Op weg naar een verkeersveilige school Nieuwsbrief verkeersveiligheidslabel Drenthe, Friesland en Groningen nr. 14, april 2008

“Bij zowel ouders als leerkrachten is meer bewustwording voor verkeersveiligheid ontstaan” Een succesvolle ouderavond verkeer organiseren? Tips & tricks! Nieuws uit de provincies Gefeliciteerd “Eemsmond wil meer scholen aan een label helpen” Ouders en kinderen in Noorden voorgelicht over gordel door VVN “Een basisschool kan de grondslag leggen voor verantwoord verkeersgedrag” Clash! wijst leerlingen op de gevaren van alcoholgebruik in het verkeer De dode hoek. Je moet hem gezien hebben! Kopieerpagina Labelteller

Op weg naar een verkeersveilige school Nieuwsbrief verkeersveiligheidslabel Drenthe, Friesland en Groningen | nr. 14, april 2008

De veertiende Zebra

Colofon De nieuwsbrief Verkeersveiligheidslabel is een gezamenlijke uitgave van het Verkeer- en Vervoerberaad Groningen, Regionaal Orgaan verkeersveiligheid Fryslân en Verkeers- en Vervoersberaad Drenthe. Deze nieuwsbrief verschijnt drie keer per jaar in een oplage van 6.500 exemplaren.

Wat de drie Noordelijke provincies van elkaar kunnen leren Het Verkeersveiligheidslabel is een project dat in negen provincies in Nederland loopt: Drenthe, Flevoland, Fryslân, Groningen, Limburg, Noord-Brabant, Utrecht, Zeeland en Zuid-Holland. Alle provincies hebben dezelfde missie: permanente verkeerseducatie in het onderwijs stimuleren. De manier waarop ze die missie volbrengen, verschilt soms per provincie. Zo hebben alle provincies de intentie om gordelprojecten uit te voeren, maar de uitvoering ervan blijkt in de ene provincie toch lastiger dan in de andere. Daarnaast delen organisatoren van ouderavonden Verkeer uit de drie provincies hun ervaringen. De organisatie van de ouderavonden verschilt licht per provincie, maar er zijn ook duidelijke overeenkomsten te bespeuren. Voor alle docenten en verkeersouders die geïnspireerd raken om zelf een ouderavond Verkeer te organiseren, staan in het artikel de nodige tips en tricks.

Ook dode-hoekprojecten worden in iedere provincie georganiseerd, door verschillende aanbieders. Op pagina 14 wordt één van de projecten nader belicht. Verkeersschoolhouder Reyntjes bedacht zelf een project om kinderen van groep 7 en 8 van de basisschool bewust te maken van het gevaar van de dode hoek. Sommige educatieve activiteiten die in één provincie ontstaan, hebben eerst enige bewerking nodig voordat ze in alle provincies uitgevoerd kunnen worden. Dat is het geval met het onderwijstheaterproject Clash! van de Friese toneelgroep Tryater. De oorspronkelijk Friestalige voorstelling wordt dit najaar in het Nederlands in reprise genomen, zodat ook scholen in Groningen en Drenthe ervan kunnen leren. Voor alledrie de noordelijke provincies geldt, dat ze scholen aansporen om het Verkeersveiligheidslabel te halen. In dit nummer vertellen een verkeersouder uit Fryslân, een verkeerscoördinator uit Groningen en een schooldirecteur uit Drenthe hoe zij het halen en behouden van het label ervaren.

Redactie Charlotte Lusink (VVB Groningen); Jan van der Zwaag (ROF); Fred van den Beemt (VVB Drenthe); Antoinette Heijink (Senza Communicatie), Janneke Nijholt (Senza Communicatie) Eindredactie Senza Communicatie Vormgeving Studio Rob Pentinga Drukwerk PlantijnCasparie Redactieadressen Groningen: Verkeer- en Vervoerberaad Groningen t.a.v. Charlotte Lusink Postbus 610, 9700 AP Groningen Telefoon (050) 318 51 11 (helpdesk Verkeersveiligheidslabel), e-mail: [email protected] Fryslân: ROF t.a.v. Jan van der Zwaag Postbus 20120, 8900 HM Leeuwarden Telefoon (058) 292 53 54, e-mail: [email protected] Drenthe: Verkeers- en Vervoersberaad Drenthe t.a.v. Fred van den Beemt Postbus 122, 9400 AC Assen Telefoon (0592) 36 53 71, e-mail: [email protected] Internet: www.vvbdrenthe.nl

Schooldirecteur Heidi Rubingh over het behalen van het Verkeersveiligheidslabel

“Bij zowel ouders als leerkrachten is meer bewustwording voor verkeersveiligheid ontstaan”

Terugblik op twee jaar Verkeersveiligheidslabel

Aan het begin van het vorige schooljaar is Rubingh gestart met het traject om het Verkeersveiligheidslabel te behalen. “We deden al wel dingen op het gebied van verkeersveiligheid, maar dit was naar mijn idee te beperkt. Door het labeltraject in te gaan krijgen we ondersteuning van externe partijen zoals de provincie en Veilig Verkeer Nederland. Hierdoor kunnen we de kwaliteit van de verkeersveiligheid echt verbeteren.” Ouderwerkgroep Om het label te behalen moest Schuilingsoord aan een aantal criteria voldoen. De school moest aantoonbaar met praktisch onderwijs bezig zijn en er moest een verkeersouder aangesteld worden. “In eerste instantie was het moeilijk om verkeersouders te vinden. Maar na een tijdje meldde de eerste ouder zich aan. Deze ouder was erg enthousiast en ging zelf na schooltijd het schoolplein op om meer verkeersouders te werven”, vertelt Rubingh. “Met het resultaat dat we nu over een complete verkeersouderwerkgroep beschikken, waar ik enorm trots op ben! Zij werken nu aan een vierjaren-

Haar eigen kinderen fietsen dagelijks naar school en komen hierbij pittige verkeerssituaties tegen. Hierdoor realiseert Heidi Rubingh, directeur obs Schuilingsoord in Zuidlaren, zich maar al te goed hoe belangrijk een verkeersveilige omgeving voor kinderen is. “Verkeersveiligheid is een groot goed en dit verdient een prominente plaats in het schoolwerkplan”, aldus Rubingh. “We doen er alles aan om het Verkeersveiligheidslabel te behalen en we zijn al een heel eind op weg!”

plan om verkeerseducatie planmatig op te nemen in het schoolwerkplan. Daarnaast organiseren zij activiteiten, zoals een fietsenkeuring en de jaarlijkse verkeersdag.” Samenwerken Rubingh wil ervoor zorgen dat de hele wijk waarin de school staat verkeersveilig is, zodat kinderen in een veilige omgeving van en naar school kunnen gaan. Mede daarom heeft ze besloten om samen te werken met een andere basisschool in de wijk, cbs De Tol. “Eén keer per jaar organiseren we samen een grote activiteit. Vorig jaar hebben we voor de kleuters van beide scholen een fietsparcours uitgezet op het plein. De bovenbouw ging creatief aan de slag met verkeersveiligheid. Zij maakten een toneelstuk, een verkeerslied en deden mee aan een verkeersquiz. In maart organiseren we opnieuw een verkeersdag samen.” Meer bewustwording Bezig zijn met het Verkeersveiligheidslabel heeft bijgedragen aan meer bewustwording bij de leerkrachten.

“Door veel actiever met verkeer bezig te zijn, zien ook zij nu meer in hoe belangrijk een verkeersveilige omgeving is voor kinderen. Naast het invoeren van een nieuwe lesmethode proberen de leerkrachten verkeerseducatie vooral te integreren in bestaande activiteiten”, vertelt Rubingh. “Kleuters laten vaak trots hun nieuwe fiets in de klas zien. Hier springen we op in door met de kinderen samen te kijken of de fiets veilig genoeg is.” Ook rondom de school zijn maatregelen getroffen om de verkeersveiligheid te verbeteren. “Sommige ouders parkeerden hun auto bijna op het plein wanneer ze hun kinderen van school haalden. Om dit te voorkomen hebben we nu paaltjes geplaatst aan de rand van het plein”, vertelt Rubingh. “Ook is er voor auto’s een stopverbod van toepassing naast de school. Regelmatig controleert een wijkagent of ouders zich hier ook aan houden. Op deze manier willen we niet alleen de kinderen maar ook de ouders attent maken op verkeersveiligheid. Ik merk dat ouders hier positief op reageren en het waarderen dat wij er op Schuilingsoord zo veel aandacht aan besteden.”

Een succesvolle ouderavond verkeer organiseren? Tips & tricks! In Fryslân worden ouderavonden Verkeer georganiseerd door vrijwilligers van onderwijsbegeleidingsdienst Cedin. “Er zijn vijf mensen die afwisselend in opdracht van ons een ouderavond Verkeer verzorgen”, vertelt Janna de Jong van Cedin. “Ze doen dat met name op basisscholen, maar ook in het voorschoolse onderwijs, dus op peuterspeelzalen en kinderdagverblijven.” De ouderavond Verkeer wordt meestal aangevraagd door een school die al meedoet aan het project Verkeersveiligheidslabel. Maar ook andere scholen kunnen de avond, die dankzij subsidie van het Regionaal Orgaan verkeersveiligheid Fryslân (ROF) kosteloos kan worden aangeboden, aanvragen. Vast pakket, eigen invulling De vrijwiligers hebben ieder een vast pakket aan informatie dat ze op een ouderavond kunnen verspreiden, zoals een powerpointpresentatie en de DVD ‘Kinderen hebben eigen spelregels’, over hoe kinderen verkeerssituaties beleven. “Onze vrijwilliger vertelt daarnaast waar je als ouders op moet letten en hoe je je kinderen veilig kunt vervoeren”, zegt De Jong. “Verkeersveiligheid is de rode draad van alle avonden. Maar iedere vrijwilliger kan die op zijn manier invullen, bijvoorbeeld door naast de presentatie een discussie over een stelling te organiseren.”

Scholen met het Verkeersveiligheids­ label en scholen die bezig zijn om dat label te krijgen, beseffen het belang van verkeersveiligheid. Ze willen ook graag dat de ouders van hun leerlingen doordrongen raken van het besef van verkeersveiligheid. Enkele ouders helpen als verkeersouders enthousiast een handje mee in het verkeersonderwijs op school. De meeste andere ouders zijn niet zo actief betrokken. Om hen toch voor te lichten over de manier waarop zij hun kinderen kunnen leren zich in het verkeer te gedragen, organiseren veel scholen meestal één keer per jaar een ouderavond Verkeer. Voor iedereen die graag een succesvolle ouderavond wil organiseren, volgen hier ervaringen en tips uit Fryslân, Groningen en Drenthe.

Confronteren Nico Lykelema is één van de vrijwilligers die ouderavonden organiseert. Als rijschoolhouder en (voormalig) labeladviseur is hij goed thuis in het onderwerp. “Mijn tip voor scholen die ouders willen uitnodigen voor een ouderavond Verkeer is: zorg voor een hot item. Zelf gebruik ik vaak het onderwerp ‘Groene streep op de weg’. Dat is een echte publiekstrekker, omdat veel mensen willen weten hoe het precies met die strepen zit.” De zaal zit dan ook meestal vol bij Nico. “Ik ben tevreden als er op 100 leerlingen 60 ouders komen en als die mensen allemaal weggaan met de gedachte ‘hier hebben we iets aan’.” Lykelema probeert de ouders te confronteren met hun eigen gedrag. “Ik zet tijdens zo’n avond vaak een discussie op rondom stellingen, bijvoorbeeld ‘haal- en brenggedrag is geen probleem’. Als ouders daarmee instemmen, laat ik ze een film zien van hun eigen haal- en brenggedrag, gemaakt door de verkeersouder. En dan ontstaat er vaak een sfeer waarin ze elkaar aanspreken op hun gedrag. Dat wil ik bereiken.”

Aandacht voor ouders In de provincie Groningen krijgen veel ouders van basisschoolkinderen op een gegeven moment ook te maken met Cedin. Althans, als hun kinderen naar scholen gaan die door Cedin worden ondersteund bij het werken aan verkeerseducatie en het verkeersbeleid van de school. De onderwijsbegeleidingsdienst begeleidt basisscholen in de gemeenten Bedum, Bellingwedde, Groningen, Menterwolde, Pekela, Slochteren, Stadskanaal, Vlagtwedde en Zuidhorn. Het betrekken van de ouders bij de verkeersveiligheidsproblematiek heeft daarbij altijd hun aandacht, alhoewel veel scholen zelf ook initiatief nemen om iets met de ouders te doen. School-thuisroutes Eén van de onderdelen waarbij ouders een rol spelen is de inventarisatie van de school-thuisroutes. Via de kinderen krijgen ze een vragenlijst over de route die hun kinderen dagelijks moeten afleggen. “De beantwoording van de vragen is een prima uitgangspunt voor een ouderavond”, vertelt Bernadette van Spiegel van

Cedin. “Na de verwerking van de vragenlijsten – vaak door de verkeerswerkgroep als een school die heeft – is het heel leuk om tijdens een ouderavond oplossingen te zoeken voor de knelpunten die naar voren zijn gekomen. Dat kan door in groepjes te werken of met de hele groep te brainstormen.” Ook heel effectief zijn foto’s van verkeerssituaties in de buurt van de school, vertelt Van Spiegel verder: “Ouders herkennen daarop de school, de buurt, de kruisingen en soms hun eigen kinderen. Aan de hand van de foto’s vertellen ze bovendien makkelijk over situaties die ze zelf ook hebben meegemaakt.” Hou het praktisch Bij de organisatie van ouderavonden werkt Cedin vaak samen met de verkeerswerkgroep van een school. “Zij nemen de verwerking van de vragenlijst over de schoolthuisroutes op zich en presenteren de uitkomsten bijvoorbeeld tijdens de avond. We gieten dit overigens niet altijd in de vorm van een ouderavond. Het kan ook een inloopmiddag zijn of een informatiebijeenkomst die

samen met een wijkvereniging georganiseerd is”, legt Van Spiegel uit. “Je kunt zo’n avond of middag bovendien aantrekkelijk maken door het praktisch te houden: organiseer bijvoorbeeld eens een fietskeuring waarbij de ouders hun fiets kunnen laten keuren door een buurtagent. Of gebruik materialen uit het praktisch verkeersonderwijs. En wat ook altijd aanspreekt: doe iets met wat de kinderen zelf gemaakt hebben. Ouders komen graag langs om daar naar te kijken.” Herhaal DE boodschap Tips over hoe met de ouders over verkeer in gesprek te gaan, hebben scholen eigenlijk niet nodig volgens Van Spiegel. “Scholen weten als geen ander hoe ze ouders ergens bij kunnen betrekken. Het enige wat ik eraan toe kan voegen, is dat ze de boodschap zo vaak mogelijk moeten herhalen. Door steeds opnieuw aandacht te vragen voor de verkeersveiligheid, bereik je steeds meer (nieuwe) ouders. En je geeft als school er ook mee aan dat je het belangrijk vindt.” Onderdeel van Verkeersveiligheidslabel In Drenthe zijn de ouderavonden Verkeer direct verbonden aan deelname aan het Verkeersveiligheidslabel. Scholen die zich aanmelden voor het label worden benaderd door Fred van den Beemt, VVB Drenthe, of Marja Derksen, regiocoördinator Verkeerseducatie Noord- en Zuidoost-Drenthe en bovendien organisator

van de ouderavonden. Zij bieden aan om een ouderavond Verkeer te organiseren op de school om ouders bewust te maken van de verkeersveiligheid van hun kinderen. “Deze avonden zijn erg praktijkgericht”, vertelt Derksen. “We laten foto’s zien die gemaakt zijn rondom de school en geven aan welke onveilige situaties er kunnen ontstaan. Ouders herkennen deze plekken meteen en zijn zich vaak nog niet bewust van de gevaren, die zij soms zelf veroorzaken. Denk aan parkeergedrag van ouders. Wij willen ze niet op de vingers tikken, maar ze bewust maken van het gedrag van henzelf en van andere verkeersdeelnemers.”

Neem voor meer informatie of het aanvragen van een ouderavond contact op met de volgende personen:

Succesvol Dat de ouderavonden een succes zijn is Derksen wel duidelijk. “De zaal zit altijd vol. De situaties die besproken worden zijn herkenbaar voor ouders. Verkeerseducatie is soms een abstract begrip en wij leren de ouders hoe ze dit concreet kunnen maken. Ouders kunnen verkeerseducatie bijvoorbeeld integreren in het dagelijks leven. Bij het boodschappen doen of tijdens een fietstocht kunnen ouders hun kinderen heel goed leren hoe met bepaalde situaties om te gaan. Dit is dan ook een tip die ik mee wil geven aan scholen: maak de onderwerpen waar over gesproken wordt herkenbaar voor ouders en geef ze tips om concreet wat te doen op het gebied van verkeerseducatie aan hun eigen kinderen.”

Drenthe Marja Derksen, telefoon: (06) 41 45 86 01 of e-mail: zuid-oostdrenthe@ verkeerseducatie.nu of noord-drenthe@ verkeerseducatie.nu

Fryslân Cedin: Janna de Jong, telefoon: (058) 284 34 94 Groningen Cedin Groningen, telefoon: (0597) 67 08 70

n i e uw s u i t d

Voorbeeldartikelen schoolkranten in boekje ‘Veilig onderweg in Drenthe’ Voor de Drentse basisscholen is een boekje uitgekomen met 20 voorbeeldteksten over verkeersveiligheid die gebruikt kunnen worden in de schoolkrant en op de website. De teksten zijn in eerste instantie bedoeld voor gebruik door leerkrachten en verkeersouders. Bij het boekje is een cd-rom gevoegd waarop de teksten van de artikelen en bijbehorende illustraties te vinden zijn. Met de teksten in het boekje wil het Verkeers- en Vervoersberaad Drenthe ‘hapklare’ informatie en tips geven die het verkeer voor kinderen – en daarmee ook voor anderen – veiliger maken. Het staat de scholen vrij de teksten aan te passen en bijvoorbeeld de naam van de school te noemen of een concrete situatie in een wijk te bespreken. Alle basisscholen in Drenthe hebben het boekje inmiddels ontvangen.

Wat is er de afgelopen tijd in de provincies gebeurd op het gebied van het verkeersveiligheidslabel? De laatste ontwikkelingen op een rij

100ste deelnemende school in zicht Het zal niet lang meer duren of de 100ste school in Drenthe zal zich aanmelden voor het project van het Drents Verkeersveiligheidslabel. De verwachting is dat dit schooljaar 30 nieuw deelnemende scholen zich zullen aansluiten bij het project. Het deelnemen aan het Verkeersveiligheidslabel biedt voordelen. Dat horen scholen van elkaar en zo ontstaat er een sneeuwbaleffect. Deelnemende scholen krijgen advies over de aanpak van de verkeersveiligheid rondom de school en kunnen gratis in aanmerking komen voor verkeersprojecten zoals de lessen oversteken Birdy, groepen 1 en 2 en het Stop Motion Theater ‘Kiss and Ride’ voor de groepen 5 en 6. Bij het Verkeers- en Vervoersberaad Drenthe wacht men in spanning af welke school zich als 100ste school zal melden. In een volgende Zebra leest u meer over deze school.

Rkbs It Klimmerblêd wijst ouders op eigen gevaarlijk gedrag Op vrijdag 7 maart hebben de verkeersouders van rkbs It Klimmerblêd uit St.Nicolaasga op ludieke wijze de eigen ouders gewezen op hun gevaarlijk gedrag bij het brengen en halen van de kinderen van en naar school. Ouders werden aangehouden door nep-agenten en verkeersregelaars. Zij kregen een flyer aangeboden met de verkeersafspraken van de school. Voor de ingang is met hulp van de kinderen van de school een speciaal vak gemaakt voor de wachtende ouders die hun kinderen op de fiets naar school brengen. Dat deel is vanaf nu verboden terrein voor de geparkeerde auto’s. Hierdoor is de in- en uitgang van de school veel overzichtelijker geworden.

e p r o v i n c i e s

Budget voor Fries Verkeersveiligheidslabel Het werkplan van het Regionaal Orgaan verkeersveiligheid Fryslân (ROF) voor 2008 is begin februari door het College van Gedeputeerde Staten vastgesteld. In dit werkplan is opnieuw budget gereserveerd voor de uitbouw van het Verkeersveiligheidslabel in Fryslân. Eind 2008 zullen er in Fryslân in totaal 100 scholen meedoen aan het labelprogramma!

Gemeente Groningen vordert met schoolomgevingenplan In november 2006 is door de gemeenteraad van Groningen een schoolomgevingenplan vastgesteld met als doel in 2007 vier omgevingen van basisschoollocaties eenduidig en herkenbaar in te richten. Daarnaast worden twee relatief verkeersveilige routes door de stad zo kindvriendelijk en aantrekkelijk mogelijk ingericht, waardoor er logische schoolroutes voor de kinderen worden gecreëerd.

Hoogkerkse model Voor de realisatie van het plan staat de aanpak in Hoogkerk model. Daar is voor een wijkaanpak gekozen, waarbij drie basisscholen in het project participeren: obs De Ploeg, gbs Rehobothschool en cbs Anne Frankschool. Ook kinderdagverblijf Ranonkel van SKSG doet mee. De scholen vormen samen met de politie en leden van de verkeerswerkgroep van wijkorganisatie VWH (Vereniging Wijkopbouw Hoogkerk) de Schoolomgevingwerkgroep. Deze werkgroep heeft op de scholen en de Ranonkel een enquête gehouden over de schoolthuisroutes van de leerlingen, waarvan de uitkomsten worden verwerkt in school-thuisrouteplannen voor elke school.

Voordelen wijkaanpak Het gezamenlijk per wijk betrekken van scholen heeft veel voordelen. Het levert ten eerste een wijkoverkoepelend beeld op van de knelpunten die kinderen ervaren op hun school-thuisroutes. Het biedt ook inzicht in de manier waarop kinderen naar school komen. Door dit te combineren kan voor de hele wijk een samenhangend net van kindvriendelijke routes worden gerealiseerd. Meer enthousiasme voor verkeerseducatie Uit de enquête viel op dat meer ouders dan verwacht bereid zijn om zich in te zetten voor verkeersveiligheid op de scholen, als verkeersbrigadier of verkeersouder. Bovendien wordt naast infrastructuur door de scholen ook gewerkt aan verkeerseducatie, dit na een periode van relatieve stilstand. Dit enthousiasme leidt ertoe dat steeds meer scholen zich aanmelden voor het Verkeersveiligheidslabel, waarmee continuïteit in de aandacht voor verkeersveiligheid wordt bereikt.

n i e uw s u i t d Sinds december vorig jaar heeft opnieuw een aantal scholen het Verkeersveiligheidslabel ontvangen. Wij feliciteren de volgende scholen: Drenthe 1 Obs De Anwende, uiterst links op de foto wethouder Braam Fryslân 2 Obs Leeuwarder Montessorischool 3 Obs Compagnonsschool, wethouder Feenstra en directeur Soeten Groningen 4 Nassauschool, locatie Nassaulaan 5 Nassauschool, locatie Graaf Adolfstraat

Wij feliciteren alle gecertificeerde scholen in Groningen, Fryslân en Drenthe!

1 Feest bij obs De Anwende te Coevorden Het was de hele dag een verkeersfeest bij obs De Anwende in het Drentse Aalden. ‘s Morgens werd gestart met het project Trapvaardig. Seef, de mascotte van het Verkeersveiligheidslabel, bezocht alle groepen met een mini-verkeersles en er werden uit volle borst verkeersliedjes gezongen. De Anwende is in de gemeente Coevorden de eerste school die het certificaat van een verkeersveilige school in ontvangst kon nemen. Wethouder Geert Braam (54) vertelde dat hij meer dan veertig jaar geleden zelf als leerling op deze school zat en ook verkeersles kreeg. Hoewel het verkeer toen minder druk was dan nu, moest je ook toen goed opletten in het verkeer. Als je het goed deed, kreeg je het verkeersdiploma. Tegenwoordig besteedt de school veel aandacht aan het gedrag in het verkeer. In alle klassen wordt volgens een praktijkgerichte verkeersmethode les gegeven. Opmerkelijk bij De Anwende is de ouderparticipatie.

Er is een verkeerswerkgroep waarin leerkrachten en (verkeers)ouders participeren en die een brug slaat tussen ouders/school en gemeente. De verkeerswerkgroep organiseert samen met de afdeling Coevorden van Veilig Verkeer Nederland diverse activiteiten. De labeluitreiking kreeg nog een spannend moment. In de doos die de wethouder van Seef overhandigd kreeg had het befaamde labelbordje moeten zitten. Echter, er zaten sleutelhangers in. Dat veroorzaakte even paniek onder de aanwezigen. Gelukkig bracht een politieauto met zwaailichten en sirene aan de oplossing. De politie had namelijk inmiddels de melding gekregen dat de verkeerde doos uit Assen was meegenomen. Met de grootste spoed heeft de politie de goede doos uit Assen opgehaald en precies op tijd afgeleverd bij de school. Gelukkig kon toen het felbegeerde Verkeersveiligheidslabel-bordje met certificaat aan de school worden overhandigd.

e p r o v i n c i e s 4

2 3

5

“Eemsmond wil meer scholen aan een label helpen” Of het nu gaat om tijdelijke verkeersmaatregelen bij wegwerkzaamheden of om klachten van burgers over bussen die niet komen opdagen, het gaat allemaal over zijn bureau. Adrie Hagedoorn heeft een breed takenpakket. Ook het Verkeersveiligheidslabel hoort daarin thuis. De gemeente is echter nog niet waar Hagedoorn wil zijn: “Tot nu toe is er slechts één school gelabeld. Maar goed: liever één school goed, dan vijf halfslachtig”. In Uithuizen is het cbs De Regenboog als eerste school gelukt om het Verkeersveiligheidslabel te halen. En als we Hagedoorn moeten geloven, komen daar niet snel andere scholen bij. “Als gemeente hebben wij het liefst dat zich meerdere scholen tegelijk aanmelden voor het verkrijgen van het label. Zo zou je de kosten van de begeleiding die ervoor nodig is namelijk beter kunnen dekken. Ik zou scholen dan ook willen oproepen om samen te werken in het project Verkeersveiligheidslabel. Ik besef wel dat dat lastig is, omdat scholen het nu eenmaal erg druk hebben. En het Verkeersveiligheids­ label verdient de nodige aandacht. Maar als een school er echt voor wil gaan en bovendien ondersteuning heeft van enthousiaste ouders, is er veel mogelijk.” Kleine straatjes In het ‘Regenboog’-project was er in alle opzichten sprake van een enthousiaste groep mensen, volgens Hagedoorn. Hij had bijvoorbeeld regelmatig contact met de voorzitster van de ouderraad van de school. “Verkeersouders hadden ze op dat moment nog niet op de school. Als het goed is hebben ze die nu wel”, lacht hij. “De school kwam zelf met het initiatief om het label te halen en als gemeente maakten wij onder meer

de begeleiding door het Cedin mogelijk. Bij de analyses van de verkeersproblematiek maakten ze onder meer gebruik van enquêtes onder de ouders.” De problematiek concentreerde zich op de chaos en onveiligheid bij het halen en brengen van de kinderen. “Dat geldt voor de meeste scholen in onze gemeente”, vervolgt Hagedoorn. “Veel scholen bevinden zich in kleine straatjes in het centrum van een dorp, een omgeving die niet berekend is op de mobiliteit van tegenwoordig. Eemsmond is bovendien een plattelandsgemeente waarbij kinderen van ver vaak met de auto gehaald en gebracht worden. De chaos die op deze gezette tijden ontstaat, wordt vooral veroorzaakt door de ouders zelf.” Vrijwillig één kant op Als scholen de gemeente bellen met de noodroep om iets te doen, gaat Hagedoorn, vaak vergezeld van adviseurs van de politie en VVN, ter plaatse polshoogte nemen om de situatie te analyseren. Daarbij maken ze soms gebruik van verkeerstellingen. “Het aanpassen van de weginrichting is lastig omdat de bebouwing en ruimte rondom de school het meestal niet toelaat”, vertelt Hagedoorn. “Bij De Regenboog hebben we als gemeente wel enkele ingrepen in de wegomgeving kunnen doen. Er zijn rode vlakken op de oversteekplaatsen aangebracht, er is een extra voetpad aangelegd en bij de school is een opstelplaats voor fietsen gecreëerd. De belangrijkste maatregel die we genomen hebben, is de instelling van vrijwillig éénrichtingsverkeer op de haalen brengtijden. Dit wordt met borden aangegeven. De ouders is gevraagd om via één richting naar de school te rijden. Leerlingen hebben bovendien een rondje door

Terugblik op twee jaar Verkeersveiligheidslabel Foto: Omke Oudeman

Een school die het Verkeersveiligheids­­­­label wil hebben, doet er goed aan bij de gemeente aan te kloppen. Daar kunnen ze de school niet alleen met raad en daad bij staan, ook financieel biedt de gemeente een steuntje in de rug. Gemeente Eemsmond maakt het bijvoorbeeld mogelijk dat de school bij het verkrijgen van het label begeleid wordt door onderwijs­ begeleidingsdienst CEDIN. De man die dat bewerkstelligt, is Adrie Hagedoorn, juridisch medewerker Verkeer en Vervoer van Gemeente Eemsmond.

de buurt gedaan om ook de buurtbewoners te vragen hieraan mee te werken. De school heeft zelf een bord met huisregels aan het hek bij de stoep opgehangen om ouders aan alle afspraken te herinneren.” Het vrijwillig eenrichtingsverkeer is een oplossing die bij meer basisscholen een deel van de problematiek kan wegnemen, aldus Hagedoorn. “In veel dorpen kun je wel een rondje maken rond de school. En lukt het een school niet om deel te nemen aan het Verkeersveiligheidslabel dan kunnen ze in ieder geval de ouders vragen om aan een dergelijke maatregel mee te werken.” School en ouders aan zet De gemeente heeft volgens Hagedoorn op het gebied van het Verkeersveiligheidslabel alles gedaan wat ze kon om scholen enthousiast te maken voor deelname. In ieder contact dat de gemeente met de scholen heeft, wordt aandacht besteed aan het labelproject. “Maar aanmeldingen voor het label krijgen we niet binnen. Scholen bellen ons wel om problemen te melden en te informeren naar de mogelijkheden, maar als het geen ernstige problemen zijn, leggen we het toch weer bij de scholen neer. De veiligheid van de kinderen is hoofdzakelijk het probleem van de school en de ouders.”

Ouders en kinderen in Noorden voorgelicht over gordel door VVN

In Fryslân heeft Veilig Verkeer Nederland (VVN) in het schooljaar ’06-’07 voor het eerst gordelprojecten uitgevoerd. Aanleiding hiervoor waren signalen van verkeersouders die zagen dat veel ouders hun kinderen onveilig vervoeren. Daarom heeft VVN Fryslân een project opgezet voor zowel verkeersouders als VVN-afdelingen. Zij kunnen zich melden bij VVN Fryslân, die vervolgens beide partijen met elkaar in contact brengt. Hiermee vergroot VVN Fryslân zijdelings de samenwerking tussen verkeersouders en VVN. Meetbewijs In het Friese gordelproject proberen leerlingen op school of ze onder een poortje van 1.35 meter hoog door kunnen. Kinderen kleiner dan 1.35 meter krijgen een meetbewijs waarop staat dat ze in een kinderzitje vervoerd moeten worden. Op het meetbewijs van de grotere kinderen staat, dat ze niet in een kinderzitje hoeven, maar natuurlijk wel de gordel om moeten. Alle kinderen krijgen ook een Goochem-folder mee en een brief voor hun ouders over het project en de regels rond gordels en kinderzitjes.

In de provincies Fryslân, Drenthe en Groningen voert Veilig Verkeer Nederland vele projecten uit ter ondersteuning van het Verkeersveiligheidslabel en de verkeersveiligheid. Een van de projecten is een gordelcontrole. In Drenthe en Fryslân worden deze controles geregeld uitgevoerd door promotieteams en afdelingen van VVN. Beide teams blijken daarbij nagenoeg dezelfde methode te gebruiken. In Groningen is de inzet van het promotieteam beperkt, waardoor daar momenteel weinig gordelprojecten plaatsvinden. Uit alledrie de provincies vertellen vertegenwoordigers van VVN hoe zij omgaan met de gordelprojecten.

M E ET B EW IJ

S

n aar aanle idi n g v a n g o rde l a c t ie g e o rg a n i s e e rd d o o r Ve i l i g Ve r k e e r Ne de r l and di s t r i c t Fr ys lân .

Handhaving optioneel Een school kan een week later gaan handhaven met hulp van kinderen uit groep acht, vrijwilligers van VVN of soms ook de politie. Voor VVN Fryslân is een positieve insteek daarbij belangrijk. Dat betekent dat er vooral aandacht is voor mensen die zich goed gedragen. Zij krijgen bijvoorbeeld zogeheten ‘OK-kaarten’ met een opgestoken duim erop. Die kaarten kunnen ook worden uitgedeeld aan fietsers, omdat dat gedrag nog beter is dan met de auto naar school gaan.

“Kijk eens hoe goed we het voor elkaar hebben!” Gelukkig is er veel eer behaald als de dames na een aantal weken opnieuw bij de school controleren. “We laten nooit precies weten wanneer we terugkomen”, vertelt De Vries. “Als mensen dan hun gordel dragen en hun (klein)kinderen veilig vervoeren, zijn we heel blij. Vaak spreken we dezelfde mensen die dan zeggen ‘kijk eens hoe goed we het nu voor elkaar hebben!’. Dan weet je waar je het voor doet”, zegt ze tevreden.

Onafhankelijke partij Ook in Drenthe is VVN anderhalf jaar geleden gestart met het uitvoeren van gordelprojecten. “Bij controles die scholen zelf organiseerden, hielpen vaak verkeersouders”, legt Yolanda Boelens van VVN district Drenthe uit. “Het bleek voor hen soms moeilijk om te controleren, omdat ze heel dicht bij de ouders staan. Ouders hadden er geen moeite mee om agressief te worden. Bij controles door VVN krijgen de ouders te maken met een onafhankelijke partij en met mensen die weten ze hoe de ouders moeten benaderen. Dat maakt dat de controles zonder al te veel problemen verlopen.”

Samenwerking met politie In Groningen werken momenteel de afdelingen De Woldstreek en Winschoten aan gordelprojecten mee. Janny Bolhuis, voorzitter van afdeling De Woldstreek, heeft een goed contact met de buurtagent. Dat leidt incidenteel tot gordelcontroles. “We hebben moeite om voor deze controles mensen te vinden”, vertelt ze. “Daarom voeren we ze af en toe uit. We doen wel veel andere dingen op het gebied van verkeersveiligheid, zoals bijvoorbeeld ondersteuning van de praktische verkeersexamens. Maar voor gordelcontroles is weinig animo.”

“Het is maar zo’n kort stukje.” Volgens Annie de Vries, al 16 jaar lid van het promotieteam van VVN Drenthe, verschilt de opzet in Drenthe niet veel van die in Fryslân: “Wij controleren altijd met twee personen onaangekondigd bij een school”, vertelt ze. “De school zelf en de verkeersouder werken daar meestal aan mee. Mijn collega Gerrie Zijlstra en ik spreken de ouders in hun auto aan en de verkeersouder turft hoeveel mensen zonder gordel passeren.” Volgens De Vries zijn de reacties op hun acties meestal positief, maar soms schieten mensen uit hun slof. “Laatst zei iemand heel kwaad tegen mij ‘Daar heeft u zich niet mee te bemoeien, het zijn mijn kinderen’”, zegt ze treurig. “Gelukkig komt dit niet vaak voor. Meestal zeggen (groot)ouders ‘Het is maar zo’n kort stukje’. Maar ook op korte stukjes kunnen ongelukken gebeuren, waarbij een gordel veel leed kan voorkomen.”

Kosteloos Het gordelproject in Fryslân is voor scholen geheel kosteloos dankzij subsidie van het Regionaal Orgaan verkeersveiligheid Fryslân (ROF). In Drenthe, waar het project verbonden is aan scholen die deelnemen aan het Drents Verkeersveiligheidslabel, wordt het bekostigd door het Verkeers- en Vervoersberaad Drenthe. De kosten voor gordelprojecten in Groningen zijn afhankelijk van de subsidie van de betreffende gemeente. Zelf een gordelproject uitvoeren? Als u zelf een gordelproject wilt uitvoeren, kunt u contact opnemen met de volgende mensen: VVN district Drenthe: Yolanda Boelens Telefoon: (0592) 31 24 99 VVN district Fryslân: Sylvie de Jong Telefoon: (0512) 37 04 85, e-mail: [email protected] VVN district Groningen: Detty Wezeman Telefoon: (050) 318 51 11

“Een basisschool kan de grondslag leggen voor verantwoord verkeersgedrag”

“Ik heb in mijn vroegere werk bij de politie en bij Slachtofferhulp veel slachtoffers van verkeersongevallen gezien”, vertelt Meppelink. “Soms was het hun eigen schuld, maar vaak waren het fietsers of voetgangers die door toedoen van automobilisten in het ziekenhuis belandden. Ik denk dat je met verkeersonderwijs op de basissschool aan kinderen een basishouding in het verkeer kan meegeven, waardoor ze minder snel risico’s nemen en zich later hopelijk ook verantwoord gedragen. Daarom probeer ik nu als verkeersouder bij te dragen aan goed verkeersonderwijs.” Verkeersmethode In 2004 ontving Yn’e Mande het Verkeersveiligheidslabel. Hieraan ging een traject vooraf dat in 2003 startte met een nulmeting van het verkeersonderwijs. “Hieruit bleek onder andere dat het de school aan een verkeerscommissie en een verkeerseducatieplan ontbrak”, zegt Meppelink. “Bovendien werd nog niet in alle klassen verkeersonderwijs gegeven. Daarom hebben we, onder begeleiding van Cedin, de verkeersmethode ‘Wijzer door het verkeer’ voor groep 1 tot en met 8 ingevoerd.” Continu aandacht Het grootste voordeel van het Verkeersveiligheidslabel is volgens Meppelink de continue aandacht voor verkeersonderwijs op school en een grotere bewustwording van de verkeersveiligheid. “Dat bleek al in het voortraject om het label te krijgen”, vertelt ze. “Doordat

In 2001 gaf Hennie Meppelink zich op als verkeersouder voor obs Yn’e Mande in Rottevalle. Inmiddels is ze al zeven jaar verkeersouder en maakte ze mee hoe Yn’e Mande het Verkeersveiligheidslabel in 2004 ontving en na herijking in 2006 mocht houden. Meppelink ziet een belangrijke rol weggelegd voor de basisschool in het voorkomen van verkeersongevallen. “Een basisschool kan de grondslag leggen voor verantwoord verkeersgedrag”, zegt Meppelink. “Niet alleen op de school zelf, maar ook in de omgeving ervan, bijvoorbeeld op schoolthuisroutes.”

Wilt u meer weten? Neem dan contact op met Hennie Meppelink via [email protected] of via de projectleider Verkeersouders van VVN Fryslân, mevrouw Sylvie de Jong, telefoon: (0512) 37 04 85.

Terugblik op twee jaar Verkeersveiligheidslabel

Foto: Henk Veenstra

we toen bewust bezig waren met de verkeersveiligheid in de schoolomgeving, zijn we in een vroeg stadium ook betrokken geraakt bij gesprekken over de dorpsvernieuwing, die toen van start ging. Zonder het label hadden we daar niet zo snel aan gedacht.” Helmspion Meppelink vormt samen met een andere verkeersouder, de directeur en een leerkracht de verkeerscommissie van Yn’e Mande. Aan het begin van ieder schooljaar maken ze aan de hand van het verkeerseducatieplan een jaarprogramma. “Sommige activiteiten, zoals de Straatspeeldag en Op voeten en Fietsen, keren jaarlijks terug”, vertelt ze. “Daarnaast verzinnen we nieuwe activiteiten, zoals een ‘helmspion’: iemand die kinderen met een fietshelm fotografeert. Iedere twee maanden wordt één van de gefotografeerde kinderen uitgeloot en die krijgt een prijsje.” Herijking In het schooljaar ‘06-’07 is het verkeersonderwijs van Yn’e Mande herijkt. Dat gebeurt standaard twee jaar nadat een school het Verkeersveiligheidslabel heeft

ontvangen. Yn’e Mande kwam zonder problemen de herijking door. “We voldeden aan de net vernieuwde criteria”, vertelt Meppelink trots. “Toch hebben we in overleg met de leerkrachten besloten om ouders nog meer bij verkeerslessen te betrekken. Ik heb bijvoorbeeld verkeerslessen bijgewoond en daarover verslag gedaan in de schoolnieuwsbrief. Zo lezen ouders wat de lessen inhouden en kunnen ze er zelf bij aansluiten. Want verkeersopvoeding is niet alleen een zaak van de school, maar ook van de opvoeders.” Tips voor eigen invulling Het Verkeersveiligheidslabel stelt een aantal algemene eisen die de school naar eigen inzicht kan invullen. “Voor de communicatie met ouders kun je bijvoorbeeld een nieuwsbrief of een ouderavond inzetten”, licht Meppelink toe. “De invullling daarvan is per school verschillend en scholen zouden daarover meer ervaringen kunnen delen. Bijvoorbeeld over de aanpak van verkeersonveilige situaties bij school, invulling van ouderavonden over verkeer, inzet van middelen tijdens lessen over verkeer en aanvraag van subsidie voor initiatieven.”

Clash! wijst leerlingen op de gevaren van alcoholgebruik in het verkeer

Foto: Karel Zwaneveld

De Friese toneelgroep Tryater is in het najaar van 2007 gestart met een nieuw onderwijstheaterproject genaamd ‘Clash!’. De Friestalige voorstelling is ontwikkeld in samenwerking met Veilig Verkeer Nederland en is afgelopen herfst ongeveer zestig keer gespeeld in Fryslân. Inmiddels is de speelperiode van Clash! voorbij, maar komend najaar komt er een Nederlandstalige reprise voor middelbare scholen in Groningen en Drenthe. Docent Harm van Zuiden en twee leerlingen van csg Gaasterland in Balk vertellen over de opzet en het effect van Clash!.

“De voorstelling Clash! stelt de risico’s centraal die jongeren nemen in het leven, en dan vooral in het verkeer”, vertelt Anne Graswinckel van Tryater. “Het publiek van Clash! bestaat vooral uit jongeren van middelbare scholen en dan met name uit het derde leerjaar. Zij hebben de leeftijd waarop het thema van Clash!, alcoholgebruik in het verkeer, actueel is. Bovendien zijn ze dan ook nog te beïnvloeden met educatie rondom dat thema.” Spelen als De Lama’s Afgelopen najaar is Clash! ongeveer zestig keer gespeeld op scholen, maar ook in het eigen gebouw van Tryater. Daarnaast heeft het toneelgezelschap opgetreden op een verkeerscongres en een congres voor docenten. Eén van de scholen waar de voorstelling is gespeeld, is csg Gaasterland in Balk. CKV-docent Harm van Zuiden nam hiertoe het initiatief: “Ik heb al vaker met Tryater gewerkt en met hen haal je altijd iets goeds in huis vind ik. Dit keer sloot het thema bovendien erg goed aan bij de alcoholproblematiek in onze regio.” Van Zuiden is vol lof over de aanpak van Tryater. “Van tevoren ontvang je een lesbrief met stellingen en opdrachten”, vertelt hij. “Aan de hand daarvan heb ik de leerlingen van 3VMBO voorbereid op Clash!. Daar hoort ook bij dat ik op school navraag heb gedaan naar leerlingen die misschien ooit betrokken zijn geweest bij een dodelijk ongeval. Na de voorstelling heb ik nog twee lessen gegeven waarin we de stellingen uit de lesbrief hebben besproken en de opdrachten hebben uitgevoerd. Het waren leuke opdrachten om te doen, een soort improvisatietoneel in de trant van het televisieprogramma De Lama’s.” Boodschap overgekomen Van Zuiden denkt dat de boodschap over de risico’s die sommige jongeren in het verkeer nemen, wel is overgekomen. “Het is wel de vraag hoe lang de boodschap blijft hangen”, zegt hij berustend. “Maar we hebben de leerlingen toch even bewust gemaakt van de risico’s en ook de gevolgen van onverantwoord gedrag in het verkeer.” Bij Jeroen van Casteren en Anke Bekedam, beide leerlingen 3VMBO van csg Gaasterland, is de boodschap in ieder geval goed overgekomen. “Ik vond het

een hele leuke voorstelling”, zegt Jeroen. “Het was heel duidelijk waar het om ging. Je weet ook zonder voorstelling wel dat zoiets kan gebeuren, maar het is goed om er nog even bij stil te staan. En om de situatie zelf na te spelen.” Anke voegt daaraan toe: “De voorstelling was heel realistisch en de personages herkenbaar. Ze lieten de gevolgen van rijden onder invloed van alcohol goed zien, maar wel met humor. En toch had ik ook af en toe een brok in m’n keel.” Anke denkt dat de voorstelling voor sommige jongeren best een eyeopener was. “Mijn ouders zeggen altijd dat ik nooit bij iemand in de auto moet stappen die dronken is en dat ik ze dan altijd mag bellen om me op te halen. Maar er zijn jongeren die dat niet van huis uit meekrijgen en die worden door de voorstelling toch even op de gevaren gewezen.” Nederlandstalige reprise voor Groningen en Drenthe De komende herfst gaat de voorstelling in het Nederlands in reprise voor de provincies Groningen en Drenthe. Voor de zomervakantie ontvangen alle middelbare scholen in Groningen en Drenthe een informatiebrief van Tryater met de mogelijkheid om Clash! te boeken. Hiervoor kunnen ze gebruikmaken van de CKV-bonnen die door de overheid aan scholen voor voortgezet onderwijs worden verstrekt. Voor meer informatie kunt u terecht bij Anne Graswinckel, telefoon: (058) 288 23 35. Of kijk op de website van Tryater: www.tryater.nl.

Groep 7 en 8 gaan met de truck op stap

De dode hoek. Je moet hem gezien hebben!

Foto: Omke Oudeman

De verplichte dodehoekspiegel, extra camera’s achterop de vrachtwagens, extra geluidssignalen om fietsers te waarschuwen dat ze in de dode hoek zitten… Het lijkt erop dat de nieuwe technieken niet dé oplossing bieden bij het terugdringen van het aantal zogeheten ‘dode hoekongevallen’. In 2006 kwamen opnieuw maar liefst 19 fietsers om het leven bij ongevallen met afslaande vrachtwagen. Na een aanvankelijke daling is het aantal ongevallen daarmee weer terug op het niveau van 1993. Verkeersschoolhouder Trijn Reyntjes uit Roden is blij met de nieuwe technieken, maar weet uit ervaring dat je er niet blind op kunt varen. Zij bedacht daarom enkele jaren geleden een educatief dodehoekproject voor kinderen in de groepen 7 en 8 van de basisschool.

De dode hoek. Een beklemmende naam voor een gevaarlijk fenomeen. Elke vrachtwagen heeft een aantal dode hoeken die het zicht van de chauffeur beperken en die mede oorzaak zijn van enkele tientallen ernstige verkeersongevallen per jaar. “Zelf kom ik uit de vrachtwagenwereld”, vertelt Reyntjes. “Ik heb jaren les gegeven op een vrachtwagen en spreek vaak met jongens die op een vrachtwagen rijden. Toen in jaar een meisje uit Roden onder de bus kwam en overleed, trof mij dat enorm. Je kind verliezen, dat is het ergste dat je kan overkomen! Tegelijk weet ik dat je er als chauffeur vaak helemaal niets aan kunt doen. Je staat machteloos. Toch wilde ik er iets mee doen. Ik heb toen een plan gemaakt voor een voorlichtingsproject voor de oudste kinderen van de basisschool en ben ermee naar de gemeente gegaan. De gemeente vond het gelijk een goed idee en wilde het ook financieel steunen. De eerste school waar we het project hebben uitgevoerd, is obs De Marke in Roden. Dat is aantal jaar geleden. Inmiddels voeren we het dodehoekproject uit op alle 17 basisscholen in de gemeente Noordenveld. Daarnaast zijn we in gesprek met een aantal andere gemeenten om het project ook daar uit te voeren.”

Schrik van je leven “Het belangrijkste dat we kinderen mee willen geven, is hoe belangrijk het is dat je goed zichtbaar bent voor de chauffeur. En hoe je ervoor kunt zorgen dát je zichtbaar bent. Wanneer we het project uitvoeren, laten we de kinderen eerst op school een filmpje zien over de dode hoek. Daarna gaan de kinderen om de beurt in groepjes van vijf mee naar de vrachtwagen. We zetten de kinderen echt ín de truck en gaan met hen rijden. Dat duurt per groepje ongeveer een kwartier. We vragen een verkeersouder om op de fiets dezelfde route mee te rijden. Op afgesproken plekken stelt de ouder zich op in de dode hoek. De kinderen zien dan met eigen ogen vanuit de cabine dat de ouder in de dode hoek ‘verdwijnt’. Eén keer ging het niet helemaal zoals gepland”, lacht Reyntjes verontschuldigend. “Degene die achter de verkeersouder reed, had niet door dat we bezig waren een situatie in scène te zetten. Hij was zelf al eens getuige geweest van een ongeval met een vrachtwagen. Opnieuw kreeg hij de schrik van zijn leven toen de verkeersouder in de dode hoek ging staan terwijl de vrachtwagen rechtsaf leek te willen gaan. Dat wil je echt niet een tweede keer meemaken!”

Meer informatie Voor meer informatie over het dode hoekproject voor basisscholen in Noord- en Zuidoost-Drenthe kunt u contact opnemen met het Coördinatiepunt Verkeerseducatie Drenthe, telefonisch via (06) 41 45 86 01, per mail via [email protected] of [email protected]. Voor Zuidwest-Drenthe kunt u contact opnemen met de verkeerscoördinator van de betreffende gemeente.

Handige links Op onderstaande websites kunnen ouders en kinderen informatie en games vinden over de dode hoek. U kunt ze bijvoorbeeld als link plaatsen op de website van uw school: www.nationalekinderkrant.nl/nkk/dodehoek.php www.dodehoek.nl www.veilig-op-weg.nl Voor leerkrachten staan op deze site uitgebreide lessuggesties over de dode hoek, die gratis gedownload mogen worden.

Kopieerpagina

Ken jij de verschillende soorten verkeersborden? Er zijn 4 verschillende soorten verkeersborden:

- ik-moet-hier-borden - ik-mag-hier-niet-borden - pas-op-voor-borden - kijk-hier-is-borden Weet jij welke borden hiernaast staan?

Maak je eigen verkeersbord! Zou jij graag iets willen veranderen in het verkeer? Of het verkeer veiliger maken voor andere mensen, bijvoorbeeld dove mensen of mensen in een rolstoel? Maak je eigen verkeersbord en stuur je idee op naar: Redactie Zebra Antwoordnummer 114 9700 VB Groningen Degene met het mooiste verkeersbord, wint een dagje op het Verkeerspark in Assen.

De labelteller provincie Friesland



Achtkarspelen Ameland Het Bildt Boarnsterhim Bolsward Dantumadeel Dongeradeel Ferwerderadiel Franekeradeel Gaasterlân-Sleat Harlingen Heerenveen Kollumerland c.a. Leeuwarden Leeuwarderadeel Lemsterland Littenseradiel Menaldumadeel Nijefurd Ooststellingwerf Opsterland Schiermonnikoog Skarsterlân Smallingerland Sneek Terschelling Tytsjerksteradiel Vlieland Weststellingwerf Wûnseradiel Wymbritseradiel TOTAAL

provincie drenthe

aantal deelnemende aantal VVLscholen VVL gelabelde scholen 4 - - 1 - 2 5 - 2 2 4 8 1 13 2 1 4 1 - 4 4 - 5 6 4 - 7 - - - - 80

2 1 2 4 1 1 2 3 1 8 1 2 1 3 3 2 4 1 2 44





Aa en Hunze Assen Borger-Odoorn Coevorden Emmen Hoogeveen Meppel Midden Drenthe Noordenveld Westerveld De Wolden Tynaarlo TOTAAL

provincie GRONINGEN

aantal deelnemende aantal VVLscholen VVL gelabelde scholen 4 9 8 8 9 14 7 8 8 5 2 12 94

1 2 1 3 2 4 4 2 1 1 5 26





aantal deelnemende aantal VVLscholen VVL gelabelde scholen

Appingedam Bedum Bellingwedde De Marne Delfzijl Eemsmond Groningen Grootegast Haren Hoogezand-Sappemeer Marum Menterwolde Pekela Reiderland Slochteren Stadskanaal Ten Boer Veendam Vlagtwedde Winschoten Winsum Zuidhorn TOTAAL

1 - 8 - 1 1 14 1 - - - 5 2 - 2 11 1 4 1 2 1 2 57

1 1 1 9 1 4 2 1 2 1 2 24