PLAN-MER: Ontwikkeling van een hoogwaardig bedrijvenpark op de voormalige mijnsite van Waterschei Kennisgevingsnota

Provincie:

Limburg

Arrondissement

Hasselt

Gemeente / Stad: Genk Dossiernr:

05250/04

APRIL 2006

PLAN-MER: Ontwikkeling van een hoogwaardig bedrijvenpark op de voormalige mijnsite van Waterschei Kennisgevingsnota

Opdrachtgever Stad Genk Dieplaan 2 3600 Genk

Libost-Groep nv ontwerp en adviesbureau Herckenrodesingel 101 3500 Hasselt tel: 011/26.08.70 - fax: 011/ 26.08.80 email: [email protected]

afdeling Duurzame Technieken en Milieu Domeinstraat 11A 3010 Kessel-Lo tel: 016/89.34.40 fax: 016/89.57.83 email: [email protected]

Genk: PLAN-MER: Ontwikkeling van een hoogwaardig bedrijvenpark op de voormalige mijnsite van Waterschei

COLOFON Titel :

Ontwikkeling van een hoogwaardig bedrijvenpak op de voormalige mijnsite van Waterschei

Jaar van uitvoering

2005

Opdrachtgever:

Stadsbestuur Genk Dieplaan 2 3600 Genk Vertegenwoordigd door Jef Gabriëls, Burgemeester Tel: 089/65.36.00

Contactpersoon opdrachtgever:

Ivo Carlens

Belanghebbende:

Mijnen NV, vertegenwoordigd door Filip Rommens

Opdrachthouder:

Libost – Groep nv Herckenrodesingel 101 3500 Hasselt Tel: 011/26.08.70 Fax: 011/26.08.80 e-mail: [email protected] url : www.libost.be

Auteurs

Jan Verstraeten, Chris Vandormael, Guy Putzeys, Peter Govaerts.

Revisie A

Opmerking Kennisgevingsnota november ’05

B

Interne verbeteringen december ’05

C

Opmerkingen MER-cel van 18/01/2006; januari ’06

Naam

Handtekening

Opgemaakt

D. Balcer

datum 20/04/2006

Geverifieerd

D. Balcer

20/04/2006

Vrijgegeven

A. Peeters

Libost-groep nv. ontwerpen adviesbureau KNG02C-05250-04.doc

04/2006

2/105

K


INHOUDSOPGAVE

INHOUDSOPGAVE .............................................................................................................................. 3 LIJST VAN TABELLEN.......................................................................................................................... 5 LIJST VAN FIGUREN ........................................................................................................................... 6 VOORWOORD................................................................................................................................... 7 1

INLEIDING ................................................................................................................................ 10 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9

BEKNOPTE BESCHRIJVING VAN HET PLAN ............................................................................... 10 RUIMTELIJKE SITUERING VAN HET PLANGEBIED ...................................................................... 10 TOETSING AAN DE MER-PLICHT ............................................................................................ 10 DOELSTELLINGEN VAN DE KENNISGEVING .............................................................................. 14 DOELSTELLINGEN VAN HET PLAN-MER.................................................................................. 14 INITIATIEFNEMER VAN HET PLAN ............................................................................................ 15 OPDRACHTHOUDER .............................................................................................................. 15 TEAM VAN DESKUNDIGEN ...................................................................................................... 15 VERDERE BESLUITVORMINGSPROCES.................................................................................... 16

2

JURIDISCHE EN BELEIDSMATIGE RANDVOORWAARDEN .............................................. 17

3

PROJECTBESCHRIJVING ...................................................................................................... 30 3.1 ADMINISTRATIEVE VOORGESCHIEDENIS EN VERGUNNINGEN .................................................... 30 3.2 ALGEMENE DOELSTELLING EN VERANTWOORDING VAN HET PLAN ............................................ 32 3.3 AFBAKENING VAN HET PLANGEBIED ....................................................................................... 33 3.4 RUIMTELIJKE PRINCIPES VOOR DE ONTWIKKELING VAN HET BEDRIJVENPARK ............................ 34 3.5 CONCRETE ONTWIKKELING VAN HET BEDRIJVENPARK ............................................................. 36 3.5.1 Fasering...................................................................................................................... 36 3.5.2 Thema’s ...................................................................................................................... 38 3.5.2.1 Bedrijvenpark .......................................................................................................... 38 3.5.2.2 Bestaande en toekomstige bebouwing................................................................... 39 3.5.2.3 Mobiliteit .................................................................................................................. 40 3.5.2.4 Landschappelijke inkleding ..................................................................................... 43 3.5.2.5 Duurzaamheidsbenadering..................................................................................... 45 3.5.3 Randvoorwaarden en stedenbouwkundige voorschriften uit het voorontwerp-RUP . 48 3.5.3.1 Bospark - Heidepark ............................................................................................... 48 3.5.3.2 Buffer....................................................................................................................... 49 3.5.3.3 Natuurgebied .......................................................................................................... 50 3.5.3.4 Zone voor openbaar domein - Ontsluitingsstructuur .............................................. 50 3.5.3.5 Zoekzone verbinding zacht verkeer........................................................................ 52 3.5.3.6 Zoekzone verbinding autoverkeer .......................................................................... 52 3.5.3.7 Zone hoofdgebouw ................................................................................................. 52 3.5.3.8 Talud ....................................................................................................................... 53 3.5.4 Geplande ingrepen ..................................................................................................... 53 3.6 BESCHRIJVING VAN DE ALTERNATIEVEN ................................................................................. 53 3.6.1 Doelstellingsalternatieven........................................................................................... 53 3.6.2 Locatie alternatieven .................................................................................................. 55 3.6.3 Uitvoeringsalternatieven ............................................................................................. 55 3.6.4 Alternatieven i.v.m. milieuproblematieken.................................................................. 56

4

AANPAK................................................................................................................................... 57 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5

SELECTIE VAN DE SIGNIFICANTE DISCIPLINES ......................................................................... 57 OPBOUW VAN HET PLAN-MER ............................................................................................ 58 VOORSTEL INHOUDSTAFEL PLAN-MER ................................................................................ 58 GLOBALE ANALYSE ............................................................................................................... 59 METHODOLOGISCHE AANPAK PER DISCIPLINE ........................................................................ 66


04/2006

3/105

K


4.5.1 Geluid (trillingen) ........................................................................................................ 67 4.5.1.1 Afbakening studiegebied......................................................................................... 67 4.5.1.2 Referentiesituatie .................................................................................................... 67 4.5.1.3 Effectbespreking ..................................................................................................... 67 4.5.2 Bodem en water ......................................................................................................... 69 4.5.2.1 Afbakening studiegebied......................................................................................... 69 4.5.2.2 Referentiesituatie .................................................................................................... 70 4.5.2.3 Effectbespreking, milderende maatregelen en beoordelingskader ........................ 72 4.5.3 Lucht ........................................................................................................................... 81 4.5.3.1 Afbakening studiegebied......................................................................................... 81 4.5.3.2 Referentiesituatie .................................................................................................... 81 4.5.3.3 Effecten ................................................................................................................... 81 4.5.3.4 milderende maatregelen ......................................................................................... 81 4.5.4 Fauna en flora ............................................................................................................ 82 4.5.4.1 Afbakening studiegebied......................................................................................... 82 4.5.4.2 Referentiesituatie .................................................................................................... 82 4.5.4.3 Effectbespreking ..................................................................................................... 83 4.5.4.4 Passende beoordeling ............................................................................................ 84 4.5.5 Monumenten, landschappen en archeologie ............................................................. 87 4.5.5.1 Afbakening studiegebied......................................................................................... 87 4.5.5.2 Referentiesituatie .................................................................................................... 87 4.5.5.3 Effectbespreking ..................................................................................................... 88 4.5.6 Mens ........................................................................................................................... 90 4.5.6.1 Verkeer.................................................................................................................... 90 4.5.6.1.1 Afbakening studiegebied.................................................................................... 90 4.5.6.1.2 Referentiesituatie ............................................................................................... 90 4.5.6.1.3 Effectbespreking ................................................................................................ 90 4.5.6.2 Ruimtelijke aspecten............................................................................................... 93 4.5.6.2.1 Afbakening van het studiegebied....................................................................... 93 4.5.6.2.2 Referentiesituatie: huidige toestand .................................................................. 93 4.5.6.2.3 Effectenvoorspelling en -beoordeling ................................................................ 94 4.5.6.2.4 Milderende maatregelen .................................................................................... 95 4.6 INTERDISCIPLINAIRE GEGEVENSOVERDRACHT ........................................................................ 95 5

RELEVANTE INFORMATIE UIT VOORGAANDE STUDIES .................................................. 97

6

REEDS GEKENDE LEEMTEN................................................................................................. 98 6.1

7

BODEM EN GRONDWATER ..................................................................................................... 98

GRENSOVERSCHRIJDENDE EFFECTEN ............................................................................. 98

BIJLAGEN ....................................................................................................................................... 99 VERKLARENDE WOORDENLIJST.............................................................................................. 104 LITERATUUR ................................................................................................................................ 105


04/2006

4/105

K


LIJST VAN TABELLEN TABEL 1: JURIDISCHE EN BELEIDSMATIGE RANDVOORWAARDEN ............................................................ 17 TABEL 2: IDENTIFICATIE VAN SLEUTEL-, OPTIE- EN NIET-RELEVANTE DISCIPLINES VAN HET VOORGENOMEN PLAN ........................................................................................................................................... 57 TABEL 3: GLOBALE ANALYSE ............................................................................................................... 59 TABEL 4: SIGNIFICANTIE VAN DE VERWACHTE EFFECTEN ...................................................................... 65 TABEL 5: MATRIX VOOR DE WAARDENSCHAAL VAN DE EFFECTBEOORDELING ......................................... 66 TABEL 6: BEOORDELINGSCRITERIA VOOR DE DISCIPLINE GELUID ........................................................... 68 TABEL 7: BEOORDELINGSCRITERIA VOOR DE DISCIPLINES BODEM EN W ATER ........................................ 76 TABEL 8: BEOORDELINGSKADER DISCIPLINE FAUNA EN FLORA............................................................... 85 TABEL 9: BEOORDELINGSCRITERIA VOOR DE DISCIPLINE MONUMENTEN, LANDSCHAPPEN EN ARCHEOLOGIE .................................................................................................................................................. 88 TABEL 10: BEOORDELINGSCRITERIA VOOR DE DISCIPLINE MENS - VERKEER ........................................... 92 TABEL 11: INTERDISCIPLINAIRE GEGEVENSOVERDRACHT ...................................................................... 96


04/2006

5/105

K


LIJST VAN FIGUREN FIGUUR 1: GLOBALE SITUERING VAN HET PLANGEBIED OP TOPOGRAFISCHE KAART (1/50.000) ............... 12 FIGUUR 2: AFBAKENING VAN HET PLANGEBIED EN DE NABIJE OMGEVING (DETAILKAART) ......................... 13 FIGUUR 3: UITTREKSEL UIT HET GEWESTPLAN ...................................................................................... 27 FIGUUR 4: UITTREKSEL UIT DE LANDSCHAPSATLAS ............................................................................... 28 FIGUUR 5: VEN EN HABITATRICHTLIJNGEBIEDEN .................................................................................. 29 FIGUUR 6: STRATENPLAN VAN HET BESCHOUWDE GEBIED..................................................................... 42 FIGUUR 7: VOORBEELD VAN TAKENPAKKET BIJ BEDRIJVENTERREINMANAGEMENT ALS MIDDEL VOOR EEN DUURZAAM BEHEER VAN HET BEDRIJVENPARK ............................................................................... 48 FIGUUR 8: OVERZICHT VAN DE BODEMSERIES IN HET PLANGEBIED......................................................... 78 FIGUUR 9: OVERZICHT VAN DE VERGUNDE WATERWINNINGEN ............................................................... 79 FIGUUR 10: HYDROGRAFISCHE SITUERING VAN HET PLANGEBIED .......................................................... 80 FIGUUR 11: BIOLOGISCHE WAARDERINGSKAART (BWK) EN LIGGING VAN DE BEKEN .............................. 86


04/2006

6/105

K


Voorwoord Dit document omvat de kennisgeving voor het milieueffectrapport (plan-MER) ‘Ontwikkeling van een hoogwaardig bedrijvenpark op de voormalige mijnsite van Waterschei’. De mijnsite van Waterschei omvat een inmiddels grotendeels braakliggend industrieel terrein waarbij van de voormalige mijngebouwen het grootste gedeelte in het laatste decennium gesloopt werd. Alleen het hoofdgebouw en één van de schachtbokken blijven nog overeind, samen met nog enkele kleinere centraal gelegen gebouwen. De terreinen die deel uitmaken van deze mijnsite omvatten een oppervlakte van in totaal bijna 100 hectare. Het stadsbestuur van Genk wenst het plangebied in te vullen als een ‘hoogwaardig bedrijvenpark’ waarbij een uitgesproken duurzaamheidsgedachte de kern vormt van de verdere ontwikkeling. Binnen een parkomgeving wordt gezocht naar de integratie van de bestaande landschapskenmerkende elementen samen met bedrijven die een wetenschappelijke en technologische meerwaarde bieden en een overeenkomende uitstraling genieten. De oprichting van dit bedrijvenpark kan hierbij tevens op termijn een afstraling bieden naar de heropleving van de lokale leefomgeving. Op het gewestplan werd het terrein in 2000 ingekleurd als een gebied voor ‘duurzame stedelijke ontwikkeling’. Het plangebied is gelegen in het regionaal - stedelijk gebied Hasselt - Genk, en zal als gebied voor stedelijke ontwikkeling worden aangeduid. Momenteel wordt er gewerkt aan de opmaak van een Gemeentelijk Ruimtelijk UitvoeringsPlan (GRUP) voor de betreffende zone. Dit Ruimtelijk Uitvoeringsplan “Mijnterrein Waterschei”, opgemaakt door Bureau Bongaerts uit Bree, verkeert op dit ogenblik in de fase dat er een definitief voorontwerp opgemaakt en overhandigd is aan de opdrachtgever. De bedoeling hierbij is om via het verloop van het plan-MER, in een meer geëvolueerde fase van het ontwerp hiervan, verdere input te geven aan het ontwerp van het RUP. Op deze wijze kunnen MER en RUP op elkaar afgestemd worden in de eindfase waarmee een planningswinst naar de ontwikkeling voor het terrein kan bekomen worden. Het plan is MER-plichtig omdat het een industrieterreinontwikkeling betreft met een oppervlakte van meer dan 50 ha. Aanvullend aan het GRUP wordt derhalve in functie van het vergunningsdossier hiermee een milieueffectenrapport (Plan - MER) opgesteld. Het doel van het Plan-MER is een studie te maken die op een systematische en objectieve wijze de te verwachten gevolgen voor het milieu van het inrichten van het hoogwaardig bedrijventerrein beschrijft en van de milderende maatregelen die deze effecten kunnen uitsluiten of beperken. Het plan-MER moet aan de opdrachtgever de nodige elementen kunnen leveren om de besluitvorming ter zake voor te bereiden aan de hand van adviezen met een minimale invloed op het milieu. De voorliggende kennisgeving vormt hierbij een eerste stap in de procedure tot het opstellen van een milieueffectenrapport. In de volgende alinea’s wordt de volledige procedure kort geschetst.


04/2006

7/105

K


Procedure m.e.r Kennisgeving en inhoudsafbakening van het voorgenomen plan-MER De Vlaamse regering bepaalt, via het BVR van 10 december 2004 (B.S. 17/02/2005) welke categorieën van projecten onderworpen zijn aan een milieueffectrapportage. De initiatiefnemer van een MER-plichtig plan brengt de Cel MER door middel van een kennisgeving op de hoogte van het voornemen tot opstelling van een MER. Binnen de 20 dagen na ontvangst van de kennisgeving oordeelt de cel-MER over de volledigheid ervan en meldt dit aan de stad Genk. De kennisgeving heeft als doel administraties en het publiek voldoende informatie te verschaffen over het voorgenomen plan en de manier waarop een milieueffectrapport dat plan zal bestuderen, evalueren en beoordelen, zodat zij reeds in een vroege fase extra elementen kunnen aanbrengen die in het MER aanvullend mee in beschouwing worden genomen om de effectenstudie zo volledig mogelijk te maken. De cel Mer zorgt voor de bekendmaking en de ter inzage legging van de kennisgeving binnen een termijn van tien dagen na de volledigverklaring van de kennisgeving. Ze bezorgt een afschrift van de kennisgeving aan administraties, overheidsinstellingen en/of organisaties die een vertegenwoordiger hebben in de SERV of MINA-Raad. De administratie bezorgt de initiatiefnemer een afschrift van de bekendmaking en informeert de initiatiefnemer over de aanvangs- en afsluitingsdatum van de ter inzage legging. De cel Mer maakt binnen een termijn van 10 dagen eveneens een afschrift van de volledig verklaarde kennisgeving over aan het college van burgemeester en schepenen van de gemeenten (Genk, As) en de bestendige deputatie van de provincie (Limburg), waarvoor het plan of programma relevant is. De gemeenten en/of provincie leggen het afschrift ter inzage van het publiek binnen een termijn van tien dagen na ontvangst ervan. Bij de ter inzage legging of bekendmaking wordt duidelijk aangegeven dat eventuele opmerkingen over de inhoudsafbakening van het op te stellen MER binnen een termijn van 30 dagen na de bekendmaking of aanvang van de ter inzage legging al dan niet via de gemeente aan de administratie moeten worden bezorgd. De cel Mer neemt uiterlijk 60 dagen na de volledigverklaring van de kennisgeving een beslissing over: - de inhoud van het plan-MER en de inhoudelijke aanpak van de rapportage, met inbegrip van de methodologie; - de bijzondere richtlijnen voor het opstellen van het MER; - de aanstelling van de opstellers van het plan-MER. De cel-Mer houdt bij haar beslissing rekening met de opmerkingen en commentaren over de inhoudsafbakening van het voorgenomen plan-Mer van de instanties en het publiek. In het bijzonder wordt rekening gehouden met de opmerkingen en commentaren die handelen over te onderzoeken effecten, alternatieven of maatregelen. Ze maakt haar beslissing bekend en deelt deze binnen een termijn van 70 dagen na de volledigverklaring van de kennisgeving mee aan: - de initiatiefnemer (door betekening); - de administraties, overheidsinstellingen en/of organisaties; - andere bevoegde instanties. Libost-groep nv. ontwerpen adviesbureau KNG02C-05250-04.doc

04/2006

8/105

K


Het opstellen van het plan-MER Na de kennisgeving en inhoudsafbakening van het voorgenomen plan-MER stellen erkende MERdeskundigen o.l.v. een erkende MER-coördinator het MER op. Het ontwerp-MER wordt doorgaans op initiatief van de Cel MER in een ontwerptekstbespreking besproken. Het doel van het MER is een zo concreet mogelijk beeld geven van de te verwachten gevolgen voor mens en milieu van een project en haar alternatieven en aangeven hoe negatieve effecten kunnen vermeden, gemilderd, verholpen of gecompenseerd worden. De initiatiefnemer bezorgt het voltooide plan-MER door betekening of tegen ontvangstbewijs aan de cel-MER. De cel-MER keurt het plan-MER goed of af en stelt een verslag op. Het MER wordt hierbij getoetst aan de richtlijnen en vereiste gegevens. De Cel Mer betekent de beslissing aan de stad Genk en de gemeente As, betrokken overheden, MER-coördinator, en administraties, binnen de 60 dagen na ontvangst van het MER. Het goedgekeurde plan-MER, het plan-MER-verslag (opgesteld door de administratie) en eventuele bijzondere richtlijnen liggen vanaf de betekening van de beslissing ter inzage bij de administratie. De Vlaamse regering kan nadere regels vaststellen voor het gebruik van het planMER bij de verdere besluitvorming. Een schematische voorstelling van de procedure van de kennisgeving voor een plan-MER is weergegeven in bijlage I (bron : Cel MER; www.mervlaanderen.be).


04/2006

9/105

K


1 Inleiding 1.1 BEKNOPTE BESCHRIJVING VAN HET PLAN Het plangebied omvat het voormalige mijnterrein in Waterschei - Genk dat men wenst in te richten als een hoogwaardig bedrijvenpark met een bijzondere oog voor het duurzame karakter van de toe te passen en de bestaande middelen die voorhanden zijn. De hoogwaardigheid van het bedrijvenpark moet tot uiting komen in sociale, economische, ruimtelijke en dus vooral de duurzame elementen. Door toepassing van een parkconcept en ondersteuning met diverse faciliteiten en voorzieningen beoogt men hier een aangename werklocatie te creëren. De hoogwaardigheid wordt tevens vorm gegeven door de infrastructuur, de inrichting van de open ruimte, de aanwezigheid van beplantingen en niet bebouwde ruimte en het geïntegreerd en duurzaam beheer. De nog aanwezige mijngebouwen (hoofdgebouw, enkele nevengebouwen, schachtbok) zijn beschermd en dienen gevrijwaard te worden binnen dit geheel. De twee terrils op de achtergrond, de mijngebouwen, dienen als onderlegger van het nieuwe landschapspark te fungeren. Het landschapspark dient eveneens toegankelijk te worden vanaf de mijncité ten westen van het terrein. 1.2 RUIMTELIJKE SITUERING VAN HET PLANGEBIED In de figuren 1 en 2 is de mijnsite van Waterschei weergegeven op topografische kaart. Het mijnterrein van Waterschei is gelegen in de stad Genk en vormt een excentrisch gelegen gebied binnen deze gemeente. Het plangebied wordt begrensd door de mijncité van Waterschei (westen), de André Dumontlaan (zuidwesten), het natuurverbindingsgebied langs de Stiemerbeek (oosten) en het kolenspoor met de daarachtergelegen natuurgebieden Klaverberg en Bosbeek, gelegen te As (noorden). De totale ontwikkeling van het plangebied omvat een oppervlakte van ca. 93 ha. 1.3 TOETSING AAN DE MER-PLICHT In hoofdstuk II, Afdeling I van het mer/vr-decreet van 18 december 2002 wordt vermeld dat de Vlaamse regering op basis van criteria de plannen en programma’s aanwijst die worden onderworpen aan de MER-plicht. Deze richtlijn legt voor de plannen en programma’s voor een aantal sectoren (o.a. industrie, ruimtelijke ordening) het verband met de projecten van bijlage I en II voor de projectmilieueffectrapportage in zoverre deze het kader vormen voor vergunningen. Aangezien met dit decreet het toepassingsgebied nog niet concreet is afgebakend, wordt op de EU-richtlijn inzake het plan-MER (2001/42/EG) gesteund. In het BS van 17/02/2005 aangaande het besluit van de Vlaamse regering houdende vaststelling van de categorieën van projecten onderworpen aan milieueffectrapportage, wordt onder bijlage II, punt 10a, vermeld dat industieterreinontwikkelingen met een oppervlakte van 50 ha of meer MERplichtig zijn. . Het criterium van 100 ha, uit het besluit van 1989, wordt indicatief als maat gebruikt Libost-groep nv. ontwerpen adviesbureau KNG02C-05250-04.doc

04/2006

10/105

K


om de (groot)schaligheid van het bedrijventerrein aan te duiden, Een ontheffing van de MER-plicht wordt echter niet wenselijk geacht omdat de verwachtingen zijn dat een project van 93 hectare wel degelijk significante gevolgen heeft op het milieu en de leefomgeving. Er wordt dan ook een planMER voor het gebied opgesteld. Een plan-MER is het instrument dat de brug slaat tussen ecologie en ruimtelijke ordening.


04/2006

11/105

K


Figuur 1: Globale situering van het plangebied op topografische kaart (1/50.000)


04/2006

12/105

K


Figuur 2: Afbakening van het plangebied en de nabije omgeving (detailkaart)


04/2006

13/105

K


1.4 DOELSTELLINGEN VAN DE KENNISGEVING De kennisgeving is een document dat wettelijk en voorafgaand aan het MER dient opgesteld en dat onderworpen is aan een ter inzage legging. Het doel van de kennisgeving is tweeledig: 1. Concrete, zinvolle reacties uitlokken bij de administraties en de burger, 2. Het vastleggen van richtlijnen voor het opstellen van het MER. Deze kennisgeving omvat een beknopte beschrijving van de huidige toestand en een effectevaluatie van de relevante MER disciplines. De methoden die zullen worden toegepast voor de uitgebreide bespreking van de effecten in het latere plan-MER worden in dit document reeds toegelicht. Tijdens de terinzagelegging krijgen belanghebbende administraties en omwonenden de gelegenheid om in een vroeg stadium extra elementen aan te dragen die in het MER aanvullend in beschouwing zullen worden genomen. Dit deelproces moet leiden tot een zo volledig mogelijke studie van de milieueffecten en de te nemen maatregelen. 1.5 DOELSTELLINGEN VAN HET PLAN-MER Het plan-MER geeft een overzicht van de effecten die ten gevolge van het plan of programma kunnen optreden. Eveneens wordt nagegaan welke maatregelen kunnen leiden tot een reductie of compensatie van deze effecten. Binnen het plan-MER kunnen op deze manier randvoorwaarden worden gecreëerd voor de verdere ontwikkelingen van het plan of programma. Het plan-MER levert de opdrachtgever de nodige elementen voor de verdere besluitvorming van het plan met een minimale invloed op het milieu en de leefomgeving. Volgende ingrepen zullen o.a. bestudeerd worden (niet limitatieve opsomming):

aanleg van het bedrijvenpark (infrastructuur en groenvoorziening in relatie tot de actuele bodemgesteldheid)

oprichten van de bedrijfsgebouwen

landschappelijke inkleding van het plan

vrijwaring van de vallei van de Stiemerbeek en de bufferzone langs de spoorweg

het inschakelen van duurzame toepassingen bij de ontwikkeling van het bedrijvenpark

Hierbij zullen de nodige maatregelen voorgesteld worden die de effecten op het milieu en de leefomgeving kunnen vermijden of beperken. Daar waar effecten niet vermeden kunnen worden, zullen milderende en/of compenserende maatregelen besproken worden. Deze kennisgeving omvat een beknopte beschrijving van de huidige toestand en een effectevaluatie van de relevante MER disciplines. De methoden die zullen worden toegepast voor de uitgebreide bespreking van de effecten in het latere plan-MER worden in dit document reeds toegelicht. Tijdens de terinzagelegging krijgen belanghebbende administraties en omwonenden de gelegenheid om in een vroeg stadium extra elementen aan te dragen die in het MER aanvullend in beschouwing zullen worden genomen. Dit deelproces moet leiden tot een zo volledig mogelijke studie van de milieueffecten en de te nemen maatregelen. Libost-groep nv. ontwerpen adviesbureau KNG02C-05250-04.doc

04/2006

14/105

K


1.6 INITIATIEFNEMER VAN HET PLAN Stadsbestuur Genk De Heer Jef Gabriëls, burgemeester Dieplaan 2 3600 GENK Tel.: 089/653600 Interne deskundigen

Ivo Carlens (stad Genk)

Philippe Rommens (LRM)

1.7 OPDRACHTHOUDER Libost-groep NV Herckenrodesingel 101 3500

HASSELT

De heer Daniël Balcer, Projectbeheerder, Afdelingshoofd Milieu tel.

011/26.08.77

fax:

011/26.08.80

e-mail: [email protected] 1.8 TEAM VAN DESKUNDIGEN Volgend team van deskundigen zal instaan voor de uitwerking van het MER: Jan Verstraeten, (Lu&Na) erkend deskundige Fauna & Flora, Monumenten & Landschappen, Lucht belast met : - de coördinatie van het MER met in het bijzonder de interrelaties tussen de disciplines , - de algemene hoofdstukken (randvoorwaarden, globale analyse, synthese effecten, …) - de disciplines Fauna en Flora, Monumenten en Landschappen en Lucht Guy Putzeys, (DBA-plan) erkend deskundige Geluid en Trillingen, belast met : - de discipline Geluid en trillingen Chris Vandormael, (Lisec) erkend deskundige Water en Bodem, belast met : - de disciplines Grond- en oppervlaktewater - de discipline Bodem, Peter Govaerts, (Libost groep) erkend deskundige Verkeer en Mens, belast met: - de discipline Verkeer - de discipline Mens.


04/2006

15/105

K


Aan deze deskundigen worden de volgende medewerkers toegevoegd voor de respectievelijke disciplines: Rob Smeets (Libost-Groep): - de disciplines Mens en Mobiliteit. Louis Steenwegen (Libost-Groep): - aspecten duurzaamheid. Lode Hubrechts (Lisec): - discipline Bodem en Water. 1.9 VERDERE BESLUITVORMINGSPROCES Het college van burgemeester en schepenen van Genk hebben aan de tijdelijke vereniging Bongaerts bvba – Stramien cbva opdracht tot uitvoering van een Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (GRUP) gegeven. Het voorontwerp van dit GRUP is al beschikbaar en vormde de basis voor de beschrijving van het voorgenomen plan (hoofdstuk 3) in voorliggende kennisgevingnota van het plan-MER. Het plan beschreven in het voorontwerp GRUP wordt in deze fase van onderzoek aan milieueffecten getoetst. De opmaak van het plan-MER zal geïntegreerd verlopen met de finalisatie van het voorontwerp-RUP. De bevindingen van het plan-MER. worden verwerkt in het voorontwerp GRUP. Het aangepaste voorontwerp woordt beoordeeld door de Planologisch ambtenaar (Vlaams gewest), de Bestendige deputatie (provincie) en verschillende adviserende instellingen en administraties. Tijdens een plenaire vergadering worden de opmerkingen over het voorontwerp bekendgemaakt. Het ontwerp van het gemeentelijk RUP wordt door de gemeenteraad voorlopig vastgesteld en verzonden naar de Bestendige Deputatie en de Vlaamse regering. Het college van burgemeester en schepenen organiseert een openbaar onderzoek en legt het voorlopig vastgestelde ontwerp gedurende 60 dagen in het gemeentehuis ter inzage. De opmerkingen over het ontwerp worden overgemaakt aan de Gemeentelijke Commissie Ruimtelijke Ordening (GECORO). Binnen de 180 dagen na het einde van het openbaar onderzoek stelt de gemeenteraad het definitief gemeentelijk RUP vast. Het gemeentebestuur bezorgt de definitieve vaststelling van het RUP aan de Bestendige deputatie die het al dan niet goedkeurt. De uiteindelijke goedkeuring door de Bestendige Deputatie wordt in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd. Het gemeentelijk RUP treedt 14 dagen na deze publicatie in werking. De planologische ambtenaar kan eventueel nog beroep aantekenen bij de Vlaamse regering als het GRUP een onverenigbaarheid vertoond met het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen.

Voor de gewenste ontwikkeling van het hoogwaardig bedrijvenpark zullen een aantal projecten gerealiseerd worden. Deze projecten kunnen eventueel ook nog individueel MER-plichtig zijn. Alvorens een vergunning aan te vragen, dient dan ook in deze gevallen een project-MER te worden opgesteld.


04/2006

16/105

K


Kennisgevingsnota

2 Juridische en beleidsmatige randvoorwaarden Tabel 1: Juridische en beleidsmatige randvoorwaarden

Randvoorwaarde

Toelichting

Rele-

Verwijzing (**)

vantie (*) RUIMTELIJKE ORDENING

Decreet ruimtelijke or-

Het decreet geeft een overzicht van de activiteiten waarvoor een

dening

stedenbouwkundige vergunning nodig is. Voor de werkzaamheden in de

J

Tot op heden zijn er nog geen vergunningen verleend

verschillende fasen zal een stedenbouwkundige vergunning nodig zijn voor onder andere: reliëfwijziging, aanleg infrastructuur, wegenaanleg, aanleg parkeerplaatsen, (*): J: Juridisch relevante randvoorwaarde B: Beleidsmatige randvoorwaarde X: Niet relevant (**): In het MER zullen ontwikkelingsscenario’s worden beschreven die

voor een belangrijk deel steunen op de beleidsmatige doelstellingen, die geen juridische draagkracht hebben maar

wel aangeven in welke richting men wenst te evolueren.


04/2006

17/105


Gewestplan en andere

Gewestplan

stedenbouwkundige

Het gewestplan geeft een visie over het gewenste of toegestane

plannen (BPA, APA,…)

grondgebruik in het Vlaamse Gewest. Het gewestplan ter hoogte van het

J

plangebied, werd in herziening gesteld en goedgekeurd op 4 oktober 2000. De mijnsite van Waterschei werd op het nieuw gewestplan aangeduid als gebied voor ‘duurzame stedelijke ontwikkeling’. Voor het gebied boven de spoorlijn (terrils) werden drie bestemmingen ingekleurd: een zone natuurgebied, een zone voor recreatie en een bijkomende reservezone voor recreatie. Het gebied ten oosten van het plangebied is ingekleurd als natuurgebied (vallei van de Stiemerbeek). Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (GRUP) Voor het gebied dat op het gewestplan is ingekleurd als gebied voor ‘duurzame stedelijke ontwikkeling’ wordt een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan opgesteld. Voor de voorlopige vaststelling van het GRUP wordt gewacht op de resultaten van het PLAN-MER. Bijzonder Plan van Aanleg Ten noordwesten van het terrein zijn de volgende BPA’s van toepassing: BPA Nieuw Texas: Dossiernummer D7041077, van 07/02/1991 BPA Opglabbekerzavel: Dossiernummer D7041089, van 16/08/2000


Kennisgevingsnota

04/2006

18/105

Zie figuur 3


Geluidsimissies

Kennisgevingsnota

J

In de discipline geluid worden de

In bijlage 2.2.1. worden de milieukwaliteitsnormen weergegeven die geldig

referentiesituatie geluidsniveaus ge-

zijn in gebieden volgens de ligging van het gewestplan

toetst aan de milieukwaliteitsnormen. Nieuwe inrichtingen moeten voldoen aan de grenswaarden conform de bepalingen in VLAREM II. Hierbij wordt rekening gehouden met de bestemming op het gewestplan.

Ruimtelijke

Ruimtelijke structuurplannen vormen de basis voor de realisatie van de

structuurplannen (RSP)

gewenste ruimtelijke structuur. Momenteel is deze gewenste ruimtelijke structuur nog vastgelegd in de gewestplannen. Op termijn zal het gewestplan vervangen worden door ruimtelijke uitvoeringsplannen. Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV)

B

In het RSV behoort Genk tot het regionaalstedelijk gebied Hasselt-Genk. Dit gebied is het economisch en stedelijk centrum van Limburg. Een tweede economisch-structurele drager op Vlaams niveau is het economisch netwerk van het Albertkanaal. In Genk is het Albertkanaal een belangrijk economisch en ruimtelijk structurerend gegeven. De afbakening van het regionaal gebied Hasselt-Genk behoort tot de bevoegdheid van het Vlaamse Gewest. De perimeter is op dit ogenblik nog niet bekend, doch het is vrijwel zeker dat het mijnterrein van Waterschei wordt opgenomen als gebied voor stedelijke ontwikkeling Ruimtelijk Structuurplan Provincie Limburg (RSPL)

B

Aangezien de exacte perimeter van het regionaal stedelijk gebied nog niet bekend is, spreekt het RSPL zich slechts hypothetisch uit over het stedelijk gebied. Over de mijnsite van Waterschei wordt er zelfs helemaal niets gezegd. Uiteraard is voor het provinciebestuur het regionaalstedelijk gebied Hasselt-Genk eveneens het centrum van de provincie Limburg. Libost-groep nv. ontwerpen adviesbureau KNG02C-05250-04.doc

04/2006

19/105


Ruimtelijk Structuurplan Genk (RSG)

Kennisgevingsnota

B

Het stadsbestuur Genk wenst de mijnsite van Waterschei te ontwikkelen als een hoogwaardig bedrijventerrein, dat aansluit op de bestaande omgeving en inspeelt op eigenheid ervan. Als suggestie voor de ontsluiting van dit bedrijventerrein wordt geopteerd voor een nieuwe ontsluitingsweg parallel aan het Kolenspoor. Deze weg zal aansluiten op de N76 door middel van een nieuw aan te leggen verkeersknoop. Landinrichting

De mijnsite van Waterschei maakt geen deel uit van een

X

/

landinrichtingsproject Ruilverkaveling

Het plangebied maakt geen deel uit van een ruilverkavelingsproject

X

/

Decreet betreffende de

Monumenten, landschappen, stadsen dorpsgezichten kunnen wettelijk

J

Discipline Monumenten &

landschapszorg &

beschermd worden. Op de mijnsite van Waterschei zijn het hoofdgebouw, de

decreet tot bescherming

bijgebouwen en de schachtbok beschermde monumenten.

landschappen en Archeologie

van monumenten, stadsen dorpsgezichten Decreet op het

Regelt de bescherming, het behoud en de instandhouding, het herstel en het

archeologisch

beheer van het archeologisch patrimonium en organiseert en reglementeert

patrimonium

de archeologische opgravingen

Europese Conventie van

De vertaling naar Vlaamse regelgeving is nog niet gebeurd. De Vlaamse

Malta (La Valette, 1992)

Overheid streeft ernaar om te handelen volgens de geest van deze Europese

J

Discipline Monumenten, Landschappen en Archeologie

J

Discipline Monumenten, Landschappen en Archeologie

Conventie. Er wordt in de eerste plaats gestreefd naar het behoud van de situs in situ, wat een inschakeling van archeologie in de vroegste fasen van de ruimtelijke planning vereist. Landschapsatlas

In de landschapsatlas worden gebieden met een hoge waarde aan gaafheid

Discipline Monumenten, land-

(ankerplaatsen) en gebieden met een grote concentratie aan relicten

schappen en Archeologie

(relictzones) afgebakend. Deze zones genieten geen wettelijke bescherming.

Figuur 4

Op termijn worden wel beheersplannen opgesteld. De landschapsatlas geeft Libost-groep nv. ontwerpen adviesbureau KNG02C-05250-04.doc

B

04/2006

20/105


Kennisgevingsnota

eveneens een overzicht van de lijn- en puntrelicten. Regionaal Landschap

Genk behoort tot het Regionaal Landschap ‘Kempen en Maasland’ dat werkt

B

Aangezien over dit dossier voorlopig

aan een versterking van de kwaliteit van de natuur, de promotie en de

geen concensus bestaat, wordt het in

uitstraling van het gebied. Zo wordt bijvoorbeeld gewerkt aan de uitbouw van

het plan-MER niet behandeld

een fietsnetwerk en een wandelnetwerk in aantrekkelijke landschappen. Het gebied ‘Schansbroek’ is gelegen tussen de bovenlopen van de Bosbeek en de Stiemerbeek en wordt in het structuurplan aangeduid als een groene as in het stedelijke gebied. In samenwerking met het Regionaal Landschap Kempen en Maasland en de VLM wordt voor dit gebied een dossier over een eventuele fietsroute en natuurontwikkelingsplan samengesteld. Conventie van Malta en

De conventie regelt de archeologische monumentenzorg op Europees

het Decreet houdende

niveau. Het decreet behandelt de bescherming, het behoud, de

bescherming van het

instandhouding, het herstel en het beheer van het Vlaamse archeologische

archeologisch

patrimonium.

B

Discipline Monumenten,landschappen en Archeologie

patrimonium NATUURBEHOUD

Habitatrichtlijn

Europese Vogelrichtlijn

De habitatrichtlijn beoogt de instandhouding van de biologische diversiteit in

Figuur 5

de EG. Hiervoor werden speciale beschermingszones afgebakend. De

Omdat het habitatrichtlijngebied op

mijnsite van Waterschei is niet gelegen in een habitatrichtijngebied. De

korte afstand van het plangebied is

meest nabijgelegen habitatrichlijngebieden zijn de vallei van de Bosbeek en

gelegen, wordt in het Plan-MER een

de Klaverberg, beiden gelegen op grondgebied AS.

passende beoordeling opgenomen.

De vogelrichtlijn beoogt de instandhouding van alle natuurlijke in het wild levende vogelsoorten en hun leefgebieden op het grondgebied van de EG. Hiervoor werden speciale beschermingszones afgebakend. De mijnsite van Waterschei is niet binnen een vogelrichtlijngebied gelegen, evenmin bevindt het zich op korte afstand van een vogelrichtlijngebied.


J

04/2006

21/105

X


Kennisgevingsnota

Decreet betreffende het

Belangrijke elementen in het decreet natuurbehoud zijn het standstill-principe

J

In de discipline ‘Fauna & Flora’ wordt

natuurbehoud

en de zorgplicht. Deze elementen worden in het MER onderzocht. Mocht

nagegaan welke effecten op de

blijken dat ten gevolge de uitvoering van het plan natuurelementen vernietigd

natuurwaarden te verwachten zijn.

of beschadigd worden, dan moeten maatregelen getroffen worden om deze vernietiging of beschadiging te voorkomen, te beperken of te herstellen. Vlaams Ecologisch

In uitvoering van het natuurdecreet wordt een Vlaams Ecologisch Netwerk

N

Figuur 5

Netwerk

(VEN) afgebakend, bestaande uit Grote Eenheden Natuur (GEN) en Grote

In een passende beoordeling worden

Eenheden Natuur in Ontwikkeling (GENO). In de VEN-gebieden zijn

de effecten van het plan op de nabij

natuurbehoud en natuurontwikkeling prioritair en moeten minstens de

gelegen GEN-gebieden beoordeeld

bestaande natuurkwaliteiten bewaard blijven. In een VEN-gebied zijn een aantal verbodsbepalingen van toepassing. De mijnsite van Waterschei is niet in VEN-gebied gelegen. De vallei van de Bosbeek en de Klaverberg zijn twee GEN-gebieden op korte afstand van het plangebied. Vegetatiebesluit

Wijzigingen aan de vegetatie zijn in een aantal gevallen verboden,

J

In de discipline ‘Fauna & Flora’ wordt

vergunningsplichtig of meldingsplichtig. Deze bepalingen zijn algemeen van

nagegaan welke vegetatie verdwijnen

toepassing.

en welke vegetaties eventueel worden gecreëerd.

Vlaamse en erkende

De Vlaamse regering kan terreinen die belangrijk zijn voor het behoud of

natuur- en bosreservaten

ontwikkeling van het natuurlijk milieu aanwijzen en erkennen.

X

/

J

De eventuele aanwezigheid van

De site van Waterschei is niet in een natuurreservaat noch binnen de uitbreidingsperimeter van een erkend natuurreservaat gelegen. Beschermde planten en

Een aantal planten en dieren zijn op nationaal niveau beschermd. Het is

dieren

verboden om bepaalde soorten te bejagen, te vangen of hun woon- en

beschermde soorten wordt besproken

schuilplaatsen te beschadigen of met opzet te verstoren. Deze bepalingen

in de discipline Fauna en flora.

zijn algemeen van toepassing.


04/2006

22/105


Bosdecreet

Het bosdecreet regelt het behoud, de bescherming, de aanleg en het beheer

Kennisgevingsnota

J

van bossen alsook de kappingen, vergunningsvoorwaarden en eventuele

In de discipline Fauna en Flora worden de eventuele effecten besproken

compensaties. Voor het mijnterrein van Waterschei en omgeving werd een beperkt bosbeheersplan opgesteld. Natuurinrichting

Het gebied ‘Schansbroek’ is gelegen tussen de bovenlopen van de Bosbeek

B

Aangezien over dit dossier voorlopig

en de Stiemerbeek en wordt in het structuurplan aangeduid als een groene

geen concensus bestaat, wordt het in

as in het stedelijke gebied. In samenwerking met het Regionaal Landschap

het plan-MER niet behandeld

Kempen en Maasland en de VLM wordt voor dit gebied een dossier over een eventuele fietsroute en natuurontwikkelingsplan samengesteld. MILIEUHYGIENE – ALGEMEEN

Vlaams Reglement

Het Vlarem I geeft een overzicht van de activiteiten en inrichtingen waarvoor

J

In de verschillende disciplines zal een

Milieuvergunningen

een milieuvergunning noodzakelijk is. In het Vlarem II wordt aangegeven aan

toetsing aan de geldende voorwaarden

(VLAREM)

welke voorwaarden moet voldaan worden. Voor het plangebied zijn de

worden opgenomen.

voorwaarden voor geluidsverstoring en waterverontreiniging belangrijk. Vlaams Reglement

Vlarea regelt de wijze van inzameling van afval en de manier van

inzake afvalvoorkoming

verwijderen van het afval

J

De afvalproblematiek wordt bij het thema duurzaamheid behandeld.

en –beheer (VLAREA) MILIEUHYGIENE – GELUID

Ontwerp KB 1991 tot

In deze ontwerptekst zijn richtwaarden en grenswaarden weergegeven om

vaststelling van grens-

het specifiek geluid van verkeer te beperken en die, met inachtneming van

waarden voor lawaai

het type zone, aan de bevolking een voldoeninggevend akoestisch leefmilieu

binnenshuis en buitens-

bieden.

huis


04/2006

23/105

J

Zie discipline geluid


Kennisgevingsnota

MILIEUHYGIENE - BODEM EN GRONDWATER

Decreet integraal

Het decreet integraal waterbeheer beoogt een goede kwantitatieve en

J

Binnen de disciplines ‘Grond- en

waterbeheer

kwalitatieve toestand van het gronden oppervlaktewater te bereiken. De

Oppervlaktewater’ wordt het plan aan

bepalingen zijn algemeen van toepassing.

de algemene bepalingen van het

Het decreet voorziet de ‘watertoets’ als instrument voor de realisatie van de

integrale waterbeheer getoetst

vooropgestelde doelstellingen

(Watertoets).

Functietoekenning

Het immissiebesluit legt de kwaliteitsdoelstellingen voor alle

oppervlaktewaterkwaliteit

oppervlaktewateren van het openbaar hydrografisch net vast. In Vlarem II

oppervlaktewaterkwaliteit in de

zijn de kwaliteitsnormen vastgelegd die met deze doelstelling overeenkomen.

referentiesituatie en toetsingskader

J

Normeringskader voor bespreking

effectbeoordeling discipline Binnen het plangebied zijn geen waterlopen gelegen. Op de grens van het

oppervlaktewater

gebied is de Stiemerbeek gelegen. Ten noorden van het plangebied is het brongebied van de Bosbeek gelegen

.

De realisatie van het plan houdt een uitbreiding van de verharde oppervlakte in. Hierbij dient er rekening gehouden te worden met de lozings- en bufferingsvoorwaarden. Grondwaterdecreet

Dit decreet regelt de bescherming van het grondwater tegen verontreiniging evenals de winning van grondwater. De procedure voor het aanvragen van een vergunning voor de onttrekking van of de infiltratie naar het grondwater is opgenomen in Vlarem. De mijnsite is gelegen vlakbij een belangrijke drinkwaterwinning, nl. deze van de VMW te As. In het kader van de realisatie van het plan is de aanvraag tot het bekomen van vergunningen van bijkomende grondwaterwinningen zeer waarschijnlijk. Afstromend regenwater evenals gezuiverd afvalwater zullen zoveel als mogelijk lokaal infiltreren..


04/2006

24/105

J

Toetsingskader effecten gronden oppervlaktewater


Decreet betreffende de bodemsanering

In het decreet zijn normen opgenomen voor de beoordeling van

Kennisgevingsnota

J

Normeringskader voor bespreking

bodemverontreiniging en voor het vaststellen van saneringsdoelstellingen. In

referentiesituatie discipline bodem- en

het uitvoeringsbesluit op het bodemsanerings-decreet (Vlarebo) is

grondwater en toetsingskader voor

grondverzet (hergebruik van gronden) uitgewerkt. Afhankelijk van de

effectbeoordeling binnen discipline

bestemming worden voorwaarden bepaald waaraan de bodems moeten

Bodem en Grondwater

voldoen alvorens hergebruik is toegestaan. De bepalingen zijn van toepassing op de aan- en afvoer van gronden. Voor het mijnterrein in Waterschei werd in het verleden reeds een bodemsanering uitgevoerd; in het kader van voorliggend plan en het grondverzet dat met de realisatie hiervan eventueel gepaard gaat, is de verplaatsing van mijnsteen belangrijk. Realisatie van het plan kan aanleiding geven tot nieuwe bodem- en grondwatervervuiling. Bij overdracht van gronden dient een bodemattest afgeleverd te worden. Krachtlijnen geïntegreerd

Code van goede praktijk voor de herwaardering van grachtenstelsels, voor

rioleringsbeleid in

hemelwaterputten en infiltratievoorzieningen. Het plan en de concrete

J

Binnen de discipline Bodem & Water wordt het plan en de concrete invulling

Vlaanderen

invulling ervan dienen te worden getoetst aan deze code van goede praktijk.

ervan getoetst aan deze code van goede praktijk

MOBILITEIT

Mobiliteitsplan Genk

In het mobiliteitsplan van Genk wordt het mijnterrein van Waterschei een strategisch project benoemd. Men heeft ervoor geopteerd om het terrein te ontwikkelen in functie van een B-locatie, dit wil zeggen dat een goede openbaar vervoersontsluiting evenwaardig is aan een autogerichte ontsluiting. Ook de wegencategorisering komt in het mobiliteitsplan aan bod. Als hoofdweg wordt de E314/A2 vermeld, met op het grondgebied van Genk 2 open afritten nl. nr. 31 en 32, resp. Genk-Centrum en Genk-Oost. De N76 Westerring, N75 Europalaan vanaf N750 Oosterring richting Maasland, de


04/2006

25/105

J

Discipline mobiliteit


Kennisgevingsnota

N750 Oosterring tussen N702 en N75 en de N702 H. Fordlaan zijn primaire wegen type II. De A.Dumontlaan – Duinenlaan zijn gebiedsontsluitingswegen (lokale weg type II), evenals de Weg naar As – Maaseikerbaan. De Onderwijslaan en de Stalenstraat zijn wijkontsluitingswegen (ook lokale weg type II). MILIEUBELEID - EN NATUURONTWIKKELINGSPLAN

Gemeentelijke

In een GNOP worden actiepunten opgenomen voor natuurontwikkeling in

Van belang in functie van een te

Natuurontwikkelingsplan-

een gemeente

hanteren toetsings en

nen (GNOP)

doelstellingenkader

Milieubeleidsplannen

In de milieubeleidsplannen (gewestelijk, provinciaal en gemeentelijk) worden

(MBP)

voor verscheidene thema’s doelstellingen geformuleerd evenals maatregelen

hanteren toetsings- en

die de realisatie van deze doelstellingen mogelijk moeten maken

doelstellingenkader


04/2006

26/105

B

Van belang in functie van een te


Figuur 3: Uittreksel uit het gewestplan


04/2006

27/105

K


Figuur 4: Uittreksel uit de landschapsatlas


04/2006

28/105

K


Figuur 5: VEN en habitatrichtlijngebieden


04/2006

29/105

K


3 Projectbeschrijving 3.1 ADMINISTRATIEVE VOORGESCHIEDENIS EN VERGUNNINGEN De recente geschiedenis van het plangebied begint met de eerste activiteiten van steenkoolindustrie in 1910; dit is het jaar waarin een aanvang genomen werd met de inrichting van het terrein en de voorbereidende werkzaamheden, nadat enkele jaren eerder door Prof. André Dumont de aanwezigheid van exploiteerbare kolenlagen in dit gebied aangetoond werd. Tussen 1912 en 1922 werden de mijnschachten gedolven, waarna de eigenlijke steenkoolproductie startte in 1924 die vervolgens duurde tot in 1987. In 1988 kwam er na de sluiting van de Limburgse mijnen het ERC-plan. Dit was een idee van de toenmalige reconversiemanager Thyl Gheyselinck waarbij er geld in Limburg gehouden diende te worden door middel van een project. ERC is de afkorting van Educatief-Recreatief-Cultureel. Dit project situeerde zich op de mijnterreinen van Waterschei. Deze site werd toen gekozen omwille van de zogenaamde vlotte bereikbaarheid vlakbij de E314, de biologische waarde van de omgeving en het potentieel op de arbeidsmarkt. Jaarlijks zou dit in Europa unieke project 50 miljoen bezoekers aantrekken, binnen een straal van 240 km. Het was bedoeld als poort tot de Europese gemeenschap. Centraal zou er een "center" zijn: een cultureel en opvoedkundig gedeelte, een "park" : een themapark met mythen en sagen en een "village" met winkels, restaurants en bungalows. In 1989 organiseerde men hiervoor een architectuurwedstrijd met als deelnemers Ungers, Safrati, EGM, groep Planning, Kuiper Compagnons en Atelier d’Architecture du Sart Tilman. De laatste groep onder leiding van Claude Strebelle werd gekozen. Kritiek op dit project: de mijn was altijd een werkverschaffer en een knooppunt van sociale activiteiten geweest. De mijngebouwen drukken zich uit als landmark ten opzichte van de omringende tuinwijken. Het ERC-project gedraagt zich nu als een vreemd lichaam dat toevallig op deze plaats geënt wordt. Er is geen relatie met de omliggende omgeving, maar enkel een zich richten naar Europa. ERC is geen reconversie-project, maar een initiatief met een aantal autonome redenen van bestaan. Economisch gezien wel interessant, maar men mistte hierbij toch een aantal andere kansen. Na ERC kwam er een afgeslankte versie die TPGW noemde : Toeristisch Project Genk-Waterschei met een shoppinggedeelte, sportinfrastructuur, een meubelboulevard en 800 bungalows. De oppervlakte hiervoor werd begroot op 535 ha, men zou ook bestaande natuurgebieden aansnijden. Hiervoor was er een gewestplanwijziging nodig, alsook de aanleg van toevoerwegen. De bezwaarschriften bleven echter niet uit. TPGW krijgt een nieuwe naam, namelijk Fenix. Het Fenix-project strekt zich uit over een gedeelte van As, Genk en Opglabbeek. Als amalgaam van functies voorzag men : festive retail (shopping) en cultuur, een kunstcentrum, een oosterse markt, een bungalowpark, waterrecreatie, een natuurcentrum, sportinfrastructuur en een natuurontwikkelingsgebied. Fenix moest geopend worden in 1997 en zou bereikbaar zijn via de snelweg E314. Binnen een rijafstand van anderhalf uur wonen 20 miljoen mensen. Internationaal gezien is de centrale ligging in de Euregio (België, Nederland, Duitsland) zeer gunstig. Met een bevolkingspotentieel van 1,4 Libost-groep nv. ontwerpen adviesbureau KNG02C-05250-04.doc

04/2006

30/105

K


miljoen inwoners op een half uur rij-afstand is een hoge graad van herhalingsbezoeken gewaarborgd. Festive Retail zou een groot aantal nieuwe jobs creëren, wat heel belangrijk is voor een provincie met hoge werkloosheid. Oorspronkelijk wilde men een oppervlakte van 1.800 ha herbestemmen, nadien werd dit verminderd tot 420 ha, zodat er meer natuurgebied ongerept zou blijven. Fenix zou aansluiten op het openbaar vervoersnet en een eigen bus- en treinstation krijgen. Ook zouden andere activiteiten zoals toeristische stoomtreinen en het vliegveld van Zwartberg aansluiten. Maar er was ook veel tegenwind voor het project. Het toenmalige NCMV zag grote negatieve gevolgen voor de middenstand van Hasselt en Genk. Fenix hield een volksraadpleging, zonder succes voor de promotoren of met succes voor de bevolking. De plannen zijn weggeborgen, de mijngebouwen in Waterschei waar Fenix zijn kantoren had, staan opnieuw leeg. In 2001 gaf de Limburgse Reconversie Maatschappij (LRM) een opdracht aan projectontwikkelaar Jones-Lang-Lasalle, voor de uitvoering van een marktonderzoek naar de potenties voor de ontwikkeling van een hoogwaardig bedrijvenpark op de mijnsite van Waterschei. Het accent lag op de ontwikkeling van kantoren, back-offices en andere vormen van kantoorachtigen, met een hoog aantal nieuwe tewerkstellingsplaatsen. In dezelfde periode gaf de stad Genk aan de tijdelijke vereniging Bureau Bongaerts bvba Stramien cvba, opdracht voor de opmaak van een Bijzonder Plan van Aanleg voor het voormalige mijnterrein in Waterschei. In onderling overleg met alle partners werden beide studies parallel opgestart en uitgevoerd, met een regelmatige uitwisseling van gegevens en inzichten. Dit leidde tot een eerste voorontwerp van Bijzonder Plan van Aanleg dat projectontwikkelaars gebruikte voor een eerste concreet marktonderzoek. Om diverse redenen werd dit spoor uiteindelijk verlaten. Medio 2004 werd de draad opnieuw opgenomen. De Limburgse Reconversie Maatschappij gaf opdracht aan het studiebureau Libost/Witteveen en Bos om de markt te verkennen en een nieuw voorstel voor de invulling van het bedrijvenpark uit te werken (Haalbaarheidsstudie). In overleg met alle partners werden de gegevens en inzichten regelmatig uitgewisseld en werd een nieuw voorontwerp van Bijzonder Plan van Aanleg uitgewerkt. Het voorontwerp van deze studie werd afgewerkt in mei 2005 en kan nu door de diverse betrokken instanties getoetst worden. Het rapport omvat een onderzoek van de bestaande toestand van het terrein en zijn omgeving, en van de planningcontext. Als aanzet voor conceptvorming worden referenties aangedragen en randvoorwaarden geformuleerd. Dit resulteerde in drie ontwerpconcepten: landschapspark, organisatie en bebouwing. Het voorontwerp geeft een voorstel van ruimtelijke vertaling van deze uitgangspunten en concepten en een mogelijke concrete invulling. Tot slot worden enkele aanzetten gegeven naar duurzame ontwikkeling. Op 1 juli 2005 werd het ontwerpplan voorgelegd aan de plenaire vergadering. De bemerkingen werden verwerkt in het nieuwe voorontwerp. Belangrijk bij deze herwerking is de omzetting van het BPA naar een RUP. De volgende stap bestaat uit de toetsing van het aangepaste plan d.m.v. een plan-MER.


04/2006

31/105

K


3.2 ALGEMENE DOELSTELLING EN VERANTWOORDING VAN HET PLAN In het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen behoort Genk tot het regionaalstedelijk gebied HasseltGenk. Dit gebied is het economisch en stedelijk centrum van Limburg, dat als geheel aansluit bij de steden op Euregionaal niveau: Maastricht, Heerlen, Aken en Luik (MHAL-project). Een tweede economisch-structurele drager op Vlaams en provinciaal niveau is het economisch netwerk van het Albertkanaal, dwars door Midden-Limburg. Vooral in Genk is het Albertkanaal een economisch en ruimtelijk structurerend gegeven. De afbakening van het regionaalstedelijk gebied Hasselt-Genk behoort tot de bevoegdheid van het Vlaams Gewest. Vandaar dat de provincie zich in haar Voorontwerp Ruimtelijk Structuurplan Limburg, slechts hypothetisch uitspreekt over dit stedelijk gebied, over het plangebied zelf is er zelfs helemaal geen uitspraak. Uiteraard is voor het provinciebestuur het regionaalstedelijk gebied Hasselt-Genk eveneens het centrum van de provincie Limburg en zijn, vooral in Genk, het Albertkanaal en de economische poort dragers van industriële ontwikkelingen. Na de sluiting van de kolenmijn van Waterschei in 1987 werden tot op heden geen economische activiteiten op de mijnsite meer ontwikkeld. Het is van belang dat de mijnsite in Waterschei wordt opgenomen in de afbakening van het stedelijk gebied, teneinde de voorziene ontwikkeling beleidsmatig te onderbouwen De perimeter van het regionaalstedelijk gebied is momenteel nog niet bekend, doch het is vanzelfsprekend dat het mijnterrein van Waterschei als gebied voor stedelijke ontwikkeling wordt opgenomen. De eerste plannen spreken van een zone voor herstructurering in functie van bedrijvigheid. Aan de westelijke rand , aansluitend op de cité werd een woonstrook voorzien. Het hoofdgebouw en de voormalige mijngebouwen zijn aangeduid als cutuurhistorische site (beschermd bouwkundig erfgoed). Op het gewestplan is het gebied aangeduid als een zone voor ‘duurzame stedelijke ontwikkeling’. Dit impliceert volgende voorwaarden: ‘Het gebied is bestemd voor industriële, ambachtelijke en agrarische activiteiten, kantoren, kleinhandel, dienstverlening, recreatie, wonen, verkeer, openbaar nut en gemeenschapsvoorzieningen. Deze functies worden maximaal verweven rekening gehouden met hun onderlinge verenigbaarheid. Met het oog op een duurzame ontwikkeling wordt gestreefd naar een maximale synergie tussen de ecologische, economische en sociale componenten. De stedenbouwkundige aanleg van het gebied met bijbehorende voorschriften betreffende terreinbezetting en inrichting, vloeroppervlakte, hoogte, aard en inplanting van de gebouwen met bijbehorende voorzieningen moeten prioritair aandacht hebben voor onder meer zuinig ruimtegebruik, collectieve voorzieningen, waterzuivering, rationeel watergebruik en energiegebruik, maximaal hergebruik van grond, duurzaam materiaalgebruik, openbaar groen, recreatie en een verkeersorganisatie in relatie tot de omringende gebieden. Het stadsbestuur Genk wenst het plangebied in te vullen als een ‘hoogwaardig bedrijvenpark’ dat dient aan te sluiten bij de bestaande omgeving en in te spelen op de specifieke eigenheden hiervan. Het plangebied vormt een eigen entiteit, naast andere entiteiten zoals de mijncités de lokale winkelstraten en de hoofdverkeersassen. Een aansluiting op de bestaande structuren verankert het bedrijvenpark op deze plek. Een integratie in de omgeving vormt een belangrijk


04/2006

32/105

K


uitgangspunt en de basis van de visie omtrent de ontwikkeling van een hoogwaardig bedrijvenpark op deze plek met de volgende randvoorwaarden: André Dumontlaan Het gebied dient een duidelijke markering te krijgen langs de A. Dumontlaan. Deze plek vormt het uithangbord naar de omgeving en moet zorgen voor een vlotte toegang tot het te ontwikkelen gebied. Het versterken van deze plek langs de A. Dumontlaan wil een stimulans zijn voor de heropwaardering van de gehele A. Dumontlaan. Rand mijncité Waterschei De huidige oostelijke rand van de mijncité van Waterschei loopt ‘dood’ op het talud van het mijnterrein. De meest oostelijke straat (Nijverheidstraat) is slechts langs één zijde bebouwd. Langs de andere zijde bevindt zich de omheining van het mijnterrein. Het bestaande talud kan hier overbrugd worden, om zo het landschapspark toegankelijk te maken voor de wijk. Spoorwegberm De spoorwegbermen dienen gevrijwaard te worden als natuurverbinding. Gelet op het feit dat de noordelijke spoorweg As-Hasselt net buiten het betrokken gebied valt lijkt dit dan ook geen probleem te zijn. Groene slinger naaldbos Het bos (gesloten naaldhoutbegroeïng) ten noorden van het mijnterrein, dat zich langs de westelijke zijde omplooit tot aan het spoor, kan doorgetrokken worden tot in het betreffende gebied. Binnen deze bosstructuur kunnen de bedrijfsgebouwen / kantoren ingeplant worden. Vallei van de Stiemerbeek Voor de beekvallei en de oostelijke grens van het mijnterrein wordt een gemeentelijk natuurontwikkelingsplan opgemaakt. Hier dient bij aangesloten te worden. Bovendien dient het talud tussen de beekvallei en het mijnterrein, dat momenteel erg stijl is, een zachtere helling te krijgen. Mijnterrein Het centrale deel van het mijnterrein moet in zijn industrieel – archeologische eigenheid gevrijwaard worden. Beide terrils, de mijngebouwen en de specifieke vegetatie op het terrein, dienen als onderlegger voor het nieuwe landschapspark te fungeren. 3.3 AFBAKENING VAN HET PLANGEBIED De afbakening van het plangebied is in figuur 2 weergegeven. Het plan dat deel uitmaakt van het MER-onderzoek omvat de zones die op het gewestplan zijn ingetekend als “duurzame stedelijke ontwikkeling”. Dit gebied wordt in het noorden begrensd door de spoorlijn, in het oosten en het zuiden aan de vallei van de Stiemerbeek en in het westen aan de André Dumontlaan en de Nijverheidsstraat. De totale in te richten oppervlakte bedraagt ca 93 ha. Binnen de grens van het plangebied worden naast de bedrijfsoppervlakte ook wegenis en groenbuffering voorzien.


04/2006

33/105

K


3.4 RUIMTELIJKE

PRINCIPES

VOOR

DE

ONTWIKKELING

VAN

HET

BEDRIJVENPARK

Omdat voor de voormalige mijnterreinen van Waterschei het de bedoeling is om hoogwaardige bedrijven aan te trekken en deze in een parkachtige omgeving te plaatsen, wordt gestreefd naar de realisatie van een bedrijvenpark i.p.v. een bedrijventerrein. De bedrijvigheid gaat op in een sterk structuurbepalende groenaanleg en is gekoppeld aan een heldere verkeersstructuur. De concrete uitwerking van het plan wordt gebaseerd op volgende ruimtelijke principes:

Een samenhangende ruimtelijke visie en beleid Bij de ontwikkeling van de mijnsite van Waterschei wordt gestreefd naar een geïntegreerd ruimtelijk beleid. Bij de uitwerking van het plan wordt niet alleen rekening gehouden met de noden van het bedrijvenpark, maar wordt tegelijkertijd ook gewerkt aan de landschappelijke inkleding, de multimodale ontsluiting, het inperken van de impact op het milieu- en de omgeving, … Op deze manier geeft de ontwikkeling van de bedrijvenzone ook extra impulsen aan de verbetering en versterking van de landschappelijke kwaliteiten, en kan de ontwikkeling van de bedrijvenzone afstralen naar de omgeving van het bedrijvenpark …

Integrale ontwikkeling en duurzaam beheer benadrukken de kwaliteit van bedrijvenzones. De ontwikkeling van de bedrijvenzones moet passen binnen de ruimtelijke economische visie voor Limburg en moet in overeenstemming zijn met het ontwikkelingsperspectief voor de mijnsite van Waterschei. Bij de effectieve invulling van het bedrijvenpark wordt rekening gehouden met de specificiteit van de plek (ontsluiting, landschappelijke inpassing…). Op het bedrijvenpark zelf zal ruimtelijke kwaliteit moeten nagestreefd worden, samen met een duurzame toepassing van de beschikbare middelen en de aan te wenden materialen en/of toepassingen. Zowel bij de stedenbouwkundige inrichting als bij het beheer staan duurzaamheid voorop.

Oprichten van een hoogwaardig bedrijvenpark Het vademecum bedrijventerreinen en IBIS omschrijven een hoogwaardig bedrijventerrein of bedrijvenpark als volgt: Een hoogwaardig bedrijvenpark” omvat terreinen die specifiek bestemd zijn voor bedrijven met hoogwaardige (productie-en/of research en development-) activiteiten. Kenmerkend voor deze terreinen is de aanwezigheid van bedrijven uit de elektrotechnische industrie, instrumenten- en optische industrie en overige hoogwaardige industrie zoals muziekmiddelenindustrie en fotolaboratoria. Ook moet gedacht worden aan bedrijven uit de IT-industrie die zich specifiek richten op onderzoek en/of productie van IT-middelen. In enkele situaties kan er ook bedrijvigheid uit de voedingsmiddelenindustrie, kledingindustrie, schoen- en lederwaren industrie, hout- en meubelindustrie, papier- en papierenwarenindustrie, bouwmaterialen-, aardewerk-en glasindustrie, metaalproducten industrie, machine industrie, transportmiddelen industrie, de bouwnijverheid en bouwinstallatiebedrijven aangetroffen worden. Deze industrie mag echter niet beeldbepalend voor het terrein zijn.” Dit type terrein moet het hebben van fijn mechanische, moderne industrie en de zakelijke dienstverlening. ‘Medium en high-tech bedrijven’ zijn hier op hun plaats. Lichte industrie is toegestaan maar het kantoorgedeelte kan oplopen tot 80 procent van de totale


04/2006

34/105

K


oppervlakte. Het personeel is op de eigen zaak gericht en er worden veel minder bezoekers verwacht dan in een kantorenpark. Dus zijn er ook minder voorzieningen dan een kantorenpark. …Beeldkwaliteitseisen: Een parkachtige inrichting heeft de voorkeur. De dichtheid van bebouwing is meestal groter dan bij een kantorenpark. Het maximale bebouwingspercentage ligt op 50% van de kavel en het openbare groenpercentage op 15%.

Landschappelijke inpassing In en rond het terrein bevinden zich een paar duidelijke en markante landschapselementen. Het 'plateau' van het mijnterrein is momenteel volledig begroeid met planten en kleine berkenbosjes. Dit vlakke karakter wordt doorbroken door de twee terrils en de insnijding van de spoorweg. Beide terrils hebben een ander karakter. De oostelijke terril is afgegraven in twee plateau's en is begroeid met grassen. De westelijke terril is eerder kegelvormig en begroeid met berkenboompjes. De spoorwegberm wordt beschouwd als een belangrijke natuurverbinding en verdeelt het mijnterrein in een noordelijk en zuidelijk deel. Ten oosten van het plateau bevindt zich de vallei van de Stiemerbeek. Ten noorden bevindt zich een uitgestrekt dennenbos met rechte perceelsstructuur, dat zich langs het westen buigt rond het terrein tot aan de spoorweg. Ook de industriële archeologie, op het terrein aanwezig, maakt deel uit van het landschap. Vooral de terrils en de schachtbok fungeren als bakens in het landschap en zijn hierbij beschermde monumenten.

Beleidsmatige aspecten Naast de basisopties voor de (ruimtelijke) ontwikkeling van een hoogwaardig bedrijvenpark op de mijnsite van Waterschei wordt er ook in belangrijke mate aandacht besteed aan de volgende beleidslijnen: o

Duurzaam beheer De inrichting van het hoogwaardig bedrijvenpark moet uitgaan van een lange termijn visie. De bedrijfslocaties moeten zodanig ingericht zijn en beheerd worden dat ze enigszins kunnen anticiperen op veranderende economische tendensen en ook op lange termijn kunnen blijven functioneren. De eigendomsstructuur en het dagelijks beheer van het logistiek park moet daarom flexibiliteit toelaten.

o

Duurzame inrichting Het feit dat het gehele bedrijvenpark nog moet ontwikkeld worden, zorgt ervoor dat er bij de inrichting nog vrij kan onderhandeld worden over het afkoppelen van hemelwater en het uitbouwen van bergingsmogelijkheden. Tevens kan nagedacht worden over (nieuwe) meer duurzame vormen van afvalbeheer. De openbare ruimte moet opgezet zijn als drager voor de structuur van het bedrijvenpark. Voor de site in Waterschei moet de openbare ruimte ook de ruimte zijn van waaruit de omgeving wordt beleefd. Daarnaast heeft het bedrijvenpark ook een invloed op de omgeving. Het denken aan de openbare ruimte betekent daarom ook aandacht voor de contouren en de vormgeving van het omliggende landschap.

o

Gefaseerde ontwikkeling Om te kunnen inspelen op toekomstige economische ontwikkelingen, is het


04/2006

35/105

K


noodzakelijk het bedrijvenpark gefaseerd te ontwikkelen. Dit dient bij voorkeur geïntegreerd te worden in het globaal concept voor het gehele bedrijvenpark. 3.5 CONCRETE ONTWIKKELING VAN HET BEDRIJVENPARK 3.5.1

FASERING

Een inrichtingsschets van het bedrijvenpark in Waterschei samen met de fasering is weergegeven in het bijgevoegde plan. Het hoogwaardig bedrijvenpark wordt aangelegd in een gebied dat op het gewestplan is ingekleurd als een zone voor duurzame stedelijke ontwikkeling. Het gewestplan stelt dat de inrichting en ontwikkeling gericht moet zijn op duurzaamheid en dat de ontwikkeling gefaseerd moet worden in “in minstens 4 fasen met een maximale oppervlakte van 25 ha per fase, waarbij per fase de ordening wordt vastgelegd in functie van de gehanteerde duurzaamheidscriteria in het ruimtelijke uitvoeringsplan.” Dit houdt in dat de ontwikkeling van het bedrijventerrein juridisch-planologisch in minimum vier fasen gespreid moet worden maar ook gespreid kan worden over meer dan vier fasen. De uitvoering in een aantal opeenvolgende fasen is dus een planologische voorwaarde van de ontwikkeling. Het ruimtelijk ontwikkelingsplan duidt een fictief eindbeeld aan welk als kader voor de partiële ontwikkeling in verschillende fasen gehanteerd wordt. Dit ontwikkelingsplan bevat zowel het concept met concrete acties en randvoorwaarden voor de lange termijn alsook een interpretatiekader voor de verdere ontwikkelingen. Eerste fase: De eerste fase heeft betrekking op de aanleg van de omgevende natuur, bufferzones en de hoofdinfrastructuur van wegen en op een eerste uitgifte van het bedrijventerrein. Deze eerste ontwikkeling is, conform de voorschriften van het gewestplan, beperkt tot 25 ha. De bebouwing n de eerste fase is vooral geconcentreerd omheen het hoofdgebouw en de parkboulevard. Het plan is echter zo opgevat dat diverse types van bedrijven kunnen investeren. In deze fase wordt de feitelijke economische ontwikkeling van een gedeelte van het terrein uitgevoerd. Het gedeelte van het terrein is beperkt tot 25 ha zoals het gewestplan voorschrijft. De onderscheiden zones hierbij zijn: zone A langs de parkboulevard zone B als aanzet van het wetenschapspark zone C: voor gemengde bedrijven. In deze fase worden de zones A, B en C verder ontwikkeld en voltooid. Tweede en volgende fasen De verdere invulling van het bedrijventerrein wordt in drie verdere fasen gerealiseerd. De volgorde hiervan is niet nader bepaald, noch naar ruimte, noch naar tijd. Het verder terrein zal derhalve vraagafhankelijk en gefaseerd ontwikkeld worden. Deze fasering is mogelijk per deelgebied of lob of delen van verschillende lobben.


04/2006

36/105

K


Plan toegevoegd aan deze nota: Inrichting van de mijnsite van Waterschei


04/2006

37/105

K


3.5.2

THEMA’S

Bij de uitwerking van het bedrijvenpark op de mijnsite in Waterschei wordt naast het ontwikkelen van economische activiteiten veel aandacht besteed aan de landschappelijke inpassing. Daarnaast wordt getracht om de eventuele negatieve hinder die van de bedrijvigheid uit zou gaan zo maximaal mogelijk te beperken. 3.5.2.1

BEDRIJVENPARK

Hoogwaardigheid (lees “kwalitatief en duurzaam”) kan tot uitdrukking komen in sociale, economische en ruimtelijke elementen. Voor het bedrijvenpark Waterschei wordt onder hoogwaardigheid het volgende verstaan (Bron: Haalbaarheidsstudie):

Het genereren van voornamelijk hoogwaardige tewerkstelling;

Het genereren daarbij van indirecte en beperkte minder hoogwaardige tewerkstelling in de vorm van ondersteunende werkzaamheden aan het bedrijvenpark zoals beveiliging en onderhoud;

Het creëren van een aangename werksfeer door toepassing van een parkconcept en ondersteuning met faciliteiten en voorzieningen;

Bedrijven en instellingen situeren in een kwaliteitsvolle omgeving;

Het aantrekken van voornamelijk bedrijvigheid die een hoge economische toegevoegde waarde voortbrengt aan de (regionale) economie;

Het enkel toelaten van bedrijven en instellingen die weinig emissie hebben in de vorm van overlast door geluid, lucht, trillingen, fysieke vervuiling rond gebouwen en beperkte verkeersstromen.

Een professioneel management en een organisatie in zowel de ontwikkelingsfase, de realisatiefase en de operationele of wel beheerfase;

Een duidelijke profilering van het concept qua imago, uitstraling en marketing, hoogwaardigheid wordt gevormd door een mooie omgeving, mooie vormgeving en een lage emissiegraad;

Een groot aandeel aan publiek en private beplante en niet-verharde ruimten en een unieke inrichting;

Een kwaliteitsvolle architectuur die realistisch is;

Volwaardige ruimte voor de zachte weggebruiker;

Een parkomgeving die als dusdanig ervaart en gebruikt wordt;

Inrichtingsbehoeften: Hoogwaardige bedrijventerreinen hebben een hoogwaardige uitstraling. Er zijn enkel bedrijven gevestigd die met de activiteiten, maar ook met de architectuur van de gebouwen en de inrichting van het terrein aan hoge kwaliteitseisen voldoen. De hoogwaardigheid wordt tevens vorm gegeven door de infrastructuur, de inrichting van de openbare ruimte, de aanwezigheid van beplantingen en niet bebouwde ruimte, de parkachtige aanleg en het geïntegreerd beheer.

Het bedrijvenpark wordt uitgebouwd in functie van hoogwaardige bedrijven. De haalbaarheidsstudie (Libost – Witteveen Bos, 2004) gaat hierbij uit van 5 doelgroepen:

De Large Space Users (10-20 ha per bedrijf) die zich voornamelijk richten naar productie, verkoop en beheer, ze zijn mogelijk publieksgericht;


04/2006

38/105

K


De Spin-Off bedrijven van kennisinstellingen met hiervan afhankelijke productiegerichte bedrijvigheid

Het Wetenschapspark waar vooral onderzoek en ontwikkeling aan bod komen

De Gemengde Bedrijvigheid in een hoogwaardige omgeving, voor bedrijven die hoge eisen stellen aan omgeving, uitstraling en imago. Onderzoek, ontwikkeling en productie vormen de bedrijvigheid

De Global Companies; hubs of voorposten van grote internationale bedrijven die een representatieve vestigingsplaats zoeken

Om deze doelgroepen in het RUP ruimtelijk hanteerbaar te maken werden ze in korrelgroottes ingedeeld, die op het terrein geclusterd worden:

Type ‘large’ voor de large space users

Type ‘medium’ voor de spin-off bedrijven, het wetenschapspark en de gemengde bedrijven

Type ‘small’ voor de global companies en de gemengde bedrijven.

Bij de uitbouw van het bedrijvenpark wordt een grote relatie met de omgeving nagestreefd. Door een grote wisselwerking na te streven tussen het bedrijvenpark en de omgeving, kan de functionele en sociale vermenging in de woonwijk vergroten en kan deze terug een bloeiende gemeenschap worden. Voor het bedrijvenpark betekent een hoogwaardige omgeving een surplus voor de gebruikers en werknemers: aanwezigheid van kwalitatieve woningen nabij het werk, goede scholen, goed voorzieningenapparaat, … De relatie tussen woonwijk en bedrijvenpark en de randafwerking levert een meerwaarde op voor beiden. De bedrijvigheid op de mijnsite in Waterschei moet opgaan in een sterk structuurbepalende groenaanleg. De groenstructuur gekoppeld aan een heldere verkeersstructuur zorgt voor de samenhang. Inrichtingsfactoren bepalen het uitzicht, de aanleg van infrastructuren, de enveloppen van de bouwvormen,…. Het RUP zal deze elementen dan ook duidelijk omschrijven met o.a.:

beplante hoofdontsluitingswegen

ruime groenaanleg en geen individuele uitstraling/behandeling

niet op 1 lijn ingeplante gebouwen, maar binnen ruime contouren

2/3/4 bouwlagen in functie van een gedoseerde verhouding groen/bebouwde oppervlakte

3.5.2.2

BESTAANDE EN TOEKOMSTIGE BEBOUWING

Het meest representatieve gebouw op de mijnsite van Waterschei is het hoofdgebouw. Dit was het voormalige administratieve gebouw en toegang tot de mijnactiviteiten. Vanaf het gebouw vertrekt op de verdieping een passerelle naar het ophaalgebouw met schachtbok. Door haar vorm omsluit deze passerelle een plein waarop zich ook nog een klein ventilatiegebouw bevindt. In het landschap vormt de schachtbok een markante baken en legt daardoor de link met de andere bakens van het mijnverleden namelijk de terrils. Bij de schachtbok horen het ophaalgebouw, dat


04/2006

39/105

K


zijlings het profiel heeft van een betonnen locomotief en een machinegebouw. Al deze gebouwen zijn beschermd. Deze resterende mijngebouwen vormen het ‘hart’ van het bedrijvenpark. Een groot plein dient deze gebouwen aan elkaar te binden en te fungeren als entree en ontmoetingsplaats. In deze gebouwen kunnen gemeenschappelijke voorzieningen (appartement-hotel, crèche, brasserie, vergaderruimten...) worden gelokaliseerd alsook ruimtes voor startende bedrijven. Binnen dit cluster van industriële archeologie is ook ruimte voor een nieuw element, een nog te ontwerpen markant gebouw, dat de benchmark vormt tot de rest van het bedrijvenpark. Het clusteringsprincipe van gebouwen organiseert het bedrijvenpark met volgende doelstellingen:

Garantie voor ruime groenoppervlakte in de vorm van landschapskamers

Verschillende bebouwingstypes van verschillende schaal en functies (bv. cluster voor wetenschap) creëren diverse bedrijfsmilieus voor verschillende doelgroepen. Bedrijven met verschillende kwaliteitsniveaus staan elkaar dusdanig niet in de weg (haalbaarheidsstudie).

Fasering koppelen aan ontwikkeling van de clusters.

Omdat de bebouwing van het gebied stap voor stap gestalte zal krijgen en om functionele differentiatie per cluster te bekomen, zijn spelregels betreffende de maatvoering opgesteld. De korrelgrootte (small, medium, large) regelt de samenhang tussen de gebouwen, tussen de gebouwen en het openbare gebied en tussen de onderlinge plandelen van het bedrijvenpark. Het stellen van regels voor de bebouwing heeft een architectonische dimensie. De maatvoering zal per cluster in het toekomstige RUP beschreven worden. 3.5.2.3

MOBILITEIT

Verkeersafwikkeling binnen het bedrijvenpark De hoofdtoegang voor het bedrijvenpark in Waterschei is aan de André Dumontlaan gelegen. De interne ontsluiting van het gebied gebeurt via een in omvang eerder beperkte hoofdstructuur, nl. de noordzuid gerichte parkboulevard (hoofdas). De secundaire ontsluitingen - de ontwikkelingsassen die toegang geven tot de percelen en parkings takken aan op de hoofdstructuur of op uitlopers van de hoofdstructuur, nl. de toegang tot het wetenschapspark en de as parallel aan het spoor. De hoofdas vormt de ruggengraat. De twee uiteinden sluiten aan op de A.Dumontlaan en het voetbalstadion en omgeving van KRC. Langs het kolenspoor aan de noordwestzijde kan aldus een tweede hoofdontsluiting worden toegevoegd, een ontsluiting via de Onderwijslaan is niet gewenst. Bovendien biedt deze infrastructuur een alternatieve toegang tot het stadion en een structurerend element voor de ongedefinieerde ruimte zijde stadion. In oostelijke richting is een ontsluiting enkel mogelijk via de bestaande spoorbedding en zal dus beperkt blijven tot het openbaar vervoer. Ter hoogte van de noordelijke en zuidelijke hoofdtoegangen worden grotere parkeerruimten ingericht, o.a. in functie van de piekbelasting indien publieksgerichte activiteiten in het gebied worden aangetrokken. Langs de hoofdas komen ruime gemeenschappelijke parkeergebieden onder een bladerdek van bomen, de zogenoemde bosparkings. Ze vormen de formele continuïteit van de noordelijk gelegen naaldbossen op het terrein. In het minder strak gedeelte van het gebied volgt de aanleg van parkeervoorzieningen een meer willekeurige inpassing, waar mogelijk gebundeld.


04/2006

40/105

K


De profielen van de aan te leggen wegen zijn als volgt:

Parkboulevard 2x2 / gescheiden fietsstrook / groene middenberm / 4 bomenrijen (totale breedte: 30m)

Secundaire assen 2x1 / aanliggend voetpad / afgezoomd met watergracht (totale breedte: 10m)

Verkeersafwikkeling buiten het terrein De ontsluiting van het gebied gebeurt momenteel via de André Dumontlaan, waar zich de toegang tot het domein bevindt. De toegang ligt eerder verscholen. Langs de straatkant bevindt zich een parkeerterrein, waarachter het domein ligt. De mijngebouwen liggen op relatief grote afstand van de straat, zodat ze visueel niet echt waarneembaar zijn voor passanten. De André Dumontlaan geeft een erg rommelige indruk: hier en daar een groepje bebouwing, afgewisseld met braakliggende terreinen. Bij de handelszaken is veel leegstand en verval waarneembaar. Verkeerskundig bestaat de André Dumontlaan uit 2x2 rijstroken, met in het midden een groene berm. De vele zijstraatjes en kruispunten verstoren de goede afwikkeling van het verkeer. De André Dumontlaan sluit aan op de N75, de Europalaan, en via deze weg op de E314 naar Leuven, Brussel. Deze N75 verbindt het Maasland, via Genk, met Hasselt. Ook via de N76 en de Onderwijslaan is een aansluiting op de E314 mogelijk. De wenselijkheid van deze verbinding kan echter in vraag gesteld worden omwille van het feit dat de Onderwijslaan door woongebied loopt. De autobereikbaarheid van het terrein via het hoofdwegennet is vrij goed. Bij een grote verkeersgeneratie zal deze bereikbaarheid verbeterd moeten worden om een vlotte ontsluiting van het terrein te blijven garanderen. Dit betekent infrastructurele ingrepen in de omgeving, met name de André Dumontlaan. Op termijn zullen ook andere ontsluitingsmogelijkheden onderzocht moeten worden. De ontsluiting is vandaag bovendien bijna uitsluitend gericht op autoverkeer, andere vervoersmodi moeten op termijn beter uitgebouwd worden. In de huidige situatie ontsluit het openbaar vervoer het gebied via enkele buslijnen met het station van Genk als knooppunt. Tijdens de ontwikkeling kunnen mogelijk nog bijkomende shuttleverbindingen ingezet worden. Voor de verdere uitbouw van het gebied is de ontwikkeling van een volwaardige spoorontsluiting in de vorm van een smalspoor-type een mogelijkheid. Het oude kolenspoor kan op die manier de verschillende nieuwe projecten van de voormalige mijnterreinen met elkaar verbinden. Een station kan voorzien worden kort bij het Fenix-stadion, maar de voorkeur gaat naar een insteek tot aan het verlengde van de Onderwijslaan. Voor het eerste voorstel van BPA uit 2002 werd een mobiliteitseffect rapport opgemaakt. Het voorstel ging uit van een kantorenpark, met de klemtoon op kantoorfunctie. Er werd uitgegaan van een kantooroppervlakte van in totaal 301.500 m² en van 12.060 parkeerplaatsen. De bereikbaarheid werd in een eerste scenario in belangrijke mate als een autobereikbaarheid beschouwd, een modal-splitscenario is een meer wenselijke benadering. Bij een kantoorinterpretatie van het gebied heeft zelfs de kleinst beschouwde ontwikkeling een sterke impact op directe omgeving. Een gelijkaardige vaststelling geldt als KRC haar bezoekersaantal laat toenemen van 23.000 naar 30.000. Als de André Dumontlaan deze druk volledig moet opvangen, dan komt daar in de avondspits tenminste de helft van het reeds aanwezige verkeer bij. Libost-groep nv. ontwerpen adviesbureau KNG02C-05250-04.doc

04/2006

41/105

K


Figuur 6: Stratenplan van het beschouwde gebied


04/2006

42/105

K


Dit kan verzacht worden door een modal-split met o.m. de verbetering van het openbaar vervoer en door in te spelen op de woonlocatie van de vaste werknemers. Omwille van de gewijzigde uitgangspunten; bedrijvenpark in plaats van kantorenpark, is deze MOBER achterhaald. Toch blijven een aantal vaststellingen overeind:

toenemende parkeerdruk KRC kan in dubbel gebruik in bedrijvenpark opgevangen worden

indien enkel André Dumontlaan voor de volledige ontsluiting moet zorgen dan geeft dit een belangrijke verhoging van de verkeersdruk op dit gebied

een modal-split van de vervoersgebruikers kan de druk in belangrijke mate verminderen

de aanleg van een nieuwe ontsluitingsweg tussen het mijnterrein Waterschei en de Hoevenzavellaan (N76) en eventueel verder naar de E314, een lightrail op het kolenspoor en andere infrastructurele maatregelen zijn bij een hoge intensiteit noodzakelijk

Zachte weggebruikers Een netwerk van voet- en fietspaden maakt de verbindingen tussen de randen en aanleunende functionele gebieden enerzijds en het bedrijvenpark anderzijds. Volgende hoofdassen vormen de pijlers van het netwerk:

vrijliggende stroken langs de parkboulevard

een noordzuid verbinding tussen hoofdgebouw en terrils

een oostwest verbinding tussen cité en vallei

een parallelle lijn met het kolenspoor en een verbinding langs de bestaande zuidoostelijke kronkelweg

Langs de parkboulevard wordt aan beide zijden een gescheiden fietsstrook voorzien met een breedte van 2,5 m. Voor de secundaire assen wordt aan weerszijden een aanliggende fietsstrook voorzien van 2 m. 3.5.2.4

LANDSCHAPPELIJKE INKLEDING

In het landschap vormt, zoals reeds eerder gesteld, de schachtbok een markante baken en legt daardoor de link met de andere bakens van mijnverleden namelijk de terrils. Bij de schachtbok horen het ophaalgebouw, en een machinegebouw,. Al deze gebouwen zijn beschermd. Bij ontwikkeling van het bedrijvenpark is een invulling gewenst die duidelijk vertrekt van de context van de bestaande terrein. Het centrale deel van het mijnterrein moet in zijn eigenheid gevrijwaard worden. Beide terrils, de mijngebouwen en de het terrein, dienen als onderlegger van het nieuwe landschapspark te fungeren. Momenteel worden de sterkste groenstructuren van het gebied gevormd door de vallei van de Stiemerbeek en door de lineaire spoorwegbedding. Tussen de mijncité en het bedrijvenpark ligt een brede groenstrook van ongeveer 30 meter als een sterke buffer tussen beide gebieden. Bij het hoofdgebouw en de representatieve toegang tot het terrein werden een aantal lanen aangelegd met Amerikaanse eik. Omheen het grote parkeerterrein is de begroeiing verwilderd en vrij dicht. Dit heeft voor gevolg dat de toegang met representatieve gebouwen nauwelijks zichtbaar is vanaf de André Dumontlaan. Met uitzondering van de kleine insnijdingen is het terrein slechts beperkt begroeid met kruiden, Libost-groep nv. ontwerpen adviesbureau KNG02C-05250-04.doc

04/2006

43/105

K


struiken en bomen. Het groenbestand op het terrein is vrij schraal maar wel zeer specifiek voor de plek. Globaal genomen is het terrein van de mijnsite vrij vlak met een lichte verhevenheid in het noordwestelijke kwadrant. Het terrein verheft zich duidelijk ten opzichte van de vallei van de Stiemerbeek, t.o.v. het grootste gedeelte van de spoorwegbedding en voor een deel ook t.o.v. de Nijverheidslaan. In het terrein zijn diverse uitsnijdingen gelegen die een diepte van ongeveer vier meter hebben. De grootste uitsnijding (in het noordoostelijke kwadrant) heeft een oppervlakte van meerdere hectaren. Andere insnijdingen zijn kleiner en begroeid met struiken en kleine bomen. Het lijken wel kleine oases van groen in een verder weinig begroeid open landschap. De meest noordoostelijke insnijding en de vallei van de Stiemerbeek staan regelmatig onder water. Hierdoor zijn ze slechts bruikbaar om opgenomen te worden in de groene structuur van het bedrijvenpark. Een landschappelijke geleding van het terrein verdeelt het publiek toegankelijke landschapspark in vier kwadranten of landschapskamers en brengt omgevingsfactoren tot diep in de site. Een “mijnlandschap – heidelandschap” loopt van noord naar zuid en een “boslandschap – waterlandschap” verbindt de Stiemerbeek met de cité. De landschappelijke inkleding van het hoogwaardig bedrijvenpark bouwt verder op de bestaande structuur en versterkt die nog. Het bos ten noorden van het mijnterrein, dat zich langs de westelijke zijde ontplooit tot aan het spoor, wordt doorgetrokken tot in het gebied. Binnen deze bosstructuur kunnen de bedrijfsgebouwen/kantoren ingeplant worden. Het landschapspark creëert ‘centraliteit’ met brede groene relaties naar de randen toe. Het gebied is publiek toegankelijk. Er is ruimte voor andere functies: recreatie, golfstroken, natuurontwikkelingsgebiedjes, …Vanuit de effectbespreking zullen meer concrete voorstellen mbt de inrichting uitgewerkt worden (bij voorkeur te gebruiken soorten ifv ecologische en landschappelijke functie). De lanen worden op een kwaliteitsvolle en landschappelijke wijze ingericht tot hoogwaardige groene infrastructuurbundels. Binnen het landschap en de nabije omgeving zijn een paar markante zichtlijnen zichtbaar die dienen gevrijwaard te worden: zicht op de terrils, zicht op de kerktoren, zicht op de schachtbok, … De bestaande natuurlijke elementen vormen de bouwstenen om de plaatsgebonden landschappelijke kenmerken te versterken: Formeel landschap Aansluitend bij de mijncité wordt een eerste fase van bebouwing voorzien. Hier wordt een vrij strak, kunstmatig raster aangehouden. Het gaat om een raster van transparante naaldbomen, waartussen zich de gebouwen bevinden en waaronder kan geparkeerd worden. Mijnlandschap Het mijnlandschap heeft een regionale betekenis en kent in de nevelstad Genk een sterk ordenende lay-out. Terreinaccidenten, mijnterrils als bakens van het verleden, ruwe vegetatie (sparrenexploitatie, pioniersvegetaties, kruidachtige flora, …), de industriële archeologie, … het zijn de ingrediënten van het bedrijvenpark. Vochtig landschap Verbreden van de beek en aanbrengen van een aantal plassen. De afwatering van het gebied kan ook gebeuren via deze vallei. Waterkanaaltjes doorheen de bebouwing leiden naar de beekvallei.


04/2006

44/105

K


3.5.2.5

DUURZAAMHEIDSBENADERING

Stap 1: Milieuclusters op bedrijventerreinen In het kader van Prioriteit 3 werd begin 2003 door de GOM West-Vlaanderen een drie jaar lopend project “milieuclusters op bedrijventerreinen ingediend. Het project wil op bedrijventerreinen in de drie Euregio-provincies de principes van duurzaam ondernemen stimuleren en samenwerkingsverbanden initiëren rond diverse milieugebonden thema’s. Daarnaast wil het project ook een kenniscentrum uitbouwen om de ervaringen en kennis die tijdens het project werden opgedaan toegankelijk te maken. In het kader van onderhavig project lijkt het daarom nuttig de opgedane kennis uit dit project eveneens te implementeren op het hoogwaardig bedrijventerrein van Waterschei. De duurzaamheidsbenadering wordt hiermee in eerste aanleg ingevuld via de methodiek van de milieuclusters, en kan later op een grotere schaal ingevuld worden via bedrijfsterreinmanagement. Beide terminologieën worden hierna dan ook verder toegelicht. De doelstelling van milieuclusters op bedrijventerreinen is door samenwerkingsverbanden tussen bedrijven gelegen op hetzelfde bedrijventerrein te initiëren te streven naar een duurzame uitbouw van het bedrijventerrein. Deze duurzaamheid kan leiden tot een verhoging van het bedrijfseconomisch rendement, gekoppeld aan een reductie van de milieubelasting, een intensiever gebruik van de ruimte en betere werkomstandigheden. Tegelijk wordt gestreefd naar een verbetering van de individuele milieuprestaties van de deelnemende bedrijven. Concreet kunnen hier bijvoorbeeld de volgende samenwerkingsverbanden aan bod komen: Duurzame processen: Uitwisseling van energie, grondstoffen en water Gezamenlijke aankoop van goederen en diensten Gezamenlijk gebruik van utilities en bedrijfsfuncties (o.a. waterzuivering) Collectieve inzameling en afvoer van afvalstoffen Combineren van transporten (grondstoffen, hulpstoffen, afgewerkte producten,..) … Duurzame inrichting Gemeenschappelijke aanleg en onderhoud van groenschermen Gezamenlijke opslag van goederen en materialen Een betere ontsluiting van het terrein Bedrijfsgerichte voorzieningen (o.a. beveiliging, onderhoud, catering, kinderopvang,..) Aanleg van bufferbekkens en centrale bluswatervoorraden of –voorzieningen Voorbereiding van parkmanagement …


04/2006

45/105

K


Bij de vorming van milieuclusters staat het opstarten van samenwerkingsprojecten tussen bedrijven centraal. Ideeën voor samenwerkingsprojecten worden middels een doorlichting gedetecteerd waarna de projecten waarvoor samenwerkingsinteresse bestaat op hun haalbaarheid worden getoetst Parkmanagement is dan weer een uitvloeing van het werken met milieuclusters. Bij de uitbouw van het parkmanagement wordt gezocht naar interessante producten die voor de bedrijven en het bedrijventerrein kostenvoordelen en een groter duurzaamheidsrendement opleveren. Zo wordt hierbij gewerkt rond verkeersveiligheid (bewegwijzering, mobiliteit, verlichting, …), collectieve bewaking en collectief groenonderhoud. Bij het tot stand komen van Milieuclusters kan de samenwerking tussen verschillende bedrijven hierbij op verschillende niveau’s geïnduceerd worden. In praktijk blijkt het dat de meeste realisaties een combinatie zijn van de volgende invalshoeken: Interbedrijfssamenwerking met terreinfocus De initiatiefnemer is een groep van bedrijven gevestigd op een bedrijventerrein. Energie en middelen worden door de bedrijven samengebracht, eventueel met de input van derden, om samen een gemeenschappelijk initiatief te realiseren. Interbedrijfssamenwerking met bedrijfsfocus De initiatiefnemer is een groep van bedrijven gevestigd op een bedrijventerrein. Energie en middelen worden door de bedrijven samengebracht, eventueel met de input van derden, om samen een gemeenschappelijk dienst of levering te realiseren. Clustering De initiatiefnemer is de terreinbeheerder (en zijn partners) die energie en middelen samenbrengt om een gemeenschappelijk doel te realiseren. Het benutten van restwarmte kan hiervan een voorbeeld zijn. Verfraaiing De initiatiefnemer is de terreinbeheerder (en zijn partners) die energie en middelen samenbrengt om beplanting en algemeen straatbeeld gecoördineerd te organiseren.

Stap 2: Van Milieuclusters naar bedrijventerreinmanagement De ervaring heeft inmiddels geleerd dat het draagvlak voor een loutere milieubenadering te beperkt is. De vraag en interesse naar verduurzamende “interbedrijfssamenwerking” met focus op zowel sociale, economische als milieusamenwerking zijn reëler. Met name de verbrede aanpak van bedrijventerreinmanagement – bij voorkeur structureel verankerd – vindt wel een goede draagvlak bij de bedrijven. Bedrijventerreinmanagement wordt globaal gedefinieerd als “het sturen van de inrichting en het integrale beheer van het bedrijventerrein”. Bedrijventerreinmanagement is aldus een instrument voor goed en duurzaam beheer van bestaande terreinen en van nieuwe terreinen binnen hun exploitatiefase.


04/2006

46/105

K


Bedrijventerreinmanagement omvat onder andere de volgende pakketten met een verschillende graad van complexiteit: verfraaiing (bewegwijzering, aspecten van beeldkwaliteit,…) facility management (samenaankoop van onderhoud van gebeouwen en groen, beveiliging,…) utility management (sameninkoop van energie, alsook milieuclustering,…) Ontwikkelingsmanagement (coördinatie rond vergunningen, architectuur,…) Vestigingsmanagement (aquisitiebeleid voor nieuwe te vestigen bedrijven) maar ook aspecten van rationeel en zuinig ruimtegebruik en (her)uitgifte in functie van leegstand of hinder tot een goed terreinbeheer In de hiernavolgende figuur wordt duidelijk waar de verruiming van het takenpakket en het takenpakket van milieuclusters zich ten opzichte van bedrijventerreinmanagement zich situeert. Bij de duurzaamheidsbenadering zullen de items die voorkomen in de tabel (A1 … E5) dan ook behandeld worden.


04/2006

47/105

K


Figuur 7: Voorbeeld van takenpakket bij bedrijventerreinmanagement als middel voor een duurzaam beheer van het bedrijvenpark Werkingsgebied milieuclusters

Werkingsgebied milieuclusters

E Vestigingsmanagement ement

D Ontwikkelings- E1 management Promotie PR C Utility- D1 management Milieumanagement B Facility- C1 management Gezamenlijke management energieinkoop (REG)

C2 D3 Gezamenlijke Kwaliteits duurzame energie management (REG)

E4 Ruilverkaveling

B2 Veiligheid en beveiliging A2 groenvoorziening B3 openbare ruimten Gebouwen onderhoud

C3 Flexpool personeel

E5 Lease concepten

A3 straatmeubilair

C5 Hergebruik (hemel)water C6 Afvalwaterbehandeling C7 Warmte / opslag

A Terreinbeheer

B1 Collectieve afvalinzameling

D2 Kennisuitwisseling

E2 Aquisitie nieuwe bedrijven E3 Tijdelijke bedrijfsruimte

A1 Bewegwijzering

B4 Groenvoorziening private ruimte A4 B5 Parkeren Logistiek en vervoersbeleid A5 B6 Verlichting Catering, kinderopvang en recreatie A6 B7 installatie Wegen en riolering onderhoud warmte en energie A7 B8 NOx en fijn stof CT helpdesk en emissies netwerkbeheer B9 Oprichten facility center

3.5.3

RANDVOORWAARDEN VOORONTWERP-RUP

EN

C4 Levering proceswater

D4 Vergunningen coördinatie D5 Starterscentrum D6 Trainingscentrum D7 Bouwadvies architectuur

koude

C8 Afvalverwerking C9 Wasstraat wagenpark C10 Telecom, en ICT

telematica

STEDENBOUWKUNDIGE

VOORSCHRIFTEN

UIT

HET

Voor de ligging van de hieronder beschreven zones wordt verwezen naar het plan, bijgevoegd bij deze kennisgeving. 3.5.3.1

BOSPARK - HEIDEPARK

Beschrijving Een bos- en een heidelandschap vormen de voornaamste structurende groenelementen van het hoogwaardig landschapspark en verwijzen naar het Kempense landschapstype. Ze hebben een publiek karakter en worden gebruikt als gebied voor zachte recreatie. Het boslandschap heeft een eerder gesloten groenstructuur en vormt de verbinding tussen de cité en de vallei van de Stiemerbeek. Via deze strook gebeurt ook de waterafvoer van


04/2006

48/105

K


het oppervlaktewater en het gezuiverde water van het bedrijventerrein. Kunstmatige waterbekkens dienen als waterbuffers. Het mijnlandschap – heidelandschap heeft een open structuur en vormt de visuele verbinding tussen het beschermde gebouwenpatrimonium van het hoofdgebouw en het beschermde landschap rond de terrils. Richtinggevend inrichtingsvoorstel Het bospark is een gesloten landschap. Het bomenbestand van het bospark is een samenstelling van vliegden, berk, eik en hulst. Kleinere open ruimtes brengen licht en een bijzondere randbegroeiing. Een extensief beheer vergroot het natuurlijk karakter van het bospark. Het is echter niet de bedoeling een bosreservaat op te richten maar rekening te houden met de recreatieve betekenis van het bospark. Het bospark is de strook waarin de reliëfovergang tussen het terrein en vallei van de Stiemerbeek gerealiseerd wordt. Het bospark houdt rekening met de natuurlijke en kunstmatige oneffenheden van het terrein. Waterpartijen, vijvertjes en drassige delen kunnen aangewend worden als bezinkingsbekkens voor het hemelwater van de bedrijfsterreinen en –gebouwen.Het bomenbestand in het bospark bestaat vooral uit vliegden, berk, eik en hulst. In het heidelandschap wordt een begroeiing van struikheide en op de lage delen dopheide beoogd. Het heidebestand heeft een minimale oppervlakte van 70% en garandeert het open karakter van het heidepark. De bodem dient als een mineraalarme, zure en zanderige bodem te worden ontwikkeld. Ook kleine vennetjes en drassige gebieden kunnen voorkomen in het heidepark. Deze kunnen mogelijk gebruikt worden als bezinkingsbekkens voor het hemelwater van de bedrijfsterreinen en -gebouwen. Heidebeheer door begrazing of gecontroleerd afbranden voorkomt dat het heidepark bebost doordat er overal jonge boompjes opschieten. Uitvoeringsmodaliteiten en beheer De uitvoering van het bospark – heidepark zal plaatsvinden in de aanvangsfase van de aanleg van het hoogwaardig bedrijvenpark. De ontwikkeling en het permanent beheer behoort tot de bevoegdheid van het beheerscomité. Voorschriften Vaste constructies die het parkkarakter en het recreatieve gebruik van het park ondersteunen, kunnen in beperkte mate gerealiseerd worden zolang het groene karakter maar primeert. Recreatieve voorzieningen kunnen verspreid in het bospark worden 2

aangelegd. Installaties hebben een natuurlijke ondergrond en nemen maximaal 30 m in. 2

Ook parkpaviljoenen van ca. 75 m kunnen worden geïntegreerd, maar mogen de draagkracht van het bos- en heidepark niet overschrijden. De overige parkinfrastructuur omvat enkele zitbanken en tafels. Wandelpaden, speelpleintjes worden in een halfverharding (grind, zand, ..) aangelegd. Bij de aanleg van vennen en vijvers moet een natuurlijk karakter worden beoogd. Afboording met harde materialen zijn verboden. 3.5.3.2

BUFFERZONES

Beschrijving


04/2006

49/105

K


Bufferzones worden in principe voorzien tussen twee bestemmingszones die elkaar negatief beïnvloeden of waarbij een scheiding om een of andere reden wenselijk is. Op het hoogwaardige bedrijvenpark maken de bufferzones de overgang tussen de bedrijfsactiviteiten en de omgevende bestemmingen. Richtinggevend inrichtingsvoorstel De buffer wordt gevormd door het bestaande reliëf en groen en kan aangevuld worden met inlandse bomen en struiken. De bufferzones zijn niet noodzakelijk publiek toegankelijk. Waar de buffer grenst aan het ‘bospark’ of ‘heidepark’, primeert de landschapsinrichting van het park. De buffer zoekt aansluiting op dit gegeven. Uitvoeringsmodaliteiten en beheer De bufferzone wordt aangelegd en onderhouden door de eigenaar. Belangrijk is het behoud, de mogelijke optimalisering en het beheer van de natuurwaarden en het visueel structurerend groene beeld. De bufferzones worden voor zover ze niet al volwaardig bestaan, aangelegd en/of geoptimaliseerd in de aanvangsfase van de aanleg van het hoogwaardig bedrijvenpark. Voorschriften In een bufferzone is geen enkele vorm van bebouwing of andere bestemming (vb. parkeren, opslag, ..) toegelaten.

Buffer tegen spoorzone Als de spoorweg opnieuw in gebruik genomen wordt voor geregeld personen- en goederenvervoer dan gelden de regels van de vigerende wetgeving voor deze gebieden (wet 25/07/1891 gewijzigd door de wet van 21/03/1991). In het bijzonder gelden de reeds aangegeven voorwaarden voor bufferzones en er wordt verder niet toegestaan dat bomen 1

worden geplant op minder dan 6 meter van de vrije rand van de spoorweg . 3.5.3.3

NATUURGEBIED De vallei van de Stiemerbeek en het aansluitende gebied, zoals door de reliëfovergangen bepaald, worden als natuurgebied bestemd. De verordeningen (GNOP) omtrent de natuurverbinding Stiemerbeek zijn van toepassing voor de hele zone. ZONE VOOR OPENBAAR DOMEIN - ONTSLUITINGSSTRUCTUUR

3.5.3.4 Beschrijving

Zone voorbehouden voor de aanleg van wegen, straten en pleinen. Richtinggevend inrichtingsvoorstel Parkboulevard De parkboulevard heeft een profiel van 2x2 rijvakken en wordt begrensd met bomenrijen. De aswerking van de boulevard wordt versterkt door het maaiveld maximaal open te 1

onder ‘vrije rand van de spoorweg’ wordt verstaan: de bovenrand van de ingraving van het spoor, de onderrand van de ophoging van het spoor, de rand van de deksteen van een viaduct of een lijn getrokken op 1,50m van de buitenste spoorstaaf.


04/2006

50/105

K


houden. Grasbermen zorgen voor de nodige afscheidingen tussen het gedeelte voor gemotoriseerd verkeer en het gedeelte voor langzaam verkeer. Open grachten zorgen voor de opvang van het regenwater en kunnen waar mogelijk na zuivering worden aangesloten op de “valleisleuf” van het bospark. Visuele assen De visuele assen met een smaller profiel zijn van een secundaire orde. Deze assen hebben geen doorgaande functie, maar dienen voor de ontsluiting van achtergelegen terreinen en clusters en voor een heldere ruimtelijke organisatie van de inplanting van de gebouwen. Ze verzorgen bovendien in de beeldrelaties tussen de verschillende clusters en elementen van het terrein. Overige wegenis De overige wegen hebben eveneens een smaller profiel en zijn van een secundaire orde. Deze wegen hebben geen doorgaande functie, maar dienen voor de ontsluiting van achtergelegen terreinen en clusters Uitvoeringsmodaliteiten en beheer De ontsluitingsstructuur hoort wat betreft de concrete planuitwerking bij het inrichtingsplan dat voor het geheel opgesteld wordt. Het inrichtingsplan bepaalt de concrete realisatie en verduidelijkt het gebruik door een geëigende aanleg of door de gangbare signalisatie. De uitvoering wordt successief in elke fase van de aanleg van het hoogwaardig bedrijvenpark voorzien. De zones in dit plan aangeduid voor openbare wegen zullen in zoverre zij nog niet tot de openbare wegen behoren, hierbij ingelijfd worden door afstand of door onteigening. Na overdracht van de aangelegde infrastructuur aan de Stad Genk, neemt deze het permanent beheer over. Voorschriften De zone voor openbaar domein heeft een permanent openbaar karakter en het gebruik wordt geregeld door een openbare instantie. Gemeenschapsvoorzieningen zoals groenvoorziening, sculpturen, straatmeubilair, kiosken, uitbouwen aan publieke gebouwen, etc... zijn hier toegelaten. De ontsluitingsfunctie van deze wegen heeft een hiërarchische structuur: hoofdontsluitingswegen (relatie met de ruime omgeving), verdeelwegen (tussen hoofdontsluitingswegen en bestemmingszones) en louter interne ontsluitingswegen (binnen bestemmingszones). De functie van de verschillende wegen dient tot uiting te komen in de aanleg. Waar de ontsluitingsstructuuur de parkstructuur doorsnijdt, zal het barrière-effect van de weg op het parklandschap door een specifieke aanleg geminimaliseerd worden (vb. overbrugging, inkapseling, eco-duct, ..). Parkboulevard Het profiel (30 meter) dient als volgt te worden uitgewerkt: Een middenberm van 6 meter scheidt de twee rijrichtingen. Het rijvlak bedraagt 5,5 meter goten en boordstenen niet inbegrepen. Een grasberm van 1,5 meter ligt tussen rijweg en fiets-wandelweg. Tenslotte zorgt een grasberm van 2,5 meter voor de overgang tussen het openbaar en het private domein. Groepen van bosrhododendron (Rhododendron ponticum) kunnen verspreid Libost-groep nv. ontwerpen adviesbureau KNG02C-05250-04.doc

04/2006

51/105

K


worden ingeplant. Rij- en fietswandelwegen worden aangelegd in een gegoten materiaal (beton of asfalt), goten in een natuursteenklinker of –kassei. Visuele as Het profiel (20 meter) dient als volgt te worden uitgewerkt: Indien een ontsluiting nodig is bedraagt het rijvlak 5,5 meter, goten en boordstenen niet inbegrepen. Een wandelstrook van 2 meter is aanliggend en verhoogd. Aan weerzijden wordt een verhoogde grasstrook van 0,8 meter voorzien. Grasstroken kunnen worden beplant met meerstammige zwarte berken (Betula nigra). Rijwegen en wandelpaden worden aangelegd in een gegoten materiaal (beton of asfalt). Goten in een natuursteenklinker of –kassei. Indien geen ontsluiting voor autoverkeer nodig is wordt het rijvlak vervangen door een grasstrook zonder bomen of struiken. De wandelstrook blijft behouden en vormt een continuïteit in gebruik. Overige wegenis Het profiel (10,5 meter) dient als volgt te worden uitgewerkt: Het rijvlak bedraagt 5,5 meter goten en boordstenen niet inbegrepen. Een wandelstrook van 2 meter is aanliggend en verhoogd. Rijwegen worden aangelegd in een gegoten materiaal (beton of asfalt), wandelpaden en goten in een betonklinker. 3.5.3.5

ZOEKZONE VERBINDING ZACHT VERKEER Dit zijn prioritaire voetgangersdoorgangen die het gebied in ruime zin doorloopbaar moeten maken. Het zijn verbindingen voor zacht verkeer (voetgangers, fietsen, …). De verbinding is verplicht uit te voeren tussen de gebieden die door de pijlen op plan aangeduid worden. De minimale breedte van de doorgang bedraagt 4,00 meter, met een verhard gedeelte van minimaal 2,00 meter.

3.5.3.6

ZOEKZONE VERBINDING AUTOVERKEER De precieze verbinding tussen de parkboulevard en zijn noordelijke ontsluiting is afhankelijk van de nieuw te concipiëren wegverbinding parallel aan het spoor.

3.5.3.7

ZONE HOOFDGEBOUW

Concept Dit is een beschermd gebouwencomplex, met zijn onmiddellijke omgeving, dat bij elke ingreep vanuit zijn architecturaal-historische betekenis moet geïnterpreteerd worden. Een advies van de bevoegde diensten voor monumenten en landschappen is noodzakelijk bij elke aanvraag van stedenbouwkundige vergunning. Het hoofdgebouw heeft een centrale functie voor het hoogwaardige bedrijvenpark. Het vormt de verbinding met andere relicten uit het mijnverleden (terrils, cité, .). Door zijn positie en architecturaal voorkomen heeft het gebouw een sterke beeldbetekenis voor de omgeving. Het imago is bepalend voor het gehele bedrijventerrein. De bestemming van het gebouw moet daarom betekenis geven aan het geheel. Het kan gaan om een gemeenschappelijke bestemming, die ondersteunend is voor verschillende bedrijven of


04/2006

52/105

K


over een bestemming met zulke uitstraling, dat ze als “trekker” fungeert voor het ganse bedrijventerrein. Beschermd patrimonium: Ministerieel Besluit 23 april 1993 Beschermd als monument: Steenkoolmijn: het hoofdgebouw voorheen bevattende burelen, dienstlokalen en bepaalde inrichtingen voor werknemers. - André Dumontlaan 67 Genk 3de afdeling Sie B 1298K3 Ministerieel Besluit 22/12/1993 Steenkoolmijn: schachtbok II met losvloer (ontvangstgebouw), ophaalgebouw II met ophaalmachine 3 (extractiemachine) en toebehoren, de passerel die het hoofdgebouw met het ontvangstgebouw II verbindt, ventilatiegebouw 1 met bovengrondse transportbuizen, de kabellier naast ophaalmachine 3 en motorcompressor 3 3.5.3.8

TALUD Dit is een vrij sterke reliëfovergang die in het mijnterrein tot stand is gekomen en die in een aantal gevallen op plan opnieuw werd ingericht om tot een bruikbare terreinvorm te komen. Om het overwegend vlakke terrein in zijn gewenste parkaanleg een meer natuurlijk karakter te geven, worden de aangeduide reliëfovergangen of taluds behouden en opgenomen in de buitenaanleg of in de configuratie van de gebouwen (vb. door verspringende bouwlagen).

3.5.4

GEPLANDE INGREPEN

Voorbereidende werkzaamheden:

Verwijderen vegetatie

Verwijderen aanwezige constructies (bestaande weg)

Nivellering/grondverzet

Aanleg werfwegen

Inrichting bedrijventerrein

Aanleggen nutsvoorzieningen, terreinverhardingen en bijhorende constructies

Wegeniswerken

Uitgraven en inrichten van waterspaarbekkens

Aanplantingen binnen groenstroken en buffers

3.6 BESCHRIJVING VAN DE ALTERNATIEVEN 3.6.1

DOELSTELLINGSALTERNATIEVEN

Bij de herbestemming van het mijnterrein van Waterschei werd het merendeel van het gebied bestemd als zone voor “duurzame stedelijke ontwikkeling”. Bij de goedkeuring van het gewestplan


04/2006

53/105

K


van 4 oktober 2000 werd een aanvullend stedenbouwkundig voorschrift “artikel 28” opgenomen waarbij de wenselijke functies als volgt omschreven werden : Dit gebied is bestemd voor industriële, ambachtelijke en activiteiten, kantoren, kleinhandel, dienstverlening, wonen, verkeer, openbaar nut en gemeenschapsvoorzieningen. Deze functies worden maximaal verweven rekening gehouden met hun onderling verenigbaarheid. Met het oog op een duurzame ontwikkeling wordt gestreefd naar een maximale synergie tussen de ecologische, economische en sociale componenten.

Vanuit het stedenbouwkundig voorschriften zijn aldus meerde bestemmingen mogelijk. Aangezien echter:

2

volgens het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen

het ontwikkelen van kantoren bij voorkeur dient te

gebeuren ter hoogte van kernen en openbaarvervoersknooppunten;

3

de Haalbaarheidsstudie “hoogwaardig bedrijvenpark in de provincie Limburg” na een multicriteriaanalyse tot besluit komt dat van de 4 onderzochte locacties binnen Limburg, Waterschei de meest geschikte locatie is;

4

in het afbakeningproces van het regionaal stedelijk gebied Hasselt-Genk , het mijnterrein Waterschei geselecteerd wordt als economische ontwikkelingspool waarbij gesteld wordt dat de eigenheid ten aanzien van de omringende tuinwijken dient gegarandeerd te worden;

Genk en Hasselt verscheidene kantoorsites wensen te ontwikkelen ter hoogte van hun kernen en dit juridisch vastgelegd hebben door middel van diverse BPA’s (Stationkwartier Hasselt, Blauwe boulevard en dienstenzone Genk);

openbare nutsvoorzieningen vanuit de mobiliteitsaspecten als ook vanuit het gedachtegoed kernversterking bij voorkeur aanliggend aan de centrumkern ontwikkeld worden;

5

bij de opmaak van het ruimtelijk structuurplan Limburg de wenselijke kleinhandelszones afgebakend zijn en Waterschei niet weerhouden is als selectie;

6

binnen de woonbehoefte, in kader van het ontwerp gemeentelijk ruimtelijk structuurplan , de volledige woonbehoefte kan ingevuld worden ter hoogte van de bestaande woongebieden, de inbreidingsgebieden en kernversterkende woonuitbreidingsgebieden er binnen het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan dan ook niet geopteerd wordt voor een invulling van het mijnterrein in functie van wonen;

Heeft de stad Genk de intentie om naast bedrijventerreinen voor zware industrie en logistiek, die reeds ruimschoots aanwezig zijn, eveneens een hoogwaardig bedrijventerrein op te richten ter hoogte van het mijnterrein Waterschei. Zoals hierboven aangehaald is deze doelstelling aangeduid in verschillende beleidsplannen en wordt verantwoord door de grote kwetsbaarheid van de Genkse industrie door een beperkt aantal grote werkgevers (Ford, ALZ, Essers,…) en het naar Vlaamse normen erg lage aandeel tewerkstelling in de tertiaire sector. Er worden in het MER dan ook geen verdere doelstellingsalternatieven onderzocht.

2

RSV goedgekeurd door Vlaamse regering 17 december 1997 – pag. 362 studie opgemaakt door Bureau Van Dijk 29 juni 1999 – 3.2. rangorde - de andere locaties zijn Lommel (Balendijk), Diepenbeek (wetenschapspark) en Sint-Truiden (Brustem) 4 Oriëntatienota oktober 2000 – focusgebieden en synthesekaart gewenste ruimtelijke structuur 5 RSPL 22 maart 2003 – bindend gedeelt kernbeslissingen 11 te en met 15 pag 267 6 Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan – definitief vastgesteld door gemeenteraad 15 dec. 2005 3


04/2006

54/105

K


3.6.2

LOCATIE ALTERNATIEVEN

Hoogwaardige bedrijventerreinen hebben onder meer nood aan een bepaalde schaal, een goede ontsluiting, een waardevolle omgeving en een stedelijke nabijheid. De mijnsite van Waterschei voldoet aan al deze criteria waardoor tegelijkertijd een waardevolle invulling van deze verlaten zone kan bekomen worden. De haalbaarheidsstudie hoogwaardig bedrijvenpark in de provincie Limburg (2000), opgesteld door Bureau Van Dijk in opdracht van de GOM Limburg heeft de site dan ook aangeduid als beste locatie voor dergelijke ontwikkeling. Vijf terreinen werden onderzocht en afgewogen: Diepenbeek (uitbreiding Wetenschapspark), Genk Zuid, Lommel (Balendijk), SintTruiden (Brustem) en Waterschei. De studie heeft voor- en nadelen van verschillende locaties onderzocht en afgewogen. Volgende criteria zij gehanteerd: juridisch kader, politieke visie-huidige plannen, planningscontext, oppervlakte, verwevenheid met de ondersteunde context, sociaal economische elementen, ontsluiting en kosten element en de vroegere bodembenutting. Na de kwantitatieve en de kwalitatieve analyse werd Waterschei aangeduid als beste potentiële locatie. De goede ontsluiting, de nabijheid van het landschapspark, de aanwezigheid van het industrieel erfgoed en de nabijheid van een commercieel centrum en woonwijk en de ruime mogelijkheden 7

voor ontwikkeling waren daartoe belangrijke elementen. De gewestplanwijziging van 2000 en het ruimtelijk structuurplan hebben deze keuze dan ook reeds bekrachtigd. Er worden in het MER dan ook geen verdere locatiealternatieven onderzocht. 3.6.3

UITVOERINGSALTERNATIEVEN

In het plan-MER zullen een aantal suggesties voor de inrichting van het gebied ontwikkeld worden. Het aantal suggesties is in principe schier eindeloos doch op basis van de ervaringen met voorgaande projectontwikkelingen en in overleg met de initiatiefnemer wordt het aantal alternatieven beperkt tot de meest relevante voor het plangebied. Deze uitvoeringsalternatieven zijn dan ook als volgt: 1. Het parkeergebeuren: het plan-gebied staat niet enkel op zichzelf maar ondervindt ook een interactie van de ontwikkelingen vanuit het noord-westelijk gelegen recreatiegebied (ontwikkelingen rond KRC-Genk). Er zal bekeken worden hoe de parkeerzones rond de bedrijfsgebouwen buiten de bedrijfstijden ten dienste kunnen staan van de uitbouw van de recreatiezone. Een mogelijke bijkomende ontwikkeling hierbij is dat een vlak parkeerterrein zoals nu reeds conceptmatig voorzien in het plangebied later mogelijk kan uitgebouwd worden tot een parkeergebouw. De bijkomende parkeerfaciliteiten binnen het plangebied geven een aangepaste mobiliteitsbeleving waarbij niet enkel binnen de conventionele werktijden het plangebied aangedaan wordt, maar ook buiten deze werktijden een verhoogde verkeersbelasting ontstaat. In functie van de verhoogde verkeersbelasting binnen het plangebied kan dan ook worden gezocht naar de meest optimale ligging van parkeerzones binnen het plangebied en in overeenstemming met de huidige gekende ontwikkelingen vanuit de recreatiezone. 2. Landschappelijke benadering; binnen het project dient worden gezocht naar het meest aangewezen compromis tussen enerzijds de vrije zichtpunten vanuit; a) het hoofdgebouw naar de bestaande terrils in As en b) het vrije zicht op de vallei van de Stiemerbeek vanuit

7

GOM Limburg, Haalbaarheidsstudie hoogwaardig bedrijvenpark inde provincie Limburg, Fase B: Evaluatie van de mogelijke locaties, 21 december 1999


04/2006

55/105

K


west naar oost en anderzijds de optimale economische invulling van het plangebied. De overweging dient te worden gemaakt welke zichtpunten, en zichtbreedtes zowel landschappelijk als ecologisch kunnen worden verantwoord ten aanzien van de invulling van het plangebied met bedrijfsgebouwen. 3. De functionaliteit van het bestaande hoofdgebouw; de functies van het bestaande hoofdgebouw zijn momenteel binnen het voorontwerp-RUP zeer ruim bepaald, doch met de enige beperking dat commerciële en residentiële activiteiten beperkt blijven tot een ondersteunende bijdrage leverend aan de ontwikkeling en de doelstellingen van het bedrijvenpark. Voorbeelden hiervan zijn overnachtingsaccomodaties, krantenwinkel, broodjesbar, fast-foodcorner, mediashop, banking facilities,… maar ook conference rooms en event facilities. De uitbouw van dit hoofdgebouw is de motor van het bedrijvenpark zodat de ontwikkeling hiervan in de ene of de andere zin nader bekeken dient te worden. Belangrijk hierbij om te melden is dat de ontsluiting van het plangebied enkel beschouwd wordt vanuit de noord-westelijke zijde, zijnde via het recreatiegebied in ontwikkeling (zoekzone verbinding autoverkeer) en via de André Dumontlaan. De alternatieve mogelijkheid van een noordoostelijke onstluiting via de Weg naar As en de Europalaan wordt niet onderzocht, daar dit reeds op gekende tegenstand gestoten is bij eerdere projectontwikkelingen uit het verleden. Deze ontsluitings-mogelijkheid is dus geen uitvoeringsalternatief. Bij de uitvoeringsalternatieven worden eveneens de mogelijke residentiële functies (wonen) binnen het plangebied niet in aanmerking genomen daar deze buiten de initiële doelstellingen van het plangebied vallen. De enige residentiële functies beperken zich tot de bezetting van het bestaande hoofdgebouw en beperkte residentiële functies die rechtstreeks gekoppeld zijn aan een gevestigd bedrijf (vb. conciërgewoning, veiligheidsbewaking,..) 3.6.4

ALTERNATIEVEN I.V.M. MILIEUPROBLEMATIEKEN

Tijdens de MER-proces worden op basis van de gestelde eisen en de verwachte effecten van het voorgestelde plan alternatieven ontwikkeld. De duurzaamheidprincipes worden niet enkel als mogelijkheid maar wordt verplicht geïntegreerd in de aanleg van het bedrijvenpark en de constructie van de gebouwen. Dit houdt in dat zowel bij de ontwikkeling van het park als van individuele gebouwen een tal aspecten moet gerealiseerd worden: Het takenpakket bij het bedrijventerrein management als middel voor een duurzaam beheer van het bedrijvenpark kan als handleiding gebruikt worden. De intenties moeten in zekerheiden omgezet worden tijdens het ontwerpproces en de realisatie;


04/2006

56/105

K


4 Aanpak 4.1 SELECTIE VAN DE SIGNIFICANTE DISCIPLINES Een milieueffectenrapport kan pas tot stand komen nadat de milieueffecten zijn vastgesteld door middel van een vergelijking van een referentiesituatie (meestal huidige situatie) met de geplande situatie (milieutoestand na uitvoering van het plan). Ook de autonome ontwikkeling, toestand van het gebied zoals deze zou ontstaan zonder gestuurde ontwikkeling van buitenaf, is hierbij belangrijk. In het plan-MER worden de effecten van het plan in verschillende disciplines onderzocht. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen sleuteldisciplines, optiedisciplines en niet relevante disciplines. Een discipline wordt als sleuteldiscipline aanzien als er bij bepaalde ingrepen mogelijk onomkeerbare en permanente effecten kunnen optreden. In onderstaande tabel worden de disciplines en hun relevantie voor het voorgenomen plan-MER weergegeven. Tabel 2: Identificatie van sleutel-, optie- en niet-relevante disciplines van het voorgenomen plan

Discipline

Sleuteldiscipline

Optiediscipline

Niet relevante discipline

Bodem

X

Water

X

Lucht Geluid en trillingen

X X

Licht, warmte en

X (mens, fauna en

stralingen

flora,..)

Fauna en flora

X

Monumenten en

X

landschappen Mens – ruimtelijke

X

aspecten en mobiliteit Klimaat

X

Het milieudomein ‘licht’ wordt niet als sleuteldiscipline opgenomen, maar wordt besproken bij de disciplines fauna & flora en mens. Bij de uitvoering van de werken worden normalerwijze geen warmte- of stralingsbronnen ingezet. Verstoringen door licht kunnen optreden tijdens de exploitatiefase van het voorgenomen plan. De discipline ‘klimaat’ wordt niet weerhouden als relevante discipline en wordt in het MER niet onderzocht. De voorziene ingrepen zijn niet van die aard dat ze het klimaat in belangrijke mate zullen veranderen. Libost-groep nv. ontwerpen adviesbureau KNG02C-05250-04.doc

04/2006

57/105

K


De disciplines licht, energie en afval/grondstoffen komen aan bod bij de bespreking van de duurzaamheid. Hiervoor worden criteria uitgewerkt die beoordelen in welke mate en op welke wijze het plan concreet invulling geeft aan duurzaamheid. 4.2 OPBOUW VAN HET PLAN-MER Het plan-MER zal bestaan uit een tekstueel gedeelte en een kaarten-figuren-map. Het inleidende hoofdstuk (voorwoord en inleiding) wordt overgenomen uit deze kennisgeving en waar nodig aangepast of geactualiseerd. In deel 1 wordt het plan op juridisch en beleidsmatig vlak gesitueerd. Dit deel wordt eveneens uit deze kennisgeving overgenomen en indien nodig aangevuld en geactualiseerd. Het milieudomein ‘licht’ wordt niet als sleuteldiscipline opgenomen, maar wordt besproken bij de disciplines fauna & flora en mens. Bij de uitvoering van de werken worden normalerwijze geen warmte- of stralingsbronnen ingezet. Verstoringen door licht kunnen optreden tijdens de exploitatiefase van het voorgenomen plan. De discipline ‘klimaat’ wordt niet weerhouden als relevante discipline en wordt in het MER niet onderzocht. De voorziene ingrepen zijn niet van die aard dat ze het klimaat in belangrijke mate zullen veranderen. De disciplines licht, energie en afval/grondstoffen komen aan bod bij de bespreking van de duurzaamheid. Hiervoor worden criteria uitgewerkt die beoordelen in welke mate en op welke wijze het plan concreet invulling geeft aan duurzaamheid. Eventuele gewestgrensoverschrijdende effecten worden in deel 8 opgenomen. Deel 9 omvat het investeringsrapport dat een financieel beeld van het plan geeft. In de eindbespreking wordt een beknopt overzicht gegeven van de uitgangspunten, de effecten, knelpunten en maatregelen. Tenslotte wordt een niet-technische samenvatting opgesteld die een bondige samenvatting voor het brede publiek geeft. Om de leesbaarheid van het rapport te verhogen zal eveneens een verklarende woordenlijst en literatuurlijst toegevoegd worden. 4.3 VOORSTEL INHOUDSTAFEL PLAN-MER Milieueffectenrapport 1

Inleiding

2

Juridische en beleidsmatige randvoorwaarden

3

Projectbeschrijving

4

3.1

Doelstelling en verantwoording

3.2

Huidige situatie

3.3

Geplande programma

3.4

Alternatieven

Ingreep-effectenschema (globale analyse)


04/2006

58/105

K


5

Beschrijving van de referentiesituatie en effecten 5.1

Discipline geluid

5.2

Discipline bodem en water (incl. neerslagwater en afvalwater)

5.3

Discipline Lucht

5.4

Discipline fauna & flora

5.5

Discipline monumenten en landschappen

5.6

Discipline mens (incl. verkeer en ruimtelijke aspecten)

5.7

Duurzaamheidsbenadering

5.8

Ontwikkelingsscenario’s

De indeling per discipline is als volgt X.1

Afbakening studiegebied

X.2

Methodiek

X.3

Beschrijving referentiesituatie

X.4

Beschrijving effecten (incl. effecten alternatieven, grensoverschrijdende effecten, milderende maatregelen en monitoring)

X.5

Afweging alternatieven

6

Overzicht effecten en milderende maatregelen

7

Leemten in de kennis

8

Investeringsrapport

9

Eindbespreking

Verklarende woordenlijst en afkortingen Literatuurlijst Niet-technische samenvatting Kaarten- en figurenboek

4.4 GLOBALE ANALYSE In tabel 3 wordt een overzicht gegeven van de geplande ingrepen en de ermee gepaard gaande effecten per discipline. Dit schema geeft een overzicht van de mogelijke effecten. Of deze ook werkelijk optreden en significant zijn, zal in de effectbespreking van het MER geëvalueerd worden. Tabel 4 geeft een overzicht van de fasen van het plan waarin mogelijk significante effecten optreden.


04/2006

59/105

K


Kennisgevingsnota

Tabel 3: Globale analyse

DISCIPLINES HOOFDINGREEP

DEELINGREEP MOBILITEIT

VOORBEREIDENDE

VERWIJDEREN

WERKZAAMHEDEN

VEGETATIE

GELUID

- bijkomende verkeersstromen (werftransporten)

BODEM

- invloed op omge- verstoring/vernievingsgeluid (geluids- tiging bodemproproductie machines fiel, en werftransporten) - wijziging bodemstructuur

WATER - wijziging waterhuishouding (verhouding infiltratie/runoff)

FAUNA & FLORA - ecotoopvernietiging, - soortvernietiging, - rustverstoring als gevolg van geluid en beweging

MONUMENTEN & LANDSCHAPPEN - wijziging ruimtelijk structurerende kenmerken (bestaande vegetatie/constructies)

MENS - hinder (geluid, verkeer, visueel) - wijziging belevingswaarde - wijziging functioneel bodemgebruik

- aantasting erfgoedwaarden (incl. archeologisch erfgoed) VERWIJDEREN

- idem

- idem

- verstoring/vernietiging bodemprofiel, - wijziging bodemstructuur

- idem

- idem

- verstoring/vernietiging bodemprofiel,

CONSTRUCTIES

NIVELLERING/ GRONDVERZET

- wijziging waterbalans

- idem

- idem

- idem

- idem

- idem

- idem

- idem

- idem

- wijziging run-off - wijziging bodemstructuur AANLEGGEN

- idem

- idem

WERFWEGEN

CALAMITEITEN

- nieuwe verontreiniging


- idem

- verstoring/vernietiging bodemprofiel,

- wijziging waterhuishouding (verhouding infiltratie/runoff)

- Mogelijk (kwaliteits) verlies ecotopen

- wijziging bodemstructuur


04/2006

61/105


Kennisgevingsnota


DEELINGREEP MOBILITEIT

AANLEG EN INRICHTING HOOGWAARDIG BEDRIJVENTERREI N

GELUID

AANBRENGEN NUTS- - bijkomende verLEIDINGEN, TERREINkeersstromen VERHARDINGEN EN (werftransporten) CONSTRUCTIES

BODEM

- invloed op omge- verstoring/vernievingsgeluid (geluids- tiging bodemproproductie machines fiel, en werftransporten) - wijziging bodemstructuur

WATER - wijziging waterhuishouding (verhouding infiltratie/runoff)

FAUNA & FLORA - wijziging ecotopen (gewijzigde bodemstructuur, waterkwaliteit en waterhuishouding)

MONUMENTEN & LANDSCHAPPEN - idem

MENS - hinder (geluid, verkeer, visueel) - wijziging belevingswaarde - wijziging functioneel bodemgebruik

- barrièrewerking - rustverstoring

AAN/AFVOER MATERIAAL

- idem

AANPLANTINGEN

- idem

- idem

- verstoring/vernietiging bodemprofiel, - wijziging bodemstructuur

- beperking effect - verstoring/verniegeluid door buffering tiging bodemprofiel,

- idem

- wijziging waterbalans

- creatie nieuwe ecotopen

- idem

- idem

- wijziging run-off - wijziging bodemstructuur CALAMITEITEN EXPLOITATIEFASE



- Mogelijk (kwaliteits) verlies ecotopen

VESTIGING BEDRIJVEN (AANLEG & INRICHTING)

vergelijkbaar met effecten voorbereidende werkzaamheden (permanente effecten van verstoring zijn al voor belangrijk aandeel opgetreden)

BEDRIJFSACTIVITEITEN

- bijkomende ver- gewijzigd omgekeersstromen vingsgeluid (toege(woonnomen verkeerswerkverkeer, stromen en werking bedrijfstransporten) bedrijven)


- wijziging waterhuishouding (opvang & gebruik hemelwater, grondwaterwinning, verharde oppervlakte) - wijziging waterkwaliteit (afvalwaterproductie, afstromend hemelwater)


04/2006

62/105

- wijziging ecotopen (wijziging bodem/ waterkwaliteit) - wijziging aanwezige soorten (geluidsverstoring, ecotoopwijziging)

- hinder (geluid, lucht, verkeer, visueel) - werkgelegenheid


Kennisgevingsnota


DEELINGREEP

REGELING VERKEER

UITBREIDING AANBOD OPENBAAR VERVOER

MOBILITEIT

GELUID

- efficiënt en correct gebruik van de gewenste verkeersstructuur

- geluidsproductie (verkeersintensiteit, snelheid)

- wijziging verkeersstromen -reductie aantal personenwagens

BODEM - verzuring/vermesting (depositie vanuit lucht) - verzilting bodem door strooizouten

- wijziging omge- nieuwe verontreivingsgeluid (in rela niging tie met aantal personenwagens/bussen/…)

WATER - wijziging waterkwaliteit (afstromend hemelwater, gebruik strooizouten/herbiciden, ...)

- wijziging waterhuishouding (opvang & gebruik hemelwater, grondwaterwinning, verharde oppervlakte) - wijziging waterkwaliteit (afvalwaterproductie, afstromend hemelwater)


04/2006

63/105

FAUNA & FLORA - wijziging ecotopen (wijziging bodem/waterkwaliteit) - wijziging verhouding aanwezige faunasoorten (geluidsverstoring, ecotoopwijziging)

MONUMENTEN & LANDSCHAPPEN - wijziging ruimtelijk structurerende kenmerken (nieuwe ve-

MENS - wijziging verkeersveiligheid/bereikbaarheid

getatie/constructies )

- wijziging bereikbaarheid

Genk: PLAN-MER: Ontwikkeling van een hoogwaardig bedrijvenpark op de voormalige mijnsite van Waterschei Kennisgevingsnota

Tabel 4: Significantie van de verwachte effecten

hoofdingreep

deelingreep

mobiliteit

geluid

bodem

water

lucht

voorbereidende

verwijderen

x

(-)

-/--

--

x

werkzaamheden

vegetatie

m&l

mens

--

--

-

x

(--)

(x)

x

x

x

--

x

-

(-)

(-) / (x)

x

(-)

-

-

x

-

(-)

(-)

(-)

(-)

(-)

x

x

calamiteiten

x

x

(-)

(-)

(-)

(-)

x

x

aanleg en

aanbrengen

-

(-)

-

--

x

(-)

(-)

+

inrichting

nutsleidingen,

hoogwaardig

terreinverhardingen

bedrijventerrein

en constructies -

(-)

(-)

(-)

(-)

(-)

x

+

aanplantingen

x

x

(x)

(x)

x

(x)

(x)

(x)

calamiteiten

-

x

(-)

(-)

(-)

(-)

x

vestiging bedrijven

-

?

-

--

(-)

-

-

(x)

bedrijfsactiviteiten

--

?

?

?

?

?

x

(x)

regeling verkeer

--

-

-

-

-

-

-

x

uitbreiding aanbod

(x)

(x)

x

x

(x)

x

x

(x)

verwijdering

f&f

constructies nivellering/ grondverzet aanleggen werfwegen

aan/afvoer materiaal

exploitatiefase

(aanleg en inrichting)

openbaar vervoer -: er is een direct negatief effect van lange duur, waarschijnlijk minder significant --: er is een direct negatief effect van lange duur, waarschijnlijk significant (-): er is een direct negatief effect van korte duur: waarschijnlijk minder significant (--): er is een direct negatief effect van korte duur: waarschijnlijk significant (+): er is een indirect negatief effect ?: misschien is er een negatief effect x: niet relevant (x) er is een positief effect.


04/2006

65/105


4.5 METHODOLOGISCHE AANPAK PER DISCIPLINE In het plan-MER zal de bespreking, beoordeling en evaluatie van de effecten van het voorgenomen plan voor de verschillende milieudisciplines worden weergegeven in gedetailleerde ingreepeffectschema’s. Belangrijke parameters bij de ingreep-effectschema’s zijn: - de significantie van de ingreep; - de omvang van de effecten; - het waardeoordeel. Het belang van het effect van een ingreep (significantie) op het desbetreffende onderdeel wordt beoordeeld met de termen ‘significant’ en ‘niet significant’ en met zeer, matig of weinig kwetsbaar. De omvang van de effecten wordt vastgesteld en uitgedrukt in termen als ‘groot’, ‘matig’, en ‘gering’. De combinatie van deze elementen kan samengevat worden in volgende matrix (Tabel 5). Tabel 5: Matrix voor de waardenschaal van de effectbeoordeling

Omvang van het effect Significantie

Groot

Matig

van het

Neutraal

Waardeoordeel

effect

Zeer

Gering

Positief

Negatief

Positief

Negatief

Positief

Negatief

+++

---

++/+++

--/---

++

--

0

++/+++

--/---

++

--

+

-

0

+/++

-/--

+

-

+/0

-/0

0

kwetsbaar Matig kwetsbaar Weinig kwetsbaar 3 tekens: sterk positief of negatief effect 2 tekens: matig positief of negatief effect 1 teken: beperkt positief of negatief effect

Per effectgroep worden de beoordelingscriteria en het beoordelingskader concreet gedefinieerd. Hiervoor wordt naar de toegepaste methodiek van de verschillende disciplines verwezen. De duurzaamheidsbenadering zal als een min of meer gelijkwaardige discipline beschouwd worden. Uiteraard zal voor deze ‘nevendiscipline’ het niet altijd evident zijn om een bepaalde effectbeoordeling te kunnen uitvoeren aan de hand van hogerstaand schema. Binnen deze nevendiscipline zullen dan ook in hoofdzaak haalbare maatregelen voorgesteld worden die in de eerste plaats duurzame toepassingen beogen. Ook voor de discipline Mens-ruimtelijke aspecten kan afgeweken worden van de hierboven waardeschaal voor de beoordeling, omdat de effectief binnen deze discipline te vaak niet gequantificeerd kunnen worden net als voor de duurzaamheidsbenadering.


04/2006

66/105


4.5.1 4.5.1.1

GELUID (TRILLINGEN) AFBAKENING STUDIEGEBIED

Het studiegebied voor de discipline geluid wordt bepaald door het plangebied - de zone waarbinnen het project wordt gerealiseerd - en het invloedsgebied. Het invloedsgebied wordt enerzijds bepaald door de bepalingen opgelegd door VLAREM II en anderzijds door de invloedszone van het specifiek geluid. Deze invloedszone zal zich tot op ongeveer 200m rondom het plangebied bevinden. 4.5.1.2

REFERENTIESITUATIE

Om de huidige geluidskwaliteit langs het project te inventariseren worden continue geluidsmetingen over verschillende dagen uitgevoerd. Er worden in deze studie 2 meetpunten voorzien die als referentiepunten (bijv ter hoogte van de toegangsweg en ter hoogte van woonwijk Hornzee) worden beschouwd. Tevens worden er geluidsmetingen over een korte meetperiode uitgevoerd op 10 ambulante meetpunten. Daarnaast worden de meetresultaten gebruikt uit reeds bestaande MER-studies of geluidsstudies (zoals voor het vliegveld van Zwartberg). Deze metingen leveren de waarden op van de grootheden LAmax,1h, LAeq,1h, LA01,1h, LA05,1h, LA10,1h, LA50,1h en LA95,1h uitgedrukt in dB(A) waarvan het verloop (op basis van uurwaarden) grafisch wordt uitgezet met vermelding van de heersende windrichting en windsnelheid. Niet alleen het geluidsklimaat rondom de site zelf wordt besproken maar ook langs de toegangswegen. Immers de impact van het wegverkeer zal ook zijn impact hebben op het wegverkeergeluid. Het wegverkeergeluid zal immers het belangrijkste effect zijn tengevolge van de ontwikkelingen op de mijnsite. Er worden geen gedetailleerde berekeningen uitgevoerd, maar op basis van het aantal personenwagens, vrachtwagens, snelheden, wegdek kan een inschatting gemaakt worden op welke afstand de geluidscontouren van 70, 65, 60, 55 dB(A) bijvoorbeeld zich bevinden. Van de gemeten LAeq,1h-waarden wordt een gemiddelde waarde vastgesteld voor elke representatieve periode (dag, avond en nacht). Dit gemiddelde wordt vergeleken met de richtwaarden opgenomen in het ‘Ontwerp KB’ van 1991. De meetresultaten worden ook getoetst aan de richtwaarden uit VLAREM II. Deze toetsing laat toe na te gaan in hoeverre de milieukwaliteitsnorm wordt gerespecteerd. 4.5.1.3

EFFECTBESPREKING

De bedoeling in het kader van een Plan Mer is een inschatting te maken van de mogelijke positieve of negatieve effecten als gevolg van de realisatie van het plan. Een positief effect kan zijn de verbetering van de ontsluitingen, beter wegdek. Een negatief aspect kan zijn de verhoging van de verkeersintensiteit, meer laad- en losactiviteiten,.. Voor de effectbespreking wordt gebruik gemaakt van overdrachtsberekeningen. Bij de berekening van de relevante waarde van dit geluid in de omgeving wordt rekening gehouden met de geometrische afname, de luchtabsorptie, het bodemeffect, afscherming of verstrooiing tgv vegetatie/gebouwen/…, de verkeersintensiteiten en samenstelling van het verkeer, de snelheid van het verkeer, de hoogte van de weg en ontvangpunten, … De berekeningen worden uitgevoerd met het computersimulatiemodel Geonoise, dat steunt op de Nederlandse rekenmethode SRM II en de ISO9613. De geschatte fout op de berekeningen bedraagt ca. 2dB(A).


04/2006

67/105


Exploitatiefase – nieuwe verkeerssituatie Aan de hand van het ontwerp van de ontsluiting en de wijziging van de verkeersstromen wordt de situatie gemodelleerd in het computersimulatiemodel Geonoise. Met behulp van dit model wordt op een gelijkmatig raster het LAeq over de dagperiode berekend. Ook wordt het LAeq over de nachtperiode berekend, als daarvoor verkeersgegevens bekend zijn. De geluidscontouren worden visueel weergegeven op de topografische kaart. Het resultaat van de berekeningen wordt getoetst aan het ‘Ontwerp KB van Miet Smet ’ van 1991. Tevens wordt een inschatting gemaakt van de bijdrage tot het omgevingsgeluid tengevolge van de verschillende bedrijven op het bedrijventerrein zelf. Op basis van geluidsgegevens van een gelijkaardige situatie, op basis van literatuurstudies en op basis van de Nederlandse kengetallen worden de effecten ten gevolge van dit nieuw bedrijventerrein ingeschat. De effecten van de uitvoeringsalternatieven zullen eveneens meegenomen worden, voor zover ze een effect veroorzaken op het omgevingsgeluid. Voornamelijk de locatie, het aantal parkings en type is bijvoorbeeld bepalend voor een effect op het omgevingsgeluid. Aan de hand van deze geluidskaart en de toetsing aan de richtwaarden worden eventuele knelpunten zichtbaar. De milieueffecten inzake geluid worden besproken en beoordeeld aan de hand van deze resultaten. Aanvullend zal het effect van mogelijke maatregelen (geluidsbermen, organisatorisch, …) in de overdrachtsberekeningen in rekening gebracht worden. De beoordelingscriteria zijn opgenomen in tabel 6. Tabel 6: Beoordelingscriteria voor de discipline geluid

Effect op het omgevingsgeluid tengevolge van verkeer en inplanting bedrijven Omvang van het effect Significantie van het effect

Groot

Matig

(Stijging/Daling met

(Stijging of daling

meer dan 6 dB(A))

tussen 3 en 6 dB(A))

Gering

Neutraal

(Stijging of daling

Geen

tussen 0 en 3 dB(A)

verandering

Waardenoordeel

Zeer

Positief

Negatief

Positief

Negatief

Positief

Negatief

+++

---

++/+++

--/---

++

--

0

++/+++

--/---

++

--

+

-

0

+/++

-/--

+

-

+/0

-/0

0

kwetsbaar Matig kwetsbaar Weinig kwetsbaar 3 tekens: sterk positief of negatief effect 2 tekens: matig positief of negatief effect 1 teken: beperkt positief of negatief effect


04/2006

68/105


4.5.2

BODEM EN WATER

4.5.2.1

AFBAKENING STUDIEGEBIED

Voor de discipline bodem zal het studiegebied per planfase worden afgebakend. In principe vallen de invloedsgebieden samen met de locaties waar uitgraving en/of stockage van bodem worden voorzien of waar tijdens of na realisatie van de ingrepen van betrokken planfase de bodem, omwille van de ingreep of omwille van gewijzigd gebruik, vermoedelijk invloed zal ondervinden. Het plangebied (Mijnsite Waterschei) ligt nagenoeg pal op de waterscheidingslijn tussen Maas- en Scheldebekken. De noordgrens van het plangebied (nl. de spoorlijn Hasselt-Maasmechelen) is ter plaatse de waterscheidingslijn. Ten noorden van de spoorlijn (gemeente As) bevinden zich de terrils en de slibbekkens; de afwatering gebeurt er naar het maasbekken toe. Ten zuiden van de spoorweg (voormalig productieterrein=plangebied) gebeurt de afwatering naar het Scheldebekken. Voor de discipline grondwater wordt het studiegebied afgebakend, uitgaande van de actuele piëzometrie en van naburige vergunde waterwinningen; het plangebied zal deze winningen evenals hun onmiddellijk intrekgebied omvatten. Alhoewel het plangebied buiten de beschermingszone III van de VMW-waterwinning te As ligt en zelfs tot een ander hydrografisch bekken behoort, zal het intrekgebied van vernoemde winning mee in het studiegebied worden opgenomen. De historische en actuele kwaliteit van het grondwater, vastgesteld in tal van onderzoeken ter voorbereiding van de vrijwillige sanering van het geheel van de mijnterreinen te Waterschei en tijdens de monitoring achteraf evenals de potentiële verspreiding van nieuwe vervuiling via het grondwater zullen tevens mee de afbakening van het studiegebied bepalen. Voor de discipline oppervlaktewater zal naargelang de effectgroep het studiegebied mogelijks verschillend kunnen zijn. Minimale grenzen zullen samenvallen met het plangebied. Deze worden uitgebreid tot waar de invloedssfeer niet meer als belangrijk wordt aanzien volgens de beschouwde effectgroep. Het studiegebied voor wijziging debiet/afvoerkarakteristieken zal overeenkomen met het stroomgebied van de waterloop voorzover een invloed op deze waterloop kan worden verwacht. Wat verdroging/vernatting betreft zal het studiegebied vooral bepaald worden door de invloedzones, bepaald in de discipline grondwater. Daarnaast kunnen effecten zich ook voordoen buiten dit gebied vanwege verplaatsingen van oppervlaktewatermassa’s. De wijziging van de fysico-chemische waterkwaliteit zal zich vaak voordoen in relatie tot debietkarakteristieken van de waterloop, m.a.w.: de wijziging in de fysico-chemische kwaliteit hangt vaak samen met een gewijzigde aan-/afvoer van water. Als er een extra debiet in een waterloop terecht komt via een lozingspunt, dan kan deze bijkomende waterstroom een verontreiniging met zich meebrengen. Eventuele effecten zullen vooral stroomafwaarts van het lozingspunt meetbaar zijn. Het studiegebied valt dan ook samen met deze invloedssfeer. Een gelijkaardige afbakening van het studiegebied is te verwachten voor effecten op de biologische waterkwaliteit buiten het plangebied. Wijzigingen van structuurkwaliteit is meestal direct gerelateerd aan projectgebonden ingrepen (aanpassingen aan de waterlopen in het kader van het project). Het studiegebied valt in dit geval samen met het plangebied. Voor de discipline oppervlaktewater worden minimaal de bovenlopen van de Stiemerbeek (Scheldebekken) en Bosbeek (Maasbekken) in het studiegebied opgenomen. Vermoedelijk zullen de belangrijkste directe (bv. lozing gezuiverd afvalwater,...) zowel als indirecte effecten (via Libost-groep nv. ontwerpen adviesbureau KNG02C-05250-04.doc

04/2006

69/105


grondwater) van de ingrepen tijdens de realisatie van de verschillende planfasen op het oppervlaktewater zich beperken tot vernoemd gebied. 4.5.2.2

REFERENTIESITUATIE

Het geheel van de mijnterreinen te Waterschei -waarvan het plangebied slechts een onderdeel isbeslaat een oppervlakte van 315 ha. Een aantal jaren geleden heeft de toenmalige eigenaar, N.V. Mijnen, deze terreinen gesaneerd. Deze sanering werd op vrijwillige basis aangevat in 1991-1992, dus ruim vòòr het in voege treden van het bodemsaneringsdecreet, en werd in 1999 beëindigd. Omwille van de grote omvang van deze terreinen, werd de sanering ervan over een lange periode gefaseerd uitgevoerd, gedeeltelijk vòòr het in voege treden van het bodemsaneringsdecreet en gedeeltelijk erna. In 2001 werd door Technum in opdracht van N.V. Mijnen een actualisatie van het oriënterend bodemonderzoek uitgevoerd n.a.v. de overdracht van de terreinen. Voor elke planfase wordt de huidige toestand van de bodem, van het gronden van het oppervlaktewater in het studiegebied beschouwd als referentiesituatie. Teneinde de actuele (referentie-)situatie m.b.t. vooral bodem en grondwater te kaderen zal een overzicht gegeven worden van:

de historiek van het plangebied en de onmiddellijke omgeving;

de kwaliteit van bodem en grondwater zoals vastgesteld in het kader van vroeger uitgevoerde bodemonderzoeken;

de omvang en de ernst van de (toenmalige) bodem- en grondwaterverontreiniging;

de genomen saneringsmaatregelen, en

de maatregelen van controle en bewaking volgende uit en aansluitend bij de uitgevoerde saneringswerken.

De referentiesituaties voor de disciplines Bodem en Water worden beschreven aan de hand van bestaande gegevens. Volgende aspecten worden in de referentiesituatie van de discipline bodem beschreven:

topografie;

bodemtypologie (textuur, drainageklasse en profielontwikkeling of aanwezigheid van anthropogene invloed op de bodemopbouw en samenstelling evenals op de karakteristieken). Figuur 8 geeft een overzicht van de bodemseries, gelegen binnen en in de onmiddellijke omgeving van het plangebied. Binnen het plangebied komen geen natuurlijke bodems meer voor; het oppervlak bestaat hier vooral uit ophogingen of is vergraven. In de omgeving komen vooral zandige tot lemig-zandige bodems voor. In de beekvalleien (brongebieden Bosbeek en Stiemerbeek) zijn deze bodems vaak nat tot zeer nat; ten N-O van het plangebied komen daarentegen zeer droge zandgronden en zelfs landduinen (bodemserie X) voor;

bodemkwetsbaarheid (draagkracht);

actuele bodemkwaliteit (fysico-chemische bodemkwaliteit en kwaliteit als abiotische drager);

bodembestemming en bodemgebruik;


04/2006

70/105


geologie (stratigrafie en lithologie).

Voor de discipline grondwater worden volgende aspecten beschreven:

hydrogeologische opbouw: het watervoerend pakket bestaat voornamelijk uit Tertiaire kwartszanden en grind, afgedekt met Quartaire Maasterrasafzettingen enQuartair zand; de dikte van het watervoerend pakket bedraagt ter hoogte van het plangebied ongeveer 140 m en wordt aan de benedenzijde afgesloten de 50 m dikke ondoorlatende kleiïge Formatie van Boom.

Grondwaterkwetsbaarheid: code Ca1 (zeer kwetsbaar; de watervoerende laag bestaat uit zand, de deklaag is dunner dan 5 m en/of zandig en de dikte van de onverzadigde zone is kleiner dan 10 m).

actuele grondwaterkwaliteit; de actuele grondwaterkwaliteit wordt besproken o.b.v. de resultaten van de grondwatermonitoring die thans als nazorgactiviteit n.a.v. de bodemsanering en nog tot het jaar 2009 zal worden uitgevoerd in en om het plangebied.

grondwaterstand en -stroming op basis van bestaande piëzometrische metingen; ter hoogte van het plangebied situeert de grondwatertafel zich op 2 tot 6,5 m beneden maaiveld. De grondwaterstroming ter hoogte van het plangebied is Zuid-west gericht.

hydrologische relatie met (naburig) oppervlaktewater; het brondgebied van de Stiemerbeek bevindt zich aan de zuidelijke grens van het plangebied.

aanwezige grondwaterwinningen; de vergunde grondwaterwinningen in een straal van 5 km rond het plangebied, hun coördinaten, karakteristieken en vergunde debieten zullen opgelijst worden. (zie figuur 9)

Voor de discipline oppervlaktewater worden volgende aspecten beschreven:

hydrografische situering: Binnen het plangebied zijn geen waterlopen gelegen. Op de grens van het gebied is de Stiemerbeek gelegen. Ten noorden van het plangebied is het brongebied van de Bosbeek gelegen. (zie figuur 10)

aanwezigheid van rioleringsstelsels: in het kader van de sloopwerken werd binnen het plangebied het rioleringsstelsel verwijderd.

waterkwantiteit: debietgegevens, afvoerkarakteristieken, verdroging/vernatting,...

waterkwaliteit: o

fysico-chemische waterkwaliteit;

o

biologische waterkwaliteit;

o

structuurkwaliteit, natuurlijkheid van de waterlopen;

Voor de beschrijving van de referentiesituatie van de disciplines bodem en grondwater wordt een beroep gedaan op volgende niet-limitatieve lijst van algemene (digitale) informatiebronnen:

topografische kaart nr. 26/5;

bodemkaart;

geologische kaart van België;


04/2006

71/105


Databank Ondergrond Vlaanderen (dov.vlaanderen.be) met gegevens betreffende boringen, sonderingen en gedetailleerde informatie betreffende vergunde waterwinningen binnen en in de omgeving van het studiegebied;

gegevens van de Belgische Geologische Dienst;

grondwaterkwetsbaarheidskaart Limburg (Van Autenboer, 1996);

gewestplan Limburgs Maasland;

GNOP’s;

hydrografische kaarten (Hydrografische Atlas);

Overstromingsgebieden (NOG-ROG- kaarten);

fysico-chemische oppervlaktewaterkwaliteitsgegevens (VMW, Aquafin, gemeenten,...);

biologische oppervlaktewaterkwaliteitsgegevens (VMW, Aquafin, gemeenten,...);

informatie m.b.t. structuurkwaliteit oppervlaktewaters (Bervoets et al., 1993);

...

Naast bovenvernoemde algemene informatiebronnen zijn er tevens ook een groot aantal specifieke gegevens gegevens beschikbaar uit voormalige bodem- en grondwateronderzoeken (cfr. hoofdstuk 5.1 “Relevante informatie uit voorgaande studies”); 4.5.2.3

EFFECTBESPREKING, MILDERENDE MAATREGELEN EN BEOORDELINGSKADER

Volgende effectgroepen worden bij de discipline bodem per planfase uitvoerig behandeld:

grondverzet;

structuurwijziging;

profielwijziging;

wijziging van bodemgebruik en bodemgeschiktheid;

bodemzetting;

wijziging van de bodemkwaliteit (ten gevolge van bepaalde bodemgebruiken of calamiteiten);

Het grondverzet wordt kwantitatief ingeschat op basis van de concrete beschrijving van de uitvoering van de verschillende planfasen. Een indicatieve toetsing aan de Vlarebo-wetgeving gebeurt o.b.v. de bestaande gegevens. Er wordt tevens aandacht besteed aan de nabestemming (bestemmingstype) van de gronden. Aan de hand van de gevoeligheid van de aanwezige gronden wordt nagegaan of een risico op verdichting (= structuurwijziging) ten gevolge van de werkzaamheden tijdens de uitvoeringsfase evenals na voltooiing van de respectievelijke deelprojecten bestaat. Bovendien wordt nagegaan of eventueel bijzondere laagjes die in de ondergrond aanwezig zijn (bijvoorbeeld lokaal ondoorlatende lagen, veenlagen,...), verstoord worden.


04/2006

72/105


Indien bijzondere profielstructuren in de ondergrond aanwezig zijn, wordt aangegeven in welke mate deze verstoord worden door vergravingen. Hierbij wordt rekening gehouden met de huidige mate van verstoring. Het huidige en toekomstige bodemgebruik wordt vergeleken, waarbij rekening wordt gehouden met de bodemgeschiktheid. Deze wordt afgeleid van gegevens van de bodemkaart Met betrekking tot bodemzetting wordt nagegaan of bodems aanwezig zijn die gevoelig zijn voor zetting ten gevolge van bemaling en wordt getoetst of deze worden drooggezogen. Ook mogelijke zetting door extra belasting van de ondergrond wordt onderzocht. Er wordt nagegaan in welke mate deze zettingen mogelijkerwijze bijkomende effecten zoals schade aan wegen of gebouwen kunnen veroorzaken. Bodemkwaliteit kan wijzigen ten gevolge van calamiteiten. Een beschrijving wordt gegeven van de mogelijke verontreinigingen die zowel in de aanleg- als in de exploitatiefase kunnen voorkomen. Mogelijke verspreiding van reeds aanwezige verontreinigingen door eventuele bemaling wordt nagegaan.

Effecten op grondwater kunnen opgesplitst worden in kwalitatieve en kwantitatieve effecten. Kwalitatieve effecten kunnen zowel in aanleg- als exploitatiefase optreden ten gevolge van het uitvoeren van bepaalde (verontreinigende) activiteiten of calamiteiten. Ook de mogelijke verspreiding van verontreinigingen ten gevolge van bemaling wordt geëvalueerd. Kwantitatieve effecten kunnen onder andere veroorzaakt worden door waterwinningen/bemalingen, lokale verhoogde of verlaagde infiltratiecapaciteit en grondwatervoeding,... . Kwantitatieve effecten op de grondwaterstroming, het stijghoogteverloop, de interactie met het oppervlaktewater,... tijdens de uitvoering en na de realisatie van de deelprojecten, worden (kwalitatief) begroot. Wijzigingen in de ondergrond kunnen een effect hebben op de waterhuishouding (afvoer water door onoordeelkundige opvulling, doorbreken watervoerende lagen, ...). Op basis van de effecten uit de discipline bodem worden deze effecten begroot en besproken. Er wordt tevens nagegaan of retourbemaling tot de mogelijkheden behoort teneinde verdroging (vooral dan in het valleigebied van de Stiemerbeek) te voorkomen. Volgende effectgroepen worden binnen de discipline oppervlaktewater verwacht en behandeld:

wijziging waterkwantiteit: o

wijziging debiet/afvoerkarakteristieken;

o

verdroging/vernatting;

o

overstromingsrisico;

wijziging waterkwaliteit: o

wijziging fysico-chemische kwaliteit;

o

wijziging biologische kwaliteit;

o

wijziging structuurkwaliteit;


04/2006

73/105


Met betrekking tot de debieten worden vooral veranderingen in stromingen, en aanvoer van waterhoeveelheden ten opzichte van de huidige situatie geëvalueerd. Hierbij worden de gewijzigde stromen en oppervlaktewateren op een analoge manier benaderd als in de referentiesituatie. Exacte impacten op debieten van ontvangende open waterlopen zullen benaderend worden ingeschat; eventueel worden IDF-neerslaggegevens (piekdebiet-gegevens) gebruikt om een worstcase benadering op te maken. Er wordt vooral aandacht besteed aan de wijziging in debieten en niet zozeer in het kwantificeren van de totale debieten. De inschattingen van de debietswijzigingen is vooral belangrijk om gewijzigde run-off patronen (vooral door aanbrengen van verhardingen) in te schatten. Het plan heeft immers een wijziging van de verharde oppervlakte (o.a. door aanleg van ontsluitingswegen,...) tot gevolg. De wijzigingen in patronen, debieten, het optreden van eventuele overstromingsrisico’s zullen worden ingeschat ten opzichte van de huidige situatie. Ook wijzigingen in rioolinfrastructuur worden geëvalueerd (toetsing aan code van goede praktijk). Verandering in waterafvoer- of aanvoer kan resulteren in verdroging of vernatting van de omgeving. Enerzijds kan dit effecten hebben op grondwater (bv. door de toename aan verharde oppervlakte), fauna en flora (bv. beïnvloeding bestaande ecotopen), maar ook op de dimensionering van waterlopen, bufferbekkens,... (toename droogstand waterlopen of waterlopen worden langere tijd watervoerend,...). Deze veranderingen ten opzichte van de referentiesituatie worden beschreven en geëvalueerd op directe en indirecte effecten (voor zover deze niet onder andere disciplines thuishoren). Tijdens de werken kunnen debietswijzigingen en verdroging of vernatting optreden ten gevolge van bemaling. In de omgeving van de bemaling kan debietsafname en verdroging optreden. Verderaf, ter hoogte van het lozingspunt van het bemalen water, kan debietsstijging en vernatting optreden. Deze effecten worden geëvalueerd op basis van informatie aangeleverd vanuit de discipline grondwater. Met betrekking tot de fysico-chemische kwaliteit wordt een toetsing uitgevoerd van de aangevoerde afvalstromen aan de kwaliteitsdoelstellingen voor oppervlaktewater. Eventuele effecten van veranderende waterstromen (zie debieten) op de waterkwaliteit worden ook ingeschat. Eventuele aanvoer van verontreinigd water (grondwater, verontreinigende activiteiten tijdens of na het realiseren van het plan, bv. verhoogde overstortwerking) zullen worden beschreven en ingeschat ten opzichte van de huidige situatie, maar indien mogelijk ook ten opzichte van de normering (bv. basiskwaliteitsnormen voor oppervlaktewater). Gelijkaardig aan de referentiesituatie zal de nieuwe situatie na realisatie van het plan (of van de afzonderlijke planfasen) worden beschreven en afgewogen ten opzichte van de huidige situatie. Dit voor zowel de biologische waterkwaliteit als de structuurkwaliteit van de waterlopen. Immers verplaatsingen van waterlopen, veranderingen in debieten en fysico-chemische kwaliteit kunnen direct (bv. verhoogd debiet) of indirect (bv. verhoogde overstortfrequentie ) effecten hebben op de biologische waterkwaliteit. Zowel met betrekking tot de discipline bodem als water zullen (uitvoerings-)alternatieven worden beoordeeld en in geval van mogelijks ernstige effecten zullen milderende maatregelen worden voorgesteld. Zo zal m.b.t. de debieten van het af te voeren regenwater worden nagegaan of dit niet (gedeeltelijk) kan worden hergebruikt of geïnfiltreerd. Indien dit noodzakelijk blijkt voor de waterbeheersing zullen buffersystemen worden voorgesteld om waterafvoer beter te controleren. Libost-groep nv. ontwerpen adviesbureau KNG02C-05250-04.doc

04/2006

74/105


Het retentieprincipe (regenwater zo lang mogelijk ophouden) dient hierbij maximaal te worden gehanteerd. Hieraan gekoppeld dient, om verdroging van de ondergrond te voorkomen, de totaal verharde (ondoorlatende) oppervlakte steeds minimaal te worden ontworpen ofwel dienen elders infiltratiemogelijkheden te worden gepland. Indien significante effecten worden vastgesteld zullen, indien mogelijk, alternatieve oplossingen worden voorgesteld. Wanneer andere significant negatieve effecten worden vastgesteld zal steeds getracht worden om alternatieven of milderende maatregelen voor te stellen. De significantie wordt bepaald o.b.v. verschillende criteria per effectgroep. De effectbeoordeling zoals aangegeven in tabel 5 zal ook voor de discipline water en bodem worden toegepast. In Tabel 7 worden voor de disciplines Bodem en Water de criteria voor de significantiebepaling weergegeven. In het MER zal de beoordeling van de effecten gebeuren conform tabel 5. Inzake de uitvoeringsalternatieven kan reeds gesteld worden dat:

alternatief inzake landschappelijke invulling: geen effecten voor bodem of water.

alternatief inzake bestemming hoofdgebouw: geen effecten voor bodem of water.

alternatief inzake parkeerfuncties: een torengebouw impliceert een geringer effect voor wat betreft ruimtegebruik en verminderde infiltratie.


04/2006

75/105


Tabel 7: Beoordelingscriteria voor de disciplines Bodem en Water

Discipline Bodem

Effectgroep Grondverzet

Beoordelingscriteria • •

Structuurwijziging

•

•

Profielwijziging

• •

Bodemgeschiktheid en bodemgebruik

•

Bodemkwaliteit

• •

Bodemzetting

• •

Water

Waterkwantiteit

8

• •

• • •

• • •

Verdroging/vernatting

•

• •

Waterkwaliteit

•

• •

Kwantiteit (m³) Kwaliteit (toetsen analyseresultaten aan normen en/of richtgevende waarden) Oppervlakte (m², ha) van zones waarin bepaalde structuurwijziging mag worden verwacht (uitvoeringsen exploitatiefase) Aard van de structuurwijziging (verdichten, verslempen, korstvorming,...) en invloed hiervan op een aantal bodemkarakteristieken (infiltratiecapaciteit, bulkdensiteit, aëratievermogen,...) Areaal (m², ha) Diepte (cm) en hieraan gekoppelde wijzigingen in een aantal hydrodynamische bodemkarakteristieken Huidige geschiktheid bij huidig gebruik vs. toekomstige geschiktheid bij toekomstig gebruik (o.b.v. textuur, ontwateringstoestand, draagkracht ondergrond, ...) Areaal geaffecteerde zone (m², ha) Probabiliteit voor overschrijding van een aantal richtgevende waarden en/of normen voor de meest relevante parameters (nutriënten, zware metalen, minerale oliën, PAK’s,...) Oppervlakte (m², ha) Daling maaiveld (cm/m) Verdichting (g/cm³) Stijghoogtewijzigingen (m) grondwater en areaal (m², ha) Kwelintensiteit grondwater, locatie en areaal (m², ha) Stroombanenwijziging grondwater Drainerende/irrigerende werking van het oppervlaktewater Wijzijging van de afgevoerde waterhoeveelheden Wijziging run-off patronen Risico op overstroming Grootte van de verharde (ondoorlaatbare) oppervlakte (m², ha) Dimensionering waterlopen Invloedssfeer van de gewijzigde situatie Probabiliteit van overschrijding van een aantal richt- of grenswaarden of normen voor het grondwater (cfr. VLAREBO) en oppervlaktewater Samenstelling (afval-)waterstromen Effecten van debiet op waterkwaliteit (verdunning)

8

De deskundige beperkt zich hier tot een eerder kwalitatieve benadering m.b.t. de effecten op waterkwantiteit; een kwantitatieve benadering is maar mogelijk mits het toepassen van een hydrologische modellering.


04/2006

76/105


•

•

Structuurkwaliteit opper-vlaktewater

• •

Directe impact afvalwaterstromen op biologische waterkwaliteit oppervlaktewater Risico’s op beïnvloeding waterkwaliteit (overstorten en overstortfrequentie) Kwantitatieve toename/afname Impact op natuurlijkheid van de waterlopen (verbetering in categorieën)


04/2006

77/105


Figuur 8: Overzicht van de bodemseries in het plangebied


04/2006

78/105


Figuur 9: Overzicht van de vergunde waterwinningen


04/2006

79/105


Figuur 10: Hydrografische situering van het plangebied


04/2006

80/105


4.5.3

LUCHT

De effecten van luchtverontreiniging in het gebied zijn naar verwachting vrij klein. De discipline lucht werd dan ook niet als een sleuteldiscipline geselecteerd. 4.5.3.1


Het studiegebied wordt in functie van de te verwachten effecten vastgelegd. In principe wordt het studiegebied afgebakend tot een zone waar de emissies geen relevante impact meer hebben op de concentraties in de omgevingslucht. De verwachte emissies van het voorgenomen plan hebben hoofdzakelijk betrekking op het verkeer en op de verwarming van gebouwen in de winter. De effecten worden vastgesteld in de directe omgeving van het plangebied tot maximaal 500 m. 4.5.3.2

REFERENTIESITUATIE

De algemene kwaliteit van de lucht in de omgeving van het plangebied wordt beschreven op basis van beschikbare resultaten van het meetnet Luchtverontreiniging Vlaanderen, geëxploiteerd door de Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM). Deze waarden worden getoetst aan de kwaliteitsdoelstelling van het Vlarem II. Op basis van verkeerstellingen worden de emissies van het huidige verkeer berekend met behulp van emissiefactoren. Deze gegevens worden aangeleverd door de discipline verkeer. De emissies in het gebied worden vooral veroorzaakt door de verbranding van fossiele brandstoffen. De belangrijkste verontreinigende stoffen die hierbij worden geëmitteerd zijn fijn stof (PM10) en stikstofoxiden (NOx). Deze twee componenten komen dan ook uitgebreid aan bod. 4.5.3.3

EFFECTEN

De emissies van het verkeer en gebouwenverwarming (in plangebied) in de toekomstige situatie worden berekend met behulp van emissiefactoren en vergeleken met deze van de referentiesituatie. De evolutie van de verschillende componenten in de lucht wordt besproken. Voor de berekening van de toekomstige emissies over pakweg 10 jaar, kan beroep gedaan worden op prognoses over de toekomstige emissiefactoren. Verspreidingsberekeningen worden evenwel niet uitgevoerd. De plaatsen met een verhoogde plaatselijke luchtverontreiniging worden in functie van de ligging van receptoren (mens, fauna en flora) beschreven. De toekomstige invulling van het plan wordt getoetst op zijn effecten voor luchtemissies. Bij de bespreking van de emissies wordt een onderscheidt gemaakt tussen broeikasgassen (vooral CO2), verzurende gassen (NOx en SO2) en de ozonprecursoren (NOx en VOS). De overige luchtverontreinigende stoffen worden, met uitzondering van fijn stof (PM10) niet nader beschouwd. Het aspect lucht wordt eveneens behandeld via duurzaamheidscriteria. In het plan-MER zal dit gedetailleerd worden uitgewerkt. Voor de broeikasgassen kan reeds verwezen worden naar de Kyota doelstellingen voor CO2. Ook spelen de best beschikbare technieken (BBT) hierbij een rol. 4.5.3.4

MILDERENDE MAATREGELEN


04/2006

81/105


Wijzigingen in het beleid en het opleggen van internationale normen voor voertuigen kunnen in eerste instantie zorgen voor een daling van de emissies. De emissies van NOx en PM10 zullen naar verwachting in de komende jaren drastisch verminderden. 4.5.4

FAUNA EN FLORA

4.5.4.1


Het studiegebied omvat het plangebied waar de ingrepen plaatsgrijpen. Het studiegebied wordt uitgebreid met de verstoringscontour waarbinnen het geluidsniveau groter is dan 40 dB(A). Pragmatisch wil dit zeggen dat het studiegebied bestaat uit het projectgebied en een zone van ca. 200 meter eromheen. Het studiegebied wordt nog verruimd met enkele aandachtsgebieden: - vallei van de Stiemerbeek; - GEN-gebied ten noorden van de spoorweg; - SBZ-H gebied ten noorden van de spoorweg (Bovenloop vallei van de Bosbeek, Klaverberg); - zone spoorwegberm (natuurverbinding); 4.5.4.2

REFERENTIESITUATIE

Voor de beschrijving van de referentiesituatie wordt op volgende bestaande informatie gesteund:

Biologische waarderingskaart (BWK),

Broedvogelatlas Vlaanderen (Instituut voor Natuurbehoud),

Beperkt bosbeheersplan van de mijnsite Waterschei,

Natuurontwikkelingsplan vallei van de Stiemerbeek.

De biologische waarderingskaart is weergegeven in figuur 11. Het plangebied is aangeduid als een gebied met industriële bebouwing (ui), waarvan de biologisch waarde beperkt is. In de vallei van de Stiemerbeek zijn volgens de BWK o.a. aanwezig: venig berkenbos (vt), mesotroof elzenbos (vm), vochtig wilgenstruweel (so), zuur eikenbos (qs), rietvegetatie (mr) en bremstruweel (sg). Deze ecotopen zijn biologisch zeer waardevol en zijn conform het natuurdecreet beschermd. De verlaten spoorweg aan de noordkant van het plangebied herbergt een interessante bermvegetatie (ks), -

terwijl op de terrils een belangrijke pioniervegetatie (ku ) aanwezig is. Ook deze ecotopen zijn biologisch zeer waardevol. De belangrijke bosbestanden op het mijnterrein zijn conform het beperkt bosbeheersplan gelegen aan de ingang van het mijnterrein en langs het kolenspoor. Het betreft vooral eiken- en berkenbossen. Het plangebied zelf is niet aangeduid als VEN-gebied, in de omgeving zijn wel drie GEN-gebieden gelegen nl:

De Klaverberg en Heiderbos (No 413) (inclusief terrils Waterschei) op grondgebied As, in het zuiden grenzend aan het kolenspoor,

Bovenloop Bosbeek (No 412) op grondgebied As op ca. 350 m van het plangebied;

De Hoge Kempen, op ca. 2 km van het plangebied.


04/2006

82/105


Ten noorden is op korte afstand van het plangebied het habitatrichtlijngebied ‘Bosbeekvallei en aangrenzende bos- en heidegebieden te As-Opglabbeek-Maaseik’ gelegen. Op basis van verzamelde informatie (Instituut voor Natuurbehoud, Natuurpunt,…) en een verkennend terreinbezoek zal de beschrijving van de aanwezige ecotopen en habitats evenals de faunistische (vooral avifauna) waarde van het gebied worden aangevuld. Indien mogelijk wordt naast een beschrijving van de huidige situatie eveneens een beeld geschetst van de historische toestand. Het plangebied en nabije omgeving zullen op basis van een terreinbezoek in meer detail worden beschreven. De ecologische waarde van het mijnterrein wordt beoordeeld en gesitueerd ten opzichte van zijn omgeving. 4.5.4.3

EFFECTBESPREKING

Voor de discipline fauna en flora vinden relevante effecten plaats tijdens de aanleg en de inrichting van het hoogwaardig bedrijventerrein. De aandacht wordt toegespitst op de effecten van de ingrepen in de aandachtszones, die biologisch waardevol en kwetsbaar zijn. In het plan-Mer worden de te verwachten effecten op fauna en flora bij de verdere invulling van het plan kwalitatief besproken. Volgende effectgroepen worden besproken:

Direct verlies aan natuurwaarden. Het verlies aan ecotopen en soorten als een gevolg van de inname en exploitatie van het terrein wordt op een kwantitatieve manier (oppervlakte) ingeschat. De ernst van het vegetatieverlies wordt aan de hand van biologische waarde, zeldzaamheid, ontwikkelingsgraad, vervangbaarheid, … beoordeeld. Het ecotoopverlies zal een verlies aan habitat of een vermindering aan habitatgeschiktheid voor diersoorten tot gevolg hebben. Dit indirecte effect van ecotoopverlies wordt kwalitatief en eventueel kwantitatief beschreven en beoordeeld.

Barrièrewerking en versnippering. Op een kwalitatieve wijze wordt nagegaan of de bestaande ecologische verbindingen (vooral kolenspoor en vallei Stiemerbeek) worden verbroken als gevolg van het plan.

Rustverstoring. Voor de beoordeling van de rustverstoring baseren wij ons op de inventarisatie van de avifauna in het plangebied en de nabije omgeving. Voor de relevante soorten die effectief of potentieel aanwezig zijn, wordt op basis van een experten-oordeel geschat of een relevant effect verwacht wordt.

Impact op fauna en flora via de waterhuishouding. Voor de bespreking van de effecten wordt gesteund op de bevindingen van de discipline water. Vooral de effecten op de Stiemerbeek en de omliggende ecosystemen worden in meer detail bestudeerd.

Milderende maatregelen omvatten onder andere bosvorming en ecologische inrichting van bufferzones. Hierbij zal aandacht besteed worden aan de kwalitatieve en kwantitatieve compensaties. Fysische compensaties zijn waarschijnlijk niet nodig. Het beoordelingskader voor de discipline fauna en flora is in tabel 8 weergegeven.


04/2006

83/105


Het plangebied is op korte afstand van een GEN-gebied en een habitatrichtlijngebied gelegen. De effecten van het plan op deze gebieden worden beoordeeld in een passende beoordeling, die als bijlage aan het MER-rapport zal toegevoegd worden. 4.5.4.4

PASSENDE BEOORDELING

Ten noorden en op korte afstand van het plangebied zijn twee Speciale Beschermingszones Habitatrichtlijngebied (SBZ-H) gelegen. Het betreft de gebieden ‘Bovenloop van de Bosbeek’ en ‘ de Klaverberg’ beiden gelegen op grondgebied As. In het kader van artikel 37bis van het Natuurdecreet moet voor plannen of programma’s die mogelijk een invloed hebben op de SBZ een passende beoordeling worden opgesteld. In deze passende beoordeling wordt een antwoord gezocht op volgende vragen: 1. Heeft het plan een impact op de habitats voor wat betreft oppervlakte, ruimtelijke spreiding, structuur en kwaliteit? 2. Heeft het plan een impact op de abiotische factoren die de structuur en de functie van de SBZ-H bepalen? 3. Heeft het plan een impact op het functioneren van de SBZ-H als ecosysteem? 4. Heeft het plan een impact op het evenwicht van de verspreiding en densiteit van soorten en populaties in het geheel van de SBZ-H? 5. Heeft het plan een impact op het bereiken van de instandhoudingsdoelstellingen of streefbeelden in de SBZ-H De antwoorden op deze vragen laten toe een conclusie te formuleren over de significantie van de impact op de integriteit (natuurlijke kenmerken) van de SBZ-H.


04/2006

84/105


Tabel 8: Beoordelingskader discipline fauna en flora

Biotoopverlies en kwaliteitsverlies biotopen biologische

omvang van het effect

waardering

veel

matig

volgens

gering

geen

Waardeoordeel

BWK

Positief

negatief

positief

negatief

positief

negatief

neutraal

Zeer

+++

---

++/+++

--/---

++

--

0

++/+++

--/---

++

--

+

-

0

+/++

-/--

+

-

+/0

-/0

0

waardevol waardevol Minder waardevol Versnippering en barrière Functionali-

omvang van de aantasting van de ecologische verbinding

teit van de

groot

Matig

barriére

gering

geen

Waardeoordeel Positief

Negatief

positief

negatief

Positief

negatief

neutraal

Hoog

+++

---

++/+++

--/---

++

--

0

Matig

++/+++

--/---

++

--

+

-

0

laag

+/++

-/--

+

-

+/0

-/0

0

Geluidsverstoring Zone

areaal habitat voor gevoelige soorten uit inventarisatielijst

geluids-

groot

Matig

belasting

gering

geen


Negatief

Positief

Negatief

Positief

Negatief

Neutraal

> 50 dB(A)

+++

---

++/+++

--/---

++

--

0

45/50 dB(A)

++/+++

--/---

++

--

+

-

0

35/45 dB(A)

+/++

-/--

+

-

+/0

-/0

0

Effecten water op ecosystemen Kwaliteit water

omvang van het effect groot

Matig

gering

geen

Waardeoordeel positief

negatief

positief

negatief

positief

negatief

neutraal

+++

---

++/+++

--/---

++

--

0

++/+++

--/---

++

--

+

-

0

+/++

-/--

+

-

+/0

-/0

0

Zeer goed/ zeer slecht Matig goed/ matig slecht Minder goed/ Minder slecht

- : milderende maatregelen zijn niet vereist, -- : milderende maatregelen zijn wenselijk, --- : milderende maatregelen zijn noodzakelijk.


04/2006

85/105


Figuur 11: Biologische Waarderingskaart (BWK) en ligging van de beken


04/2006

86/105


4.5.5 4.5.5.1

MONUMENTEN, LANDSCHAPPEN EN ARCHEOLOGIE AFBAKENING STUDIEGEBIED

De landschapsstudie situeert zich op drie niveaus:

macroniveau: in de ruime omgeving van het plangebied;

mesoniveau: in de onmiddellijke omgeving van het plangebied;

microniveau: ter hoogte van het plangebied.

4.5.5.2

REFERENTIESITUATIE

Voor de beschrijving van de landschappelijke historiek, de landschapsstructuur en de landschapsecologie van het gebied worden volgende bronnen geraadpleegd:

Landschapsatlas Vlaanderen;

Traditionele landschappen volgens Antrop;

Landschapskenmerkenkaart

Informatie afkomstig van de discipline fauna en flora

Terreinbezoek

Om een goed inzicht in het landschap te krijgen wordt het plangebied eerst gesitueerd in de landschappelijke hoofdstructuren van de ruime omgeving (macrolandschap). De indeling in zogenaamde traditionele landschappen (Antrop et al., 1998) steunt op fysisch-geografische componenten (reliëf, bodemgesteldheid, specifieke ligging) en op cultuurlandschappelijke karakteristieken (bewoningsvorm, -patroon en –dichtheid, percelering, openheidsgraad en landgebruik). Op basis van de ‘Atlas van de relicten van de traditionele landschappen’ (landschapsatlas) worden de erfgoedwaarden en de relicten in de onmiddellijke omgeving van het plangebied (mesoniveau) besproken. Een analyse van historisch kaartmateriaal (Ferraris, Vandermaelen, MGI, …) wordt toegevoegd. In de beschrijving van het landschap op microniveau komt de structuur van het landschap aan bod. Deze beschrijving wordt vooral gebaseerd op het terreinbezoek. Het plangebied is gesitueerd binnen het traditioneel landschap ‘Mijngebied van Genk-Waterschei’ dat deel uitmaakt van het Kempisch Plateau. Het is een betrekkelijk jong landschap met een belangrijke industrieel-archeologische waarde. De identiteit van het landschap wordt bepaald door de terreinen van de vroegere steenkoolontginning met uitgestrekte verstedelijkte gemeenten en nieuwe industrieterreinen. Het plangebied maakt deel uit van de ankerplaats ‘‘Mijnsite Waterschei, Klaverberg en Heiderbos’. Belangrijke elementen binnen deze ankerplaats zijn o.a. de landduinen van de Klaverberg, de typische nederzettingspatronen van de tuinwijken in Waterschei, het industrieel archeologisch erfgoed en het verlaten kolenspoor. Op basis van terreinwerk en andere inventarisaties wordt het archeologisch bodemarchief van het projectgebied in kaart gebracht. Het voorgenomen plan wordt geanalyseerd op zijn bodemimpact


04/2006

87/105


en op de eventuele aanwezigheid van archeologisch erfgoed. Hierbij worden volgende acties ondernomen: - raadplegen van de Centrale Archeologische Inventaris - raadplegen van verenigingen of archeologen die locaal actief zijn; - raadplegen van historische kaarten (Ferraris e.d.); - raadplegen van belangrijke literatuur. 4.5.5.3

EFFECTBESPREKING

De wijzigingen die het landschap (landschapsbeeld en landschapsecologie) zal ondergaan, worden beschreven op basis van een vergelijking van de huidige situatie met de toekomstige. Hierbij worden volgende effectgroepen besproken: Aantasting en contextverlies van erfgoedwaarden (kwalitatief). Er wordt nagegaan of er

relicten binnen het plangebied zijn gelegen. Afhankelijk van de gaafheid en samenhang van het gebied is het effect te verwaarlozen of ernstig. Visuele verstoring en aantasting van ruimtelijke landschapskenmerken: Een eventuele

verstoring of aantasting wordt kwalitatief beschreven op basis van de visuele kenmerken van het gebied. Wijziging van de landschapsecologische relaties. Er wordt nagegaan of bepaalde

landschapsecologische relaties in het plangebied worden onderbroken. Impact van het plan op het archeologische bodemarchief.

De voorgestelde maatregelen van andere disciplines (vb aanleg geluidsbermen) worden op hun landschappelijke inpasbaarheid getoetst. Op basis van de effectbespreking worden de voorgestelde landschapsmaatregelen van het plan beoordeeld en worden eventueel bijkomende maatregelen voor de landschappelijke inkadering geformuleerd. Het beoordelingsschema voor de discipline monumenten en landschappen is hieronder weergegeven (Tabel 9). Tabel 9: Beoordelingscriteria voor de discipline monumenten, landschappen en archeologie

Effectengroep’ aantasting en contextverlies erfgoedwaarden’ Mate van

omvang van de aantasting

gaafheid en

Sterk

samenhang

Matig

Gering

geen


negatief

positief

negatief

positief

negatief

neutraal

hoog

+++

---

++/+++

--/---

++

--

0

matig

++/+++

--/---

++

--

+

-

0

laag

+/++

-/--

+

-

+/0

-/0

0

Effectengroep ‘visuele verstoring en aantasting ruimtelijke landschapskenmerken’ Landschaps-

Waardering


04/2006

88/105


karakteriserend

Bijkomt/Verdwijnt

sterk

e element

Weinig

verbeterd

geen

verbeterd /aangetast

/aangetast Waardeoordeel

Zeer waardevol Waardevol Minder

Positief

negatief

positief

negatief

positief

negatief

neutraal

+++

---

++/+++

--/---

++

--

0

++/+++

--/---

++

--

+

-

0

+/++

-/--

+

-

+/0

-/0

0

Minder aangetast

geen

waardevol Effectengroep ‘wijziging landschapsecologische relaties’ Waarde landschapsecologische

omvang van de aantasting Doorbroken

Sterk aangetast

Waardeoordeel

relatie Positief

negatief

positief

negatief

positief

negatief

neutraal

hoog

+++

---

++/+++

--/---

++

--

0

matig

++/+++

--/---

++

--

+

-

0

laag

+/++

-/--

+

-

+/0

-/0

0

Effectengroep ‘aantasting archeologisch erfgoed’ Waarde

omvang van de aantasting

archeologisch

vernietigd

erfgoed

Sterk aangetast

Ontsluiting/ minder

geen

aangetast Waardeoordeel Positief

negatief

positief

negatief

positief

negatief

neutraal

hoog

/

---

/

--/---

++

--

0

matig

/

--/---

/

--

+

-

0

laag

/

-/--

/

-

+/0

-/0

0


04/2006

89/105


4.5.6

MENS

4.5.6.1

VERKEER

4.5.6.1.1

Afbakening studiegebied

Omdat de verkeerskundige impact in een ruimer gebied merkbaar kan zijn, wordt het studiegebied als volgt afgebakend: in het noorden door de Opglabbekerzavel, in het oosten door de N75 Europalaan, in het zuiden door de E314 en in het westen door de N76 Westerring – Hoevenzavellaan – Torenlaan. (zie figuur 7) 4.5.6.1.2

Referentiesituatie

De referentiesituatie wordt beschreven aan de hand van de geometrische vormgeving en kenmerken van de thans beschikbare infrastructuur (aantal rijstroken/voorsorteerstroken, fietsvoorzieningen, voetgangersvoorzieningen, oversteekplaatsen, verkeerslichtenregelingen, enz.). Voorts zal een inventarisatie plaats vinden van het aanbod aan en voorzieningen van openbare busvervoer. De volgende studies en gegevens komen in de verkeerskundige beschrijving van de referentiesituatie aan bod en kunnen tevens een aantal randvoorwaarden stellen aan de toekomstige situatie.

Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen: wegencategorisering op Vlaams niveau

Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Limburg: wegencategorisering op provinciaal niveau

Ruimtelijk Structuurplan Genk: wegencategorisering op gemeentelijk niveau

Mobiliteitsplan Genk: relevante gegevens m.b.t. de site

Streefbeeldstudies van N702/N750/N75, van de N75 en van de N76: opties voor herinrichting van bepaalde kruispunten

Gegevens van De Lijn en NMBS: relevante informatie, zoals bijvoorbeeld reistijden en passerende buslijnen

Verkeerstellingen van AWV: intensiteiten op het omliggende wegennet

Provinciaal ongevallen GIS: verkeersveiligheid op het omliggende wegennet

Provinciaal fietsroutenetwerk

4.5.6.1.3

Effectbespreking

De belangrijkste effecten voor wat betreft de discipline verkeer, situeren zich op het vlak van wijzigingen in de verkeersstromen. Deze effecten kunnen voorspeld worden aan de hand van verkeersmodelsimulaties. Dit veronderstelt evenwel dat zowel de herkomst als de bestemming van het gegenereerde verkeer bekend zijn. Er zullen bijgevolg een aantal onderbouwde aannames worden geponeerd, om aldus de effecten op de verkeersstromen in het verkeersnetwerk (van het studiegebied) zichtbaar te maken. Het is denkbaar dat zowel het multimodaal model van AWVLimburg als het verkeersmodel van de stad Genk daarvoor gebruikt worden.


04/2006

90/105


Op microniveau (kruispunt of streng van kruisputen) is het mogelijk de effecten inzake verkeersafwikkeling / verkeersdoorstroming middels het microsimulatiemodel VISSIM te voorspellen. Uit een voorstudie blijkt dat, indien de bereikbaarheid enkel op automobiliteit gericht is, er problemen met de beschikbare capaciteit kunnen/zullen optreden. Er zullen dus meerdere (multi modale) bereikbaarheidsscenario’s moeten worden bekeken. Deze scenario’s zullen in functie staan van het streven naar een duurzame mobiliteit. In deze alternatieve scenario’s dienen de mogelijkheden en effecten van optimale bereikbaarheid met alternatieve vervoerwijzen te worden nagegaan. De verschillende scenario’s zullen beoordeeld worden op:

mate van multi modale bereikbaarheid

de capaciteit van het omliggende wegennet, en hieraan gekoppeld ook het kostenaspect (van evt. nieuw aan te leggen infrastructuur),

effecten op het onderliggende wegennet

verkeersveiligheid,

parkeerbeleid.

De multi modale bereikbaarheid wordt ingeschat op basis van de kansen/mogelijkheden om de site VLOT met de alternatieve vervoerwijzen te bereiken (openbaar vervoer, fiets, te voet). De bereikbaarheid met het openbaar vervoer dient evenwaardig uitgebouwd te worden aan de autobereikbaarheid. De capaciteit van het omliggende wegennet wordt bepaald op basis van bestaande gegevens van de kruispunten (geometrische vormgeving). De bestaande en voor de toekomst berekende intensiteiten worden getoetst aan de capaciteit van het beschikbare wegennet. De capaciteit van het openbaar vervoer kan berekend worden aan de hand van type van vervoer en frequentie. De mogelijkheden tot het inzetten van bijkomend openbaar vervoer en/of capaciteitsverruiming zal een onderwerp van overleg vormen met De Lijn. Voor de berekening van de toekomstige gebruikersintensiteiten zal in de scenario’s worden vertrokken van verschillende (realistische) veronderstellingen. De slaagkansen van een intensief openbaar vervoergebruik kunnen evenwel niet los worden gezien van het te voeren parkeerbeleid. De bereikbaarheid van de site mag niet ten koste gaan van de kwaliteiten van het onderliggende wegennet. Het gebruik van niet-gewenste routes moet derhalve zoveel als mogelijk worden uitgesloten. Vandaar dat de mogelijke effecten (in termen van verkeersintensiteiten) op dat onderliggende wegennet eveneens een onderwerp vormen van de effectenbespreking. Een integrale benadering van het parkeerbeleid is nodig in functie van een duurzaam ruimtegebruik. Er moet bekeken worden of het parkeergebeuren ingevolge de activiteiten op de toekomstige bedrijvensite en dat van KRC Genk gecombineerd kan worden. De effectbeoordeling zoals aangegeven in tabel 5 zal voor de discipline mens-verkeer worden toegepast waar dit effectief mogelijk is.


04/2006

91/105


Tabel 10: Beoordelingscriteria voor de discipline mens - verkeer

Beoordelingscriteria Beoordeling Effectgroep: multi modale benadering van de bereikbaarheid Bereikbaarheid vooral gericht op

Negatief effect

autobereikbaarheid Bereikbaarheid evenwaardig voor

Positief effect

personenvoertuigen als voor alternatieve vervoerwijzen Effectgroep: capaciteit van het omliggende wegennet I/C < 0.85 (verhouding intensiteit / capaciteit)

Geen congestie neutraal effect

0.85 < I/C < 1

Verzadiging beperkt negatief effect

I/C > 1

Congestie Negatief effect, milderende maatregelen noodzakelijk Effectgroep: effecten op het onderliggend wegennet

Geen sluikverkeer

Neutraal effect

Beperkt sluikverkeer

Beperkt negatief effect

Veel sluikverkeer

Negatief effect, milderende maatregelen nodig Effectgroep: verkeersveiligheid

Ongevallenrisico vermindert

Positief effect

Ongevallenrisico blijft gelijk

Neutraal effect

Ongevallenrisico neemt toe

Negatief effect, milderende maatregelen nodig Effectgroep: parkeerbeleid

Aanbod meer dan voldoende zodat

I.f.v. de capaciteit: van gematigd positief tot zeer

medegebruik voor aanpalende functies

positief effect

mogelijk is Aanbod onvoldoende voor de eigen vraag

i.f.v. de capaciteit: van licht negatief tot zeer negatief.

Effecten tijdens de aanlegfase: Tijdens de aanlegfase zal er een verhoogde concentratie aan werfverkeer merkbaar zijn. Milderende maatregelen kunnen er in bestaan om het werfverkeer verplicht langs bepaalde (meest geschikte) routes te sturen, zodat de hinder in woongebieden geminimaliseerd, zoniet voorkomen kan worden. Effecten tijdens de exploitatie: Tijdens de exploitatie van het bedrijvenpark kunnen milderende maatregelen op verschillende vlakken noodzakelijk zijn:

Het beïnvloeden van verkeersstromen met behulp van signalisatie en verkeerslichtenregelingen.


04/2006

92/105


Herinrichting van invalswegen omwille van een te beperkte capaciteit.

Herinrichting van bepaalde straten om te vermijden dat ongewenst verkeer zich door woonstraten begeeft.

Voorzien van geluidbeperkende maatregelen bij te hoge verkeersintensiteiten (zie hiervoor discipline geluid).

Beveiligde oversteekvoorzieningen voor langzaam verkeer.

Capaciteit van het openbaar vervoer verhogen

4.5.6.2 4.5.6.2.1

RUIMTELIJKE ASPECTEN Afbakening van het studiegebied

In het kader van de plan-MER wordt vertrokken van de afbakening van het plan- en studiegebied zoals omschreven in 1.1. en 1.2. respectievelijk de beknopte beschrijving en de ruimtelijke situering van het plangebied. Specifiek wordt in kader van de plan-MER betreffende de ruimtelijke aspecten, de site benaderd vanuit enerzijds de functies van de ruimten en anderzijds de ruimtelijke structuur. De MEReffecten betreffende ruimtelijke aspecten wordt beperkt tot enkel op micro- en meso-niveau. Een ruimtelijke afweging op macroniveau zijnde afweging van verschillende locaties binnen Limburg ten opzichte van elkaar, is reeds uitgevoerd in de Haalbaarheidsstudie hoogwaardig bedrijvenpark in 9

de provincie Limburg . Aangezien ondermeer op basis van deze studie de verdere ontwikkeling van Waterschei in functie van bedrijvenpark onderbouwd is, wordt in het plan-MER deze multicriteria afweging niet meer opnieuw uitgevoerd.

MICRO Een omschrijving op basis van de ruimtelijke en functionele samenhang van de site zelf, ondermeer: onderlinge relatie van de verschillende functies; onderlinge relatie van de functies met de ruimtelijke kenmerken van de site; synergie bestaande ruimtelijke structuur en ontwikkelingsconcept; duurzaamheidstoetsing. MESO Een omschrijving op basis van de ruimtelijke en functionele samenhang met de onmiddellijke omgeving: het omschreven projectgebied aangevuld met deze gebieden die hieraan raken. Nietlimitatief zijn dit: de woonkern Waterschei, de handelsas Staelenstraat, de André Dumontlaan en de Onderwijslaan, de site KRC Genk, de vallei van de Stiemerbeek en de mijnterril van Waterschei. 4.5.6.2.2 9

Referentiesituatie: huidige toestand

Bureau Van Dijk in opdracht van GOM Limburg. 29 juni 1999.


04/2006

93/105


De diverse bestaande functies alsook de bestaande structuur binnen het studiegebied alsook van de directe omgeving werden beschreven in zowel de memorie van toelichting van het ontwerp RUP alsook in het informatief deel van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. REFERENTIETOESTAND: ONTWERP-RUP “MIJNTERREIN WATERSCHEI” Analoog met de andere disciplines is voor de discipline mens – ruimtelijke aspecten de referentietoestand deze zoals omschreven in het ontwerp-RUP en binnen deze kennisgevingnota omschreven is in het hoofdstuk “Projectbeschrijving”, meer bepaald de delen 4.4 en 3.5 respectievelijk: ruimtelijke principes voor de ontwikkeling van het bedrijvenpark en concrete ontwikkeling van het bedrijvenpark. 4.5.6.2.3

Effectenvoorspelling en -beoordeling

Belangrijk in kader van de discipline mens – ruimtelijke aspecten is in hoeverre de ingrepen de mogelijkheid tot een duurzaam functioneren kan aantasten, hetgeen ten koste gaat van het milieu en de leefomgeving. De beoordeling in de discipline Mens (Socio-organisatorische aspecten) vertrekt vanuit de effecten op de ruimtelijke structuur, functies en de hierop betrokken ruimtelijke kwaliteiten. Deze effecten komen voort uit de ontwikkeling van het bedrijventerrein Waterschei. De discipline Mens geeft daarmee aan welke effecten verder moeten betrokken worden bij de planvorming, besluitvorming en monitoring betreffende desbetreffende. De MER-beoordeling onderbouwt aldus de keuzes van de voortschrijdende planvorming en besluitvorming. De afwegingscriteria voor ruimtelijke aspecten worden in eerste instantie aangereikt door het structuurplan Vlaanderen (duurzame ruimtelijke ontwikkeling), en het provinciaal structuurplan Limburg. In tweede instantie worden deelnota’s die uitgaan van bovenvermelde criteria zijnde het Besluit van de Vlaamse regering houdende subsidiëring van bedrijventerreinen, wetenschapsparken en bedrijfsgebouwen, alsook de studie uitgevoerd door vzw WES i.s.m. de universiteit Gent, omtrent duurzame kwaliteiten op bedrijventerreinen

10

Vanuit bovenvermeld afwegingscriteria worden vooral volgende beoordelingscriteria gehanteerd:

Efficiënt ruimtegebruik o

Collectief gebruik van bedrijfsfuncties;

o

Intensief ruimtegebruik (horizontaal en verticaal)

o

Intensief ruimtegebruik, ifv tijdsdimensie.

Voorstellen om met de beschikbare ruimte duurzaam en flexibel om te gaan in functie van de economische ontwikkeling (fasering en differentiatie van het economisch ruimtegebruik);

Duurzame mobiliteitsontwikkeling in bijzonder in functie van wijziging modal-split ten voordele van duurzame transportmiddelen.

10

De Westvlaamse Intercommunale (wvi) werkt aan een project inzake de ontwikkeling, realisatie en beheer van duurzame kwaliteit voor bedrijventerreinen. Het project wordt gesteund door het Europese 5b Phasing Out-programma WesthoekMiddenkust. WES vzw en de Universiteit Gent (prof. dr. Rik Houthaeve) werkten samen aan de inhoudelijke onderbouwing van dit project.


04/2006

94/105


o

Efficiënt gebruik van transportmiddelen;

o

Gebruik van hoogwaardig collectief personenvervoer;

o

Concentratie van verkeersgenererende activiteiten;

Inpassing of beeldkwaliteit en landschappelijke beleving van de site en zijn omgeving. o

Aandacht voor beeldkwaliteit en de bestaande structuur;

o

Beperken van hinder naar aanliggende functies

o

Duurzame ruimtelijke inpassing van het bedrijventerrein

Op meso-niveau heeft vooral het verkeersgenererend karakter van het bedrijventerrein alsook geluid en stof een meetbare invloed op de omgeving. In kader van ruimtelijke aspecten wordt vooral nagegaan wat de visuele impact is van de ontwikkeling op de omgeving alsook de invloed naar mogelijke randontwikkelingen zoals aanzuiging van bepaalde functies in de directe omgeving. 4.5.6.2.4

Milderende maatregelen

Milderende maatregelen zijn in strikte zin geformuleerd om de negatieve milieu-effecten van het bedrijvenpark tegen te gaan. In het kader van het voortschrijdende planningsproces (RUP Waterschei) kan het onderzoek van deze maatregelen op volgende wijze bijdragen aan betere oplossingen. Specifiek kan de discipline Mens een bijdrage leveren door:

door aanwijzingen tot verbetering van de voorgestelde milderende maatregelen van het RUP Mijnterrein Waterschei. Met andere woorden: de plan-MER beoordeelt de effectiviteit van de reeds voorgestelde milderende maatregelen (verbeteringsacties leefbaarheid en buffering van gebieden met natuurwaarden„..);

door het ontwerpen van bijkomende en nieuwe oplossingen (milderende maatregelen).

4.6 INTERDISCIPLINAIRE GEGEVENSOVERDRACHT In onderstaande tabel 11 wordt op basis van de huidige kennis van het plan de gegevensoverdracht weergegeven tussen de verschillende disciplines Bd: Gw: Ow: Ff: Ml: Gt: Me:

bodem grondwater oppervlaktewater fauna en flora monumenten en landschappen geluid en trillingen mens


04/2006

95/105


Tabel 11: interdisciplinaire gegevensoverdracht

Van / naar

Bd

Gw

Bd / Gw

Ow

Ow

Ff

Opbouw van de aquifer

Ml

Gt

Me

Bodemgesteldheid

/

Voorkomen van kwelgebieden

Drainering en voeding van aquifer

/

Voorkomen kwelgebieden en kwaliteit grondwater Kwaliteit oppervlaktewater

Ff

/

Ml

Gt

Kwaliteit grondwater

Vegetatieverlies

Landschapsbeleving

/

Populatieverstoring ifv rustverstoring

Me

/

Hinderbeleving ifv omgevingsgeluid /


04/2006

96/105


5 RELEVANTE INFORMATIE UIT VOORGAANDE STUDIES Discipline Bodem en grondwater

Karakterisatie van mijnsteen, samenvatting van de door IREA verzamelde gegevens betreffende de mijnsteen van het Kempense Steenkoolbekken (J. Steenackers, juni 1993);

Historisch Onderzoek Mijnterreinen, KS Waterschei (Kempense Steenkoolmijnen NV, juni 1993)

Sanering en hermodulatie mijnterrein Waterschei te As en Genk, Hermodulatie en sanering van terrils en slibbekkens (CITEC, augustus 1993);

Verkennend onderzoek van de bodem- en grondwaterkwaliteit op het zuidelijk gedeelte van het mijnterrein van KS te Waterschei (IREA, oktober 1993);

Sanering en hermodulatie mijnterrein Waterschei te As en Genk, Aanleg van oppervlaktewaterafvoerleiding en grondwaterbeheersing t.b.v. het zuidelijke slibbekken (CITEC, oktober 1993);

Risico-analyse van grondwaterverontreiniging door de mijnterreinen (LUC, T. Van Autenboer, C. Cammaer en B. Brummer, juni 1996);

Toxicologische aspecten van sulfaten (VITO, H. Witters en L. Kinnaer, juni 1996);

Risico-evaluatie bij humane blootstelling van mijnsteen een steenkoolslib (VITO, P. Geuzens, C. Cornelis en P. Berghmans, juni 1996);

Risico-analyse van de mijnterreinen: Ecotoxicologische risico’s uitgaande van de mijnterreinen op terrestrische en aquatische ecosystemen (LUC, A. De Vocht en J. Vangronsveld, I. Kranen, juni 1996);

Resultaten Risico-analyse, eindconclusies vastgelegd op slotvergadering bij OVAM op 8 juli 1996;

OVAM Second opinion Mijnterrein te Waterschei, Rapport (Betech Engineering, december 1994);

Oriënterend bodemonderzoek Mijnterrein Waterschei (Belconsulting, juni 1996);

Beschrijvend bodemonderzoel Mijnterrein Waterschei (Belconsulting, september 1996);

Beschrijvend bodemonderzoek Mijnterrein Waterschei, Lokatie WA/VB/WA44 (VL13) (Belconsulting, oktober 1996);

Mijnen NV, Mijnterrein Waterschei, Bodemsaneringsproject (Betech Engineering, oktober 1996);

Monitoring Mijnsites (LUC, T. Van Autenboer, C. Cammaer, september 1996); Mijnen NV, Mijnzetel Waterschei-Genk, Sanering fase II, Eindresultaat (Betech Engineering, juli 1997);


04/2006

97/105


Mijnen NV, Noodplan Waterschei (SliM, juli 1997);

Mijnen NV, Beschrijvend Bodemonderzoek “De Schans” Mijnterrein Waterschei (Technum N.V., september 2000);

N.V. Mijnen, Oriënterend bodemonderzoek Mijnterrein Waterschei (Technum N.V., april 2001)

Discipline Verkeer

Stad Genk, Mober project Mijnterrein Waterschei (Iris Consulting, mei 2002)

Streefbeeldstudie N702/N750/N75 – Ontwerp streefbeeld (Belgroma, 2003)

Streefbeeldstudie N75 – Ontwerp Streefbeeld (Technum nv, 2005)

Streefbeeldstudie N76 – Concept Streefbeeld (A+D milieu, 2004)

6 REEDS GEKENDE LEEMTEN 6.1 BODEM EN GRONDWATER De inschatting van de effecten van de verschillende ingrepen in de onderscheiden planfasen op het grondwater kunnen slechts op een kwalitatieve wijze gebeuren; een kwantitatieve effectvoorspelling en beoordeling voor o.a. grondwaterstijghoogten, kwel, stroombanen, de drainerende en/of irrigerende werking van de betrokken oppervlaktewaters, ... is slechts mogelijk met behulp van een kwantitatief hydrologisch (bodem-, gronden oppervlaktewater-) rekenmodel. Het opstellen, kalibreren en valideren van zulk een model voor betrokken studiegebied en het doorvoeren van scenario-berekeningen met het gekalibreerde en gevalideerde model maken echter geen deel uit van voorliggend MER-onderzoek.

7 GRENSOVERSCHRIJDENDE EFFECTEN Omwille van de ligging van het gebied worden geen significante grensoverschrijdende effecten verwacht.


04/2006

98/105


BIJLAGEN


04/2006

99/105


Schema 1: Procedure kennisgevingsfase


04/2006

100/105



04/2006

101/105


Schema 2: Procedure ontwerpfase (inclusief ter inzage legging)


04/2006

102/105


Schema 3: Procedure volledigverklaring MER


04/2006

103/105


VERKLARENDE WOORDENLIJST AMINAL: Administratie Milieu-, Natuur-, Land- en Waterbeheer van het departement Leefmilieu en Infrastructuur van deVlaamse Gemeenschap BPA: Bijzonder Plan van Aanpak; plan dat door de gemeentelijke overheid wordt opgesteld en dat een beperkt deel van het grondgebied ordent. Dit type plan zal vervangen worden door of geïntegreerd worden in gemeentelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen. BWK: Biologische WaarderingsKaart Fauna: aanwezige diersoorten Flora: aanwezige plantensoorten GEN: Grote Eenheden Natuur GENO: Grote Eenheden Natuur in Ontwikkeling GNOP: Gemeentelijk NatuurOntwikkelingsPlan RUP: Ruimtelijk UitvoeringsPlan; getekend plan dat de bestemming van gronden en eigendommen vastlegt of/en dat de inplanting van de constructies in de verschillende kavels vaststelt (ordeningsplan). Op termijn komen dergelijke plannen in de plaats van de gewestplannen, algemenen en bijzondere plannen van aanleg. Er komen ruimtelijke uitvoeringsplannen op gewestelijk (V-RUP), provinciaal (P-RUP) en gemeentelijk (G-RUP) niveau. PRUP: Provinciaal Ruimtelijk Uitvoeringsplan (zie ook RUP) GRUP: Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (zie ook RUP) SBZ-H: Speciale BeschermingsZone, afgebakend in het kader van de Europese Habitatrichtlijn SBZ-V: Speciale BeschermingsZone, afgebakend in het kader van de Europese Vogelrichtlijn VLAREA: VLAams REglement inzake Afvalvoorkoming en –beheer VLAREBO: Vlaams Reglement betreffende de bodemsanering VLAREM: VLAams Reglement betreffende de Milieuvergunning


04/2006

104/105


Literatuur Een hoogwaardig bedrijventerrein op de mijnsite van Waterschei Voorontwerp Ruimtelijke Uitvoeringsplan ‘Mijnterrein Waterschei’. Toelichtingsnota Stramien cvba en Bureau Bongaerts bvba Haalbaarheidsstudie – ontwikkeling hoogwaardig bedrijvenpark op voormalige mijnsite WaterscheiGenk. Eindrapport ontwikkelingsvisie versie 04/10/04. Libost-groep nv in opdracht van Mijnen NV Rapport MOBER project Mijnterrein Waterschei mei 2002 Iris consulting in opdracht van Stad Genk MER rapport I141 : Fenix. Waterscheiproject. 1996. MER rapport I207: HWP NV Fenix: Toegangsweg voor het Fenix project. 1996.


04/2006

105/105

Legende contour plangebied gemeentegrens Genk

Mer Waterschei Figuur 1: Globale situering van het plangebied op topografische kaart

Schaal 1:50.000 500 Meters

250

0

500

1.000

Opdrachtgever: Opdrachthouder: Projectleider: Tekening: Bestand: Dossiernr.: Figuurnr.:

Gemeente Genk Libost Groep NV Daniel Balcer ECR BT01-05250.04.mxd 05250/04 1

Legende contour plangebied gemeentegrens Genk

Mer Waterschei Figuur 2: Topografische kaart

Schaal 1:10.000 100 Meter

50

0

100

200



Legende gemeentegrens Genk contour plangebied

gebied voor duuzame stedelijke ontwikkeling

Mer Waterschei Figuur 3: Gewestplan


125

0



Legende Bosbeekvallei en aangrenzende bos-en heidegebieden te As-Opglabbeek-Maaseik

gemeentegrens Genk contour plangebied percelen vengebied habitatrichtlijngebied

Klaverberg en Heiderbos

Bosbeekvallei en aangrenzende bos-en heidegebieden te As-Opglabbeek-MaaseikBovenloop Bosbeek

Mer Waterschei Figuur 5: VEN- en habitatrichtlijngebieden


150



Lucien Londotstraat

Legende gemeentegrens Genk contour plangebied

Torenlaan Opglabbekerzavel

Hoevenzavellaan Duinenlaan

Stadionplein

Nijverheidslaan

A2

Hoofdweg

N75

Primaire weg II

N744

Lokale weg II

Opgla

Lokale weg III

N744

Westerring

Onderwijslaan N744

N76 Stalenstraat

Andre Dumontlaan

31

Maaseikerbaan N723

E314/A2

Europalaan

Weg naar As

Wiemesmeerstraat

N75

32 Mer Waterschei Figuur 6: Stratenplan

Schaal 1:15 000 500 Meters

250

Opdrachtgever: Opdrachthouder: Projectleider: Tekening: Bestand: Dossiernr.: figuurnr.:


OBK

Zcg

Zcg

OB OB

Zdg Zbg

Zbf

Legende

Seg

Zbf

OH

Zdg

V

OB Zdg OE

Zcg

Bodemkaart Bodemserie: OB OBK

Zbg

Zcg

gemeentegrens Genk contour plangebied percelen

OBS OBW

OBW

OE

Zbf

Zfg

OH

Zeg

ON

Zbg

OT Sdm Seg

OB

OH

Zdm

Sem Sep

Sem

Zbg Zcg

OE

V X

OB

Zag

Zeg

Sep

Sfp

Zbf Zbg

Zdg

OBW

Zbm

Zdf

Zcf Zcg

Zeg Sep

Zcm

Zcf

OB

Zdf

Zcf

Zdg Zdm

OB

Zdm

Zcm OB OB

Zbm

Zdm

Zeg

Sfp

Zfg

Zbf

Zcf Zcf

Mer Waterschei Figuur 8: Overzicht van de bodemseries

OB

Zcg


150

0



Legende

UGINE ALZ BELGIUM

ALZ BELGIUM WUGINE UGINE & ALZ BELGIUM / SUNBRITE

W W

gemeentegrens Genk contour plangebied percelen vergunde waterwinningen

K.R.C. GENK

W

BERGMANS LAMBERT

W

MIJNSCHADE EN BEMALING LIMBURGS MIJNGEBIED

W

W

W

FLORINA SIERPLANTENKWEKERIJ

STRAUVEN

W

W

KONINKLIJKE AS VV

TEN HAAF NICO

STADSBESTUUR VAN GENK

Mer Waterschei Figuur 9: Vergunde waterwinningen


150

0

300



Legende

BEEK OUDE

ER

EK BOSB E

gemeentegrens Genk contour plangebied percelen hydrografie

ST I

EM

Mer Waterschei Figuur 10: Hydrografie


150

0

300



Legende contour plangebied

Biologische Waarderingskaart: Biologisch minder waardevol Complex van biologisch minder waardevolle en waardevolle elementen Complex van biologisch minder waardevolle, waardevolle en zeer waardevolle elementen Complex van biologisch minder waardevolle en zeer waardevolle elementen Biologisch waardevol Complex van biologisch waardevolle en zeer waardevolle elementen Biologisch zeer waardevol

Mer Waterschei Figuur 11: Biologische waarderingskaart


250

0



PLAN-MER: Ontwikkeling van een hoogwaardig bedrijvenpark op de voormalige mijnsite van Waterschei Kennisgevingsnota

Recommend Documents