Palliatieve Zorg. Paul Smit, Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve Zorg ParkinsonNet congres

Palliatieve Zorg

Paul Smit, Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve Zorg

©2012 ParkinsonNet congres

Palliatieve Zorg  Palliatieve zorgverlening is aan de orde zodra behandelingen die op genezing gericht zijn niet of niet meer genoeg helpen de ziekte te bestrijden. Afhankelijk van de situatie, kan dagen, weken, maanden of jaren palliatieve zorgverlening vereist zijn.



WHO definitie Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard.


Bij palliatieve zorg;  is niet de genezing van de patiënt het doel, maar een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven, waardoor het ziekteverloop mogelijk positief beïnvloed kan worden;

 is de dood een normaal, natuurlijk proces, dat niet vertraagd of versneld wordt;

 is er aandacht voor lichamelijke én psychische klachten;

 worden de psychologische en spirituele aspecten in de zorg geïntegreerd benaderd;


Bij palliatieve zorg:  is er emotionele ondersteuning voor de patiënt en zijn naasten om zo actief mogelijk te leven;

 is er emotionele ondersteuning voor de naasten om te leren omgaan met de ziekte van de patiënt en met eigen rouwgevoelens;

 wordt, indien nodig, vanuit een team zorgverleners gewerkt, zodat aan alle noden van patiënten en naasten tegemoet kan worden gekomen, indien nodig ook na het overlijden van de patiënt (ondersteuning bij verliesverwerking)


Kortom:  Het doel van palliatieve zorg is het bereiken van de beste kwaliteit van leven (en sterven) voor de patiënt en diens naasten.


Wat is het verschil?  Het gaat niet meer alleen om de ziekte en het ziekteproces.

 Het levenseinde komt in zicht



Dame Cicely Saunders  Totale pijn:  Lichamelijke pijn: ziekte  Emotionele pijn: gevoelens van afhankelijkheid, eenzaamheid, angst.  Sociale pijn: angst en zorgen over gezinsleden, geld, huishouden etc.  Spirituele pijn: verlangen naar geborgenheid en zingeving


Pijnmodel van Loeser Pijngedrag

Pijnbeleving Pijngewaarwording

Nociceptie


Lichamelijke beperking

Hoop

Sociale aspecten Spirituele aspecten

Psychische aspecten; persoonlijkheid, depressie

Lijden/gedrag Emotie Waardering

Symptoom

Liefde Sexualiteit Ervaringen in Het verleden

Woede Angst

Communicatie Medische aspecten; Ziekte, behandeling


Autonomie/Zorg


Hoop




Symptoom

Liefde Sexualiteit Ervaringen in het verleden

Woede Angst



Autonomie/Zorg

Wie?  Neuroloog/parkinsonverpleegkundige?

 Huisarts?  Thuiszorg?  Casemanager!


Te verwachten problemen  Pijn

 Slikproblemen  Logopedist  Medicatie?  Sonde/PEG?

 Benauwdheid  Aspiratie


Te verwachten problemen  Slijm of speeksel (reutelen)

 Droge mond  Obstipatie, vooral ook als opiaten gebruikt worden


Te verwachten problemen  Mictieproblemen

 Slaapproblemen (REM-slaapstoornis)  Clonazepam  Intermitterende sedatie

 Delier


Hr. A. 76 jaar  Eindstadium Ziekte van Parkinson

 Fluctuaties: hyperkinesieen, “off”  Pijn hele lichaam  Slikstoornis : bang te stikken  Voelt zich zeer belast, cognitief “redelijk”  Wenst geen levensrekkende behandelingen, ook geen duo-dopa.


Neuroloog: “Dan kan ik niets meer voor u doen”


 Angst: “straks ben ik helemaal stijf, off, kan ik niet praten”.

 Huisarts heeft hem gerustgesteld: “ik zorg dat u niet zult lijden”

 Geloofsconflict bij meneer: waarom?


 Gehuwd, geen kinderen: onvrijwillig kinderloos

 Laatste jaren sociaal teruggetrokken

 Relatie is niet goed: mevrouw houdt afstand  Jaren van voortdurende sexuele drive  Potentieprobleem  Thuiszorg 2x per dag voor ADL, zijn vrouw helpt bij de toiletgang


Medicatie  Sinemet 5 dd 187,5 mg.

 Comtan 5 dd 200 mg.  Sinemet CR 1 dd 250 mg.  Madopar disp. ZN 125 mg.  Citalopram 1 dd 20 mg.  Fentanyl pleister 25 mcg/uur


Aspiratiepneumonie  Besloten niet te behandelen.

 Benauwd  Nog steeds pijn hele lichaam  Reutelt  Kan medicatie niet meer veilig innemen.  Meneer is afwisselend suf en onrustig, maar ook “goede” momenten



Hoop




Symptoom

Liefde Sexualiteit Ervaringen in Het verleden

Woede Angst



Autonomie/Zorg

Vragen:  Wat kan ik geven tegen de benauwdheid?

 Wat kan ik tegen de pijn geven?  Wat kan ik verwachten als meneer de medicatie niet meer inneemt?

 Wat kan ik geven tegen het delier?


Benauwdheid  Houding: half rechtop

 Ademhalingstechniek  Frisse lucht (ventilator, raam open)  Verneveling om taai slijm losser te maken  Glycopyrrhonium drank 0,2 mg./ml: 0,12-0,3 mg./kg over 3 giften

 Vervangen Fentanyl door morfine



Pijn  Verminderde inhibitie

 Centrale pijn  Morfine  Methadon in lage dosering toevoegen?  SNRI: venlafaxine?


Staken van medicatie  Alle verschijnselen van onbehandelde Parkinson

 Maligne Antipsychotica Syndroom  Hyperthermie, spierrigiditeit, delirium  Autonome disregulatie en metabole ontregeling  Tachycardie, labiele RR, sterk zweten, bleek, seborrhoe  Bewustzijnsverandering (mutisme, stupor, coma)  Acute nierinsufficientie  Verhoogd creatinekinase (CK), leucocytose


Mogelijkheden  Baclofen infusievloeistof 2 mg./ml kan oraal gegeven worden.

 Lorazepam buccaal ampul 4 mg./ml  Midazolam (Continu SubCutaan Infuus)

 Diazepam supp. of i.m.  Paracetamol om hyperthermie te drukken.  Theoretisch: Apomorfine of Rotigotine pleister


Delier bij Parkinson  Clozapine (Leponex) is eerste keus: 1 dd 12,5-max. 50 mg., voorzichtig op te hogen  Risico op levensbedreigende agranulocytose (klein 1-3%)  Cardiomyopathie, anticholinerge bijwerkingen, convulsies  Alleen in tabletvorm beschikbaar

 Rivastigmine (Exelon) pleister 4,6 en 9,5 mg./dag  Haloperidol s.c. Als je niet anders kan bij gebrek aan alternatief, evt. in combinatie met een bezodiazepine


Sedatie of euthanasie?  Euthanasie:  gericht op het beëindigen van het leven

 Palliatieve sedatie:  normaal medisch handelen om een anders niet behandelbaar symptoom te bestrijden  Niet levensverkortend


Wat hebt u te bieden? Een heleboel!


Palliatieve Zorg. Paul Smit, Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts Palliatieve Zorg ParkinsonNet congres

Recommend Documents