Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel
THERMISCHE ISOLATIE, architecturale problemen, technische details, koudebruggen Emmanuel ‘s Heeren PLATE-FORME MAISON PASSIVE asbl
Doelstellingen van de presentatie ●
Uit welke materialen bestaat een wand;
●
Technische concepten om wanden te isoleren;
●
Overzicht van verificatietools;
●
Thermische bruggen: definitie en overzicht van de huidige regelgeving voor de berekening; ●
Isolatie en zijn beperkingen stedenbouwkundig, financieel, …);
(regelgevend,
●
Economische optimum en vergelijking;
●
Gebouwpathologieën gelinkt met isolatie.
2
Overzicht I.
Materialen in een wand
II.
Waarom en hoe isoleren
III.
Verificatiemiddelen
IV.
Thermische bruggen
V.
Isolatie, beperkende factoren en economisch optimum
VI.
Pathologieën
VII.
(Praktijkvoorbeelden)
3
I. Materialen in een wand Opake wanden – karakteristieken thermische performantie li
le
[W/m.K]
[W/m.K]
Staal
50
50
Steen
~2,5
~ 3,5
Gewapend beton
1,70
2,20
Cementering
0,93
1,50
Baksteen
0,90
1,10
Gips
0,52
-
Hout
0,15
0,20
Isolatie
0,04
- (0,4)
Materialen
Thermische geleiding of de geleidbaarheid van een materiaal : l [W/m.K] ►
Eigenschap van een materiaal dat haar capaciteit aangeeft om warmte te geleiden;
►
Hoe groter de geleidbaarheid, hoe kleiner de isolerende waarde
4
I. Materialen in een wand Opake wanden – karakteristieken thermische performantie
Praktische gids voor duurzaam bouwen Fiche ENE04 – Een goed geïsoleerd huis bouwen
5
I. Materialen in een wand Opake wanden – karakteristieken thermische performantie Synthetische producten ►
Gefabriceerd met petrochemische materialen
Minerale producten ►
Gefabriceerd met hoofdzakelijk minerale materialen (zand, klei, slib …)
Cultiveerbare producten ►
Met hoofdzakelijk cultiveerbare materialen
Synthetisch
Ecobalans
Therm. performantie
Gezondheid
Kost en beschikbaarheid
Gemak van plaatsing
:-(
:-)
:-|
:-)
:-)
:-)
:-)
(behalve bij brand)
Mineraal
:-|
:-)
:-| (plaatsing)
Cultiveerbaar
:-)
:-) ?
:-| ?
6
:-)
:-)
I. Materialen in een wand Opake wanden – karakteristieken thermische performantie Van L naar R en B naar B: Minerale wol (MW), glaswol (GW), cellenglas (CG), geëxpandeerd perliet (EPB),
●
Isolatietypes
polyurethaanschuim (PUR), geëxpandeerd polystyreenschuim (EPS en EPS-SE), geëxtrudeerd polystyreenschuim (XPS)
7 Bron: fiches MAT 05 en ENE 04
I. Materialen in een wand Opake wanden – karakteristieken thermische performantie
Boven: Cellulose, kokosnoot, hennepwol, kurk (ICB). Onder: Vulkanische rotssteen (perliet), isolatie uit gerecycleerde textielvezels Bron: fiche MAT 05
8
I. Materialen in een wand Opake wanden – karakteristieken thermische performantie Isolatietypes ►
Grootteorde
→ impact op te plaatsen dikte ►
Welk type isolatie voor welke toepassing?
►
BUITEN-isolatie (Nieuwbouw / (zware) renovatie of BINNEN-isolatie (renovatie)?
9 Bron: fiche MAT 05
I. Materialen in een wand Opake wanden – karakteristieken thermische performantie li
U*
[W/m.K]
W/m².K]
Staal
50
5,80
Steen
~2,5
4,00
Gewapend beton
1,70
3,50
Cementering
0,93
2,61
Baksteen
0,90
2,56
Gips
0,52
1,81
Hout
0,15
0,67
Isolatie
0,04
0,19
Materialen
Thermische transmissiecoëfficiënt van een wand : U [W/m².K]
* : U-waarde van een wand met 20 cm van dat materiaal
►
Is de hoeveelheid warmte die door een wand gaat;
►
Hoe lager de waarde, hoe beter de wand geïsoleerd is
10
I. Materialen in een wand Opake wanden – Markering en certificatie ►
ATG
►
ETA (EOTA)
►
BENOR
►
CE-markering
►
…
Nuttige linken : ►
www.ubatc.be
►
www.epbd.be
►
http://ec.europa.eu/enterprise/policies/single-marketgoods/cemarking/index_en.htm
11
I. Materialen in een wand Opake wanden – Milieulabel en milieuverklaringen Label type I - label: Label waarbij de criteria door derden vastgelegd. Milieuimpact van een product over zijn volledige levenscyclus. LCA - methode niet verplicht Het label kan door publieke of niet-commerciële instanties worden toegekend. Voorbeelden : Ecolabel , Nature Plus, FSC, Blaue Engel
12
I. Materialen in een wand Opake wanden – Milieulabel en milieuverklaringen Label type II – eigenverklaringen: Afkomstig van producent/distributeur; Ecologische impact van een product via één enkel ecologisch aspect; Beperkte waarde; Voorbeeld : « gefabriceerd met minstens 95% gerecycleerde materialen »
13
I. Materialen in een wand Opake wanden – Milieulabel en milieuverklaringen Label type III – Verklaringen of informatiefiches : Een declaratie van de producent of de distributeur over bepaalde ecologische gegevens en geverifiëerd door een onafhankelijke derde partij;
Gegevens gebaseerd op berekeningen via een levenscyclusanalyse (LCA) De analyses verschillen onderling tussen verschillende producten >> geen vergelijking mogelijk. Het label kan toegekend worden door publieke of niet-commerciële privéinstanties. Voorbeelden : EPD (Environmental Product Declaration van een product). EPD Dtsl <> EPD Frankrijk 14
I. Materialen in een wand Opake wanden – Milieulabel en milieuverklaringen
15
I. Materialen in een wand Opake wanden – Milieulabel en milieuverklaringen LCA – levenscyclusanalyse van de impact Kan gebeuren vanuit een invalshoek gericht op de schade : ►
Uitputting van de natuurlijke bronnen;
►
Impact op de menselijke gezondheid (reuk-, geluids- of lichthinder);
►
Ecologische impact;
En/of vanuit een probleemgerichte invalshoek: ►
Klimaatverandering;
►
Aantasting van de ozonlaag;
►
De verzuring;
►
Eutrofiëring;
►
Het bereiken van biotische hulpbronnen;
►
Landgebruik;
►
Toxicologische impact (op de mens);
►
…
16
I. Materialen in een wand Opake wanden – Milieulabel en milieuverklaringen Tools voor LCA ►
BE.ACV - BE.Global (België)
►
Lesosai (Zwitserland)
►
Eco-bat (Zwitserland)
►
ELODIE (Frankrijk)
►
Equer (Frankrijk)
Andere referenties ►
►
Ontwerptool: « Materiaalkeuze – Ecobalans van wanden » - Sophie Trachte
NIBE (Nederlands Institut voor Bouwbiologie en Ecologie) : Materialen worden onderworpen aan een LCA-analyse. Bij de beoordeling wordt rekening gehouden met meetbare gegevens (energieverbruik, emissies…) én met kwalitatieve data (schade aan het landschap, hinder, gezondheid…) NIBE biedt de mogelijkheid om materialen in een bepaald bouwdeel onderling cijfermatig te vergelijken. 17
II. Waarom en hoe isoleren?
●
Waarom isoleren? ►
Comfort › Omgevingstemperatuur binnen › Oppervlaktetemperatuur
►
Verlagen van de energiefactuur En verhogen van zijn koopkracht
●
►
Verkleinen van zijn energieafhankelijkheid
►
Verkleinen van zijn energievoetafdruk
Waar te beginnen? Hoe? ►
Globale studie van de thermische balans van eenheid (huisvesting/tertiair) verliezen via transmissie
18
II. Waarom en hoe isoleren? EPB eisen ●
K-peil
Bron:fiche ENE 04
●
Umax
19
II. Waarom en hoe isoleren? EPB-eisen
20 Bron: ENE 04
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van de wanden ●
Samenstelling van de wanden – Plaatsing ►
2 structuurtypes: › Licht, type houskelet of met metalen dragers › Massief, type gemetselde blokken
►
Toepasbaar op elk type wand: › Gevelmuur, › Dak (plat / hellend)
› Vloerplaat (en vloer)
21
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van de wanden ●
Samenstelling van de wanden ►
Bevestiging van de isolatie op het massieve element of op de lichte structuur skelet mee te nemen in Uglobaal:
22 Bron: fiche ENE 04
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van opake wanden ●
Samenstelling van de wanden ►
Muren - Lichte wand › Houtskelet + cellulose
Bron: PMP
23
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van opake wanden ●
Samenstelling van de wanden ►
Muren - Lichte wand › Draagbalken TJI + Minerale wol
Bron: PMP
24
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van opake wanden ●
Samenstelling van de wanden ►
Muren - Lichte wand › Massief hout - PUR
Bron: PMP
25
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van opake wanden ●
Samenstelling van de wanden ►
Muren - Lichte wand › Houtskelet + stro
Bron: PMP
26
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van opake wanden ●
Samenstelling van de wanden ►
Muren - Lichte wand › Metaalskelet + isolerende bekisting
Bron: PMP
27
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van opake wanden ●
Samenstelling van de wanden ►
Muren - Massieve wand › Gebakken snelbouwblokken + PUR
Bron: PMP
28
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van opake wanden ●
Samenstelling van de wanden ►
Muren - Massieve wand › Betonblokken + geëxpandeerd polystyreen
Bron: PMP
29
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van opake wanden ●
Samenstelling van de wanden ►
Muren - Massieve wand › Betonblokken (als bekisting – variant) + geëxp. polystyreen
Bron: PMP
30
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van opake wanden ●
Samenstelling van de wanden ►
Muren - Massieve wand › Silicium-kalkblokken + neopor
Bron: PMP
31
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van opake wanden ●
Samenstelling van de wanden ►
Muren - Massieve wand › Blokken in cellenbeton + isolatie (?)
Bron: PMP
32
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van opake wanden ●
Samenstelling van de wanden ►
Muren - Massieve wand › Bekistingsblokken en neopor
Bron: PMP
33
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van opake wanden ●
Isolatie van het dak ►
Hellend dak – bewoonbare zolder › Isolatie langs binnen tussen de kepers
› Isolatie langs binnen onder de kepers
Bron: fiches ISO 03 en ISO 04 Energieplus
34
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van opake wanden ●
Isolatie van het dak ►
Hellend dak – bewoonbare zolder › Isolatie langs buiten boven de kepers (sarking)
› Isolatie langs buiten boven de gording
35
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van opake wanden ●
Isolatie van het dak ►
Hellend dak – niet-bewoonbare zolder › Lichte plankenvloer zonder loopvloer
› Lichte plankenvloer met loopvloer
36
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van opake wanden ●
Isolatie van het dak ►
Hellend dak – niet-bewoonbare zolder › Zware vloer zonder loopvloer
› Zware vloer met loopvloer
37
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van opake wanden ●
Isolatie van het dak ►
Platdak › Warm dak
› Omgekeerd dak
› Koud dak
TE VERMIJDEN Bron: Energieplus en fiche ISO 04
38
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van opake wanden ●
Isolatie van de vloerplaat / vloer ►
Principeschema gebruikt voor sommige gevallen voor dak
►
Binnenisolatie (sup) /buiten (inf) tov de vloerplaat
Belangrijke details ter hoogte van de aansluitingen met muren
Mogelijkheden: › Platen / tegels uit PIR, PUR, XPS, … aangepaste voor makkelijke plaatsing en bevestiging › Gespoten PUR - schuim › Valse geïsoleerde vloer (cf dak) › Toepassing van isolerende beton
› Laag argexkorrels ›… 39
II. Waarom en hoe isoleren? Keuze bepaald door: esthetica,
●
Isolatie – Buitenschrijnwerk (vensters)
kost, energetisch, visueel comfort,
►
Het venster, meer dan een simpele wand!
akoestiek, veiligheid,
onderhoud, duurzaamheid, Bron: ENE 06 Energieplus
… 40
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van doorschijnende wanden ●
Isolatie – Buitenschrijnwerk (venster) ►
Karakteristieken › Uw – Uf – Ug – Psi
› « g », zonnefactor › T.L., lichtdoorlaatbaarheid
Bron: Fiche ENE 06
41
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van doorschijnende wanden ●
Isolatie – Buitenschrijnwerk (venster) ►
Het profiel › PVC › Alu › Hout › Gemengd
›… ►
De afstandshouder, de voeg tussen het raam en de beglazing, › Klassiek
Bron: fiche ISO 05
› Hoogrendement, of lage emissiviteit, met thermische onderbreking – Waarde afhankelijk van type raam en beglazing
42
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van doorschijnende wanden ●
Isolatie – Buitenschrijnwerk (venster) ►
De beglazing › Enkel › Dubbel › Driedubbel › (Vierdubbel)
●
Bij renovatie: › Mogelijk om enkel de beglazing te vervangen (bij voldoende dikte voor de nieuwe beglazing en sterkte van de opbouw – gewicht!) › Verdubbelen van de vensters 43
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van doorschijnende wanden
enersig n afinco
internorm
Bron: PMP
ewitherm
44
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van doorschijnende wanden
optiwin bieber
pierret system
Bron: PMP
45
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van doorschijnende wanden ●
Isolatie – Buitenschrijnwerk (venster) ►
Defaultwaarde Ψafstandshouder › 0,08 W/m.K als afstandshouder in aluminium › 0,06 W/m.K als afstandshouder in inox › 0,045 W/m.K als afstandshouder isolerend is
Bron: PMP
46
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van doorschijnende wanden ●
Isolatie – Buitenschrijnwerk (venster) ►
Beglazing › Lage emissiviteit › andere behandeling (onderhoud) › Heat Mirror
Bron: Fiche ENE 06 - PMP
47
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van doorschijnende wanden ●
Isolatie – Buitenschrijnwerk (venster)
Uf
Ug
Yafstandshoude
profiel Bron: PMP
g
r
48
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van doorschijnende wanden ●
Isolatie – Buitenschrijnwerk (venster)
49
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van doorschijnende wanden ●
Isolatie – Buitenschrijnwerk (venster)
Châssis en bois IV68 (min = 7°C)
Espaceur en aluminium (min = 13°C)
Espaceur à séparation thermique (min = 15°C)
50
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van de doorschijnende wanden
Bron: fiche ENE 06
51
II. Waarom en hoe isoleren?
Bron: fiche ENE 06
Isolatie van de doorschijnende wanden
52
II. Waarom en hoe isoleren? Isolatie van de doorschijnende wanden ●
Isolatie – Buitenschrijnwerk (venster)
Bron: fiche ENE 06
53
III. Verificatietools
●
Thermografie
Bron: Fiche ENE09 toestellen, website (Flir en Testo)
54
III. Verificatietools
●
Oppervlaktetemperatuursonde ►
Verificatie van de binnentemperatuur op basis van temperatuurhypothesen en de wandsamenstelling, te vergelijken met de gemeten temperatuur.
Bron: foto’s website (Flir en Testo)
55
IV. Koudebruggen ●
Definitie
●
Tools
●
De EPB
●
Architecturale problemen
●
Details
●
Optimalisering
●
Conclusie
56
IV. Koudebruggen Definitie ●
Definitie (volgens EN ISO 10211-1) ►
« Deel van de gebouwschil waar de thermische weerstand, die elders uniform is, gevoelig afwijkt door : › de totale of gedeeltelijke penetratie van de gebouwschil door materialen met een verschillende thermische geleidbaarheid en/of › een verandering in dikte van de structuur en/of › een verschil tussen de binnen- en buitenstructuur, zoals bij verbindingen wand/vloer/plafond ».
57
IV. Koudebruggen Definitie ● De norm « EN ISO 10211-1 » ►
►
« Thermische bruggen in gebouwen – Berekening van de oppervlaktetemperaturen en de warmtestromen – Algemene berekeningsmethodes » Deze norm bepaalt de specificaties voor de geometrische 3-D en 2-D modellen van een thermische brug voor de numerieke berekening : › - van thermische stromen om het globale thermische verlies van een gebouw te evalueren; › - van de minimale oppervlaktetemperaturen om het risico op oppervlaktecondensatie te evalueren.
►
Hypothesen : › Condities bij basisregime; › Alle fysische kenmerken onafhankelijk van de temperatuur; › Geen warmtebron in de binnenkant van het constructieonderdeel
58
IV. Koudebruggen Definitie ●
Definitie ►
Berekening van de waarde van de koudebrug:
L2 D (l i U i ) ►
[W/m.K]
Met : › L2D [W/m.K] : de lineaire koppelingscoëfficiënt, verkregen door een bidimensionele berekening van het bouwelement dat de scheiding vormt tussen twee omgevingen;
› Ui [W/m².K] : de U-waarde van het unidimensionele bouwelement; › li [m] : de lengte voor de welke de U-waarde van toepassing is in het bidimensionele geometrisch model.
●
59
IV. Koudebruggen Definitie ●
Bouwknoop >< koudebrug
●
Belang? ►
Berekeningsbijzonderheden
►
Belangrijke impact op de energiebalans
Bron: PMP
60
IV. Koudebruggen Tools ●
Normen
Bron: NBN B 62-002, annexe H
61
IV. Koudebruggen Tools ●
Catalogi
Bron: Catalogue (suisse) des ponts thermiques
62
IV. Koudebruggen Tools ●
Software
Therm, Eurokobra, Heat, Archicube, Bisco…
63
IV. Koudebruggen Tools ●
Databanken (Software)
>>> www.ponts-thermiques.be
64
IV. Koudebruggen Orange : pont thermique linéaire selon NBN B 62-002
Tools ●
Software - vergelijking
Bron: PMP
Rouge : pont thermique linéaire selon le catalogue Bleu :
pont thermique linéaire selon Therm
65
IV. Koudebruggen Tools ●
Vergelijking
(Ψe)
Bron: PMP
66
IV. Koudebruggen De EPB ●
Bron: Ordonnantie van 07.06.2007, annexe V 3D-berekening van het volledige gebouw
Optie A Σ van alle bouwknopen
3 Opties
Optie B
… [detail op volgende slide]
Optie C
Geen berekening en + 10 K-punten 67
IV. Koudebruggen De EPB ●
EPB en KB (methode)
Optie B « EPB Conform »
+ 3 K-punten
Continuïteit van de isolatie
3 basisregels voor goed ontwerp
Tussengeplaatste isolatieelementen
Ψe ≤ Ψe,lim
Verlenging van de af te leggen weg door de warmte
Bron: Formation PT1 PMP
68
IV. Koudebruggen De EPB ●
EPB en KB (methode)
Optie B « EPB Conform »
+ 3 K-punten
Continuïteit van de isolatie
3 basisregels voor goed ontwerp
Tussengeplaatste isolatieelementen
Ψe ≤ Ψe,lim
Verlenging van de af te leggen weg door de warmte
dcontact ≥ ½ * min (d1,d2)
69
IV. Koudebruggen De EPB ●
EPB en KB (methode)
dcontact ≥ ½ * min ( d1 , d2 )
Bron: Formation PT1 PMP
70
IV. Koudebruggen De EPB ●
EPB en KB (methode)
Optie B « EPB Conform »
+ 3 K-punten
Continuïteit van de isolatie
3 basisregels voor goed ontwerp
Tussengeplaatste isolatieelementen
Ψe ≤ Ψe,lim
Verlenging van de af te leggen weg door de warmte
λ ≤ 0.2 W/mK
R≥ min (R1/2, R2/2, 2)
dcontact ≥ ½ min (d insul, dx)
71
IV. Koudebruggen De EPB ●
EPB en KB (methode)
72
IV. Koudebruggen De EPB ●
EPB en KB (methode)
Optie B « EPB Conform »
+ 3 K-punten
Continuïteit van de isolatie
3 basisregels voor goed ontwerp
Tussengeplaatste isolatieelementen
Ψe ≤ Ψe,lim
Verlenging van de af te leggen weg door de warmte
L ≥ 1m
73
IV. Koudebruggen De EPB ●
EPB en KB (methode)
74
IV. Koudebruggen Architecturale problemen ●
Koudebrugtypes › Lineaire › Puntkoudebrug
►
CONSTRUCTIEF > Te wijten aan architecturale onvolkomendheden › Wijziging van de isolatiedikte › Wijziging van de continuïteit in de wandsamenstelling › Slechte plaatsing › Details van de bouwknopen niet optimaal uitgewerkt
►
GEOMETRISCH 75
IV. Koudebruggen Bron: Formation PT1 PMP
Architecturale problemen ●
…
76
IV. Koudebruggen Architecturale problemen
●
Volle muur, geïsoleerd langs buiten
Bron: Fiche ENE 09
77
IV. Koudebruggen
●
Volle muur, geïsoleerd langs binnen
Bron: Fiche ENE 09
78
IV. Koudebruggen Architecturale problemen ●
Slechte uitvoering van de isolatie
Bron: Fiche ENE 09 en Energieplus
79
IV. Koudebruggen Architecturale problemen ●
Steeds zorgen voor continuïteit vd isolatie ►
Verlies door convectie EN
►
Bijkomend verlies door conductie
Bron: Fiche ENE 09 en Energieplus
80
IV. Koudebruggen Architecturale problemen ●
Vervuiling van de spouw!
Bron: Fiche ENE 09 en Energieplus
81
IV. Koudebruggen Architecturale problemen ●
Detail : vloer gedragen door binnenmuur
Bron: Fiche ENE 09 en Energieplus
82
IV. Koudebruggen Architecturale problemen ●
Idem bij isolatie langs binnen
Bron: Fiche ENE 09 en Energieplus
83
IV. Koudebruggen Umuur = 0,088 W/m².K Uvloerplaat = 0,134 W/m².K
Details ●
Geval 1 ►
ψe = -0,0137 W/mK
Bron: www.ponts-thermiques.be
84
IV. Koudebruggen Umuur = 0,087 W/m².K Uvloerplaat = 0,108 W/m².K
Details ●
Geval 2 ►
ψe = 0,034 W/mK
Bron: www.ponts-thermiques.be
85
IV. Koudebruggen Umuur = 0,137 W/m².K Uvloer = 0,118 W/m².K
Details ●
Geval 3 ►
ψe = - 0,0956 W/mK
Bron: www.ponts-thermiques.be
86
IV. Koudebruggen Umuur = 0,110 W/m².K Uvloer = 0,80 W/m².K
Details ●
Geval 4 ►
ψe = 0,0207 W/mK
Bron: www.ponts-thermiques.be
87
IV. Koudebruggen Umuur = 0,099 W/m².K Uw = 0,9 W/m².K
Details ●
Geval 5 ●
ψe = - 0,003 W/mK
Bron: www.ponts-thermiques.be
88
IV. Koudebruggen Details
Uw = 0,653 W/m²K ●
U = 0,142 W/m²K
Ye = 0,540 W/mK
Voorbeeld
optimum ? l = 0,045 W/mK
Ye = 0,028 W/mK Bron: PMP
89
IV. Koudebruggen
Bron: PMP
0,6 0,6
0,5
Pont thermique linéique Y e W/mK
0,4
l2i
l1i
0,3
0,2 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 0,1
0
d
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45
-0,1 Position de la menuiserie extérieure dans la paroi en cm
0,5
●
…
Pont thermique linéique Y e W/mK
l1e
l2e
0,4
Waarde Ye en W/mK 0,3
0,2
0,1
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 4390 44 45 Position de la menuiserie extérieure dans la paroi en cm
IV. Koudebruggen
Bron: PMP
0,6 l2i
l1i d
0,5
●
… l1e
l2e
Pont thermique linéique Y e W/mK
0,4
0,3
0,2
Ye ≤ 0,01 W/mK 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
0,1
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45
91
-0,1 Position de la menuiserie extérieure dans la paroi en cm
IV. Koudebruggen Optimalisatie
Bron: Fiche ENE 09
92
IV. Koudebruggen Optimalisatie
Bron: Fiche ENE 09
93
IV. Koudebruggen Conclusie ●
●
De berekening van de KB maakt het mogelijk om: ►
De verliezen te bepalen eigen aan de afwijkingen
►
De oppervlaktetemperatuur op die zwakke plekken van het gebouw te bepalen (verschillende hypothesen eigen aan meetreferentie)
De KB zijn des te belangrijker als ze gaan over « risicozones » voor condensatie die aan de basis liggen van de ontwikkeling van de geziene pathologieën !
94
V. Isolatie, beperkingen en optimalisatie
Bron: brochure « Optimiser votre maison » téléchargeable sur le portail de la Wallonie
95
V. Isolatie, beperkingen en optimalisatie ●
Economisch optimum ►
Terugverdientijd (TVT) tussen 10 à 25 jaar naargelang de aangenomen hypotheses van de simulatie
►
Te vergelijken met de levensduur van een gebouw
Bron: fiche ENE 12
96
V. Isolatie, beperkingen en optimalisatie ●
Passiefstandaard, een meer globale visie dan enkel «K»
3
●
criteria :
NEB (warmte)
Luchtdichtheid
Oververhitting
Niveau (zeer) lage energie: ►
NEB (warmte) ≤ lager dan 60 kWh/m².jaar (hetzij 30) [BHG] › NEB (verwarming en koeling) ≤ 30 kWh/m².jaar Fin]
[FOD 97
V. Isolatie, beperkingen en optimalisatie De criteria 1.
De NEB voor verwarming moet < 15 kWh/m²jr
2.
De luchtdichtheid : waarde n50 < 0,6 h-1
3.
Het percentage < 5% zijn
4.
oververhitting
moet
Het totale primaire energieverbruik < 120 kWhprim/m²jr (42kWh/m².jr)
98
Bron: PMP
Bron : CALE
V. Isolatie, beperkingen en optimalisatie ●
Een stap verder dan enkel isolatie…
Bron: formation PMP
99
V. Isolatie, beperkingen en optimalisatie
Specifieke energieverbruiken [kWh/m².jaar]
300
250
200 -85%
150 -75% 100
50
0
Bestaande woning verwarming
K55-woning SWW
Lage-energiewoning Passiefwoning ventilatie
huishoudtoestellen
V. Isolatie, beperkingen en optimalisatie
Isolatie Hellend dak/plat
Slecht
Huidig park
Standaard
Performant
Top
4,0 / 3,0
2,5
0,3
0,3
0,15 (0,10)
0,3
0,15
0,3
0,15
Winst/verlies in % tov Standaard :
Buitenmuren
100 %
1,5
1,0-1,5
Winst/verlies in % tov Standaard :
Vloer - buiten
100 %
2
1,5-2
Winst/verlies in % tov Standaard :
Venster Uw(/Ug) Winst/verlies in % tov Standaard :
0,4
0,6 100 %
5
3
2,5/(1,6) 100 %
<2,5 /(1,1)
0,85
101 101
V. Isolatie, beperkingen en optimalisatie Andere invalshoeken… ►
Anticiperende investeringen
►
Renovatie op lange termijn
102
VI. Pathologieën ●
Begrippen hygrometrie: ►
Absolute luchtvochtigheid, X:
Het aantal gram waterdamp aanwezig in 1 kg droge lucht. [gwater/kgdrogelucht] ►
Relatieve luchtvochtigheid, R.L.:
verhouding tussen de waterdampdruk (pv) en de saturatie waterdampdruk (pvs). [%] ►
Dauwpunttemperatuur:
Temperatuur waarbij voor een gegeven water-
dampdruk of een gegeven abs. luchtvochtigheid, de relatieve luchtvochtigheid 100% bedraagt. [°C] Bron: Formation PMP
103
VI. Pathologieën X
H.R.
Bron: Formation Condensation PMP
104
VI. Pathologieën ●
Dampdiffusie
Net zoals warmte van koud naar warm gaat, verplaatst vochtigheid zich van zones met lagere partiële druk naar zones met hogere. Dit is de dampdiffusie
4°C / RL: 100% Pv : 800 Pa 20°C / RL : 70% Pv : 1650 Pa Bron: Formation PMP
105
VI. Pathologieën ●
T°
-
Vochtigheid
++
Tijd
++
Tegengekomen problemen ►
Gelinkt met vochtigheid
Schimmels en paddestoelen Bron: PMP
106
VI. Pathologieën ●
Ontwikkeling en groei
Bron: PMP
107
Penicillium sp (er bestaan meer dan 200 soorten)
VI. Pathologieën
Mengsel van stachybotrys, penicillia en aspegillus
●
Types pathologieën ►
Schimmels
►
Paddestoelen
►
Zouten
Paddestoelen
Mérule
Sels
Bron: Formation PMP
108
VI. Pathologieën ●
Bibliografie
•
http://botany.upol.cz/atlasy/system/
•
www.maison-humide.com
•
www.forensic-applications.com
•
www.merules.com
•
www.energieplus-lesite.be
•
www.wikipedia.be
•
TV 153 : vochtproblemen in gebouwen (WTCB)
109
VII. Praktijkvoorbeelden ●
Voorbeeld 1: lage energierenovatie
Bron: PMP
110
VII. Praktijkvoorbeelden ●
Voorbeeld 1: lage energierenovatie
111
VII. Praktijkvoorbeelden ●
Voorbeeld 1: lage energierenovatie
112
VII. Praktijkvoorbeelden ●
Voorbeeld 2: passiefrenovatie
113
VII. Praktijkvoorbeelden ●
Voorbeeld 2:
114
VII. Praktijkvoorbeelden ●
Voorbeeld 2:
115
VII. Praktijkvoorbeelden ●
Voorbeeld 2: ►
Nieuw dak
►
Plaatsing GMV
►
…
116
Klant VII. Praktijkvoorbeelden CIT-Blaton SA
●
Voorbeeld 3 – CIT Blaton
(passiefrenovatie)
Oppervlakte 3 035 m² (825m² passif) Type aanbesteding privé Offertevragen bij afzonderlijke firma’s CO2-besparing 30 T/jaar Performanties K 18 E 40 P/S 2.15 Verwarming 9 kWh/m².jaar Elektriciteit 65 kWh/m².jaar Luchtdichtheid n50= 0.44 h-1 Architect A2M Duurzame invalshoek Arcadis Belgium Speciale technieken MK Engineering, CIT Blaton Stabiliteit CIT Blaton, Ney en VK Engineering 117
VII. Praktijkvoorbeelden ●
Voorbeeld 3 – CIT Blaton (passiefrenovatie)
118
VII. Praktijkvoorbeelden
119
VII. Praktijkvoorbeelden
120
VII. Praktijkvoorbeelden ●
Geval 1 – CIT Blaton ►
Bouwschil: Opgelet
Muren (simulatie) Gevelbekleding (Trespa) spouw Celit Cellulose OSB plaasterblok
Gecementeerde gevelbekleding EPS Neopor OSB Cellulose OSB gipsplaat
121
VII. Praktijkvoorbeelden
122
VII. Praktijkvoorbeelden
cimentage Neopor (EPS) OSB cellulose dans TJI 240-/50 OSB vide plaque Gips
.8 cm 5.0 cm 1.8 cm 24.0 cm 1.8 cm 5.0 cm 1.0 cm
123
VII. Praktijkvoorbeelden ●
Voorbeeld 3 – CIT Blaton ►
Vloer
124
VII. Praktijkvoorbeelden ●
Voorbeeld 3 – CIT Blaton ►
Dak
125
VII. Praktijkvoorbeelden Project
●
?
?
« Klassiek »
Voorbeeld 3 – CIT Blaton ►
Dak (simulatie)
Structure Architecture F-Plafond Éclairages HVAC etc
126
VII. Praktijkvoorbeelden ●
Voorbeeld 4 – Passieftorens
Hoogte van de torens: 165 m Aantal verdiepingen: 49 (GV+48) Gemiddelde hoogte omliggende gebouwen: 25 m Oriëntaties gevels : NNE/ESE/SSO/ONO
Vloeropp per verdiep : ~1.500m²
127
VII. Praktijkvoorbeelden ●
Voorbeeld 4 – Passieftorens
Behandeling van de gevels: gordijngevel shadow box
Brand Gipsblokken RF60 om de 100cm RF te garanderen
100cm
type Schüco
Isolatie in alu bekisting Isolatietype en dikte variabel
Zonnewering Automatische Alu lammellen
Schrijnwerk Alu + dubbel128 glas
VII. Praktijkvoorbeelden ●
Voorbeeld 4 – Passieftorens Wandtype
Type Isolatie – geleidbaarheid [W/m.K] Dak - BASE XPS – 0,032 Dak – NZEB – Toren n°1 XPS – 0,032 Dak – NZEB – Toren n°2 en XPS – 0,032 3 Vertikale wanden - BASE MW – 0,035 Vertikale wanden – NZEB – MW – 0,035 Toren n°1 Vertikale wanden – NZEB – MW – 0,035 Toren n°2 Vertikale wanden – NZEB – MW – 0,035 Toren n°3 Diverse wanden - BASE XPS – 0,032 Diverse wanden - NZEB XPS – 0,032 Vloer – BASE PUR - 0,035 Vloer – NZEB PUR - 0,035
Dikte [mm] 100 100 160
U wand [W/m².K] 0,30 0,30 0,19
80 100
0,39 0, 32
140
0, 23
160
0, 21
40 40 80 80
0,68 0,68 0,35 0,35
129
VII. Praktijkvoorbeelden ●
Voorbeeld 4 – Passieftorens Wandtype
Schrijnwerk – alu - BASE Schrijnwerk – alu - NZEB Dubbele beglazing – BASE Dubbele beglazing – NZEB Koudebrug lin. afstandshouder– BASE Koudebrug lin. afstandshouder– NZEB Koudebrug lin. œuvre – BASE Koudebrug lin. œuvre – NZEB Koudebrug lin. Œuvre seuil – BASE Koudebrug lin. œuvre seuil – NZEB zonnefactor– g = 0,5
Koudebrug [W/m.K]
Dikte [mm]
U wand [W/m².K]
0,050 W/m.K 0,050W/m.K 0,053 W/m.K 0,055W/m.K 0,035 W/m.K - 0,011W/m.K
90 90 -
1,60 1,40 1,10 1,00 -
130
VII. Praktijkvoorbeelden ●
Voorbeeld 4 – Passieftorens TOUR 1 TOUR 2 TOUR 3
NZEB NIVEAU K PERTES Transmission
K 34
K 32
K 31
47,2 26,9
50,9 30,7
Opaque
10,3
9,8
Fenêtres
16,6
20,9
Aérauliques
20,2
20,3
Contrôlées
14,6
14,6
5,6
APPORTS Internes Solaires BESOINS DE CHAUFFAGE
Non contrôlées
[kWh/m².an]
5,7
50,4 30,6 9,4 21,2 19,8 14,2 5,6
33,2 21,0 12,2
35,6 20,6 15,0
35,9 19,7 16,3
[kWh/m².an]
13,9
15,3
14,5
[kWh/m².an]
131
VII. Praktijkvoorbeelden ●
Voorbeeld 4 – Passieftorens TOUR 1 TOUR 2 TOUR 3
NZEB corrigé NIVEAU K
K 38
K 39
K 39
PERTES Transmission Aérauliques
63,4 27,2 36,1
65,0 29,9 35,1
64,8 28,8 36,0
[kWh/m².an]
APPORTS Internes Solaires
72,9 68,2 4,7
74,1 68,2 6,0
74,1 68,2 6,0
[kWh/m².an]
9,5
9,1
9,3
[kWh/m².an]
BESOINS DE FROID
132
VII. Praktijkvoorbeelden ●
Voorbeeld 4 – Passieftorens
133
VII. Praktijkvoorbeelden ●
Voorbeeld 4 – Passieftorens
134
Nuttige hulpmiddellen, websites, enz. : ●
http://www.energieplus-lesite.be
●
www.bruxellesenvironnement.be/Templates/Profe ssionnels/informer.aspx?id2470&langtype=2060 (fiches ENE, ISO en MAT)
●
www.curbain.be
●
www.wtcb.be/ > Diensten > Normantenne
●
www.ponts-thermiques.be
●
www.maisonpassive.be
135
Te onthouden uit deze presentatie ●
Isolatie is stap één bij de energiestudie van een gebouw.
●
Moet bestudeerd worden met de mogelijke pathologieën die kunnen optreden bij een slechte uitvoering in het achterhoofd .
●
Moet globaal bekeken worden; thermische bruggen spelen een niet te verwaarlozen rol in de globale thermische balans. 136
Contact Emmanuel ‘s Heeren Projectleider PMP asbl - Rue Nanon, 98 – 5002 Namur Tel : 081 / 39. 06. 50 E-mail :
[email protected] [email protected]
137
Bedankt voor uw aandacht.
138