Algemene realisaties: Door het complementair inzetten van de expertise van de Arteveldehogeschool, Hogeschool Gent en Universiteit Gent werd samenwerking en uitwisseling bevorderd. De uiteindelijke output van het project is een website www.artatouille.be met een veelheid aan instrumenten om kunst- en cultuureducatie vanuit een duurzaam perspectief te bekijken, te begrijpen en zo te implementeren mits de nodige coaching en tijd. De website omvat: Praktijkvoorbeelden kunst- en cultuureducatie, geïnspireerd op actuele tendensen. Visie op kunst- en cultuureducatie op basis van schoolgerelateerde praktijkvoorbeelden. Instrumenten voor structurele implementatie van duurzame kunst- en cultuureducatie. De volgende deelvragen werden hierbij behandeld: Wat is kunst- en cultuureducatie? Wat zijn kernbegrippen? Om deze deelvraag te beantwoorden werd een schema ontwikkeld, een eenvoudig concept dat helpt om een leersituatie rond cultuureducatie vorm te geven, te bevragen en te evalueren. Dit schema wordt aangeboden op de website samen met een analyse en verheldering van de kernbegrippen van kunst- en cultuureducatie. Voor het deelbegrip kunsteducatie is er op de website een uitgebreide analyse van deelbegrippen in het deel van SLO KASK. Voor het deelbegrip cultuureducatie is een grondige analyse gemaakt over de deelbegrippen cultuur, educatie, identiteit, subcultuur, media, multiliteracies in het luik “kunst, cultuur en maatschappij” Wat zijn kwaliteitscriteria voor goede kunst- en cultuureducatie, aansluitend bij actuele tendensen? Hoe kunnen we deze aanschouwelijk maken? De kwaliteitscriteria werden in dit project opgebouwd vanuit de praktijk van leraren. Deze werd bevraagd in interviews, reflecties en nabeschouwingen. Er worden tools aangereikt voor kwaliteitsvolle cultuureducatie in de vorm van concepten, empirische verslagen, presentaties en publicaties. Verder werd op allerlei fora (nationaal en internationaal) het debat gevoerd met leraren, mensen uit de culturele sector, professoren en onderzoekers. Waaruit bestaan de noden van de scholen om deze kwaliteitscriteria te kunnen realiseren? Het antwoord vindt men in de teksten op de website (waarin leraren letterlijk vertellen wat hun noden zijn), in de syntheses van de case studies van de leraren kleuter, lager en secundair onderwijs, in de theoretiserende teksten en in de 'resultaten van het project'. Wat zijn karakteristieken van instrumenten die scholen zelfstandig kunnen hanteren en die scholen ondersteunen bij het expliciteren van beginsituatie, visie, leerlijn en evaluatiestrategieën? Deze instrumenten vereisen ten eerste een traject met een langdurig karakter.
Dit traject vergt tijd en ruimte, een eenmalige hit and run aanpak kan niet werken. Een tweede karakteristiek is coaching op maat. Externe coaching is vereist om de diepgang en de complexiteit eigen aan kunst- en cultuureducatie te garanderen. Leerkrachten dienen te worden betrokken als stakeholders die de structuur van een school bespreekbaar maken en mee helpen oriënteren. Gehanteerde methodologie: Er werd met regelmaat overlegd in verband met inhouden en methodologie van het project. Een inhoudelijk referentiekader werd ontwikkeld en afgestemd met de partners. De projectplanning en –inhoud werd voorgelegd aan de commissie van experten. Er werden samenwerkingen afgesloten met scholen. Er zijn 6 scholen geselecteerd waarbij er 10 cases worden onderzocht (10lkr). Per niveau namen 2 scholen deel aan het onderzoek: KO, LO, SO. Actuele tendensen in de literatuur werden onderzocht. Per school werden gemiddeld 2 leerkrachten en een lid van de directie geïnterviewd. Deze interviews werden gefilmd. In totaal 12 leerkrachten en 6 directies = 18 interviews. In het kader van diversiteit binnen de onderzoeksdata werd er in de school De Vlieger één extra interview gevoerd. Doel van de interviews was om de visie van de leerkrachten als intentie te expliciteren. Er werden observaties gedaan en gefilmd bij schoolbrede activiteiten om zicht te krijgen op de context waarin de betrokken leerkrachten werken (de specifieke school- of klascontext). Men ging aan de slag met leerkrachten-in-opleiding om theoretische kaders aan hen voor te leggen. Het hele projectteam deed observaties van studenten van de lerarenopleiding SLO KASK tijdens hun workshops in het kader van de Muzische week in VBS De Mozaïek, Sint-Margrietstraat 33 te Gent. Hun output van deze week, de zgn. nabereidingen, werd opgevolgd en opgenomen als onderzoeksdata en als muzische fiches op de website. De KASK-studenten werden geobserveerd in de praktijk. De bevindingen werden voorgelegd aan Begeleidingscommissie 2. Er werd een theoretisch model ontwikkeld (zie schema leerproces van kunst- en cultuureducatie op de website onder “leerproces van cultuureducatie”). De leerkrachten werden geobserveerd met dit theoretisch model als focus. De reflectiegesprekken volgend op de leersituatie werden grondig voorbereid. Daartoe werden strategieën en instrumenten ontwikkeld (bijvoorbeeld herwerkte reflectieschema’s vanuit de opleidingen). Er werden formele en informele gesprekken gevoerd in functie van verdere disseminatie en in functie van inhoudelijke verdieping met mensen uit de culturele sector en die betrokkenen zijn bij het beleid van de overheid.
De leraren-in-opleiding (SLO KASK) werden gecoacht bij hun realisatie van praktijkvoorbeelden. Er waren gesprekken met de mentoren (na de jury's in juni) die hen begeleid hebben. Een neerslag hiervan vindt u op de website, onderzoeksluik SLO KASK. Bachelorproeven m.b.t. kunst- en cultuureducatie van leraren in opleiding bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs werden aan het ENW project Artatouille gekoppeld. De reflectiegesprekken met leerkrachten (regulier onderwijs) werden gevoerd en geregistreerd. Daarna werd alles uitgeschreven (interviews, nabeschouwingen, reflectiegesprekken, observaties) en gebundeld in het referentierapport. Er werden clusters gemaakt van alle informatie uit het project en deze werden geanalyseerd en gesynthetiseerd in functie van de noden van de leerkrachten. Voorlopige conclusies werden gepresenteerd in de sessie op het ENW symposium. Het belangrijkste deel van de toen presentabele onderzoeksdata werd gepubliceerd in het artikel1 dat daarop volgde. Conclusies die er toen lagen op basis van de clusters uit de onderzoeksdata met betrekking tot de noden van leerkrachten leidden tot bijkomend doelstellingenonderzoek. Dit werd opgenomen door de projectleider. Eerst een verkenning van de beschikbare taxonomieën voor leerdoelen per ontwikkelingsdomein, daarna een doelstellingenanalyse via deze taxonomieën. Het projectteam besliste om het referentierapport intern te houden en een website www.artatouille.be op te starten voor disseminatie. Daartoe werd de domeinnaam geregistreerd en werden er rechten ‘gecleard’ op foto’s die de site illustreren. Een draftversie van de website werd daarna klaargestoomd om voor te leggen aan de directies, leerkrachten en aan een groep critical friends. Op basis van hun feedback werd de website verbouwd, aangepast en aangevuld. Gerealiseerde disseminatie van de projectresultaten: Op 5 september 2013 werd de website www.artatouille.be publiek gemaakt met uitgeschreven interviews en beschouwingen, inhoudelijke analyses, schematische overzichten van theoretische kaders (het klaverblad, het proces van identiteitsontwikkeling, het leerproces van kunst- en cultuureducatie), inspirerende fiches door kunstenaars opgesteld, foto’s en video, maatschappelijke duiding,…
1
OLLIEUZ, T, THOEN, E, LEFEVRE, A (2012) Artatouille. Kunst- en cultuureducatie: instrumenten voor implementatie. In “Tools van, voor en door lerarenopleidingen", Yildirim, S, Academia Press, Gent
De resultaten van het project werden verspreid in de eigen lerarenopleidingen (bv. Organisatie van een lunchcauserie voor collega’s), in de onderzoeks- en dienstverleningscentra van de Arteveldehogeschool, in de Associatie Onderzoeksgroep meervoudige geletterdheden. Het hele onderzoeksproces en de resultaten in de verschillende netwerken kunst- en cultuureducatie werden gepresenteerd aan de interne begeleidingsgroep van netwerk ENCE Gent-Eeklo op vrijdag 13 september 2013. Presentaties op studiedagen van ENW-partners, overkoepelende organisaties en overheidsinstellingen (bvb. Canon cultuurcel Dynamodagen.) Verspreiding resultaten ENW Artatouille via de nieuwsbrief van Canon cultuurcel (ministerie van onderwijs) thema onderzoek (op 6/9/2013). Voorstelling ENW Artatouille Project op ELSIN conference Denemarken (Education, Learning, Styles, Individual differences Network) op 19 juni 2013. Publicatie OLLIEUZ, T., THOEN, E., LEFEVRE, A. (2012) Artatouille. Kunsten cultuureducatie: instrumenten voor implementatie. In “Tools van, voor en door lerarenopleidingen", Yildirim, S, Academia Press, Gent. Publicatie OLLIEUZ, T (2013) Artatouille: Arts and Cultural education in Flanders, an in-depth perspective. In "ELSIN XVIII, Building Learning Capacity for Life". Boström, L., Augustsson, G., Evans, C., Cools, E., Charlesworth, Z. M., BRNO. Masterproef gekoppeld aan Artatouille: LEIRENS, S. (2012) Cultuur of cultuur? Kwalitatief onderzoek naar het model Cultuur in de Spiegel in de lerarenopleiding. Masterproef ingediend tot het behalen van de graad master in de pedagogische wetenschappen, afstudeerrichting pedagogiek en onderwijskunde. Universiteit Gent Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen. Masterproef gekoppeld aan Artatouille: DE POTTER, S. (2012) Bildung & Cultuureducatie. Theorie, beleid en praktijk: KOPERGIETERY. Masterproef ingediend tot het behalen van de graad master in de pedagogische wetenschappen, afstudeerrichting pedagogiek en onderwijskunde. Universiteit Gent Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen. Voorstelling 'schema kunst- en cultuureducatie' en inzichten Artatouille met Universiteit Groningen (Prof dr B.P. Barend Van Heusden), met het Pedagogische Academie Groningen en Kunststation C (2013).
Implementatie van de projectresultaten: De concrete instrumenten die werden ontwikkeld, zijn reeds gepresenteerd binnen het Kennis- en vormingscentrum voor Vakdidactiek van het ENW AUGent voor verdere implementatie via Universiteit Gent, Hogeschool Gent, Arteveldehogeschool, Hogeschool West-Vlaanderen, CVO Kisp, CVO Panta Rhei De Avondschool, PCVO Het Perspectief, CVO IVO Brugge, CVO De Vlaamse Ardennen. De resultaten komen aan bod in vormings- en overlegmomenten binnen de respectievelijke lerarenopleidingen zelf. Door middel van reflectie en visievorming is bij de deelnemende leerkrachten verder gebouwd aan kwaliteitsvolle kunst- en cultuureducatie. Nu is er de website www.artatouille.be waarop zij heel wat concrete informatie vinden om zelf mee aan de slag te gaan, zowel om de structuur van lessen vorm te geven als voor concrete inspiratie. Verder wordt de koppeling gemaakt tussen de onzekerheid van leerkrachten over kunst- en cultuureducatie en de maatschappelijke veranderingen waarbij media een grote rol opeisen. Het verhaal van multi-geletterdheden, intelligenties, identiteit en cultuur vindt men onder rubriek "kunst & cultuur in de maatschappij" op de website. Uit de eerste reacties van leerkrachten op de website www.artatouille.be blijkt dat ze de instrumenten heel bruikbaar vinden voor verdere implementatie in hun praktijk.
