij zag de dieren om zich heen, die allemaal bestonden uit een mannetje en een vrouwtje. (koe-stier, reu-teefje, kip-haan) En hij keek naast zich, en daar stond… helemaal niks. ‘Hij miste iemand met wie hij zijn leven kon delen’ staat in het huwelijksformulier. Daarom liet God een diepe slaap over de man komen en bouwde uit een van zijn ribben een vrouw. Toen Hij haar bij Adam bracht, riep deze verrast uit: ‘Dit is nu eindelijk been van mijn gebeente en vlees van mijn vlees.’ Adam is helemaal in extase. Wauw, wat een vrouw. Het is niet van: Mwah, wel een uh…aardig schepseltje… Of iets van: maak er nog maar een stuk of vijftig; dan kies ik er wel één uit. Nee, het is meteen een uitroep van: Dit is het helemaal. Deze past perfect bij mij. En meteen begon daar de liefde tussen man en vrouw. Eerst is er dus één mens, dan zijn het er twee (mannelijk en vrouwelijk), en God brengt ze zelf samen om als een eenheid verder te gaan. 2. God geeft het voorbeeld
5 De Farizeeën probeerden Jezus klem te zetten met hun vraag over echtscheiding. Het is iets waar wij soms ook erg goed in zijn. Waar in de Bijbel staat dat… We hebben het er net uitvoerig over gehad. Jezus leert ons op een goede manier met de Bijbel om te gaan. In dit geval over zaken rond huwelijk en alles wat daar bij hoort. Hoe heeft God het nu precies gewild? zegt Jezus Ga daar nu eens naar op zoek. We hebben in punt 1 gezien dat God het is die man en vrouw naast elkaar zet. Als haar man en als zijn vrouw. Twee personen die samen een eenheid gaan vormen, En dat het hier niet zomaar om een eenheid gaat, blijkt uit het vervolg. God zegt: ‘Daarom zal een man zijn vader en zijn moeder verlaten en zijn vrouw aanhangen, en zij zullen tot één vlees zijn.’ Let op het ‘daarom’. Waarom zal een man zijn vader en moeder verlaten? Omdat God het was die de vrouw naast de man zette. Omdat Hij het zo gewild heeft en omdat het op die manier goed was. Daarom. Dat een jongen en een meisje, of een man en een vrouw elkaar vinden, gaat dus niet buiten God om. God is erbij betrokken. Ik wil graag dat je die conclusie meeneemt: God is erbij betrokken. Dat betekent dat je God dus ook niet buiten spel moet zetten in je relatie. Hij heeft je naast je vriend of vriendin, naast je man of vrouw gezet. Als je je daar van bewust bent, en je weet dat Hij bij je relatie betrokken is, dan wil je ook weten wat Hij het beste vindt voor je relatie. Toch? Je kunt zelfs nog een stap verder gaan. De relatie die er is tussen man en vrouw heeft ook te maken met de relatie die God met ons aangaat. Het huwelijk is een afspiegeling van zijn relatie met ons, kun je zeggen. Zoals God een relatie aanging met het volk Israël, - en dat heel officieel bekrachtigde in een verbond, zo kunnen wij dat doen in een huwelijk met een man of vrouw. Dat beide zaken heel nauw op elkaar betrokken zijn zien we in het Oude Testament: Daar vergelijkt God het volk Israël steeds met een overspelige vrouw die Hem ontrouw is. En in het Nieuwe Testament wordt de christelijke kerk op meerdere plaatsen vergeleken met een bruid die voor haar bruidegom versierd is en op hem wacht. En in Efeziers 5 horen we Paulus dat heel concreet toepassen: Vrouwen, ga met je man om zoals Christus met zijn gemeente omgaat. Mannen, heb je vrouw lief, zoals Christus zijn gemeente heeft liefgehad. Twee kernwoorden in deze beide relaties zijn ‘liefde en trouw’. De relatie tussen God en mens is hierop gebaseerd: op liefde en trouw.
6 En dat was voor God niet zomaar een informeel iets; Nee, Hij bekrachtigde dat met een verbond, bij je doop. Een hele officiële bevestiging van ‘Ik heb je lief en Ik blijf je trouw’. Tot in de eeuwigheid. Ook in de relatie tussen man en vrouw staat die liefde en trouw centraal. En dan kun je, hoop ik, wel aanvoelen dat ook dat niet een informeel iets mag zijn. Als de band tussen man en vrouw een afspiegeling is van God en zijn volk, en van Christus en zijn gemeente, dan moeten ook man en vrouw dit officieel bekrachtigen. ‘Ik heb je lief en ik blijf je trouw, niet voor even, maar heel mijn leven.’ En net als de doop een teken en zegel is van Gods verbond met jou, is je trouwring teken en zegel van je officiële verbond met je man of vrouw. Teken en zegel van: Hé, iemand heeft mij lief en zal mij trouw blijven. Op die manier is het huwelijk dus een afspiegeling van Gods relatie met ons. Beide relaties worden op een officiële manier bekrachtigd. In een officieel verbond met tekens en zegels. En waarom? Omdat het om relaties gaat die niet zomaar even verbroken kunnen worden. Stel je voor dat God zo makkelijk met zijn verbond met ons zou omgaan als tegenwoordig met huwelijken wordt omgegaan. Dan zouden we het wel kunnen shaken… Nee, God geeft het voorbeeld: Zijn ja is ja. Daar mogen we op vertrouwen. En dat God ons het voorbeeld geeft, kunnen we ook op een andere manier bekijken. Daarvoor moeten we Efeziers 5 er weer even bijhalen. En dan lezen we dat gedeelte dat door mannen zo geliefd is, maar waar vrouwen zo’n enorme hekel aan hebben: vers 22-24: ‘Vrouwen, weest aan uw man onderdanig als aan de Here, want de man is het hoofd van zijn vrouw, evenals Christus het hoofd is zijner gemeente; Hij is het, die zijn lichaam in stand houdt. Welnu, gelijk de gemeente onderdanig is aan Christus, zo ook de vrouw aan haar man, in alles.’ Laten we eens goed naar dit gedeelte kijken. Om dit gedeelte goed te kunnen begrijpen moeten we een paar verzen terug, naar vers 18: ‘En bedrinkt u niet aan wijn, waarin bandeloosheid is, maar wordt vervuld met de Geest.’ Wordt vervuld met de Geest. Dat is hier heel belangrijk. Je moet je dus niet in de eerste plaats aan je mán onderwerpen, maar aan Gods Heilige Géést. En dat geldt niet alleen voor de vrouw, dat geldt ook voor de man. En als je dat doet als man en vrouw, dan ben je in staat om in liefde aan elkaar onderdanig te zijn; vers 21. En vers 21 komt nog altijd vóór vers 22. Paulus zegt dus eerst: Wees elkaar onderdanig in de Here.
7 En dan gaat hij vervolgens verder. En dan wijst hij op de relatie tussen Christus en zijn gemeente. Waar het huwelijk dus een afspiegeling van is. En lees dan eens vers 25: ‘Mannen, hebt uw vrouw lief, evenals Christus zijn gemeente heeft liefgehad.’ En stel je dan eens de vraag: Wat heeft Christus uit liefde voor ons gedaan? Hij gaf zijn leven. Hij liet zich gevangennemen, geselen, aan een houten paal slaan en droeg zelfs de onvoorstelbare goddelijke straf die wij hadden moeten krijgen. Dat deed Christus uit liefde voor zijn gemeente. En dan staat daar dat mannen hun vrouw moeten liefhebben zoals Christus zijn gemeente heeft liefgehad… Kun je dan als man vers 22 misbruiken om je vrouw onder de duim te houden? Nee. ‘Vrouwen, weest aan uw man onderdanig’, staat in vers 22. Maar dat betekent dat je onderdanig moet zijn aan een man die de opdracht heeft jou net zo volmaakt en net zo zelf-opofferend lief te hebben als Christus jou liefheeft. Christus geeft het voorbeeld… Een godvrezende echtgenoot is dus iemand die zoveel van je houdt dat hij bereid is voor je te sterven. In navolging van Christus zal hij zich bekommeren om jouw bestwil. Zelfs meer om jouw bestwil, dan om die van hem zelf. Dan zal hij al het mogelijke doen om je te dienen en lief te hebben. En het enige wat je dan als vrouw moet doen is je daaraan onderwerpen: Zijn goede bedoelingen voor jou aanvaarden en zijn verlangen respecteren om jullie huwelijk zo goed en heilig mogelijk te leiden. Zo heeft God het huwelijk bedoeld en op die manier heeft Hij ook zijn voorbeeld nagelaten. Ook in Christus, Laten we proberen op deze manier om te gaan met alle zaken rond het zevende gebod. Niet op de manier van ‘Waar staat dat dit of dat niet mag..’ Maar op de manier van ’Wat is Gods bedoeling met dit of dat geweest?’ Probeer dat vorm te geven in je leven. En dan heb ik het in de ze preek dus nog helemaal niet echt concreet gehad over samenwonen, over samen op vakantie gaan in je verkeringstijd, over geslachtsgemeenschap voor je huwelijk, over erotiek, over echtscheiding, over overspel en noem verder maar op. Nee, ik heb eerst maar eens proberen aan te geven waar je moet beginnen. Begin met de vraag: Wil ik God een rol geven in mijn relatie? En vind ik het belangrijk te weten welke bedoelingen Hij met dit of met dat heeft? En dan kun je met die vragen de Bijbel erbij open doen. En al die andere goede boekjes die over dit onderwerp gaan. Ik denk dat je dan verder komt. In je eigen leven.
8 En in je leven met hem of haar. Wordt vervolgd…
Amen
