Op weg naar een verkeersveilige school Nieuwsbrief verkeersveiligheidslabel Drenthe, Fryslân en Groningen nr. 17, april 2009

’Eerst zelf nadenken, dan pas naar gemeente’ ’Houd het praktisch en vooral leuk’ Cbs De Earnewjuk combineert verkeers- en techniekonderwijs ’Verkeersmethoden zijn onmisbaar voor een goede verkeerseducatie’ Nieuws uit de provincies ’Je moet uitgaan van het fatsoen van de mensen’ ’Verkeersveiligheidslabel heeft ons toch wel erg veel opgeleverd’ Kopieerpagina Labelteller

Op weg naar een verkeersveilige school Nieuwsbrief verkeersveiligheidslabel Drenthe, Fryslân en Groningen | nr. 17, april 2009

De zeventiende Zebra

Colofon De nieuwsbrief Verkeersveiligheidslabel is een gezamenlijke uitgave van het Verkeer- en Vervoerberaad Groningen, Regionaal Orgaan verkeersveiligheid Fryslân en Verkeers- en Vervoersberaad Drenthe. Deze nieuwsbrief verschijnt drie keer per jaar in een oplage van 5.200 exemplaren.

Eenduidigheid in verkeersonderwijs en -veiligheid

Grote foto voorzijde: Obs ‘t Partoer Kleine foto’s van boven naar beneden: Cb De Brug, cbs De Reinboge, cbs Paadwizer, cbs De Earnewjuk

Redactie Charlotte Lusink (VVB Groningen); Jan van der Zwaag (ROF); Fred van den Beemt (VVB Drenthe); Janneke Nijholt (Senza Communicatie); Gonneke Bonting (bijdrage interviews). Eindredactie Senza Communicatie Vormgeving Studio Rob Pentinga Drukwerk PlantijnCasparie

Scholen die het Verkeersveiligheidslabel hebben verdiend, voldoen aan een aantal eisen op het gebied van verkeersonderwijs. Eén daarvan is het gebruik van een verkeersmethode. Hierdoor wordt gewaarborgd dat kinderen op verschillende scholen eenzelfde basis aan verkeersonderwijs meekrijgen. Er bestaan echter verschillende verkeersmethoden. Welke worden gebruikt en hoe verschillen ze van elkaar? Daarover gaat het artikel op pagina 6 en 7. Er zijn ook scholen die helemaal geen gebruik maken van lesmethoden. Hoe die scholen verkeersonderwijs bieden, wordt in een volgende Zebra behandeld.

ook iedere oplossing op maat en pakken verschillende scholen hun omgeving verschillend aan. Zoals obs F.T. Venemaschool in Westerlee. Die kleurde, samen met Gemeente Scheemda, de weg voor school helemaal rood. Werkt dat beter dan het stopverbod dat Gemeente Groningen wil invoeren?

Redactieadressen Groningen: Verkeer- en Vervoerberaad Groningen t.a.v. Charlotte Lusink Postbus 610, 9700 AP Groningen Telefoon (050) 318 51 11 (helpdesk Verkeersveiligheidslabel), e-mail: [email protected]

Verder in deze Zebra een artikel over combinatielessen verkeer en techniek die op cbs De Earnewjuk worden gegeven. De lessen bieden leerlingen een nieuwe kijk op beide thema’s en het team profiteert van een efficiënte werkwijze.

Fryslân: ROF t.a.v. Jan van der Zwaag Postbus 20120, 8900 HM Leeuwarden Telefoon (058) 292 53 54, e-mail: [email protected]

De aanpak van verkeersveiligheid in de schoolomgeving gebeurt ook zoveel mogelijk op dezelfde manier. Dat vergroot namelijk de herkenbaarheid van schoolomgevingen voor weggebruikers. Zo staan inmiddels bij veel scholen de zogeheten ‘Julie-palen’. Echter, aangezien iedere school in een andere omgeving staat, is

In deze nieuwsbrief staan tot slot de ervaringen van een kersverse Groningse gemeentecoördinator, een Friese verkeersouder en een Drentse schooldirectrice. Ook het laatste provincienieuws is verzameld. En natuurlijk worden alle scholen gefeliciteerd die onlangs het Verkeersveiligheidslabel binnenhaalden.

Drenthe: Verkeers- en Vervoersberaad Drenthe t.a.v. Fred van den Beemt Postbus 122, 9400 AC Assen Telefoon (0592) 36 53 71, e-mail: [email protected] Internet: www.vvbdrenthe.nl

Verkeersouder Pier Schaper:

’Eerst zelf nadenken, dan pas naar gemeente’ De beide kinderen van Pier Schaper (42) zitten op cbs Paadwizer in Oentsjerk, Gemeente Tytsjerksteradiel. “Begin vorig jaar heeft de school mij gevraagd of ik verkeersouder wilde worden”, vertelt hij. “Het team had verkeerseducatie gekozen als één van de beleidsspeerpunten voor 2008. Het verkeers­onderwijs werd aangepakt en de school wilde het Verkeersveiligheidslabel halen. Er moest dan ook een verkeersouder komen.” Op 26 november kreeg de school het label uitgereikt. Oentsjerk is een dorp met nog geen tweeduizend inwoners, dus de verkeersouder kan nu tevreden achterover leunen? Schaper schudt heftig zijn hoofd. “Nee, zeker niet. Dwars door Oentsjerk loopt de verbindingsweg tussen Leeuwarden en Dokkum”, legt hij uit. “Een paar keer per dag trekt er een lange sliert auto’s met forenzen door het dorp, juist als de kinderen naar school gaan. Dat is één van de dingen waarmee we rekening moeten houden.” Uit de vorig jaar gehouden verkeersenquête kwam nog een aantal knelpunten naar voren. Aan de hand daarvan bekijkt Schaper wat de veiligste routes zijn om naar school te gaan. Daarna neemt hij contact op met de gemeente om te kijken hoe die kan bijdragen aan de verkeersveiligheid op die routes. “Kijk, je kunt wel naar de gemeente stappen en zeggen dat er een oversteekplaats moet komen, maar eerst moet je zélf iets doen. Dat is een gezonde wisselwerking”, vindt hij. “Het is belangrijk dat bij mensen zelf de knop omgaat.”

Foto: Persbureau Noordoost/Alex J. de Haan

Dat hij zelf een half jaar lang de fout in ging door te snel te rijden in zijn woonwijk en ’s avonds een keer in het donker zonder licht naar huis fietste, steekt hem. Want een verkeersouder moet het goede voorbeeld geven, vindt Pier Schaper uit Oentsjerk, Gemeente Tytsjerksteradiel. En dat betekent bijvoorbeeld ook dat je zelf actief wordt voordat je bij de gemeente aanklopt.

“Ik had het bord nooit gezien!” Dat die knop om moet, geldt voor de hele verkeersveiligheid. “Veel ouders parkeerden ’s morgens de auto pal voor de school. Kinderen die op de fiets of lopend naar school kwamen, jakkerden tussen die geparkeerde auto’s door. Dat probleem kwam als één van de knelpunten tevoorschijn uit de verkeersenquête. Je kunt je auto ook verderop parkeren en de laatste honderd meter lopen. Kwestie van even nadenken.” Een ander voorbeeld van bewustwording overkwam hemzelf. “Wij wonen in een gebied waar je maximaal 30 kilometer per uur mag rijden”, vertelt hij. “Weet je wanneer ik daar achter kwam? Toen we er al een half jaar woonden. Ik had het hele bord nooit gezien!” Die ontdekking bracht hem op een idee. “Ik ga ervan uit dat ik heus niet de enige ben die dat bordje over het hoofd heeft gezien. Daarom gaan we binnenkort een sticker-

actie houden. De kinderen plakken stickers van het verkeersbord op heel veel vuilcontainers. Dan zien automobilisten in elk geval één keer per week, als het huisvuil opgehaald wordt, dat je in het dorp niet sneller mag rijden. Bovendien is zo’n actie ook een reden om het er thuis eens over te hebben.” Verkeersouder zonder licht Naast deze stickeractie en de actie ‘Op de fiets naar school’ is er een fietslampcontrole geweest op de school. “Ook hier was bewustwording één van de doelen”, vertelt Schaper. “Een paar weken na de controle fietste ik van mijn werk naar huis. Het was al donker toen, drie kilometer verwijderd van huis, mijn fietslamp het begaf. Tja, wat doe je dan? Ik ben doorgefietst, maar ik hoop dat niemand me gezien heeft. Want als verkeersouder kun je dat eigenlijk helemaal niet maken.”

Coördinator verkeersveiligheid Gemeente Appingedam Peter Dost:

’Houd het praktisch en vooral leuk’ “Dit jaar beginnen we met een nieuwe aanpak voor de verkeerseducatie, omdat we er graag meer rendement uit willen halen. We kiezen dan ook voor veel uitvoeren en weinig vergaderen”, vertelt Peter Dost. Hij is als coördinator verantwoordelijk voor het verkeersveiligheidsbeleid van Gemeente Appingedam. “Gemeente en provincie hebben veertienduizend euro uitgetrokken voor het verkeersveiligheidsbeleid in 2009. We hebben een uitvoeringsplan gemaakt met vijftien projecten.” Met die projecten ging Dost de boer op. Voor de basisscholen maakte hij samen met de projectmedewerkers van Veilig Verkeer Nederland een boekje waarin tien projecten staan waaruit ze kunnen kiezen. “Leerkrachten hebben al genoeg aan hun hoofd en vrijwilligers zijn schaars”, stelt Dost. “Daarom bieden we elk project compleet verzorgd aan. De school hoeft alleen maar te zorgen voor voldoende ruimte, tijd en begeleiding. Door de gebruikers een beetje te ontlasten, voorkom je dat verkeerseducatie een ondergeschoven kindje wordt. Wij verdelen de projecten en maken een jaarkalender. Het ene project kost meer tijd dan het andere en natuurlijk zijn ze ook niet allemaal even duur. Een project als Streetwise van de ANWB kunnen we daarom maximaal twee keer per jaar uitvoeren.” “Geef de brigadiers af en toe een bloemetje” Dost legt de nadruk op het praktische en leuke van de projecten. Want die dingen maken dat het blijft hangen. Bijvoorbeeld bij het project ‘Dode hoek’. “De kinderen ervaren dan zelf hoe het kan dat een bus- of vrachtwagenchauffeur ze niet ziet als ze langs de bus of vracht-

“Gisteren hebben we de scholen voor basis- en voorgezet onderwijs in de gemeente het boekje met onze verkeersprojecten gepresenteerd. Binnenkort geven ze allemaal hun wensen aan. Daarna maken wij de jaarkalender zodat we ons jaarplan kunnen uitvoeren”, vertelt Peter Dost, coördinator van het verkeersveiligheidsbeleid van Gemeente Appingedam. Het klinkt alsof dit een al lang geleden ingevoerd beleid is, maar dat is niet zo. Appingedam heeft dit jaar gekozen voor een spiksplinternieuwe aanpak.

wagen fietsen. Intussen krijgen ze veel informatie over wat ze kunnen doen om wél gezien te worden. Dat onthouden ze veel beter dan wanneer je er een droog verkeerslesje over geeft. Hetzelfde geldt voor de botsproef waarbij kinderen met een auto tegen een muur botsen, de test van de reactiesnelheid bij alcoholgebruik en de proef waarbij kinderen voelen hoe het is om blind te zijn in het verkeer. Deze dingen laten we ze ervaren tijdens de jaarlijkse verkeersmarkt op scholen voor voortgezet onderwijs.” Een andere reden om het leuk te houden, zijn de vrijwilligers. Dost: “Heel belangrijk is het waarderen van de inzet van je vrijwilligers. Die moet je vasthouden. Geef bijvoorbeeld de brigadiers af en toe een bloemetje. En vraag niet alleen of mensen verkeersouder willen worden voor een heel jaar, maar schakel ze één of twee keer per jaar in voor kleinere dingen. Daartoe zijn mensen vaak wel bereid.” Het is duidelijk dat Dost praktisch én enthousiast is. En dat werkt nu al aanstekelijk: de leerkrachten zijn blij, vrijwilligers actief en de kinderen krijgen goede en leuke verkeerseducatie.

Cbs De Earnewjuk combineert verkeers- en techniekonderwijs Hoe leer je kinderen in een klein dorp om te gaan met verkeer als er nauwelijks verkeer is? Laat staan verkeersonveilige situaties? Voor die uitdaging stond cbs De Earnewjuk in Easterlittens, een dorpje ten zuidwesten van Leeuwarden. Voor Greta Beetstra, directrice van de kleine techniekschool, staat verkeer hoog op de agenda en meedoen aan het Verkeersveiligheidslabel was daarom vanzelfsprekend. “Door de extra subsidie én een efficiënte inzet van mens en middelen prijkt nu al twee jaar het labelbordje aan de gevel.” De school heeft vooral winst geboekt door verkeerslessen te koppelen aan techniekonderwijs. “Er zijn zoveel raakvlakken tussen die onderwerpen. Deze combi kan ik andere scholen alleen maar aanraden!”

Greta Beetstra Foto’s: cbs De Earnewjuk

Problemen op het gebied van verkeersveiligheid kende cbs De Earnewjuk niet, omdat de school in een klein dorp staat. Toch werd er wel verkeersles gegeven, maar met een verouderde methode. “We zijn een kleine school met beperkte middelen. Geld voor een nieuwe verkeersmethode was er niet”, vertelt directrice Greta Beetstra. “Het project Verkeersveiligheidslabel bood ons de mogelijkheid om met extra subsidie toch de gewenste nieuwe verkeersmethode aan te schaffen. We hebben het label nu twee jaar en zijn dit schooljaar met succes herijkt!”, voegt ze trots toe. Het grote voordeel van het label is volgens Beetstra de continue aandacht voor verkeersveiligheid: “We hebben voor het verkeersonderwijs een planning gemaakt voor vier jaar, zodat aandacht voor verkeer in ons beleid geborgd is. Volgens die planning organiseren we ieder jaar een projectweek Verkeer met drie aparte projecten voor de onder-, midden- en bovenbouw. En we hebben nu een verkeersouder, die ons helpt bij het benaderen van de ouders als het gaat om verkeersveiligheid.”

Techniekschool Dat verkeersonderwijs een serieuze zaak is voor cbs De Earnewjuk blijkt niet alleen uit de deelname aan het labelproject. De school participeert ook in het programma Verbreding Techniek in het Basisonderwijs (VTB). Hiermee willen het ministerie van Onderwijs en de technische bedrijfstakken stimuleren dat techniek een structurele plek in het basisonderwijs krijgt. Het programma VTB ondersteunt basisscholen hierbij met kennis, materialen en subsidie. “De ondersteuning van dit project was voor ons zeer welkom en een belangrijke reden om ons in te schrijven als techniekschool”, zegt Beetstra. “Maar minstens zo belangrijk is het feit dat je de leerlingen relatief eenvoudig iets extra’s kunt bieden. Door techniek in andere lessen te integreren, kun je kinderen een andere kijk op de wereld geven.” De Earnewjuk is nu voor vier jaar techniekschool. Verkeer en techniek in de praktijk Verkeer is een van de vakken waarin techniek wordt geïntegreerd. “Verkeer is heel geschikt voor integratie met techniek, omdat je vooral in de bovenbouw concrete praktijklessen kunt geven”, zegt Beetstra. “Voorafgaand aan de projectweek Verkeer gaan de oudste leerlingen zelf hun fiets controleren. Dat doen ze ook voor het praktisch verkeersexamen. Ze leren dan hoe de fiets in elkaar zit en waar ze op moeten letten om veilig te kunnen fietsen. Twee jaar geleden hebben we met hen ook een verkeersproject gedaan rond de invoering van een 60 kmzone in het dorp. Maar dan vanuit de technische hoek: hoe zien de verkeersborden er van dichtbij

uit en hoe worden ze gemaakt? Andersom wordt verkeer ook geïntegreerd in de technieklessen. “Als we bijvoorbeeld een uitstapje maken naar een bedrijf, wijzen we de kinderen onderweg op opvallende of gevaarlijke verkeerssituaties”, zegt Beetstra. Aanrader “We vinden het hartstikke leuk om verkeer en techniek te combineren”, vervolgt ze. “Ik kan het andere teams dan ook alleen maar aanraden.” Beetstra adviseert andere scholen wel om zich volledig in te zetten voor het project Verkeersveiligheidslabel: “Het label zorgt voor meer bewustwording voor verkeersveiligheid op school. Hoe meer je je er voor inzet, hoe meer rendement je eruit haalt.” Kijk voor meer informatie over het programma VTB op de website www.vtbprogramma.nl. Voor meer informatie over de combinatielessen verkeer en techniek kunt u contact opnemen met Greta Beetstra via telefoon: (0517) 34 20 20 of e-mail: [email protected].

Deel uw bijzondere ervaringen! Heeft uw team ook een bijzondere les ontwikkeld? Of heeft de verkeerscommissie of -ouder een leuk project georganiseerd? Deel die ervaringen! Meldt het betreffende project of initiatief bij een van de redactieleden van de Zebra (zie contactgegevens op pagina 2). De redactie neemt vervolgens contact op over een mogelijk artikel.

’Verkeersmethoden zijn onmisbaar voor een goede verkeerseducatie’ Marja Derksen is regiocoördinator verkeerseducatie Zuidoost-Drenthe. Zij ervaart dat alle scholen die het Verkeersveiligheidslabeltraject ingaan, gebruikmaken van een verkeersmethode. “De meeste scholen hebben al een verkeersmethode waarmee gewerkt wordt, andere scholen schaffen er op dat moment één aan”, vertelt Derksen. “Dit is ook een vereiste voor deelname aan het Verkeersveiligheidslabel, verkeersmethoden zijn namelijk erg belangrijk. Allereerst staat een methode garant voor een doorgaande lijn in verkeerseducatie in het basisonderwijs. Binnen de methoden worden van groep 1 tot groep 8 verkeerslessen aangeboden. Dit zijn kant-en-klare wekelijkse lessen die ingaan op wat kinderen op de basisschool moeten weten op het gebied van verkeer. Het voordeel is dat leerkrachten de methodeboekjes zo uit de kast kunnen pakken en zelf geen lesstof en opdrachten hoeven te verzinnen. Een ander, heel belangrijk voordeel van methoden is dat ze praktische lessen aanleveren. Bijvoorbeeld opdrachten die op het schoolplein of in de buurt van de school uitgevoerd kunnen worden. Kinderen leren hierdoor heel concreet in de praktijk over verkeer. Ze kunnen regels meteen toepassen, krijgen inzicht in verkeerssituaties en ontwikkelen verschillende vaardigheden wat betreft hun gedrag in het verkeer.”

Verkeersmethoden. Ze zijn er in verschillende soorten en van verschillende aanbieders. Maar hoe weet je als school welke methode je het beste aan kunt schaffen om je leerlingen op de hoogte te brengen van verkeersregels? Moet je als school zelf voor de kosten van aanschaf opdraaien? En maken nog veel scholen in Noord-Nederland gebruik van verkeersmethoden? Om duidelijkheid te krijgen over het hoe, wat en waarom van verkeersmethoden spraken we met drie specialisten op dit gebied. Marja Derksen, Janna de Jong en Bernadette van Spiegel vertellen over de stand van zaken in Drenthe, Fryslân en Groningen.

De verschillende methoden Janna de Jong is consulent verkeerseducatie bij Cedin Fryslân. Cedin ondersteunt scholen bij het werken aan verkeerseducatie en het verkeersbeleid van de school. Ook De Jong ervaart dat de meeste scholen nog altijd gebruik maken van verkeersmethoden. “Op dit moment zijn er in Fryslân vier methoden die veel gebruikt worden door scholen: Claxon, Wegwijs in het verkeer, Klaar…Over! en Wijzer door het Verkeer. Daarnaast biedt Veilig Verkeer Nederland (VVN) scholen ook een pakket aan. Dit pakket bestaat meer uit losbladige materialen, zoals kijkplaten, kopieerbladen en werkbladen. Zo is er voor de groepen 1 tot en met 3 Rondje Verkeer, met daarin een ’knieboek’ met losbladig materiaal en een cd-rom. Daarnaast verschijnen er het hele jaar door verkeerskranten: Stap Vooruit voor groep 4, Op Voeten en Fietsen voor groep 5 en 6 en de Jeugdverkeerskrant voor groep 7 en 8. Het voordeel van dit pakket van VVN is dat het meer inspeelt op de actualiteit, aangezien de krantjes het hele jaar door uit komen.” De Jong begeleidt scholen bij de keuze voor een bepaalde methode,

maar laat de uiteindelijke keus aan de school zelf over. “Ik kan hierin wel een advies geven, maar uiteindelijk weet de schooldirectie zelf het beste welke methode bij hen past. De ene school geeft de voorkeur aan een klassikale aanpak, een andere school hecht weer meer waarde aan het zelfstandig kunnen werken met de methode. Wat ons betreft zijn de eerder genoemde methoden allemaal goed en geschikt voor scholen die het Verkeersveiligheidslabel willen halen.” Evaluatie Ook in de provincie Groningen adviseert Cedin scholen bij de keuze voor een verkeersmethode. “Ik ga langs bij scholen die het Verkeersveiligheidslabel willen behalen”, vertelt Bernadette van Spiegel van Cedin Groningen. “Ik laat ze eerst een evaluatieformulier invullen over de verkeersmethode waar ze op dat moment gebruik van maken. Hoe ervaart men de methode? Wordt er genoeg aandacht besteed aan praktisch onderwijs? Wat mist men in de huidige methode en waar is behoefte aan? Naar aanleiding van deze

die het geld besteden aan de aanschaf van aanvullende praktische verkeersmaterialen voor scholen. Gemeenten hoeven dit geld echter niet per definitie uit te geven aan de aanschaf van methoden, maar kunnen het ook besteden aan bijvoorbeeld het aanstellen van verkeersouders of de organisatie van verkeersmarkten. Naar mijn idee zijn scholen vooral zelf verantwoordelijk voor het hanteren van een goede verkeersmethode en dus ook voor de kosten die aanschaf hiervan met zich meebrengt.”

evaluatie bekijk ik of de huidige methode goed genoeg is voor de school of wellicht aangevuld of vervangen moet worden.” Ook in Groningen is het advies van Cedin slechts een advies. Tijdens studiemiddagen gaat Van Spiegel langs bij scholen om informatie te geven over de verschillende methoden. “Scholen bepalen uiteindelijk zelf welke methode ze willen gebruiken.” Van Spiegel noemt ook nog een andere methode, die afwijkt van de eerder genoemde. “Sinds 2005 is er ook een verkeersmethode op de markt die volledig digitaal is: Afgesproken! Het voordeel is dat deze methode erg interactief is, denk bijvoorbeeld aan liedjes, sketches en verhalen. Ook kan de methode makkelijk geüpdatet worden. Een nadeel vind ik dat de methode nogal wat computerkennis vraagt van leerkrachten. Bovendien vraagt het veel voorbereiding van de leerkrachten om de lessen in de praktijk toe te passen.” Subsidie Scholen hoeven niet volledig zelf op te draaien voor de kosten die de aanschaf van een nieuwe verkeers-

methode met zich meebrengt. Voorwaarde voor het krijgen van subsidie is wel dat men deelneemt aan het Verkeersveiligheidslabel. In Drenthe financiert de provincie vijftig procent van de aanschafkosten van een nieuwe methode. De overige vijftig procent moet door scholen zelf bij elkaar gebracht worden. In Fryslân is het anders geregeld. “Het Regionaal Orgaan verkeersveiligheid Fryslân (ROF) subsidieert vijfenzeventig procent van de kosten voor de aanschaf van verkeersmethoden”, vertelt De Jong. “Scholen hoeven daar zelf dus nog maar vijfentwintig procent bij te leggen. In Fryslân zijn er echter ook nog enkele gemeenten die de overige vijfentwintig procent bijleggen. Dit is bijvoorbeeld het geval in Heerenveen. Scholen kunnen hier dus volledig gesubsidieerd een nieuwe methode aanschaffen.” Ook in Groningen kunnen gemeenten scholen subsidiëren bij de aanschaf van een nieuwe methode. “Het werkt in Groningen echter anders dan in Fryslân en Drenthe”, zegt Van Spiegel. “Provincie Groningen verleent subsidie aan gemeenten, zodat gemeenten kunnen investeren in verkeerseducatiebeleid. Er zijn een aantal gemeenten

Voorkeur De drie specialisten hebben zelf niet meteen een duidelijke voorkeur voor één van de eerder genoemde verkeersmethoden. Ze zijn het erover eens dat een school vooral zelf moet bepalen welke methode het beste bij de onderwijscultuur past. “Mijn advies is om een zichtzending aan te vragen van verschillende methoden”, aldus Derksen. “Op deze manier kunnen de leerkrachten het materiaal bekijken en een proefles geven. Let er daarbij op dat de methode aan bepaalde eisen voldoet. Zo moet er een didactische onderbouwing zijn en moet de focus echt liggen op het toepassen van regels en lessen in de praktijk.” “Naast het gebruik van een goede verkeersmethode hecht ik grote waarde aan het oefenen van praktische vaardigheden zoals oversteekoefeningen en fietsvaardigheden”, vult De Jong aan. “We vinden het vooral erg belangrijk dat scholen überhaupt een methode toepassen. Verkeerslessen blijven vaak een ondergeschoven kindje. Scholen die besluiten deel te nemen aan het Verkeersveiligheidslabel zien in ieder geval in, dat verkeerslessen erg belangrijk zijn. En hier zijn we uiteraard erg blij mee.”

n i e uw s u i t d

VVN district Groningen vernieuwt verkeerskarren Basisscholen in de provincie Groningen kunnen hun verkeersmethode kosteloos aanvullen met een verkeerskar: een aanhangwagen gevuld met spelmateriaal voor binnen en buiten, waarmee kinderen vertrouwd kunnen raken met het verkeer. De kar bevat genoeg materiaal voor een week en is dus goed inzetbaar bij projectweken en daarnaast bij labeluitreikingen. Veilig Verkeer Nederland (VVN) district Groningen heeft de twee karren onlangs vernieuwd. Veel materiaal is vervangen en aangepast, de karren zijn technisch gecontroleerd en opnieuw beletterd én er wordt nog hard gewerkt aan een nieuwe handleiding. Scholen die een kar willen gebruiken, kunnen die reserveren via VVN district Groningen. Neem daarvoor of voor meer informatie contact op via telefoon: (050) 318 51 11 of e-mail: [email protected].

Wat is er de afgelopen tijd in de provincies gebeurd op het gebied van het verkeersveiligheidslabel? De laatste ontwikkelingen op een rij

Groep 5a van pcbs De Arke

Groep 5A van De Arke wint OVEF Friese stickeractie Op maandag 23 februari reikte wethouder Maaike Prins van Gemeente Tytsjerksteradiel een bokaal en waardecheque van 175 euro uit aan groep 5a van pcbs De Arke in Burgum. De groep had de Friese stickeractie ‘Op Voeten en Fietsen naar school’ gewonnen. Hiervoor plakten de leerlingen gedurende vier weken in september en oktober 2008 iedere dag een sticker als ze te voet of op de fiets naar school kwamen. In groep 5a kwam iedere leerling iedere dag lopend of fietsend naar school en ze haalden daarmee een score van 100 procent! Aan de stickeractie deden dit jaar 40 scholen mee. Daarnaast onthulde de wethouder een aantal ludieke verkeersborden bij De Arke en bij buurscholen De Reinbôge en ’t Partoer. De leerlingen van de scholen deden mee aan een ontwerpwedstrijd voor een ludiek verkeersbord. De winnende ontwerpen zijn door de gemeente geplaatst als verkeersbord bij de scholen. Alle drie de scholen behaalden onlangs het Friese Verkeersveiligheidslabel.

Wethouder Ferwerderadiel reikt reflectoren uit Op woensdag 28 januari heeft wethouder Haije Talsma reflectoren uitgedeeld aan de leerlingen van groep 5 van cbs De Welle in Burdaard. Door het dragen van deze reflector aan jas of schooltas zijn kinderen veel beter zichtbaar in het verkeer. Onderwijzer Sybren van der Velde, tevens raadslid voor het CDA in Ferwerderadiel, zag dat in Scandinavië gebruikt werd gemaakt van dergelijke reflectoren in het verkeer. Eind vorig jaar stelde hij daarom de gemeenteraad voor om reflectoren uit te delen aan alle basisschoolleerlingen en de leerlingen van het Dockingacollege in Ferwert. De klas van Van der Velde kreeg als eerste de reflectoren uitgedeeld. De uitreiking werd bijgewoond door Veilig Verkeer Nederland.

e p r o v i n c i e s Op de foto van links naar rechts: Miny Strijbosch, Marja Derksen, Karin Pasjes en Ingeborg Mulder. Foto: Fred van den Beemt.

Foto: Henry Koops

De gezichten van het DVL in Drenthe Alle regio’s in Drenthe beschikken sinds dit jaar over een eigen regiocoördinator voor de uitvoering van verkeerseducatieprojecten. Marja Derksen vervult die functie voor de regio Zuidoost-Drenthe. Haar werkzaamheden voor de regio Noord-Drenthe zijn inmiddels overgenomen door Karin Pasjes. Ook de gemeenten in Zuidwest-Drenthe hebben besloten een regiocoördinator aan te trekken in de persoon van Miny Strijbosch.

Sint maakt rondje op verkeersplein van cbs De Holtenhoek te Vries Het is een zeldzaamheid en een hoge uitzondering dat Sint Nicolaas in zijn leven een verkeersoefenplein opent. Dat deed hij feestelijk samen met onderwijswethouder van Gemeente Tynaarlo, Joannes Frieling. Onder toeziend oog van de kinderen, leerkrachten en ouders verleende wethouder Frieling Sint Nicolaas op een juiste wijze voorrang op de zebra. Daarna maakte de Sint nog zelf een oefenrondje op het plein.

Het is de bedoeling dat de regiocoördinatoren als spin in het web gaan functioneren voor zowel de gemeenten als de uitvoerende organisaties. Eén van de taken die de regiocoördinatoren van de gemeenten hebben meegekregen is de uitvoering van het project ‘Drents Verkeersveiligheidslabel’ (DVL). Dit betekent dat zij scholen begeleiden en adviseren om tot een verkeersveilige school te komen. Ook bij het Verkeers- en Vervoersberaad Drenthe is een nieuw gezicht aangeschoven. Ingeborg Mulder draagt zorg voor algemene voorlichting en een goede DVLadministratie. Daarnaast zal ze scholen bezoeken die in aanmerking komen voor het certificaat van een verkeersveilige school.

Contactgegevens DVL Noord-Drenthe: Karin Pasjes Liguster 8 7742 SP Coevorden Telefoon: (06) 44 08 88 73 E-mail: [email protected] Zuidoost-Drenthe Marja Derksen Mercatorstraat 6 7131 PX Lichtenvoorde Telefoon: (06) 41 45 86 01 E-mail: [email protected]

Voorbeelden van praktijklessen en projecten voor het basisonderwijs De provincie Drenthe en de Drentse gemeenten doen er veel aan om verkeersongevallen te voorkomen. Door mensen te vertellen hoe het beter kan, willen de wegbeheerders ongelukken en slachtoffers voorkomen. Veel scholen werken daaraan mee door verkeerseducatie op te nemen in hun schoolwerkplan en verkeersprojecten uit te voeren. Om scholen daarbij te helpen is van het aanbod van verkeersprojecten in Drenthe een overzichtelijk boekje samengesteld. Het boekje zal binnenkort naar alle scholen in Drenthe worden toegestuurd. Voor het voortgezet onderwijs is een zelfde boekje in bewerking. Neem voor meer informatie contact op met VVB Drenthe via e-mail: [email protected].

Zuidwest-Drenthe Miny Strijbosch Grote Kamp 86 9461 LM Gieten Telefoon: (06) 23 83 05 37 E-mail: [email protected] Voor algemene vragen over het DVL: Ingeborg Mulder Postbus 122 9400 AC Assen Telefoon: (0592) 36 57 42 E-mail: [email protected]

Onderzoek naar de effecten van het Drents Verkeersveiligheidslabel VVB Drenthe zal in april een onderzoek starten naar de leereffecten van het Drents Verkeersveiligheidslabel voor leerlingen, de school en de ouders. In april zullen de basisscholen in Drenthe een enquêteformulier ontvangen.

n i e uw s u i t d Wij feliciteren alle gecertificeerde scholen in Fryslân! 17 november 2008 Labeluitreikingen in Burgum Op maandag 17 november was het goed raak in Burgum! Cbs De Reinboge, obs ’t Partoer en cbs De Arke kozen ervoor om de festiviteiten rond de uitreiking van het Verkeersveiligheidslabel Fryslân op één dag plaats te laten vinden. De uitreiking vond achtereenvolgens op de verschillende locaties plaats. Vanwege deze bijzondere aanpak liet Seef zich deze dag bijstaan door Bear

Boeloe (bekend van de gelijknamige Friestalige televisiekinderserie) en Maaike Prins, wethouder van de gemeente Tytsjerksteradiel. Bear Boeloe werd, als een échte VIP, door de politie van de ene naar de andere school gereden! Op alle drie de scholen werd een ballonwedstrijd gehouden wat zorgde voor een prachtig gezicht.

24 november 2008 Labeluitreikingen in Leeuwarden Vier scholen uit de Leeuwarder wijk Camminghaburen, rkbs De Sprong (loc. Idzerdastins), cbs Dr. Algraschool, obs De Wielen (loc. Galamastins) en obs De Wielen (loc. Kingmastate), vierden met elkaar op één dag het feest van de labeluitreiking! De happening vond plaats op obs De Wielen, locatie Kingmastate. Alle leerlingen uit de groepen 8 kwamen daar op maandag 24 november bijeen. Onder deskundige leiding van ‘overzetter Ome Bernard’ (meer dan 30 jaar in het vak!) voerden zij sketches op en werden liederen gezongen over verkeersveiligheid. Uit handen van verkeerspecialist Janna de Jong van onderwijsbegeleidingsdienst Cedin ontvingen de leerlingen voor hun school de plaquette voor aan de muur en de Seef-cheque. 26 november 2008 Labeluitreiking cbs Paadwizer in Oentsjerk Woensdag 26 november was het feest op cbs Paadwizer in Oentsjerk omdat de school werd onderscheiden met het Verkeersveiligheidslabel. Verkeersouder Pier Schaper hield een pakkende toespraak over het belang van een goede verlichting als er in het donker wordt gefietst waarna wethouder Maaike Prins van de gemeente Tytsjerksteradiel het labelbord onthulde.

e p r o v i n c i e s 27 november 2008 Labeluitreiking rkbs De Sprong in Leeuwarden Op donderdag 27 november werd het Verkeersveiligheids­ label Fryslân toegekend aan rkbs De Sprong (loc. J. de Walestraat). Op de foto staan verkeersouder Eise van der Meulen, de oudste leerling van de school, Seef, Janna de Jong en de locatiedirecteur Bruno van der Heide. 5 december 2008 Labeluitreiking obs De Tjongeling in Oldeberkoop Sinterklaas en zijn Zwarte Pieten kwamen op vrijdag 5 december naar obs De Tjongeling in Oldeberkoop om het label uit te reiken. Op de foto de Sint en de directeur van de school Jelke Nijboer. Foto: Lenus van der Broek

12 december 2008 Labeluitreiking cbs It Harspit in Ternaard Op vrijdag 12 december onthulde de voorzitter van het ROF en verkeersgedeputeerde de heer Piet Adema het nieuwe labelbord aan de muur van cbs It Harspit in Ternaard. Hij vroeg leerling Nienke van der Weg hem hierbij te assisteren. Voorafgaand aan de onthulling ging Adema in gesprek met de leerlingen over het belang van ‘Seef’ gedrag in het verkeer. Voor de leerlingen op It Harspit is deze Engelse uitdrukking géén probleem want er wordt les gegeven in het Nederlands, Fries en Engels!

28 januari 2009 Labeluitreikingen in Wommels In Wommels heeft wethouder F. van der Beek op woensdag 28 januari het verkeersveiligheidslabel uitgereikt aan obs de Opslach en kbs It Funemint. Beide scholen maken deel uit van de nieuwe brede school en zijn gehuisvest in het nieuwe multifunctionele gebouw It Trochpaad. Om 9 uur werden de leerlingen, leerkrachten, genodigden en aanwezige ouders welkom geheten door de heer Bosschieter van de verkeerscommissie. Samen met twee als Seef verklede leerlingen uit groep 8 onthulde de wethouder beide labelborden.

nieuwsvincies Wethouder Egbert Bolhuis, directeur Annette Pool en twee leerlingen van de Mr. Sieberingexpres. Foto: Ron de Vos.

Wij feliciteren alle gecertificeerde scholen in Drenthe! Labeluitreiking bij obs De Tolter te Meppel Bordje zoek, politie vindt het terug Wat was het spannend op de morgen van 10 december 2008! De feestelijke labeluitreiking bij obs De Tolter in Meppel zou buiten, op het schoolplein, plaatsvinden. Vanwege de weersvoorspellingen waren alle 350 kinderen echter knus en warm in de aula bijeen gebracht om het ‘diploma’ van een verkeersveilige school daar in ontvangst te nemen. Maar het labelbordje voor aan de muur van de school was onvindbaar. Na een telefoontje met de politie in Meppel bleek dat het bordje onderweg tussen Assen en Meppel was gevonden. Er ging een gejuich op toen het bordje door de politie werd binnengebracht. Daarna kon verkeerswethouder Ton Dohle, samen met Seef, het bordje en het bijbehorende certificaat aan de school overhandigen.

Wethouder Ton Dohle spreekt de kinderen toe. Foto: Fred van den Beemt.

Labeluitreiking bij de Mr. Sieberingschool te Nieuw-Balinge “Doe niets gescheiden, wat samen kan” “Jullie hebben het! Jullie krijgen het Drents Verkeersveiligheidslabel!” Met deze woorden begon wethouder Egbert Bolhuis van Gemeente Midden-Drenthe het team van de Mr. Sieberingschool, de leerlingen en hun ouders toe te spreken. Wethouder Bolhuis complimenteerde directeur Annette Pool met de actieve inzet van de school voor de verkeersveiligheid en de inzet van verkeersouder Ria Schoenmaker. Zeer opvallend in Nieuw-Balinge is de enthousiaste houding van de school en de bewoners om te komen tot een verkeersveilig dorp. De geest van saamhorigheid die meester Siebering als hoofd van de openbare lagere school van 1930 tot 1967 over Nieuw-Balinge heeft geblazen, is er nog steeds. Sieberings motto was: “Doe niets gescheiden, wat samen kan”. Dat komt ten volle tot uiting waarop de Mr. Sieberingschool zich heeft ingezet om te komen tot een verkeersveilige school.

Uitreiking DVL bij PCJB De Regenboog in Assen Apetrots zijn de kinderen, het team en de ouders van de Regenboogschool. De school mag zich sinds 9 maart 2009 een verkeersveilige school noemen. Verkeerswethouder Jaap Kuin van Assen complimenteerde de school met haar blijvende inzet voor de verkeersveiligheid. “Ik ben trots op jullie”, zo zei hij. De school heeft een actieve verkeerscommissie die is samengesteld uit het team en de ouders. Samen zorgen zij ervoor dat verkeersveiligheid hoog op de agenda van de school staat. Een van de laatste wapenfeiten van de commissie is de aanleg van het verkeersschoolplein. Ook dat kon die dag in gebruik worden genomen. Wethouder Jaap Kuin is trots op de Regenboogschool.

Labeluitreiking RK Mariaschool Paterswolde Hoedje op... Voor wethouder Harm Assies begint de uitreiking van de certificaten voor een verkeersveilige school in zijn gemeente langzamerhand routine te worden. Het was de achtste school in de gemeente Tynaarlo die op 17 december als laatste school in 2008 het certificaat van een verkeersveilige school ontving. Met enthousiasme werden de zo gekoesterde bescheiden omringd door de kinderen op het schoolplein in ontvangst genomen. Binnen werd later een grote ‘Seef’-taart in vele stukjes gesneden en werd de dag voortgezet met vele spelletjes die een relatie hebben met verkeers­ veiligheid.

Directeur mevrouw Kroonenbergh neemt het bordje en certificaat in ontvangst. Foto: Fred van den Beemt.

Foto: Fred van den Beemt.

s

Directeur Tuin van obs F.T. Venemaschool:

’Je moet uitgaan van het fatsoen van de mensen’ De doorgaande weg voor obs F.T. Venemaschool in Westerlee is opvallend rood gekleurd. Ter hoogte van de school staan ook enkele in het oog springende palen uit de Julie-collectie. Voor de school zijn parkeerstroken aangelegd. Allemaal maatregelen om de omgeving voor de school zo veilig mogelijk te maken. Want ondanks dat het een 30 kmzone is, rijden veel automobilisten te hard langs de school. Directeur Willy Tuin vertelt wat de school nog meer doet om de verkeersveiligheid van haar leerlingen te garanderen.

Obs F.T. Venemaschool in Westerlee staat aan een doorgaande weg, die vlak bij de school een bocht maakt. “Dat maakt de verkeerssituatie voor de school onoverzichtelijk en dus gevaarlijk”, vertelt Willy Tuin, directeur van twee openbare basisscholen in de gemeente Scheemda, waaronder obs F.T. Venema. “De onveilige situatie werd verergerd door ouders die voor school parkeerden. Daarom hebben we zo’n drie jaar geleden samen met Gemeente Scheemda maatregelen genomen.” Maatwerk In 2003 vragen het schoolbestuur, de ouders en de kinderen de gemeente of er iets aan de verkeersveiligheid kan worden gedaan. “Er zou te hard worden gereden en het halen en brengen van de kinderen op de hoofdrijbaan verliep chaotisch”, vertelt Jorrit Wassenaar, medewerker civiel van de afdeling Gemeentewerken. “We zijn toen samen met de verkeerscommissie van de school een verkeersonderzoek gestart. Daaruit bleek onder meer dat dagelijks 2.500 tot 3.000 motorvoertuigen de school passeerden. Er werd ook harder gereden dan gewenst. Een situatie verre van ideaal dus. In samenspraak met omwonenden en de verkeerscommissie hebben we een plan gemaakt om vooral de subjectieve verkeersveiligheid te verbeteren. Enkele maatregelen waren het versmallen van de rijbaan, het gebruik van herkenbare materialen (Julie-collectie) om aandacht te vragen voor de schoolomgeving en het aanbrengen van kleur in de rijbaan en trottoirs. Dit plan is in 2006 gerealiseerd.”

Foto: J. Wassenaar, Gemeente Scheemda

“De school is nu een herkenbaar punt geworden op de doorgaande route”, vertelt Wassenaar. “Helaas is het doel om de verkeerssituatie te verbeteren en duurzamer te maken niet op alle vlakken gehaald. De gemiddelde snelheid bijvoorbeeld is wel afgenomen, maar minder dan gehoopt. Dat bleek uit snelheidsmetingen die een half jaar na realisatie zijn uitgevoerd.” Automobilisten negeren stopteken Hoewel het nu voor automobilisten duidelijk zou moeten zijn dat ze een schoolomgeving naderen, blijft de school haar verantwoordelijkheid nemen voor de veiligheid van haar leerlingen. “Mijn collega’s van het schoolteam zetten de kinderen nog steeds de weg over”, zegt Tuin. “We hebben met de kinderen afgesproken dat ze bij het uitgaan van de school wachten bij de sluis aan de rand van het schoolplein. Daarmee voorkomen we dat ze zomaar de weg op rennen. Pas als de klaarover het zegt, mogen ze oversteken.” Helaas blijkt dat nog steeds niet voldoende. Er zijn namelijk automobilisten die het stopteken negeren. “Terwijl de overstekers duidelijk herkenbaar zijn aan een felgekleurd hesje”, zegt Tuin verontwaardigd. “Van die auto’s geven we altijd het kenteken door aan de politie. Maar helaas kunnen we niet veel meer doen. Je moet blijven uitgaan van het fatsoen van de mensen dat ze tijdig gas terugnemen.”

Duidelijke afspraken maken stopverbod onnodig Gelukkig kan Tuin met de ouders van de kinderen goede afspraken maken om onveilige situaties voor school te voorkomen. “De ouders parkeren bijvoorbeeld meestal bij het voetbalveld achter de school”, zegt hij. “Als je die afspraken kan maken, is een stopverbod zoals in Groningen wordt voorgesteld niet nodig.”

Aanpassing doorgaande weg Iedere situatie is anders en telkens probeert Gemeente Scheemda, samen met omwonenden en scholen, maatwerk te leveren. De dorps­ visie voor Westerlee en Heiligerlee is daar een voorbeeld van. Een belangrijk onderdeel van de dorpsvisie is de wens om de doorgaande route (N33 – Winschoten) door Meeden, Westerlee, Heiligerlee en Winschoten te verbeteren en in vormgeving op elkaar af te stemmen. Obs F.T. Venemaschool ligt aan deze route. Als de doorgaande route wordt aangepast, zal de verkeersveiligheid voor de school opnieuw verbeteren.

Schooldirecteur Bertie Idema cb De Brug:

‘Verkeersveiligheidslabel heeft ons toch wel erg veel opgeleverd’

Soms lopen dingen anders dan voorzien. Daar weet het team van cb De Brug in Klazienaveen over mee te praten. Vorig jaar in april huurde de school voor het eerst het programma Streetwise van de ANWB. Dat programma voorzag toen nog niet in lesmateriaal voor de groepen 1 en 2. Daarom besloot het team daar zelf een les voor te ontwikkelen. Zo ontstond een succesvolle theatervoorstelling, die inmiddels in een groot deel van de provincie Drenthe in het educatieaanbod is opgenomen.

“We haalden Streetwise naar onze school toen dat programma nog geen onderdelen had voor de groepen 1 en 2”, vertelt directrice Bertie Idema van cbs De Brug. “De juffen van de onderbouw vonden dat heel jammer. Toen heb ik Wendy van Schaik gevraagd of ze iets voor die groepen kon doen. Wendy werkt als leerkracht op onze school en heeft daarnaast een theaterbedrijf. Ze ontwikkelde een theatervoorstelling over verkeerslichten. Het podium is een klimtoren met drie kleuren: boven rood, daaronder oranje en het onderste deel is groen. Daarin wonen drie mensen: Rood, Oranje en Groen. Ze kletsen gezellig met elkaar. Totdat Rood op een dag ontdekt dat Groen vertrokken is, de wijde wereld in. Dan gaat alles mis. Het hele verkeer loopt in de soep, wat duidelijk te horen is aan de geluiden, zoals gierende remmen. De voorstelling werd zo’n groot succes dat het nu is aan te vragen binnen een groot deel van Drenthe en binnenkort waarschijnlijk in de hele provincie. Leuk dat het zo kan lopen!”

school geplaatst,” zegt Idema trots. “Toen het bord onthuld werd, waren de ontwerpers al van school af. We hebben de oud-leerlingen uitgenodigd en er een feestelijke happening van gemaakt.” Een grote chaos Dat voor een dergelijk bord is gekozen, geeft aan hoe de situatie rondom cb De Brug is. “Rondom de school lopen verschillende drukke wegen. Eigenlijk is het een grote chaos. Maar juist die chaos zorgt ervoor dat mensen heel voorzichtig zijn. ‘Steek je hand uit!’ is dus een logische waarschuwing”, legt Idema uit. “Wat we wel willen veranderen, zijn de parkeermogelijkheden. Binnenkort komen er twintig extra parkeerplaatsen bij de school.” Ze wijst door het raam naar de plek waar ze komen en neemt een slokje van haar thee. “Ik heb wel eens verzucht: waarom wilde ik ‘even het Verkeersveiligheidslabel halen’?” vertelt ze peinzend. “Maar het heeft ons toch wel erg veel opgeleverd.”

‘Even het Verkeersveiligheidslabel halen’ Eigenlijk liep het behalen van het Verkeersveiligheidslabel op dezelfde manier uit de hand, vertelt Idema. “Ik las een berichtje over het label en dacht: dat ga ik even doen. Nou, dat werd een eyeopener! Toen de vragenlijst binnenkwam, bleek al snel dat we helemaal niet genoeg aan verkeerseducatie en –veiligheid deden. We zijn meteen aan de slag gegaan en vorig jaar op 10 april hebben we het label gekregen!” Dat verkeersveiligheid nu leeft binnen cb De Brug is wel duidelijk. De school koos een verkeerseducatiemethode en organiseert nu ieder jaar de actiedag ‘Op Voeten en Fietsen naar school’. Daarnaast is er veel aandacht voor de schoolomgeving. Hierover ging een leerlingenpanel, bestaande uit twee leerlingen van de groepen 5 tot en met 8, om tafel met verkeerswethouder Jenne Holman van Gemeente Emmen. Tijdens hun gesprek ontstond het idee voor een nieuw verkeersbord. Groep 8 ontwierp vervolgens een bord om fietsers erop te attenderen dat ze hun hand moeten uitsteken voordat ze afslaan. “In januari zijn drie van die borden in de omgeving van

STOP!LICHT! Scholen kunnen het theaterstuk STOP!LICHT! van PLOTS! Theaterprojecten over verkeersveiligheid inhuren. Het stuk is geschreven door Frannie van Duinen en Wendy van Schaik en geschikt voor de kinderen van groepen 1, 2 en 3. Meer informatie: [email protected] of via de gemeentecoördinator.



Kopieerpagina

Na de zomervakantie naar een nieuwe school! Na de zomervakantie ga je naar het voortgezet onderwijs. De kans is groot dat je nieuwe school een stuk verder weg is. Misschien staat je nieuwe school wel in een andere plaats. Het is best slim om je op die nieuwe route voor te bereiden. Dat doe je zo. Verkennen Verken samen met kinderen die naar dezelfde school gaan de nieuwe route. Vraag iemand mee die de nieuwe route goed kent. Je kunt het lijstje dat hiernaast staat erbij gebruiken.

1. Mijn nieuwe school heet: Het adres van mijn nieuwe school: Ik ga alleen/ik ga samen met: Situaties waar ik mee te maken krijg: Zo heet het daar: 2. Kruispunten:  Onoverzichtelijk  Druk  Met aparte lichten voor fietsers  Met voorsorteervakken 3. Straten:  Smal  Druk  Waar hard gereden wordt 4. Fietspaden:  Smal  Tweerichtingen  Waar ook brommers mogen rijden 5. Onoverzichtelijke bochten:

6. Anders:

Na het verkennen - Bespreek de situaties waar je mee te maken krijgt. - Is het daar moeilijk of gevaarlijk? Waarom? - Hoe gedraag je je daar veilig? - wat is een veilige plek om op elkaar te wachten als je met een groepje gaat? - hoe neem je op een veilige manier je bagage mee?

De labelteller provincie Fryslân



Achtkarspelen Ameland Het Bildt Boarnsterhim Bolsward Dantumadeel Dongeradeel Ferwerderadiel Franekeradeel Gaasterlân-Sleat Harlingen Heerenveen Kollumerland c.a. Leeuwarden Leeuwarderadeel Lemsterland Littenseradiel Menaldumadeel Nijefurd Ooststellingwerf Opsterland Schiermonnikoog Skarsterlân Smallingerland Sneek Terschelling Tytsjerksteradiel Vlieland Weststellingwerf Wûnseradiel Wymbritseradiel TOTAAL

provincie drenthe

aantal deelnemende aantal VVLscholen VVL gelabelde scholen 6 - 1 1 1 2 5 - 2 2 4 8 1 14 1 - 4 1 - 6 6 - 5 7 7 - 8 - 2 - - 94

3 1 2 5 2 2 3 6 1 13 1 4 1 4 3 5 6 3 7 72





Aa en Hunze Assen Borger-Odoorn Coevorden Emmen Hoogeveen Meppel Midden-Drenthe Noordenveld Westerveld De Wolden Tynaarlo TOTAAL

provincie GRONINGEN

aantal deelnemende aantal VVLscholen VVL gelabelde scholen 7 12 9 9 14 15 8 10 8 5 5 16 118

3 5 2 4 3 5 6 2 2 1 7 40





aantal deelnemende aantal VVLscholen VVL gelabelde scholen

Appingedam Bedum Bellingwedde De Marne Delfzijl Eemsmond Groningen Grootegast Haren Hoogezand-Sappemeer Marum Menterwolde Pekela Reiderland Scheemda Slochteren Stadskanaal Ten Boer Veendam Vlagtwedde Winschoten Winsum Zuidhorn TOTAAL

2 - 9 - 1 1 17 1 - - - 5 1 - 1 2 11 - 4 1 2 1 2 61

1 1 1 10 1 1 1 6 2 1 2 1 2 30