Plussen en minnen. Op geheel eigen wijze. Plussen en minnen. Wij zijn de provisie voorbij. In dit nummer:

In dit nummer:

“Wij zijn de provisie voorbij” Interview Robert Havekotte, Van Luin Assurantie Groep, Pag. 3

En verder:

Nieuwe Wet gemeenschap van goederen pag. 2. Autobijtelling pag. 4. RDA pag. 4. Persoonlijk: Denyse Davelaar pag.5. Column: Olav Rosenberg pag. 6,7. Kantoor Krimpen aan den IJssel pag.8. Op de werkvloer: Ronald Harreveld, Merwede administraties bv pag. 9. Uitgelicht: misbruik renteaftrek overnames pag. 10. Ondernemers bijeenkomsten pag. 10. Wie is wie: Ton Uphoff pag. 11. Eindejaartips pag.2,4,6,8,10. Nico’s Jazzhoek pag. 12.

Op geheel eigen wijze

professionals hun taken voortvarend zullen oppakken. Niet alleen zoals u altijd van ons gewend was, maar ook op een manier die past bij deze tijd: alert, proactief en kwalitatief hoogwaardig. Daarom geven wij in deze nieuwskrant graag het woord aan een aantal van onze mensen. Zij zijn de toekomst en de spil van onze organisatie, net zoals al hun andere 65 collega’s.

Met trots presenteren wij onze nieuwsbrief in nieuwe stijl. Een nieuwsbrief van Rosenberg van der Does & Partners die wij vanaf nu met recht de nieuwskrant mogen noemen. Meer nog dan voorheen is deze uitgave een platform van en voor onze cliënten. Met ruime aandacht voor wat onze cliënt te bieden heeft en hoe hij opereert in deze turbulente tijden. Zo leest u hoe Van Luin Assurantiën haar gehele structuur heeft omgegooid en daarin successen boekt.

Ook het accountantsvak is sterk aan het veranderen en zal meer dan voorheen haar waarde voor de klant telkens opnieuw moeten bewijzen. Rosenberg van der Does & Partners realiseert zich dat als geen ander en heeft dan ook de nodige stappen gezet om de komende jaren de uitdagingen met vertrouwen aan te gaan. Juist in deze veranderende tijden betreuren wij dan ook het vertrek van onze medevennoten Richard Rietveld en Mike Otten. De fusie per 1 januari 2009 tussen Van der Does & Partners te Reeuwijk en Rietveld Rosenberg Otten te Utrecht is voor hen uiteindelijk de oorzaak geworden van hun vertrek. Gelukkig had dit verder geen consequenties voor onze organisaties en vonden wij goede vervangers op gelijkwaardig niveau. Toch is het mogelijk dat u, anders dan voorheen, de afgelopen tijd uw vertrouwde adviseur of accountant ook in figuurlijke zin heeft gemist. Wij zijn ervan overtuigd dat onze nieuwe

Olav Rosenberg

Peter de Wit

Nico van der Does

Natuurlijk ook ruime aandacht voor de eindejaartips in deze decemberuitgave. Met deze nieuwskrant houden wij u voortaan elk kwartaal op de hoogte. Op geheel eigen wijze. Uiteraard staan wij open voor al uw welgemeende adviezen en aanbevelingen. Schroom niet ons daarover te benaderen. Wij wensen u veel nieuwsplezier toe! Directie Rosenberg van der Does & Partners

Plussen en minnen

Plussen en minnen

Pagina 2 Plussen en minnen, December 2011

Gehuwd of geregistreerd partnerschap? Nieuwe Wet aanpassing gemeenschap van goederen heeft gevolgen Bent u gehuwd of een geregistreerd partnerschap* aangegaan? Dan is het verstandig om samen uw akte nog eens te bekijken. Per 1 januari 2012 treedt namelijk de nieuwe Wet aanpassing gemeenschap van goederen in werking. De wetswijziging kan gevolgen voor u hebben, ongeacht of u in gemeenschap van goederen bent gehuwd of onder huwelijkse voorwaarden. 1.Vergoedingsrechten Bent u gehuwd onder het maken van huwelijkse voorwaarden? Dan hebben u en uw echtgeno(o)t(e) over het algemeen ieder hun eigen vermogen. Bent u in gemeenschap van goederen gehuwd? Dan kunt u ook over eigen vermogen beschikken dat buiten de gemeenschap van goederen valt. Bijvoorbeeld een schenking of een erfenis die onder uitsluitingclausule** is verkregen. Wanneer u dit eigen vermogen gebruikt voor de aanschaf van een goed dat eigendom wordt van de ander of van deze gemeenschap, dan ontstaat er een vergoedingsrecht op de partner of op de gemeenschap. Bijvoorbeeld…

Bijvoorbeeld…

Een man gebruikt een erfenis van zijn ouders (onder uitsluiting verkregen) van €50.000 voor de verbouwing van de echtelijke woning die in de gemeenschap van goederen valt. De man krijgt een vergoedingsrecht op de gemeenschap omdat hij privégeld in de woning heeft geïnvesteerd. Bij een echtscheiding komt dat geld hem met voorrang toe. De resterende overwaarde van de woning komt beide partners ieder voor de helft toe.

Man en vrouw zijn in gemeenschap van goederen gehuwd. De vrouw erft €100.000 onder uitsluitingclausule. Hierdoor valt dit bedrag niet in de gemeenschap. Zij kopen een huis van €400.000. Dit financieren zij met de erfenis van de vrouw en een hypotheek van €300.000. Man en vrouw gaan scheiden. De woning wordt verkocht voor €1.000.000. De hypothecaire geldlening bedraagt nog altijd €300.000 (aflossingsvrij). De te verdelen overwaarde bedraagt €600.000.

Huidig recht Naar huidig recht heeft de man een zogenaamd ‘nominaal’ vergoedingsrecht van €50.000,-. Over deze vordering wordt geen rente vergoed.

Huidig recht De vrouw krijgt €100.000 (haar vergoedingsrecht) plus €300.000 (helft van de overwaarde), in totaal €400.000. De man krijgt €300.000 (helft van de meerwaarde).

Nieuw recht De man krijgt een vergoedingsrecht ter hoogte van €50.000,- plus de waardestijging of minus de waardedaling die het gevolg is van zijn inleg.

Nieuw recht De waarde van het woonhuis is gestegen tot 250% van de aankoopprijs. De vrouw krijgt daarom 250% van haar vergoedingsrecht retour: €250.000. Het restant van de overwaarde bedraagt nu €450.000. Dit restant wordt over beide partners verdeeld. De vrouw ontvangt dus in totaal €475.000 en de man krijgt €225.000.

TIP

Multiplier in de giften­ aftrek Om de fondsenwerving voor culturele instellingen te verhogen, introduceert het kabinet een zogenoemde multiplier in de giftenaftrek. Voor de vennootschapsbelasting wordt een gift aan een culturele ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling) verhoogd met 50%, tot een maximum van €5.000. Voor de inkomstenbelasting geldt deze drempel van €5.000 niet.

2.Einde goederengemeenschap De echtscheiding is in 2011 nog officieel als deze wordt ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand. Op dat moment eindigt de gemeenschap van goederen. Onder de nieuwe wet is dat al het geval op het moment van indiening van het verzoek tot echtscheiding bij de burgerlijke stand. De gemeenschap van goederen wordt dus eerder in de procedure opgeheven. Dit biedt beide partijen de mogelijkheid om op een eerder tijdstip zaken zoals huisvesting te regelen, zonder de gemeenschap te belasten. Ook worden schulden, die zijn aangegaan na dit tijdstip, niet meer meegenomen in de gemeenschap. 3.Wijziging en aangaan huwelijkse voorwaarden Een andere verandering is de afschaffing van de verplichte gang naar de rechter. Dit maakt het eenvoudiger om de huwelijkse voorwaarden te wijzigen of alsnog op te stellen. Bovendien biedt het de mogelijkheid om de huwelijkse voorwaarden onderdeel te maken van uw nalatenschap (estate planning). Hebt u vragen over de nieuwe Wet aanpassing gemeenschap van goederen? Neemt u dan gerust contact met ons op. Wij helpen u graag verder!

* Met de term ‘gehuwd’ in dit artikel bedoelen we tevens geregistreerd partnerschap. ** Met een uitsluitingsclausule kan voorkomen worden dat een deel van de erfenis verdwijnt naar de ex-partner van de rechthebbende van een erfenis.

Plussen en minnen, December 2011 Pagina 3

INTERVIEW

Robert Havekotte, Van Luin Assurantie Groep

‘‘WIJ zijn de provisie voorbij!’’ Van Luin Assurantie Groep in De Bilt is gespecialiseerd in verzekeringen op het gebied van werknemers en bedrijfsmatige risico’s. Robert Havekotte is verantwoordelijk voor aansprakelijkheid en schaderisico’s bij ondernemers. Volgens hem is alleen de verkoop van polissen niet meer interessant. ‘We kijken wat de ondernemer doet en adviseren hoe hij het beste zijn risico’s kan beheren en beperken. Soms komt daar geen verzekering aan te pas!’

‘Vroeger verkochten we polissen waar de klant provisie voor betaalde’, legt Robert uit. ‘Nu geven we steeds vaker advies over het beheren en beperken van risico’s. Bedrijfskundig advies, want verzekeringen zijn niet altijd de juiste oplossing. Stel dat er brand uitbreekt en je bent goed verzekerd, dan krijg je wel een aardig bedrag van je verzekeringsmaatschappij. Maar ben je daarmee geholpen als je productie een paar maanden stil ligt? De verkoop van alleen een polis is dan ook niet meer interessant. We hebben geen banden met een verzekeraar en onze beloning is niet meer afhankelijk van de provisie, maar van onze dienstverlening. We zijn de provisie voorbij!’ In de rozijnen Voor het maken van een risicoscan moet Robert een goed beeld hebben van de onderneming en de bedrijfsprocessen. ‘Wat heeft de ondernemer al gedaan tegen mogelijke risico’s? Welke maatregelen zou hij kunnen nemen? Adviseren betekent letterlijk door het bedrijf lopen om de onderneming te doorgronden. Ondernemers laten vertrouwelijke dingen los, ze kunnen uren over hun bedrijf kletsen. Ik vind het ontzettend gaaf om te zien wat ondernemers doen. Het liefst sta ik dan ook met mijn voeten in de rozijnen, op de werkvloer of in het magazijn!’ Raar opkijken In plaats van een verzekering afsluiten, adviseerde Robert onlangs een klant zijn voorraad te vervijfvoudigen. ‘Deze ondernemer

heeft voor zijn product een onderdeel nodig dat slechts één fabrikant maakt. Stel dat de betreffende fabriek afbrandt of ontploft? Dan staat je productie stil. Je voorraad uitbreiden is dan beter voor het beperken van je risico’s dan verzekeren. Het is altijd leuk om de reactie te zien van zo’n ondernemer. De gemiddelde klant verwacht namelijk dat je een verzekering komt verkopen en kijkt raar op als je andere dingen roept. Uiteindelijk is hij blij verrast.’

Internationale verzekeringen Maar Van Luin Assurantiën onderscheidt zich nog verder. Robert: ‘Wij zijn oprichter van een internationaal netwerk van tussenpersonen en makelaars uit verschillende landen. Met deze internationale expertise binnen handbereik, kunnen we klanten bijvoorbeeld helpen een verzekering in Spanje of de USA te regelen. Dus ondernemers in Midden-Nederland met een dochter-, zuster- of partneronderneming in het buitenland: doe er je voordeel mee!‘

‘De gemiddelde klant verwacht dat je een verzekering verkoopt’

www.vanluin.nl

Polissen de deur uit Het ideaalbeeld van Robert is langzaam toewerken naar: ‘doe al je polissen de deur uit’. ‘Weten wat de ondernemer doet en alle verzekeringenrompslomp bij hem weghalen’, legt Robert uit. ‘Wij nemen de map met verzekeringen mee en houden deze bij, ook als ze niet via ons zijn afgesloten! Dit scheelt een ondernemer heel veel post! Wij komen dan een of twee keer per jaar langs voor een update van de risicoscan. En als het bedrijf de polissen nodig heeft brengen wij de map.’

Pagina 4 Plussen en minnen, December 2011

Auto van de zaak ook privé?

Let op de nieuwe btw regelgeving!

Hebt u een zakelijke personenauto of bestelauto, die u of uw personeel ook privé gebruikt? Dan bent u met ingang van 1 juli 2011 verplicht btw te betalen over het werkelijke privégebruik. Let op: ook het woon-werkverkeer valt onder privé gereden kilometers. Om het privégebruik van een auto te bepalen, moet u een sluitende kilometeradministratie bijhouden. Hieruit blijkt hoeveel de auto voor privédoeleinden is gebruikt. Houdt u liever geen kilometeradministratie bij? Dan mag u voor de btw-heffing voor het privégebruik een vast bedrag nemen van de autocatalogusprijs, inclusief btw en bpm. Dit percentage is 2,7 procent. Een voorbeeld: U bezit een auto met een catalogusprijs van €50.000 (inclusief btw en bpm). De aanschaf-btw op deze auto is in aftrek gebracht. De auto valt niet in de categorie ‘zuinig’ en wordt zowel zakelijk als privé gebruikt. U hebt geen kilometeradministratie bijgehouden. Onder de oude regels werd er jaarlijks €1.500 ((€50.000 x 25%) x 12%) aan btw gecorrigeerd voor het privé­gebruik. Onder de nieuwe regels valt dit lager uit en bedraagt de btw-correctie €1.350 (€50.000 x 2,7%). De wetgever gaat er vanuit dat u vanaf 1 juli 2011 de nieuwe regels toepast. De btw-correctie over 2011 voor de genoemde auto in het voorbeeld bedraagt dan €1.425 (6/12 x (€50.000 x 25%) + 6/12 x ( €50.000 x 2,7%)). Het is verstandig contact met ons op te nemen over de uitwerking van deze nieuwe regelgeving. Zeker als u auto(‘s) heeft in de zogenaamde ‘zuinige’ categorie. Wij helpen u graag verder!

Benut de schenkings­ vrijstellingen in 2011 Wilt u een schenking doen aan uw kinderen, kleinkinderen of goed doel? Alleen dit jaar kan dat nog belastingvrij.

TIP

De vrijgestelde schenkingsbedragen in 2011. • Kinderen, maximaal €5.030 per kind: • Eenmalig te verhogen tot €24.144 als het kind tussen de 18 en 35 jaar oud is. • De eenmalige schenking mag u verhogen tot €50.300 als de schenking wordt gebruikt voor het kopen van een huis of het betalen van een (kostbare) studie. • Is de eenmalige schenking al in een eerder jaar gedaan? Dan kunt u toch nog eenmalig een bedrag van €26.156 schenken voor het kopen van een huis of het betalen van een (kostbare) studie. • Kleinkinderen, maximaal €2.012 per kleinkind. • Goede doelen met ANBI-status onbeperkt.

RDA Belasting­ voordeel Research and Development

Extra aftrekpost innovatiekosten Bedrijven die volgend jaar investeren in de ontwikkeling van vernieuwende producten en diensten, krijgen daarover een belastingvoordeel van 10%. Deze Research & Development aftrek (RDA) is een extra aftrekpost op de winst van ondernemingen over kosten en investeringen die betrekking hebben op de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten. De RDA-faciliteit wordt ingevoerd bovenop de bestaande Afdrachtsvermindering voor speur- en ontwikkelingswerk (WBSO) en de Innovatiebox. Het belastingvoordeel bestaat uit een extra aftrekpost voor gemaakte ontwikkelingskosten en investeringen in innovatie. AgentschapNL• stelt via een RDAbeschikking de kosten en investeringen vast die voor de RDA in aanmerking komen. Uitgaven die mogelijk in aanmerking komen voor de RDA: • kosten van materialen en onderdelen van prototypes; • kosten voor aanschaf, huur of lease van (onderzoeks)apparatuur; • kosten voor projectspecifieke licenties, software en andere ICT-middelen; • kosten voor projectspecifieke kennis of diensten van derden. Als vaststaat welke kosten en investeringen in aanmerking komen voor de RDA, is ook bekend welk bedrag als grondslag dient voor de berekening van de nieuwe aftrekpost. Uw RDA-voordeel kunt u berekenen door deze grondslag te vermenigvuldigen met het RDA-percentage. In de huidige kabinetsvoorstellen is dat percentage vastgesteld op 40. U hebt voor een bedrag van €100.000 RDA-uitgaven gedaan. Dan hebt u recht op een extra aftrekpost van €40.000 (€100.000 x 40%). Uitgaande van een belastingtarief van 25%, levert de RDA u een netto belastingvoordeel op van €10.000 (€40.000 x 25%). Wilt u meer informatie over de RDA? Neemt u dan contact op met uw accountant of adviseur van Rosenberg van der Does & Partners. * AgentschapNL is het onderdeel van het Ministerie van Economische zaken, Landbouw en Innovatie.

Plussen en minnen, December 2011 Pagina 5

PERSOONLIJK Denyse Davelaar, registeraccountant en teamleider accountants

“ Ik sta altijd klaar voor de klant. Dat is mijn toegevoegde waarde” Denyse Davelaar is met haar 32 lentes een van de jongste aanwinsten van Rosenberg van der Does & Partners. Sinds 1 november 2011 leidt zij als registeraccountant het accountantsteam in Utrecht. Haar eerste indruk? ‘Leuke mensen, mooie klanten, een goede sfeer en nog een hele hoop te doen!’ Tien jaar werkte ze bij Blömer accountants en adviseurs in Nieuwegein. Daar leerde ze het vak. Maar een goede en persoonlijke relatie opbouwen met de klant gaat bij Denyse, naar eigen zeggen, vanzelf. ‘Dat kenmerkt mij en daar waarderen klanten en collega’s mij om. Cijfers zijn niet zo interessant, allemaal historie. Ik ben er voor de klant als hij mij nodig heeft. Dat is mijn toegevoegde waarde en maakt mij meer dan de persoon die de cijfers op papier zet.’

‘Klanten accepteren mij moeiteloos. Heel bijzonder’ Brandjes blussen Het bevalt Denyse al goed sinds haar start op 1 november. ‘Er hangt een goede sfeer op kantoor en mijn collega’s zijn erg vriendelijk, belangstellend en werken hard. Ook heb ik een goede klik met de klanten die ik tot nu toe heb gesproken. Ze accepteren mij moeiteloos en dat vind ik heel bijzonder. Verder zie ik dat er intern nog veel te doen is. Vooralsnog bestaan mijn dagen dan ook vooral uit brandjes blussen. Ik hoop dat dat snel voorbij is, want ik houd van orde en structuur.’

Eigen verantwoordelijkheid De interne aansturing voor elkaar krijgen is haar leerdoel. Denyse geeft nu leiding aan zeven medewerkers. ‘Ik wil dat de collega’s in mijn team zelf de verantwoordelijkheid nemen voor de klant. Mits ze het goed doen!’, vult Denyse aan. ‘Dan heb je van mij geen last. Maar de mensen hier zijn goed opgeleid en slim, dus dat komt wel goed. Toch zal deze stijl van leidinggeven wel even wennen zijn. Daarom wil ik vooralsnog op de hoogte blijven van alles wat zij doen. Daarna laat ik langzaam los.’

Advies en specialisme Een andere uitdaging voor Denyse en haar collega’s bij Rosenberg van der Does & Partners is de verandering in dienstverlening. Denyse: ‘Jaarrekeningen opmaken en belastingaangiftes verzorgen worden steeds meer standaardwerk. Het accountantskantoor gaat toe naar een adviespraktijk met een soort huisartsenfunctie. We weten van alles een beetje en helpen de klant. Komt er meer bij kijken, dan verwijzen we door naar een specialist. Bij Rosenberg van der Does & Partners hebben we al specialisaties in huis, zoals Estate planning. In de toekomst voorzie ik een tweedeling tussen geautomatiseerd standaardwerk en hoog opgeleide specialisten.’

Van barbershop tot moderne liedjes Naast het oplossen van complexe puzzels in haar werk, houdt Denyse nog tijd over voor netwerken en ontspanning. Zo is ze actief in het vrouwennetwerk Entre Femmes en het netwerk MeerBusiness Lopikerwaard. Maar muziek maken en zingen zijn haar grote hobby’s. Zo zingt ze al tien jaar in het barbershopkoor ‘Dutch Pride’ en in een kwartet genaamd Cloud9. ‘Binnenkort doen we mee aan de Nederlandse competitie. We staan dan voor een heuse jury. Dat betekent veel repeteren, erg spannend allemaal!’

Pagina 6 Plussen en minnen, December 2011

COLUMN

Nieuwe jaar wordt zwaar

“ We staan aan het van een waarschijnlijk langdurige recessie’’

voorportaal

Het jaar 2008 gaat de geschiedenis in als het dieptepunt van de kredietcrisis. Maar onze conclusie was toen nog dat de Europese – en vooral de Nederlandse – economie te sterk was voor een langdurige recessie. Nu, eind 2011, moeten we daar helaas op terugkomen. We staan immers aan het voorportaal van een waarschijnlijk langdurige recessie. Door de opeenstapeling van een aantal gebeurtenissen, waarop onvoldoende en te laat politiek werd gereageerd, staan alle stoplichten in Europa op rood. Relatief staan we er in Nederland nog steeds goed voor, maar 2012 wordt een zwaar jaar.

‘Het streven naar een vreedzaam verenigd Europa is voorbij’

Al jaren zijn de westerse landen terrein aan het verliezen. Niet alleen financieel maar ook cultureel en politiek. China is al jaren een economische reus zonder de spreekwoordelijke lemen voeten. De handelsoverschotten aldaar zijn immens en de behoefte aan rendabele investeringen enorm. Ook India, als grootste democratie ter wereld, overspoelt het westen met haar producten. Latijns-Amerikaanse landen als Brazilië, waar wij in Nederland tot voor kort nog vastenacties voor organiseerden, staan nu klaar om

Wurggreep Maar bovenal lijkt het westen politiek uitgespeeld. In de Verenigde Staten houden de twee politieke partijen elkaar in een wurggreep en raakt het nationaal en internationaal belang ondergeschikt aan partijbelangen. Met als gevolg dat de noodzakelijke daadkracht van de president en zijn regering vrijwel onmogelijk wordt gemaakt. Het meest zorgelijke is nog dat iedereen het beseft, maar de Amerikaanse

ons financieel te onderhouden met hun reserves. In China krijgen internationaal vermaarde architecten letterlijk de ruimte om hun dromen te realiseren. En op belangrijke beurzen stijgen de prijzen van hedendaagse Chinese kunstenaars naar recordhoogten.

burger daar niet rouwig om lijkt te zijn. Het fiasco van Irak en Afghanistan en de astronomische kosten die daarmee gemoeid zijn, maakt de positie van de Verenigde Staten evenmin sterker. Vertrouwen aangetast In Europa is de politiek verwarrend. De tijden van grote naoorlogse idealen en het streven naar een vreedzaam verenigd Europa zijn voorbij. Lokaal nationalisme, populisme en eigen belang boven gemeenschappelijk belang voeren de boventoon in vrijwel alle landen van de Europese Gemeenschap. Traditionele waarden uitgedragen door kerken en bewegingen als de sociaal-democratie zijn sterk op de terugtocht. Al deze tendensen leiden tot een gefragmenteerd politiek landschap waar het broodnodige politieke leiderschap onmogelijk in kan floreren. In de besluitvorming van de Europese Gemeenschap kwam dit de laatste maanden pijnlijk aan het licht. De crisis in Griekenland kon zodoende uitgroeien tot proporties die ver uitgaan boven het daadwerkelijke probleem en hebben het wereldwijde vertrouwen in Europa ernstig aangetast. Lokale sentimenten Juist nu zouden de verscheidene landen van de Eurozone hun lokale sentimenten opzij

>>>

Plussen en minnen, December 2011 Pagina 7

>>> vervolg pagina 6 Goede begrotingen, inzicht in de markt, een extra luisterend oor en deskundige no-nonsense adviezen. Als financiële adviseurs, met tientallen jaren

moeten zetten om een daadkrachtige en op democratische leest geschoeide politieke unie neer te zetten. Een unie die de maatregelen kan nemen om een eensgezind economisch en financieel beleid te realiseren dat noodzakelijk is voor een gemeenschappelijke munt als de euro. Maar bij een dergelijke politieke unie horen geen vetorechten van de afzonderlijke staten, geen vleugellamme Europese commissie en geen Europees Parlement zonder feitelijke macht.

‘Dat vergt politieke en economische acrobatiek’

ervaring, weten wij als geen ander de waarde daarvan.

TIP

Op sleeptouw Maar de hoop op een politieke unie is ijdel. Het is een illusie te menen dat dit op korte termijn bereikt zal worden. En dus zal het een

Expats opgelet! Aanscherping 30% regeling De 30% regeling is een fiscale faciliteit voor werknemers die vanuit het buitenland naar Nederland komen met een specifieke (schaarse) deskundigheid. De extra kosten die deze medewerkers met zich meebrengen, vastgesteld op 30% van het brutosalaris, mogen onbelast worden vergoed. Staatssecretaris Weekers heeft deze 30%-regeling aangescherpt. De voorgenomen maatregelen zijn: 1. Het criterium van ‘specifieke deskundigheid’ wordt gekoppeld aan een salarisnorm van €50.619. 2. De toetsperiode voor de periode waarin de werknemer niet in Nederland woonde, wordt verlengd van 10 jaar naar 25 jaar. 3. Werknemers uit het buitenlandse grensgebied, met een straal van 150 km van de Nederlandse grens, komen niet langer in aanmerking voor de 30%-regeling. 4. Jonge promovendi kunnen ook gebruik gaan maken van de 30%-regeling.

lang en stroperig proces blijven. We moeten de hoop vestigen op de leiders van de grote landen als Duitland en Frankrijk die de rest van de Eurolanden op sleeptouw nemen. Achter de schermen worden de zwakke Eurolanden gedwongen de bevelen van de grote landen op te volgen op straffe van verdere kneveling. Niet democratisch, weinig europees, maar de huidige situatie leidt niet tot een andere keus. Of dit ook voldoende zal zijn om het vertrouwen van de financiële markten terug te winnen is de vraag. Stimulerende maatregelen Maar laten we niet te pessimistisch zijn. Het vaak zo moeilijk te definiëren vertrouwen kan ook zomaar terugkomen en leiden tot optimisme onder consumenten. Als de bestedingen daardoor gaan toenemen, is herstel aanstaande. Het is niet voor niets dat vooraanstaande economen nog steeds pleiten voor enerzijds bezuinigingen maar bovenal stimulerende maatregelen die de koopkracht op peil houden. Dat vergt politieke en economische acrobatiek. Laten we hopen dat de leiders in de Europese landen daarover in voldoende mate beschikken.

TIP

Wat doet u als ondernemer? Wat te doen in deze tijd als ondernemer in Nederland? Relatief staan we er in Nederland nog steeds goed voor, maar 2012 wordt een zwaar jaar. Toch blijven er kansen. Innovatie en alert zijn op nieuwe ontwikkelingen blijft mogelijkheden scheppen voor ondernemers. Uiteraard in de ene sector meer dan in de andere. Toch kennen wij cliënten die zelfs in de meest moeilijke markten kansen blijven zien en winst blijven maken. Daar hebben wij diep respect voor. Bij de huidige tijd hoort vanzelfsprekend een adequaat financieel beleid. Geen enkele ondernemer kan het zich permitteren niet dagelijks inzicht te hebben in zijn financiële mogelijk- en onmogelijkheden. Pas achteraf weten hoe je cijfermatig hebt gedraaid, is voor elke ondernemer thans onvoldoende. Goede begrotingen, inzicht in de markt, een extra luisterend oor en deskundige no-nonsense adviezen. Wij als financiële adviseurs, met tientallen jaren ervaring, weten als geen ander de waarde daarvan. Wij staan u daarom graag met raad en daad terzijde om u zoveel mogelijk door deze moeilijke tijden te loodsen. Olav Rosenberg

Verruiming giftenaftrek ondernemers: wacht met uw gift tot 2012 De giftenaftrek in de vennootschapsbelasting wordt aantrekkelijker in 2012. Deze maatregel moet ondernemers stimuleren om meer te investeren in non-profit organisaties oftewel ‘algemeen nut beogende instellingen (ANBI). De huidige drempel van €227 vervalt hiermee. Het totale bedrag dat een ondernemer per jaar als aftrekbare gift kan aanmerken, wordt verhoogd van 10% naar 50% van de winst. Tot een maximum van €100.000.

Pagina 8 Plussen en minnen, December 2011

TIP

Belastingvoordeel voor verenigingen en stichtingen Verenigingen en stichtingen die een onderneming drijven, betalen vennootschapsbelasting. Of er sprake is van een onderneming, is afhankelijk van de hoogte van de winst. De ANBI (Algemeen Nut Beogende Instellingen) en SBBI (Sociaal Belang Behartigende Instellingen) zijn vrijgesteld van vennootschapsbelasting als zij onder de winstdrempel blijven. Vanaf 1 januari 2012 wordt deze winstdrempel verdubbeld! Is de jaarwinst lager dan €15.000 én de totale winst van het huidige en de laatste vier jaar lager dan €75.000? Dan hoeft u als ANBI of SBBI geen vennootschapsbelasting te betalen. Tevens vervalt het vereiste dat het algemeen of sociaal belang op de voorgrond moet staan.

TIP

TIP

Stimulans ondernemerschap culturele ANBI’s Is uw stichting of vereniging een kwalificerende culturele instelling*? Dan kunt u vanaf 1 januari 2012 kiezen voor een integrale (vennootschaps)belastingplicht. Nu zijn culturele instellingen die een onderneming drijven alleen belastingplichtig voor de ondernemingsactiviteiten. Met de integrale belastingplicht kunt u tekorten uit het niet-ondernemingsgedeelte compenseren met overschotten uit het ondernemingsgedeelte. U moet hiervoor wel een verzoek indienen bij de inspecteur. Bovendien geldt de integrale belastingplicht voor een periode van minimaal 10 jaar. De regeling heeft nogal wat ‘haken en ogen’, dus neem op tijd contact op met uw adviseur.

Betaal uw lijfrentepremie vóór 1 januari 2012 Wilt u in 2011 nog profiteren van de lijfrenteaftrek? Zorg er dan voor dat u deze al in 2011 betaalt. Lijfrentepremies voor 2011 zijn namelijk alleen nog maar aftrekbaar in het jaar waarin ze daadwerkelijk zijn betaald. De regeling die ook aftrekbaarheid mogelijk maakte van premies die in het eerste kwartaal van het volgende jaar werden betaald, vervalt. Let er bij doorlopende lijfrentepolissen op dat de vervaldatum van de jaarpremie nog in 2011 gelegen is. Waar nodig kunt u de premievervaldatum laten wijzigen.

*ANBI die zich voor meer dan 90% richt op cultuur

Overname kantoor Krimpen aan de IJssel

Rosenberg van der Does & Partners breidt uit! Onlangs namen we het accountantskantoor Van Zwienen over in Krimpen aan de IJssel. De overname is een strategische beslissing om de positie van onze organisatie in de Randstad verder te versterken. Groei heeft voor ons hoge prioriteit. Omvang is namelijk een voorwaarde om te kunnen blijven investeren in hoogwaardige dienstverlening met een ruime mate aan specialistische kennis. Het accountantskantoor is in 1994 opgericht door Ad van Zwienen en bestaat momenteel uit vijf medewerkers. De cliënten van Van Zwienen bevinden zich in het MKB segment. Maar ook verenigingen en stichtingen behoren tot hun portefeuille. Het kantoor heeft een vooraanstaande positie in Krimpen, maar het cliëntenbestand bevindt zich in de gehele Rotterdamse regio.

Ad van Zwienen

De komende jaren zal Rosenberg van der Does & Partners het accountantskantoor Van Zwienen verder uitbreiden. Daarom verhuist het kantoor in het voorjaar naar een nieuwe locatie. Ad van Zwienen blijft de komende jaren leiding geven aan het kantoor in Krimpen aan de IJssel.

Plussen en minnen, December 2011 Pagina 9

OP DE WERKVLOER Ronald Harreveld, teamleider Merwede administraties bv in Utrecht

“Ik zie nog regelmatig

schoenendozen vol met bonnetjes’’ Merwede administraties bv is een belangrijke dochtervennootschap van Rosenberg van der Does & Partners. Ronald Harreveld leidt sinds jaar en dag in Utrecht dit bijzondere administratiekantoor met van oudsher veel klanten uit de kunst- en cultuursector. Dat een administratiekantoor niet stoffig hoeft te zijn bewijst Ronald. ‘De ene dag sta ik tussen de verfkwasten in een atelier en de dag erna achter de coulissen van een theatergezelschap.‘ Van schilder tot theatergroep en van modeontwerper tot dansschool. Het klantenbestand van Merwede administraties bv staat vol met kleinschalige bedrijven, non-profitinstellingen en ondernemers die een creatief beroep uitoefenen. Ronald voelt zich als een vis in het water in dit wereldje en merkt dat er bij deze klantengroep grote behoefte is aan hulp bij het opzetten en bijhouden van een gedegen boekhouding. Schoenendoos ‘De meeste kunstenaars blinken niet uit in het voeren van een boekhouding’, vertelt Ronald. ‘De spreekwoordelijke schoenendoos vol met bonnetjes zie ik letterlijk terugkomen. Al dan niet met verfspatten. We maken zelfs mee dat een klant een dag voor de deadline van de belastingaangifte met een doos of plastik zak op de stoep staat. Terwijl we toch echt meerdere malen hebben gebeld. De meeste kunstenaars en zzp’ers hebben geen zin in de boekhouding. Zij houden zich puur bezig met het creatieve proces. Over het algemeen moet je dan ook van een chaotische administratie houden om dit werk goed te kunnen doen.’

Enerverend Ronald probeert met Merwede administraties bv enerverend en laagdrempelig te zijn.‘ We zitten in een prachtig, statig pand bij Rosenberg van der Does & Partners. Maar dat weerhoudt onze klanten er niet van aan te bellen. Soms zie ik wel eens iemand een rondje om het gebouw heen fietsen met een blik van: ‘Ronald die zit vast ergens anders’. Bij binnenkomst zien ze al snel dat we niet van de strakke pakken zijn. Bovendien hangt er overal kunst aan de muren. En binnenkort maken we niet alleen in het gebouw, maar ook op de website plaats vrij voor kunst van onze kunstenaars.’

‘De meeste kunstenaars en zzp’ers hebben geen zin in de boekhouding’ Startersbegeleiding Kwaliteit, service en tijd staan bij Ronald hoog in het vaandel. ‘De klant moet zich koning voelen. Zo sturen we de jaarrekening niet alleen toe, maar bespreken hem ook samen. Tijd is daarbij extra belangrijk voor de aanvraag van subsidies in de kunst- en cultuursector. Ook bieden we startersbegeleiding. We kijken samen met de klant wat voor bedrijf het is en hoe groot de boekhouding zal zijn. Samen zoeken we naar een ideale vorm. Besteed je alles uit omdat dat gemakkelijk is, of doe

je een deel zelf uit kostenoverweging? Alles is mogelijk. Daarbij geven we adviezen over hoe de startende ondernemer zijn administratie op orde kan houden. En als daar behoefte aan is, bieden we ook nog een cursus boekhouding aan.’ Yogareis Dat Ronald feeling heeft met zijn klanten is duidelijk. Het contact met hen is dan ook een van de leuke aspecten in zijn werk. ‘Ik bezoek regelmatig premières, tentoonstellingen en voorstellingen van onze cliënten omdat ik affiniteit heb met kunst en cultuur. Daarbij vind ik het belangrijk om te zien wat mijn klanten nu precies doen. Zo ben ik net terug van een yoga retraite in Turkije, georganiseerd door een van mijn klanten. Een geweldige ervaring!’

Van tandarts tot klusbedrijf

Naast haar klanten uit de cultuur- en kunstsector, heeft Merwede Administratie ook een kleurrijk bestand aan andere zzp’ers en kleinere ondernemingen. Van tandartsen tot klusbedrijven, ze voelen zich allemaal thuis in de laagdrempelige benadering van Merwede administraties bv. Zo maakte dit administratiekantoor de afgelopen drie jaar een groei door van drie medewerkers tot het huidige aantal van tien. Een deel van deze successen ligt onder andere in de relatie met Rosenberg van der Does & Partners. Klanten van Merwede administraties bv hebben namelijk direct toegang tot de kennis en kunde van onze accountants en fiscalisten. Accountantsverklaringen en slimme fiscale adviezen zijn bij Merwede administraties bv dan ook snel geregeld! Door het succes in Utrecht is Merwede administraties bv ook van start gegaan met een kantoor in Reeuwijk. Het klantenbestand in Reeuwijk is gedeeltelijk anders dan in Utrecht, maar daarom niet minder interessant! Hierover informeren wij u graag in de volgende nieuwsbrief.

Pagina 10 Plussen en minnen, December 2011

UITGELICHT

Regering bestrijdt misbruik renteaftrek bij overnames! Vanaf 1 januari 2012 gaat de maatregel overnameholding van kracht. Deze maatregel is vooral bedoeld om misbruik bij grotere overnames te beperken. Het komt erop neer dat de rente alleen nog aftrekbaar is als en voor zover de overnameholding zelfstandig belastbare winst realiseert. U heeft er vast wel eens iets over gehoord of gelezen. Grote bedrijven, zelfs beursfondsen, worden gekocht voor een astronomisch bedrag, maar betalen feitelijk zelf de overnameprijs. Hoe gaat dat in zijn werk? Een koper richt een BV of NV op die feitelijk de aandelen

koopt, de zogenaamde overnameholding. Deze overnameholding doet dat niet met eigen geld, maar 100% met geleend geld. Door nu een zogenaamde fiscale eenheid te maken tussen de overnameholding en de gekochte onderneming, worden deze vennootschappen fiscaal als een eenheid gezien. De rentelasten kunnen nu rechtstreeks in mindering worden gebracht op de winst van het gekochte bedrijf. Zo betaalt het gekochte bedrijf zelf de rentelasten van zijn koper. Ten onder aan rentelasten Helaas zijn er voorbeelden van gerenommeerde bedrijven die door deze overnameconstructie bijna ten onder zijn gegaan aan de rentelasten. Daarbij betaalt de fiscus aan deze rentelasten mee, terwijl dat feitelijk in strijd is met de wettelijke bepalingen bij aanschaf van dochtervennootschappen. Het hoeft geen betoog dat de wetgever dit wilde bestrijden. Daarom gaat vanaf 1 januari 2012 de maatregel overnameholding van kracht. De rente is dan alleen nog aftrekbaar als en voor zover de overnameholding zelfstandig belastbare winst realiseert, dus los van de winst van de gekochte onderneming. Die laatste winst kan niet meer fiscaal worden gebruikt om de rentelasten te compenseren. Misbruik beperken De maatregel is echter vooral bedoeld om misbruik bij grotere overnames te beperken. Voor het MKB is de maatregel vaak niet van toepassing. Er is namelijk een drempel van 1 miljoen euro. Hoe werkt dat? Op het moment dat de ‘eigen winsten’ van de overnameholding hoog genoeg zijn om alle rentelasten tegen af te zetten, dan is de rente uiteraard

Inter­actieve ondernemers bijeenkomsten Rosenberg van der Does & Partners nodigt u van harte uit voor een aantal interactieve ondernemersbijeenkomsten. Elke keer een interessant onderwerp voor u als ondernemer. Locatie is ons kantoor aan de Buitenomweg 13 te Reeuwijk. De sfeer is informeel en er is volop gelegenheid tot het stellen van vragen. Verrijk uw kennis door het delen van ervaringen met collega ondernemers. Na afloop praten we na onder het genot van een drankje. Onder de deelnemers van het seizoen 2011/2012 verloten wij een ballonvaart. Stuur een mailtje naar [email protected] of bel naar ons kantoor in Utrecht of Reeuwijk. Uiteraard zijn niet-cliënten ook van harte welkom! De onderstaande bijeenkomsten hebben we al gepland: • 19 januari 2012: DGA update • 22 maart 2012: Bedrijfsopvolging • 17 mei 2012: uw Pensioen (in samenwerking met adviesburo Pensioen Centraal) Ontvangst: 19.45 uur Start: 20.00 uur Einde: 20.45 uur met netwerkborrel

volledig aftrekbaar. Wanneer de rentelasten hoger zijn dan de ‘eigen winsten’ van de overnameholding, dan spreken we van overschotrente. Is de overschotrente echter lager dan de drempel van 1 miljoen euro, dan is ook deze overschotrente geheel aftrekbaar! Volledig behoud renteaftrek Door deze drempel kan een groot deel van de overnames in het MKB met volledig behoud van de renteaftrek worden gefinancierd. Is de overschotrente echter meer dan het drempel­ bedrag, maar de verhouding eigen vermogen - vreemd vermogen niet groter dan 1:2? Dan is er ook geen sprake van beperking van de renteaftrekbaarheid. De overschotrente die in een bepaald jaar niet in aftrek komt, kan men ook nog doorschuiven naar volgende jaren. In het volgende jaar volgt wederom toetsing aan de aftrekbeperking. Vooral grotere overnames De overnameholding maatregel komt dus eigenlijk alleen in beeld bij de relatief grotere en stevig gefinancierde overnames. Omdat de drempel niet per overname kan worden ingeroepen, maar ziet op het volledige bedrag aan overschotrente van de overnameholding, kan een aantal kleinere overnames die door dezelfde overnameholding worden gedaan, uiteindelijk wel door deze maatregel worden getroffen. Hebt u vragen over de maatregel overname­holding? Neemt u dan gerust contact op met onze specialist op het gebied van de Vennootschapsbelasting mr. Jasper van Nes.

TIP

Profiteer nog dit jaar van de zelfstandigen­aftrek! Kijk eens of u de winst van dit jaar nog kunt optimaliseren (verhogen of verlagen) om maximaal te profiteren van de huidige zelfstandigenaftrek. Vanaf 1 januari 2012 is er namelijk één vast bedrag van €7.280 voor de zelfstandigenaftrek. Deze maatregel is genomen om winstgevend ondernemerschap te stimuleren. Het bedrag is nu variabel van €9.484 (bij winsten minder dan €18.000) tot €4.602 (bij winsten meer dan €54.000). Overweeg daarom eens om dit jaar nog te investeren in die geplande opleiding of een nieuwe laptop.

Plussen en minnen, December 2011 Pagina 11

Rosenberg van der Does & Partners telt zeven fiscalisten met, naast hun algemene fiscale kennis en kunde, een deelspecialiteit: van btw tot loonheffing en van vennootschapsbelasting tot erfbelasting. Ton Uphoff is als fiscaal enonoom en gecertificeerd vermogensplanner één van deze specialisten. Een cijferman die gek is op ingewikkelde financiële puzzels én de interactie met zijn klanten. ‘Ontrafelen wat de klant écht wil en tot een creatief passend product komen. Dat is het mooiste wat er is!’ Als gecertificeerd FFP’er (Federatie Financieel Planners) regelt Ton de totale financiële planning van klanten bij bijvoorbeeld overlijden, arbeidsongeschiktheid of pensioen. Volgens Ton is een veelvoorkomende vraag: ‘wat gebeurt er als ik 65 ben met mijn inkomen en vermogen?’ Op zo’n moment komt estate planning om de hoek kijken. Hoe draag je je vermogen op een slimme manier over op een volgende generatie? ‘Daar komt van alles bij kijken’, aldus Ton. ‘Zoals huwelijksvoorwaarden, testament en pensioenopbouw. Een hele puzzel waar ik mij graag in vast bijt.’

‘Bij een bedrijfsoverdracht komen veel emoties kijken’ Bedrijfsopvolging ‘Rond hun 50e denken de meeste mensen pas na over vermogensoverdracht’, vervolgt Ton. ‘Behalve ondernemers! Zij vinden het belangrijk dat de bedrijfsopvolging op tijd geregeld is. Ik kom veel bij familiebedrijven en geloof me, een bedrijf overdragen is meer dan een



financiële puzzel. Er komen veel emoties bij kijken. Zo hebben vader en zoon of dochter regelmatig uiteenlopende ideeën of verwachtingen. Of kost het vader veel moeite om afstand te doen van de zaak. Zeker als hij daar een flink vermogen in gestoken heeft. Gelukkig biedt bedrijfsopvolging veel faciliteiten. De meeste mensen hebben daar totaal geen weet van en zijn blij verrast als ik hen daar meer over vertel.’

WIE IS WIE

Goed luisteren Om zijn vak écht goed uit te kunnen oefenen, heeft Ton meer skills nodig dan rekenvaardigheden. ‘Eerst moet ik ontrafelen wat de klant écht wil. ‘Dat betekent goed luisteren naar de klant en doorvragen om achter de werkelijke motieven te komen van een bepaalde wens. Vragen stellen over familieverhoudingen bijvoorbeeld. Maar ook adviezen geven die in eerste instantie niet voor de hand liggen. Zo had ik een klant, een weduwnaar, met een nieuwe partner. Zij wilden niet trouwen, maar wel hun vermogen zo gunstig mogelijk overdragen aan hun kinderen. Ik adviseerde hen wel hun partnerschap vast te leggen, dat scheelde namelijk tienduizenden euro’s aan erfbelasting. Zoiets moet je goed inkleden. Gelukkig namen ze mijn advies ter harte.’ Mediation Goed kunnen luisteren is een competentie die Ton in het bloed zit. Daarom zou hij zijn vakkennis in de toekomst wel willen uitbreiden met een stuk mediation. Een mooie aanvulling in de dienstverlening voor klanten in een echtscheiding bijvoorbeeld. ‘Het financiële stuk zoals de alimentatieberekening, het opstellen van een echtscheidingsconvenant en de pensioensverevening doe ik al’, zegt Ton. Maar met mediation kun je beide partijen ook begeleiden als ze er niet uitkomen. Het hele traject dus van a tot z.’ ‘Ja’, knikt Ton ten slotte. ‘De combinatie van cijfers, de moeilijke puzzels en de interactie met de klant maken mijn werk zo boeiend. Ik ben een cijferman maar ook een beetje psycholoog.’

Ton Uphoff, senior fiscalist en gecertificeerd vermogensplanner Naast zijn specialisme als vermogensplanner is Ton ook verantwoordelijk is voor de dagelijkse fiscale controle van de jaarrekeningen voor de klanten in Reeuwijk.

Ontrafelen wat de klant

écht wil creatief passend product komen

en dan tot een



Dat is het

mooiste wat er is!”

Ideale estate planning Bedrijfsopvolging heeft veel faciliteiten. Volgens Ton de ideale estate planning. Wist u bijvoorbeeld dat u bij de over­dracht van uw bedrijf aan zoon of dochter: • geen inkomstenbelasting, btw of overdrachtsbelasting moet betalen; • belastingvrij kunt schenken tot 1 miljoen euro.

Pagina 12 Plussen en minnen, December 2011

Nico’s Jazzhoek

‘Die buurman bleek een ronduit gezellige man!’ Soms gaat het adviseren van cliënten veel verder dan menigeen denkt. Zo heb ik al jaren een klant met een ernstig gebrek aan ruimte. Maar een nieuw bedrijfspand op een industrieterrein kon hij niet betalen. Bovendien waren de banken in die tijd ook al niet meer zo happig op financiering van bedrijfsonroerend goed. De aankoop van het naast hem gelegen pandje, zo vertelde hij mij vaak, zou ideaal zijn. Een schamel gebouw, maar wel met een groot binnenterrein dat helemaal aan zijn wensen voldeed. Eindelijk kon hij dan zijn bedrijfsauto’s op een gesloten terrein parkeren en behoorde vandalisme en inbraak tot het verleden. Echter, een jarenlange vete tussen mijn cliënt en zijn buurman belemmerde enig gesprek. Maar mijn cliënt had al enige tijd weinig activiteit meer waargenomen bij zijn gevreesde buur. Dat maakte hem enigszins nieuwsgierig. Ik beloofde hem voorzichtig en confidentieel navraag te doen naar het wel en wee van de buurman en zijn bedrijf. Uit beperkt onderzoek bleek dat de buurman in ernstige financiële moeilijkheden verkeerde. De bank had zelfs beslag gelegd op het pand waar mijn cliënt zo verrukt van was. Gelukkig

heb ik goede contacten bij de grote Nederlandse banken en kwam ik in contact met de bankman die verantwoordelijk was voor de onfortuinlijke buurman. Zo konden we de droom van mijn cliënt eindelijk, na al die jaren, verwezenlijken. Toen de buurman hoorde wie de koper was, maakte hem dat boos en verdrietig. Maar het feit dat de koopsom voldoende was voor het aflossen van zijn schulden, maakte veel goed. Ik heb de stoute schoenen toen aangetrokken en ben kennis gaan maken met de buurman. Hij bleek een ronduit gezellige man te zijn die zich niet meer kon herinneren wat de reden was voor de onmin met zijn buurman. Uiteindelijk hebben we vele vliegen in één klap geslagen: mijn cliënt zijn uitbreiding voor een prijs die hij kon betalen, zijn buurman gered van een faillissement. Maar nog veel belangrijker: ik heb mijn partijtje mee geblazen in het doen slechten van een decennialang durende burenruzie. Wat een mooi vak! In Nico’s Jazzhoek vertelt Nico van der Does opvallende gebeurtenissen en voorvallen uit zijn carrière.

Nieuwjaarswens De directie en alle medewerkers van Rosenberg van der Does & Partners wensen u en uw dierbaren fijne feestdagen toe. En in alle opzichten een voorspoedig 2012!

Colofon Nummer 1, december 2011 Teksten Claudia Eglin, Ton Uphoff, Jasper van Nes en Olav Rosenberg Redactie Claudia Eglin, Convinza! Fotografie Bas van der Heide Vormgeving Mediabrein Concept Drukwerk ESED Plussen en minnen is een uitgave van Rosenberg van der Does & Partners Bij de samenstelling is naar uiterste betrouwbaarheid en zorgvuldigheid gestreefd, maar onze organisatie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele onjuistheden en de gevolgen hiervan.

Utrecht Postbus 160 3500 AD Utrecht Maliebaan 89 3581 CG Utrecht Tel. 030 2324020 Fax 030 2324035 [email protected] Reeuwijk Postbus 133 2810 AC Reeuwijk Buitenomweg 15 2811 BM Reeuwijk Tel. 0182 516577 Fax 0182 527063 [email protected] www.rosenbergvanderdoes.nl