Pers en politiek Symposium ter gelegenheid van het afscheid van Jelle de Gruyter Wageningen, 22 september 2006 Jos van der Lans
Momenten van inzicht
Glasnost bij de BVD in Wageningen
Maandagochtend 4 februari 1991
‘Waarom hebben wij dat bericht op pagina 3 van het NRC niet?’ Bureaucratische informatieverwerking Twee wetten: 1. Zorg dat je niks mist (dus hou de concurrent in de gaten, blijf in zijn buurt, volg hem nauwlettend (tot in het cafë)) 2. Zorg dat je er als eerste bij bent (primeurs)
medialogica conformisme + uitblinken = modieus + overdrijven
Aanvullingen en correcties Of slordigheden of overdrijvingen Voorbeelden:
Iedereen maakt er deel van uit Een derde van de bewoners van verpleeghuizen is ondervoed z z z
Voorlichters denken in krantenkoppen Politici praten in krantenkoppen Aansterken en indikken: de werkelijkheid wordt permanent verheftigd.
Bewerking van een persbericht –
Factoren die de medialogica intensiveren / versterken -
Grotere concurrentie / commercialisering Onttakeling van de zuilen / binding weg Andere mediaconsumptie / beeldcultuur Opstand der burgers (2002) / DE STEM VAN HET VOLK
Groter conformisme / amusementinflatie
Aanzuigende werking -> Economische overleving -> stoerdere media -> op de persoon spelen -> personen belangrijker worden -> personendemocratie PARADOX: naarmate de media economisch onzekerder worden, worden ze politiek belangrijker Processen versterken zichzelf / voorlichters / spindocters / infrastructuur Laat zich niet ter discussie stellen
22 januari 2003 Verkiezingsdebat RTL 4 Nabeschouwingen De voetbalmetaforen, de herhalingen, de taal
Anekdote van Bert Vuijsje 25.000 exemplaar z Eind jaren tachtig z Bram Peper & Neli Smit Kroes z Twee rotterdamse journalisten hadden het gehoord z Welke plek, welke aanleiding z Niks gevonden, dus ging een andere krant er mee heen. z
Fictie en werkelijkheid -
Onafhankelijkheid Objectief De nuchtere feiten
-
-
Stelling: de journalistieke beroepsgroep is de beroepsgroep die het minst verantwoording aflegt
Met de wind meewaaien Aanspreken is belangrijker dan uitleggen De pijnlijke feiten
samenvattend Slecht nieuws is het enige nieuws z Politiek is verantwoordelijk z Politiek faalt z
De KLOOF tussen burgers en politiek is in de eerste plaats een mediaconstructie Journalisten leven van de kloof, hebben er dus belang bij
GroenLinks z z z z
Ideetjes – oppositie (initiatiefwetsvoorstellen) Scoringsdrift Wekelijkse barometer als aandrijfmoter Partij-ontwikkeling verwaarloosd
Gevolg: je proberen te verkopen op de kiezersmarkt / MOTIVACTION Welk beeld past bij ons / imagomakers
Vrijzinnigheid Combinatie van politieke marketing en ideologie
z
Vraaggericht denken in de politiek Zoeken naar aansprekendheid Aan alle media-vereisten is voldaan, en dan wordt aan de partij gedacht.
verslaving Hoewel je wel zou willen kan je niet zonder, Sterker, het hele politieke leven richt zich op de media, en andersom En zoals de journalisten van de Volkskrant elke dag naar elkaar kijken hebben zich de politici bij hen gevoegd, ze leven van elkaar (kluitjesvoetbal) POLITIEKE MEDIAGEMEENSCHAP
Cultuurpessimistisch? Nee, a. b.
c.
Niet terugdraaien / vroeger was het beter Ontsnappen / alternieven / nieuwe bewegingen / nieuwe openbaarheid Weten hoe het werkt, wil je er effectief mee om kunnen gaan
Wat te doen? 1.
2.
3.
4.
Maak je eigen openbaarheid (niet in formats van anderen, politiseer de nieuwe media, wees origineel, kritisch, weblogs, filmpjes, urban screens). Weet wat je roots zijn, zodat je niet kan worden opgetild door modegrillen en trendy winden. Weet wat je onderling bindt. Ga ervanuit dat standvastigheid wordt beloond, zeker als het fundamentele problemen betreft. Milieu is zo’n probleem en behoort tot de kern van de GL-identiteit. Verliezen is geen ramp
5. 6.
7.
Eigenzinnigheid als imago is belangrijker dan vrijzinnigheid als motto Verwaarloos je troepen niet. Een leuke partij is belangrijker dan succes in de opiniepeiling. Investeer in de lange termijn. Wees origineel. Denk in beelden en plaatjes. De media willen wat laten zien.
www.josvdlans.nl
