PgD-Jaarverslag Inleiding. Ontwikkelingen in het afgelopen jaar

PgD-Jaarverslag 2014 Inleiding Dit verslag omvat een inhoudelijke samenvatting van de activiteiten van de PgD in 2014. Dit is onderverdeeld naar kwartalen. In dit jaarverslag zijn de bijlagen en de jaarrekening niet opgenomen. Meer informatie is op te vragen bij de directie, via [email protected].

Ontwikkelingen in het afgelopen jaar Sinds december 2013 is de PgD een zelfstandige stichting en geregistreerd bij de Kamer van Koophandel onder nummer: 59473622. Het toezicht op de Stichting is in handen van het bestuur, bestaande uit Yolande Kuin (voorzitter), Theo Arts (penningmeester) en Henk Geertsema (secretaris). De Stichting is erkend door het CRKBO, met de belastingdienst is contact geweest ten aanzien van BTW-plichtigheid. Er is een administratiekantoor in de hand genomen; Sollman administratie. Aan alle deelnemende zorginstellingen is per 01-01-2014 een nieuw aansluitingscontract aangeboden. Dit heeft geresulteerd in 36 aansluitingen en 6 opzeggingen. Met de supervisoren is een nieuwe raamovereenkomst gesloten en zijn afspraken gemaakt aangaande de salariëring. Inschrijvingen voor cursussen, studiemiddagen en andere activiteiten van de PgD verlopen via de website. Ook algemene informatie over de PgD, een wie-is-wie en forum zijn op de website te vinden. Met Vivium zijn afspraken gemaakt ten aanzien van de ontvlechting en zakelijke afhandeling. Daarnaast is invulling gegeven aan de kerntaken van de PgD, te weten scholing en supervisie. Het scholingsaanbod is uitgebreid met een aantal workshops en masterclasses. Er is een invitational conference georganiseerd als initiatief voor nauwe samenwerking met belangrijke partners, zoals onderwijs- en onderzoeksinstituten en de beroepsvereniging. In een overlegvergadering van directie en bestuur is een visie op de toekomst van de PgD geformuleerd. Een klankbordgroep, bestaande uit een aantal zeer betrokken aangesloten psychologen, toetst het beleid en doet inhoudelijke suggesties. De bibliotheek, ooit een van de belangrijke pijlers van de PgD, is in 2014 opgeheven.

Pagina 1 van 21

Eerste kwartaal 2014

Actualiteiten op de website Momenteel hebben 280 psychologen een account aangemaakt op de website van de PgD. Via de website houden zij zichzelf op de hoogte van alle ontwikkelingen en delen zij kennis. Op de website is alle informatie over de laatste studiemiddagen te vinden. Dit is te vinden onder Nieuws via de volgende link http://www.pgdexpertise.nl/ledeninformatie/nieuws. Op het Leden forum is sinds januari 2014 op zeven verschillende onderwerpen gereageerd. Ook zijn weer een aantal zorgorganisaties geholpen aan nieuwe collega’s via de vacaturebank. Alle verbeter ideeën voor de website ontvangen we nog steeds graag via het Forum onderwerp ‘Beoordelen website’. In het voorjaar gaan we weer in gesprek met onze webbeheerder om mogelijke verbeterpunten door te spreken.

Stichting PgD Psychologische expertise voor de ouderenzorg geregistreerd in het Centraal Register Kort Beroeps Onderwijs (CRKBO) In februari hebben we onze opleidingsactiviteiten laten beoordelen door een extern auditor. Op basis van deze audit, is de PgD in maart ingeschreven in het Centraal Register Kort Beroeps Onderwijs. Vooraf zijn er op advies nog enkele wijzigingen doorgevoerd op de website en in het informatiemateriaal. Ook de algemene voorwaarden zijn op enkele punten aangepast, waarover we u graag informeren in de bijlage.

Studiemiddag ‘Over lijden en uitzichtloosheid’ -

6 februari

Op 6 februari 2014 was er een PgD-studiemiddag over de rol van de psycholoog bij vraagstukken rondom het levenseinde en euthanasie. Veel collega's in de ouderenzorg blijken met enige regelmaat betrokken te worden, maar een eenduidige visie op de taak en rol van de psycholoog is er nog niet. De voordrachten en discussie op deze middag hebben hier meer inzicht in gegeven. De sprekers waren Marja Vink, Saskia Teunisse, Marion Klaver en Maritza Allewijn. De presentaties en een samenvatting zijn gepubliceerd op de website. In de bijlage vind u de samenvatting. Pagina 2 van 21

Studiemiddag ‘Is meten weten?’ -

26 maart 2014

Op 26 maart 2014 vond de PgD-studiemiddag 'Is meten weten?' plaats. Centraal stond het meten van emotioneel welbevinden van ouderen, individueel of in groepen. Door het gebruik van gestandaardiseerde en genormeerde meetinstrumenten kunnen psychologen evidence-based werken op het gebied van psychosociale interventies en de klinische praktijk. Tijdens de discussie stond de vraag centraal hoe psychologen ertoe kunnen bijdragen dat juist die maatregelen en interventies worden toegepast, die daadwerkelijk leiden tot het verhogen van het emotioneel welbevinden van ouderen. Dat betekent dat we ontwikkelingen in de ouderenzorg kritisch moeten blijven volgen en soms 'hypes' ter discussie moeten stellen. De presentaties van Han Diesfeldt en Selma te Boekhorst zijn beschikbaar gesteld via de website. In de bijlage vind u een korte weergave.

Activiteiten van PgD-leden In 2013 is er een SIG (special interest group Vereniging EMDR Nederland) EMDR en ouderen opgericht. In deze groep zitten Wietske Soeteman, Marieke Terwel, Coby Minnema, Marja Vink en Lucinda Meihuizen (contactpersoon). Op 12 april 2014 hebben Wietske en Lucinda een workshop gegeven over EMDR en ouderen op het congres van de Vereniging EMDR Nederland (VEN). In december 2013 verscheen in het EMDR magazine een interview met Wietske en Lucinda. Marja heeft op het congres voor klinisch psychologen een presentatie over EMDR gegeven. Marja en Wietske zijn bezig met het schrijven van een hoofdstuk voor het nieuwe praktijkboek EMDR dat dit jaar zal verschijnen. Op 7 maart 2014 is de Gerion cursus Psychologische diagnostiek en interventies bij CVArevalidanten in de verpleeghuiszorg gestart. De PgD psychologen Saskia Teunisse en Anneke Demmendal zijn de docenten. Eva Knapper heeft op 12 maart jl. les gegeven over verschillende beelden van dementie bij jongdementerenden aan stagiaires van de JD-afdelingen van Laurens Antonius Binnenweg. Op 2 april heeft Marise van der Linden een les verzorgd over moeilijk hanteerbaar gedrag. Deze les was voor medewerkers van de JD-afdelingen. Op Pagina 3 van 21

9 april kregen medewerkers van Blijdorp in Rotterdam een les aangeboden over dementie door Eva Knapper en Marise van der Linden. Daarnaast heeft Eva Knapper op 16 april een les verzorgd voor stagiaires van de CVAafdelingen van Laurens Antonius Binnenweg. Elles Zwart heeft in april bij de Rinogroep (Utrecht) in het kader van de opleiding tot GZpsycholoog het blok volwassenen & geriatrie verzorgd. Prinsenhof (Zorgpartners Midden Holland te Gouda) organiseert maandagmiddag 19 mei a.s. een symposium: “Dementie bij de Tijd”. Tijdens dit symposium staan behandelmogelijkheden bij dementie centraal. Er zijn met diverse workshops en als gastspreker is Rose Marie Droes aanwezig. Op 4 november 2014 is er weer een werkconferentie "Alles is revalidatie" gepland. Deze wordt verzorgd door Marieke Terwel samen met andere docenten.

Diagnose, en dan? Een vroeg interventie voor personen met dementie en mantelzorgers. Gemeenschappelijke scholing door PgD en het Trimbosinstituut – 25 april 2014 Uw diagnose is: dementie. Een zeer ingrijpende mededeling die jaarlijks vele malen wordt gegeven in Nederland. In de periode na de diagnose kunnen mensen baat hebben bij een goede voorbereiding op de onzekere toekomst. Dat geldt zowel voor de persoon met dementie als voor de partner en overige dierbaren. Het Trimbos-instituut ontwikkelt en onderzoekt de interventie "Diagnose, en dan?". In deze interventie staat het achterhalen van waarden en voorkeuren met betrekking tot hulp en zorg van zowel de persoon met dementie als de mantelzorger in een vroeg stadium van de dementie centraal. Dit wordt vastgelegd in een gezamenlijk zorgplan voor de toekomst. De interventie bestaat uit een introductiegesprek en vier sessies. De PgD en het Trimbos-instituut organiseren gezamenlijk een training in deze methodiek en een tussentijdse intervisiebijeenkomst. De training vindt plaats op 25 april 2014 en is gratis, voor 12 - bij de PgD aangesloten - gzpsychologen die deelnemen aan de pilotstudie.

Pagina 4 van 21

Ervaringen van zowel de cliëntparen als van de psycholoog met de interventie worden gebruikt om de interventie aan te passen. Via de website houden we de andere collega’s op de hoogte van de resultaten.

Workshop ‘Supervisie geven’ – 16 mei 2014 De PgD bemiddelt bij supervisie. Ervaren collega’s kunnen via de PgD supervisie geven. De PgD helpt bij het zoeken naar een goede supervisor passend bij de specifieke supervisievraag. De PgD streeft, zowel op het gebied van inhoud als regio naar een breed aanbod van supervisoren. Via de Wie is wie is zichtbaar welke psychologen beschikbaar zijn als supervisor. Sinds 2013 biedt de PgD ook een jaarlijkse workshop aan voor PgD supervisoren. Dit jaar hebben zich ook enkele nieuwe supervisoren opgegeven voor deze workshop. Hiermee hopen we ook het aanbod aan supervisoren te vergroten, aangezien de vraag naar supervisie blijft groeien. De PgD werkt momenteel aan een handleiding supervisie geven en ook wordt gewerkt aan een evaluatieformulier, waarmee we de kwaliteit kunnen borgen.

Cursus Gebruik van de HAP in de klinische praktijk – 13 juni 2014 De Hetero Anamnestische Persoonlijkheidsvragenlijst (HAP) is ontwikkeld voor onderzoek naar persoonlijkheids-kenmerken van een cliënt via een informant. Voor de ouderenzorg is het een aantrekkelijk instrument, omdat persoonlijkheidsonderzoek bij kwetsbare ouderen niet altijd (betrouwbaar) kan worden afgenomen. In deze eendaagse cursus geven de ontwikkelaars van het instrument, Harry Barendse en Toine Thissen, instructie over indicaties, afname en interpretatie van de scores. Deze cursus mocht zich de afgelopen jaren verheugen in een grote belangstelling. Voor de aankomende cursus in juni zijn nog 10 plaatsen beschikbaar. “Ik ben zeker gemotiveerd om de HAP nu vaker te gaan gebruiken” - Deelnemer cursus HAP, 14 juni 2013.

Pagina 5 van 21

Tweede kwartaal 2014

Evaluatie website en dienstenpakket van Stichting PgD De PgD directie wil graag weten wat de aangesloten psychologen vinden van het dienstenpakket in zijn geheel en met specifieke aandacht voor de website. Daarom sturen we hiervoor een enquête uit. Deze is ook vinden via de volgende link https://nl.surveymonkey.com/s/FX2QYLM. We hopen op zoveel mogelijk reacties, zodat we het programma, de service en de website goed aan kunnen laten sluiten op jullie wensen. In een volgende nieuwsbrief volgt uiteraard meer informatie over de uitkomsten van het onderzoek.

Bezoek de website! Op de website houden we gebruikers op de hoogte van Nieuws via de volgende link http://www.pgdexpertise.nl/leden-informatie/nieuws. Op het Leden forum kunnen gebruikers ervaringen met elkaar uitwisselen en vragen stellen. Ook helpen we vakgroepen aan nieuwe collega’s via de vacaturebank.

Via de PgD dragen psychologen bij aan praktijkonderzoek – “De respons op deze vragenlijst bleef helaas beperkt, maar draagt toch bij!” Marike de Boer. Via de mail hebben we de aangesloten PgD psychologen gevraagd mee te werken aan een kort onderzoek. Als eindproduct van het project wordt een praktisch hulpmiddel ontwikkeld wat er toe zal bijdragen om het perspectief van mensen met dementie meer mee te (kunnen) nemen in de afweging om onvrijwillige zorg al dan niet toe te passen. Lees de bijlage voor een uitgebreide toelichting van één van de onderzoekers, Marike de Boer.

Pagina 6 van 21

Papieren PgD bibliotheek – geïnteresseerden kunnen boeken komen ophalen. Er is de laatste jaren geen gebruik meer gemaakt van de bibliotheek van de PgD. Daarom zal deze opgeheven worden. Als u geïnteresseerd bent in boeken of in de ingebonden tijdschriften neem dan nog voor eind juli contact met ons op of kom langs in Laren.

Cursus ‘De begeleiding voor verzorgende teams in de ouderenzorg’ De PgD heeft dit jaar op verzoek een tweede cursus verzorgd. In het tweede kwartaal is door de PgD op verzoek van de collega’s in Rotterdam een extra cursus Begeleiden van verzorgende teams georganiseerd. Leny Haaring, één van de docenten, heeft op verzoek van de deelnemers een gesproken column gepresenteerd. Het thema was: ‘Het door de mand val gevoel’. Op geestige wijze gaat Leny in op dit fenomeen, wat velen blijken te herkennen, maar zelden openlijk besproken wordt. Een aanrader, deze column en niet alleen voor beginnende psychologen in de ouderenzorg! Lees hem op de website.

Cursus ‘Diagnose, en dan?’ “Een intensieve dag! Fijn om met ervaren collega’s te werken aan de ontwikkeling van het vak.” - Deelnemer cursus, 25 april 2014 Tijdens deze cursus stond een vroeg-interventie voor personen met dementie en mantelzorgers centraal. De scholing is georganiseerd door PgD in samenwerking met het Trimbos-instituut. Op deze dag hebben we met elkaar stilgestaan bij de begeleidingsbehoefte van mensen met dementie en de manier waarop deze het beste geboden kan worden. Het kijken in de toekomst kan voor hen confronterend zijn, maar ook helpen stil te staan bij wat echt waardevol is en meer vertrouwen geven voor hoe het zal gaan in de toekomst. Ook kan het de verschillen in beleving van de situatie tussen degene die het overkomt en de mensen in de omgeving helpen overbruggen. Goede, open communicatie geeft mensen kracht om samen te blijven en begrip te tonen voor elkaars standpunten en beleving. De gz-(ouderen)psycholoog kan hierbij een belangrijke rol spelen. De interventie is goed onderbouwd en lijkt goed bruikbaar voor psychologische hulpverlening. De deelnemers gaan de interventie tijdens het aankomend half jaar in de praktijk toepassen, zodat in het najaar de interventie geëvalueerd kan worden. Pagina 7 van 21

Workshop ‘Supervisie geven’ -

16 mei 2014

Supervisie organiseren is een belangrijke activiteit van de PgD en met het organiseren van workshops hopen we de kwaliteit van de supervisie te verbeteren en borgen. Supervisie is een proces dat zich vaak in de intimiteit van de spreekkamer afspeelt. Dat geeft veiligheid en privacy, maar om te kunnen leren hebben ook supervisoren feedback op hun handelen nodig. In de workshop is de Handreiking ‘Supervisie geven’ behandeld en zijn enkele complexe situaties nagespeeld en besproken. We willen alle aanwezige supervisoren danken voor hun aanwezigheid en inzet en graag tot volgend jaar. Verder willen we alle aangesloten PgD leden erop wijzen dat er per jaar 9 gratis supervisie uren per aangesloten vakgroep beschikbaar zijn. Maak hier gebruik van, voordat het jaar weer om is.

‘Een steen verleggen in de rivier’ Om een goed meerjarenplan te kunnen maken, organiseerde de PgD jl. een invitational conference onder deze titel. Een verslag van Maritza Allewijn – 23 mei 2014

De bijdrage van de psychologie aan de ouderenzorg is belangrijk, maar wordt niet altijd voldoende gezien of gewaardeerd. Vertegenwoordigers van ons vakgebied binnen en buiten de PgD bogen zich deze ochtend over de vraag waar we de komende jaren aan moeten werken om onze kwaliteiten optimaal te benutten en zichtbaar te maken. Allereerst hebben we in de spiegel gekeken: we zien de ouderenpsycholoog als bevlogen, hardwerkend, betrouwbaar en graag pionierend. En wat minder goed in verkopen, borgen en in begrijpelijke termen kunnen uitleggen wat we doen. Daarna hebben we enkele belangrijke kwesties benoemd. In overleg met het bestuur van de PgD zullen we deze kwesties meenemen in het vaststellen van ons meerjarenbeleid. De werkconferentie heeft ons zeer geïnspireerd. De PgD zal zich inzetten om verbindend te werken tussen de belangrijke pijlers van ons vakgebied: wetenschap, onderwijs en praktijkbeoefening. Daarin zoeken we graag de samenwerking met andere belangrijke organisaties in ons vakgebied, zoals GERION, het Trimbos instituut, de RINO's en natuurlijk de NIP-sectie ouderenpsychologie. Pagina 8 van 21

Gebruik van de HAP in de klinische praktijk “De verschillende ‘kapstokken’ die je kunt gebruiken om de HAP te analyseren vond ik leerzaam” - Deelnemer cursus HAP, 13 juni 2014 Ook dit jaar was er weer voldoende belangstelling voor de cursus heteroanamnestische persoonlijkheidsvragenlijst (HAP). De cursus werd dit jaar door 10 deelnemers gevolgd en met een 7,7 gemiddeld gewaardeerd. De HAP is ontwikkeld voor onderzoek naar persoonlijkheidskenmerken van een cliënt via een informant, bijvoorbeeld een naast familielid. Voor de ouderenzorg is het een aantrekkelijk instrument, omdat persoonlijkheidsonderzoek in een gesprek bij kwetsbare ouderen niet altijd (betrouwbaar) kan worden uitgevoerd.

Activiteiten van PgD-leden Vanuit het Leerhuis Geriatrische Revalidatie worden in 2014 vier lessen gegeven over principes uit het Laurens Therapeutisch Klimaat door Marieke Terwel en Hester Burger-Kooistra. Hierbij leren het verplegend personeel en behandelaren van de revalidatie-afdelingen de PRETmethode en "zelf leren revalideren" toepassen in de dagelijkse praktijk. Op 10 maart en 12 mei is gestart met de eerste twee lessen en de volgende lessen vinden plaats op 15 september en 24 november. Op 4 november 2014 is er weer een werkconferentie "Alles is revalidatie" gepland. Deze wordt verzorgd door Marieke Terwel samen met andere docenten. Maritza Allewijn verzorgde dit kwartaal tweemaal een lesblok ‘Systeemtherapeutisch werken’ in de Gerion opleiding Casemanagement Dementie. Lilian Geurtsen heeft een boekrecensie geschreven van 'Architectonica, een thuis voor mensen met dementie'. De recensie is gepubliceerd op de PgD website en is te vinden onder het kopje nieuws.

Pagina 9 van 21

In september vindt de studiemiddag ‘zijn we Babyboomproof?’ plaats. We staan stil bij de vraag wat er moet veranderen in de werkwijze van ouderenpsychologen als onze cliënten straks voornamelijk Babyboomers zijn. In het najaar vindt nog een studiemiddag, een workshop en masterclass plaats. Ook start er in het najaar weer een cursus ‘Begeleiden van verzorgende teams’. In de volgende nieuwsbrief informeren we u over de inhoud van deze activiteiten. Deze informatie kunt u nu ook al vinden op onze website.

Pagina 10 van 21

Derde kwartaal 2014

Evaluatie website en dienstenpakket van Stichting PgD De PgD directie wil graag weten wat de aangesloten psychologen vinden van het dienstenpakket in zijn geheel en met specifieke aandacht voor de website. Daarom hebben we deze zomer een enquête uitgestuurd. Deze is ook vinden via de volgende link https://nl.surveymonkey.com/s/FX2QYLM. Enkele eerste reacties: “Het zou fijn zijn als het cursusaanbod wordt uitgebreid. Bv. oplossingsgerichte therapie bij ouderen, het vijf gesprekken model of gedragsproblematiek bij ouderen.” “Wij hadden als Stichting een vraag in het ledenforum geplaatst en daar hebben we treffende en veelzijdige antwoorden op ontvangen. Misschien nog meer reminders bij openstaande vragen?” Graag doen we nogmaals een oproep om de respons te verhogen.

Algemene voorwaarden en financiële bijlage 2015 geen wijzigingen in de algemene voorwaarden We informeren de aangesloten zorgorganisaties jaarlijks via deze nieuwsbrief over eventuele wijzigingen in de algemene voorwaarden en/of financiële bijlage. In 2014 is de vaste aansluitingsbijdrage veranderd in een vast en variabel deel. Hiermee komen we tegemoet aan het verschil tussen grote en kleinere vakgroepen. De grote vakgroepen maken namelijk ook meer gebruik maken van de aangeboden diensten. In 2014 zijn daarnaast de kosten voor extra supervisie naar beneden bijgesteld. De aansluitingsbijdrage blijft in 2015 ongewijzigd, evenals de algemene voorwaarden. Aangesloten PgD leden blijven recht houden op 50% korting op de cursuskosten. Ook blijft de 9 uur supervisie per aangesloten zorgorganisatie onderdeel uitmaken van de aansluiting. Kijk voor meer informatie op de website of neem contact met ons op.

Pagina 11 van 21

Bibliotheek opgeruimd Enkele PgD-ers hebben enthousiast gebruik gemaakt van de mogelijkheid boeken op te halen. Het betekent het einde van de papieren bibliotheek, die jarenlang goede diensten heeft bewezen voor leden van de PgD. We beraden ons op de mogelijkheden voor een nieuwe - digitale - bibliotheekservice voor PgD-leden. Suggesties hiervoor zijn van harte welkom via het forum of de enquête!

Graag tijdig annuleren voor activiteiten Graag doen we een beroep op alle PgD psychologen om tijdig te annuleren voor activiteiten. Regelmatig ontvangen we van collega’s kort voor aan activiteit een annulering. Natuurlijk is er soms sprake van overmacht en dan is er ook geen probleem. In alle andere gevallen vragen we jullie met klem om uiterlijk een maand voor de bijeenkomst te annuleren, zodat we de vrijgekomen plaatsen kunnen opvullen of de activiteit kunnen annuleren. Ook voor de activiteiten die voor PgDleden kosteloos zijn, maken we namelijk kosten die we niet meer kunnen terugvorderen. Hartelijk dank voor jullie begrip en medewerking!

Belangrijk: goede stageplaatsen voor masterstudenten Om de psychologie goed te verankeren in de ouderenzorg is het van belang dat we ook blijven werken aan de toekomst van het vakgebied. Dat betekent dat we al op de universiteit studenten psychologie willen interesseren voor het werken met ouderen. De PgD wil in samenwerking met universiteiten vakgroepen oproepen om stageplaatsen aan te bieden, ook naast de gz-opleiding. Het samenwerken met studenten brengt je in aanraking met nieuwe ontwikkelingen en uiteindelijk kan de cliënt en de organisatie veel profijt hebben van stagiaires. Daarom blijven we dit onder de aandacht brengen.

Pagina 12 van 21

Studiemiddag ‘Zijn we babyboomproof? De ouderenpsycholoog in het zich snel ontwikkelende zorglandschap anno 2014’ ”Ik verwacht van een psycholoog dat hij/zij mij begeleid in mijn zoektocht naar de best passende zorgverlening.” – uitspraak babyboomer Forum, 17 september 2014 In de periode 1946–1955 zijn in ons land bijna 2,4 miljoen kinderen geboren. Ze vormen de generatie babyboom. De komende jaren verwachten we er jaarlijks ruim 200 duizend nieuwe 65-jarigen bij. De babyboomers zijn dus onze cliënten van de toekomst. Babyboomers zijn ontzuilde, geëmancipeerde, goed geïnformeerde zorgconsumenten met eigen vermogen, met een eigen wil, een eigen netwerk en organisatievermogen. Welke dienstverlening verwacht de toekomstige, mondige cliënt van ons? Tijdens de studiemiddag hebben we informatie gegeven over de generatietheorie en is stilgestaan bij segmentatie van zorgcliënten. Het forum van babyboomers, bestaande uit Yolande Kuin, Leny Haaring en Edwin van Kessel, heeft geholpen om vanuit hun eigen voorstelling van de toekomst een beeld te schetsen van de verwachtingen van de nieuwe generatie zorgvragers in de ouderenzorg. Conclusies: De babyboomers doen graag een beroep op psychologen, maar vooral vanuit eigen regie. Zij vragen van ons: maatwerk en professionaliteit. Een mooie uitdaging voor ons vakgebied! Lees de bijlage voor de samenvatting.

Activiteiten van PgD-leden Op 4 november 2014 is er weer een werkconferentie "Alles is revalidatie" gepland. Deze wordt verzorgd door Marieke Terwel samen met andere docenten. Marja Vink heeft op 5 sept 2014 een presentatie gegeven: Psychologische behandeling van trauma gerelateerde angst. Dit was op het symposium ‘Beyond frailty: the future of old age’, GERION/VUmc, Amsterdam. Lilian Klynstra heeft hierover een artikel geschreven. Dit is gepubliceerd op de website van de PgD. Daarnaast heeft Marja op 25 september samen met Saskia Teunisse een presentatie gegeven op het Congres van de NIP-sectie Ouderenpsychologie ‘De ouderenpsycholoog: voorbereid op de toekomst’. De Eenhoorn, Amersfoort. De titel van deze presentatie luidde: Gesprekstherapie bij dementie.

Pagina 13 van 21

Han Diesfeldt heeft een nieuwe versie van de participatielijst ontwikkeld en hierover gepubliceerd in het tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie. Op de website van de PgD is het artikel te lezen. Ook is via de kennisbank deze nieuwe lijst beschikbaar.

Workshop Profilering van de psychologie – dinsdagmiddag 7 oktober 2014 Tijdens deze workshop leren psychologen communiceren over de randvoorwaarden voor het uitoefenen van hun vak en leren zij werken met jaarplannen. Het werk van de psycholoog in de ouderenzorg wordt gewaardeerd vanwege de gespecialiseerde kennis en kunde. Het vak kenmerkt zich zo langzamerhand door een enorme diversiteit in werkzaamheden. Daarom is het belangrijk dat psychologen in de ouderenzorg goed duidelijk kunnen maken wat ze te bieden hebben en onder welke randvoorwaarden. Zo kunnen zij de verbinding zoeken van de psychologische expertise met de bedrijfscultuur en visie van de instelling. Maar hoe kunnen psychologen hun competenties en taken goed kenbaar maken aan het management van de instelling?

Bernadette Willemse

Willemijn van der Vleuten

De workshop is ontwikkeld door Willemijn van der Vleuten en Bernadette Willemse en wordt dit jaar gegeven door Bernadette. Belangrijke onderwerpen zijn: het kennen en optimaal gebruiken van de eigen competenties, weten welke randvoorwaarden en hulpmiddelen nodig zijn voor een doelmatige en doeltreffende vervulling van de functie, strategisch communiceren, en het opstellen van een jaarlijks werkplan. Voorgaande jaren is deze workshop enthousiast ontvangen: “De afwisseling van theorie en praktijk maakt het leuk en dynamisch” Deelnemer workshop profilering, 7 april 2013 De workshop is bedoeld voor psychologen die de waarde van de psychologie in de eigen instelling goed herkenbaar willen communiceren.

Pagina 14 van 21

‘Diagnose, en dan?’ PgD werkt aan deskundigheidsbevordering van aangesloten psychologen via een intervisiebijeenkomst – 15 oktober 2014 De PgD werkt samen met het Trimbos instituut aan de implementatie en onderzoek naar de effectiviteit van de interventie ‘Diagnose en dan?’. De interventie bestaat uit vier gesprekken met de persoon met dementie en de centrale mantelzorger. Twaalf gz-psychologen hebben dit voorjaar een scholing gevolgd om de interventie toe te passen. Tijdens deze intervisie gaan zij voor het eerst met elkaar hun ervaringen in de praktijk bespreken. -

Hebben we geschikte cliëntparen gevonden om de interventie bij toe te passen?

-

Wat zijn eventuele knelpunten en hoe kunnen we hiermee omgaan?

Cursus ‘Begeleiding voor verzorgende teams in de ouderenzorg’ Op 26 september starten 21 deelnemers deze populaire PgD cursus. Veel psychologen begeleiden verzorgende teams en zien dit als belangrijk taak. Tijdens deze cursus wordt een aantal vragen aan de orde gesteld die in de gangbare studieboeken niet worden beantwoord, zoals: Wie zijn verzorgenden? Wat vinden ze belangrijk in hun werk? Welke moeilijkheden komen zij tegen? Hoe gaan zij hiermee om? Hoe werken teams van verzorgenden, welke kenmerken hebben zij? Hoe geef je vorm en inhoud aan de psychologische begeleiding van verzorgende teams?

Studiemiddag ‘Voorkomen is beter dan genezen, Teambegeleiding in het crisisontwikkelingsmodel’ – 6 november 2014 Het voorkomen van gedragsproblemen of vakkundig begeleiden van ouderen met gedragsproblematiek blijft een uitdaging voor de ouderenpsychologie. Zorg die vanuit een persoonsgeoriënteerde benaderingswijze wordt geboden en het aanpassen van de omstandigheden aan de wensen van het individu, geven goede randvoorwaarden. Toch zal er voor bepaalde cliënten extra inzet, diagnostiek en begeleiding nodig zijn. Het behoort dan ook tot de kerntaken van de psycholoog om verzorgenden te begeleiden in de omgang met cliënten met moeilijk te hanteren gedrag. Op deze PgD-studiemiddag besteden we aandacht aan de methodiek die daarbij behulpzaam kan zijn, met speciale aandacht voor het crisisontwikkelingsmodel. Dit model gaat ervan uit dat een crisis voorkomen kan worden door tijdig te handelen op grond van signalen van de cliënt.

Pagina 15 van 21

Vierde kwartaal 2014

Een terugblik: het eerste jaar Stichting PgD Op dinsdag 2 december hebben bestuur en directie van de PgD teruggeblikt op het eerste jaar van de onafhankelijke stichting PgD. We kunnen terugkijken op een goed jaar. Er waren vier boeiende studiemiddagen, met als thema’s: Euthanasie, Is meten weten?, Babyboomproof en Probleemgedrag. Daarnaast waren er onze jaarlijkse cursussen, masterclasses en workshops. Ook is er veel supervisie gegeven via de PgD. Verder lijkt het erop dat we financieel gezond door het eerste jaar gekomen zijn. Het meerjarenplan is gepubliceerd op de website onder nieuws. Reacties zijn welkom via het forum, de email of de enquêtes die we regelmatig toesturen. We raden jullie aan al snel in het nieuwe jaar af te spreken waar de bij de aansluiting inbegrepen supervisie-uren aan besteed gaan worden en dit snel te regelen en in te plannen. We zouden het fijn vinden als de aangesloten psychologen goed blijven profiteren van het ondersteuningsaanbod van de PgD. Daarom geven we hen graag een advies mee voor het komend jaar: “Psycholoog in de ouderenzorg? Zorg ook goed voor jezelf, dan hou je het werk goed vol en blijf je kwaliteit leveren!” Wat we mantelzorgers en verzorgenden vaak aanraden geldt immers ook voor ons zelf!

Een nieuw jaar in een nieuwe omgeving Het komend jaar hebben we een nieuwe ruimte voor de studiemiddagen. We ontvangen jullie graag voortaan in De Zandzee te Bussum. Ga naar de website voor een routebeschrijving. Mede namens het bestuur van de PgD wensen wij iedereen hele fijne feestdagen en een gelukkig en geïnspireerd 2015! Pagina 16 van 21

Vraag & aanbod voortaan via de mail Zorgorganisaties die een vacature willen delen onder de bij de PgD aangesloten psychologen, kunnen dit voortaan zoals voorheen via de mail bij ons aangeven. Wij zullen dit dan zo spoedig mogelijk via de mail verspreiden via de vakgroepcontactpersonen. Collega’s die aangeven belangstelling te hebben voor deze informatie, kunnen zich apart aanmelden voor de mailgroep. We gaan voortaan wel de website gebruiken voor het (beschermd) uitwisselen van de werkwijzen van de PgD supervisoren.

‘Diagnose, en dan?’ De afronding van de pilot nadert Via de nieuwsbrief en de website informeerden we al eerder over de interventie: ‘Diagnose, en dan?’. De PgD werkt samen met het Trimbos-instituut om de bruikbaarheid in praktijk te toetsen. Het is een interventie voor thuiswonende mensen met dementie en hun mantelzorger. De thema’s zijn: communicatie, centrale waarden, zorgen voor jezelf en voor elkaar en hulp inschakelen. In april zijn via de PgD 12 gz-psychologen getraind. Een aantal van hen is daadwerkelijk met de interventie aan de slag gegaan. In een intervisiebijeenkomst en een focusgroep hebben de psychologen ervaringen uitgewisseld. Op grond hiervan wordt het draaiboek aangepast. De eerste bevindingen zijn positief. De resultaten van de pilot volgen begin 2015. En dan is het zoeken naar financiering voor een effectiviteitsonderzoek. We houden jullie op de hoogte! Ga voor meer informatie naar www.pgdexpertise.nl of www.trimbos.nl

De PgD legt verbindingen In vervolg op de Invitational Conference van 23 mei jl. heeft Henk Geertsema namens Gerion toegezegd een vervolg op te pakken. Daarnaast heeft de directie van de PgD overleg gevoerd met medewerkers van de sectie klinische psychologie van de VU om af te stemmen over de samenwerking in de toekomst. Met van links naar rechts Marit Sijbrandij, Iris van Asch en Anneke Huisman (zie foto) hebben we het met name gehad over de meerwaarde van stageplaatsen voor masterstudenten binnen de ouderenzorg.

Pagina 17 van 21

Voor de vakgroepen kan het vooral interessant zijn om een klinische stage te combineren met een onderzoeksstage. De student blijft dan langer aan je instelling verbonden en het is een uitgelezen kans om praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek te doen binnen je vakgroep. Lees in de bijlage meer hierover. Ook hebben we gesproken met het bestuur van het NIP Sectie Ouderenpsychologie, Marjan van de Laar en Peter Haex. Ga voor een verslag naar www.pgdexpertise.nl/ledeninformatie/nieuws.

Psychologen met ambitie kunnen bij de PgD terecht In november heeft de PgD een oproep geplaatst op de website De PgD wil het komende jaar een aantal nieuwe docenten werven en opleiden. Zij kunnen in de toekomst lesgeven in een van de bestaande of nieuw te ontwikkelen cursussen van de PgD. De cursussen van de PgD zijn praktijkgericht en een mix van persoonlijke ontwikkeling, vaardigheidstraining, praktijkbegeleiding en kennisoverdracht. We zoeken collega’s die enthousiast zijn en zich willen ontwikkelen als docent. Ook supervisie geven is een verrijking van het vak. De PgD bemiddelt tussen supervisievragers en supervisoren, zowel binnen de gz-opleiding als daarbuiten. We zoeken nog enkele enthousiaste, ervaren collega’s die minimaal 5 jaar gz-psycholoog zijn en het leuk vinden hun collega’s te begeleiden in het verwerven van de juiste competenties voor het werk in de ouderenzorg. Geïnteresseerde collega’s kunnen een motivatie voor 1 februari mailen naar [email protected].

Studiemiddag 'Voorkomen is beter dan genezen' ”Handig om zo gestructureerd ervaringen uit te wisselen” – uitspraak deelnemer, 6 november 2014 Tijdens deze studiemiddag stond probleemgedrag centraal. Het voorkomen van gedragsproblemen of vakkundig begeleiden van ouderen met gedragsproblematiek blijft een uitdaging voor de Pagina 18 van 21

ouderenpsychologie. Op deze middag is een overzicht gegeven van methodieken om systematisch onbegrepen gedrag te behandelen. Twee methodieken zijn vervolgens verder toegelicht, de gedragsvisite en het signaleringsplan. De presentaties zijn via de website beschikbaar, evenals de resultaten van de flits enquête.

Activiteiten van PgD-leden Op 24 januari vindt in verpleeghuis Frankeland het symposium ‘Muziek beweegt de mens’ plaats. Het symposium is gericht op patiënten met de ziekte van Parkinson en hun mantelzorgers. Hanne Vriezen, GZpsycholoog, zal samen met Mirjam Roelofsen, maatschappelijk werker, een workshop voor mantelzorgers begeleiden met de titel ‘Kop in ’t zand!?’. In deze workshop zal worden ingegaan op veranderingen die kunnen optreden in het denken en in het gedrag van de parkinsonpatiënt. Vanuit het Leerhuis Hersenletsel van Laurens (Rotterdam) zijn dit half jaar weer drukbezochte lessen gegeven over principes uit het Laurens Therapeutisch Klimaat, namelijk op 15 september en 24 november. Hierbij leren de verpleging en behandelaren de PRET-methode en zelf leren revalideren toepassen in de dagelijkse praktijk. De lessen zijn verzorgd door Marieke Terwel en Hester Burger. Op 3 november, op het Hersenletselcongres in Ede, gaf Marja Vink de presentatie ‘EMDR bij ouderen met CVA. Van slapende honden die zijn ontwaakt tot traumagerelateerde fobie’. Gijs Lauret, gz-psycholoog bij Vivium Zorggroep is in november een KOPgroep gestart binnen de dagbehandeling de Larikshof te Laren. Elles Zwart (supervisor namens de PgD) heeft in oktober en november lesgegeven bij de Rino (Utrecht) in het kader van de opleiding tot GZ-psycholoog de blokken ‘volwassenen & geriatrie’ en ‘cognitieve functiestoornissen’ verzorgd.

Studiemiddag ‘De ideale vakgroep’ – donderdagmiddag 5 februari 2014 De zorg in de sector VVT is georganiseerd in grote zorgorganisaties, die verschillende producten binnen en buiten de muren van hun instellingen aanbieden. In deze, vaak zeer

Pagina 19 van 21

grote, zorgorganisaties wordt de psychologie aangeboden vanuit een vakgroep. Op deze studiemiddag staat de vakgroep centraal. Regina Falck (hoofd behandel- en expertisecentrum, Zorgspectrum) zal een presentatie geven over haar ‘ideale vakgroep’. Daarnaast organiseren we een markt, waarbij we hopen dat alle 35 vakgroepen aangesloten bij de PgD zich zullen presenteren. We sluiten de middag af met een borrel om het nieuwe jaar in te luiden en elkaar wat beter te leren kennen.

Masterclass ‘Ondersteunende gesprekken bij dementie’ een kijkje in de keuken van de ervaren Dr. Han Diesfeldt, oud directeur PgD en klinisch psycholoog – 6 maart 2015 Deze masterclass is bedoeld voor psychologen die van hun gesprekken met patiënten met dementie een waardevolle en wederzijds plezierige ervaring willen maken. Zeker in de eerste jaren na de diagnose ervaren mensen met dementie bewust wat hen overkomt en proberen zij zich aan te passen aan de veranderingen die dementie met zich meebrengt. Psychologen kunnen daarbij behulpzaam zijn, onder meer door gebruik te maken van kennis uit de psychotherapie. Van de deelnemers wordt verwacht dat zij een gespreksfragment aanleveren (uitgeschreven of via geluids- of videoweergave) waarop tijdens de workshop wordt gereflecteerd. Het is raadzaam dat een behandelaar eraan went om gesprekken op te nemen. Dat geeft de gelegenheid om een gesprek opnieuw te beluisteren en erop te reflecteren, ter voorbereiding van een eventuele volgende sessie.

Masterclass ‘De ouderenpsycholoog als opiniemaker’ Gonny ten Haaft neemt ons mee in de wereld van de journalistiek – 27 maart 2015 De ouderenzorg is al lange tijd actueel in de media. Onder andere de recente berichtgeving rond de vader van Staatsecretaris van Rijn, laat zien dat de discussies niet altijd gebaseerd zijn op kennis van zaken. Soms zelfs ongenuanceerd of vooral emotioneel vanuit eigen ervaringen. Dit draagt bij aan een vervormd beeld van het imago van de derde en vierde levensfase en van de kwaliteit van Pagina 20 van 21

zorg aan ouderen. Ouderenpsychologen kunnen in deze maatschappelijke discussies een belangrijke rol spelen, maar zijn vaak (nog) niet erg zichtbaar in het maatschappelijk debat. In deze masterclass gaan we onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om een constructieve bijdrage te leveren aan maatschappelijke meningsvorming rondom belangrijke thema's. De masterclass is bedoeld voor ervaren psychologen in de ouderenzorg, die door werkervaring, persoonlijke belangstelling of scholing zoals de Profielopleiding, bijzondere expertise hebben ontwikkeld en deze graag beter willen leren uitdragen. Gonny ten Haaft is freelance journalist en gespecialiseerd in gezondheidszorg.

Pagina 21 van 21