OUDERWORDENDE PERSONEN MET EEN ERNSTIG MENTALE BEPERKING EEN WASSITUATIE BIEDEN WAARIN ZIJ OP EEN BASAAL GERICHTE WIJZE HUN LICHAAM KUNNEN BELEVEN?

WORKSHOP 5 LICHAAMSWASSING BELEVENDE LICHAAMSWASSINGEN HOE KAN JE PERSONEN MET EEN ERNSTIG MEERVOUDIGE BEPERKING OF OUDERWORDENDE PERSONEN MET EEN ERNSTIG MENTALE BEPERKING EEN WASSITUATIE BIEDEN WAARIN ZIJ OP EEN BASAAL GERICHTE WIJZE HUN LICHAAM KUNNEN BELEVEN? 1

INLEIDING

Personen met een ernstig meervoudige beperking (EMB) hebben vaak beperkingen op vlak van waarneming, beweging en communicatie. Activiteiten van het dagelijkse leven zijn de ideale momenten in het leven van personen met een EMB om hen te activeren om zichzelf en hun omgeving te beleven. De begeleider speelt een belangrijke rol om tijdens deze momenten mogelijkheden te scheppen om aanwezig te kunnen zijn bij elkaar en ontmoetingen mogelijk te maken. Door de dagelijks terugkerende noodzaak van deze activiteiten zijn ze voor personen met een EMB belangrijke momenten om veiligheid en vertrouwen op te bouwen. Ouderwordende personen met een ernstig mentale beperking worden vaak geconfronteerd met een achteruitgaan van hun motorische en zintuiglijke mogelijkheden waardoor zij te maken krijgen met veranderingen in hun waarneming, communicatie en beweging. Deze veranderingen verstoren de ontwikkelingsmogelijkheden waardoor hun opgebouwde gevoel van zekerheid vermindert. Dit zorgt er voor dat het benaderen van deze ouderwordende personen meer dient te gebeuren vanuit het aanspreken van hun basale zintuigen. Tegelijkertijd wordt hun behoefte groter om zichzelf te beleven vanuit het bevestigen van hun lichaams-ik. 2

DE WAARDE VAN BELEVENDE LICHAAMSWASSINGEN BINNEN DE ACTIVITEITEN VAN HET DAGELIJKSE LEVEN

Met de belevende lichaamswassingen willen we de persoon met een ernstig meervoudige beperking en de ouderwordende persoon met een ernstig mentale beperking in de eerste plaats helpen om zichzelf en zijn lichaam met zijn grenzen te ervaren en te beleven. We willen hem laten voelen dat hij er mag “zijn”. Dit gebeurt door een globaal voelen van de huid als de persoon in een warm bad ligt en het meer gedifferentieerder voelen wanneer de begeleider met een washand gericht en sensitief beweegt over de verschillende lichaamsdelen. Een volgende stap is om te zoeken of de persoon kan ervaren dat ‘er iets is’: de behaaglijke warmte van het badwater, een speciale geur van de etherische olie, de warme nattigheid van een handdoek of een washand, de zoekende hand in de washand, enz. Fröhlich noemt dit ‘spuhren’ (‘speuren’): iets opmerken en er naar zoeken of het (op)zoeken. De aandacht van de persoon komt ‘naar buiten’. Deze ervaringen geven de persoon meer nauwkeurigheid in het beleven. Bij de belevende ontspannende lichaamswassing ligt voor de persoon met een EMB de nadruk meer op het bevorderen van ontspanning, lichaamsdifferentiatie (bv. romp en arm zijn verschillende lichaamsdelen) en lichaamsintegratie (bv. arm is verbonden met romp). Voor de ouderwordende persoon met een ernstig mentale beperking ligt het accent meer op het verminderen van zijn onrust en het verminderen van de desintegratie van zijn lichaamsgevoel. De belevende stimulerende lichaamswassing helpt de persoon met een EMB en de ouderwordende persoon met een ernstig mentale beperking zijn huid en zijn lichaamscontouren duidelijker te ervaren en de alertheid voor het ervaren en beleven van zijn eigen lichaam te bevorderen.

P:\St_Oda\Prive\Adm\Secretariaat\Algemene info\Studiedagen en onderzoeken\2013\201309-Basale dagbesteding\Definitieve teksten\Workshop 5 lichaamswassing.docx - Laatst afgedrukt op 24/09/2013 9:01:00

1

De lichaamswassingen gebeuren volgens de oriëntatie van de lichaamsbeharing. Elke lichaamshaar zit schuin in de huid en is aan de haarwortel door een zenuwvlecht omgeven. Deze registreert elke aanraking en geeft de informatie verder. Een aanraking tegen de haarwortel in wordt intensiever waargenomen dan een aanraking met het haarverloop mee. Zo kun je een belevende ontspannende lichaamswassing en een belevende stimulerende lichaamswassing onderscheiden. Bij de belevende ontspannende lichaamswassing kan je in grote lijnen stellen dat de bewegingen van deze lichaamswassing, die gebeurt in dezelfde richting als de lichaamsbeharing, loopt van de bovenkant naar de onderkant van het lichaam. Dit houdt in dat de afstrijkbewegingen van de armen en benen grotendeels vertrekken vanuit de romp van de persoon. Vanuit onze eigen lichaamsbelevingen hebben we ontdekt dat deze manier van wassen zorgt voor een meer opbouwende belevingservaring van het lichaam als een unieke en eigen eenheid: een persoon met een EMB die weinig tot niets kan met zijn handen/zijn voeten zal in deze lichaamsdelen weinig lichaamservaringen beleven tenzij wij hem die bezorgen. Door het feit dat het afstrijken van de handen/voeten als laatste gebeuren bij de belevende ontspannende lichaamswassing, geeft dit een grotere beleving van de handen/de voeten als een verlengstuk van zijn romp wat zorgt voor een betere integratie van zijn eigen lichaamsbeleving. Om die redenen zijn praktisch alle lichaamswassingen die gegeven worden binnen St.-Oda belevende ontspannende lichaamswassingen. Voor personen die omwille van een verminderde huidgevoeligheid steviger prikkels nodig hebben is de belevende stimulerende lichaamswassing waardevol. 3

HET UITVOEREN VAN DE LICHAAMSWASSINGEN

3.1

Het wassen

-

-

-

-

Wassen in bad In bad liggend wordt het lichaam grotendeels omgeven met water. Het water geeft eenzelfde druk over het lichaam, waardoor de persoon die in het water ligt een ervaring krijgt van zijn lichaam dat “omvat” wordt. De warmte van het water helpt de persoon om te ontspannen en kleine bewegingen, die ontstaan door de persoon of tijdens het wassen, worden intensiever ervaren. Indien mogelijk wordt er een zwemkraag gebruikt. Indien een persoon zich onveilig of ongemakkelijk voelt met een zwemkraag of omdat hij snel in beweging komt in een vol bad, dan wordt een kussen in bad gelegd en minder water gebruikt. Delen van het lichaam die uit het water komen kunnen afgedekt worden met een natte handdoek die geregeld terug in het warme water gesopt wordt. Wassen in één richting Bij de lichaamswassing wordt er in één richting gewassen: de hand glijdt niet over het lichaam terug, zij verplaatst zich naar dezelfde of een volgende plaats om een verdere strijkbeweging uit te voeren over het lichaamsdeel waar je mee bezig bent. Dit zorgt voor een eenvoud aan prikkels. Dat helpt de persoon om met zijn aandacht bij de aangeboden lichaamservaringen aanwezig te zijn en blijven. Het herhalen van de bewegingen kan helpen om de lichaamservaringen te verdiepen. Wassen in een vaste volgorde Bij de lichaamswassing wordt eerst het aangezicht gewassen, daarna de romp, de armen en handen, gevolgd door de benen en voeten. Aangezien de wassing bij ons steeds gebeurt op het moment dat we ook het lichaam willen reinigen, eindigen we met het wassen van de intieme lichaamsdelen. Indien nodig worden daarna ook de haren gewassen. Richting van de wasbeweging


2

Vanuit een tekening van de haargroeirichting in het boekje “Basale Stimulation in der Pflege” van Christel Bienstein en Andreas Fröhlich (1991), p.54, hebben we binnen onze dienst een grotere tekening gemaakt om deze richtingen duidelijker met pijlen weer te geven. Na een hele periode uitproberen hebben we een nieuwe tekening gemaakt met een vereenvoudiging van de strijkbewegingen. In de herwerkte versie van het boek “Lebensbegleitung alter Menschen” van Thomas Buchholz en Ansgar Schürenberg (2005), p. 68 staat een iets andere en meer eenvoudige versie als de onze. Hetgeen in deze workshop aangeleerd wordt is deze die binnen St.-Oda gebruikt wordt. 3.1.1

Belevende rustgevende lichaamswassing

Zoals eerder vermeld lopen deze strijkbewegingen met de haarrichting mee. Zie bijlage. Bij het afstrijken van het aangezicht maak je de bewegingen van het voorhoofd naar de kaak en kin. Als je rekening wil houden met de buiten- en de binnenkant van het lichaam wordt bij de romp eerst de rug gewassen en daarna de schouder, borst en buik. Je kan het afstrijken symmetrisch laten gebeuren in elke afstrijkbeweging of per lichaamsdeel. Je kan bijvoorbeeld een afstrijkbeweging over het schouderblad rechts maken, gevolgd door een afstrijkbeweging links op dezelfde hoogte. Of je maakt je afstrijkbewegingen eerst over het rechter ruggebied en strijkt daarna het linker ruggebied af. Je kiest die wijze die voor de persoon de meeste rust geeft om de bewegingen over zijn lichaam te kunnen volgen. Bij het afstrijken van de rug maak je aan elke zijde van het lichaam een strijkbeweging in de vorm van het blad van een palmboom van buiten naar binnen tot aan de ruggengraat, van boven naar onder. Aan de voorkant van de romp kan je de beweging beginnen aan het schoudergebied waarbij je vanuit de oksel eerst naar de zijkant van de schouder strijkt en dan meer naar het midden van de romp en omhoog gaat, gevolgd door één rechte strijkbeweging ter hoogte van het borstgebied waarna een neergaande beweging vanuit het okselgebied zijwaarts van borst en buik naar lenden volgt en elke daarop volgende beweging iets meer naar het midden van de romp gebeurt. Wanneer een persoon een stomie heeft ter hoogte van zijn maag, is het belangrijk om het slangetje juist te leggen om te zorgen dat je er langs wrijft en er geen druk op brengt. Als er een medicatiepomp onder de huid zit wordt daar best niet te veel druk gezet als je er over wast. Bij een persoon met erg veel spanning in armen en schouder kan het aangewezen zijn om eerst de bewegingen in het midden van de romp te maken en dan stapsgewijs naar de zijkant te gaan. Indien je de lichaamservaringen heel symmetrisch wil laten ervaren maak je afwisselend een strijkbeweging links, gevolgd door rechts of omgekeerd. Bij het wassen van de armen en handen begin je aan de schouder, beweeg je over de arm en handrug en neem je de vingers mee tot over de vingertoppen. Hierbij kun je de hand van de persoon enigszins op voorhand openen en hem ondersteunen terwijl je de volledige beweging uitvoert. Zo strijk je de hele arm baan voor baan af, waarbij je de binnenkant van de arm als laatste afstrijkt. Afhankelijk van de spanning in de hand kan je de vingers bij elke strijkbeweging nog eens apart afstrijken. Bij het wassen van de benen begin je aan de knieholte en strijk je aan de zij- onderkant in de richting van de billen. Bij elke nieuwe strijkbeweging verplaats je je hand meer naar de binnenkant. Ofwel strijk je daarna over het onderbeen en de onderkant van de voet tot over de teentoppen, ofwel maak je een afstrijkbeweging beginnend aan de billen over het midden van de achterkant van het bovenbeen, verder over het onderbeen en de voet met zijn tenen. De bovenkant van de benen strijk je van buitenkant aan de heupen in een rustige beweging tot over de tenen. Gaandeweg strijk je steeds verder van boven naar beneden in de richting van de binnenkant van het been.


3

Bij het wassen van de genitaliën en de billen start je je beweging telkens vanuit de zijkant van het lichaam van de persoon. 3.1.2

Belevende stimulerende lichaamswassing

Bij deze lichaamswassing gebeuren de strijkbewegingen in de tegenovergestelde richting van de haargroei. -

-

-

Wassen met de volledige hand Tijdens het afstrijken volg je zoveel mogelijk de contouren van het lichaam van de persoon. Je gebruikt hier zo veel mogelijk je volle hand. Wassen in een vloeiende beweging Om een persoon met een EMB een zo duidelijk en zo samenhangend mogelijke lichaamsbeleving te geven gebeuren de bewegingen best zo vloeiend mogelijk. Elke persoon reageert anders en elk lichaam is anders gevormd waardoor het een dagelijkse zoektocht is om de bewegingen in een zo vloeiend mogelijke lijn uit te voeren. Hierbij kan het helpen om met je hand die niet wast het lichaam of lichaamsdelen van de persoon te ondersteunen. Bij het wassen van de rug bij de belevende rustgevende lichaamswassing van de persoon bv. kun je één hand aan de zijde van de romp leggen terwijl je met je andere hand de rug aan de tegenoverliggende zijde afstrijkt. Bij het wassen aan de voorkant van de romp kun je de hand of onderarm van de persoon vastnemen aan de zijde die je afstrijkt. Of je legt de ondersteunende hand op de heup van de persoon. Zo geef je jezelf ruimte om de beweging uit te voeren en deze zo vloeiend mogelijk te laten verlopen met de bedoeling de persoon een zo eenduidig mogelijke info aan prikkels te geven. Aankondigen van de aanrakingen, lichaamscontact houden met de persoon Om de persoon een zo groot mogelijk gevoel van veiligheid te geven is het goed om aandacht te hebben voor het langzaam naderen en contact nemen vooraleer de bewegingen uit te voeren. Tracht met één hand contact te houden door je handen afwisselend te verplaatsen.

3.1.3

Gebruik wasbenodigdheden

We maken over het algemeen gebruik van de gewone washanden op de leefgroep. Door het gebruik van een washand is er geen huid op huid contact en geef je de persoon met een EMB de mogelijkheid om meer betrokken te zijn naar zijn eigen lichaam. Door het feit dat de persoon op zijn huid de structuur van een washand voelt helpt dit hem om bij zichzelf te zijn en met zijn aandacht naar zijn lichaamsgevoel te gaan. Een washand zit meestal los rond je hand, waardoor je geregeld de washand terug over je hand hebt te trekken. Het is met momenten tevens moeilijker om met je volle hand te wassen. Je kan dit oplossen door een elastiek te gebruiken of te naaien in je washand. We hebben zo een periode washanden gemaakt van oude luiers en deze gebruikt. Met periodes hebben we ook Hara washanden (Hara is een productnaam voor o.a. washanden, poetsproducten) aangekocht en gebruikt voor bepaalde bewoners, evenals andere meer prikkelende washanden. Het nadeel daarvan is dat ze niet in de kookwas kunnen en daardoor best voor één of enkele personen gebruikt kunnen worden. Hiermee worden de intieme lichaamsdelen zeker niet gewassen. In Duitsland gebruiken ze vaak kousen zonder hiel omdat deze het best rond de hand blijven zitten en de begeleiders zo beide handen kunnen gebruiken om het lichaam van de persoon af te strijken. Wij hebben ze nog nooit gebruikt. Bij de lichaamswassingen gebruiken wij met onze dienst meestal etherische olie in het bad. Deze olie is reinigend waardoor je geen zeep nodig hebt, uitgezonderd de zone van de pamper wordt met zeep gewassen.


4

Wij gebruiken momenteel gemengde oliën van het merk Ladrôme: een luchtwegenmix en een ontspanningsmix. Deze zitten in grotere flesjes (20 ml) en zijn daardoor iets goedkoper als de gewone flesjes (10 ml). De oliën lossen niet zo maar op in het water. Je kan ze best met honing mengen en dan in het badwater brengen. Ze geven een aangename geur in de badkamer en worden via de huid in de bloedbaan opgenomen waar ze hun zachte werking in het lichaam van de persoon kunnen doen. Je mag niet alle etherische oliën gebruiken bij kinderen. Laat je voldoende adviseren als je dit wel wil doen. Indien het mogelijk is tracht ik na het bad, door het inwrijven van een massageolie gemengd met etherische oliën, de werking van de oliën nog iets verder te verdiepen. 3.2

Het afdrogen

Wanneer de persoon uit bad komt en het koud heeft is het goed om een droge handdoek over hem heen te leggen tijdens de transfer. Wanneer de persoon geïnstalleerd is op de verzorgingstafel kan je met deze handdoek een globale strijkbeweging van boven naar onder over het lichaam maken om te zorgen dat de huid zoveel mogelijk droog is en de persoon minder afkoelt. Het afdrogen gebeurt over het algemeen in dezelfde volgorde en richting als het wassen. Het is in het begin zoeken hoe je de handdoek hebt vast te nemen opdat je zoveel mogelijk met je volle hand het lichaam kan afstrijken. Hier kan je ook proberen of je het beter kan met een gewone of badhanddoek. In de herwerkte versie van het boek “Lebensbegleitung alter Menschen” van Thomas Buchholz en Ansgar Schürenberg (2005), p. 69 beschrijven zij dat je de handdoek op een lichaamsdeel kan leggen en dan met je hand over de handdoek in de juiste richting kan strijken. De armen en benen kan je met de handdoek met beide handen omvatten en afstrijken. Tracht ook hier aandacht te hebben voor het volledig afstrijken van de vingers en de tenen. Bij de verplaatsing van je handen is het goed ook hier aandacht te hebben voor het houden van het contact met één hand terwijl de andere naar de volgende plaats op het lichaam gaat. 3.3

De transfer uit de rolstoel of bed, van en naar de verzorgingstafel, in en uit bad, naar de rolstoel.

Wees je bewust dat deze situaties voor veel prikkels zorgen. Tracht hier voor de persoon te zorgen voor een gevoel van veiligheid en voorspelbaarheid daar waar je ervaart dat hij spanning opbouwt. Het inbouwen van rituelen in je handelen kan hierbij helpen. 4

HOUDING, BEGELEIDING BIJ DE LICHAAMSWASSINGEN

Het je eigen maken van de lichaamswassingen vraagt in het begin van jou aandacht en energie wat betreft de uitvoering, vaardigheid, volgorde, enz. Wanneer je deze enigszins onder de knie hebt komt er meer ruimte om samen met de persoon de draad van het gebeuren te volgen en in te spelen op zijn beleving. Philip Van Maeckelbergh verwoordt dit vanuit de persoon op een heldere en mooie manier: ”Ik ben iemand in mijn ‘lijf’. Op welke manier kan ik er ten volle zijn als ik opsta, als ik in bad ga, als ik gewassen en afgedroogd word, als ik aangekleed word, als ik verplaatst word?” - Zorgen voor een goed warmtegevoel. * Zorgen voor een goede badkamertemperatuur. * Zorgen voor voldoende warm water in bad. * In bad gebruik van een handdoek die geregeld in het water gedompeld wordt om te voorkomen dat lichaamsdelen, die niet onder water zijn, afkoelen. * Eventueel gebruik van warmte lampen wanneer de persoon uit het water komt en sneller een koude gevoel ervaart.


5

-

-

5

Zorgen voor rust. * Zorg dat je alles op voorhand hebt klaarliggen en binnen handbereik hebt. * Wees spaarzaam met achtergrondgeluiden. Het voordeel van een stille badkamer is dat de persoon met een EMB het water in bad kan horen lopen, je stem goed kan onderscheiden en horen en jij duidelijker kan reageren op geluiden van de persoon. Zachte achtergrondmuziek kan voor een fijne sfeer zorgen en zinvol zijn als je het zelf nodig hebt om naar een trager tempo over te schakelen of je daardoor zelf rustiger bent. Tracht te wassen op momenten dat er weinig mensen in de badkamer aanwezig zijn en er weinig mensen in en uit lopen. Zorg dat je badkamer geen doorloop is door de deuren dicht te doen als je bezig bent. Maak daarvoor afspraken met de mensen van de leefgroep. * Zorg dat je zelf open en rustig bent. * Tracht rituelen in je handelen in te bouwen zodanig dat ze ontstaan vanuit je handelen met die unieke persoon. Het regelmatig terugkeren van deze gewoonten helpen de persoon om veiligheid te beleven en vertrouwen op te bouwen. Daardoor kan hij tijdens het wassen en afdrogen meer betrokken geraken. Heb aandacht voor de persoon die je wast. * Ondanks het feit dat je een washand gebruikt valt er nog veel te voelen van de persoon die je wast en andersom voelt de persoon jou doorheen de washand. * Bij het uit bed halen van de persoon heb je al kunnen ervaren hoe hij zich die dag voelt: pas je aan wat betreft snelheid, de druk van je aanraking, het meer aandacht geven aan bepaalde lichaamsgebieden … * Heb aandacht voor de ademhaling van de persoon. Herhaal een beweging als je merkt dat die persoon daardoor dieper ademhaalt. Heb aandacht voor de ademhaling van de persoon als je over het borstgebied strijkt. Wees je bewust dat het middenrif een grote ademhalingsspier is. * Door de eenvoud van bewegen en de rust in het bewegen kan je bepaalde pijnplekken bij de persoon mogelijks opmerken waardoor je daarvoor extra zorg kunt geven en het comfort van de persoon verhoogt. * Zoeken naar de juiste afstemming, een goede somatische dialoog met de persoon in het hier en nu: Waar ben je nu? Wat houd je bezig? Hoe kan ik betrokken zijn in wat jou bezig houdt? Hoe kan ik jou je lichaam laten voelen tijdens het wassen, afdrogen, aankleden, verplaatsen? Wat heb je nodig om je veilig te voelen? Wanneer zie ik je ‘speuren’? Hoe komen we tot een afstemming naar elkaar? OBSERVATIES IN TEKENING INKLEUREN

Om een persoon beter te leren kennen kan het helpen om de mensfiguren in bijlage in te kleuren na elke lichaamswassing. Je gebruikt een rode kleur om die lichaamsdelen in te kleuren waarvan je denkt dat de persoon de aanraking daar niet prettig vindt. Je kan een oranje kleur gebruiken om die lichaamsdelen in te kleuren waarvan je niet zeker weet of de persoon de aanraking daar prettig of onaangenaam vindt. Je gebruikt een groene kleur voor die lichaamsdelen waarvan je denkt dat de persoon daar graag aangeraakt wordt.


6

6

GESCHIEDENIS VAN DE DIENSTENCENTRUM ST.-ODA

LICHAAMSWASSINGEN

BINNEN

ONS

Toen we in 1993 met de therapeuten en de groepswerkers begonnen zijn om basale activiteiten naar de leefgroepen te brengen en samen te gaan doen, is er vanuit de leefgroepen de vraag naar onze ergotherapiedienst gekomen om dit voor een aantal bewoners wekelijks of om de veertien dagen in te plannen. Sinds 1998 is er het oliedispersiebad bij gekomen toen een ergotherapeute daar vorming rond gevolgd had. Een periode werd het af en toe gedaan tijdens de planning van een lichaamswassing. Een hele lange periode werd het materiaal ook wisselend uitgeleend aan verschillende leefgroepen die er energie in wilden steken. Sinds de opening van het caldarium in Sens-city in september 2012 worden er ook daar lichaamswassingen gegeven. Het voordeel daar is de aangename temperatuur in de ruimte, een bad waar je langs twee zijden de persoon kunt benaderen, de sfeer die je daar kunt maken met zachte achtergrondmuziek, zeker als je alleen met de persoon in de ruimte aanwezig bent en het kunnen gebruiken van een brede verzorgingstafel. Momenteel worden er binnen onze ergotherapiedienst door 8 ergotherapeuten aan 27 personen met een EMB lichaamswassingen gegeven: - 23 personen wekelijks, waarvan 9 personen in het bad in het caldarium; - 3 personen krijgen een oliedispersiebad, waarvan 2 personen om de 14 dagen; - 7 personen krijgen omwille van het ouder worden een lichaamswassing, 2 van hen om de 14 dagen op de groep; - er is 1 aanvraag die niet ingevuld kan worden en wel doorgaat als er een stagiaire is. 7

BESCHOUWING

Het aanbieden van een belevende lichaamswassing binnen het ochtend gebeuren in de dagdagelijkse verzorging is bijzonder waardevol om de persoon met een EMB en de ouderwordende persoon te helpen zijn lichaam gewaar te worden en “wakker”, “voelbaar” te maken. Na een nacht in een ligschelp of ondersteund door kussens waarbij de mensen van de nachtdienst ’s nachts voor een wisselhouding zorgen, is het lichaam van deze persoon vaak ontspannen, doch voor hemzelf weinig of niet voelbaar. In het begin vraagt de techniek aandacht van je als begeleider, doch dit mag niet beletten om in je handelen de persoon “onder je handen” te blijven zoeken om hem door kleine veranderingen in je handelen (druk, snelheid, herhaling, een diepe ademhaling bij jezelf) hem te laten voelen, ervaren dat je zijn (vaak kleine) reacties op jouw handelen hebt opgemerkt. Dit kan zich op velerlei manieren laten zien en voelen: een kort moment de adem inhouden, een licht gekreun, een glimlach, een opspannen onder je handen. Dit noemt Fröhlich “de somatisch tonische dialoog”. Deze kan ondersteund worden door woorden, doch deze zijn vaak niet nodig. Deze dialoog kan ook in een gewone lichaamswassing aanwezig zijn. Over het algemeen ligt hier het accent meer op de hygiëne van de persoon en is daardoor functioneler gericht. Het aanbieden van een belevende lichaamswassing in de avondsituatie kan waardevol zijn om die persoon in een diepere ontspanning te brengen vooraleer hij de nacht ingaat. 8

BRONNEN

“Basale Stimulation in der Pflege. Pflegerische Möglichkeiten zur Förderung von wahrnehmungsbeeinträchtigen Menschen” van Christel Bienstein en Andreas Fröhlich (1991) “Lebensbegleitung alter Menschen. Basale Stimulation in der Pflege alter Menschen” van Thomas Buchholz en Ansgar Schürenberg (2005) Lezing van Philip Van Maeckelbergh (VSBS mei 2012) over “Basale stimulatie Activiteiten van het dagelijkse leven” Ervaringen vanuit de vorming- en verdiepingsdagen Basale Stimulatie gegeven binnen het VSBS.


7


8

OUDERWORDENDE PERSONEN MET EEN ERNSTIG MENTALE BEPERKING EEN WASSITUATIE BIEDEN WAARIN ZIJ OP EEN BASAAL GERICHTE WIJZE HUN LICHAAM KUNNEN BELEVEN?

Recommend Documents