Opleiding Duurzaam Gebouw: Verwarming en sanitair warm water: ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel Follow-up van een duurzaam gebouw Jonathan FRONHOFFS CENERGIE
Doelstellingen van de presentatie
●
Overzicht van de wettelijke vereisten voor followup van het verbruik
●
Inleiding tot het materiaal dat nodig is voor de monitoring
●
Interpretatie van een meetcampagne
●
Verklaring van slecht functionerende systemen aan de hand van voorbeelden
2
Plan van de uiteenzetting ●
Monitoring: waarom?
●
Overzicht van de wettelijke verplichtingen
●
Monitoringmateriaal
●
Voorbeeld: NAC Herent
●
Voorbeeld: Politiehuis Sint-Niklaas
●
Voorbeeld: Administratie - Noordwijk
●
Follow-up op basis van het verbruik: energieboekhouding
3
Energiezorg – monitoring: waarom? ●
Energiemonitoring: ►
Maakt deel uit van een energiezorgbeleid
►
Vermijdt “ontsparingen”
100% 90%
Efficiënte installaties
70%
Optimalisatie regelingen
Dreigende ontsparing
Monitoring en energiezorg
4 Bron: Cenergie
Energiezorg – monitoring: waarom? ●
Streven naar energieneutraliteit
MWh Business-as-usual Trend energieverbruik Curatief onderhoud Optimalisatie
Comfort
Trapsgewijs op weg naar energieneutraliteit
Investering
Preventief onderhoud
Investering Investering
0j
10j
20j
30j
40j
50j
60j 5
Bron: Cenergie
Energiezorg – monitoring: waarom? Voorbeeld! Consommations standards Standaardverbruik 350.000
300.000
250.000
200.000
150.000
100.000 19 83 19 84 19 85 19 86 19 87 19 88 19 89 19 90 19 91 19 92 19 93 19 94 19 95 19 96 19 97 19 98 19 99 20 00 20 01 20 02 20 03 20 04 20 05 20 06 20 07 20 08
en m³/an Consommation in m³/jaar Verbruik
●
Evolution année Evolutie perpar jaar
6 Bron: Cenergie
Plan van de uiteenzetting
●
Monitoring: waarom?
●
Overzicht van de wettelijke verplichtingen
●
Monitoringmateriaal
●
Voorbeeld: NAC Herent
●
Voorbeeld: Politiehuis Sint-Niklaas
●
Voorbeeld: Administratie - Noordwijk
●
Follow-up op basis van het verbruik: energieboekhouding 7
EPB verwarming/klimaatregeling ●
Energiemeting – zonder aanleiding gevend element! ►
Verwarming sinds 1/1/2011
►
Koude sinds 1/09/2012 Koude
Verbruik Energie ►
> 12 kW ≥ 500 kW en per gebouw!
Warmte
Ventilatie
> 100 kW ≥ 10.000 m³/h -
Mogelijkheid van afstandmetingen verplicht behalve voor verwarming indien: › < 500 kW: meter Sibelga › ≥ 500 kW: meter Sibelga indien alleen warmteproductiesysteem wordt bediend
●
Energiemeting – met aanleiding gevend evenement ►
Plaatsing of vervanging van koeltorens en luchtkoelers
8
EPB verwarming/klimaatregeling ●
Energieboekhouding – zonder aanleiding gevend evenement ►
Omvat › Een overzicht van het maandelijks verbruik › Een berekening van het jaarlijks verbruik › Een jaarlijkse indicator kWh/m² of andere relevante indicator › De jaarlijkse CO2-uitstoot
› De berekening van het jaarrendement van de warmte-/koudeproductie › Een interpretatie en een vergelijking met het verleden en met andere gebouwen ►
Afwijking voor installaties van minder dan 500 kW › Vereenvoudigde energieboekhouding op jaarbasis
Jaarlijks Maandelijks
Koude
Warmte
> 12 kW
> 100 kW
≥ 500 kW
9
Plan van de uiteenzetting
●
Monitoring: waarom?
●
Overzicht van de wettelijke verplichtingen
●
Monitoringmateriaal
●
Voorbeeld: NAC Herent
●
Voorbeeld: Politiehuis Sint-Niklaas
●
Voorbeeld: Administratie - Noordwijk
●
Follow-up op basis van het verbruik: energieboekhouding 10
Monitoringmateriaal: meetcampagne ●
●
Materiaal ►
Loggers
►
Meetsondes (HR, T, CO2)
►
Uitlezen via pc of internet
Kostprijs ►
€ 75 …€ 500 … € 8.000
11 Bron: Cenergie
Monitoringmateriaal: Gebouwbeheersysteem (GBS) ●
Materiaal ►
PC
►
Netwerk
►
Actoren
►
Meetsondes
12 Bron: Cenergie
Monitoringmateriaal: Gebouwbeheersysteem (GBS) ●
Visualisatie ►
Raadplegen en wijzigen van parameters
►
Loggen van parameters
►
Foutmeldingen
13 Bron: Cenergie
Monitoringmateriaal: Gebouwbeheersysteem (GBS) ●
Kostprijs installatie ► ►
●
Regeling = 20…30% technische installatie Visualisatie en integratie verschillende technieken = 10…100-en k€
Kostprijs opvolging ►
Onderhoudscontract
►
Eigen gebouwverantwoordelijke
►
Audit door een onafhankelijk studiebureau
14 Bron: Cenergie
Metering ●
Pulscaptatie ►
Pulsuitgang: mechanische of elektronisch uitgang op de meter die kortstondig kortsluit bij verstrijken van bepaald verbruik, bijv 1 puls per 0,1 kWh
►
Verbonden met datalogger die pulsen telt en omzet naar een verbruikshoeveelheid per tijdseenheid, bijv. kwartier of uur
►
Nadeel: Indien men pulsen mist, zal het verbruik niet meer kloppen.
►
Toepassing › Oudere elektriciteitsmeters › Klassieke gas- en watermeters › Caloriemeters
Bron: Cenergie
Metering ●
Bus-systeem ►
Meter heeft busuitgang (M-bus, Modbus, KNX-bus) en beschikt intern over registers die via bus kunnen uitgelezen worden
►
Verbonden met datalogger/gateway (via buskabel) die registers uitleest volgens tijdsinterval (bijv. kwartier).
►
Registerwaarden kunnen verbruiken of meterstanden zijn (aanbevolen)
►
Voordeel (meterstanden): Indien men een uitlezing mist, zal het totaalverbruik blijven kloppen.
►
Toepassing › Elektriciteitsmeters › Bepaalde recente gas- en watermeters › Caloriemeters Bron: Cenergie
Datalogging ●
●
Onafhankelijk ►
PLC of industriële PC verwerkt data tot CSV
►
Stuurt data op geregelde tijdstippen door via GPRS, 3G, TCP/IP, PSTN
►
Al dan niet met lokaal geheugen
►
Al dan niet van op afstand configureerbaar
►
Datakoppeling meestal aan te maken
GBS ►
Meters in GBS toegankelijk
►
Trends te programmeren en saven
►
GBS creëert CSV-files
►
Datakoppelingen beschikbaar
►
GBS verstuurt via TCP/IP (evt. programmaatje te voorzien Bron: Cenergie
Plan van de uiteenzetting
●
Monitoring: waarom?
●
Overzicht van de wettelijke verplichtingen
●
Monitoringmateriaal
●
Voorbeeld: NAC Herent
●
Voorbeeld: Politiehuis Sint-Niklaas
●
Voorbeeld: Administratie - Noordwijk
●
Follow-up op basis van het verbruik: energieboekhouding 18
NAC Herent – concept Principe winter
LG Pulsie
Grondbuis: zorgt voor de voorverwarming van de verse buitenlucht met behulp van bodemwarmte
Extractie
LG
Luchtgroep met warmterecuperatie via warmtewiel
19
Radiatoren
Bron: Cenergie
NAC Herent – concept Automatische buitenzonwering beschermt tegen invallende zonnestralen tijdens een warme zomerdag
Principe zomer: dag
LG Pulsie
De grondbuis zorgt voor de afkoeling van de verse buitenlucht met behulp van de koele bodem
Extractie
LG
Luchtgroep
Koude gebouwmassa: het gebouw koelt ‘s nachts af en absorbeert overdag de warmte
20 Bron: Cenergie
NAC Herent – concept Principe zomer: nacht
Frisse buitenlucht via de geautomatiseerde ramen Extractie van warme lucht Dakextractor
Opgewarmde gebouwmassa: het gebouw warmt overdag op en koelt ‘s nachts met behulp van frisse buitenlucht af
21 Bron: Cenergie
Buitentemp.
Moment
donderdag 12/jul/12 12:00
donderdag 12/jul/12 0:00
woensdag 11/jul/12 12:00
woensdag 11/jul/12 0:00
5
dinsdag 10/jul/12 12:00
dinsdag 10/jul/12 0:00
maandag 09/jul/12 12:00
maandag 09/jul/12 0:00
zondag 08/jul/12 12:00
zondag 08/jul/12 0:00
zaterdag 07/jul/12 12:00
zaterdag 07/jul/12 0:00
vrijdag 06/jul/12 12:00
vrijdag 06/jul/12 0:00
Température en °C
NAC Herent – zomercomfort Luchtgroep 1 Week 1
30
25
20
15
10
Effect grondbuis
0
Aanzuig LG1 Temp.
22
Bron: Cenergie
maandag 13/aug/12 0:00
Buitentemp. LG4 extractie Technische Dienst Kleedkamer Heren Kantoor Interventie
zondag 19/aug/12 12:00
zondag 19/aug/12 0:00
zaterdag 18/aug/12 12:00
zaterdag 18/aug/12 0:00
vrijdag 17/aug/12 12:00
vrijdag 17/aug/12 0:00
32
donderdag 16/aug/12 12:00
34
donderdag 16/aug/12 0:00
12
woensdag 15/aug/12 12:00
14
woensdag 15/aug/12 0:00
dinsdag 14/aug/12 12:00
dinsdag 14/aug/12 0:00
maandag 13/aug/12 12:00
Temperatuur in °C
NAC Herent – zomercomfort GA 4 Week 2
Effect grondbuis
30
28
26
28°C 26°C
24
22
20
18
16
Effect inertie en nachtventilatie
10
LG4 pulsieTijdstip T
23
Bron: Cenergie
0
CO2 kantoor secretaris CO2 onthaal politie
woensdag 03/okt/12 12:00
woensdag 03/okt/12 0:00
dinsdag 02/okt/12 12:00
dinsdag 02/okt/12 0:00
maandag 01/okt/12 12:00
maandag 01/okt/12 0:00
CO2 (ppm)
zondag 30/sep/12 12:00
zondag 30/sep/12 0:00
zaterdag 29/sep/12 12:00
200
zaterdag 29/sep/12 0:00
vrijdag 28/sep/12 12:00
vrijdag 28/sep/12 0:00
donderdag 27/sep/12 12:00
donderdag 27/sep/12 0:00
NAC Herent – CO2-meetcampagne metingen CO2 week 2
1200 1200
1100
1000
800 700
600
400
Bezetting
Bron: Cenergie
IDA 2
1000
900
800
IDA 1
600
500
400
300
200
100
0
Tijdstip
CO2 technische dienst
24
NAC Herent –Aquastatisch wintermeetcampagne gedrag
Retour hoger dan aanvoer
Luchtgroep inactief
25 Bron: Cenergie
NAC Herent – RV-meetcampagne
Zeer lage RV
26 Bron: Cenergie
NAC Herent – RV-meetcampagne
Stabiele RV
27 Bron: Cenergie
NAC Herent – Doorlichting GBS
●
Klep nachtventilatie geblokkeerd
●
Aquastatische regeling ketels
●
Fout in zonering nachtventilatie
●
Foute klokinstelling voor weekendregime
●
Te weinig klokken
●
Fout in meting buitentemperatuur 28 Bron: Cenergie
Plan van de uiteenzetting
●
Monitoring: waarom?
●
Overzicht van de wettelijke verplichtingen
●
Monitoringmateriaal
●
Voorbeeld: NAC Herent
●
Voorbeeld: Politiehuis Sint-Niklaas
●
Voorbeeld: Administratie - Noordwijk
●
Monitoring: waarom?
●
Follow-up op basis van het verbruik: energieboekhouding 29
Politiehuis Sint-Niklaas – concept
●
Houtskeletbouw (passiefschil qua isolatie)
●
Verwarming via gasketel en radiatoren
●
Topkoeling
30 Bron: Cenergie
0
donderdag 01/dec/11 12:00
donderdag 01/dec/11 0:00
woensdag 30/nov/11 12:00
woensdag 30/nov/11 0:00
dinsdag 29/nov/11 12:00
dinsdag 29/nov/11 0:00
Permanente warmteafgifte verwarmingsbatterij
Aanvoer luchtgroepen Retour luchtgroepen Aanvoer verwarmingsbatterij
Retour verwarmingsbatterij
Temp -1 EHBO Kuis Berging Temp Pulsie AHU cellen RV Pulsie AHU cellen Buitentemp.
Tijdstip
Bron: Cenergie
maandag 05/dec/11 12:00
maandag 05/dec/11 0:00
zondag 04/dec/11 12:00
zondag 04/dec/11 0:00
zaterdag 03/dec/11 12:00
zaterdag 03/dec/11 0:00
70
Permanente aanvoertemperatuur
50
40 60
50
30 40
20 30
20
10 10
0
Temp Extractie AHU cellen
31
Relatieve Vochtigheid in %
60
vrijdag 02/dec/11 12:00
vrijdag 02/dec/11 0:00
Temperatuur in °C
Politiehuis – wintermeetcampagne 100
90
80
70
Aanvoer rad. Niv.+1 24H Retour rad. Niv.+1 24H Aanvoer Tijdstip primair Retour primair Temp niv.+1 Recherche
Bron: Cenergie
maandag 28/nov/11 12:00
maandag 28/nov/11 0:00
zondag 27/nov/11 12:00
zondag 27/nov/11 0:00
10
zaterdag 26/nov/11 12:00
zaterdag 26/nov/11 0:00
vrijdag 25/nov/11 12:00
vrijdag 25/nov/11 0:00
donderdag 24/nov/11 12:00
donderdag 24/nov/11 0:00
woensdag 23/nov/11 12:00
woensdag 23/nov/11 0:00
dinsdag 22/nov/11 12:00
dinsdag 22/nov/11 0:00
Temperatuur in °C
Politiehuis – wintermeetcampagne
70
60
50
40
Te kleine deltaT
30
20
Weersafhankelijke regeling
0
Buitentemp.
32
Politiehuis – zomermeetcampagne
●
Luchtgroepen in storing
●
Circulatiepompen actief
33 Bron: Cenergie
Buitentemp. koelbatterij retour
zaterdag 28/jul/12 12:00
zaterdag 28/jul/12 0:00
vrijdag 27/jul/12 12:00
vrijdag 27/jul/12 0:00
Te kleine deltaT
koelbatterij aanvoer terugname
dinsdag 31/jul/12 12:00
verse lucht
dinsdag 31/jul/12 0:00
Tijdstip maandag 30/jul/12 12:00
maandag 30/jul/12 0:00
50
zondag 29/jul/12 12:00
zondag 29/jul/12 0:00
Temperatuur in °C
100 100
90 90
80 80
70 70
60 60
Effect koelbatterij 50
40 40
30 30
20 20
10 10
0 0
Pulsie temp. RV buiten Pulsie RV
34
Bron: Cenergie
Relatieve Vochtigheid in %
Politiehuis – zomermeetcampagne Luchtgroep Kantoor Week 3
Plan van de uiteenzetting
●
Monitoring: waarom?
●
Overzicht van de wettelijke verplichtingen
●
Monitoringmateriaal
●
Voorbeeld: NAC Herent
●
Voorbeeld: Politiehuis Sint-Niklaas
●
Voorbeeld: Administratie - Noordwijk
●
Follow-up op basis van het verbruik: energieboekhouding 35
Buitentemp. terugname lokaal gelijkvloers west lokaal gelijkvloers oost box 3 onthaal
Tijdstip
lokaal 1ste verdieping oost
Bron: Cenergie
donderdag 26/jul/12 12:00
donderdag 26/jul/12 0:00
Warmtewiel inactiveren
woensdag 25/jul/12 12:00
woensdag 25/jul/12 0:00
dinsdag 24/jul/12 12:00
dinsdag 24/jul/12 0:00
maandag 23/jul/12 12:00
35
maandag 23/jul/12 0:00
zondag 22/jul/12 12:00
5
zondag 22/jul/12 0:00
zaterdag 21/jul/12 12:00
zaterdag 21/jul/12 0:00
vrijdag 20/jul/12 12:00
vrijdag 20/jul/12 0:00
Temperatuur in °C
Politiehuis – zomermeetcampagne Temperatuur Kantoor Week 2
40
Effect namiddagzon
30
25
20
15
10
Lage pulsietemperatuur
0
Pulsie temp.
36
Administratie – Noordwijk
●
Gewestelijke administratie
●
55.000 m²
●
Elektriciteit: 71 kWh/m²
●
Gas: 61 kWh/m²
●
Warmte-Koude: Ventilatorconvectoren 4 buizen
●
Hygiënische lucht op PG koude/warmte/bevochtiging
37
Administratie – Noordwijk ●
Gasverbruik
38 Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk ●
Elektriciteitsverbruik
39 Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk ●
Elektriciteitsverbruik ►
Effect van de buitentemperatuur
40 Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk ●
Gasverbruik
41 Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk ●
Gasverbruik ►
Energiehandtekening
42 Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk ●
Warmteproductie en -distributie ►
Hydraulische schema’s
43 Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk ●
Warmteproductie en -distributie
44 Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk ●
Koude productie en -distributie ►
Hydraulische schema’s
45 Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk
46 Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk ●
Meetcampagne warmteproductie en -distributie Ketel 1
Ketels 2-4
47 Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk ●
Meetcampagne warmteproductie en -distributie Primair en secundair op dezelfde temperatuur
Lage warmtebehoefte
48 Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk ●
Meetcampagne: Circuits ventilatorconvectoren Lage warmtebehoefte
49 Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk ●
Werking van het GBS ►
Kloksturing
►
Niet optimaal, maar het bestaat toch al: 6-22 uur
50 Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk ●
Werking van het GBS? ►
Maar?! Werking van 2 uur tot 8 uur!
51 Bron: Cenergie
Administratie – Noordwijk ●
Koelbatterijen ►
De beheerder kondigt aan dat de koudeproductie zal worden uitgeschakeld
Lage warmtebehoefte
Vakantie: koudeproductie, geen ventilatie
52
Administratie – Noordwijk ●
Analyse van het gasverbruik ►
250 kW “stand-by”
53
Administratie – Noordwijk ●
Analyse van het gasverbruik ►
250 kW “stand-by”
54
Plan van de uiteenzettting
●
Monitoring: waarom?
●
Overzicht van de wettelijke verplichtingen
●
Monitoringmateriaal
●
Voorbeeld: NAC Herent
●
Voorbeeld: Politiehuis Sint-Niklaas
●
Voorbeeld: Administratie - Noordwijk
●
Follow-up op basis van het verbruik: energieboekhouding 55
Energiehandtekening
56
:: Cenergie cvba :: Gitschotellei 138 :: B-2600 Berchem :: t +32 3 271 19 39 :: www.cenergie.be ::
56
Energiehandtekening
+ 60 % 57
:: Cenergie cvba :: Gitschotellei 138 :: B-2600 Berchem :: t +32 3 271 19 39 :: www.cenergie.be ::
57
Regressie van het gas na meting
‹#›
58
Bepaling van de besparingen via CUSUM
‹#›
59
Interessante tools, websites, enz.: ●
http://www.leefmilieu.brussels/themas/gebouwen/de-epb/detechnische-installaties-chauffage-en-klimaatregeling/epbreglementering-1
●
EPB-eisen verwarming
60
Referenties Gids Duurzame Gebouwen: ●
Gids duurzame gebouwen: http://www.gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be
●
Fiche G_ENE00
Fiche G_ENE02
61
Te onthouden uit de uiteenzetting
●
Wettelijke verplichtingen -> energieboekhouding
●
Duurzaam ontwerp -> goede follow-up/regeling
●
GBS biedt geen garantie van een goede regeling in het gebouw
●
Meten is weten …
62
Contact
Jonathan FRONHOFFS Projectleider energiezorg Gegevens:
: 02 513 96 13
E-mail:
[email protected]
63