Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame renovatie: kort overzicht Leefmilieu Brussel VOORBEELD VAN DUURZAME EN ENERGETISCHE RENOVATIE: VOORBEELDGEBOUW [120] BOOMGAARDSTRAAT
THOMAS GOETGHEBUER MATRICIEL
Presentatie van het project
2
Presentatie van het project
3
Presentatie van het project
4
Presentatie van het project
5
Presentatie van het project
Naam
Schuin dak Plat dak dakvenster Plat dak boven salon Plat dak boven kantoor benedenverdieping Voorkant en zijwanden dakvenster Voorgevel gelijkvloers Voorgevel verdieping Achtergevel -1 Achtergevel gelijkvloers Achtergevel verdieping Zijgevel rechts -1 Zijgevel rechts gelijkvloers Gemene muur met verwarmd volume buur Gemene muur met keldervolume buur Gemene muur op grond Muur tegen kelder Vloerplaat op kelder Vloerplaat op grond kamer midden Vloerplaat op grond kamer achteraan
6
Presentatie van het project
7
Isolatie van de gebouwschil Gevel: Binnen- of buitenisolatie • Risico’s en aandachtspunten • Type van dampscherm en positie van het dampscherm Dak: Binnen- of buitenisolatie
• Risico’s en aandachtspunten • Type van membraan en positie van het membraan Vloerplaat:
Aandachtspunt
8
Problematiek van isolatie langs binnenzijde
Condensatievlak
Abs. vochtigheid
Klimaat Relatieve vochtigheid
Verzadigingscurve
1ste dauwpunt
Temperatuur
9
Problematiek van isolatie langs binnenzijde Binnencondensatie door dampdiffusie Risico van binnencondensatie in de winter indien er geen membraan is om de damp te regelen Risico’s van binnencondensatie in de zomer indien een membraan voor dampregeling vermijdt dat de damp naar binnen trekt Bron Architecture et Climat
10
Problematiek van isolatie langs binnenzijde Wijziging van het drogingspotentieel Bevochtiging door regen
Ongewijzigde blootstelling van de muur aan weersomstandigheden
Verdamping aan de oppervlakte
Metselwerk in het algemeen kouder
Verdamping aan de oppervlakte beperkt Droging aan de binnenkant soms verhinderd door een dampscherm Source Bron Architecture et Climat
Afkoeling en bevochtiging van de bestaande muur met risico van vorst en mechanische schade 11
Problematiek van isolatie langs binnenzijde Te overwegen maatregelen ●
Het doordringen van regenwater beperken (bijvoorbeeld door een waterafstotende behandeling)
●
Verdamping aan de oppervlakte, vooral naar binnen
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is een uiterst luchtdicht dampscherm niet noodzakelijk een goede oplossing. Om de accumulatie van vocht in de muur te vermijden, is het immers belangrijk dat het vocht kan verdampen naar de binnenkant van de wand. Opdat een muur zou kunnen drogen, is een dampscherm met een variabele dampdiffusiecoëfficiënt µ (naargelang van de RV) (van het type Proclima intello+) beter dan een OSB-dampscherm.
12
Isolatie langs de binnenzijde
13
Isolatie langs de binnenzijde
1: Dragende muur 2: Eventuele bepleistering aan binnenkant 3: Gelijmde harde isolatie 4: Dampscherm 5: Binnenafwerking 6: Lijm
1: Dragende muur 2: Eventuele bepleistering binnenkant 3: Houten latwerk 4: Soepele isolatie 5: Dampscherm 6: Binnenafwerking
14
Isolatie langs de buitenzijde
15
Isolatie langs de buitenzijde
16
Isolatie langs de buitenzijde Gemiddeld (W/mK) Geëxpandeerd polystyreen met grafiet
Minerale isolatie (type multipor – Xella) Rotswol (70 kg/m³)
Rotswol (140 kg/m³) Houtwol (type Gutex) Cellulose + houtpanelen
17
Isolatie langs de buitenzijde Isolatie van de achtergevel: Geëxpandeerd polystyreen vormt een betere ondergrond voor pleisterkalk dan glaswol of een mineraal isolatiemateriaal van het type Ytong Multpor. Het is makkelijk te plaatsen op onregelmatige muren bij renovatie. Een LCA-analyse van de wand bevestigt deze keuze. Het is een interessante oplossing, hoewel er nog betere opties zijn.
18
Isolatie van het dak
Buitenisolatie
Technisch zeer goede oplossing Vereist een stedenbouwkundige vergunning in afwijking van de GSV
Binnenisolatie Geen stedenbouwkundige vergunning Opgelet: regenwerende laag noodzakelijk
Ruimteverlies Minder goede isolatie indien samengestelde laag
Regenwerende laag
Harde isolatie
Dampwerende laag
Soepele isolatie
19
Isolatie van het dak
1
Toiture 1
N° de la paroi Descritption de la paroi Résistance superficielle [m²K/W]
Section 1
l [W/(mK)]
1. Plâtre
0,520
2. Islation souple
0,035
3. Isolation rigide PUR
0,023
intérieure Rsi :
0,10
extérieure Rse :
0,10 l [W/(mK)]
Section 2 (optionnelle)
La résistance th. de la lame d'air et des couches la séparant de l'ex térieur, est négligée. Re est remplacé par Ri
pourcentage Section 3 (optionnelle)
l [W/(mK)]
Pourcentage
Epaisseur [mm]
Chevron
0,130
15%
60 100
Epaisseur [mm]
9 Vide
Fortement ventilé l [W/(mK)]
Section 2 (optionnelle)
3
Direction du Flux l [W/(mK)]
pourcentage Section 3 (optionnelle)
l [W/(mK)]
pourcentage
RT [m²K/W]
0,000
40
ascendant
RT [m²K/W]
0,038 1,218 4,348
20
Epaisseur [mm]
RT [m²K/W]
0,000
10 Tuile Total
22,0 Résistance thermique de surface à surface Supplément pour fixation mécanique Valeur U:
cm
5,605 0,000 0,17
W/(m²K) W/m.K W/(m²K)
20
Isolatie van het dak 2
Toiture
N° de la paroi Descritption de la paroi Résistance superficielle [m²K/W]
intérieure Rsi :
0,10
extérieure Rse :
0,10 l [W/(mK)]
La résistance th. de la lame d'air et des couches la séparant de l'ex térieur, est négligée. Re est remplacé par Ri
Section 1
l [W/(mK)]
1. Plâtre
1,700
2. Isolation souple
0,035
0,130
10%
200
3. Isolation souple
0,035
0,130
15%
60
Section 2 (optionnelle)
pourcentage Section 3 (optionnelle)
l [W/(mK)]
Pourcentage
Epaisseur [mm]
Epaisseur [mm]
9 Vide
Fortement ventilé l [W/(mK)]
10 Tuile
Section 2 (optionnelle)
3
Direction du Flux l [W/(mK)]
pourcentage Section 3 (optionnelle)
l [W/(mK)]
pourcentage
RT [m²K/W]
0,000
40
ascendant
RT [m²K/W]
0,007 4,494 1,218
13
Epaisseur [mm]
RT [m²K/W]
0,000
40 Total
35,3 Résistance thermique de surface à surface Supplément pour fixation mécanique Valeur U:
cm
5,720 0,000 0,17
W/(m²K) W/m.K W/(m²K)
21
Isolatie van het dak
Buitenisolatie
Binnenisolatie
Regenwerende laag
Harde isolatie
Dampwerende laag
Soepele isolatie
22
Isolatie van het dak
23
Isolatie van de vloerplaat
Losse cellulosevlokken
24
Koudebruggen / bouwknopen Naam
Str. m.
Raamwerk Buitenmuur – vloer (keuken/slaapkamer) Dak (salon) – buitenmuur (1ste verdieping) Buitenmuur (keuken) – vloerplaat gelijkvloers Aansluiting aanpalend gebouw kamer – 1ste verdieping Aansluiting aanpalend gebouw keuken – gelijkvloers Aansluiting aanpalend gebouw eetkamer – gelijkvloers Aansluiting aanpalend gebouw trap Aansluiting aanpalend gebouw wc Binnenmuur (wasplaats) – vloerplaat gelijkvloers Binnenmuur (kantoor) – vloerplaat op grond Buitenmuur (kantoor) – vloerplaat op grond Buitenmuur (kantoor) – terras – buitenmuur (salon) Buitenmuur (salon) – dak (salon) Buitenmuur (salon-kantoor) – buitenmuur (salon-kantoor) Buitenmuur – schuin dak) Dakvorst Buitenhoek dakvenster Dakvenster – schuin dak Gemene muur – dak (salon) Gemene muur - muur (salon-bureau) Buitenmuur (bureau) – terras – buitenmuur (salon)
25
Koudebruggen / bouwknopen
26
Koudebruggen / bouwknopen
27
Koudebruggen / bouwknopen
28
Koudebruggen / bouwknopen
29
Koudebruggen / bouwknopen
30
Koudebruggen / bouwknopen 2 BUITENMUUR / VLOER (KEUKEN EN SLAAPKAMER)
Bovenaanzicht
31
Koudebruggen / bouwknopen
Aanpalend gebouw
kamer
32
Koudebruggen / bouwknopen 5e Aansluitingen aanpalend gebouw / keuken (gelijkvloers- voorgevel)
Aanpalend gebouw
kamer
33
Koudebruggen / bouwknopen
trap
34
Koudebruggen / bouwknopen
35
Koudebruggen / bouwknopen
36
Koudebruggen / bouwknopen
37
Koudebruggen / bouwknopen
38
Koudebruggen / bouwknopen
39
Luchtdichtheid
40
Luchtdichtheid
41
Luchtdichtheid Hennep Cellulose
Ruwe hennep
Ingeblazen cellulose
42
43
Presentatie van het project
44
Presentatie van het project
45
46
Presentatie van het project
47
Presentatie van het project
48
Presentatie van het project
Isolatie van de koker
49
Daling van het waterverbruik Zuinige uitrustingen: ►
Douches 6-9 l
►
Spoelbakken 3-6 l
►
Spaarkranen
Débit = Q [litres/minute]
●
24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0
6 maanden terugbetaaltijd!!!
19,6 l/min
8,7 l/min
6 l/min
0 Druk [Bar] Pression [Bar]
1
2 3 4 5 6 Spaardouchekop dynamische debietbegrenzer Pommeaux de douche–économique - limiteur de débit dynamique Spaardouchekop statische- debietbegrenzer Pommeau de douche–économique limiteur de débit statique Douchekop spaarvoorziening Pommeaux dezonder douche sans dispositif d'économie
50
Regenwatertank
Regenwatertank 1500L GRAF PLATINE
Pomp met automatische kanteling
Geen fysieke verbinding tussen het openbaar waterleidingnet en het regenwaternet 51
Regenwatertank ●
Zuinige uitrustingen: ►
Douches 6-9 l
►
Spoelbakken 3-6 l
►
Spaarkranen
●
Waterverbruik: 69 m³/jaar of 47 l/dag per persoon
●
Waterprijs: 3,64 euro/m³
●
Dakoppervlakte die op de tank kan worden aangesloten: daken achteraan ► ►
31 m² waterrecuperatie: 17 m³/jaar Behoefte aan regenwater: wc, onderhoud van het gebouw en errond 25-30 m³/jaar
52
Regenwatertank in de tuin ●
Tank van 1.500 l
●
Kostprijs van de installatie: 5.900 euro
●
Autonomie van 18 dagen
●
Ontwatering: 19%
●
Rendabiliteit? ►
Waterbesparing: 62 euro/jaar
►
Onderhoud: 59 euro/jaar
►
Elektriciteit: 2 euro/jaar
53
Tuin Klimplanten Tank
Moestuin
Infiltratie van het regenwater op het perceel
Tuin volle grond
Verhoogd terras
De BAF kan worden berekend voor de bestaande toestand en de geplande toestand, zodat een vergelijking kan worden gemaakt:
Bestaande toestand Bestraat deel (niet doorlatend): 28,2 m² - BAF 0 Vijver met vissen: 3,9 m² - BAF 1 Tuinhokken / fietsenlokaal: 10,1 – BAF 0 Beplante ruimte: 1,9 m² - BAF 1
Totaal (0 x 28,2 + 1 x 3,9 + 0 x 10,1 + 1 x 1,9)/95:
BAF: 0,06
Geplande toestand Doorlatend terras: Plantenbak – kruidentuin: Tuinhokken / fietsenlokaal: Grasperk: Groendak op plat dak salon: “Groene” steunmuur – muur tegen aanpalende tuin links: Totaal (19,2 x 0,3 + 2 x 1 + 10,1 x 0 + 12,8 x 1 + 13,8 x 0,5 + 11,6 x 0,5)/95:
19,2 m² - BAF 0,3 2 m² - BAF 1 10,1 – BAF 0 12,8 m² - BAF 1 13,8 m² - BAF 0,5 11,6 m² - BAF 0,5
BAF: 0,35
54
Conclusies ●
Isolatie van de gebouwschil
●
Keuze van de juiste materialen, vooral voor isolatie
●
Regenwaterrecuperatie
●
Biodiversiteit
●
Voorbeeldgebouwen
55
Contact MATRIciel s.a. Thomas GOETGHEBUER
Projectbeheerder Place de l’Université 25, Etg.2. 1348 Louvain-la-Neuve
: 010 24 15 70
E-mail:
[email protected]
56