Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Groendaken: van ontwerp tot onderhoud Leefmilieu Brussel IMPACT VAN GROENDAKEN OP HET BEHEER

VAN REGENWATER OP HET PERCEEL Maggy HOVERTIN MATRIciel

Doelstellingen van de presentatie ●

Een overzicht geven van de problematiek van het regenwaterbeheer in het Brussels Gewest en van de instrumenten die worden ingezet om overstromingen te bestrijden;

●

Het concept van het alternatief regenwaterbeheer en de gebruikte voorzieningen voorstellen;

●

De rol van de groendaken in het regenwaterbeheer in detail beschrijven;

●

Elementen geven om verontreiniging van het regenwater te verminderen en regenwater te zuiveren. 2

Algemeen schema van de presentatie ●

Inleiding

●

Strijd tegen overstromingen

●

Regelgeving

●

Alternatief beheer van regenwater

●

Regenwatervervuiling

3


Inleiding

●


●

Regelgeving

●


●


4

Inleiding ●

Verstedelijking en de negatieve effecten ervan

►

Ondoorlatendheid van de oppervlakken

►

Vermindering van groene oppervlakken;

5

Inleiding ●

Verstedelijking en de negatieve effecten ervan ►

Vernietiging of isolatie van de natuurlijke habitats;

►

Verlies van biodiversiteit;

►

Uitputting van de bodem;

►

Stedelijke hitte-eilanden;

►

Verlies van de relatie met de natuur;

►

Psychologische problemen;

►

…

Resultaten van Grand Paris (groupe Descartes). De lichtgroene curve geeft de temperatuur weer van de huidige Parijse agglomeratie. De donkergroene curve geeft de temperatuur na herbossing (+30% bossen) in Île-de-France, en na ontwikkeling van de randstedelijke groenteteelt. Bron: http://www.meteofrance.fr

6

Inleiding ●

Verstedelijking en de negatieve effecten ervan

Bron: Architecture & Climat

►

Overstromingen

►

Minder snel vollopen van de grondwaterspiegel

►

Verontreiniging 7

Inleiding ●

Overstromingen

►

Veel schade: › Menselijk; › Bouwwerken, infrastructuur; › Meubilair; › Milieu; › …

8

Inleiding Overstromingen:  Aangegeven schade bij het Rampenfonds in 2005: ≈2.500 schadegevallen > 20 miljoen euro gevraagd >2,4 miljoen euro schadevergoeding Legenda: 3 aangegeven gebeurtenissen in 2005:

Gemeentegrenzen Groene ruimten Bron: FOD Binnenlandse Zaken; Kaart: BIM Uitgebracht samen met Brussels UrbIS ®© – Verdeling en copyright CIRB

9

Inleiding ●

De oorzaken van overstromingen in Brussel ►

Het neerslagregime en de eventuele ongunstige evolutie ervan

10

Inleiding Causes des inondations • Ondoordringbaarheid van de bodems Percentage ondoorlatende oppervlakte met een maaswijdte van 100 m x 100 m

1955

DNEF – Onderafdeling Water | Februari 2007

11

Inleiding Causes des inondations • Ondoordringbaarheid van de bodems Percentage ondoorlatende oppervlakte met een maaswijdte van 100 m x 100 m

2006

DNEF – Sous-division « Eau » | Février 2007

Inleiding ●


Een onaangepast en verouderd rioleringsnet

13

Inleiding ●


De verdwijning van natuurlijke overstromingsgebieden (waterlopen, vijvers en vochtige gebieden)

Park van Woluwe

14

Inleiding ●

Niet te vergeten

Hart van Oud Brussel door Jean-Baptiste Van Moer Bron: http://bruxelles-bruxellons.blogspot.be

15


Inleiding

●


●

Regelgeving

●


●


16

Strijd tegen overstromingen ●

Kaderrichtlijn Water: KRW (richtlijn 2000/60/EG): ►

►

Kaderordonnantie Water (KOW): OBG van 20 oktober 2006 tot opstelling van een kader voor het waterbeleid 2011  Waterbeheerplan van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: WBP › De impact van de menselijke druk op de aquatische ecosystemen minimaliseren om de milieudoelstellingen zoals die door de Europese en Brusselse wetgevingen worden beoogd, te realiseren; › Een ”goede toestand” bereiken voor de waterlichamen; › Maatregelenprogramma (MrP): bevoorrechte concrete acties

http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/etat/informer.aspx?id=3456&la ngtype=2067&detail=tab1 17


WBP: 8 pijlers ►

1. Ingrijpen op de polluenten teneinde de kwaliteitsdoelstellingen te bereiken voor het oppervlakte- en grondwater en voor de beschermde zones;

►

2. Het hydrografisch net kwantitatief herstellen;

►

3. Het terugwinningprincipe toepassen voor de kosten meegebracht door de dienstverlening i.v.m. water;

►

4. Het duurzame gebruik van water promoten;

►

5. Een actief preventiebeleid voeren om de overstromingen door regenval te voorkomen (REGENplan);

►

6. Het water opnieuw integreren in het leefkader van de inwoners;

►

7. De productie van energie op basis van water bevorderen en tegelijk deze natuurlijke hulpbron beschermen;

►

8. Bijdragen tot het opstellen en uitvoeren van een internationaal waterbeleid.

18


Het blauwe netwerk ►

Het water opnieuw een plaats geven in de stad;

►

Het afvalwater scheiden van het “schoon water”;

►

De waterkwaliteit garanderen

19


Het blauwe netwerk: de Geleytsbeek

De Geleytsbeek weer bovengronds ter hoogte van de Meikriekstraat © Hans Welens

Bron: Coördinatie Zenne - Foto: Hans Welens

20


Het blauwe netwerk: ►

Landschappelijke ruimten creëren: › voor recreatiedoeleinden; › waarin de watercyclus is opgenomen; › waarin de fauna en de flora zich kunnen ontwikkelen.

De Molenbeek - Bron: Coördinatie Zenne

21


Het blauwe netwerk:

22

Van regenwaterbeheer tot aanleg van architecturale habitas voor de fauna – het park Gewurz-Remer. Michel Rousseau, landschapsarchitect, Groupe Rousseau Lefebvre Montréal, Québec - Bron: http://www.hydroplus.info


Inleiding

●


●

Regelgeving

●


●


23

De regelgeving ●

Titel I van de GSV: “KENMERKEN VAN BOUWWERKEN EN HUN NAASTE OMGEVING” ►

DE

Opvang van regenwater › “Het regenwater afkomstig van alle ondoorlaatbare oppervlakken wordt opgevangen en afgevoerd naar een regenput, een vloeiveld of, bij gebrek daaraan, de openbare riolering.” › Bij nieuwbouw: regenput van 33 liter/m² dakoppervlak

►

●

Ontoegankelijke platte daken van meer dan 100 m² moeten worden ingericht als groene daken.

Gemeentelijke Stedenbouwkundige Verordening ►

Strengere maatregelen in sommige gemeenten:

Bijvoorbeeld: Vorst capaciteit van 50 liter / m² dakoppervlak in horizontale projectie. 24

Waterbeheer in het kader van een milieuvergunning Vergunningsaanvraag voor nieuwbouw/heropbouw

Lozing in oppervlaktewater mogelijk

Verontreinigde bodem / risicoactiviteit

Nee

Ja

Nee

Waterwinningsgebied

Ja

Ja

nee

Nee

Grondwater > 2m Goedkeuring van het departement Water voor het toestaan van lozingen in het oppervlaktewater. (hydromorfologische wijziging)

Nee

Ja

Doorlatende bodem

Nee

ja Ja

Lozing in oppervlaktewater toegelaten maar eventueel filtratiesysteem te voorzien

Infiltratie

Prioriteit 2

Prioriteit 1

Opvangbekken Vervolgens lozing in riool

Prioriteit 3 25 Bron: Philippe Genon - BIM

Waterbeheer in het kader van een milieuvergunning ●

Het retentievolume ((“opvangbekken”) ►

25 l/m² ondoorlatende oppervlakte: dak, parking, dreef, terras, …

►

Lekdebiet van maximum 5 l/sec.ha ondoorlatende oppervlakte

26 Foto: Maggy Hovertin


Het retentievolume ►

Nieuwbouwproject en heropbouw: hierbij moet worden gekeken naar de totale oppervlakte die door het project ondoorlatend wordt gemaakt

Bijvoorbeeld: afbraak van een kantoortoren om een woning te bouwen  de in aanmerking te nemen oppervlakte omvat ook de oude plaatsinneming van de kantoortoren ►

Zware renovatie: hierbij wordt alleen gekeken naar de voor dit project ondoorlatend gemaakte oppervlakte

27

Waterbeheer in het kader van een milieuvergunning

●

Het recuperatievolume ►

Gedimensioneerd op basis van de waterrecuperatie en de behoeften;

►

Of forfaitair volume van 33 l/m² dakoppervlakte

Bron: WWF – Hemelwater

28

Waterbeheer in het kader van een milieuvergunning Het recuperatievolume: ►

Nieuwbouw

►

Heropbouw

►

Zware renovatie

 Rekening houden met de totale dakoppervlakte

 Motivatie indien bepaalde daken niet worden meegeteld (groendaken, terrassen, ...)

29


Groendak en regenwaterrecuperatie ►

Kwaliteit van het water: › Beter een minerale dan een organische ondergrond › Keuze van de uitrusting: bezinktank, zelfreinigende filters, zuurstofverrijking van de tank, filters van 5 en 25 µm + actieve koolfilter › Keuze van de planten: intensief groen dak niet aangeraden om regenwater op te vangen.

►

Recuperatiepercentage › Extensief dak: ~ 50% › Intensief dak: ~ 10 tot 30%

30


Groendak en regenwaterrecuperatie ►

►

Dimensionering: de tool Water van het BIM. Bedoeld voor kleinschalige projecten (minder dan 1000 m²): http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/Professionnels/Informer.asp x?id=32554&langtype=2067 Opleiding “Beheer van regenwater op het perceel”: http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/Professionnels/informer.asp x?id=38777&langtype=2067

31


Inleiding

●


●

Regelgeving

●


●


32


 Regenwater op een andere manier beheren

33


gescheiden inzameling van regenwater

gescheiden inzameling van regenwater filtratie rivier 1

rivier 2

infiltratie

infiltratie weer aan de oppervlakte komen

drooggelegde vallei

verzadiging van het gecombineerd rioolnet

overstromingen

Gekanaliseerde Stiemerbeek

verzadiging van het gecombineerd rioolnet

Bron: Revue A+241 p 34. Eau et ville diffuse. Illustration Christian Nolf et Urban Design Workshop Stiemerbeek 2012

34


35

Alternatief beheer van regenwater • De beperkingen van de site: 

De nabijheid van een overstromingsgebied, het overstromingsrisico van het perceel of de percelen stroomafwaarts;



De nabijheid van een drinkwaterwingebied



De nabijheid van een beschermingsgebied voor natuurlijke sites (type Natura 2000)



De bezettingsdichtheid van het project



De uitrustingen in de ondergrond



De aanwezigheid van vervuilde grond en het risico van migratie van de vervuiling



De samenstelling van de geologische lagen (doorlatendheid van de bodem) en de geomorfologie van de ondergrond



De aanwezigheid van een ondergronds waterbekken vlakbij de oppervlakte



De topografie van het terrein



De afvoermogelijkheden 36

Alternatief beheer van regenwater ●

Is de bodem infiltreerbaar? Doorlatende bodem: hydraulische geleidingscoëfficiënt> 20 mm/h + Doorlatende oppervlaktelaag

+ Buiten waterwinningsgebied of beschermd gebied + Niet vervuilde bodem + Diep ondergronds waterbekken (> 1 m, zelfs 2 m) Beoordeling van de doorlatendheid van de bodem: dubbeleringinfiltratietest. Foto: ARIES, 2010

37


Is de bodem infiltreerbaar?

Kaart van de potentiële infiltratiezones  Tool voor waterbeheer op schaal van de wijk http://www.bruxellesenvironnement.be/uploadedFiles/Conte nu_du_site/Professionnels/Themes/D%C3%A9veloppement _durable/01Un_quartier_durable/OutilToolQuaDEau.zip

Kaart: Potentiële zones voor infiltratie van hemelwater. Bron: Bijlage GEQ06 van de tool voor waterbeheer op schaal van de wijk

38


Directe infiltratie bevorderen: ►

Beperkte grondinname van het gebouw

►

Aanplanting in volle grond

►

Doorlatende oppervlakten (secundaire wegen, lokale verbindingswegen, fietspaden, voetpaden, private of openbare parking met weinig rotatie, …)

39


Het regenwater scheiden van het afvalwater ►

Aanleggen van de naaste omgeving: holronde vlakken, randen…

40


De afvloeiing op het perceel verlengen: ►

De watercyclus tot zijn recht laten komen op het perceel

41 Foto’s: New waterscapes en Valérie Mahaut


De afvloeiing op het perceel verlengen 

Groendaken

Project Voorbeeldgebouw, Boerderij Nos Pilifs [011] Trassersweg 347-349, 1120 Nerder-Over-Heembeek – architect: J. Meganck – foto: Leefmilieu Brussel

Project Voorbeeldgebouw, Tweedekkersstraat[055] Tweedekkersstraat/ Verdunstraat 21- 25, 1130 Haren – architect: Bxleco1, FHW – foto’s: Opdrachtgever – Leefmilieu Brussel

42


Geulen

Scharnhauser Park – Stuttgart


Douai

Wijk Kronsberg – Hannover Foto’s: Valérie MAHAUT

Douai 43


Grachten

Parc Mozaïc – Lille

Vauban wijk – Fribourg-im-Brisgau

Vauban wijk– Fribourg-im-Brisgau Foto’s: Valérie MAHAUT

44


Droogbekkens of waterbekkens

Infiltratiebekken

Waterbekken met buffering en oppervlakteafvoer met geregeld debiet

Bekken met oppervlakteafvoer


Waterbekken met betonnen funderingen

45


Droogbekkens of waterbekkens

Kronsberg wijk – Hannover

Kronsberg wijk – Hannover

Gelsenkirchen

Berlijn Foto’s: Valérie MAHAUT

Scharnhauser Park – Stuttgart

Hannoversch Munden 46


Buffertanks en opvangtanks

Overloop

Overloop

Afvoer met beperkt debiet

Volume 1 = recuperatie / Volume 2 = buffering Bron: Architecture & Climat en MATRIciel

47


Buffertanks en opvangtanks

Overloop

Afvoer met geregeld debiet

Volume 1 = recuperatie / Volume 2 = buffering Bron: Architecture & Climat en MATRIciel

48


Opslagdaken


49 Foto: Valérie MAHAUT


Opslagdaken


50


Groendaken

Source: Architecture & Climat

Photo: IEB Sabine Vanderlinden

51


De types van groendak

Dak van het stadhuis van Chicago. Bron: Les toits verts, 2006 – Ville de Chicago, Mark Farina

Illustratie: WTCB, TV 229, Groendaken.

52


Groendaken en regenwaterbeheer  onderzoek van het WTCB op basis 9 groendaken

53


Groendak en waterretentie op lange termijn:

Bron: http://www.boissonnet-paysagisme.fr

 Vermindering van de totale hoeveelheid regenwater die in de riool terechtkomt 54


Groendak en waterretentie op lange termijn: ►

Seizoenseffect › Lente: retentie van 49 tot 94% › Winter: retentie van 2 tot 14%

►

Effect van de dikte van het substraat: › Hoe meer de dikte van het substraat toeneemt, hoe meer water kan worden vastgehouden; › Jaarlijkse waterretentie: – Extensief dak  ± 30% – Intensief dak  ± 50% 55


Groendak en waterretentie op lange termijn: ►

Effect van het ontwerp van het dak: › Types van lagen van het groendak: pvc-membraan met reliëf, onderliggende viltlaag, vulling van kleikorrels, draineerlaag,… › Dakhelling

56 Bron: http://www.ecovegetal.fr


Groendak en afvoer bij stortbuien:

 Vermindering en verschuiving van het piekdebiet 57


Groendak en afvoer bij stortbuien: ►

Vermindering en verschuiving van het piekdebiet  impact van het type van dak

Debiet van het water afgevoerd door daken nr. 2, 7 en 11 tijdens een onweer

DEBIET (l/min.m²)

Dak nr. 11 (naakt referentiedak)

Dak nr. 2 (dikte van het substraat 40 mm) Dak nr. 7 (dikte van het substraat 200 mm)

DATUM EN UUR

Bron: WTCB-dossiers – 3/2006 – Katern 2 – Groendaken: afvoer van regenwater

58


Waterbeheer en gebruik van de daken

Voetgangersverkeer op grind of steriele zone

Inspectieput met regenwatertoevoer met beperkt debiet

Voetgangersverkeer op tegels op noppen

Système Wateroof Source: http://www.siplast.fr

Wateroof-systeem, Bron: http://www.siplast.fr

59



IBIC-systeem: waterretentie onder een groendakcomplex

retentio®-systeem, Bron: http://www.soprema.fr

60



61 STOCK & FLOW®-systeem, Bron: http://www.vegetalid.fr


Opslagdaken en groendaken ►

Opgelet voor overbelasting: › Waterschijf van 5 cm hoog: 50 kg/m²

› Extensief groendak: + 30 tot 100 kg/m² › (semi-intensief groendak: + 100 tot 400 kg/m²) › (Intensief groendak: > 400 kg/m²) ►

Is het nodig de opgaande dakranden te verhogen? › De bovenkant van de opgaande dakrand moet 15 cm hoger zijn dan de bovenkant van het groendak 62


Inleiding

●


●

Regelgeving

●


●


63

Regenwatervervuiling ●

Chronische verontreiniging

►

Regelmatige verontreiniging van het afvloeiend water in een stedelijke omgeving. ›

Zwevende deeltjes;

›

Weinig organisch materiaal;

›

PAK’s;

›

Zware metalen (Cu, Pb, Zn,…);

›

PCB’s;

›

Pesticiden;

›

Voedingsstoffen;

›

Chloriden;

›

Pathogenen;

›

Aanwezigheid van een aantal prioritaire stoffen van de KRW (2000/60/EG);

›

…

Zeer variabele kwaliteit van het afvloeiend hemelwater!

64

POTENTIËLE VERVUILING VAN HEMELWATER VOLGENS DE AARD VAN DE BEKLEDING EN HET GEBRUIK Oppervlak / soorten bekledingen Groendaken (groene ruimten)

Infiltratie?

Let op voor watervervuiling (pesticiden, kunstmest, opgeloste organische stoffen, bacteriën)

Daken van niet-metalen inerte materialen (glas, leisteen...)

Zelfde vervuilingsgraad als de regen zelf. Langzame accumulatie van verontreinigende stoffen in de bodem (bij infiltratie): opgelet met onderhoudsproducten.

Daken van inerte materialen met een normaal aandeel metalen onderdelen Daken met een hoge verhouding metalen onderdelen zonder beschermende bekleding Private of openbare parkeerterreinen met geringe rotatie (< 4 rotaties/dag), voetpaden, fietspaden, landwegen Openbare parkeerterreinen met hoge rotatie (4 rotaties per dag) en parkeerterreinen met > 7.000-8.000 plaatsen Los- en opslagterreinen

Wegen

Informatie over de vervuiling

-

Snelle accumulatie van zware metalen (koper, zink, tin, lood) in de bodem (bij infiltratie). Gepaste behandeling in het geval van de infiltratie van afvloeiingswater van metalen oppervlakken van meer dan 20 tot 50 m². Sterke vervuiling met zware metalen (koper, zink, tin, lood): - bij infiltratie en dakoppervlakken vanaf 50 m² - bij lozing in oppervlaktewater en dakoppervlakken vanaf 500 m² Geringe vervuiling van de bodem of het grondwater bij een normaal gebruik. Mogelijke afbraak van organische verontreinigende stoffen (koolwaterstoffen) in de oppervlaktelagen van doorlatende oppervlakken Belangrijke vervuiling van de bodem en het grondwater (koolwaterstoffen/zware metalen). Verzameling en gepaste behandeling van het afvloeiingswater. Ernstig risico van vervuiling: verlies door lekken uit de voertuigen. De vrijgekomen verontreinigende stoffen kunnen de bodem en het grondwater besmetten voorzorgsmaatregelen (verzameling en gepaste behandeling van het afvloeiingswater). De vervuiling hangt af van het verkeer (doorgangsfrequentie, soort voertuigen...) Grotere accumulatie van verontreinigende stoffen (zware metalen en koolwaterstoffen) op het midden van de weg dan op de bermen.

65 Bron: Gids duurzame gebouwen BIM


Kwaliteit van het water dat van de groendaken komt  Filtratie van polluenten?

66


Groendaken en waterkwaliteit:

Met ballast en naakt

Extensief

Intensief

Bron: WTCB

 Groendaken zuiveren het regenwater niet! 67


Bronnen van vervuiling van het water van groendaken: ►

De luchtvervuiling;

►

De gebruikte materialen: substraat, afdichtingslaag, pvcdakgoten, metalen onderdelen, … › Chemische toeslagstoffen voor bestandheid tegen wortels en microorganismen; › Nonylfenyl; › Bisfenol A;

› Zware metalen; › Organische stoffen ►

Koolstof, stikstof en fosfor: nieuw dak of na bemesting;

►

Fytosanitaire producten: te verbieden;

►

…

68


●

Kwaliteit van het water dat van de groendaken komt ►

Neutraliseert de zuurtegraad van het regenwater;

►

Vergeling van het water;

►

Verrijking van het water;

►

Grotere organische vuilvracht;

►

Aanwezigheid van chemische producten;

►

Toename van het aantal bacteriën

Rol van filter? ►

Substraat: › Retentie van PAK’s die in de lucht zitten › Retentie van bepaalde zware metalen

69


Kwaliteit van het water dat van de groendaken komt: conclusie ►

In bepaalde gevallen: reële vervuiling van het water;

►

Soms is zuivering nodig voorafgaand aan lozing in het oppervlakte-, vis- of zwemwater;

►

Het regenwater moet voor gebruik worden gezuiverd;

►

Opgelet bij materiaalkeuze voor het dak en de opvang- en afvoervoorzieningen;

►

Opgelet bij onderhoud: mest, fytosanitaire producten

70

Waterverontreiniging ●


►

Hangt af van:

► ►

►

›

Het type van afvloeiingsoppervlak (verharding, netheid);

›

De afstand die het afvloeiend water aflegt;

De vervuiling aan de bron beperken; Sanering door bezinking en filtratie  Voorkeur voor beplante voorzieningen. Wat met de opgeloste polluenten? verkeersweg aardlaag

ondergrond

Infiltratie of lozing

Filtrerend materiaal ondoorlatendheid

71



ondergrond Infiltratie of lozing Filtrerend materiaal

ondoorlatendheid

Business park Krems Foto: New waterscapes

Wegen Portland - Oregon Bron: Living systems

72


Incidentele verontreiniging ►

Plaatselijke en toevallige verontreiniging door onopzettelijk uitgieten of sluikstorten.

Foto: MATRIciel

›

Afgedicht retentiebekken, eventueel beplant, met kleppen aan in- en uitlaat, om de verontreiniging op te sporen, te isoleren en passend te behandelen.

›

Afgedichte opslagzones;

›

Koolwaterstoffenafscheider (uitsluitend wanneer het risico van morsen van koolwaterstoffen bestaat)

73

Nuttige hulpmiddelen, websites, enz.: ►

Leefmilieu Brussel: http://www.leefmilieubrussel.be

►

Vlaamse Milieumaatschappij (VMM): http://www.vmm.be

►

► ►

►

►

►

De WTCB-dossiers – 3/2006 – Katern 2. Groendaken: afvoer van regenwater WTCB, TV 229. Groendaken BOLLER Markus (EAWAG – division gestion des eaux dans les zones urbaines – Suisse - 2003), “Vers une mise en pratique de la durabilité en assainissement pluvial”, in EAWAG news 57f, december 2003. OPZOEKINGSCENTRUM VOOR DE WEGENBOUW (2008), “Waterdoorlatende verhardingen met betonstraatstenen”, bijlage bij de OCW-mededelingen nr. 77, oktober-november-december 2008. CAGT (Communauté d’Agglomération du Grand Toulouse), “Guide de gestion des eaux pluviales et de ruissellement”, Service Assainissement Toulouse, 2006. DREISEITL Herbert, “New waterscapes – Planning, Building and designing with water”, GRAU Dieter en LUDWIG Karl H.C., 2005. 74


GREAT VANCOUVER SEWERAGE & DRAINAGE DISTRICT, “Stormwater Source Control Design Guidelines” ,2005.

►

Waterplan: http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/etat/informer.aspx?id=3456&l angtype=2060&detail=tab3

► ►

►

►

MARGOLIS L., ROBINSON A., “Living Systems”, 2008.

MAHAUT V., “L'eau et la ville, le temps de la réconciliation: Jardin d'orage et nouvelles rivières urbaines”, in Ecole Polytechnique de Louvain, UCL (Université catholique de Louvain), 2009. OFEFP (Office Fédéral de l’Environnement, des Forêts et du Paysage), “Protection des eaux lors de l’évacuation des eaux des voies de communication”, Berne, 2002. PREFECTURE D’INDRE-ET-LOIRE, “Gestion des eaux pluviales dans les projets d’aménagement”, 2008.

►

Isabelle Boucher, 2006. Les toits verts. www.mamrot.gouv.qc.ca

►

La gestion durable des eaux pluviales: Guide de bonnes pratiques sur la planification territoriale et le développement durable. www.mamrot.gouv.qc.ca

75


Coördinatie Zenne: http://www.coordinatiezenne.be/pub.htm

►

WTCB, 2007. Groendaken: afvoer van regenwater

►

Marie-Christine Grommaire, 2013. Maîtriser la contamination des eaux pluviales par une gestion à la source des eaux de ruissellement? - Le cas des toitures terrasse végétalisées –

►

Julie Schwager en MarieChristine Gromaire, 2011. Capacité épuratoire des toitures végétalisées

Referentie Gids Duurzame Gebouwen www.leefmilieubrussel.be/gidsduurzamegebouwen G_WAT00 Het waterbeheer verbeteren in duurzame gebouwen en op het perceel G_WAT01 Beheer van het regenwater op het perceel G_WAT02 Rationeel omgaan met water G_WAT03 Hergebruik van hemelwater

G_WAT04 Het afvalwaterbeheer op het perceel verbeteren 76

Om te onthouden van de presentatie ●

Retentievolume: 25 l/m² ondoorlatende oppervlakte en een lekdebiet van 5 l/s.ha.

●

Recuperatievolume: berekening op basis van het opgevangen volume en de behoeften of het forfaitaire volume van 33 l/m² dakoppervlakte.

●

Groendaken verminderen het volume water dat in de riolering terechtkomt en verminderen het piekdebiet bij stortbuien.

●

Het water dat van de groendaken komt, is niet gezuiverd!

●

Het alternatief regenwaterbeheer op het perceel past perfect in een globalere aanpak die gericht is: ►

Een verbetering van de levenskwaliteit van de bewoners: microklimaat, ruimten voor contact met de natuur, ontspanning, ontmoeting, uitwisselingen, …

►

Een toename van de biodiversiteit

77

Contact MATRIciel s.a.

Maggy HOVERTIN Bioingenieur Place de l’Université 25, Etg.2. 1348 Louvain-la-Neuve 

: 010 24 15 70

E-mail: [email protected]

IK DANK U VOOR UW AANDACHT… 78

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Recommend Documents