Opleiding Duurzaam Gebouw: Follow-up en monitoring van duurzame gebouwen

Opleiding Duurzaam Gebouw: Follow-up en monitoring van duurzame gebouwen Leefmilieu Brussel INLEIDING: BEPALENDE FACTOREN VOOR EEN OPTIMAAL BEHEER VAN DUURZAME GEBOUWEN Thomas DEVILLE Cenergie cvba

Doelstelling(en) van de presentatie

●

Voorstelling van de bepalende factoren waarmee rekening moet worden gehouden voor een goed beheer

●

Voorstelling van de aanpak en de tools voor een optimaal beheer van gebouwen

●

Voorstelling van de uitdagingen van monitoring in duurzame gebouwen

2

Inleiding ●

Duurzaam gebouw = 9 thema‟s

●

Het beheer van een duurzaam gebouw maakt deel uit van het thema “‟Beheer van het project, de werf, het gebouw”, en is vooral gericht op de thema‟s: ►

Energie

►

Water

►

Comfort en gezondheid 3

Algemeen schema van de presentatie

●

Informatie aan de bezetters / gebruikers

●

Technische aspecten

●

►

Postinterventiedossier

►

Regeling en onderhoud van de installaties

Monitoring ►

Wat „monitoren‟ ? Wat opvolgen?

►

Waarom „monitoren‟?

►

Bepalende factoren van de monitoring / follow-up

4


●


●

Technische aspecten

●

►


►


Monitoring ►


►


►


5

1. Informatie aan de bezetters / gebruikers ●

De toekomstige gebruikers betrekken bij het ontwerpproces ►

Bewoners van woningen

►

Gebruikers van tertiaire gebouwen

Ze worden geïnformeerd over de algemene uitdagingen van het project en kunnen met kennis van zaken tussenkomen ●

Een groepsdynamiek/-cohesie creëren die kan voortduren zodra het project is uitgevoerd: ►

Elkaar helpen

►

Kennis delen

Werkbijeenkomst van de bouwheren van een groepswoning en het ontwerpteam Bron: website van het voorbeeldgebouw Brutopia [097_Brutopia]

6

1. Informatie aan de bezetters / gebruikers ●

Betrokkenheid bij het ontwerpproces: ►

Zeer wenselijk, maar niet altijd haalbaar › Toekomstige bezetters / gebruikers niet altijd of zelfs zelden gekend › Tal van potentiële betrokken partijen › Is er belangstelling bij de toekomstige bezetters? ›…

►

 Informatie doorgeven kan niet altijd vooraf, maar het moet wel gebeuren.

Wanneer? Hoe?

7

Informatie aan de bezetters / gebruikers ●

Wanneer moet de informatie worden doorgegeven? ►

Aan de beheerder : › In het algemeen : op het laatste moment, wanneer de beheerder in actie komt (oplevering van het gebouw). › Het kan zinvol zijn dit eerder te doen: – De beheerder kan zijn mening vooraf geven, uitwerking van het project (deels) naargelang van zijn competenties en zijn technische kennis – Vermijden dat informatie gaandeweg verloren gaat, directe uitwisselingen tussen ontwerpers en beheerder (uitwisseling technicus  technicus) 8


Wanneer moet de informatie worden doorgegeven? ►

Aan de bezetters: › In het algemeen: bezetters niet of slecht op de hoogte (“ze zeggen dat”, verkeerd begrepen informatie die maar voor een stuk is doorgegeven”, …) NB: Indien er nog problemen zijn wanneer het gebouw wordt opgestart, blijven de bezetters met deze slechte indruk zitten. Vooral als ze geen (of weinig) informatie hebben gekregen.

› Informatie is nodig, bij voorkeur voordat de bezetters hun intrek nemen in het gebouw. – Informatiesessies – Handleiding 9


Hoe? ►

De doorgegeven informatie moet doelgericht zijn : › duidelijk en goed › verband houden met de actieradius van de betrokken doelgroep – van een technisch niveau dat verstaanbaar is

– in verband met thema‟s die hem aangaan

►

Handleiding › Versie op papier die gemakkelijk kan worden uitgedeeld › Opgesteld door (of in overleg met) het ontwerpteam › Vooral ten behoeve van de bezetters › Inhoud en type van gegevensdrager: afhankelijk van het project en de doelgroep 10


Overleggen met de actoren = een van de succesfactoren voor een goed gebruik van het gebouw ►

●

presentatie van Bernard Huberlant

Voorbeeld van de gids “Wonen in een passiefhuis” ►

presentatie van Cleo Swinnen

11


●


●

Technische aspecten

●

►


►


Monitoring ►


►


►


12

Technische aspecten – Postinterventiedossier (DIU) ►

Technisch dossier

►

Opgelegd door het koninklijk besluit van 25 januari 2011.

►

Moet worden overhandigd aan de koper bij de ondertekening van de aankoopakte.

►

Opgesteld door › de veiligheidscoördinator (indien verschillende aannemers betrokken zijn) of › door de bouwheer (indien hij de werken zelf uitvoert) of › door de algemene aannemer

►

Doelstelling: de veiligheid garanderen van de werknemers die later in het gebouw zullen werken.

13

Technische aspecten – Postinterventiedossier (DIU) ►

Inhoud: nuttige elementen in het domein van de veiligheid en de gezondheid die in aanmerking moeten worden genomen voor eventuele toekomstige werken (onderhoud, herstellingen, vervangingen, …): › Informatie over de structuur › As-builtplannen › Architecturale, technische, en organisatorische elementen die betrekking hebben op de uitvoering, het onderhoud en de herstellingen (technische fiches, onderhoudsvoorschriften,…) › Uitgevoerde materialen ›…

(zie ook Bijlage I deel C van het KB: http://www.werk.belgie.be/WorkArea/DownloadAsset.aspx?id= 2160 14


●


●

Technische aspecten

●

►


►


Monitoring ►


►


►


15

Technische aspecten- Regeling en onderhoud van de installaties ►

Informatie die moet worden bezorgd aan de beheerder(s) van het gebouw voor: › een optimale werking… › …op lange termijn

►

Gewoonlijk, as-builtdossier van de aannemer met: › As-builtplannen (stabiliteit, architectuur en technieken) › Technische schema‟s: hydraulica, luchtbehandeling, elektriciteit, regeling,… › Technische fiches van het geïnstalleerde materiaal ›…

►

Hoeveelheid en type van de informatie in het asbuiltdossier hangt af van het project (grootte, bestemming,…)

16


Herhaling: voorafgaand overleg met en informatie aan de beheerder van het gebouw, om de follow-up zo vlot mogelijk te laten verlopen

►

Basisprincipes voor onderhoud van de technische installaties die moeten worden nageleefd, en ook de instructies van de fabrikanten › Voorbeelden: › Verwarming: – onderhoud van de verwarmingsketel, – goede werking van de branders, – dichtheid van de kleppen,

– onderhoud van de eindunits, – ontluchting van de radiatoren, – …

17

Technische aspecten- Regeling en onderhoud van de installaties › Ventilatie: – vervanging van de filters, – controle van de spanning van de riemen van de ventilator, – reiniging van de uitlaatopeningen, …

› Klimaatregeling: – reiniging van de condensatoren, – controle van het koelvloeistofpeil, – onderhoud van de eindunits, …

› SWW: – controle van de dichtheid van de kleppen, ontluchtingskranen,, … › Verlichting:

– schoonmaak van de armaturen, – controle van de regeling, … 18

Technische aspecten- Regeling en onderhoud van de installaties

►

Relevante bijkomende informatie: › Energieontwerpnota, indien (passief, (zeer) lage energie) HEP-gebouw:

– Principes voor ontwerp van het gebouw op het vlak van energie – informatie over de prestatiedoelstellingen – informatie over de in aanmerking genomen hypothesen

– basis voor beoordeling van de effectieve energieefficiëntie van het gebouw

19


►

Relevante bijkomende informatie: › Energieontwerpnota

[040_Aeropolis II: uittreksels uit de energieontwerpstudie]

20


Relevante bijkomende informatie: › Regelingsnota – nota opgesteld door studiebureau (SB) – geeft meer informatie over de regeling van het gebouw (technische installaties) – nuttige tool voor HEP-gebouwen (grote afwijkingen mogelijk indien verkeerde regeling) – correcte parametrering van de installaties aan de basis – basis voor » beoordeling van de parametrering door de aannemer » opstart van de installaties

21


Relevante bijkomende informatie: › Regelingsnota

NEE

-

WINDSNELHEID < X M/S*

-

VORSTRISICO OK

* Maximaal toelaatbare windsnelheid volgens fabrikant

LUIKEN IN ZONWERINGSSTAND ONTVOUWING NAARGELANG VAN LICHTSTERKTE EN ZONE (ORIËNTATIE)

[Greenbizz: uittreksels uit de regelingsnota: indelingsschema HVAC – regeling van de zonwering]

22


Relevante bijkomende informatie: › Specifieke onderhoudsnota – Vooral voor specifieke systemen, die weinig voorkomen Voorbeeld: Aardwarmtewisselaar van het project Aeropolis II » onderhoudsnota opgesteld door SB » doorgegeven aan de beheerder van het gebouw » toegevoegd aan PID Inhoud: »Voorstelling van het systeem »Aanbevelingen voor onderhoud 23


[040_Aeropolis II: uittreksel uit de onderhoudsnota van de aardwarmtewisselaar]

24


►

Regelgeving: EPB › Verwarmingsbesluit: – 16 eisen waaronder het bijhouden van een logboek (eis 11) »= dossier met alle documenten die betrekking hebben op de technische installaties » Minimuminhoud vastgelegd door de regelgeving » autres documents tels que plans, schémas, croquis,… conseillés

25


►

Regelgeving: EPB › Verwarmingsbesluit: – Oplevering van de systemen – Periodieke controle van de verwarmingsketels door een erkend vakman – Diagnose van de verwarmingssystemen Meer informatie over het verwarmingsbesluit: http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/Professionnels/ informer.aspx?id=32599&langtype=2067

26


►

Regelgeving: EPB › Besluit klimaatregeling: – 9 eisen, waaronder het bijhouden van een logboek (eis 9) – Periodieke controle door een erkend vakman

Meer informatie over het besluit klimaatregeling: http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/Professionnels/infor mer.aspx?id=34630&langtype=2067

27


●


●

Technische aspecten

●

►


►


Monitoring ►


►


►


28

Wat “monitoren”, wat opvolgen? ●

Duurzaam gebouw = 9 thema‟s

●

Monitoring van hoofdzakelijk: ►

het energieverbruik van het gebouw

►

het waterverbruik van het gebouw

●

Follow-up van het comfort in het gebouw

●

Andere specifieke vormen van follow-up/monitoring die minder vaak voorkomen: verbruik van de werf, VOS-gehalte,… 29

Waarom „monitoren‟ ? Doelstellingen van het ontwerp … ►

Energieprestaties van het gebouw ((zeer) lage energie, passief, NZEB…)

►

Comfortniveau

… tegenover realiteit van de uitvoering en het gebruik ►

Werkelijke prestaties van de technische installaties

►

Regeling van de installaties, afstemming op de behoeften

►

Gedrag en verwachtingen van de bezetters (“rebound-effect”)

30

Waarom „monitoren‟ ? Soms (vaak …) is er een heuse kloof tussen ►

het aangekondigde en het werkelijke verbruik

►

het beoogde en het bereikte comfortniveau

Zonder follow-up/monitoring zijn de oorzaken van deze verschillen zeer moeilijk te verklaren en zijn de problemen moeilijk op te lossen.

31

Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up Een goede follow-up begint bij een goede kennis van het project/het gebouw ●

Werken in een bouwteam ►

Alle actoren werken samen vanaf de eerste aanzet tot het project – multidisciplinaire teams

►

Delen van kennis

►

Beter georganiseerde uitwisseling van informatie

►

Zorgt voor een globale projectaanpak  evenwichtige projecten

32

Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up Een goede follow-up begint bij een goede kennis van het project/het gebouw ●

Commissioning – scope of information

33

Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up Uitbreiding van het onderzoeksveld ●

De toekomstige gebruikers betrekken bij het ontwerpproces

●

Een groepsdynamiek/-cohesie creëren die kan voortduren zodra het project is uitgevoerd

Werkbijeenkomst van de bouwheren van een groepswoning en het ontwerpteam Bron: website van het voorbeeldgebouw Brutopia [097_Brutopia]

34

Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up Een “passende” follow-up invoeren Welke monitoring heeft mijn gebouw nodig?

35

Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up Type van monitoring beïnvloed door ►

het beheer dat zal worden toegepast op het gebouw

►

het technisch ontwerp van het project

De wijze van beheer hangt af van ►

De schaal van het project › Individueel klein project (eengezinswoning, kleine collectieve woning) › “Collectief” middelgroot project (collectieve woning, kleine kantoorgebouwen,…) › Groot project (grote kantoorgebouwen, ziekenhuizen,…)

36 [087_Poststraat]

[056_Tweetorenstraat]

[040_AeropolisII]

Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up ►

De wijze van bezetting van het gebouw › Huur – Kleinere betrokkenheid van de bezetters – Doorgaans minder uitgebreide kennis van het gebouw dan bij eigenaars – Beheer vaak via extern bedrijf (sociale woningen, bijvoorbeeld)

› Koop – Betrokkenheid van de bezetters: wenselijk vanaf ontwerpfase, indien gekend in dat stadium – Grotere belangstelling voor het gebouw en de technieken dan bij huur ►

Kennis/bekwaamheden van de beheerder › Technische kennis › Kennis van de ingevoerde systemen (commissioning) › Bevoegdheden / rol (beschikbare tijd, te beheren vastgoedpark,…)

37

Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up Het technisch ontwerp van het project ►

Doordachte technische keuzes › Op basis van de inbreng van de verschillende partijen, hun kennis en ervaringen (ontwerp/uitvoering) › Opnieuw: belang van werk in bouwteam

►

Types van technische installaties › Eenvoud (complexiteit) van de technische installaties – Regeling – Onderhoud – Herstelling

38

Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up ►

Keuze van ontwerp van technieken › Gecentraliseerde versus gedecentraliseerde systemen – Wie zorgt voor follow-up en onderhoud? – Aantal metingen Bv.: ventilatiesysteem in collectieve woning

Gecentraliseerd systeem Bron: Matriciel

Gedecentraliseerd systeem

39

Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up ●

Monitoring van het verbruik ►

Invoering van een energieboekhouding en follow-up van het verbruik

►

Doelstellingen: › De evolutie van het verbruik volgen in de tijd › De prestaties van de technische installaties analyseren › Afwijkingen benoemen, de bron(en) ervan aan het licht brengen en oplossingen aanreiken

40


Monitoring van het verbruik


41



►

Meer details over de energie- en comfortmonitoring worden gegeven tijdens de presentaties van deze namiddag

42


Monitoring van het verbruik ►

Regelgeving: EPB › Besluit verwarming: – energiemetingen op de verwarmingsketels

– elektrische metingen op de ventilatoren – bijhouden van een energieboekhouding › Besluit klimaatregeling: – enkelvoudige of dubbele meting op de koelinstallaties – elektrische meting op koeltorens – elektrische meting op ventilatoren – bijhouden van een energieboekhouding

43

Nuttige hulpmiddelen, websites, enz.: ●

Koninklijk besluit van 25/01/2001: http://www.werk.belgie.be/WorkArea/DownloadAsset.aspx?id=2160

●

EPB-reglementering voor verwarming: http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/Professionnels/informer.as px?id=32599&langtype=2067

●

EPB-reglementering voor klimaatregeling: http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/Professionnels/informer.as px?id=34630&langtype=2067

Referentie Gids Duurzame Gebouwen en andere bronnen: ●

Gids Duurzame Gebouwen: www.leefmilieubrussel.be/gidsduurzamegebouwen

Fiche: MAN00, ENE00, ENE10 ●

Documentatie en tools ecogebouwen http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/Professionnels/informer.aspx?id=3255 3&langtype=2067

●

Bestek voor REG-onderhoud en toolkit voor REG-onderhoud http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/Professionnels/informer.aspx?id=32600 &langtype=2067

44

Wat moet worden onthouden uit de uiteenzetting ●

Verschillende aspecten spelen een rol in de monitoring van het gebouw ►

Technische aspecten

►

Menselijke aspecten

●

Een goede overdracht van technische informatie is essentieel  verschillende tools kunnen worden gebruikt

●

De reglementering definieert de na te leven eisen voor onderhoud en monitoring van de technische installaties

●

Het type van monitoring moet worden afgestemd op het gebouw ►

Een te complexe of net te beperkte monitoring moet worden vermeden

45

Contact

Thomas DEVILLE Projectverantwoordelijke 

: 02 513 96 13

E-mail: [email protected]

46

Opleiding Duurzaam Gebouw: Follow-up en monitoring van duurzame gebouwen

Recommend Documents