Opleiding Duurzaam bouwen: Ruimtelijke ordening en milieu

Opleiding Duurzaam bouwen: Ruimtelijke ordening en milieu Leefmilieu Brussel

Ruimtelijke ordening & milieu: tools en referenties Liesbet TEMMERMAN, architecte & onderzoeker

cera|a| asbl

Doelstelling(en) van de presentatie ●

Een overzicht geven van de verschillende tools en referenties voor elk thema dat tijdens de opleiding aan bod komt

●

Een illustratie geven van de uitdieping van de fiches van de praktische handleiding, die in uitvoering is, en de nieuwe fiches die in oktober op de internetsite van de Leefmilieu Brussel zullen staan

●

Tonen welke rekentools, die verband houden met de thema‟s die tijdens de opleiding aan bod zijn gekomen, beschikbaar zijn via het Referentieel-B.

2

Plan van de uiteenzetting ●

De thema‟s “Ruimtelijke ordening” in Referentieel-b

●

Biodiversiteit:

●

●

►

Fiches van de Praktische Handleiding

►

Naslagwerken die de redacteurs aanbevelen

►

Rekentools

Sociaal-culturele aspecten ►

Fiches van de Praktische Handleiding

►

Naslagwerken die de redacteurs aanbevelen

Mobiliteit: ►

Fiches van de Praktische Handleiding

►

Naslagwerken die de redacteurs aanbevelen

►

Rekentools 3

Plan van de uiteenzetting (vervolg) ●

●

Fysisch milieu: ►

Fiches van de Praktische Handleiding

►

Naslagwerken die de redacteurs aanbevelen

Toegang tot de Praktische Handleiding (herhaling)

4

De thema’s over ruimtelijke ordening in het referentieel THEMA MAN THEMA MOB THEMA NAT THEMA PHY THEMA HUM THEMA MAT THEMA ENE THEMA WAT THEMA WEL

BEHEER MOBILITEIT NATUURONTWIKKELING FYSISCH MILIEU SOCIAAL EN CULTUREEL MATERIE ENERGIE WATER WELZIJN, COMFORT & GEZONDHEID

5

Biodiversiteit Fiches van de Praktische Handleiding

Oktober 2013: nieuwe fiche NAT 00 (uitdieping van fiche TER 00) 6

Biodiversiteit Fiches van de Praktische Handleiding TER 05: “Maximale biodiversiteit” Komen hierin aan bod: ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●

Tuinen in volle grond Vochtige zones Doorlatende verharde zones Tuinomheiningen die de fauna doorlaten Groengevels Groendaken Teelt in verhoogde bakken Habitats voor de fauna Beplante collectieve ruimten Compost

Oktober 2013: nieuwe fiche NAT 01 (uitdieping van fiche TER 05) 7

Biodiversiteit Fiches van de Praktische Handleiding TER 06: “Een groendak aanleggen” Komen hierin aan bod : ● ● ● ●

Extensieve groendaken Eenvoudige intensieve groendaken Sterk ontwikkelde intensieve groendaken Verhoogde teelt

Oktober 2013: nieuwe fiche NAT 02 (uitdieping van fiche TER 06)

8

Biodiversiteit Fiches van de Praktische Handleiding TER 07: “Een groene gevel realiseren” Komen hierin aan bod : ● ● ●

De begroeide groengevels De van de gevel gescheiden groengordijnen De plantenmuren

Oktober 2013: nieuwe fiche NAT 03 (uitdieping van fiche TER 07)

9

Biodiversiteit Naslagwerken die de redacteurs aanbevelen Maximale biodiversiteit: ● ● ●

IBGE – BIM, Milieuzorg in ondernemingen – Beheer van niet-bebouwde zones: grijze en groene ruimten, Brussel, 2003 IBGE – BIM, Infofiches over de Brusselse biodiversiteit, te downloaden op de website van Leefmilieu Brussel (www.leefmilieubrussel.be) IBGE – BIM, Inrichtingen voor vleermuizen: een handleiding (kan worden besteld op papier).

Aanbevolen internetsites: ● ●

● ●

www.natagora.be: praktische fiches van de actie Nature au jardin (natuur in de tuin) www.natuurpunt.be: technische fiches over de instandhouding en de creatie van habitats voor de fauna en vermelding van winkels en bibliotheken van natuurpunt. www.ibgebim.be - www.brussel.irisnet.be: advies over tuinen en de directe omgeving van de gebouwen (Leefmilieu Brussel- BIM) www.kulak.ac.be/bioweb: Gids van inheemse planten, Katholieke 10 Universiteit Leuven – Campus Kortrijk

Biodiversiteit Naslagwerken die de redacteurs aanbevelen Groengevels: ● ● ● ● ●

●

WTCB (Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf), Technische voorlichting 229 – Groendaken, Brussel, 2006 VANHOOF, J.; SLOOTMAEKERS M.; Natuurlijke Tuinen, Tips voor een harmonieuze en ecologische verantwoorde tuin, Lannoo en ARGUS, 2004 DUNNETT, N. ; KINGSBURY, N., Toits et murs végétaux, Ed. du Rouergue, Rodez, 2005 Leefmilieu Brussel - BIM, (2009), Een plat dak renoveren – Infofiches Ecoconstructie voor particulieren MAT11, Brussel. Leefmilieu Brussel - BIM (2010), Technisch verslag Voorbeeldgebouwen, Fiche 4.2: Verenigbaarheid tussen zonnepanelen en het ontwerpen van groendaken, Brussel. Observatoire Départemental de la Biodiversité Urbaine de la Seine-SaintDenis, Plante&Cité, Muséum national d‟Histoire naturelle (2011), Réaliser des toitures végétalisées favorables à la biodiversité, Paris.

11

Biodiversiteit Rekentool Rekentool NAT van het Referentieel-B: ● ● ● ●

Berekent de BAF van het project in de bestaande en de geplande toestand Vergelijkt de 2 waarden en genereert een score volgens de graad van verbetering Kan worden gebruikt voor doeleinden van zelfevaluatie, labeling of certificatie (cf. volgende uiteenzetting) Zal vrij toegankelijk zijn via de internetsite van het Referentieel

12

Biodiversiteit Rekentool Behoud / verhoging van de ecologische waarde van de site Vloeroppervlakte van het gebouw (m²)

200

Totale oppervlakte van het perceel (m²)

1000

Berekening van de Biotoopoppervlaktefactor (BAF) voor de beoogde situatie

Type oppervlak Ondoorlatende oppervlakte

Wegings-factor

m²

Nuttige oppervlakte op ecologisch gebied (m²)

0

0

Gedeeltelijk ondoorlatende oppervlakte

0,3

0

Halfopen oppervlakte

0,5

0

Oppervlakte met vegetatie op dunne substraatlaag

0,5

0

Oppervlakte met vegetatie op dikke substraatlaag

0,7

0

Oppervlakte met vegetatie in volle grond

0,8

0

1

0

0,4

0

Oppervlakte met gevarieerde vegetatie in volle grond

Groene geveloppervlakte (h ≥ 1,80 m)

TOTAAL : BAF beoogde situatie

SCORE 1 beoogde situatie (op 10)

0

0,00 0

13

Biodiversiteit Rekentool Berekening van de Biotoopoppervlaktefactor (BAF) voor de bestaande situatie

Type oppervlak Ondoorlatende oppervlakte

Wegings-factor

m²

Nuttige oppervlakte op ecologisch gebied (m²)

0

0

Gedeeltelijk ondoorlatende oppervlakte

0,3

0

Halfopen oppervlakte

0,5

0

Oppervlakte met vegetatie op dunne substraatlaag

0,5

0

Oppervlakte met vegetatie op dikke substraatlaag

0,7

0

Oppervlakte met vegetatie in volle grond

0,8

0

1

0

0,4

0

Oppervlakte met gevarieerde vegetatie in volle grond Groene geveloppervlakte (h ≥ 1,80 m)

TOTAAL :

0,00 0,00

BAF bestaande situatie

BAF project - BAF bestaande situatie Berekening bonus-/maluspunten:

0

-1 punten

BAF project - BAF best. sit. < -0,2

-0,5 punten

-0,2 ≤ BAF project - BAF best. sit. < -0,1

+0 punten

-0,1 ≤ BAF project - BAF best. sit. ≤ 0,1

+0,5 punten

0,1 < BAF project - BAF best. sit. ≤ 0,2

+1,5 punten

0,2 < BAF project - BAF best. sit. ≤ 0,3

+2 punten

0,3 < BAF project - BAF best. sit.

Toegekende bonus/malus voor de wijziging van de situatie

0

14

Sociaal-culturele aspecten Fiches van de Praktische Handleiding

Oktober 2013: nieuwe fiche HUM 00 (uitdieping van fiche TER 00) 15

Sociaal-culturele aspecten Fiches van de Praktische Handleiding TER 01:

“Gelegenheid bieden voor sociaal verkeer”

Oktober 2013: nieuwe fiche HUM 01 (uitdieping van fiche TER 01)

16

Sociaal-culturele aspecten Fiches van de Praktische Handleiding CSS 03:

“Een gebouw ontwerpen dat voor ieder toegankelijk is”

Oktober 2013: nieuwe fiche HUM 02 (uitdieping van fiche CSS 03)

17

Sociaal-culturele aspecten Naslagwerken die de redacteurs aanbevelen Algemeen: ● ● ●

● ●

CORIJN E., VLOEBERGHS E., (2009), Brussel! Stadsschriften, VUBpress, Brussel. DECLEVE B, ANANIAN P., ANAYA M. LESCIEUX A., (2009), Brusselse dichtheid en woonvormen, Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Leefmilieu Brussel - BIM (2009), Sustainable Check-Up en Memento voor Duurzame Wijken, Twee hulpmiddelen voor de ontwikkeling van duurzame wijken in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Brussel. BRAL, (2008), Bruxelles Ecopolis? Duurzame ideeën voor nieuwe wijken, Brussel. J. Gehl, Life between buildings, uitg. The Danish architectural press, Copenhagen, 2001.

18

Sociaal-culturele aspecten Naslagwerken die de redacteurs aanbevelen Contactmogelijkheden: ● ●

● ●

●

H. Hertzberger, Lessons for students in architecture, uitg. 010 Publishers, Rotterdam, 1991. Leefmilieu Brussel - BIM (2011), Praktische handleiding voor het ontwerpen van de openbare ruimten van duurzame wijken, Kansen creëren voor een gevarieerde sociale interactie – aanbeveling TER04, Brussel. (2009), Le Mook, Habiter autrement, Paris. Leefmilieu Brussel - BIM (2009), Sustainable Check-Up en Memento voor Duurzame Wijken, Twee hulpmiddelen voor de ontwikkeling van duurzame wijken in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Brussel. Urbia (2009), Les cahiers du développement urbain durable, Intensités urbaines, numéro 9, Lausanne.

19

Sociaal-culturele aspecten Naslagwerken die de redacteurs aanbevelen Toegankelijkheid: ●

● ●

●

Bestek met technische voorschriften inzake de toegankelijkheid en de aanpassing van sociale woningen voor personen met een handicap of met beperkte mobiliteit, voor de BGHM door de NVHPH en Cooparch-R.U. L‟accessibilité des bâtiments d‟habitation collectifs neufs, C.E.T.E de l‟Ouest; France, juin 2004. La dimension accessible, ISACF (La Cambre); Bruxelles, mars 2004. pour le Cabinet du Ministre des Affaires sociales et de la Santé de la Région Wallonne. Handicaps en vergrijzing van de bevolking, uitdagingen voor de stad. J.C.Vanderhaegen, Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad, Jaarverslag 2002

Aanbevolen internetsites: ● ●

www.autonomia.org www.gamah.be 20

Mobiliteit Fiches van de Praktische Handleiding MOB 00:

Inleidende fiche van het thema “Mobiliteit”

Nieuwe fiche, beschikbaar vanaf oktober 2013

21

Mobiliteit Fiches van de Praktische Handleiding TER 02:

“Het voetgangersverkeer bevorderen”

Oktober 2013: nieuwe fiche MOB 01 (ter vervanging van de huidige fiche TER 02)

22

Mobiliteit Fiches van de Praktische Handleiding MOB 01:

“Bevorderen van actieve mobiliteit” Behandelt de volgende voorzieningen: ● ● ● ●

Gedeelde ruimte Paden en toegangen Rustplaatsen Fietsenstallingen en kinderwagens

lokalen

voor

Nieuwe fiche, beschikbaar vanaf oktober 2013

23

Mobiliteit Fiches van de Praktische Handleiding TER 03:

“Over het vervaardigen van een fietsengarage” Behandelt de volgende voorzieningen: ● ● ● ● ● ● ●

Standaards: omgekeerde U of boog Fietsenrekken Hangsystemen Fietskluizen Open fietsoverkappingen Afgesloten fietslokalen (deur + slot) Opbergsysteem voor fietsen boven elkaar

Oktober 2013: nieuwe fiche MOB 02 (uitdieping van fiche TER 03) 24

Mobiliteit Fiches van de Praktische Handleiding MOB 03:

“Een duurzaam gebruik van de auto bevorderen”

Behandelt de volgende voorzieningen: ● ●

● ● ●

Gedeelte autostaanplaatsen VAP-borden (vriendelijk anders pendelen) „Duurzame parking‟ Oplaadpunt voor elektrische wagens Taxistandplaats

Nieuwe fiche, beschikbaar vanaf oktober 2013 25

Mobiliteit Naslagwerken die de redacteurs aanbevelen Algemeen: ● ●

●

Leefmilieu Brussel, 2009, Memento voor duurzame wijken, Brussel. Leefmilieu Brussel, 2007, Zich beter verplaatsen in Brussel, 100 tips om het milieu te sparen bij uw verplaatsingen, Brussel. 2010, De Staten-Generaal van Brussel. De civiele maatschappij in actie, Thema‟s en conclusies, Uitgeverij Le Cri, Brussel.

Internetsites: ● ● ● ●

http://www.mobielbrussel.irisnet.be/content/zich-verplaatsen-in-brussel// Website „vriendelijk anders pendelen‟: www.vap-vap.be http://www.gracq.be/AVELO/010Stationner http://mobilite.reseauecoleetnature.org/

26

Mobiliteit Naslagwerken die de redacteurs aanbevelen Actieve mobiliteit: ● ●

● ● ● ●

● ●

DEMERS Marie, Pour une ville qui marche. Aménagement urbain et santé. Les éditions Ecosociété. “La marche au coeur des mobilités” - une démarche innovante, Véronique Michaud, Blanche Segrestin, collection Prospective RATP, n° 152, juin 2008. THOMAS Rachel, “Les territoires de l‟accessibilité”, Bernin, À la croisée, 2005. PAQUOT Thierry, Des corps urbains, sensibilités entre béton et bitume, Paris, éditions Autrement, 2006. SOLNIT Rebecca, L‟art de marcher, Paris, Actes sud, 2002. “La rue entre réseaux et territoires”, n° 66-67 de la revue Flux, octobre 2006-mars 2007. “Marcher”, in Urbanisme, n° 359, mars-avril 2008. Zone 30, des exemples à partager, coll. Une voirie pour tous, Certu, 2006.

27

Mobiliteit Naslagwerken die de redacteurs aanbevelen Fietsenstallingen: ● ● ● ● ●

Stationnement des vélos dans les entreprises, pdf-bestand, PRO VELO vzw, 2006. Ma commune fait du vélo, Les Cahiers du Vélo n° 6, PRO VELO vzw, Brussel, 2002. Les cyclistes dans la circulation, VAES Jean-François, Koning Boudewijnstichting. Les politiques locales de développement du vélo, ADEME Editions, Paris 2002. Leefmilieu Brussel, 2007, Zich beter verplaatsen in Brussel, 100 tips om het milieu te sparen bij uw verplaatsingen, Brussel.

Internetsites: ● ● ●

www.bruxellesavelo.be www.gracq.org www.provelo.org 28

Mobiliteit Naslagwerken die de redacteurs aanbevelen Duurzaam gebruik van de wagen: ● ●

● ● ●

Leefmilieu Brussel, (2007), Zich beter verplaatsen in Brussel, 100 tips om het milieu te sparen bij uw verplaatsingen, Brussel Leefmilieu Brussel, 2009, Memento voor duurzame wijken, Brussel. Mobiel Brussel, 2011, IRIS II, Gewestelijk Mobiliteitsplan, Brussels Hoofdstedelijk Gewest. IBGEBIM, 2008. Vademecum van het wegverkeerslawaai, Brussel. WGO, 2006. Promoting physical activity and active living in urban environments: the role of local governments, France.

Internetsites ● ●

● ●

http://www.mobielbrussel.irisnet.be/articles/auto/autodelen www.cambio.be www.zencar.eu www.vap-vap.be

29

Mobiliteit Rekentools Rekentool MOB van Referentieel-B: ● ● ● ●

Voor het berekenen van de behoefte aan mobiliteit Beoordeelt de toereikendheid van de bediening door het openbaar vervoer Kan worden gebruikt voor doeleinden van zelfevaluatie, labeling of certificatie (cf. volgende uiteenzetting) Zal vrij toegankelijk zijn via de internetsite van het Referentieel

30

Mobiliteit Rekentool OUTIL DE CALCUL DUTHEMA THEME MOBILITE REKENTOOL VOOR HET MOBILITEIT MOB 01-01-LOGEMENTS MOB 01-01 - WONINGEN

PROXIMITE D'EQUIPEMENTS NABIJHEID VAN VOORZIENINGEN

Distance entre le logement et l’équipement -> placez un '1' dans le cadre approprié (max 1 équipement par typetussen d'équipement) Afstand woning en voorziening -> plaats een '1' in het juiste kader (max. 1 voorziening per type voorziening) ATTENTION : la distance la distance parcourir à la destination en empruntant un «verstaan cheminwe OPGELET: De afstand is de af est te leggen afstand àvan de site totdu desite bestemming over een 'veilige weg'. Hieronder een weg met snelheidsbeperking km/uur of minder, een weg met eenou fietspad en/ofpourvue voetpad. (Zie het piste evaluatiesécurisé ». On entend par là tot une50voie limitée à 50 of km/h ou moins, une voie d’une instrumentet/ou voor verdere info inzake del’instrument inrichtingseisend’évaluation voor voetpaden en fietspaden). cyclable d’un trottoir (Voir pour plus d’informations sur les exigences d’aménagement des trottoirs et pistes cyclables). Controle Afstand van de voorziening Contrôle Distance de l'équipement Klasse 1: (max. 1 per 0-400 m 401-800m 801-2.000m 2-3km Catégorie 1 (max 1 par type) 0-400 m 401-800m 801-2000m 2-3km type) Bakker 0 Boulangerie 0 Slager 0 Boucherie 0 Kruidenier/groentewinkel 0 Epicerie/magasin de fruits et légumes 0 Kleuterschool 0 Ecole maternelle 0 Basisschool 0 Ecole primaire 0 Kinderopvang 00 Crèche Maison deandere reposinfrastructuur ou autre infrastructure Rusthuis of voor ouderen 00 pour personnes âgées Supermarkt 00 Supermarché Publiekevert groene ruimte 00 Espace public Facteur de pondération 88 6 Wegingsfactor 6 44 11 Sous total 00 0 Subtotaal 0 00 00

Total catégorie 1 Totaal klasse 1

00

31

Mobiliteit Rekentool Afstand van de voorziening

Klasse 2:

0-400 m

401-800m

801-2.000m

2-3km

Controle (max. 1 per type)

Postpunt/postkantoor Bank/geldautomaat Apotheek Medisch centrum/geneesheer Speelruimte voor kinderen Recreatiecentrum/sportcentrum

0 0 0 0 0 0 Wegingsfactor

Subtotaal

6 0

5 0

2 0

1 0

Totaal klasse 2 Klasse 3: Restaurant/café Gemeenschapscentrum of centrum voor sociale hulp Cultureel centrum of kunstenhuis Bibliotheek Winkelcentrum Gebedsplaats Wegingsfactor Subtotaal

0 Afstand van de voorziening

0-400 m

401-800m

801-2.000m

2-3km

Controle (max. 1 per type)

0 0 0 0 0 0 3 0

2 0

1 0

1 0

Totaal klasse 3 Totaal klasse 1+2+3

0 0

Het totaal aantal punten voor de drie klassen is geplafonneerd op 100 punten. Indien het totaal de 100 punten overschrijdt, wordt de maximumscore van 10 punten toegekend. In de andere gevallen wordt het totaal aantal punten door 10 gedeeld. Het resultat is dan een score tussen 0 en 10.

Totaalscore voor de maatregel MOB 01-01 Woningen

0

32

Mobiliteit Rekentool REKENTOOL VOOR HET THEMA MOBILITEIT MOB 01-02 BEREIKBAARHEID VIA OPENBAAR VERVOER KANTOREN 1. Kwalificatie van het aanbod: Methode 1: als er een door de gemeentelijke of gewestelijke overheid officieel erkende kaart bestaat die de kwaliteit van het publieke aanbod bepaalt, kan de kwalificatie van de site daarop worden gebaseerd. Methode 2: Is zo'n kaart er niet, dan kan de kwaliteit van de site worden bepaald op basis van onderstaande tabel.

Keuze van de evaluatiemethode: Vul "1" in in het bijbehorende veld Methode 1 (met behulp van specifieke kaarten) Methode 2 (alternatief) Methode 1 (met behulp van specifieke kaarten) Vul "1" in in het bijbehorende veld

Keuze van de zone

Zone A, zeer goed ontsloten door openbaar vervoer Zone B, goed ontsloten door openbaar vervoer Zone C, matig ontsloten door openbaar vervoer Overeenkomstige zone (methode 1)

ONWA AR

33

Mobiliteit Rekentool Methode 2 (alternatief) Instructies: Vul voor beschikbare vervoermiddelen 1 in Geef voor openbaar vervoer de uurfrequentie aan OPMERKING: De afstand is de afstand van het gebouw tot de bestemming langs een "veilige weg" (een weg met een maximumsnelheid van 50 km/u of minder of een weg met een fietspad en/of voetpad).

Afstand van de voorziening

Openbaar vervoer

Wegingsfactor

# passages tijdens piekuren

0-400 m

801 401-800m 1.40 0m

1401-5km

Subtotaal per type

Fietsdeelstation

2

1

0

Autodeelstation

1

1

0

Bushalte

0,25

0

2e bushalte op verschillende lijn

0,25

0

3e bushalte op verschillende lijn

0,25

0

4e bushalte op verschillende lijn

0,25

0

5e bushalte op verschillende lijn

0,25

0

6e bushalte op verschillende lijn

0,25

0

Tramhalte

0,4

0

2de tramhalte op verschillende lijn

0,4

0

34

Mobiliteit Rekentool 3e tramhalte op erschillende lijn

0,4

0

4e tramhalte op erschillende lijn

0,4

0

Metrostation

0,5

0

GEN-station

0,5

0

Treinstation

1,1

0

Uitsluitingscriteria mobiliteit (aanwezigheid OV op max. 800 m afstand)

0

0

UITSLUIT ING

Wegingsfactor afstand

8

6

3

1

Subtotaal

0

0

0

0

totaal

0

Bepaling van de zone: Zone Zone A, zeer goed bediend door het openbaar vervoer Zone B, goed bediend door het openbaar vervoer Zone C, gemiddeld bediend door het openbaar vervoer Zone D, bediend door het openbaar vervoer Zone E, elementair bediend door het openbaar vervoer

Overeenkomst punt/zone >250 punten 200 tot 250 punten 115 tot 200 punten 50 tot 115 punten < 50 punten

Overeenkomstige zone (methode 2)

Zone E

Bepaling van de zone

Zone E

35

Mobiliteit Rekentool 2. Berekening indicator mobiliteitsbehoefte: MBI = 1x aantal arbeidsplaatsen + 2x aantal bezoekers/gemiddelde werkdag Aantal werknemers Aantal bezoekers

Indicator mobiliteitsbehoefte

0

We onderscheiden 4 klassen van kantoren, volgens hun mobiliteitsbehoefte:: Klasse 1: MBI < 100 Klasse 2: 100 < MBI < 400 Klasse 3: 400 < MBI < 1000 Klasse 4: MBI > 1000

Bepaling van de klasse

Classe 1

Berekening van de score:

Zone A

Zone B

Zone C

Zone D

Zone E

Klasse 1

10

10

6

3

2

Klasse 2

10

8

4

2

0

Klasse 3

10

6

2

0

0

Klasse 4

10

4

0

0

0

Totaalscore voor de maatregel MOB 01-02 Kantoren

2 36

Fysisch milieu Fiches van de Praktische Handleiding PHY 00:

Inleidende fiche van het thema “Fysisch milieu” Nieuwe fiche, beschikbaar vanaf oktober 2013

37

Fysisch milieu Fiches van de Praktische Handleiding PHY 03:

“De geluidsbijdrage van het gebouw in de wijk beperken” behandelt de volgende voorzieningen: ● ● ●

●

Ontwerp, inrichting en formaat van het gebouw Technische installaties Toegang tot en bewegingen gegenereerd door het gebouw Ruimtelijke ordening

Nieuwe fiche, beschikbaar vanaf oktober 2013

38

Fysisch milieu Fiches van de Praktische Handleiding TER 04: “Het stedelijk landschap verrijken” behandelt de volgende voorzieningen: ● ● ● ● ● ● ● ● ●

Integratie in de site Relatie Privéruimte Openbare ruimte Gevels Daklandschap Valorisatie moeilijke percelen Valorisatie interessant erfgoed Renovatie

Oktober 2013: nieuwe fiche PHY 04 (ter vervanging van huidige fiche TER 04)

39

Fysisch milieu Naslagwerken die de redacteurs aanbevelen Algemeen ●

●

● ● ●

CLERC, Denis, CHALON, Claude, MAGNIN, Gérard, VOUILLOT, Hervé, 2008, Pour un nouvel urbanisme : La ville au cœur du développement durable, Editions Yves Michel, Collection Société Civile, France FREMEAUX, Philippe, DESBORDES, Blaise, NAHAPETIAN, Naïri, PAQUOT, Thierry, 2009, La ville autrement, hors-série éditions Alternatives économiques, France Ministère de l‟écologie et du développement durable, 2005, Les inégalités écologiques en milieu urbain, France Nations Unies, 2011, World Urbanisation Prospects Report, the 2011 Revision DE HERDE, A., VERMEIR, G., GODART, M.F., HANIN, Y., BOLAND, P., REITER, S., RYCHTARIKOVA, M., CASTIAU, E., PONS, T., MARTIN, N., MEURIS, C., MOREAU, A., XANTHOULIS, S., (2009), Design and Renovation of Urban Public Spaces for Sustainable Cities. Final Report Phase 1. Brussels : Belgian Science Policy (Research Program Science for a Sustainable Development) 40

Fysisch milieu Naslagwerken die de redacteurs aanbevelen Geluidsimpact op het niveau van de wijk: ● ● ● ●

●

Vademecum van het Wegverkeerslawaai, BIM, 2005 De BIM-gegevens: Geluid in Brussel, reeks fiches van 2005 tot 2010 BIM, GELUID EN HVAC, Handleiding goede praktijken en beste beschikbare technologieën, april 2009 PLAN LOCAL D'URBANISME & BRUIT DE La boîte à outils de l'aménageur. Ville d‟ÉCHIROLLES - Ville de GRENOBLE - Ville de MEYLAN - Ville de ST MARTIN D‟HERES Agence d‟Urbanisme de la Région Grenobloise. www.ecologie.gouv.fr Le bruit dans la ville - Pour une approche intégrée des nuisances sonores routières et de l‟aménagement urbain - Janvier 2011 - Marissa PLOUIN, Benoit PETIT, Michel RUDYJ (CETE Ile-de-France)

41

Fysisch milieu Naslagwerken die de redacteurs aanbevelen Verrijking van het stedelijk landschap: ● ● ●

● ● ●

●

R . Sennett, La conscience de l'œil, éd. de la Passion, Parijs, 2000. C. Norberg-Schulz, L'Art du lieu, éd. Le Moniteur, Parijs, 1997. C. Sitte, L'art de bâtir les villes, éd. L'équerre, Parijs, 1980. P. Smith, The dynamics of delight ; architecture and esthetics, éd. Routledge, Londen, 2003. C. Thiberge, La ville en creux, éd. du Linteau, Parijs, 2002. P. Vanderstraeten, Paysages d'agglomérations expérience, compréhension et composition des ensembles architecturaux, uitg. Références, ISA SaintLuc Bruxelles, n°XXIV, Brussel, 2001. M-H. Durand, Vademecum du droit du paysage, Direction de la Nature et des Paysages, bureau des paysages, Metz, Décembre 2007

42

Toegang tot de Praktische handleiding (ter herinnering): Praktische handleiding voor de duurzame bouw en renovatie van kleine gebouwen:

http://app.leefmilieubrussel.be/handleiding_duurzaam_gebouw/(S(g4a mtfzyv5qzpb45ey1nxbnm))/Guide_NL.aspx Alle fiches (die op dit moment grondig worden uitgewerkt) zullen in de toekomst de doelstellingen en indicatoren van Ref-b bevatten. Opgelet: deze nieuwe versie is nog niet beschikbaar!

43

Contactpersoon

Liesbet TEMMERMAN Architecte & onderzoeker

Gegevens: 

:

02/537.47.51

E-mail: [email protected]

44

Ik dank u voor uw aandacht.

45