Perspectiefnota 2009 Perspectiefnota 2009 Pagina 1 van 48 2 juni 2009

Perspectiefnota 2009


Pagina 1 van 48

2 juni 2009

Inhoudsopgave Perspectiefnota 2009 Pag. Inleiding en leeswijzer Raadsvoorstel Ontwerp raadsbesluit

Voorwoord

Deel I Perspectief 2010-2013 1.

Perspectieven en beleid 1.1 Inleiding Macro-economische ontwikkelingen 1.2 Terugblik 1.3 Beleidsuitgangspunten 1.4 Stedenbeleid (voorheen GSB) vanaf 2010

2.

Financieel vertrekpunt 2.1 Financieel vertrekpunt 2.2 Parameters voor loon, prijs en rente 2.3 Doorwerking jaarrekening 2008 2.4 Autonome ontwikkelingen, knelpunten oud en nieuw beleid 2.5 Actualisatie ARI investeringen

3.

Overwegingen

4.

Maatregelen ter bestrijding van de economische crisis 4.1 Economie en arbeidsmarkt 4.2 Woningmarkt , investeringen en gronduitgifte

5

Perspectief 2009-2013, maatregelen ten behoeve van de financiële positie 5.1 Dekkingplan


Pagina 2 van 48

2 juni 2009

Deel II beleidsrapportage

1.

Samenvatting inleiding

2.

Beleidsprogramma’s programma 1 Mens in ontwikkeling programma 2 Mens in de samenleving programma 3 Zorg voor de mens programma 4 Werk en inkomen Programma 5 Woonconsumenten Programma 6 Gebruiker openbare ruimte Programma 7 Mens en Milieu Programma 8 Inwoners en bestuur Programma 9 Stad in ontwikkeling Programma 10 Middelen

3.

Paragrafen 3.1 Grondbeleid 3.2. Financiering (reserves en voorzieningen) 3.3 Investeringen 3.4 Bedrijfsvoering

4.

Voortgang begroting en financieel vertrekpunt

Bijlagen deel I Stand van zaken kadernota Vervolg vet op de Botten


Pagina 3 van 48

2 juni 2009

Voorwoord Hierbij bieden wij u de perspectiefnota 2009 aan. Wij beschouwen deze perspectiefnota als het zichtbare product van de optimalisatie van de planning & control-cyclus, waartoe wij onlangs hebben besloten. Deze perspectiefnota moet worden gezien als de uitwerking van een financieel perspectief voor de komende jaren, rekening houdend met de input van de rapportage van de Taskforce kredietcrisis en de bespreking ervan in de gezamenlijke commissievergadering van 22 april j.l. De perspectiefnota zal op haar beurt weer verwerkt worden in de begroting 2010 e.v. Tijdens de gezamenlijke commissievergadering op 22 april j.l. hebben wij de gelegenheid gehad de resultaten van de Taskforce kredietcrisis aan u te presenteren. U heeft daarna van de gelegenheid gebruik gemaakt om vanuit de raadsfracties een eerste reactie te geven op de gepresenteerde analyse, hoofdlijn en maatregelen In de voorgaande kadernota’s in deze collegeperiode stond de realisatie van ons Collegeprogramma “Samen maken we Hengelo Zichtbaar Beter” en het bijsturen ten behoeve van het realiseren van onze ambities in ons Collegeprogramma, met de daarin benoemde prioriteiten, de Ondernemende stad, de Ongedeelde stad, de Open stad en de Ontspannen stad centraal en vormde het collegeprogramma de basis voor de keuzes die wij als college, samen met uw raad, maakten. Het vertrekpunt voor de perspectiefnota 2009 is anders dan in de voorgaande kadernota’s. De kredietcrisis in Amerika is overgeslagen naar Europa en is inmiddels een mondiale crisis geworden. Ook Nederland, met haar export georiënteerde economie, is getroffen door de economische crisis. Het Centraal Planbureau, en daarop volgend alle media, signaleert dat de krapte op de arbeidsmarkt plaatsmaakt voor een oplopende werkloosheid tot 8,75 % in 2010. Ook de woningmarkt wordt ernstig getroffen door de kredietcrisis. Het kabinet zag zich geplaatst voor een keuze tussen bezuinigen en intensiveren en koos voor het laatste, met het voornemen bij een aantrekkende economie alsnog te bezuinigen, naar verwachting in 2011. Inmiddels wordt op basis van cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) duidelijk dat de economie harder krimpt dan door het Centraal Planbureau is aangenomen. Wij hechten er aan ondanks het economisch tij een consistente beleidslijn, ingezet in ons collegeprogramma en kadernota vast te houden, maar zijn ons ervan bewust dat onze financiële positie er toe leidt dat keuzes moeten worden gemaakt. In de perspectiefnota 2009 zijn deze keuzes verwoord, waarbij tot onze spijt niet al onze producten en activiteiten op hetzelfde niveau kunnen worden uitgevoerd. Naast de speerpunten in ons collegeprogramma en voorgaande kadernota’s, zien wij daarom drie nieuwe opgaven die een rol spelen bij de te maken keuzes in de perspectiefnota 2009: 1. stimulering economie en arbeidsmarkt 2. stimulering van de woningmarkt en investeringen 3. ombuigingen ten behoeve van het behoud van een gezonde financiële positie De economische situatie heeft ook invloed op de financiële positie van de gemeente. De opgave in deze perspectiefnota is te komen tot een gebalanceerde route die de economische situatie (mede) positief kan beïnvloeden, rekening houdend met de financiële positie van de gemeente en de spankracht van de organisatie. Deze opgave is een opgave met veel tegenstrijdige belangen en uitgangspunten gebleken. Wij zien de route zoals geschetst in deze perspectiefnota als de meest optimale binnen de ons gegeven financiële randvoorwaarden.

Het College van Burgemeester en wethouders


Pagina 4 van 48

2 juni 2009

Deel I

Perspectief 2010-2013

1. PERSPECTIEVEN EN BELEID 1.1. Inleiding macro economische ontwikkelingen Het economisch weer is veranderd. De gevolgen van de internationale financiële crisis die in de Verenigde Staten is begonnen gaan ook niet aan Nederland voorbij. Was begin maart reeds aan ruim 550 bedrijven werktijdverkorting toegekend, inmiddels zijn dat er tot en met 3 april 2009 853 aanvragen toegewezen en zijn er 325 eerste verlengingsaanvragen voor circa 503.350 en 94 tweede verlengingsaanvragen voor circa 216.600 uur toegewezen. Landelijk wordt met mobiliteitscentra getracht om werknemers die met ontslag worden bedreigd zo snel mogelijk naar ander werk te begeleiden. De beïnvloedbaarheid van de economie en de maakbaarheid van de woningmarkt zijn beperkt. We moeten er daarom van uitgaan dat de trend zich doorzet. Hoe deze zich doorzet is een kwestie van tijd. Hoelang de crisis zal duren? Hoever zal de werkloosheid stijgen? Welk effect heeft de kredietcrisis op de prijsontwikkeling in de woningmarkt? Wanneer zet het herstel in? Wanneer werkt die door op de Nederlandse arbeidsmarkt? Wat doet het kabinet als de kredietcrisis langer aanhoudt dan nu aangenomen? Het Centraal Planbureau gaat op dit moment uit van een licht herstel in 2010 en een krimp van de economie met 3,5 procent in 2009. Ook in de Europese landen moet van een dergelijk scenario worden uitgegaan. De wereldhandel zakt volgens het CPB dit jaar bijna 10 %. De beperkte financieringsbronnen en – mogelijkheden en daarnaast de terugval van de productie als gevolg van een verminderde vraag, ontmoedigen investeringen. Als gevolg van de terugvallende productie neemt de krapte op de arbeidsmarkt in hoog tempo af en loopt volgens het CPB de geraamde werkloosheid op tot gemiddeld 5½% in 2009 om in 2010 verder te stijgen naar 8¾ % in 2010. Andere analisten gaan zelfs uit van een stijging van werkloosheid tot circa 10% In de woningmarkt zien we een beweging die niet volledig is toe te schrijven aan de kredietcrisis. Ook in de Nederlandse woningmarkt wordt zichtbaar dat er opvallend veel woningen in de markt blijven staan en is een daling van het aantal transacties waarneembaar. Overheden, onderzoekers en analisten gaan uit van een demografische transitie met een krimp van de woningmarkt ten gevolge op de middellange termijn, waarvan het effect op dit moment wordt versterkt door kopers die zich geconfronteerd zien met een reëel risico op dubbele woonlasten en onzekerheid op de arbeidsmarkt. Financiële instellingen gaan zelfs uit van een extreme daling van de woningprijzen met 20%. Ter vergelijking met de daling van de huizenprijzen in de tachtiger jaren: deze bedroeg destijds 38,5 %. Met de duur van de crisis en de ernst van de effecten van de crisis als variabelen zouden verschillende scenario’s denkbaar kunnen zijn. De crisis zou langer kunnen duren dan het CPB aanneemt. Daarnaast zouden effecten verder kunnen gaan dan het CPB heeft aangehouden. Het CPB geeft aan er wel rekening mee te houden dat de Nederlandse economie ook nog schadelijke gevolgen kan ondervinden van deze crisis op de middellange termijn. Dit is ook gebeurd met andere landen na een financiële crisis. We gaan er vanuit dat het dan ook niet onwaarschijnlijk is dat de productie in Nederland blijvend op een lager peil is komen te liggen. Daarbij moet gedacht worden aan ontwikkelingen op de huizenmarkt, met mogelijke consequenties voor de investeringen in de woningmarkt en de overige investeringen en met mogelijke gevolgen voor de gronduitgifte. Hoever die effecten gaan is op dit moment niet voorspelbaar. Zoals de analyse van de Taskforce al aangaf, constateren wij wel dat de ontwikkelingen in de woningmarkt weliswaar onder invloed staan van de kredietcrisis, maar dat ook al sprake was van een demografische transitie die, ook in de gemeente Hengelo al leidde tot discussie over actualisatie van de woningbouwprogrammering.


Pagina 5 van 48

2 juni 2009

1.2 Terugblik

Proces Nadat op 17 maart in een Informele raadsbijeenkomst is gesproken over de gevolgen van de kredietcrisis hebben wij een Taskforce geformeerd die de opdracht kreeg de gevolgen van de kredietcrisis te analyseren en te adviseren over maatregelen, die genomen zouden kunnen worden om de economie te stabiliseren en te stimuleren en tevens na te gaan hoe de crisis de financiële positie van de gemeente raakt. Daarnaast hebben wij een aantal momenten met u gehad (IBR) waarin we hebben gesproken over de herziening van de grondexploitaties, grip op de grex, en de woningbouwregie. De hiervoor bedoelde Taskforce heeft tevens een aantal maatregelen voorgesteld om de financiële positie van de gemeente te verbeteren. De rapportage van de Taskforce hebben wij gepresenteerd in een gezamenlijke commissoriale raad op 22 april. j.l. en zoals afgesproken was daarbij de gelegenheid voor vragen en eerste reacties op dit rapport. Uit de reacties die wij hebben waargenomen, herleiden wij de zorg over de economische recessie, waarbij met name de nadruk ligt op de duur van de economische recessie. Kunnen wij echt uitgaan van het scenario van het centraal planbureau? Moeten wij rekening houden met een korte piek of een min of meer structureel effect? Uit de reacties maken wij op dat het in ieder geval als belangrijk wordt gezien om nu sterk bij te sturen, zeker nu het kabinet heeft aangekondigd in 2011, als de economie dat toelaat, te gaan bezuinigen. Welke effecten dat heeft op de gemeentelijke financiële positie is tenslotte nu nog niet helder. Bijsturen aan de kostenkant wordt door de meeste fracties als noodzaak gezien, waarbij het helder is dat dit effect kan hebben op de kwaliteit en dienstverlening. Ten aanzien van het uitgangspunt “Ruimte bieden voor het nieuwe college” dat in de vorige kadernota als uitgangspunt is genomen is de vraag gesteld of dit nog wel mogelijk was. Door enkele fracties is gevraagd of ook in het begrotingsjaar 2009 financieel moet worden bijgestuurd en heroverwogen. Welke rol de Essent-middelen moeten spelen is ons niet helder geworden. Helderheid over de verkoop van Essent bestond op dat moment nog niet. Nu, medio mei de grote provinciale aandeelhouders voor verkoop hebben gestemd is een grotere zekerheid ontstaan over het doorgaan van de verkoop van bedoelde aandelen. Daarbij is de vraag gesteld of de Essent-middelen niet voor cofinanciering zouden kunnen worden gebruikt voor investeringsmaatregelen. Ten aanzien van de investeringen zagen wij in de eerste reacties een wisselend beeld. Enerzijds wordt aangedrongen op het versnellen en bereikbaar maken van investeringen, anderzijds is aangegeven dat enkele projecten kritisch moeten worden bekeken, daarbij in ieder geval denkend aan Lange Wemen en de HOV Enschede – Hengelo. Een antwoord hierop is bij de bespreking van dit thema niet naar voren gekomen. Concreet is ons college gevraagd de argumenten aan te dragen voor een standpuntbepaling en vanuit deze argumenten in ieder geval met een voorstel te komen dat kan worden besproken. De bespreking leidde ons inziens in ieder geval tot een helder standpunt ten aanzien van nieuwe projecten en investeringen: Gezien de vele onzekerheden wordt geadviseerd geen nieuwe langlopende verplichtingen aan te gaan. Ten aanzien van het maatregelenpakket dat bedoeld is ter stabilisatie en stimulering van economie is aangegeven dat het belangrijk is een focus aan te brengen en een beperkte hoeveelheid maatregelen te kiezen. Er zijn wel veel maatregelen door de Taskforce opgevoerd. Daarbij is aandacht gevraagd voor effecten op handel en industrie, aangezien Hengelo in deze branches sterker vertegenwoordigd is. Verder is in de te kiezen maatregelen ten aanzien van de arbeidsmarkt met name aandacht gevraagd voor de jeugdwerkloosheid en daaraan gerelateerde scholing en tevens voor het voorkomen van een braindrain van hoogopgeleiden. Ten aanzien van de te nemen financiële maatregelen is duidelijk geworden dat er wisselende eerste reacties zijn over het voorstel van de Taskforce met betrekking tot een gekoppelde aanpassing van de tarieven op afvalstoffenheffingen en OZB, zodanig dat de lokale lasten ongeveer gelijk blijven.


Pagina 6 van 48

2 juni 2009

Tevens is door enkele fracties aangegeven dat de basisvoorzieningen in de stad in stand moeten worden gehouden, we zien daarin ook het sociaal gezicht van ons college en uw raad, ook ten aanzien van de uitgangspunten bij de aanbesteding rond de WMO. Tot slot is op grond van de problematiek rond het grondbedrijf door een enkele fractie aangegeven dat afslanken van de ambtelijke organisatie bespreekbaar is. Als voorbeeld voor het “meeademen van de organisatie” zijn genoemd de projectorganisatie, vergunningverlening en landmeten. Concluderend hebben wij de bespreking van de rapportage Taskforce kredietcrisis als een zinvolle bijeenkomst ervaren. Uit de deze bespreking hebben wij opgemaakt dat niet over alle besproken onderwerpen een duidelijk, kaderstellende lijn naar voren is gekomen, maar er is wel een beeld naar voren gekomen dat wij hebben kunnen hanteren als vertrekpunt voor de uitwerking van deze perspectiefnota.

1.3 Beleidsuitgangspunten Ons tweede vertrekpunt voor deze perspectiefnota is de positie van de gemeente Hengelo en de route die we gezamenlijk hebben uitgezet in de afgelopen jaren. Wij vinden het daarom belangrijk nog even stil te staan bij deze positie. Voor de inwoners van onze gemeente is Hengelo een stad waarvan wij op basis van enquêtes, en leefbaarheids en veiligheidsmonitoren mogen concluderen dat het goed toeven is; overzichtelijk, veilig, goede woonwijken, toegankelijke voorzieningen, een aantrekkelijk werkklimaat gelardeerd met de positieve karaktertrekken van het dorpse leven. Het landelijk gebied dat Hengelo omsluit is dichtbij en biedt goede mogelijkheden voor recreatie en ontspanning. In de structuurvisie Hengelo 2030 worden deze kernkwaliteiten verder uitgewerkt in de vijf kernopgaven voor de komende decennia. De kernopgaven zijn: • Versterking van de economische structuur • Een binnenstad voor ontmoetingen • De sociale opgave • Het landschap de stad in • Ruimtelijke kwaliteit In zowel het collegeprogramma “Hengelo maken we samen zichtbaar beter” als de laatste twee kadernota’s zijn deze kernopgaven duidelijk herkenbaar en uitgewerkt in concrete en herkenbare acties. Het collegeprogramma benoemt haar speerpunten door middel van de vier O’s: • De Ondernemende stad • De Ongedeelde stad • De Open stad • De Ontspannen stad Op basis van dit college programma zijn achtereenvolgens de kadernota’s 2007 – 2010 en 2009 – 2012 ontstaan met als belangrijkste speerpunten: • Zuidelijk Stadsdeel • Sociale impuls • Versterking Jeugdbeleid • Versterking Binnenstad • Creatieve stad • In samenwerking met Deze basisdocumenten en uitgangspunten zijn de bouwstenen waarmee Hengelo afspraken maakt met haar partners op locaal, regionaal en (inter)nationaal niveau. Onze gemeente ligt bestuurlijk gezien in het landsdeel Oost Nederland. Dit landsdeel neemt een strategische positie in ten opzichte van andere economische kerngebieden, zowel op nationaal als internationaal niveau. Hengelo maakt deel uit van één van de zes nationale netwerksteden. Voor Netwerkstad Twente is de bundeling van economie, infrastructuur en verstedelijking een belangrijke beleidsstrategie. In dit kader moeten ook de voorstellen voor de Agenda van Twente worden genoemd. Via de Gebiedsagenda Regio Twente worden afspraken gemaakt in het kader van het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) dat een bijstuk bij de begroting van het Infrastructuurfonds (onderdeel van de Rijksbegroting) vormt en de zogenaamde verstedelijkingsafspraken die moeten leiden tot regiospecifieke afspraken ten aanzien van woningbouw, bereikbaarheid, waterberging, regionaal groen, milieumaatregelen en bedrijfsterreinen.


Pagina 7 van 48

2 juni 2009

De opstelling van deze gebiedsagenda vloeit voort uit afspraken tussen de ministers van VROM en V&W met de bestuurders van provincies en stadsregio’s, waaronder Twente, om een gezamenlijk gebiedsdocument te ontwikkelen voor de periode tot 2020 met een doorkijk naar 2040 waarop de samenhang tussen ruimtelijk-economische ontwikkelingen en verkeer en vervoer is gevisualiseerd en aandacht is besteed aan mogelijke kansen en risico’s van deze samenhang, zoals bedoeld in “van MIT naar MIRT”. In de gebiedsagenda Regio Twente komen alle ambities en afspraken voor de regio Twente samen. De innovatiedriehoek gebiedsontwikkeling Luchthaven, Kennispark en Centraal Station Twente maken daar een belangrijk onderdeel van uit. De Gebiedsagenda van de regio Twente wordt weer ingebed in de agenda voor het Landsdeel Oost. Waar kiezen we voor of hebben we de keuze al gemaakt? Om een goede keuze te kunnen maken voor de komende decennia moet de koers die wij als Hengelo varen helder en consistent zijn. Met alle winden meevaren en geen keuzes maken leidt tot ontwikkelingen en stagnatie waar uiteindelijk niemand bij gebaat is en vooral de burger niet. Op dit moment zitten we in financieel zwaar weer, maar we moeten er tegelijkertijd van uitgaan dat dit van tijdelijke aard is. Tijdelijk moeten we, gedreven door beperktere inzetbare middelen, keuzes maken voor ontwikkelingen en acties die we wel gaan doen en dus ook voor zaken die we niet (meer) gaan doen. Uitgaande van de hiervoor bedoelde positie en beleidskaders, hebben we die keuze feitelijk inhoudelijk al gemaakt. Het is wel verstandig deze keuzes voordurend te toetsen aan de maatschappelijke trends en de onvoorziene ontwikkelingen zoals die nu met de kredietcrisis op ons af komen. Een aantal van de maatschappelijke trends die we zien zijn de volgende: • (Inter)nationalisering; sociale en economische vraagstukken hebben dikwijls een bovenstedelijke dimensie die alleen in samenhang opgelost kunnen worden. Ook (inter)nationale verdragen en wet- en regelgeving dwingen gemeenten vraagstukken met een brede blik aan te pakken. • Economische structuurveranderingen; Hierbij moeten we denken aan een verandering van de traditionele maakindustrie naar een kennis- en diensteneconomie. Het tele-, shared- en thuiswerken gaat een steeds groter onderdeel uitmaken van onze economie. Wijk- en creatieve economie zijn geen kreten meer maar hebben zo langzamerhand hun intrede gedaan. • Demografische trends; De bevolking van Hengelo toont vanaf 2002 geen sterke groei meer en daalt vanaf 2007 licht dit in tegenstelling tot het gemiddelde van de 50 grootste steden in Nederland. De vergrijzing en ontgroening wijkt niet sterk af van het Nederlandse gemiddelde. • Overige trends waar we rekening mee moeten houden zijn een toekomstige krapte op de arbeidsmarkt (voorlopig krijgen we eerder te maken met een verhoogde werkloosheid t.g.v. de kredietcrisis), individualisering en zelfredzaamheid, een toename van vrije tijd, een groeiende mobiliteit, huishoudensverdunning en vertrek van financieel draagkrachtigen uit de stad. Concreet betekent het bovenstaande dat we met “Hengelo 2030” als uitgangspunt de koers inzetten op: Versterking van de economische structuur waarbij de positie van Netwerkstad Twente als één van de zes nationale netwerksteden niet uit het oog mag worden verloren. Zoals hiervoor aangegeven is de bundeling van economie, infrastructuur en verstedelijking een belangrijke beleidsstrategie. Het is daarom ons inziens van groot belang dat we ons blijven concentreren op de verdere doorontwikkeling van Hart van Zuid, inclusief de realisering van het WTC concept en de inrichting en realisering van het Centraal Station Twente als onderdeel van de innovatiedriehoek gebiedsontwikkeling Luchthaven, Kennispark en Centraal Station Twente. De HOV verbinding tussen Enschede en Hengelo vormt één van de infrastructurele schakels in deze innovatiedriehoek. Ook de verdere revitalisering en herontwikkeling van het Twentekanaal en de andere bedrijventerreinen is een belangrijke invulling van de versterking van de economische structuur. Deze projecten sluiten goed aan bij de regionale en (inter)nationale ontwikkelingen en agenda’s om te komen tot een gezond economisch klimaat waarbij voldoende ruimte is voor innovatie en kennisintensivering. Ook de Versterking van de Binnenstad is voor Hengelo van vitaal belang, niet alleen vanwege het feit dat dit door een groot deel van de Hengelose bevolking belangrijk wordt gevonden, maar ook


Pagina 8 van 48

2 juni 2009

vanwege de economische en culturele spin-off. Wij zijn van mening dat het project Lange Wemen een stevige bijdrage kan leveren juist aan de versterking van de binnenstad. Het project zal een grote impuls geven aan de verdere ontwikkeling en aantrekkelijkheid van de binnenstad (zie ook hoofdstuk 3 overwegingen). Ook de genomen en nog uit te voeren maatregelen in het centrum van de stad zullen de binnenstad versterken. Dit zal meer mensen, ook van buiten Hengelo, aantrekken. Dat zal op haar beurt weer leiden tot meer bestedingen in de binnenstad en investeringen door de ondernemers zelf, zodra het economisch tij dat weer toe staat. Binnen de sociale opgave is de herstructurering van woonwijken een belangrijk onderdeel. Samen met bewoners, de corporatie en instellingen wordt daadkrachtig gewerkt aan een juiste bouwopgave en een kwalitatief hoogstaand voorzieningenniveau. Dit tezamen moet leiden tot leefbare en veilige wijken waar het prettig is om op te groeien maar waar ook ouderen en kwetsbare groepen zich thuis voelen. Voorop loopt hierbij de Berflo Es met naast de fysieke bouwopgave de sociale opgave op educatief, welzijns- en zorggebied. De aanpak van de Berflo Es zal zoveel mogelijk toegepast worden op andere woonwijken die af dreigen te glijden. De sociale opgave is vooral gericht op behoud en versterking van kwaliteit en een volwaardige en succesvolle deelname aan de maatschappij. Vanuit het besef en vanuit de gedachte van het “levenslang leren” beginnen onze inspanningen vanaf het prilste begin van het leven, bij de voorschoolse periode en de schoolperiode daarna. Hierin ligt voor een groot deel de basis voor het verdere succes in de maatschappij wat verder gaat dan alleen het vinden van werk. Flankerend aan bovengenoemde opgaven moeten begrippen als ruimtelijke kwaliteit, oog voor landschappelijke kwaliteit en duurzaamheid een belangrijke rol spelen. In Hengelo willen we ook een inhaalslag maken als het gaat om verfraaiing van de leefomgeving, aandacht voor behoud van erfgoed, maar ook het toepassen van hoogstaande architectuur. Een andere sterke kwaliteit is de ligging van Hengelo in het mooie Twentse landschap, daar waar mogelijk moeten we deze kwaliteit meer de stad in brengen. Een op de toekomst gerichte gemeente richt zich vooral op het creëren van voorwaarden voor, en het bevorderen van, een leefbare veilige en economisch krachtige en bestendige omgeving. Meer dan ooit is voor de verwezenlijking van deze opgaven het samenspel in Netwerkstad Twente, Regio Twente, MONT en Euregio essentieel. Grote delen van economie en samenleving, met als vaak genoemd voorbeelden arbeidsmarkt en infrastructuur, zijn immers nog maar beperkt lokaal te beïnvloeden. Van groot belang is dan ook dat we onze lokale opgaven geïncorporeerd zien in de regionale, nationale en supranationale agenda’s. De opgave in deze perspectiefnota, namelijk het stimuleren van de economie, arbeidsmarkt en woningmarkt, hebben een sterke relatie met de doelstellingen in onze beleidskaders. Zoals eerder aangegeven, zijn de recente ontwikkelingen in de woningmarkt, maar op langere termijn ook op de Twentse en Hengelose economie en arbeidsmarkt, niet volledig toe te schrijven aan de economische crisis. Het in deze perspectiefnota opgenomen maatregelenpakket concentreert zich op ondernemerschap, stimuleren van ontwikkelingen en investeringen. Dat past ook bij de Hengelose en Twentse lange termijndoelstellingen. Kortom, het is belangrijk om de koers niet te verlaten, een consistente lijn in de beleidskaders aan te houden en slechts te temporiseren, daar waar nodig.


Pagina 9 van 48

2 juni 2009

1.4 Stedenbeleid (voorheen GSB) vanaf 2010 Algemeen In de kadernota 2009-1012 hebben wij aangegeven medio 2009 te rekenen op helderheid over de voortgang en de financiering van het Grote StedenBeleid. De ontwikkelingen zijn echter langzamer gegaan dan bij de opstelling van de kadernota vorig jaar is ingecalculeerd. Toch beginnen zich contouren af te tekenen. In de komende septembercirculaire zal het financieel kader voor het nieuwe stedenbeleid helder worden. Bij het stedenbeleid voor de periode 2010 – 2014 wordt voor een meer decentrale aanpak gekozen met meer lokale beleidsruimte en maatwerk. Verder wordt ingezet op het behoud van verworvenheden van het “oude” GSB: • Samenhangende aanpak en ruimte voor maatwerk • Meerjarige zekerheid en lange termijn aanpak • Sturing op resultaten De Fysieke en sociale pijlers blijven bestaan. De economische pijler verdwijnt in de volgende gsbperiode. In financiële zin wordt een meerjarige zekerheid voor vijf jaar geboden. Specifiek 1. Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV) De verdeling van de ISV- budgetten vindt plaats op basis van een nieuwe verdeelsleutel. Het Rijk gaat met de 31 rechtstreekse gemeenten voor de periode 2010-2014 afspraken maken op hoofdlijnen maakt over stedelijke vernieuwing. 2. Vooruitzicht ISV 3 (2010-2014) voor Hengelo Het ISV budget voor de periode 2010-2014 loopt terug. Het totaalbedrag voor stadsvernieuwing en herstructurering voor Hengelo in ISV 3 is €4,6 miljoen. (dit was in ISV 2 exclusief Bodem €5.9 miljoen). Hier bovenop komt het budget voor Bodem, € 165.000. Het budget cultuurimpuls vervalt evenals het budget voor Groen (GIOS). Het budget voor Geluid gaat uit ISV en deels naar V&W. Het kabinet wil gelden van het ISV en het Besluit Locatiegebonden Subsidies (BLS) naar voren halen. Dit is nodig om herstructurering van wijken, opknappen van de openbare ruimte en nieuwbouwprojecten in binnensteden door te zetten en te versnellen. Voor 2009 en 2010 gaat het om een bedrag van € 395 miljoen. Daar tegenover staat een korting na 2011 van € 150 miljoen. Uitgaande van deze cijfers lijkt de komende jaren netto € 245 miljoen extra aan de gecombineerde geldstromen te worden toegevoegd. Vanaf 2011 lijkt een flinke terugval van beide subsidiestromen te ontstaan. 3. Sociaal Integratie Veiligheid (SIV) In 2008 ontvingen we in totaal ruim € 3,5 miljoen. De verwachte veranderingen op een rij: Gezond in de stad De decentralisatie-uitkering Gezond in de stad is niet gekoppeld aan afspraken met gemeenten. Wel geldt als voorwaarde dat de steden een plan van aanpak voor het bevorderen van de gezondheid hebben, of de intentie hebben dat plan uiterlijk in 2010 op te stellen. Veiligheid en Leefbaarheid Dit budget bestaat uit de leefbaarheidsmiddelen en de veiligheids- en Montfransgelden. De leefbaarheidsmiddelen gaan in 2010 iets omhoog maar nemen vanaf 2011 met zo’n 40% af (t.o.v. 2009). De veiligheids- en Montfransgelden blijven gelijk. Wat dit betekent voor Hengelo is nog niet duidelijk. Een deel van de huidige leefbaarheidsmiddelen wordt ingezet voor personele inzet. (Ook) de lasten van deze personele inzet zijn vanaf 2010 opgenomen in de gemeentelijke begroting. Maatschappelijke opvang De verdeelsleutel wordt met ingang van 2010 aangepast. De huidige afspraken in het kader van de Stedelijke Kompassen blijven van kracht en lopen door tot en met 2014. Onderwijsachterstanden Vanaf 2011 worden de middelen verdeeld op basis van de gewichtenregeling voor het basisonderwijs, zoals die met ingang van 1 augustus 2009 zal luiden. In de Wet op het primair onderwijs wordt opgenomen dat steden zorg dragen voor een dekkend aanbod van voorschoolse educatie voor alle doelgroepkinderen. Er worden geen specifieke afspraken met de stad gemaakt. Hengelo krijgt minder geld aangezien meer steden uit het totale budget gaan putten dat ongeveer gelijk blijft.


Pagina 10 van 48

2 juni 2009

Participatiebudget Met het participatiebudget worden de gemeentelijke middelen voor re-integratie (WWB-werkdeel), inburgering en volwasseneneducatie gebundeld in één specifieke uitkering voor gemeenten. Vrouwenopvang De rijksinzet is de vrouwenopvang al per 2010 te decentraliseren en de totale rijksbijdrage in 2010 aan de decentralisatieuitkering toe te voegen. Uitdrukkelijke waarschuwing daarbij is dat dit een eenmalige verdeling is, dat een onderzoek loopt en dat er aan het jaarbedrag 2010 géén rechten met betrekking tot de hoogte van de rijksbijdrage voor 2011 ev ontleend kunnen worden. Voortijdig schoolverlaten In de mei-circulaire komt duidelijkheid over de overheveling van deze geldstroom naar de decentralisatie-uitkering Jeugd. Bij de voortzetting van de activiteiten in Hengelo wordt rekening gehouden met het wegvallen van deze middelen. Een deel van de huidige middelen wordt ingezet voor personele inzet, welke vanaf 2010 in de gemeentelijke begroting is opgenomen. 4. Economie. Per 2010 valt de BDU economie (jaarlijks ruim €200.000) weg door het einde van de financiering van deze pijler uit het FES. De activiteiten die hiervoor gedaan werden, we denken daarbij met name aan de activiteiten met betrekking tot herstructurering van bedrijventerreinen die zullen moeten worden gecontinueerd door afspraken met de provincie in het kader van het programma “Investeren in Overijssel” dat wordt medegefinancieerd uit provinciale Essentgelden. 5. Provinciaal GSB Het met de provincie Overijssel gesloten convenant over de periode 2005 tot en met 2009 heeft betrekking op: Jeugd en Veiligheid: ontvangen bijdrage € 515.000 o Schoolmaatschappelijk werk € 835.000 o Projecten ter vermindering van criminaliteit onder jongeren (o.a. voorlichting HALT) o Zakgeldproject Maatschappelijke opvang o Activiteitencentrum dak- en thuislozen (€ 100.000,- op jaarbasis) o Verslavingszorg (onder andere woonbegeleiding (ex)verslaafden) o Zwerfjongeren o Huiselijk geweld De provincie gaat met de vijf steden in gesprek over de besteding van €4,2 miljoen in zowel 2010 als 2011. Mogelijkerwijs zal het genoemde bedrag verdubbeld worden, dit hangt af van besluitvorming in de Provinciale Staten. Wij moeten op dit moment concluderen dat er nog de nodige onzekerheden zijn, maar dat geen sprake is van een “volledig wegvallen” van de financiering uit het stedenbeleid. Op onderdelen zijn echter wel degelijk veranderingen te verwachten. Dit kan wel consequenties hebben voor de continuering van de projecten die tot op heden uit deze middelen werden gefinancierd. Wij volgen de ontwikkelingen op de voet en willen in het najaar, zodra de contouren rondom het GSB “scherp” zijn geworden, de raad alsnog een evaluatie en herijking van de GSB taken aanbieden, met daarbij een nieuw verdeelbesluit van de GSB-middelen. In de huidige begroting is reeds voorgesorteerd op het wegvallen van GSB-middelen waar het de personele inzet vanuit de eigen organisatie betreft. Nu helder is geworden dat een belangrijk deel van de GSB middelen wordt gecontinueerd, gaan wij er vanuit dat in ieder geval een deel van het personeel wederom gedekt wordt uit de GSB middelen. Dit levert ten opzichte van de begroting een voordeel op. Wij gaan er voorlopig uit van een voordeel van € 500.000,- .


Pagina 11 van 48

2 juni 2009

2. FINANCIEEL VERTREKPUNT 2.1 Financieel vertrekpunt In dit hoofdstuk is een schets gegeven van het financieel vertrekpunt voor de keuzes die het college in deze perspectiefnota heeft gemaakt. Daarbij zijn belangrijk de standaard parameters voor een begroting, gevolgen van structurele aard uit de jaarrekening, autonome of onvermijdbare ontwikkelingen, de voortgang van de huidige begrotingsjaar en de ontwikkeling in het gemeentefonds. In dit hoofdstuk vindt u daarom de volgende paragrafen: • Parameters voor loon, prijs en rente, • Doorwerking jaarrekening 2008 • Autonome ontwikkelingen, knelpunten oud en nieuw beleid • Voortgang begroting 2009 en financieel vertrekpunt

Toelichting In bovenstaande tabel zijn de inschattingen alsmede de bevindingen uit de eerste voortgangsrapportage meegenomen. Op een aantal posten zijn wij tot andere inschattingen gekomen dan vermeld in de nota kredietcrisis welke met de raad is besproken in de bijeenkomst op 22 april j.l. Tegenvaller algemene uitkering De vaststelling van de algemene uitkering over 2008 op grond van de maartcirculaire pakt incidenteel negatief uit voor een bedrag van ca. € 400.000. Dit bedrag is niet in 2008 verwerkt en drukt dus op 2009. In de rapportage van de Task Force is aangegeven dat de ontwikkeling van de algemene uitkering in 2009 naar verwachting negatief uitpakt voor een bedrag van circa € 1.9 mln. Op grond van de overeenkomst tussen VNG en Rijk kan dit negatieve scenario worden bijgesteld tot een nadelig effect van € 1.7 miljoen in 2009. Het totaal nadelig effect in 2009 bedraagt daardoor € 2,1 miljoen.


Pagina 12 van 48

2 juni 2009

De afspraken die de staatssecretaris van BZK en de VNG op 17 april j.l hebben gemaakt over de ontwikkeling van de accressen voor de algemene uitkeringen voor de jaren 2009 t/m 2011: • • • • • •

gemeenten ontvangen in 2009 het reële accres zoals dat bekend is gemaakt in de september circulaire van 4,54% Voor de jaren 2010 en 2011 wordt het reële accres op 0% gesteld. Wel ontvangen gemeenten de compensatie voor de nominale ontwikkeling Er volgt in de jaren 2009-2011 géén nacalculatie; de Behoedzaamheidsreserve is afgeschaft Het Rijk en de VNG gaan opnieuw in gesprek als de rijksuitgaven zich anders ontwikkelen dan nu voorzien (bijvoorbeeld bij een andere nominale ontwikkeling of indien bezuinigingen in 2011 niet worden gerealiseerd). Gemeenten zullen een beperkt aandeel hebben in de departementale bezuinigingen. Er komen extra middelen voor invoering WABO (incidenteel) en ontwikkelingen rondom de WMO.

Echte conclusies over het structurele effect kunnen pas getrokken worden na uitkomst van de meicirculaire. Grondzaken In opdracht van het college van B&W is de afgelopen periode een analyse gemaakt van de situatie rond het grondbedrijf. Belangrijke aanleidingen voor deze analyse waren: • Er was sprake van een oplopende boekwaarde in de grondexploitaties • De opbrengstenstijging en het absorptievermogen van de markt staan onder druk • Er leek sprake van een hoge en mogelijk oneigenlijke kostentoerekening • De vrije reserves van het grondbedrijf drogen op • Er is sprake van macro-economische verslechteringen (conjunctuur) • Er zijn te veel projecten in relatie tot demografische ontwikkelingen (structuur) De opdracht was niet alleen een analyse uit te voeren, maar tevens voorstellen te formuleren om de situatie rond het grondbedrijf te verbeteren, kortweg “Vergroot de grip op de grex” De analyse leidde ten aanzien van enkele belangrijke onderdelen van het grondbedrijf tot de conclusie dat sprake is van een aantal versluierde kostenposten in de grondexploitaties. In de Rapportage van de Taskforce is uitgegaan dat een bedrag van 3,7 mln op jaarbasis in de begroting zou moeten worden verwerkt. Wij achten het niet acceptabel om deze kosten per direct te heralloceren. Derhalve gaan wij nu uit van een gefaseerde aanpak. Wwb Een groot deel van de extra investeringen en intensiveringen op de korte termijn voor arbeidsmarkt en re-integratie, zoals aan de orde komt in Hoofdstuk 4 Maatregelen ter bestrijding van de economische crisis kunnen worden gefinancierd uit het overgehevelde budget Werkdeel van voorgaande jaren. Met de manier waarop we de re-integratieaanpak hebben geïntensiveerd, zoals verwoord in de notitie Sterk Werk en bijbehorende voortgangsrapportage Sterk aan het Werk, is het werkdeel dat sec voor 2008 beschikbaar was grotendeels besteed. Het overschot voor 2008, dat meegenomen wordt naar 2009 en ongeveer € 7.000.000 bedraagt, wordt veroorzaakt door de meeneembedragen van voorgaande jaren. Benadrukt moet worden dat dit bedrag in principe alleen eenmalig ingezet kan worden voor re-integratie. Een deel hiervan is reeds bestemd, onder andere voor een deel van de maatregelen die naar voren komen op het gebied van behoud van werkgelegenheid, het investeren in mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt en de stimulering van ondernemerschap. Het is nog onduidelijk in hoeverre en voor welk deel een toename van het aantal uitkeringen in 2010 wordt gecompenseerd door een hogere Rijksbijdrage. Dit is eveneens afhankelijk van de verhouding tussen in- en uitstroom en de verhouding tussen de gemeente Hengelo en overige gemeenten in relatie tot de verdeelsystematiek. Een eventuele positieve budgetontwikkeling voor 2009 is zeker niet aan de orde. In ieder geval kent het inkomensdeel op dit moment een gemaximeerd risico van 10% voor gemeenten. Derhalve is een bedrag opgenomen dat oploopt naar € 2.100.000 en gelet op de inschatting van een herstel van de economie in de jaren erna weer afneemt


Pagina 13 van 48

2 juni 2009

Bijzondere bijstand Door de verslechterde economische situatie, met ondere andere de toenemende werkloosheid en het stijgende beroep op uitkeringen is ook een stijging van het beroep op bijzondere bijstand te verwachten. Het effect hiervan is nog niet exact in te schatten. In het financieel perspectief wordt uitgegaan van € 120.000. WMO aanbesteding Wat betreft de huishoudelijke hulp dient overigens vermeld te worden dat de gemeente met de nieuwe aanbesteding vanaf 2010 zo’n 1 miljoen euro op begrotingsbasis per jaar meer kwijt zal zijn aan hulp in de huishouding dan begroot. In het kader van het wetsvoorstel van staatsecretaris Bussemaker van VWS worden andere eisen gesteld aan de hulp bij huishouding. Dat leidt tot hogere kosten. Voor de aanbesteding van uitvoering WMO is in dit financieel perspectief met een bedrag van € 500.000,- lagere uitzetting van de begroting rekening gehouden dan in de rapportage over de kredietcrisis. Leges In de analyse van de Taskforce ten aanzien van de te verwachten grote bouwprojecten is rekening gehouden met lagere inkomsten op de bouwleges. Daarbij is aangenomen dat dit in 2010 oploopt tot ca 500.000,- lagere legesopbrengsten. Uit de eerste voortgangsrapportage komen nog weinig signalen die de inschatting van een verlies aan legesinkomsten tot € 500.000 rechtvaardigen. Ook voor 2010 lijken de lagere legesopbrengsten niet zo laag uit te vallen als in eerste instantie ingeschat. Wij gaan derhalve uit van €250.000,- lagere inkomsten vanaf 2010. Loonkosten Zoals bekend is een traject ingezet naar een beter bij de gemeentelijke organisatie passend systeem voor functiewaardering. De invoering van deze systematiek en de daar aan gekoppelde inschaling levert een opwaartse druk op de begroting. Daarnaast dienen de ramingen van salarissen geactualiseerd te worden. In principe worden deze zaken via extra taakstellingen in de bedrijfsvoering gerealiseerd met uitzondering van de mogelijke nabetaling en de loonkosten die nog voortvloeien uit het achterstallig onderhoud van FUWA-MET, dat is uitgesteld vanwege de komst van een nieuwe functiewaarderings-systematiek. Dit had als gevolg dat de onderhoudsrondes van het oude functiewaarderingssysteem die reeds als autonoom in de begroting hadden moeten zijn opgenomen, hierin niet zijn opgenomen. Naar verwachting gaat het hierbij om een structureel bedrag van € 300.000,-. 2.2 Parameters voor loon, prijs en rente

Het huidige tijdsgewricht wordt gekenmerkt door een hoge mate van onzekerheid. Dit geldt ook voor een aantal standaard parameters waarmee de begroting wordt bijgesteld. De gemeentelijke Cao-onderhandelingen zijn net gestart. Er is verschil van inzicht over de vraag of de lonen bevroren moeten worden of slechts mee-ademen met de inflatie. En ook over de inflatiecijfers en renteontwikkelingen lopen de meningen uiteen. Inmiddels is helder dat de premies voor pensioenfondsen fors moeten worden bijgesteld. Wij stellen de volgende parameters voor de begroting 2010 voor: * constant houden van de gehanteerde omslagrente op 5,5% * voorziene loonontwikkeling van 1% medio 2009 en 1.75% in 2010 (op grond van de CEP cijfers uit maart 2009) * prijsstijging van 1% op grond van CEP-cijfers uit maart 2009 In de begroting 2009-2012 is reeds rekening gehouden met een loonstijging van 3,25% per medio 2009. De inschatting die nu gemaakt wordt voorziet in een beperktere loonstijging per medio 2009 namelijk van 1%. De te hoge raming voor 2009 van 2,25% (3,25% minus 1%) werkt structureel door in de begroting 2010. In de begroting 2010 is dus al ruimte voor een loonstijging van 2,25%. Omdat de huidige inschatting is dat de loonontwikkeling in 2010 uitkomt op 1,75% kunnen de salariskosten in de begroting 2010-2013 met 0.5% (2,25% minus 1,75%) afnemen. De gevolgen van de gekozen parameters voor de tarieven en subsidies betekenen dat de samengestelde gewogen index van loon- en prijscompensatie ( in de verhouding 2/3 loon, 1/3 prijs) uitkomt op 0% (2/3 keer -0,5% + 1/3 keer 1%). De te ontvangen huurbedragen stijgen met de prijscompensatie van 1%.


Pagina 14 van 48

2 juni 2009

2.3 Doorwerking Jaarrekening 2008 In de jaarrekening 2008 is een aantal structurele problemen aangeduid. In de rapportage van de Taskforce zijn deze voor wat betreft de P-budgettering en de lagere doorbelasting van apparaatskosten aan het grondbedrijf reeds meegenomen. Aanvullend is in de jaarrekening opgemerkt dat er zowel ten aanzien van de kinderopvang als op het gebied van de exploitatie van het zwembad structurele aspecten aan de tekorten kleven. Uit het BERAP-gedeelte van deze perspectiefnota blijkt dat de problematiek uit 2008 zich vooralsnog niet voordoet. Voorgesteld wordt om als deze problemen zich toch weer voordoen deze binnen de huidige begroting taakstellend op te lossen.

2.4 Autonome ontwikkelingen, knelpunten oud en nieuw beleid Onder autonome ontwikkelingen verstaan wij ontwikkelingen die door ons niet te sturen of te beïnvloeden omstandigheden zijn en die zullen leiden tot onvermijdbare uitgaven of inkomstenverminderingen. De werkwijze rond autonome ontwikkelingen voor de nieuwe begrotingen is aangescherpt, waardoor alle voorgenomen aanpassingen in de begroting bovenop de vastgestelde prijs- en loonindexatie expliciet in beeld behoren te worden gebracht. Onderstaand volgt daarom een overzicht van autonome ontwikkelingen. Daarnaast noemen wij ontwikkelingen die in de toekomst tot overmijdbare kosten of inkomstenvermindering zullen leiden. Welke autonome ontwikkelingen worden in de begroting meegenomen? 1. Toegenomen pensioenlasten als gevolg van de maatregelen die het ABP heeft moeten nemen in het kader van de kredietcrisis. De 1% verhoging van de werkgeversbijdrage in 2010 kost ca. € 270.000 2. Structurele gevolgen achterstallig onderhoud Fuwa Met: € 3 ton + incidentele nabetaling FIR (op te vangen met IZA gelden) 3. Wegvallen rijksbudget voor onderzoek archeologie € 30.000,4. Tegenvallende reclame-inkomsten in 2009 € 195.000 en structureel € 100.000,- (Zie Berap-deel). 5. Indexering wijkbestekken volgens de zgn. CROW-systematiek, € 80.000,6. Opleidingskosten Brandweer, als gevolg van de onlangs in de Tweede Kamer aangenomen wet veiligheidsregio’s en het besluit personeel veiligheidsregio’s worden hogere eisen gesteld aan de geoefendheid van het brandweerpersoneel, € 65.000,7. Wabo ICT, als gevolg van de invoering van de wabo moeten kosten voor de automatisering worden gemaakt, hiervoor zijn door het rijk middelen beschikbaar gesteld, die in het financieel vertrekpunt zijn verwerkt. € 45.000,8. Crematoria, de afgelopen jaren ontving Hengelo telkens een dividend van tussen de 12 en 15% van de totale uit te keren winst. Die uitkering is gerelateerd aan het aantal crematies van inwoners van een bepaalde gemeente ten opzichte van het totale aantal crematies. Voor de komende jaren wordt een afname van de winst verwacht, wat zijn gevolgen zal hebben voor het dividend. € 50.000,Daarnaast signaleren wij nog autonome ontwikkelingen waarvan wij van mening zijn dat deze in ombuigingsopdrachten zouden kunnen worden opgevangen. Het betreft hier: 9. WION, een wettelijke verplichting om kabels en leidingen te registreren €30.000,10. Onkruidbestrijding gifvrij als gevolg van nieuwe wetgeving pm 11. Wabo informatiebeheer, pm 12. Openbare veiligheid, op het gebied van openbare orde en bijzondere wetten komen ook nieuwe (wettelijke) taken op ons af. Deze taken hebben betrekking op de nieuwe Dranken Horecawet, nieuwe bevoegdheden Burgemeester, bestuurlijke boete, Bibob en oprichting en instandhouding van het Veiligheidshuis. pm Tot slot willen wij hier nog die ontwikkelingen noemen die in de iets verdere toekomst tot bijstelling van de begroting zullen leiden. Wij noemen in dat verband: 13. Actualisatie van de structurele onderhoudscomponent van investeringen (zie 2e deel, Berap programma 2) 14. Kosten van de ontvlechting van de brandweer als gevolg de nieuwe wet veiligheidsregio’s. 15. Evaluatie ROZ


Pagina 15 van 48

2 juni 2009

2.5 Actualisatie ARI investeringen Bij de Beleidsbegroting 2009-2012 heeft de raad ingestemd met de instelling van de Algemene reserve Investeringen. Doelstelling van ARI is om de grootschalige investeringsambities van Hengelo de komende jaren te kunnen dekken. Met de vaststelling van de kadernota 2009-2012 is besloten tot structurele voeding van € 225.000,- met daarnaast een incidenteel bedrag van 1 mln in 2009. Bij de vaststelling van de begroting 2009 -2012 is daaraan nog structureel € 2,1 mln aan toegevoegd. Deze additionele toevoegingen werden vooral gedekt uit de meevallende raming afkomstig uit de septembercirculaire van 2008 over de algemene uitkering uit het gemeentefonds. In de kadernota 2009 zijn tevens de projecten benoemd, waarvan de raad heeft aangegeven in te kunnen stemmen met (mede) financiering uit ARI. Aan de investeringskant staan ruim 20 projecten die in aanmerking komen voor een toekomstige financiering uit ARI. Zoals afgesproken, kan pas dekking voor deze projecten worden gevonden nadat door de Raad expliciet een krediet daarvoor is gevoteerd. Een actualisatie van de “gereeddata” van de projecten op basis van een geactualiseerde projectplanning geeft te zien dat de meer grootschalige projecten op grond van die bijstellingen enkele jaren naar achteren zijn geschoven, terwijl investeringen op korte termijn vrijwel geen hoge kapitaallasten met zich mee brengen. Hierdoor ontstaat ruimte in ARI voor nieuwe investeringen, cofinanciering of een tijdelijke maatregel ten gunste van het financieel perspectief voor de komende jaren. In dit overzicht is rekening gehouden met de oorspronkelijke geraamde 1e bijdrage voor Hart van Zuid, uitvoering van het Binnenstadsdebat, realisatie van Lange Wemen en aanpassing van het Kruispunt Enschedesestraat/Kuipersdijk, die de eerste fase vormt van de HOV Enschede – Hengelo.


Pagina 16 van 48

2 juni 2009

3. OVERWEGINGEN Opgave Wij hebben bij uw raad zorg over de economische recessie waargenomen, wij delen die zorgen. Kunnen wij echt uitgaan van het scenario van het centraal planbureau of moeten rekening worden gehouden met een korte piek of een min of meer structureel effect? De jongste cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) indiceren dat sprake is van een heftiger effect op de Nederlandse economie dan werd aangenomen. Mogelijk duurt de recessie langer dan door het Centraal Planbureau aangenomen. Uit uw reacties maken wij op dat het in ieder geval als belangrijk wordt gezien om nu sterk bij te sturen, zeker nu het kabinet heeft aangekondigd in 2011, als de economie dat toelaat, te gaan bezuinigen. In deze perspectiefnota hebben wij aangegeven welke zoekrichting wij zien om op onze financiële positie bij te kunnen bijsturen. Daarnaast is ons gebleken dat er draagvlak bestaat voor de intentie om onze verantwoordelijkheid te nemen waar het gaat om het stabiliseren en zo mogelijk stimuleren van de economie. In deze nota is een keuze gemaakt uit de maatregelen die de Taskforce heeft aangedragen. Naast de effecten op werkgelegenheid en woningmarkt zijn er ook effecten op onze financiële positie en het gemeentelijk grondbedrijf. Zoals blijkt het hiervoor gepresenteerde financiële perspectief, moeten maatregelen worden genomen om een tekort van rond € 8 miljoen op te vangen. De opgave in deze perspectiefnota is daarom de huidige economische situatie in den lande en de effecten daarop voor Hengelo (mede) het hoofd te bieden en te bepalen op welke wijze een gebalanceerde route kan worden bewandeld die de economische situatie (mede) kan beïnvloeden, rekening houdend met de financiële positie van de gemeente en de spankracht van de organisatie. De eerder aan u aangeboden analyse van de problematiek rond de kredietcrisis leidt tot de conclusie dat sprake is van een vicieuze cirkel, waarbij wij ons er van bewust moeten zijn dat die slechts beperkt beïnvloedbaar is. Lokale overheden spelen hierin slechts een beperkte rol. Dat laat onverlet dat alle overheden, maar ook hun partners, bij de ontwikkeling en het beheer van de stad daarin hun verantwoordelijkheid moeten nemen. In de voorgaande kadernota’s in deze collegeperiode stond de realisatie van ons Collegeprogramma “Samen maken we Hengelo Zichtbaar Beter” en het bijsturen ten behoeve van het realiseren van onze ambities in ons Collegeprogramma, met de daarin benoemde prioriteiten, de Ondernemende stad, de Ongedeelde stad, de Open stad en de Ontspannen stad centraal en vormde het collegeprogramma de basis voor de keuzes die wij als college, samen met uw raad, maakten. Deze vonden, zoals beschreven in paragraaf 1.3 beleidsuitgangspunten, hun weg in de daarop volgende kadernota’s en de daarin benoemde speerpunten, Zuidelijk Stadsdeel, Sociale impuls, Versterking Jeugdbeleid, Versterking Binnenstad, Creatieve stad en “In samenwerking met”. Wij zien op dit moment geen aanleiding en ruimte voor verdere bijsturing op de hiervoor bedoelde prioriteiten. Wij hechten er aan, ondanks het economische tij een consistente beleidslijn, ingezet in ons collegeprogramma en kadernota vast te houden. Naast de speerpunten in ons collegeprogramma en voorgaande kadernota’s, zien wij daarom drie nieuwe opgaven die een rol spelen bij de te maken keuzes in de perspectiefnota 2009: 1. stimulering economie en arbeidsmarkt 2. stimulering van de woningmarkt en investeringen 3. ombuigingen ten behoeve van het behoud van een gezonde financiële positie Daarbij hebben wij bij de maatregelen ter stimulering van de economie, arbeidsmarkt en woningmarkt uitdrukkelijk ook gezocht naar zowel de rol van de gemeente als de rol van onze partners in de stad. Wij hebben tegelijkertijd in onze overwegingen betrokken dat het financiële kader nog de nodige onzekerheden bevat ten aanzien van de exacte impact van bijvoorbeeld de ontwikkeling van de werkloosheid, de daaraan gerelateerde benodigde middelen, de effecten van de kabinetsmaatregelen (invloed meicirculaire), de door het kabinet voorgenomen bezuinigingen in 2011, enzovoort. Ook ten aanzien van de Essentgelden is er nog onzekerheid. Het scenario dat in de rapportage van de Taskforce kredietcrisis is gehanteerd hebben wij ook in deze perspectievennota als uitgangspunt genomen ten aanzien van de oplossingsrichtingen.


Pagina 17 van 48

2 juni 2009

Wij wijzen er verder op dat bij het maken van afwegingen een continu spanningsveld zichtbaar was tussen belangen in het kader van de gemeentelijke financiële positie enerzijds en de roep om economische stabiliserings- en stimuleringsmaatregelen van overheidszijde, waarbij het werkgelegenheidsaspect zwaar weegt anderzijds. Dit geldt zeker voor de investeringen. Er waren meer tegenstellingen zichtbaar. Zo stuitten wij ook tegenstellingen in het palet aan reacties op de rapportage van de Taskforce kredietcrisis in de commissoriale raad van 22 april j.l. Zo zien we bijvoorbeeld dat de in de commissoriale raad aangegeven richting “zoek ombuigingen met name in de fysieke sfeer” zich moeilijk verhoudt met “trek investeringen naar voren ten behoeve van werkgelegenheidsmaatregelen”. Dat spanningsveld is ook zichtbaar in de doelstelling om werkgelegenheid te behouden wanneer bezuinigingen worden gezocht in het beheer van de openbare ruimte, waar veel werk plaats vindt door eigen mensen, aannemers en swb. Daarbij komt dat dat ook op gespannen voet staat met de relatief hoge waardering van de leefomgeving en het veiligheidsgevoel. Ook zien we op dit moment nog een tegenstelling tussen investeringen naar voren trekken, de extra cofinanciering voor projecten, die nog de nodige inspanning van de organisatie vergt, terwijl tegelijkertijd oog moet zijn voor een scenario waarin rekening wordt gehouden met minder projecten, investeringen,vergunningen etc. Daarnaast moeten we er bij stil staan dat vrijwel elke denkbare ombuigingsmaatregel effect heeft op werkgelegenheid, of dat nu is in de organisatie of bij partners in onze stad. Het is duidelijk dat de pijn van deze recessie op elke plek in de maatschappij wordt gevoeld. Deze tegenstellingen leiden daarom tot de conclusie dat niet aan alle randvoorwaarden en doelstellingen tegelijkertijd kan worden voldaan. Het stellen van prioriteiten kan niet zonder effecten en zonder “in te leveren” op doelstellingen rond investeringen, werkgelegenheid, economische maatregelen, kwaliteit van voorzieningen en diensten, etc. Dat betekent dat ook dat wij, het bestuur en ambtelijk apparaat, onze mede-investeerders, onze partners in de zorg, cultuur, welzijn en onderwijs, etc. zullen moeten meeademen in een tijd waarin “de broekriem moet worden aangehaald”. Uiteraard proberen we de pijn zo veel mogelijk te beperken. We bevinden ons in een positie, waarin wij op basis van enquêtes, en leefbaarheids en veiligheidsmonitoren mogen concluderen dat we het als overheid best goed doen op veel vlakken. Overzichtelijk, veilig, goede woonwijken, toegankelijke voorzieningen, goed onderwijs, een aantrekkelijk werkklimaat. Ook in sociaal opzicht doen we het goed. We denken daarbij aan de slagen die we hebben kunnen maken in het kader van de Sociale Impuls en het Jeugdbeleid, daarbij denkend aan ons armoedebeleid, schuldhulpverlening, centrum voor jeugd en gezin, onze investeringen in cultuur en sport. Verder is in de maatregelen ten aanzien van de arbeidsmarkt gekozen voor extra aandacht voor de jeugdwerkloosheid en daaraan gerelateerde scholing. Hiervoor hebben wij tevens gemeend extra inzet te moeten plegen uit de reserve WWB. In deze tijd van crisis zetten we, zoals hieronder en in hoofdstuk 4 uitgewerkt, vooral in op stimulering van de arbeidsmarkt en via stimulering van woningmarkt en investeringen de werkgelegenheid in de bouwsector en de weg en waterbouw. Voor dit maatregelenpakket wordt circa € 3,700.000,- uit de reserve voor het w-deel ingezet voor de periode tot en met 2012. Ten aanzien van het maatregelenpakket dat bedoeld is ter stabilisatie en stimulering van economie is in de gezamenlijke commissievergadering aangegeven dat het belangrijk is een focus aan te brengen en een beperkte hoeveelheid maatregelen te kiezen uit de door de Taskforce aangedragen mogelijkheden c.q. maatregelen. Daarbij is aandacht gevraagd voor effecten op handel en industrie, aangezien Hengelo in deze branches sterker vertegenwoordigd is. Dat laatste is juist het meest complexe, immers is er juist weinig afzetmogelijkheid als gevolg van de teruggelopen koopkracht en het teruggelopen consumentenvertrouwen als gevolg van de economische crisis. Deze vraagkant kan slechts door ons worden (mede) beïnvloed door andere sectoren op de been te houden en zo mede er voor te zorgen dat koopkracht in mindere mate wordt geraakt door de economische crisis. Kortom, door onze inzet wordt indirect ook een bijdrage geleverd aan de handels- en industriebranche. Arbeidsmarkt en economie Het aantal niet-werkende werkzoekenden in Hengelo is hoger dan een jaar geleden. De ontwikkelingen op de arbeidsmarkt, waarbij krapte is omgeslagen in ruimte op de arbeidsmarkt, een toenemend aantal bedrijven in moeilijkheden geraakt en de werkloosheid een stijging laat zien


Pagina 18 van 48

2 juni 2009

die sinds jaren niet meer zo groot is geweest, geven echter aan dat het scenario van het Centraal Planbureau serieus moet worden genomen, waarbij landelijk de werkloosheid toeneemt tot bijna 9% in 2010. De druk van de toename van het aantal uitkeringen als gevolg van de situatie op de arbeidsmarkt zal met name in 2010 naar voren komen, maar ook in 2009 dient de situatie al uiterst serieus genomen te worden. Op basis daarvan hebben wij bij het maken van onze keuzes voor ogen gehad dat onze medeverantwoordelijkheid voor het stabiliseren en stimuleren van de arbeidsmarkt en woningmarkt zich moet richten op: 1. behoud van werk en voorkomen dat mensen werkloos worden (o.a. via overheidsinvesteringen) 2. investeren in mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt 3. stimulering van ondernemerschap Daarnaast moet worden ingezet op het voorkomen van schooluitval en Sociale activering, waarbij mensen die verstoken zijn van (betaalde) werkrelaties en andere maatschappelijke verbanden in sociaal opzicht niet tussen wal en schip vallen. De Taskforce kredietcrisis signaleert dat het risico bestaat dat het aantal bezoekers van Culturele instellingen, sportaanbieders en wijkwelzijnsinstellingen af gaat nemen. Verminderde entreeinkomsten of lidmaatschapscontributies betekenen minder inkomsten. En dat terwijl diverse instellingen kwetsbaar zijn met betrekking tot deze inkomsten. Een ander gesignaleerd effect van de recessie is de beschikbaarheid van fondsen en sponsors, in zowel de sport als cultuur. Te verwachten valt dat sponsoren en fondsen een terughoudend beleid zullen voeren in tijden van crisis. De Taskforce geeft daarbij tegelijkertijd aan dat er van uit moet worden gegaan dat ook dit een tijdelijke situatie is. Daarnaast hebben wij in de kadernota 2009 aangegeven te onderkennen dat er sprake is van structurele problemen bij een aantal instellingen. Hiervoor hebben wij afgesproken te kiezen voor een aanpak die moet leiden tot een optimalisatie van het beheersmatige activiteiten en bedrijfsvoering. Wij kiezen er in dit stadium voor, mede omdat ook van een tijdelijke situatie moet worden uitgegaan, om de resultaten van de reeds ingezette weg met betrekking tot de kwaliteitsverbetering van subsidierelaties af te wachten. Woningmarkt en gronduitgifte Verder moet op basis van analyse worden geconcludeerd dat vertrouwen in de markt, focus op een vraaggerichte programmering en stimuleringsmaatregelen de belangrijkste oplossingsrichtingen zijn vanuit het perspectief van de gemeentelijke reikwijdte zijn. De speerpunten zijn daarom: Werken aan vertrouwensherstel in de gehele woningmarkt Vergroten van het bouwaanbod (niet te verwarren met planaanbod) met een vraaggerichte programmering voor zowel de onderkant (starters, doorstromers uit de huur) als de bovenkant (koopkrachtige ouderen). Dit leidt tot scherpere prijzen en meer kwaliteit voor de consument. Stimuleren van doorstroming binnen de sociale huursector door meer marktconform huurbeleid te voeren. Overigens kan dit niet zonder onze partners, daarbij denken we aan corporaties, projectontwikkelaars, banken, regio en provincie. In paragraaf Maatregelen ter stimulering van de economie zijn de maatregelen op basis van bovenstaande speerpunten geformuleerd. Overigens hebben wij in de combinatie maatregelen woningmarkt en arbeidsmarkt, in aansluiting op het rijk, ook de duurzaamheid betrokken. Dit heeft geleid tot een specifieke maatregel waarin de stimulering van energiebesparende maatregelen wordt voorgesteld. Deze maatregel zal worden gefinancierd uit het Volkshuisvestingsfonds. Investeringen, koers vasthouden Ten aanzien van de investeringen zagen wij in de eerste reacties een wisselend beeld. Enerzijds wordt aangedrongen op het versnellen en bereikbaar maken van investeringen, anderzijds is aangegeven dat enkele projecten kritisch moeten worden bekeken. Concreet is ons college gevraagd de argumenten aan te dragen voor een standpuntbepaling en vanuit deze argumenten in ieder geval met een voorstel te komen dat kan worden besproken. De bespreking leidde onzes inziens in ieder geval tot een helder standpunt ten aanzien van nieuwe projecten en investeringen: gezien de vele onzekerheden wordt geadviseerd geen nieuwe langlopende verplichtingen aan te gaan.


Pagina 19 van 48

2 juni 2009

Zoals in het beleidskader uitgelegd, richt de toekomstgerichte gemeente zich vooral op het creëren van voorwaarden voor, en het bevorderen van, een leefbare veilige en economisch krachtige en bestendige omgeving. Meer dan ooit is voor de verwezenlijking van deze opgaven het samenspel in Netwerkstad Twente, Regio Twente, MONT en Euregio essentieel. Grote delen van economie en samenleving, met als vaak genoemd voorbeelden arbeidsmarkt en infrastructuur, zijn immers nog maar beperkt lokaal te beïnvloeden. Van groot belang is dan ook dat we onze lokale opgaven geïncorporeerd zien in de regionale, nationale en supranationale agenda’s. De positie van Netwerkstad Twente als één van de zes nationale netwerksteden en de positie van Hengelo mag in het kader van de versterking van de economische structuur daarin niet uit het oog worden verloren. Het is daarom onzes inziens van groot belang we ons blijven concentreren op de verdere doorontwikkeling van Hart van Zuid, inclusief de realisering van het WTC concept en de inrichting en realisering van het Centraal Station Twente als onderdeel van de innovatiedriehoek gebiedsontwikkeling Luchthaven, Kennispark en Centraal Station Twente. De HOV verbinding tussen Enschede en Hengelo vormt één van de infrastructurele schakels in deze innovatiedriehoek. We zien die gedachte bevestigd in de ruimte die is gecreëerd bij o.a. het rijk, provincie en regio om hierover ook financiële afspraken te maken. De onlangs toegezegde bijdrage van 7 miljoen euro van de provincie is hiervan een duidelijk voorbeeld. Ook de ingediende projectvoorstellen over de provinciale Essent-middelen passen hierin. Hart van Zuid en de HOV zijn daarom gehandhaafd in ARI. Wel is een fasering aangebracht in de aanleg van de HOV, waarbij het kruispunt van de Enschedesestraat/Kuipersdijk als grootste knelpunt voorlopig als eerste en enige onderdeel wordt uitgevoerd. Ook de verdere revitalisering en herontwikkeling van het Twentekanaal en de andere bedrijventerreinen is een belangrijke invulling van de versterking van de economische structuur. Deze projecten sluiten goed aan bij de regionale en (inter)nationale ontwikkelingen en agenda’s om te komen tot een gezond economisch klimaat waarbij voldoende ruimte is voor innovatie en kennisintensivering. De revitalisering van het Twentekanaal past ook in de speerpunten van de Provinciale Staten en is ook onderdeel van de aanvragen die in het kader van het programma “Investeren in Overijssel” is aangedragen. Geredeneerd vanuit de gedachte dat een gemeente van nu en de toekomst zich vooral richt op het creëren van voorwaarden voor, en het bevorderen van, een leefbare veilige en economisch krachtige en bestendige omgeving is ook het speerpunt Versterking van de Binnenstad, zoals ook verwoord in Hengelo 2030 voor Hengelo van vitaal belang, niet alleen vanwege het feit dat dit door een groot deel van de Hengelose bevolking belangrijk wordt gevonden, maar ook vanwege de economische en culturele spin-off. Juist omdat we van mening zijn dat het project Lange Wemen een stevige bijdrage kan leveren aan de versterking van de binnenstad, hebben wij de reservering van de middelen voor de realisatie van het stadskantoor als wezenlijk onderdeel van het plan in de Algemene Reserve Investeringen (ARI) gehandhaafd. De versnelling van investeringen is weerbarstig. Wij concluderen, ook uitgaande van de spankracht van de organisatie, dat naast de voorgestelde maatregelen in hoofdstuk 4 ter bestrijding van de economische recessie, het op koers met betrekking tot de investeringen al een hele opgave is. Wij willen echter wel zo veel mogelijk aan de overige planningen vasthouden, daarbij denkend aan herstraatprogramma’s infrastructurele werken. Dit staat echter op gespannen voet met de voerkeur om in de fysieke kant van de organisatie tot ombuigingen over te gaan. Een duidelijk beeld over de mogelijkheden ontstaat, zodra helder wordt welke overige ombuigingsmaatregelen zullen worden getroffen. Zoals in hoofdstuk 2, het financieel perspectief, aangegeven heeft de actualisatie van de planning van ARI tot gevolg dat er de eerste jaren financiële ruimte is ontstaan in ARI. In relatie tot het financieel meerjarig perspectief 2009-2013 vinden wij het echter niet verantwoord de overige investeringen ook uit te voeren. Op grond van de gewijzigde economische omstandigheden en het advies van de Taskforce in deze doen wij u een aantal voorstellen met betrekking tot de geplande investeringen en de storting in ARI: 1. Omdat in de jaarschijf 2012 alle investeringslasten gedekt kunnen worden uit de gecreëerde begrotingsruimte, is het oorspronkelijke idee om de onderuitputting in enig jaar op te sparen in een investeringsreserve niet meer nodig en gelet op de financieel economische situatie ook niet wenselijk. Niet benodigde middelen uit ARI vallen bij de jaarrekening van het betreffende jaar vrij. 2. Uitgaande van de vastgestelde systematiek dat investeringen in enig jaar pas in het daaropvolgende jaar tot kapitaallasten leiden kan de jaarschijf 2009 ad € 1.6 miljoen in zijn geheel vrijvallen.


Pagina 20 van 48

2 juni 2009

3. Gelet op de fasering van de in ARI genoemde projecten is het mogelijk de komende jaren de opbouw van ARI te vertragen. Voorgesteld wordt om zowel in de jaren 2010 als 2011 ARI af te verminderen met € 1 miljoen en in 2012 nog een keer € 5 ton af te ramen. Vanaf 2013 is het volume van ARI weer geheel beschikbaar, zodat alle investeringen die daarin genoemd zijn ook uitgevoerd kunnen worden.

Financiële maatregelen Voor de aanbesteding van uitvoering WMO hebben wij taakstellend met een € 500.000,- lagere uitzetting van de begroting rekening gehouden dan in de rapportage over de kredietcrisis. Overigens mag verwacht worden dat vanwege de pakketvoorzieningen in het kader van de AWBZ de druk op de welzijnsvoorzieningen zal toenemen. Door de verslechterde economische situatie, o.m. de toenemende werkloosheid en het stijgende beroep op uitkeringen is ook een stijging van het beroep op schuldhulpverlening te verwachten. Reeds nu neemt het beroep op schuldhulpverlening toe. In het financieel perspectief (tabel) komt dit echter niet terug, omdat het kabinet extra middelen heeft uitgetrokken voor schuldhulpverlening. Het gaat dan om 30 miljoen in 2009 en 50 miljoen voor 2010 en verder. Het is echter nog niet zeker dat dit bedrag in zijn geheel wordt overgeheveld naar gemeenten. Vooralsnog gaan we hier wel van uit. Ten aanzien van de te nemen financiële maatregelen is duidelijk geworden dat er wisselende eerste reacties zijn over het voorstel van de Taskforce met betrekking tot een gekoppelde aanpassing van de tarieven op afvalstoffenheffingen en OZB. Wij onderkennen daarbij dat de individuele situatie niet budgettair neutraal zal zijn. In de praktijk treden hierbij verschuivingen op die ten nadele zijn van de eigenaren en in het bijzonder die met hoge OZB-waarden. Tegen de achtergrond van de huidige economische problematiek lijkt dat een sociaal verantwoorde maatregel en is tevens in de geest van het kabinetsstandpunt: geen lastenverzwaring voor de burger. Om de effecten voor individuele huishoudens te matigen stellen wij voor om uit te gaan van een invoering in 2 jaar. Tevens is door enkele fracties aangegeven dat de basisvoorzieningen in de stad in stand moeten worden gehouden. In de voorliggende maatregelen hebben wij daar rekening mee gehouden, in de zoekrichtingen voor de overige opgaven. Organisatie Op grond van de problematiek rond het grondbedrijf is door een enkele fractie aangegeven dat afslanken van de ambtelijke organisatie bespreekbaar is. Als voorbeeld voor het “meeademen van de organisatie” zijn genoemd de projectorganisatie, vergunningverlening en landmeten. Onze analyse is dat wij er niet aan ontkomen om in de capaciteit van projectmedewerkers, maar ook het grondbedrijf te gaan snijden. Via natuurlijk verloop in de formatie en minder inhuur dient hier in de planperiode 2010-2013 ca 1,2 mln te worden bezuinigd. Het hiervoor gedane voorstel om tot een strakkere regie en verdergaande keuzes in de prioritering c.q. fasering van projecten en investeringen is hiermee in overeenstemming. Het effect van deze maatregelen moet oplopen van € 300.000 in 2009 en tot € 1.200.000,- in 2013.


Pagina 21 van 48

2 juni 2009

Daarnaast is afgesproken dat de structurele kostenuitzetting als gevolg van de nieuwe functiewaarderingsystematiek (FIR) en de herijking van de personeelsbudgetten binnen de ambtelijke organisatie via efficiencytaakstellingen zullen worden opgevangen, met uitzondering van het achterstallige onderhoud aan het vorige systeem van fuwa-met.

Wij achten naast bovenbedoelde denkrichting verdergaande efficiency maatregelen dan de nu voorliggende efficiency taakstellingen niet verantwoord. Het financieel kader van de kadernota 2007-2010, liet een ruimte voor nieuw beleid zien, oplopend van € 2.400.000,- in 2007 tot € 4.500.000,- in 2010. Deze ruimte was o.a. het gevolg van de efficiency taakstelling, gekoppeld aan het nieuwe stadskantoor in Lange Wemen en de taakstelling op inkoop. Wij gaan er van uit dat deze oplopende taakstellingen volgens de voorziene route in de desbetreffende jaarschijven worden gerealiseerd, maar zijn ons ervan bewust dat verdergaande taakstellingen op efficiency als gevolg daarvan als niet haalbaar moeten worden geacht. Dat laat onverlet dat er ook in de organisatie personele consequenties zullen zijn waneer in het kader van ombuigingen wordt besloten tot het schrappen van taken.


Pagina 22 van 48

2 juni 2009

4. MAATREGELEN TER BESTRIJDING VAN DE ECONOMISCHE CRISIS In dit hoofdstuk vindt u een overzicht van maatregelen, bedoeld om de economische recessie zoveel mogelijk (mede) het hoofd te bieden. Daarom zijn vooral die maatregelen genomen waarvan op korte termijn, al dan niet met partners, reeds effect valt te verwachten. De maatregelen ten aanzien van de arbeidsmarkt zijn daardoor uitsluitend gericht op effect op korte termijn. De maatregelen in de woningmarkt en investeringen kunnen weliswaar op korte termijn worden genomen, maar een deel ervan heeft pas effect op de wat langere termijn. 4.1 Economie en Arbeidsmarkt Op het gebied van met name arbeidsmarkt heeft de gemeente mogelijkheden om een concrete bijdrage te leveren aan het dempen van de effecten van de recessie. Naast nieuwe maatregelen, gaat het hier voor een deel ook om reeds in gang gezette cq. bestaande ontwikkelingen. De maatregelen zijn gegroepeerd naar drie hoofdopdrachten cq. –thema’s: * behoud van werk en voorkomen dat mensen werkloos worden * investeren in mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt en * stimulering van ondernemerschap Onderstaand wordt een opsomming verstrekt van de maatregelen die wij van de Taskforce hebben overgenomen ingedeeld naar reeds bestaand en gerealiseerd (G) en maatregelen in voorbereiding (V) Voor zover niet anders aangegeven worden de kosten van de maatregelen gedekt uit de lopende begroting. Voor een meer uitgebreide toelichting op de maatregelen verwijzen wij u naar de rapportage van de Taskforce. Maatregelen ten behoeve van behoud van werk(gelegenheid) ■ Mobiliteitscentrum (G) ■ Servicepunt Techniek (G) ■ Naar voren halen van investeringen en herstructureringen (V) ■ Stevige(r) inzet op bestrijding van jeugdwerkloosheid Deels bestaand/intensivering, deels nieuw. Raming € 100.000, te bekostigen uit de reserve W- deel voor 2 jaar (V) Investeren in mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt ■ Banenoffensief Vluchtelingen (G) ■ Project alleenstaande ouders Combinatie van nieuw en bestaand (G) ■ Sociale ondernemingen. Projectraming € 1.000.000, te bekostigen uit de reserve W- deel (G) ■ Pact van Hengelo (G) ■ Mogelijke pilot Wajong (Haalbaarheidsonderzoek wordt landelijk onderzocht)(V) ■ Mogelijke pilot combineren van deeltijdbanen om uitstroom te realiseren (V) ■ Flexbedrijf. Projectraming ca € 300.000,te bekostigen uit de reserve W- deel (V) ■ Steviger, minder vrijblijvend en breder inzetten van SROI (V) Stimulering van ondernemerschap ■ Microfinanciering/borgstelling en bedrijfsfinanciering. Projectraming ca. €1.100.000 te bekostigen uit de reserve W- deel (G) ■ Arrangement zzp-ers (sinds kort van start)(G) ■ Actieprogramma ondernemerschap (G) ■ Bedrijvencentrum sociale economie. Raming € 250.000, te bekostigen uit de reserve W- deel voor 3 jaar (V) ■ Overijssels startersadviespunt Creatieve sector in de Creatieve Fabriek € 300.000, te bekostigen uit de reserve W- deel (V) ■ Aanpakken delen van de binnenstad (V) ■ Armoedebeleid voor ondernemers (V) ■ Meer werk gunnen aan kleine bedrijven en zzp-ers als gemeente opdrachtgever(V)


Pagina 23 van 48

2 juni 2009

■ ■ ■ ■ ■ ■ ■

Behoud van bedrijfsbestemmingen (V) Regelvrijheid in herstructureringsgebieden (regelluwe zones) (V) Aanpassen/verruimen bestemmingsplannen (V) Coördinatie en versnelling vergunningverlening (V) Instellen Bedrijven Investeringszones (BIZ) (V) Maatregelen ter bevordering van versnelling en regie op investeringen (V) Instellen Economisch beraad met locale/regionale ondernemersorganisaties(V)

4.2. Woningmarkt, investeringen en gronduitgifte Het doel van de maatregelen is het op gang houden van de woningbouwproductie in het belang van de lokale/ regionale woningzoekers, de stedelijke positie van Hengelo en het behoud van arbeidsmarktpotentieel. Daarnaast moet de woningbouwproductie bijdragen aan het behoud van werkgelegenheid voor lokale marktpartijen (bouwers, ontwikkelaars, makelaars). Het vergroten van de bouwproductie met een vraaggerichte programmering voor zowel de onderkant (starters, doorstromers uit de huur) als de bovenkant (koopkrachtige ouderen) leidt tot scherpere prijzen en meer kwaliteit voor de consument. Een essentiële voorwaarde om deze doelstelling te bereiken is het op korte termijn realiseren van het vertrouwensherstel bij zowel de woonconsument (de vraagkant) als bij ontwikkelaars, bouwers en financiers (de aanbodkant). Het verwachte effect in de komende jaren van het gemeentelijk bouwbeleid is een prijscorrectie in de markt waardoor een koopwoning voor starters weer meer bereikbaar wordt en de doorstroming op de woningmarkt wordt bevorderd ook tussen de huur- en koopsector. Maatregelen waardoor het prijsniveau op macroniveau in stand blijft of leidt tot verdere prijsopdrijving worden niet actief ondersteund door de gemeente. Onderstaand wordt een overzicht verstrekt van de voorgestelde maatregelen. Opgemerkt wordt dat bij de voorstellen ter verbetering van de grondexploitatie de concurrentiepositie binnen de verschillende complexen vereist dat er maatwerk moet worden geleverd in uitwerking van die maatregelen en het tijdstip van invoering. Mede in verband met de huidige situatie binnen de grondexploitatie worden de maatregelen ter bevriezing of het verlenen van kortingen op de grondprijs niet overwogen. Voor zover er extra kosten gemoeid zijn met onderstaande maatregelen worden die opgevangen binnen de grondexploitatie en/of begroting. Voor het stimuleren van energie besparende maatregelen geldt dat hiervoor het Volkshuisvestingsfonds mede zal worden aangewend. De maatregelen zijn ingedeeld naar reeds bestaand en gerealiseerd (G) en maatregelen in voorbereiding (V) Doorstroming bevorderende maatregelen woningmarkt ■ Woningbouwregie (G)

■ Vraaggestuurde programmering in de geprioriteerde woningbouwprojecten (G) ■ Inzet van koopgarant/ te Woonconcept in bestaande en nieuwbouw door corporaties (G) ■ Verder opzetten en uitwerken van samenwerking met banken t.b.v. de financiering van woningbouw (G)

■ Platform met marktpartijen (V) ■ Starterslening gericht inzetten voor de woningbouwversnelling (V) ■ Aanbieden middels erfpacht met voor de klant jaarlijkse keuze om af te nemen(V) Maatregelen t.b.v. het tijdelijk opvangen van dubbele woonlasten

■ Overbruggingsgarantie in Hengelo (G) ■ Tijdelijke verhuur o.b.v. de Leegstandswet (V) ■ Verlengen termijnen bouwplicht van uit te werken deelgebieden (van 2 naar 3 jaar) (V) ■ Mogelijkheid van uitstel van betaling (particuliere kavels) i.c.m. afzien van de koop (V) ■ Tijdelijk optietermijn verlengen met extra periode plus betaling premie over extra periode (particulier) (V)


Pagina 24 van 48

2 juni 2009

Woningbouw cq uitgifte versnellingsmaatregelen ■ Bij bestaande gemeentelijke projecten: actieve klantbenadering (G)

■ Versoepeling bouw- en planologische procedures (V) ■ Flexibiliteit en globaliteit in ruimtelijke plannen.(V) ■ Aanpassen van het uitgiftebeleid van de Gemeente Hengelo (V) Maatregelen t.b.v. duurzaamheid en werkgelegenheid ■ Stimuleren van energiebesparende maatregelen (V) Maatregelen ter bevordering van versnelling en regie op investeringen ■ Professionaliseren van het werken met een meerjaren investeringsperspectief (V) Maatregelen met betrekking tot bedrijventerreinen

■ Verder opzetten en uitwerken van samenwerking met banken t.b.v. de financiering bedrijfsinvesteringen (G) ■ Overnemen grondpositie ondernemer en verpachten aan dezelfde ondernemer met opslag van bv. 1% (V) ■ Gronden aanbieden middels erfpacht met voor de klant jaarlijkse keuze om af te nemen (V)


Pagina 25 van 48

2 juni 2009

5. PERSPECTIEF 2009-2013: MAATREGELEN TEN BEHOEVE VAN DE FINANCIËLE POSITIE 5.1 Dekkingsplan In het financieel vertrekpunt is het op te lossen begrotingstekort zichtbaar geworden. In de rapportage kredietcrisis, een analyse en voorstellen is reeds een eerste aanzet gegeven voor een aantal maatregelen. Daarbij was nog steeds een resterend tekort, waarvoor wij de raad in deze nota concrete voorstellen gaan doen. De maatregelen uit de nota kredietcrisis geven een eerste verlichting van de problematiek. In onderstaande tabel staan de maatregelen opgesomd en geven aan tot hoever nog aanvullende bezuinigingen noodzakelijk zijn

(T) = HERKOMST RAPPORTAGE TASKFORCE

5.2 Toelichting maatregelen In onderstaande wordt een toelichting gegeven op de maatregelen en meevallers uit de voorgaande tabel:

Maatregel: OZB/afval (T) De tekorten die hier ontstaan door de tegenvallende gemeentefondsuitkering zouden deels kunnen worden opgevangen door verhoging van algemene inkomsten. Ons voorlopig uitgangspunt is geen lastenverzwaring voor de burger. Dit kan worden bereikt door een verlaging van de afvalstoffenheffing. Al enkele jaren is op rekeningsbasis de exploitatie van de afvalverwijdering een miljoen positief. Een deel hiervan wordt veroorzaakt door uitstel van geplande investeringen. Mede gelet op de behoorlijke reservepositie achten wij het verantwoord de inkomsten uit de heffingen met ca 5 ton te verminderen en daarmee de afvalstoffenheffing te verlagen. Dit betekent een evenredige lastenvermindering van de burger. Deze lastenverlichting voor de burger zouden wij willen compenseren door een verhoging van de OZB met hetzelfde bedrag. Voor de gemeentebegroting levert dat een verbetering op, terwijl het voor het collectief van de burgers budgettair neutraal verloopt. Wij onderkennen daarbij dat de individuele situatie niet budgettair neutraal zal zijn. In de praktijk treden hierbij verschuivingen op die ten nadele zijn van de eigenaren en in het bijzonder die met hoge OZB-waarden. Tegen de achtergrond van de huidige economische problematiek lijkt dat een sociaal verantwoorde maatregel en is tevens in de geest van het kabinetsstandpunt: geen lastenverzwaring voor de burger. Om de effecten voor individuele huishoudens te matigen is gekozen voor een invoering in 2 jaar. Effect maatregel gefaseerd: € 500.000,-.


Pagina 26 van 48

2 juni 2009

Maatregel: dividend Twence (T) Tevens is het ten gunste brengen van de dividenden van Twence aan de algemene middelen in plaats van de afvalverwijdering een optie. Wij stellen op basis van de berap voor al in 2009 de dividenden van Twence die nu worden toegerekend aan de afvalverwijdering en –verwerking ten gunste te brengen aan de algemene dekkingsmiddelen. Effect maatregel: € 100.000,Maatregel: onderuitputting kapitaallast (T) Er blijkt jaarlijks een onderuitputting in de begroting te zitten voor wat betreft de geplande investeringen en de daaruit voortvloeiende kapitaallasten. Het mogelijk inverdieneffect hiervan is in de rapportage van de Taskforce ingeschat op € 5 ton. Omdat we ook voorstellen meer apparaatskosten toe te rekenen aan investeringen kiezen we ervoor om de inzet van de onderuitputting voor een bedrag van € 3 ton mee te nemen. Tevens stellen wij voor om voor de tweede BERAP dit potentiële voordeel nader te kwantificeren en te onderzoeken of deze ruimte inderdaad structureel (serieel incidenteel) ingezet kan worden. Effect maatregel: € 300.000,Maatregel: investering (T) Uit het project Grip op de grex komt naar voren dat de toerekening van kosten aan het grondbedrijf aan herijking toe is. Door de slechter wordende positie van het grondbedrijf is het niet langer verantwoord kosten naar het grondbedrijf te blijven toerekenen. Hierdoor komen deze kosten noodgedwongen ten laste van de algemene middelen. Daar waar mogelijk zullen deze kosten worden toegerekend aan de gemeentelijke investeringen of moeten gemeentelijke budgetten worden verhoogd. Onze analyse is dat dit mogelijk is tot € 500.000,- structureel. Maatregel: inhuur/ formatie (T) Naast het zoveel mogelijk toerekenen aan de gemeentelijke investeringen. Onze analyse is dat wij er niet aan ontkomen om in de capaciteit van projectmedewerkers, maar ook het grondbedrijf te gaan snijden. Via natuurlijk verloop in de formatie en minder inhuur dient hier in de planperiode 2010-2013 ca 1,2 mln te worden bezuinigd. Het hiervoor gedane voorstel om tot een strakkere regie en verdergaande keuzes in de prioritering c.q. fasering van projecten en investeringen is hiermee in overeenstemming. Effect maatregel: Oplopend van € 300.000 in 2009 en tot € 1.200.000,- in 2013. Maatregel: inzet reserves / extra uitgaven w-deel(T) Ervan uitgaande dat de economische crisis tijdelijk van aard is en er vanaf 2011 weer een opgaande lijn zal zijn achten wij het zeker verantwoord reserves in te zetten. Hierbij gaat het om de reserves WWB werkdeel. Hier is een buffer van ca. 7 mln aanwezig, die benut kan worden voor het tekort in het W deel en als dekking kan gelden voor extra stimulerende maatregelen. Ook de verschillende reserves WMO zullen worden benut om de achteruitgang op te vangen. Maatregel: beperking uitgaven i-deel/effect W-deel (T) De afgelopen jaren is door een gunstig economisch tij een buffer (w-deel) gevormd. Wij gaan er van uit dat de reeds genomen maatregelen en de nog te nemen maatregelen ter stabilisatie en stimulering van de arbeidsmarkt (zie hoofdstuk 3, Maatregelen ter bestrijding van de economische crisis) een neerwaarts effect zullen hebben op de geprognosticeerde financiële verplichtingen op het i-deel. Wij houden rekening met een neerwaarts effect van de uitgaven op het i-deel van circa € 500.000,Maatregel: WMO extra vergoeding RIJK (T) Vanaf 2010 stelt het rijk extra geld beschikbaar voor de extra kosten die ontstaan als gevolg van de tariefstijging bij huishoudelijke hulp. Inmiddels is bekend dat dit voor Hengelo uit komt op circa € 650.000,-. De Taskforce ging nog uit van € 500.000,- extra bijdrage. Maatregel: inzet reserve t.b.v. WMO (T) Als gevolg van de wettelijke taakverzwaring in de uitvoering van de WMO en daarmee geplande extra kosten vallen aanbestedingen hoger uit. De oorspronkelijk door de Taskforce geprognosticeerde extra kosten worden teruggebracht door een bijgestelde kostenraming voor de aanbesteding. De aanbestedingsprocedure wordt hierop bijgesteld. Wij stellen daarnaast voor de tot heden gevormde reserves in te zetten. Nu de tijden verslechteren is het goed om de in het verleden opgebouwde buffer tijdelijk aan te wenden in de verwachting dat de komende jaren economisch herstel zal optreden.


Pagina 27 van 48

2 juni 2009

Behoedzaamheidsreserve De bijdrage uit deze reserve vormt een onderdeel van de afspraken tussen VNG en RIJK in het kader van het financieel akkoord voor de jaren 2009-2011. Afgesproken is dat in deze periode geen nacalculatie van de algemene uitkering plaatsvindt en dat de behoedzaamheidreserve wordt afgeschaft. Omdat de behoedzaamheidreserve nog niet was ingezet kan voor deze periode een voordeel worden ingeboekt van € 500.000,-. Tijdelijke maatregel dotatie ARI In de kadernota 2009 – 2012 is besloten tot instelling van een Algemene Reserve Investeringen (ARI). De dotaties uit de algemene middelen aan de Algemene Reserve Investeringen lopen in de begroting 2009 stapsgewijs op tot een jaarlijkse dotatie van ruim 2 miljoen per jaar in 2012. Analyse van het verloop van de ARI en geplande onttrekkingen ten behoeve van de uitvoering van uit ARI gefinancierde projecten en investeringen, brengt ons tot de conclusie dat er in ARI ruimte is ontstaan om maatregelen te nemen, die gezocht kunnen worden in de sfeer van ontlasting van de algemene middelen door de dotatie aan ARI tijdelijk te verlagen, ten behoeve van de tijdelijke extra uitgaven als gevolg van de crisis. Hiermee wordt het meerjarig financieel perspectief 20092013 positief beïnvloed. Voorgesteld wordt de dotatie reeds met ingang van 2009 (zie bijsturing in het kader van de begroting 2009) met € 1.600.000,- te verlagen, in 2010 en 2011 met € 1 miljoen en in 2012 met € 500.000,-. Opbrengst verzelfstandigingen (2013) Begin 2008 is, op basis van een in het najaar van 2007 gehouden haalbaarheidsonderzoek, besloten de belastingafdelingen van de gemeenten Borne, Enschede en Hengelo samen te voegen. Hiertoe is de Gemeenschappelijke regeling Gemeentelijk Belastingkantoor Twente (GBT) opgericht. Daarnaast heeft op 15 april 2008 de gemeenteraad ingestemd met de verzelfstandiging van zowel het voortgezet als het primair onderwijs per 1 augustus 2008. Uitgaande van dat raadsbesluit is tot oprichting van de Stichting Openbaar Primair Onderwijs Hengelo (werktitel) overgaan tot oprichting van de stichting. Ten aanzien van de bruidsschat zijn afspraken gemaakt, die er toe leiden dat vanaf 2013 rekening mag worden gehouden met een vrijval in de begroting. Samen met de efficiencyvoordelen van het GBT waarvan eveneens in 2013 sprake zal zijn, mag worden gerekend met een voordeel van € 563.000,Dekking uit voortzetting GSB In de meicirculaire zal meer bekend worden over de omvang van de bedragen die Hengelo gaat ontvangen voor de voortzetting van de GSB periode 2005-2009. In de meerjarenraming is het personeel dat in het verleden is aangesteld voor de uitvoering van GSB taken structureel in de begroting opgenomen, terwijl de inkomsten uit GSB vanaf 2010 niet meer zijn geraamd. Ook de met de GSB gelden gedekte activiteiten zijn niet meer in de meerjarenbegroting 2009-2012 opgenomen. De personele kosten bedragen ca. € 8 ton. Nu het rijk heeft duidelijk gemaakt dat via de decentralisatie-uitkering een voortzetting is te verwachten van het grotestedenbeleid voor Sociale integratie veiligheid (SIV) en ook voortzetting is te verwachten van het Provinciaal GSB geld, kunnen delen van het hiervoor in de begroting geraamde personeel ingezet worden voor het halen van de prestatieafspraken op dit terrein en daarmee worden toegerekend aan die taken. Wij gaan ervan uit dat hiermee een bedrag van € 5 ton ten laste kan worden gebracht van de inkomsten die in 2010 en volgende zullen worden verkregen. Overigens zullen wij, nadat met het rijk nieuwe prestatieafspraken zijn gemaakt een nieuw verdeelvoorstel 2010-2014 gaan opstellen. Deze zal nog dit jaar aan de Raad worden aangeboden. Inzet Essentgelden Tot slot stellen wij de extra middelen uit de Essentgelden in te zetten voor extra afschrijving van activa met een maatschappelijk doel. Na aftrek van een bedrag voor het sluitend maken van de begroting 2009 zou een bedrag van 5 mln beschikbaar zijn voor dit doel. Dit geeft een structurele begrotingsruimte van ca. € 500.000,-


Pagina 28 van 48

2 juni 2009

Deel II Beleidsrapportage 2009-1 1

Inleiding

In deze beleidsrapportage wordt ingegaan op relevante ontwikkelingen die zich in het eerste kwartaal van 2009 hebben voorgedaan.

2. Beleidsprogramma’s Programma 1: Mens in ontwikkeling Eén van de ontwikkelingen binnen dit programma is de realisatie van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). Op 13 februari is het eerste inlooppunt van het CJG in het wijkcentrum de Hengelose Es geopend. De website met e-mailfunctie is van start gegaan. Er is gestart met de 24 uurs telefonische bereikbaarheid van het CJG. Op 23 maart is het tweede inlooppunt en tevens backoffice van het CJG geopend aan de Aletta Jacobslaan. Opvoedingsondersteunende activiteiten zoals themabijeenkomsten, cursussen, MIM/Homestart en kortdurende pedagogische gezinsbegeleiding worden vanuit het CJG uitgevoerd. De zorgstructuur draait met zorgen adviesteams op de scholen en zorgteams in ieder stadsdeel voor hulp aan gezinnen met complexe problematiek. Sinds april is een coördinator voor het CJG aangesteld. Ten aanzien van het onderwerp Brede school Berflo Es is het Programma van Eisen vertaald naar een ruimteprogramma. Daarnaast worden ambitieniveau en benodigde middelen bepaald. Voor wat betreft de Gebundelde gedachte is sprake gebleven van een financieel tekort. Er bleef onzekerheid over de termijn waarop gestart kan worden met de bouw in Kristenbos en de financiële risico’s die met de scholenbouw gepaard gaan. Dat heeft er uiteindelijk toe geleid dat in het bestuurlijk overleg van 22 april betrokken partijen gezamenlijk de conclusie hebben getrokken dat scholenbouw in Kristenbos niet haalbaar is. Hierdoor is nieuwbouw in ieder geval op korte termijn niet mogelijk. Op dit moment worden alternatieven besproken met de St. Carmel. Door de gemeente Hengelo is het initiatief genomen om op het gebied van het vmbo samen te werken met de OSG Hengelo. Er is voldoende (én adequate) huisvestingcapaciteit in Hengelo beschikbaar, maar beide schoolbesturen hebben veel belang (haast) bij besluitvorming over de nieuwbouw op korte termijn. In januari 2009 is met alle betrokken instellingen een onderwijsvisie opgesteld. Voor de zomervakantie is duidelijk of het haalbaar is deze onderwijsvisie uit te voeren in Hart van Zuid. Onder leiding van het projectbureau Hart van Zuid wordt een haalbaarheidsonderzoek naar de huisvestingmogelijkheden voor de OSG in Hart van Zuid uitgevoerd. Medio april is het eerste resultaat van dit onderzoek in het strategisch beraad met Van Wijnen besproken. De periode tot aan het zomerreces wordt gebruikt om de plannen nader uit te werken. Daarnaast wordt gekeken of er voor het VMBO samenwerking mogelijk is met de Stichting Carmel. Ook hier geldt dat het schoolbestuur veel belang heeft bij besluitvorming op korte termijn. Gekoerst wordt nu op het verkrijgen van duidelijkheid over de oplossingsrichting voor de zomervakantie. In maart 2009 heeft het Europees congres over voortijdig schoolverlaten plaatsgevonden. Het doel van het congres was om samen beleid te maken om voortijdig schoolverlaten te minimaliseren. Verschillende opgedane ervaringen stonden deze dag centraal. De bijeenkomst werd georganiseerd en gefinancierd door Regio Twente Netwerkstad en Eurocities (een netwerk van grote steden in Europa). De deelnemers deelden hun inzichten / successen, brachten een bezoek aan diverse onderwijsprojecten in Netwerkstad Twente en stelden een manifest op.

Programma 2: Mens in de samenleving De concept sociale structuurvisie is aan raadsleden, maatschappelijke partners en beleidsmedewerkers voorgelegd. De bespreking in de commissie sociaal van maart jl. heeft ertoe geleid dat het college zich beraadt op het proces voor het vervolg. Daarbij ligt de focus op de rol van de gemeente ten opzichte van de maatschappelijke partners, het maatschappelijk vastgoed en


Pagina 29 van 48

2 juni 2009

concretisering in uitvoeringsprogramma’s. Met de raad wordt nog nader gekeken naar het concept en naar de vertaling in uitvoeringsprogramma’s. Tevens is een traject "Kwaliteitsverbetering Subsidierelaties" (voorheen Good Governance genoemd) in gang gezet. Er vindt inzet plaats op meerdere onderdelen: • Als eerste het optimaliseren van de subsidiesystematiek. Daaraan wordt al sinds 2008 gewerkt en dit is een doorlopend proces. De afgelopen periode heeft de focus vooral gelegen op het vereenvoudigen van de regelgeving en het aanpassen van de werkwijzen. Daarnaast hebben we ons verdiept in de subsidierelatie met Scala en de wijze waarop afspraken worden gemaakt. Een voorstel is in voorbereiding om hier een andere vorm van subsidiëring toe te passen. • Het tweede onderdeel is het verbeteren van het beheer en exploitatie van gesubsidieerde instellingen en de beleidsontwikkeling van Maatschappelijk Vastgoed. In de afgelopen maanden is hard gewerkt aan de voorbereidingen van dit traject. In juni en de daarop volgende maanden wordt dit onderdeel versneld uitgevoerd. • Tenslotte als derde de uitwerking van beleidsvoornemens voor de kunst- en cultuurvisie. Er is een voorstel over de ontvlechting van de muziekschool in concept gereed. Met het bestuur van de muziekschool zijn daarover afspraken gemaakt. Zij zijn bezig met het opstellen van een businessplan. Dit leidt tot een voorstel aan de raad in het najaar. Daaraan gelieerd is een traject van samenwerking tussen de Muziekschool en Crea. De besturen van beide organisaties hebben hierover verkennende gesprekken gevoerd. Deze worden voortgezet. Samen met het veld is ingezet op het uitwerken van de voorstellen die voortvloeien uit de concept erfgoednotitie. De sporthal Hasseler Es wordt in 2009 gerenoveerd waarbij o.a. de toegankelijkheid voor minder validen wordt verbeterd. De financiën voor deze renovatie zijn nog niet volledig afgedekt. Binnenkort komt het financieringsvoorstel in het college. De beregeningsinstallaties zijn op een aantal sportcomplexen aan vervanging toe. Hiervoor zijn echter geen middelen in de begroting opgenomen. Er wordt dit jaar een financieringsvoorstel gemaakt. In het tweede kwartaal wordt bezien of er een systematiek kan worden ontwikkeld ten aanzien van investeringen die als cadeau zijn aangeleverd door derden dan wel zijn gefinancierd uit projectgelden. Bijvoorbeeld een kunstgrasveld dat is geschonken door een corporatie moet wel worden onderhouden en na 10 tot 12 jaar worden vervangen. Onderhoudsbudget en vervangingsinvestering worden nu niet vooraf vastgesteld. Eind 2008 is voor het eerst een kant en klare hal over het buitenbad van het Twentebad geplaatst. Door kleine tegenslagen in ondermeer het vergunningentraject is de oorspronkelijke planning niet gehaald. In plaats van eind oktober kon de zwemhal daarom pas medio december in gebruik worden genomen. Hiermee is het enige overdekte 50-meterbad in Oost-Nederland gecreëerd. In heel Nederland zijn er maar dertien overdekte 50-meterbaden. Veel zwemmers uit de regio moesten ver het land in om te trainen. Deze winter konden zij bij het Twentebad terecht. Het totale krediet is met een kleine 10% overschreden. Dat mede doordat de plaatsing plaatsvond onder slechte weersomstandigheden, waardoor de rekening voor de werkzaamheden en aanpassingen aan omliggend terrein hoger uitviel. Daar tegenover staan meer inkomsten, deels van de zwemvereniging en deels door extra verkoop van losse kaartjes en abonnementen. Ook de basisscholen hebben goed gebruik gemaakt van de extra gecreëerde ruimte. De overkapping van het buitenbad is eind april afgebroken en wordt bij de start van het nieuwe zwemseizoen in september weer opgebouwd. Het (financiële) saldo is nog niet bekend.

Programma 3: Zorg voor de mens De nieuwe aanbesteding voor huishoudelijke verzorging binnen de WMO voor 2010 en volgende jaren levert een budgettair nadeel op. Zie hiervoor het perspectiefdeel van deze nota. Ten aanzien van de lopende verplichtingen in 2009 mag worden verwacht dat het structurele voordeel van circa € 1 mln. van de afgelopen jaren zich opnieuw voordoet.

WMO Huishoudelijke verzorging


1.000.000 V

Pagina 30 van 48

2 juni 2009

Een onderdeel van een zorgloket is dat de loketmedewerkers beschikken over een goede digitale sociale kaart. Tot op heden hebben is de (ontwikkeling van de) digitale kaart in regionaal verband opgepakt. De digitale sociale kaart van Twente werkt echter niet naar tevredenheid. Momenteel wordt de sociale kaart beheerd door MEE Twente. Het streven is – desnoods in eigen beheer – een goede sociale kaart voor Hengelo te ontwikkelen. Bij het traject Gezondheidcentrum in Hart van Zuid is ingezet op deelname van Hengelose huisartsen in het gezondheidscentrum. Hier worden nog steeds gesprekken mee gevoerd. Binnenkort wordt duidelijk of ze gaan participeren in Hart van Zuid.

Programma 4: Werk en Inkomen Het aantal uitkeringen, zowel WW (werkloosheid) als WWB (bijstandsuitkeringen) neemt toe. Het aantal WW-uitkeringen in Twente is ten opzichte van oktober 2008 gestegen van 6.635 naar 7.929. Dit is een toename van bijna 20%. Ook ligt het aantal werkloosheidsuitkeringen reeds hoger dan in januari 2008. Het aantal bijstandsuitkeringen in Hengelo neemt vooralsnog minder hard toe. Ten opzichte van oktober 2008 is het aantal bijstandsuitkeringen gestegen van 1.608 naar 1.631. Het aantal bijstandsuitkeringen laat echter altijd een vertraging zien ten opzichte van de werkloosheidscijfers, omdat een groot deel van de werklozen eerst een WW-uitkering ontvangt. Die vertraging zal echter minder langdurig zijn dan in het verleden, vanwege de verkorte WW-uitkering en het grote aantal jongeren in Hengelo, dat werkloos is en wordt. Jongeren hebben over het algemeen geen of slechts voor een korte duur, recht op WW. Tegelijkertijd wordt de re-integratieopgave zwaarder: zowel aan de kant van instroom (meer mensen die gere-integreerd moeten worden) als aan de kant van uitstroom (teruglopende uitstroom, brede plaatsingsproblematiek en terugval). Een intensieve re-integratieaanpak, zoals reeds is ingezet, blijft daarom van groot belang. Het wordt echter moeilijk worden om de succesvolle resultaten van 2008 door te zetten in 2009. In de rapportage van de Taskforce kredietcrisis heeft een uitgebreide analyse plaatsgevonden van ondermeer de gevolgen van de crisis voor het aantal te verstrekken WW-uitkeringen in 2009. Op basis van de meest recente prognoses gaan we uit van een toename van het aantal bijstandsaanvragen tot een bedrag van € 1.100.000. Dit is een iets mildere ontwikkeling dan genoemd in de rapportage Taskforce, destijds € 1,5 mln. Wel zal als gevolg van de ontwikkelingen het beroep op bijzondere bijstand naar verwachting toenemen. Dit zorgt voor begroot nadeel van naar verwachting € 100.000,-’

Bijstandverlening

1.100.000 N

De effecten van de economische crisis werken ook door in een toename van het beroep op schuldhulpverlening. Het aantal aanvragen in het eerste kwartaal van 2009 voor budgetbeheer bij de stadsbank kent, in vergelijking met het eerste kwartaal van 2008, een toename van 30% (van 61 naar 79). Het beroep op schuldhulpverlening bij de stadsbank is, in vergelijking met het eerste kwartaal van 2008, toegenomen met 43% (van 58 naar 83). In hoeverre de door het kabinet beschikbaar gestelde extra middelen voor schulphulpverlening één-op-één worden doorgesluisd naar de gemeenten, moet worden afgewacht. Schuldhulpverlening

100.000 N

Twentse Recycling Maatschappij (TRM) heeft aangegeven niet met de puinbreker naar de Boeldershoek te gaan. Dit is van invloed op de aanvraag voor Topper I. Het oorspronkelijke herstructureringsplan wordt, rekening houdend met voortbestaan puinbreker op de huidige plek, gewijzigd. De herziening van de subsidiebeschikking stemmen we hierop af. Ambtelijk is hierover een gesprek geïnitieerd met het ministerie van Economische Zaken. In de volgende periode komt meer helderheid over de invulling van de Topperaanvraag. Er is geen sprake van een financieel risico voor de gemeente.


Pagina 31 van 48

2 juni 2009

Bij de CV/BV Campus is in principe sprake van een tekort van € 2 miljoen. Het tekort is terug te brengen tot € 1 miljoen mits AM een bijdrage levert van € 1 miljoen. Binnen de gemeente is een voorziening getroffen uit het Grondbedrijf. Mocht er geen bijdrage van AM komen, dan komen de gronden terug in het bezit van de gemeente. Binnenkort vindt hierover overleg met de aandeelhouders plaats. Sinds 1 januari 2009 staat de pilot Borgstellingregeling open voor alle starters en kleine ondernemers. Het ROZ Twente biedt in samenwerking met ABM-AMRO en de Rabobank een door de staat gegarandeerde kredietmogelijkheid van maximaal € 35.000. Deze mogelijkheid bestond tot 1 januari 2009 slechts voor mensen die van uit een uitkeringssituatie een eigen bedrijf wilden starten. De borgstellingregeling voor zelfstandigen is een succes. Er zijn inmiddels 66 aanvragen voor een borgstelling ingediend, waarvan reeds 34 vouchers zijn verstrekt. Dit is op regionale schaal. Voor Hengelo zijn inmiddels 15 aanvragen ingediend, waarvan inmiddels voor 10 starters een voucher is afgegeven.

Programma 5: Woonconsumenten Er is een prioriteitsstelling aangebracht in de te ontwikkelen woningbouwlocaties in Hengelo voor de periode 2009 t/m 2015. Dit om daadkracht te kunnen tonen om de taakstelling in de woningbouwproductie op een geselecteerd aantal plekken in de stad de komende jaren te realiseren. In de werkwijze worden in samenwerking met de betreffende marktpartijen afspraken gemaakt over de planning, voortgang en goede afronding van de projecten. Jaarlijks wordt op basis van de geboekte resultaten in de woningbouwproductie, de voortgang in de lopende projecten en de marktsituatie de geprioriteerde woningbouwlocatielijst van de gemeente herijkt en bestuurlijk vastgesteld. Risico in de voortgang is de huidige economische situatie. Op dit moment zijn 444 woningen in aanbouw. Naar verwachting worden dit jaar 44 woningen opgeleverd in Hart van Zuid (sociale huurappartementen), 72 woningen in het Broek (grondgebonden en gestapeld vrije sector) en 111 woningen in de herstructureringsgebieden Berflo Es Zuid en Zernikestraat (sociale huur en duurdere huur grondgebonden en appartementen). In totaal worden in 2009 circa 277 woningen (exclusief zgn. kruimelgevallen) opgeleverd.

Programma 6: Gebruiker openbare ruimte Tijdens de afgelopen winter zijn beschadigingen aan het wegdek ontstaan als gevolg van dooi en weer opvriezen. Het is een euvel dat vooral optreedt in wisselvallige winters. Door de vorst ontstaan scheurtjes die vollopen met water als het dooit. Gaat het vervolgens weer vriezen, dan zet het bevriezende water uit en de scheurtjes worden uiteindelijk serieuze scheuren in het wegdek. Door de strenge winter is er voor ca. € 150.000,- aan vorstschade ontstaan. Onderhoud wegen stedelijk niveau

150.000 N

Een eigen bijdrage van circa 1 miljoen uit het asfalt onderhoudsbudget voor de Diamantstraat levert nu door diverse subsidiebijdragen een investering van circa 5 miljoen op. Door die bijdrage is er naast klein onderhoud geen ruimte voor andere nieuwe asfalteringsprogramma’s. Door middel van onderzoek is vastgesteld dat gedeelten van de damwanden aan de havenkade zijn doorgeroest. Toekomstige consequenties in maatregelen en middelen zijn nu nog niet te noemen. Dit is meegenomen in de fiche voor de Herstructurering Twentekanaal / watergebonden bedrijvigheid bij de Essent aanvraag. Motivering hiervoor is dat Hengelo haar positie als grote binnenhaven wil versterken door het vervoer over water te stimuleren en ruimte te creëren voor watergebonden bedrijvigheid direct grenzend aan het Twentekanaal. De openbare kade zal daartoe worden vernieuwd en er zullen nieuwe laad- en loskades worden aangelegd (bedrijvenlocatie Kanaalzone en uitbreiding containerterminal), enerzijds om zittende ondernemers extra kansen te geven maar ook om nieuwe watergebonden bedrijvigheid aan te trekken. Er valt ongeacht de aanvraag nog geen duidelijkheid te geven over de consequenties in maatregelen en middelen. De indexering voor de wijkbestekken volgens de CROW-systematiek (kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte) is niet in de begroting verwerkt. Dit nadeel loopt in 2009 op tot ca. € 80.000. Wijkbestekken 80.000 N


Pagina 32 van 48

2 juni 2009

Er zijn tegenvallers op het gebied van reclame en billboards. Vanwege de economische crisis gaat het reclamecontract billboards niet door. De besprekingen over een lager bedrag zijn gaande. Indien deze besprekingen niet leiden tot een nieuw contract zal overgegaan worden tot opnieuw aanbesteden. Voor 2009 betekent dit een nadeel van € 150.000. Reclamebillboards

150.000 N

De inkomsten van de reclamemasten langs de A1 en A35 waren voor 2009 begroot op € 45.000. Echter de raad heeft de uitwerking van de eerste reclamezuil langs de A35 tegengehouden. De tweede reclamezuil is in voorbereiding, maar de realisatie is onzeker. Duidelijkheid wordt verwacht in 2010. Voor 2009 betekent dit een nadeel van € 45.000 en verder voor 2010 een opgave om alsnog deze reclamemasten te realiseren. Reclamemasten

45.000 N

De invoering van TOAG is enigszins vertraagd vanwege de te maken beheerafspraken met Enschede. Er is voor 2009 een subsidie beschikbaar. Indien we deze subsidie dit jaar niet besteden, vloeien de gelden terug naar de verstrekker.

Programma 7: Mens en milieu De bodemsaneringwerkzaamheden ten laste van GSB – ISV blijven sterk achter bij de prognose. Er worden echter maatregelen getroffen om te voorkomen dat de ontvangen gelden na afloop van de GSB periode terugbetaald moeten worden. Er vinden minder bodemsaneringen van gemeentelijke eigendommen plaats waardoor er naar verwachting € 200.000 minder uit de reserve gehaald hoeft te worden. Naar aanleiding van klachten van de omwonenden van Industrieterrein Twentekanaal Noord hebben wij de GGD verzocht om een onderzoek in te stellen. Er wordt met name aandacht besteed aan de eventuele gezondheidsrisico’s. De GGD heeft de eerste onderzoeksfase afgerond. Hiervoor is een aantal betrokkenen geïnterviewd. Op 18 mei koppelt de GGD de resultaten terug aan ons. Op basis van de bevindingen wordt besloten of en op welke manier dit eerste onderzoek een vervolg zal krijgen. De omwonenden krijgen op 27 mei de resultaten gepresenteerd van de eerste onderzoeksfase en het voorgenomen vervolgtraject. Door vertraging bij de invoering van de ondergrondse containers vindt een geprognosticeerde vervroegde afschrijving van de boekwaarde van de oude betoncocons niet in 2009 plaats. Daarnaast is er door de invoering van het container managementsysteem minder restafval en zijn er daardoor minder verwerkingskosten. Dit levert een voordeel op van circa € 200.000. Tevens wordt ingeschat dat op jaarbasis de inkomsten voor afvalstoffenheffing bij de begroting achter blijven voor een bedrag van ca. € 50.000. De voor- en nadelen op het gebied van afvalverwijdering en –verwerking worden verrekend met de reserve afvalstoffenheffing. Naar verwachting verbetert de reserve afval hierdoor met € 150.000.

Programma 8: Inwoners en bestuur De website www.hengelo.nl is vernieuwd! De nieuwe site is sinds 10 februari in de lucht. Wat direct opvalt, is de andere uitstraling. Op de nieuwe site staan veel foto’s van onze stad. De foto op de hoofdpagina wisselt steeds. De Gemeentebalie is dé ingang van de site. Dit digitale loket staat prominent op de hoofdpagina en bevat verreweg de meeste informatie. Over alle honderden producten en diensten van onze gemeente is daar informatie te vinden. De producten en diensten staan in de nieuwe site centraal. Via Google-Maps is mogelijk gemaakt om via de kaart van Hengelo een deel van de bekendmakingen online (bijvoorbeeld bouw-/sloopvergunningen) zichtbaar te maken. Verder is de voorzieningenkaart op de website geplaatst. De werking van Extranet is in februari besproken in de werkgroep automatisering van de raad. Tijdens deze bijeenkomst is een aantal verbeterpunten voor het Extranet besproken. Hierbij gaat het om de verantwoordelijkheid voor de publicatie van documenten, de wijze van publiceren, het content management systeem, de kwaliteit van de zoekmachine en de ondersteuning van de


Pagina 33 van 48

2 juni 2009

griffie. Over het vertalen van de problemen naar oplossingen zijn concrete afspraken gemaakt. Ook heeft inmiddels achterstallig onderhoud plaatsgevonden. Er is kritisch gekeken naar de structuur van de bestuurlijke informatie. Deze is zodanig aangepast dat voor dit jaar terug te vinden is wat is besloten. In die zin is sprake van een interactief proces met de raad waarvan de eerste resultaten zichtbaar zijn. Om de kaderstellende en controlerende rol van de gemeenteraad verder te versterken is in april met uw raad een nieuwe invulling van de planning & controlcyclus besproken. In het bijzonder gaat het dan om de functie van het nieuwe instrument ‘perspectiefnota’ in juni (kaderstellende rol) en een verbeterde invulling van de Beraps (controlerende rol) in juni en oktober. De Tweede Kamer heeft in april het wetsvoorstel over de veiligheidsregio’s aanvaard. Op 21 april jl. is in een IBR de Twentse route voor totstandkoming van een veiligheidsregio uiteengezet. Het belangrijkste onderdeel daarvan is de regionalisering van de brandweer. Hierbij worden twee scenario’s uitgewerkt: één met een “Twentse”, geheel geregionaliseerde brandweer waarbij wel decentraal in 5 clusters wordt gewerkt. En een scenario waarbij sprake is van lokale basis brandweerzorg waarbij een deel (van de specialistische functies) regionaal wordt uitgevoerd. Het veiligheidsberaad maakt in juni een keuze voor een van beide scenario’s. In het najaar komen de gemeenteraden hierover aan het woord. Na deze nemen de individuele colleges – gehoord de raad – voor 31 december 2009 een definitief besluit. De invulling met een parttime interim directeur vanuit de gemeente voor het Huis voor Europa wordt in 2009 gecontinueerd. Er is 50.000 euro beschikbaar voor 2009. Vanuit de regio wordt hier voor de komende drie jaar mogelijk budget voor verstrekt uit een deel van de gelden die beschikbaar zijn voor de Agenda van Twente. Dit voorstel wordt de tweede helft 2009 voorgelegd aan de regioraad. In verband met het terugdringen van de administratieve lasten voor burgers worden bij een huwelijk/ huwelijksaangifte geen uittreksels meer gevraagd uit zowel de GBA als de burgerlijke stand. Er vindt een constante monitoring van de waardering van het publieksplein plaats. Onze doelstelling om minimaal de score van een 7.5 vast te houden wordt daarbij gehaald. Overigens scoort ook de bereikbaarheid steeds beter.

Programma 9: Stad in ontwikkeling De actualisatie van het masterplan Hart van Zuid is afgerond. Het Masterplan is op 3 februari vastgesteld in de Raad. De concept visie Centraal Station van Twente (CST) is opgenomen in actualisatie Masterplan. De Nota van Uitgangspunten wordt pas na uitsluitsel over het Budget Nota Ruimte afgerond en ter vaststelling aan de raad voorgelegd. De Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA) voort Hart van Zuid / CST wordt in opdracht van het ministerie van VROM uitgevoerd. Het besluit over de MKBA is uitgesteld. De Businesscase is uitgebreid met 3de fase. In mei wordt een besluit van het 5 Directeurenoverleg voorzien. Op 2 juni 2009 vindt de Kamerbehandeling plaats over de uitvoering van de Nota Ruimte, waaronder Hart van Zuid. Daarna wordt naar verwachting meer duidelijk over de hoogte van het toe te kennen bedrag. In verband met het ontbreken van een belegger en een haalhaar programma voor de definitieve invulling van het Hijschgebouw wordt de mogelijkheid voor een tijdelijke inrichting (o.a. parkeren) van het complex voor een periode van 5 jaar onderzocht. Voor Veldwijk Noord+ is in de raad van 14 april een Nota van Uitgangspunten vastgesteld. Het terrein rond het waterwingebied is in het bezit van een ontwikkelaar, waarmee verschil van inzicht bestaat over de invulling van de locatie. We proberen in overleg te blijven met de ontwikkelaar. Wij realiseren ons dat de voortgang van het binnenstadsdebat niet altijd even zichtbaar is (geweest). Maar er is wel degelijk veel gebeurd, zowel voor de korte als de middellange- en lange termijn. Er zijn bomen geplant op het marktplein en een fietsenstalling gerealiseerd op het Kloosterhof. Verder wordt op korte termijn de plaatsing van openbare toiletvoorzieningen voorzien en de opening van het Theehuis in het Prins Bernhard plantsoen. Verdere uitvoeringszaken die dit jaar spelen zijn de realisatie van de kiosken aan de Enschedesestraat, de marktkiosk, het plan voor de aanlichting van gebouwen en het herstel van de klok op de Brinktoren. De geraamde inkomsten uit bouwleges 2009 zijn haalbaar, mede doordat de ontvangen leges deels betrekking hebben op bouwaanvragen uit 2008.


Pagina 34 van 48

2 juni 2009

Programma 10: Middelen Ontwikkeling algemene uitkering De vaststelling van de algemene uitkering over 2008 op grond van de maartcirculaire pakt incidenteel negatief uit voor een bedrag van ca. € 400.000. Dit bedrag is niet in 2008 verwerkt en drukt dus op 2009. In de rapportage van de Taskforce is aangegeven dat de ontwikkeling van de algemene uitkering in 2009 naar verwachting negatief uitpakt voor een bedrag van circa € 1.9 mln. Op grond van de overeenkomst tussen VNG en Rijk kan dit negatieve scenario worden bijgesteld tot een nadelig effect van € 1.7 miljoen in 2009. Echte conclusies over het structurele effect kunnen pas getrokken worden na uitkomst van de meicirculaire. Deze verwachtingen zijn slechts een vooraankondiging. Renteresultaat Als gevolg van het versneld afschrijven van investeringen met een maatschappelijk nut en de vrijval van reserves in het kader van “vet op de botten” en de op handen zijnde overdracht van € 10 miljoen reserves aan de verzelfstandigde onderwijsstichtingen is een herberekening gemaakt van het renteresultaat. Vooral als gevolg van lagere rentekosten is de verwachting dat het renteresultaat 2009 mogelijk ca. € 100.000 hoger uitkomt dan begroot. Gelet op de onzekerheden in de financiële markten zal bij de tweede BERAP deze prognose opnieuw worden herijkt. Deelnemingen • Rond de voorgenomen verkoop van de aandelen van Essent is veel turbulentie ontstaan. De uiteindelijke verkoop levert de gemeente, na aftrek van de structurele dividendopbrengsten, een positief effect op. De huidige inschatting is dat als de deal rond Essent doorgaat, dat dit een incidentele meevaller van circa € 7 miljoen oplevert. Een deel van dit bedrag kan, via het versneld afschrijven van bestaande investeringen met maatschappelijk nut en daarmee structureel vrijvallende kapitaallasten worden omgezet naar een structurele bijdrage aan de bezuinigingstaakstelling. Het dividend 2009 pakt naar verwachting ca. € 90.000 hoger uit dan in de begroting geraamd. • Als gevolg van het Projectplan “Herziening aandeelhouderschap Twence” wordt een onderscheid gemaakt tussen de basisuitkering en de winstuitkering. Die laatste is in principe bestemd voor de Agenda van Twente. Voor de hele regio bedraagt de basisuitkering € 2,5 miljoen en de winstuitkering € 8 miljoen. In de begroting 2009 was voor Hengelo rekening gehouden met een dividend van € 500.000. De verwachting is nu dat de basisuitkering voor Hengelo uitkomt op ca. € 300.000. Indien de genoemde 8 miljoen (het aandeel voor Hengelo daarvan is 13% = € 1.040.000) geheel bestemd blijft voor de Agenda van Twente, komt Hengelo € 200.000 tekort ten opzichte van de geraamde inkomsten uit Twence. Pensioenpremies en vrijval IZA vermogensverdeling Als gevolg van de kredietcrisis hebben alle pensioenmaatschappijen maatregelen moeten treffen om hun vermogenspositie weer in balans te krijgen. Ook het ABP heeft maatregelen aangekondigd. Het APB verhoogt de pensioenpremie in 2009 en nog een keer in 2010. De helft van deze stijging van de kosten komt naar verwachting voor rekening van de werknemer, de andere helft voor rekening van de werkgever. In 2009 is het werkgeversnadeel ca. € 70.000, vanaf 2010 loopt dit nadeel op tot € 270.000. Van het IZA heeft de gemeente bericht gekregen over de uitbetaling van het resterend vermogen van IZA Nederland aan de gemeente Hengelo. Hengelo komt in aanmerking voor uitbetaling van een bedrag van € 1.1 miljoen. Met dit voordeel was in de begroting geen rekening gehouden. Het voordeel van deze IZA vermogensverdeling wordt in het financieel perspectief als PM post meegenomen. Het voorstel is namelijk om deze meevaller te gebruiken om de tegenvaller van de meerkosten van de uitkomsten van de nieuwe functie-indeling (FIR) als gevolg van nabetalingen en structurele kostenuitzetting in 2009 aan te wenden (zie verder de paragraaf bedrijfsvoering). Pensioenpremie


70.000 N

Pagina 35 van 48

2 juni 2009

Voortgang kadernota In de bijlage is de financiële voortgang van de kadernota opgenomen. Hieruit blijkt dat naar verwachting voor een bedrag van € 238.000 niet wordt uitgegeven. Deze niet-bestede middelen vallen in 2009 incidenteel vrij ten gunste van de algemene middelen. Voor een verdere analyse van het resultaat op dit programma verwijzen wij kortheidshalve naar de paragrafen investeringen, grondbeleid, financiering en bedrijfsvoering. Het financiële resumé sluit aan op het meerjarig perspectief en wordt voor wat betreft de jaarschijf 2009 uitgewerkt in een aparte paragraaf van deze rapportage. Voortgang kadernota


238.000 V

Pagina 36 van 48

2 juni 2009

3

Paragrafen

3.1

Paragraaf grondbeleid

Ontwikkelingen grondbedrijf De herziening van de grondexploitatie is in 2009 op tijd gereed gekomen en is besproken met de raadscommissie. Tevens is een ambtelijke werkgroep bezig geweest met het project “grip op grex” waarin de problematiek van het grondbedrijf mede als gevolg van de kredietcrisis in beeld is gebracht. De uitkomsten van deze werkgroep zijn meegenomen door de Taskforce kredietcrisis. Stand van zaken verkopen Er zijn nog geen verkopen van betekenis gerealiseerd. Echter met betrekking tot de verkopen in behandeling kan het volgende worden gerapporteerd;

verkopen in behandeling overeenkomst getekend, nog niet geleverd overeenkomst nog niet getekend Uitgegeven opties woningbouw Uitgegeven opties bedrijventerreinen inschatting nog te realiseren verkopen Totaal verkopen in behandeling

bedragen miljoen € 6,700 5,200 4,100 0,700 4,600 21,300

Er is voor circa € 21,3 miljoen aan verkopen in behandeling of waarvan de omzet van € 6,7 miljoen redelijk zeker is en voor € 14,6 miljoen voor een deel redelijk zeker. Een omzet van rond € 10 miljoen in het eerst half jaar lijkt niet onmogelijk. Veldwijk Noord Daarnaast speelt een rol, dat zeer recent overeenstemming is bereikt met de corporatie Welbions om de grondexploitatie voor Veldwijk Noord over te hevelen naar de corporatie. De gemeente loopt door deze overeenkomst niet langer het risico voor de realisatie van € 28,9 miljoen wegens te realiseren verkoopopbrengsten, doch nog slechts rond € 4,0 miljoen. Deze gunstige ontwikkeling kon niet meer worden verwerkt in de per 01-01-09 opgestelde grondexploitaties.

3.2

Paragraaf financiering

Kasgeldlimiet Als gevolg van de renteontwikkeling en de verwachte inkomsten van de Essent-aandelen wordt er bewust voor gekozen de kasgeldlimiet te overschrijden. Als dit meer dan 2 kwartalen duurt, wordt de provincie geïnformeerd. E.e.a. hangt nauw samen met het tijdstip waarop de aandelen van Essent worden verkocht. Verstrekken leningen/ garanties Mede naar aanleiding van opmerkingen van de accountant zijn de spelregels voor het verstrekken van geldleningen en garanties onlangs tegen het licht gehouden. Omdat de kredietcrisis noopt tot creatieve oplossingen is ervoor gekozen een mogelijke aanscherping danwel versoepeling van de spelregels mee te geven aan de Taskforce kredietcrisis. Vooralsnog worden de bestaande spelregels voor het verstrekken van leningen niet aangescherpt, maar wordt bij het toekennen ervan nadrukkelijk de gevolgen van de kredietcrisis meegewogen. Het beleid om terughoudend te zijn met het verstrekken van gemeentegaranties wordt verder aangescherpt. In principe worden er geen garanties meer verstrekt. Vervolg op: “Vet op de botten” Op 16 december 2008 heeft de raad besloten dat voor diverse bestemmingsreserves (11) op korte termijn een bestedingsplan wordt opgesteld. Inmiddels zijn van deze bestemmingsreserves de bestedingen bekend. Deze zijn weergegeven in de vervolgnota op: “Vet op de botten”. Alle 11 bestemmingsreserves worden besteed zodat er geen reserves vrijvallen ten gunste van de algemene middelen. De nota is als bijlage bijgevoegd.


Pagina 37 van 48

2 juni 2009

3.3

Paragraaf investeringen

Zicht op ARI In de paragraaf investering van de beleidsbegroting zijn alle ARI-investeringen met bijbehorende dekking opgenomen. Omdat geen van de genoemde investeringen in 2008 zijn afgerond en de gemeentelijke systematiek is dat de kapitaallasten pas gaan lopen in het jaar volgend op activering, kunnen de geraamde kapitaallasten van in totaal € 1.6 miljoen vrijvallen. Versneld afschrijven en invulling taakstelling Naast de ARI-investeringen zijn in de begroting 2009 bedragen opgenomen voor kapitaallasten. Als gevolg van het versneld afschrijven van investeringen met een maatschappelijk nut bij de Jaarrekening 2008 valt een structureel bedrag vrij. In de bijgevoegde begrotingswijzing wordt deze verwachte vrijval ingezet voor de hieraan verbonden bezuinigingstaakstelling van € 500.000. De hiermee gepaard gaande “overbezuiniging” van ca. € 225.000 wordt in 2009 ingezet om een aantal investeringen, die in de begroting 2009 nog ten onrechte waren opgenomen om te activeren, ook direct af te schrijven. Op deze wijze wordt een bezuiniging gerealiseerd en de begroting 2009 op orde gebracht. Onderuitputting kapitaallasten Er is een project gestart waarbij de onderuitputting van de kapitaallasten als gevolg van vertraging in de uitvoering van investeringen in beeld worden gebracht. De onderuitputting wordt mogelijk afgeroomd ten behoeve van integrale afweging. In de rapportage van de Taskforce is hierop al vooruitgelopen door voor te stellen hier serieel incidenteel (!!) € 500.000 voor in te boeken. Bij de tweede Berap verwachten we hierop terug te komen. Vooralsnog stellen wij voor om uiteindelijk een bedrag van € 300.000 structureel in te boeken. 3.4

Paragraaf bedrijfsvoering

Stand van zaken bezuinigingstaakstelling uit begroting 2009-2012 De invulling en realisatie van de in de begroting 2009-2012 opgenomen bezuinigingstaakstellingen ligt op schema. • De gemeentebrede taakstelling in 2009 van € 1.350.000 is ingevuld. De oploop naar € 1.6 miljoen in 2010 en € 1.8 miljoen in 2011 is inmiddels herverdeeld over de nieuwe sectoren en wordt zoveel als mogelijk in de primitieve begroting 2010-2013 ingevuld. • De managementtaakstelling van € 350.000 in 2009 wordt gerealiseerd en via een begrotingswijziging doorgevoerd. Het teveel bezuinigde bedrag van 2009 ad € 90.000 wordt ingezet voor de dekking van de nabetaling FIR en/of ter dekking van frictiekosten als gevolg van de doorontwikkeling en het herplaatsen van medewerkers. De opstap tot € 700.000 in 2010 is ingevuld en kan worden meegenomen in de primitieve begroting 2010. De extra opstap van € 200.000 in 2011 is nog niet ingevuld en zal als stelpost in de begroting 2010-2013 blijven staan. • De taakstelling van € 500.000 die gekoppeld is aan de versnelde afschrijving en “vet op de botten” wordt gerealiseerd en is als begrotingswijziging toegevoegd. Gelet op de economische ontwikkelingen worden ook de komende jaren gekenmerkt door bezuinigingen en ombuigingen. Meer hierover staat elders aangegeven in deze perspectiefnota. Resultaat kostenplaatsen In de begroting 2009 is rekening gehouden met het doorbelasten van gemeentelijke apparaatskosten aan het grondbedrijf voor een bedrag van € 5.3 miljoen, de realisatie tot en met begin april laat een doorberekening van € 650.000 zien. Daarnaast zijn er uren van derden direct toegerekend aan het grondbedrijf. Geconcludeerd kan worden dat de uitkomsten van het project “grip op grex” terecht aangeven dat er voor ca. € 2 miljoen ten onrechte op begrotingsbasis wordt toegerekend aan de grondexploitatie. Dit betekent in 2009 een structureel nadelig effect van circa € 2 miljoen. Op het gebied van de gemeentelijke investeringen loopt het patroon andersom: aan doorbelasting is geraamd € 740.000, terwijl de realisatie begin april al op € 320.000 staat. De door de Taskforce aangegeven schuifruimte van ca. € 5 ton lijkt op grond van ook het eerste kwartaal 2009 gerechtvaardigd. Gevolgen FIR In 2008 is het project FIR gestart en uitgevoerd binnen de voorgenomen kaders. Het nieuwe Functie Indelings Raster leidt voor een aantal functies tot een hogere en voor een aantal functies tot een lagere inschaling. Als gevolg van de salarisgaranties en de incidentele nabetalingen is het effect van FIR op de korte termijn per definitie nadelig. De kostenuitzetting als gevolg van FIR


Pagina 38 van 48

2 juni 2009

wordt binnen de ambtelijke organisatie via efficiencytaakstellingen opgevangen, met uitzondering van het achterstallige onderhoud aan het vorige systeem van fuwa-met. Het achterstallige onderhoud inzake de functiewaardering bedraagt structureel € 300.000. Op dit moment bevindt zich het proces van de FIR in de fase van het afwegen van de ingebrachte zienswijzen door de medewerkers. Na definitieve vaststelling van de nieuwe functie-indelingen worden alle ambtenaren individueel en met terugwerkende kracht ingepast. De incidentele nabetaling is in deze rapportage als pm post opgenomen, evenals de mogelijk structurele kosten uitzetting die bovenop het achterstallige onderhoud komt. De in 2009 niet geraamde opbrengsten van de vermogensdeling van het IZA is eveneens voorlopig als pm post opgenomen. De komende periode wijst uit of deze twee componenten met elkaar in evenwicht zijn. Huisvesting ambtelijk apparaat De samenwerkingsovereenkomst (SOK) voor Lange Wemen is eind april ondertekend. Een belangrijk moment voor onze toekomstige huisvesting. Met het ondertekenen van de SOK kan het centrumproject Lange Wemen echt van start. Het gebied wordt volledig heringericht. Het oude stadhuis wordt gerenoveerd, daarnaast wordt onder meer een nieuw stadskantoor ontwikkeld dat de terugkeer van 700 ambtenaren naar het centrum mogelijk maakt. De betrokken partijen hebben in de overeenkomst nog wel een exit clausule opgenomen. In het uiterste geval kunnen partijen nog tot 15 oktober 2009 uit het project stappen. Na renovatie van het stadhuis en de bouw van het nieuwe stadskantoor komt in de planning het oude stadskantoor/bibliotheek aan de beurt en de nieuwbouw aan het Burgemeester Jansenplein, dat naar verwachting eind 2013 wordt opgeleverd. In dit kader speelt mede de huisvesting van een deel van de ambtelijke organisatie bij het UWV. Er vindt nog overleg plaats tussen beide partijen. Naar het zich laat aanzien vindt, afhankelijk van de besluitvorming hieromtrent, de daadwerkelijke verhuizing niet voor het eind van het jaar plaats. Organisatieontwikkeling Dit thema is zoals bekend volop in gang gezet. Er zijn in eerste instantie 15 opdrachten uitgegaan naar sectormanagers. Deze zijn grotendeels afgerond; enkele (vervolg)punten zijn opgenomen in de doorontwikkelingsopdrachten voor 2009. Daarnaast zijn 11 opdrachten geformuleerd in het kader van het mogelijk aanpassen van werkwijzen en of de structuur van onze organisatie. Er is een visie op onze organisatie opgesteld. Het aantal sectoren is per 1 april teruggebracht van 10 naar 7. De bestuursstaf is als zelfstandige eenheid verdwenen. Daarnaast is een aantal afdelingen samengevoegd. In de rapportages kreeg ook de cultuur binnen onze organisatie veel aandacht. Dit werd nog eens versterkt door de uitkomsten van het in het najaar van 2008 gehouden Medewerkertevredenheidonderzoek (MTO) met een gemiddelde score van ongeveer een zeven. De score op de cultuurwaarden is nog niet tevredenstellend. De uitkomsten van het MTO geven aan dat vooral aandacht voor de resultaatgerichtheid en de aansturing van onze organisatie nodig is. Voor de directie reden om voor 2009 versterkt in te zetten op het omzetten van de uitkomsten in concrete acties in alle geledingen van de organisatie. Planning is eind 2010 opnieuw een MTO te houden. Er zijn drie verbeterpunten geformuleerd: Focus op resultaatgerichtheid Samenwerking verbeteren en sturing zichtbaar maken Actiepunten personeel en organisatie: ontwikkelingsmogelijkheden, resultaatgericht belonen en agressie/ongewenst gedrag verminderen


Pagina 39 van 48

2 juni 2009

4.

Voortgang begroting 2009 en financieel vertrekpunt

De voortgang van de begroting 2009 laat een somber financieel beeld zien. Er zijn, naast de nu lopende efficiencytaakstellingen en de nieuwe taakstellingen in de bedrijfsvoering voor 2010, ook in het lopende jaar grote financiële uitdagingen ontstaan. Voor de toelichting wordt verwezen naar verschillende programma’s en paragrafen uit deze rapportage. De onderstaande ontwikkelingen zijn verantwoordelijk voor een nadelig saldo van 4.6 miljoen euro. Aan maatregelen wordt een bedrag van 3 miljoen euro voorgesteld. In onderstaand overzicht zijn de gevolgen van FIR in termen van een incidentele nabetaling en een structurele kostenuitzetting in de begroting alleen meegenomen voor het deel dat met achterstallig onderhoud van het oude systeem fuwamet te maken heeft. Ook de meevaller ten aanzien van de vermogensdeling van de IZA-gelden is in onderstaand overzicht niet meegenomen.

2009 Ontwikkeling algemene uitkering doorbelasting aan GREX WWB- i-deel schuldbemiddeling wegenonderhoud WMO HHV vertraging kadernota FIR pensioenpremie Wijkbestek CROW Reclame-inkomsten totaal maatregelen dividend Twence uit afval meer door belasten aan Investeringen vrijval ARI 2009 onderuitputting kapitaallasten ontvangen IZA behoedzaamheidreserve totaal maatregelen Totaal saldo

bedragen * € 1.000 -2100 N -2000 N -1100 N -100 N -150 N 1000 V 238 V -300 N -70 N -80 N -195 N -4857 N

100 500 1600 300

V V V V pm V 500 V 3000 V -1857 N

Bijsturen in 2009 Het is duidelijk dat ook in het begrotingsjaar 2009 zal moeten worden bijgestuurd. Reeds in 2009 moet er voor € 4,8 miljoen worden bezuinigd. Wij stellen hierbij concreet de volgende maatregelen voor: 1. Dividend Twence € 1 ton Voor 2009 stellen wij voor de dividenden van Twence die nu worden toegerekend aan de afvalverwijdering en –verwerking ten gunste te brengen aan de algemene dekkingsmiddelen. 2. Meer kosten toerekenen aan investeringen € 5 ton In de begroting is rekening gehouden met het toerekenen van apparaatskosten aan investeringen voor een bedrag van ca. € 7.5 ton. Gelet op de toenemende investeringsinspanning van de gemeente en de realisatie van de afgelopen jaren en de informatie zoals deze is opgenomen in de paragraaf investeringen van deze perspectiefnota stellen wij voor dit bedrag met € 5 ton te verhogen. 3. Vrijval ARI jaarschijf 2009 € 1.6 miljoen In de begroting is in de jaarschijf 2009 een bedrag van € 1.6 miljoen opgenomen voor ARI. Gelet op het beleid om pas af te schrijven als investeringen afgesloten worden, betekent dit een vrijval van deze jaarschijf.


Pagina 40 van 48

2 juni 2009

4. Onderuitputting kapitaallasten €3 ton Er blijkt jaarlijks een onderuitputting in de begroting te zitten voor wat betreft de geplande investeringen en de daaruit voortvloeiende kapitaallasten. Bij het vorige punt ging het om de extra investeringen die gekoppeld zijn aan ARI, maar dit fenomeen van vertraging in de uitvoering doet zich ook bij andere investeringen voor. Mogelijk inverdieneffect hiervan is in de rapportage van de Taskforce ingeschat op € 5 ton. Omdat we ook voorstellen meer apparaatskosten toe te rekenen aan investeringen kiezen we ervoor om de inzet van de onderuitputting voor een bedrag van € 3 ton mee te nemen. Tevens stellen wij voor om voor de tweede BERAP dit potentiële voordeel nader te kwantificeren en te onderzoeken of deze ruimte inderdaad structureel (serieel incidenteel) ingezet kan worden. 5. Ontvangen IZA-gelden p.m. Van het IZA heeft de gemeente bericht gekregen over de uitbetaling van het resterend vermogen van IZA Nederland. Hengelo komt in aanmerking voor uitbetaling van een bedrag van € 1.1 miljoen. Met dit voordeel was in de begroting geen rekening gehouden en voorgesteld zal worden deze te betrekken bij de dekking van de kosten van de incidentele nabetaling van FIR en de kostenuitzetting als gevolg van FIR in de jaarschijf 2009. 6. Inzet behoedzaamheidreserve € 5 ton Onderdeel van de afspraken tussen VNG en RIJK in het kader van het financieel akkoord is dat voor de jaren 2009-2011 geen nacalculatie van de algemene uitkering plaatsvindt en dat de behoedzaamheidreserve wordt afgeschaft. Omdat de behoedzaamheidreserve slechts voor de helft was ingezet kan een voordeel worden ingeboekt van € 5 ton. Het resterende probleem van € 1,9 mln is nog fors. Wij stellen voor de voordelen die optreden in verband met de verkoop van de gemeentelijke aandelen van Essent hiervoor in te zetten en op deze wijze tijd te winnen voor de fundamentele bezuinigingsopgave voor de komende jaren.


Pagina 41 van 48

2 juni 2009

BIJLAGEN: 1. voortgang kadernota’s 2. vervolgnota “vet op botten”


Pagina 42 van 48

2 juni 2009

Bijlage 1: Voortgang kadernota


Pagina 43 van 48

2 juni 2009

Bijlage 2: Nota: Vervolg Vet op de Botten Op 16 december 2008 heeft de raad besloten dat voor diverse bestemmingsreserves op korte termijn een bestedingsplan moet worden opgesteld: Dit zijn: BR vervanging diverse systemen (1305, sector I&A) BR secundaire arbeidsvoorwaarden (1308, sector PFO) BR centraal opleidingsbudget (1310, sector PFO) BR gedifferentieerde beloning (1315, sector PFO) BR ouderenbeleid (1341, sector SE) BR gehandicaptenbeleid (1342, sector SE) BR WVG verstrekkingen (1343, sector PZ) BR WVG woonvoorziening (1344, sector PZ) BR vernieuwing velden (1382, sector SB) BR vernieuwing gebouwen/installaties (1383, sector SB) BR Kinderopvang (1388, sector SE) In de commissie bestuur heeft wethouder Ter Ellen toegezegd dat de uiteindelijke bestedingsplannen aan de raad worden voorgelegd. De 1e berap is hiervoor het geschikte medium. De voorgestelde bestemming luidt als volgt: BR vervanging diverse systemen (1305) Saldo 31-12-2008: € 366.773,75 De raad heeft op 12 december 2008 een besluit genomen over uitvoering van het Programma Digitaal Werken, dat met name gericht is op digitalisering van de werkplekken. Onderdeel van het dekkingsplan was het opheffen van de bestemmingsreserve en de storting van het saldo in de nieuw te vormen Voorziening Digitaal Werken. BR secundaire arbeidsvoorwaarden (1308) Saldo 31-12-2008: € 25.000,Bestemming Aansluitend bij de BO5 ‘Gemeente Hengelo als werkgever’ en het Arbojaarplan 2009-2010 wordt de bestemmingsreserve secundaire arbeidsvoorwaarden ingezet om activiteiten op het gebied van gezondheidsmanagement uit te voeren. Uit het Periodiek Arbeids Gezondheidskundig Onderzoek (PAGO) en ook uit de Risico Inventarisatie en Evaluatie (RIE) en Medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) blijkt dat er verbeteringen te bereiken zijn ten aan zien van de gezondheid van medewerkers. Uit de PAGO blijkt dat het eigen gedrag van medewerkers een aandeel kan leveren tot een betere gezondheid. Roken, alcoholgebruik, overgewicht en werkdruk zijn factoren met een gezondheidsrisico. De RIE toont aan dat de werkdruk een punt van zorg is. De bestemmingsreserve zal besteed worden aan het aanbieden van preventieve gezondheidstrainingen (stoppen met roken, balans werk/privé, agressietrainingen) waarvoor medewerkers zich individueel kunnen aanmelden. BR Centraal Opleidingsbudget (1310)

Saldo 31-12-2008 € 182.450,20

Bestemming Aansluitend bij de BO5 ‘Gemeente Hengelo als werkgever’ en het besluit van het college een Hengelo Academie op te richten wordt de bestemmingsreserve Centraal Opleidingsbudget ingezet om inhoud te geven aan de Hengelo Academie. Met behulp van de Hengelo Academie wordt gestructureerd gewerkt aan verbetering van kennis en kunde van medewerkers en aan de creatieve en culturele kracht van de organisatie vooral met inzet van eigen docenten. De bedoeling is hiermee niet alleen een bijdrage te leveren aan de vakbekwaamheid van de medewerkers maar ook aan de cultuurwaarden die belangrijk zijn (samenwerken, lerend vermogen). De bestemmingsreserve zal ingezet worden om een scholingsprogramma op te zetten en medewerkers actief te benaderen daaraan deel te nemen.


Pagina 44 van 48

2 juni 2009

BR gedifferentieerde beloning (1315)

Saldo 31-12-2008 € 284.690,-

Bestemming Aansluitend bij de BO5 ‘Gemeente Hengelo als werkgever’ en de uitkomst van het Medewerkertevredenheidsonderzoek (MTO). Uit het MTO blijkt dat medewerkers vrij negatief oordelen over hun beloning (primaire arbeidsvoorwaarden). Vooral de mate waarin de individuele prestatie meetelt bij de functie en de financiële doorgroeimogelijkheden binnen de organisatie worden laag beoordeeld. Een vervolgactie op het MTO die nodig is, is een aanzet voor een vernieuwd beloningsbeleid. Ook aandacht voor loopbaanbeleid en ontwikkelingsmogelijkheden is nodig. In voorgaande jaren waren de middelen voor gedifferentieerde beloning wel beschikbaar maar ontbrak het aan beleidskaders om dat budget te kunnen inzetten. Aansluitend aan de keuze voor en implementatie van het nieuwe systeem voor functiewaardering FIR is er een basis gelegd om over te gaan naar de volgende stap: het beloningsbeleid. Het voorstel is de bestemmingsreserve derhalve te handhaven en zomogelijk mede in te zetten voor afwikkeling van de verplichtingen, voortvloeiende uit de FIR BR ouderenbeleid (1341) BR gehandicaptenbeleid (1342)

Saldo per 31.12.08: € 315.000,-, tevens plafond. Saldo per 31.12.08: € 185.174,68

Onttrekking in 2009 en 2010: ieder jaar € 26.591,- voor een ouderenadviseur: Netto beschikbaar:

€ 446.992,68

Op 11 juni 2008 is in het Platform Wonen, Zorg en Welzijn uitgesproken dat de gemeente Hengelo, de woningcorporaties, zorgen welzijnaanbieders en het zorgkantoor, gaan samenwerken op het terrein van wonen, zorg en welzijn. Dit heeft geleid tot ondertekening van het convenant Wonen, Welzijn en Zorg door alle betrokken partners op 23 juni 2008. De ontwikkelingen dienen verder – in nauw overleg met relevante partners - vorm te krijgen via de integrale wijkontwikkelingsvisies, wijkplannen en uitvoeringsprogramma’s. De voorgestelde projecten leveren hier een bijdrage aan. 1. Berflo Es Deze notitie beschrijft kort de ontwikkeling van het woonservicegebied in Berflo Es en geeft een opsomming van projecten die de komende jaren kunnen worden uitgevoerd. Per project wordt aangegeven welke financiële middelen uit de bestemmingsreserves kunnen worden gereserveerd. De projecten in Berflo betreffen Pilot projecten die verder uitgerold worden over heel Hengelo. De totale kosten bedragen € 185.000,-, waarvan € 50.000,- van de partners wordt verwacht 2. Notitie Welzijn, Wonen en Zorg De huidige nota “ouderenbeleid, ruimte voor ouderen” en “gehandicaptenbeleid, een open deur?” moeten met ingang van 2009 een nieuwe invulling gaan krijgen. Kijkend naar de daarin geformuleerde beleidsdoelstellingen komen we tot de conclusie dat dit volledig past binnen het beleidsterrein Welzijn, Wonen en Zorg. In juni 2008 is een convenant “Thuis in de buurt” ondertekend. In 2009 wordt een intergrale notitie ontwikkeld op het gebied van Welzijn, Wonen en Zorg, voortbordurende op dit convenant. Voorstel is € 68.000,- te reserveren voor deze ontwikkelingen.


Pagina 45 van 48

2 juni 2009

3. Toegankelijkheid De gemeente is halverwege de uitvoeringsduur van het project implementatie integrale toegankelijkheid. Uit de tussenevaluatie blijkt dat de huidige inzet niet toereikend is voor implementatie van het vastgestelde beleid integrale toegankelijkheid. Doel van dit voorstel is om extra inzet van menskracht te realiseren en daarmee te zorgen dat de implementatie van het beleid integrale toegankelijkheid niet blijft steken maar bereikt wordt. Het tweede doel van dit voorstel is om een fysieke verbeterslag te maken bij de wijkwelzijnsvoorzieningen conform het implementatieplan. Voorstel is € 170.000,- te dekken uit de bestemmingsreserves. Dit betreft de inzet van een tijdelijke medewerker toegankelijkheid en fysieke aanpassingen in eigen gemeentelijke voorzieningen. 4. Gezondheidsbeleid De eerste nota LGB Een gezonde stad! 2005-2008 loopt ten einde en daarom wordt er nieuw gezondheidsbeleid ontwikkeld. In deze nota wordt het landelijk gezondheidsbeleid vertaald naar lokaal gezondheidsbeleid. Een van de speerpunten is depressie en eenzaamheid. De gemeente Hengelo wil extra inzetten hierop en heeft de SWOH gevraagd een aanbod te ontwikkelen. Voorstel is de kosten a € 40.900,- te dekken uit de bestemmingsreserves. 5. Doorontwikkeling zorgconcept gezondheidspark In de Uitgangspuntennotitie gezondheidspark is een zorgvisie beschreven. Deze zorgvisie op hoofdlijnen ligt ten grondslag aan het gezondheidspark en moet worden uitgewerkt tot een integraal zorgconcept met daarin een visie op inhoud en samenwerking. ‘Kern van dit zorgconcept is de samenstelling en samenwerking van bestaande en nieuwe zorgaanbieders in het Gezondheidspark, die samen uiteenlopende ketens van integrale zorg van hoge kwaliteit, inclusief voor- en nazorg kunnen aanbieden aan de consument, die zorg nodig heeft of ongewenste zorg wil vermijden. Het voorstel is om de totstandkoming van het zorgconcept in twee fasen uit te werken. In de eerste fase wordt een verkenning uitgevoerd naar de haalbaarheid en reikwijdte van het zorgconcept. De tweede fase staat in het teken van de daadwerkelijke uitwerking van het zorgconcept. Fase 1 is reeds opgestart. Voor fase 2 is het voorstel deze kosten te dekken uit de bestemmingsreserves. Kosten: € 25.000,Na uitvoering van bovenstaande plannen resteert een saldo van ruim € 8.000,-. Eventuele overblijvende saldi na uitvoering van bovenstaande plannen kunnen ten goede komen aan het rekeningresultaat, waarna de bestemmingsreserves kunnen worden opgeheven. BR WMO verstrekkingen (1343, sector PZ) BR WMO woonvoorziening (1344, sector PZ)

Saldo 31-12-2008 Saldo 31-12-2008

€ 1.000.000,€ 500.000,-

Verwacht wordt dat het beroep op de WMO steeds groter wordt terwijl daar geen extra rijksmiddelen tegenover staan. Bovendien zorgt een aantal aanbesteding naar verwachting voor structureel hogere lasten. In het meerjarigperspectief is voorgesteld op deze reserves een beroep te doen. BR’s derhalve hiervoor handhaven. BR Wmo maatschappelijke dienstverlening (1347, sector PZ) Saldo 31-12-2008 € 1.279.504,30 In 2008 is de bestemmingsreserve Wmo ontstaan. Dit ten gevolge van de overheveling van de “oude” AWBZ-subsidies vanuit het zorgkantoor naar de gemeente. Op 31 december 2008 is hiervan nog € 89.354,-- beschikbaar. Dit bedrag maakt deel uit van de BR WMO maatschappelijke dienstverlening. Uitwerking prestatievelden Maatschappelijke opvang, verslavingszorg, OGGZ en huiselijk geweld: € 64.354,-Voorgesteld wordt deze te bestemmen voor de prestatievelden 7,8 en 9 van de Wmo (Maatschappelijke opvang, verslavingszorg, OGGZ en huiselijk geweld). Binnen deze prestatievelden vinden vele ontwikkelingen plaats. Op landelijk gebied valt te denken aan de veranderingen met betrekking tot Ondersteunende begeleiding en de aanpassingen van de verdeelsleutel, maar ook de invoering van het Huisverbod. Op dit moment is nog niet helder welke gevolgen het gewijzigde rijksbeleid concreet heeft. Wel is duidelijk dat er financiele consequenties


Pagina 46 van 48

2 juni 2009

zullen zijn, exacte bedragen zijn echter nog niet te benoemen. Ook zijn er lokaal ontwikkelingen gaande zoals de nadere uitwerking van het vangnet zorg en procesmanagement. Tenslotte is er nog onduidelijkheid over de voortzetting van de provinciale GSB-middelen die ook (structureel) worden ingezet voor onder andere AC De Toren en Twentse Opvangvoorziening voor Jeugdigen. Daarom wordt voorgesteld om de bestemmingsreserve Wmo van € 64.354,-- in te zetten voor de ontwikkelingen rondom de prestatievelden 7,8 en 9. Kamers met kansen: €25.000,-In Hengelo wordt al jaren gesproken over speciale woonvormen voor jongeren, zoals Foyer-deJeunesse, Kamers met Kansen en/of Short-Stay appartementen. Er is behoefte aan daadkrachtige en concrete plannen om woonvormen voor kwetsbare jongeren te realiseren op het grensvlak van zelfstandig wonen en wonen onder de vleugels van een hulpverlenende instelling. De werkgroep Jongerenhuisvesting Hengelo is overtuigd van de noodzaak om adequate jongerenhuisvesting in Hengelo te realiseren. Uit de inventarisatie is naar voren gekomen dat de knelpunten zich kunnen manifesteren zowel in de jongere zelf (vraagzijde) als aan de aanbodzijde van het wonen, zorg, welzijn én leren. Kwetsbare jongeren hebben in toenemende mate moeite om aan adequate woonruimte te komen in combinatie met de benodigde ondersteuning op het gebied van werken, leren, opvoeden en uiteraard zelfstandig wonen. De gemeente Hengelo en St.Joseph willen samen met hulpverlenende instellingen meer jongeren in de leeftijd tussen 15 jaar en 25 jaar helpen op weg naar zelfstandigheid en zelfredzaamheid door wonen-werken-leren-opgroeien bij elkaar te brengen in een bijzondere woonvorm. Een eerste project wordt gezien als opstap om meerdere objecten in Hengelo te realiseren. Een project Kamers met Kansen (KMK) bestaat naar verwachting uit maximaal 30 a 40 wooneenheden in de waarin jongeren afhankelijk van de ondersteuningsbehoefte een half jaar tot 2 jaar wonen en daarna stromen ze door naar een zelfstandige woning. De totale kosten voor het opstarten van dit project bedragen € 50.000,-. Het project sluit aan bij de doelstelling van de WMO(prestatievelden 7,8 en 9) De provincie heeft een bedrag van € 25.000,- beschikbaar gesteld voor dit project. Voorstel is de resterende € 25.000,- te reserveren uit het budget bestemmingsreserve WMO BR vernieuwing velden (1382, sector SB) Inmiddels is de BR omgezet naar een voorziening vernieuwing velden Saldo 31-12-2008 € 79.167,57 In oktober 2008 is een nulmeting opgesteld voor het onderhoud van sportvelden. Een aantal velden (veld 2 De Noork, hoofdveld ‘t Wilbert, hoofdveld De Waarbeek, bijveld Barbaros) is vrijwel direct aan groot onderhoud toe, bij enkele andere velden moet de toplaag worden vervangen. Verwacht wordt dat reeds in 2010 het saldo van de BR de 0 zal naderen. Advies: Instemmen met bestedingsplan, en bestemmingsreserve omzetten naar voorziening vernieuwing velden

BR vernieuwing gebouwen/installaties (1383, sector SB) Saldo 31-12-2008 € 886.710,21 Het gereserveerde bedrag gaat op aan groot onderhoud, dat betrekking heeft op Sporthal Hasseler Es Groot onderhoud gevel, dak, vloeren, sanitair en binnenwanden. Alle posten betrekking hebbende op bovenstaande zijn allemaal samengevoegd naar een uitvoeringsjaar en zorgen voor een gerenoveerde frisse sporthal in 2009. gelijkwaardig met die van de sporthal Veldwijk. Sporthal Weusthag Groot onderhoud sanitair en verwarming. Dit zal dan tevens de diverse huurders/verhuurders perikelen in de kiem moeten smoren. Stadion FBK Groot onderhoud kassagebouw en persoonstoegang. Diverse onderdelen zijn niet meer van deze tijd en zullen aangepast danwel vervangen moeten worden om een goede dienstverlening en calamiteitontvluchting te garanderen tijdens grote evenementen. Zwembad


Pagina 47 van 48

2 juni 2009

Groot onderhoud horeca ruimte. Veel zaken zijn aangepakt bij het Twentebad. De horeca heeft hierbij de laagste prioriteit gekregen maar zal nu onderhoud nodig hebben. Extra onderhoud zal er mede toe moeten bijdragen dat er meer gebruik gemaakt gaat worden van deze horeca ruimte. BR Kinderopvang (1388)

Saldo 31-12-2008 € 291.798,94

Bestemmingsvoorstellen: Experimenten harmonisatie peuterspeelzaalwerk – kinderopvang. Het experiment zal uitgevoerd worden in meerdere wijken tussen verschillende kinderopvanginstellingen en peuterspeelzalen (oa Berflo Es, Hengelose Es, Groot Driene, Noord, Hasserler Es, Wilderinkshoek en Beckum). Kosten voor experiment bekostigen uit de bestemmingsreserve. Raming kosten: € 160.000,Deskundigheidsbevordering kinderopvanginstellingen. Alle kinderdagverblijven gaan de training Puk en Ko volgen samen met de peuterspeelzalen van Spring. Deze training betreft een VVE programma, zodat er straks bij alle instellingen voor 0-4 jarigen een basis VVE aanbod is gerealiseerd. De trainingen worden verzorgd door Expertis onderwijsadviseurs. Uit de bestemmingsreserve het bedrag voor de boeken en de materialen voor de eerste inrichting bekostigen. Raming kosten: € 100.000,Harmonisatie inspecties GGD kinderopvang – peuterspeelzaalwerk. Vooruitlopend op de harmonisatie van de wetgeving een pilot starten in Hengelo. Pilot betreft een inspectie uitgevoerd door de GGD in lijn met de wet op de kinderopvang. De pilot bekostigen uit de bestemmingsreserve. Raming kosten: € 30.000,-


Pagina 48 van 48

2 juni 2009

Perspectiefnota 2009 Perspectiefnota 2009 Pagina 1 van 48 2 juni 2009

Recommend Documents