Praktijkvoorbeeld kosten betalingsverkeer Tabaks- en Gemakswinkel
H e t b ed r i jf De gemakswinkel die wij bezochten, is gevestigd in een kern van een middelgrote gemeente. De winkel opereert in een samenwerkingsverband. De winkel bevindt zich nabij een middelgroot winkelcentrum. Dit winkelcentrum is onlangs gemoderniseerd en wordt nog uitgebreid. Het eigenaarsechtpaar staat fulltime in de winkel. Het bedrijf bestaat binnenkort 50 jaar. Het bedrijf heeft een ruime zeer overzichtelijke inrichting. Naast een breed assortiment aan typische gemaksproducten heeft de winkel ook nog een TNT postkantoor en verzorgt het stomerijdiensten en schoenreparatiediensten. Daarnaast worden staatsloten, lotto en krasloten verkocht. De omzet bedraagt ruim € 1.700.000. Het verzorgingsgebied van de winkel telt circa 26.000 mensen en strekt zich uit tot in de naburige kernen van de gemeente. Het bedrijf heeft een uitgebreide upto-date website en sponsort een plaatselijke sportvereniging. Zoals gebruikelijk bij een gemakshop in een winkelcentrum, is op vrijwel alle onderdelen van het assortiment sprake van behoorlijke concurrentie in de directe omgeving. Op bijvoorbeeld het gebied van tabakswaren wordt concurrentie ondervonden van de plaatselijke supermarkten en tankstations. Ditzelfde geldt onder andere ook op het gebied van wenskaarten, lectuur etc. Hier wordt concurrentie ondervonden van de Hema en andere winkels. Op het gebied van pos tdiensten is de onderneming daarentegen uniek in de omgeving. Internet is een belangrijke concurrent geworden. Dit kan niet meer worden ontkend. Vooral op het gebied van lectuur is dit het geval, maar ook andere artikelen kunnen via internet worden aangeschaft. De ondernemer is nu zelf aan het nadenken hoe hij via internet diensten of artikelen kan aanbieden.
H e t b eta l in gs ve rk ee r De besteding per klant varieert sterk. De laagste besteding is een paar dubbeltjes voor een postzegel. Het grootste deel van de klanten betaalt contant, maar pintransacties zijn goed voor meer dan de helft (52% pin versus 48% contant) van de dagelijkse omzet. De onderneming accepteert ook giftcards. 1 De ondernemer stimuleert het pinnen en stelt dat ook tot de clientèle is doorgedrongen dat pinnen veiliger is dan contant betalen. Het pinnen heeft voor de ondernemer voordelen. Er hoeft minder en minder vaak te worden afgestort en de bedragen worden meteen bijgeschreven. Het gemiddelde bedrag per contante betaling is € 10,-. Het gemiddelde bestede bedrag per pinbetaling is € 25,30. 70% van de transacties wordt contant betaald. De ondernemer verwacht dat pinnen verder zal groeien, maar een deel van het betalingsverkeer zal altijd contant blijven gaan. Een overzicht van de betalingen naar betalingsgrootte is opgenomen in tabel 1 .
1
De betalingen per giftcard zullen in de berekening van de kosten niet worden meegenomen, gezien de zeer lage aantallen betalingen (< dan 1%).
Tabel 1 Aantal transacties per week, uitgesplitst naar bestedingshoogte en betaalwijze contante contant
transacties in
pintransacties in %
pin
totaal
%
tot 5 €
770
59
829
93%
7%
5 € tot 10 €
413
112
525
79%
21%
10 € tot 15 €
178
141
319
56%
44%
15 € tot 20 €
90
71
161
56%
44%
20 € tot 50 €
120
242
362
33%
67%
50 € tot 100 €
40
47
87
46%
54%
100 of meer
0
18
18
0%
100%
1.611
690
2.301
70%
30%
totaal aantal betalingen Bron: EIM 2011
K os t en b eta l in gs ve rk e er De ondernemer is blij dat bij de huidige EMV-betalingen een staffeling in de kosten is gekomen. Bij de magneetstrip was hij 5,2 cent per betaling kwijt en nu zit er een staffeling in bij de EMV-betalingen. De eerste duizend betalingen kosten 4,9 cent per betaling en daarna wordt het afgebouwd tot 4,2 cent. Kosten voor wisselgeld heeft hij niet. Dat haalt hij bij de koster van de kerk of bij het café aan de overkant. De caféhouder heeft een paar speelkasten, dus die heeft losse euromunten in overvloed. Verder kent hij collectanten en die vinden het ook pr ima als na telling zo veel mogelijk munten worden omgezet in papiergeld. Afstorten doet hij zelf. G4S biedt wel een soort afroombox-service aan, maar dat is hem te duur. Hij heeft zelf een goede kluis in huis. Dat is verzekeringstechnisch beter. Aan de kluis hangt namelijk een geldverzekering. De onderneming heeft drie operationele kassa’s, die alle zijn voorzien van een gekoppelde pinautomaat. De communicatie verloopt via DSL (kosten € 63 euro per maand), maar de verbinding wordt onder andere ook gebruikt voor het opladen van giftcards en het downloaden van e-vouchers en dergelijke. Voor de pinapparaten is een servic econtract van € 480 per jaar afgesloten (€ 160,- per pinautomaa). Verder heeft de onderneming 2 valsgeld-detectoren (€ 50 per stuk).
Tabel 2 Enkele externe kosten van het betalingsverkeer 2009 Omschrijving
Waarde
Dataverkeer incl. 1 cent convenantkorting
€ 0,052 per stuk
Servicecontract pinterminal Abonnement ADSL voor pinautomaten Onderhoudsabonnement voor pinautomaten
€ 160 per jaar € 21 per automaat per maand € 160 per automaat per jaar
Abonnement betaalautomaat
€ 32,85 per jaar
Bron: EIM 2011
B er ek en d e t ota l e k os t en va n h et b eta l i ng sv erk e e r o p ja a rba s is De huidige kosten van het betalingsverkeer staan weergegeven in Tabel . Het gaat om forse bedragen. Dat komt doordat zowel interne als externe kosten wo rden meegerekend. Denk bij interne kosten bijvoorbeeld aan de tijd die in het bedrijf wordt besteed aan het betreffende betaalmiddel (tijd voor afrekeningen, kas opmaken, afstorten e.d.) en bij externe kosten aan zaken zoals wisselgeldko sten, verzekeringskosten (bij contant geld), de afschrijving van de betaalautomaat, telecomkosten en de kosten van het servicecontract (bij pin). Tabel 3 Huidige kosten betalingsverkeer in € (bij ADSL-gebruik) Methode contant pin
Bedrag € 10.400 € 5.700
chip
€ 0
creditcard
€ 0
tankpas
€ 0
Totaal
€ 16.100
Bron: EIM, 2011
B es pa r ing sm og e l i jk h ede n en n i eu we s it ua t i e Hoewel al veel transacties met de pinpas worden betaald, zijn er zeker nog besparingen mogelijk, vooral als alle transacties met de pinpas worden betaald. B erekend is nu wat de besparing aan betalingskosten zou kunnen zijn als de ondernemer zijn klanten dusdanig weet te interesseren voor pinbetalen , dat in plaats van 30% nu ongeveer 50% van alle betalingen met de pinpas wordt afgehandeld. We gaan er daarbij vanuit dat de omschakeling plaatsvindt voor alle soorten van contante betalingen, zowel kleine als grote. De gemiddelde waarde van de co ntante transacties blijft daarbij gelijk. De waarde van de pintransacties wordt g emiddeld lager (van € 25,30 in de huidige situatie naar € 19,20 in de nieuwe situatie), omdat dan ook steeds meer kleine transacties met de pinpas worden b etaald. De kosten dalen bij deze veranderingen met bijna € 600,-. Alles met de pinpas betalen, is voor de ondernemer niet alleen uit veiligheidsoverwegingen, gemak en service extra interessant, maar ook omdat de vaste kosten die verbonden zijn aan contant betalen, dan ook geheel wegvallen. De ef-
fecten van deze verandering op de betalingskosten zijn weergegeven in figuur 1 en figuur 2. Uit figuur 1 kan worden afgeleid dat de totale kosten op jaarbasis van betalen vooral dalen als gevolg van de daling van de kosten voor contante betalingen. De kosten van de pinbetalingen stijgen weliswaar, maar deze stijging wordt meer dan volledig gecompenseerd door de daling van de kosten van contante betali ngen. In samenhang hiermee dalen de interne kosten zeer duidelijk, waartege nover slechts een geringe stijging van de externe kosten staat (zie figuur 2). Als alle – nu nog contante – betalingen worden gedaan met de pinpas, bedragen de kosten van betalen uiteindelijk € 9.700,-. Dit betekent een besparing van € 6.400,- oftewel 39% ten opzichte van de huidige situatie.
Figuur 1 Betalingskosten in de huidige situatie en bij 90% en 100% pintransacties naar betaalmethode
€ 18.000 € 16.000 € 14.000 € 12.000 € 10.000
pin contant
€ 8.000 € 6.000 € 4.000 € 2.000 €0 huidige situatie
50% pinbetalingen
75% pinbetalingen
100% pinbetalingen
Bron: EIM, 2011
Figuur 2 Betalingskosten huidige situatie en bij 90% en 100% pintransacties naar interne en externe kosten
€ 16.000 € 14.000 € 12.000 € 10.000 interne kosten externe kosten
€ 8.000 € 6.000 € 4.000 € 2.000 €0 huige situatie
Bron: EIM, 2011
50% pin
75% pin
100% pin
