COMMISSIE WELSTAND EN MONUMENTEN 2003-03 Verslag van de tweehonderdtweeënvijftigste openbare vergadering, gehouden op dinsdag 11 februari 2003, in de Regentenzaal, Zwaansteeg te Utrecht Aanwezig: P. Vermeulen (voorzitter), J. Koning (secretaris), Th Hilhorst (adj. secretaris), en de leden: K. Ottenheym, V. Yanovshtchinsky, R. van Wylick, G. Andela, de ambtelijke ondersteuning: W. Smits (afdeling Stedenbouw), B. van Santen (afdeling Monumenten), en G. Benus (notulist) Afwezig: M. van Goor (lid), D. Lambert (lid)
OVERZICHT VERSLAG A
Ingekomen stukken en mededelingen
B
Notulen Commissie Welstand en Monumenten d.d. 28 januari 2003
C C1
Algemeen Biltstraat 156
D D D D D D D D D D D D D
Bouwplannen Yalelaan (Uithof) Biltstraat/Bekkerstraat Universiteitsweg (Uithof) Wilhelminapark 65 Maliebaan 76-78 Maliesingel 9 Kromme Nieuwegracht 39 Lange Elisabethstraat 4 Bemuurde Weerd WZ 15bis Laan van Puntenburg Techniekweg 22 Park de Koppel
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Nagekomen plannen D 13 Bemuurde Weerd OZ 11 D 14 Lindestraat 12 E
Overige bouwplannen Plannen met positief preadvies, zie lijst d.d. 23-01 2003
F F 1
Reclames Amsterdamsestraatweg 118
H
Rondvraag
Pagina 1 van 7
Vergadering commissie Welstand en Monumenten voor de gemeente Utrecht d.d. 11 februari 2003 A
Ingekomen stukken en mededelingen De secretaris deelt mee dat er een proefstuk 1:1 gereed is van de gevel van het ontwerp van de Architectenassociatie - architect De Brauwere - in de Uithof. Ter vergadering wordt een afspraak gemaakt voor een bezichtiging op 17 februari 2003. In de vergadering van de commissie op 25 februari aanstaande wordt hierop teruggekomen.
B
Notulen Commissie Welstand en Monumenten d.d. 28 januari 2003 De notulen zijn goedgekeurd mits aan de conclusie op blz. 3 punt D2 toegevoegd wordt ´op voorwaarde van aanpassing van de doorvalbeveiliging´.
C Algemeen C 1 Biltstraat 156 Voorstel plaatsing op de gemeentelijke monumentenlijst Afdeling Monumenten Mevrouw Van Santen geeft een toelichting. De oorsprong van het gebouw stamt waarschijnlijk uit een vroegere bouwperiode dan tot nu toe aangenomen werd. In 1815 is dit perceel aan de Biltstraat reeds bebouwd. De architectuur van het huidige gebouw dateert uit de tweede helft van de 19e eeuw. Het interieur bevat bijzondere Empire-onderdelen, zoals schouwen, plafondelementen en deuromlijstingen. Op de begane grond zijn ook een aantal Jugendstilplafonds aanwezig. Gezien de geschiedenis van de stad, de rijkdom van de architectuur en de historische waarde van deze locatie, vindt de afdeling het terecht wanneer dit pand zou worden toegevoegd aan de gemeentelijke monumentenlijst. Conclusie De commissie merkt op dat dit pand één van de weinige gave panden is uit het begin van de 19-de eeuw. Zij adviseert positief over het voorstel van de afdeling Monumenten dit pand op de lijst te plaatsen. D D1
Bouwplannen Yalelaan (Uithof) Principeplan voor diverse wijzigingen aan het gebouw van Diergeneeskunde Aanvr. : Universiteit Utrecht Ontw.: Diederen Dirrix van Wylick architecten De heer Van Wylick treedt voor de behandeling van dit agendapunt terug als lid van de welstandscommissie. De architect De opzet en de opdracht Architect Van Wylick licht toe dat het gebouw van met name de klinische afdeling van de faculteit Diergeneeskunde gerenoveerd zal worden, alsook nieuwbouw. Verwacht wordt dat het bouwproces zo´n 4,5 à 6 jaar in beslag zal nemen in 16 bouwfases. Elke bouwfase zal een eigen plan krijgen dat aan de welstandscommissie zal worden voorgelegd. Het is daarom nu de bedoeling de commissie vroegtijdig te informeren hoe de totaalopzet van het plan eruit komt te zien. De opdracht is het gebouw aan de huidige tijd aan te passen, bouwfysisch en logistiek te verbeteren en de gebruikswaarde te verhogen. De bestaande situatie De heer Van Wylick gaat in op de stedenbouwkundige situering van het gebouwencomplex van Diergeneeskunde. Dat complex heeft een oppervlak van ruim 80.000 m². Voorts gaat hij in op de ontsluiting van het complex en op de plattegrond ervan, gezien ook de verschillende functies die de faculteit heeft. Het complex heeft in de loop van de tijd er veel bijgebouwen bij gekregen. De gangen in het bestaande lijken enorm op elkaar; zij hebben een gelijkwaardige orthogonale structuur, waardoor oriëntatie in het gebouw moeilijk is. De voorgestelde ingrepen De architect handhaaft een hoofdopzet van de bestaande architectuur: elk gebouw moet zijn eigen gezicht laten zien aan de straat. Hij onderscheidt afzonderlijke ingangen in het gebouw voor de diverse dieren. Vanuit een aantal hoofdgangen maakt hij onderscheid tussen gangen voor enerzijds de patiënten en cliënten, en anderzijds gangen voor docenten en studenten. De hoofdwegen (de primaire-) lopen van zuid naar noord, en de secundaire van west naar oost. De heer
Pagina 2 van 7
Vergadering commissie Welstand en Monumenten voor de gemeente Utrecht d.d. 11 februari 2003 Van Wylick toont de looproutes van gebouw naar gebouw, en hij licht de organisatie toe waarmee hij de verschillende functies met elkaar wil verbinden. Hij stelt zich een circuit voor buitenom, ten behoeve van expedities en transporten. Ook stelt hij voor de afzonderlijke gebouwen in het complex te verkleinen. Daartoe zal een stuk van het nu bestaande complex worden afgestoten. Dat af te stoten deel zal voor andere doeleinden worden gebruikt. De gevels worden bekleed met een op polyurethaanschuim gelijmde steenstrip/tegel langs de Yalelaan. De overige achterliggende gebouwen worden bekleed met een aluminiumprofielplaat. Hij is voorstander van gedeeltelijke handhaving van het boeiboord. De nieuwe horizontaal gestrekte kozijnen worden van hout of aluminium. De achterliggende kolommen van de draagconstructie bepalen het ritme. Conclusie De commissie oordeelt positief over het zoeken van de architect naar duidelijkheid door met een structuurplan greep te krijgen op de stedenbouwkundige situatie. De commissie heeft twijfels over de voorgestelde materialisering. Zij vraagt de architect na te gaan hoe op een meer strategische manier nieuwe materialen zijn te benutten die de helderheid van het structuurplan zullen ondersteunen. De commissie twijfelt er in hoge mate aan of dat gedaan moet worden met steenstrips op polyurethaan om de uitstraling van gemetselde gevels te benaderen. Zij is van oordeel dat veel andere interessante materialen dit doel kunnen dienen. De commissie wil over dit ontwerp graag een vervolggesprek waardoor het in de toekomst eenvoudiger zal zijn het plan in zijn afzonderlijke fases te beoordelen. D2
Biltstraat/Bekkerstraat BV2026187 Principeplan nieuwbouwontwikkeling woningen met ondergrondse parkeervoorziening op het Nefkensterrein Aanvr. : Slokker Vastgoed Groep Ontw.: Mulleners + Mulleners architecten (zie notulen van 21/05 2002) De architect De heer Mulleners gaat in op de opmerkingen genoemd in de commissie van 21/05 2002. Globaal bestaat zijn ontwerp uit twee stedelijke pleinen die omarmd worden door een sculpturale massa van woningen. Daarmee creëert hij ´in zichzelf gekeerde´ pleinen. Hij gaat achtereenvolgens in op de oriëntatie van de woningen in de stedelijke context, de verschillende sferen van de beide pleinen, het inrichtingsplan voor het verhoogde plein, de rol van de bestrating in de gewenste sfeer. Voorts gaat de architect in op de ontsluiting van het complex. In principe zijn de pleinen alleen toegankelijk voor nooddiensten. Hij toont voorbeelden om aan te tonen waarom hij op de door hem gekozen wijze omgaat met de sculpturale lijn van de bouwvolumes. Conclusie Commissie oordeelt in zeer positieve zin over de sculpturale lijn van de bebouwing. Daarmee ontstaat duidelijkheid en overzichtelijkheid in het plan. Ook is de inrichting van de openbare ruimte duidelijker gekant tegen auto´s. De commissie vraagt de architect de toegang van de parkeergarage met zorg te bekijken; het voorstel om hier een archetypisch huisje te plaatsen, wordt niet gedeeld. Deze zou meer verbijzonderd moeten worden als entree van de parkeergarage. Een uitwerking wordt tegemoet gezien. Voor het overige heeft de commissie alle waardering voor dit plan.
D3
Universiteitsweg (Uithof) Principeplan nieuwbouw Utrechts Medisch Centrum Aanvr. : Universiteit Utrecht Ontw. : Erick van Egeraat associated architects De architect De architect schetst de locatie en het bouwvolume zoals dat op die locatie wordt geprojecteerd. Daarbij geeft hij aan hoe dat volume in verhouding staat tot de rooilijnen en hoogte van het medisch cluster. De afstand tussen het gebouw en het ziekenhuis wordt bepaald door de (binnen)straat langs het complex. Vanwege de diepte van het gebouw zijn ingrepen nodig die licht in het gebouw zullen doorlaten. Op diverse plekken in het volume worden daarom patio´s gemaakt – de patio´s geven het gebouw zijn karakteristieke architectonische betekenis.
Pagina 3 van 7
Vergadering commissie Welstand en Monumenten voor de gemeente Utrecht d.d. 11 februari 2003 De architect heeft na onderzoek geconcludeerd dat met dit gebouw de mogelijke toekomstige ontwikkeling in dit gebied niet belemmerd wordt. Dit gebouw kan juist de aanleiding zijn voor verdere ontwikkeling van de (gebouwde) omgeving in de nabijheid van dit pand. Het basisvolume zal uit 5 verdiepingen bestaan. Het onderwijsgebouw zal een verbinding op de eerste verdieping krijgen met het bestaande ziekenhuis. De architect maakt onderscheid in de behandeling tussen de gevels aan de openbare weg en de gevels georiënteerd op de clusterbebouwing. De gevels zijn nog in ontwikkeling. De architect toont een schematisch overzicht van de vertaling van de opbouw van het gewenste beeld naar de indeling en materialisering van de gevels, in stijl en materiaal. Hij geeft een impressie van het gebouw gezien vanuit verschillende perspectieven. Conclusie De commissie is enthousiast over de ambitie en de weg die de architect is ingeslagen. Zij maakt zich wel enige zorgen over de realisatie van het beeld dat de architect met de gevels wil oproepen. Verdere uitwerkingen worden tegemoet gezien. D4
Wilhelminapark 65 BV2025694 Bouwaanvraag voor verbouw restaurant (entree, indeling en gevels) Aanvr. : Sistermans Beheer Ontw.: Bert Verwey Architectuur De architect De heer Verweij licht de wijzigingen aan het gebouw toe. Het is zijn opzet de gasten zicht te geven op de keuken. Alle andere wijzigingen ademen diezelfde open sfeer uit. Hij gaat in op de verschillende ingrepen aan de gevel en aan de entree. Aan de parkzijde worden dakkapellen geplaatst gelijkvormig aan de originele dakkapellen aan de andere zijde van het restaurant. Afdeling Monumenten De afdeling Monumenten is van mening dat het doortrekken van het venster bij de keuken niet past bij de architectuur. Dit dient gewijzigd te worden. Conclusie De commissie is het eens met de voorstellen van de architect voor de verbouw van de entree en de dakkapellen. Maar de gekozen oplossing van een pui tot aan de plint van het maaiveld maakt de gevel fragmentarisch en past in maat niet in de architectuur. De commissie stelt zich een niet te omvangrijke oplossing voor om de intentie van de opdrachtgever waar te maken om het zicht op de keuken te realiseren. Een horizontaal gelede oplossing van deur tot deur met een gesloten borstwering is een optie. De commissie ziet met veel belangstelling uit naar het plan voor de inrichting van de tuin. Aanvraag wordt aangehouden in afwachting van een aangepast voorstel voor het keukenvenster.
D5
Maliebaan 76-78 BV2026160 Bouwaanvraag wijziging indeling verslavingskliniek t.b.v. hostel (woonvoorziening) daken thuisloze verslaafden Aanvr. : Gemeente Utrecht OGU/VGM Ontw.: BAR De architect Architect Van der Molen gaat in op het programma, de gevel, en het interieur, en dan in het bijzonder op de authentieke delen aan het interieur. Het gaat om 22 kamers bestemd voor verslaafdenopvang. De kamers zijn zo veel mogelijk georiënteerd op de zijde van het licht. Hij gaat onder meer nog in op de routing in het gebouw en op de noodzaak voor het weghalen van de schoorsteenkanalen. Een aangepast voorstel wordt getoond met handhaving van de schoorsteenkanalen op de bovenste verdieping. Afdeling Monumenten De afdeling Monumenten is nog niet overtuigd over de noodzaak tot verwijdering van de schoorsteenkanalen. Deze kanalen behoren tot de structuur van het pand. Conclusie De commissie is van mening dat dit een helder en goed voorstel is voor het gebruik van dit pand. De commissie kan zich vinden in het grotendeels verwijderen van de rookkanalen voor dit monument. De kanalen blijven op de zolderverdieping aanwezig en
Pagina 4 van 7
Vergadering commissie Welstand en Monumenten voor de gemeente Utrecht d.d. 11 februari 2003 kunnen op de overige verdiepingen bij een latere wijziging van functie eenvoudig teruggeplaatst worden. De commissie kan nog geen goed beeld krijgen of de positie van de dakramen past binnen de compositie van de ruimtelijke kernen. Zij vraagt de architect dit bij een verdere uitwerking van het plan nog nader te bestuderen. Plan is akkoord. D6
Maliesingel 9 BV2025135 Principeaanvraag voor een zijaanbouw als uitbreiding voor woonhuis Aanvr. : H. Althuis Ontw.: : Van Straten & Van der Giessen architecten De architect Architect Van Straten gaat in op de situering van dit pand in de stad nabij de schouwburg. Hij heeft gekozen voor een met de belending contrasterende architectuur. Hij kiest voor een sculpturale glazen pui die iets uit het bestaande pand naar voren komt. Omdat de zijgevel als duidelijk aanwezig ervaren zal worden vanaf de Maliesingel gezien, accentueert de architect die zijgevel met behulp van stucwerk ´schubben´. In de plint stelt de architect zich een donkerder vlak voor. In de voorgevel staan twee kolommen als ´poten op de grond´ en dragen de glazen pui. De architect legt het plan in dit stadium aan de commissie voor, om tijdig te kunnen nagaan hoe zij over het plan oordeelt. Conclusie De commissie waardeert het gekozen principe van het contrast in het gevelbeeld. Zij vindt de verscheidenheid binnen het volume te ver gaan; zij kijkt daarbij naar de veelheid aan materialen, vorm en expressie. Vooral de voorgevel lijkt in dat licht een vreemde eend in de bijt te zijn. Zij vraagt de architect het plan in een duidelijk concept te plaatsen: is de uitbreiding een volume met openingen of een transparante schijf. Met dit plan kan de commissie niet akkoord gaan en zij vraagt de architect haar een aangepast ontwerp voor te leggen.
D7
Kromme Nieuwegracht 39 BV2026151 Bouwaanvraag uitbreiding onderwijsgebouw op dak achterbebouwing Aanvr. : Nimbas Graduate School of Management Ontw.: : Architectenbureau Huub van der Zee Het secretariaat De adjunct secretaris licht toe dat het hier diverse soorten uitbreidingen betreft op de platte daken van de achterbebouwing. Hij geeft inzicht hoe deze uitbreidingen zichtbaar zijn vanuit de bestaande bebouwing en het omliggende gebied. Conclusie De commissie concludeert dat de uitbreidingen op de daken een te onduidelijk en te volumineuze structuur hebben. De wanden zijn aan de achterzijde en op de perceelscheiding recht opgetrokken, dit om een maximaal programma te verkrijgen. Een trapopgang, verbindingsgang en uitsnijdingen in de kap maakt het geheel nog complexer. Op deze wijze wordt het beeld in het monumentale binnengebied ernstig verstoord. Overigens vindt zij dat een heldere kapvorm alleen voor het voorste bouwdeel gewenst is, omdat dit bouwdeel helder van vorm is en direct aansluit op de bestaande structuur. De overige bebouwing verdraagt geen uitbreiding. Zij vraagt de architect dit in maquettevorm nader te onderzoeken. De aanvraag wordt in deze vorm afgewezen.
D8
Lange Elisabethstraat 4 BV2025902 Bouwaanvraag voor het verbouwen van een winkel (vide, indeling en rolluik) Aanvr. : M. Dekker Ontw.: : RWRA Het secretariaat De adjunct secretaris licht toe dat het de bedoeling is een pui en een gedeelte van de verdiepingsvloer weg te halen om ruimte te scheppen in deze kleine winkel. Een rolluik moet de gevel na winkeltijd afsluiten. Afdeling Stedenbouw heeft negatief geadviseerd met betrekking tot het betrekken van de verdieping tot de winkel. Conclusie De commissie vindt dat op deze locatie een winkelpui zichtbaar moet blijven. Een winkelpui is een belangrijke onderdeel van de gevelarchitectuur. Daarnaast moet vermeden worden dat de bovenste verdiepingen gaan zweven. Een open gat in de gevelwand bevordert niet de kwaliteit van het straatbeeld. Tevens wordt opgemerkt dat de vele diverse reclamevormen (banier,
Pagina 5 van 7
Vergadering commissie Welstand en Monumenten voor de gemeente Utrecht d.d. 11 februari 2003 dubbelzijdige lichtbak en een gevelbelettering) de gevelarchitectuur overheersen. Juist deze bijzondere architectuur vraagt een bescheiden reclame. Deze aanvraag wordt afgewezen. D9
Bemuurde Weerd WZ 15 bis BV2025922 Principeaanvraag voor het maken van dakuit-/opbouw t.b.v. een buitenruimte Aanvr. : Fortuin Ontw.: : Urbanizer Conclusie De commissie wijst deze aanvraag af. De kapstructuur wordt door deze forse uitbouw met dakterras sterk aangetast. Hierdoor wordt het beeld vanuit een verre omgeving op een negatieve wijze beïnvloed. De architectuur verdraagt deze forse ingreep in en op het dak niet. Tevens worden de verhoudingen van de kap verstoord.
D10 Laan van Puntenburg BV2030177 Bouwaanvraag voor het plaatsen van een tijdelijke unit t.b.v. het gemeentelijk vervoerbedrijf Aanvr. : GVU Ontw.: : De Meeuw Het betreft een aanvraag voor vijf jaar. Conclusie De commissie vindt dat deze unit, gezien de locatie en tijdelijkheid, onvoldoende kwaliteit heeft. Indien voor de tijdelijke halteer- en parkeerruimte voor de streekbussen een plek gezocht moet worden, dan is een plaats binnen de gevellijn van HGB 2 wenselijk. In het voorstel staat de unit binnen de belangrijke zichtlijn van de Laan van Puntenburg. Voor een acceptabele uitvoering van de unit wordt door de commissie verwezen naar een ontworpen unit aan de Pijperlaan in de wijk Oog in Al. Aanvraag wordt afgewezen. D11 Techniekweg 22 BV2026199 Bouwaanvraag nieuwbouw opslagloods Aanvr. : M. Bliemer Ontw.: : M. Hoogendoorn De commissie wijst deze aanvraag af. Het gebouw voldoet niet aan redelijke eisen van welstand. De toegepaste materialisatie (kunststofkozijnen en sandwichpanelen) en vormgeving hebben in dit gebied onvoldoende kwaliteit. D12 Park de Koppel BV2030255 Bouwaanvraag voor plaatsing zendmast mobiele telefonie met bijbehorende voorzieningen Aanvr. : Ben Nederland Ontw.: : Idem Conclusie Deze aanvraag wordt afgewezen. De mast en bijbehorende voorzieningen (kasten en hekwerk met puntenkam) tast de landschappelijke kwaliteit van het park aan. Het geheel staat tevens op een belangrijke zichtlijn van het park en naast een kunstwerk. De commissie is van mening dat het park gevrijwaard moet blijven van dit soort van landschapontsierende bouwwerken. Nagekomen plannen D 13 Bemuurde Weerd OZ 11 BV2023580 Bouwaanvraag voor nieuwbouw woningen na sloop van bestaand gebouw. Aanvr. : Van Kessel Vastgoed BV Ontw.: Bouwbureau van der Dussen Het secretariaat De adjunct secretaris licht toe welke aanpassingen zijn aangebracht naar aanleiding van de gedachtewisseling van de commissie met de architect. Conclusie De commissie kan in principe instemmen met de gekozen historiserende architectuurrichting. Er zijn wel een aantal voorwaarden aan verbonden, namelijk dat de verhoudingen tussen de verschillende gevelonderdelen (waaronder verdiepingshoogten) juist zijn, de detaillering juist wordt uitgewerkt en de materialisatie wordt afgestemd op de gekozen architectuurrichting. De architect wordt gevraagd de ingeslagen weg waar te maken.
Pagina 6 van 7
Vergadering commissie Welstand en Monumenten voor de gemeente Utrecht d.d. 11 februari 2003 D14 Lindestraat 12 BV2030031 Bouwaanvraag voor het plaatsen van een dakkapel in het achterdakvlak van een woning. Aanvr.: G. Tolboom Ontw.: onbekend Conclusie De aanvraag wordt afgewezen. De richtlijnen voor dakkapellen staan geen stapeling van dakkapellen toe. Het dakvlak zou op deze wijze overheerst door een beeld van verschillende soorten bouwsels. Door een rommelige opeenstapeling van dakkapellen ontbreekt het totaalbeeld van een rustig ingedeeld dakvlak. Het achtergevelbeeld wordt op deze wijze negatief beïnvloed. E
Overige plannen Deze plannen worden met een positief préadvies van de secretaris aan de commissie voorgelegd. De commissie besluit na kennisname ervan de advisering over te nemen. De betreffende plannen verdragen zich voldoende tot de directe omgeving, voldoen op zichzelf aan redelijke eisen van welstand (wat betreft materialisatie, detaillering en kleurstelling). Derhalve zijn bedoelde plannen akkoord. De lijst d.d. 06-02 2003 ligt ter inzage op het secretariaat.
F F1
Reclames Amsterdamsestraatweg 118 Aanvraag voor reclame op gevel winkelpand (reeds gerealiseerd) Aanvr. : S. Camalti Ontw. : onbekend Conclusie Deze aanvraag wordt afgewezen. De veelheid aan reclame-elementen (twee horizontale lichtbakken boven elkaar, tekstletters op het raam en een dubbelzijdige lichtreclamebak) veroorzaken een oververzadiging aan reclame. Dit wordt als te overheersend voor deze kleinschalige gevelarchitectuur ervaren, alsook voor het straatbeeld. Enige sanering van reclame zou hier wenselijk zijn om tot een rustiger gevelbeeld te geraken - reclame-elementen in maat en hoeveelheid in verhouding staand tot de architectuur.
G.
Rondvraag Niemand voor de rondvraag.
De eerstvolgende vergadering vindt plaats op 25 februari 2003. De voorzitter,
De secretaris,
P. Vermeulen
J. Koning
Pagina 7 van 7
