Knetterende Letteren Het huistijdschrift van Luisterpunt Oktober 2015 Inhoudsopgave: Op de Hoogte. Steun Luisterpunt met uw vrijwillige bijdrage De Daisy-bijbel is klaar ZWIJGSTIL, luisterfestival in Brussel De Kinder- en Jeugdjury Vlaanderen Brusselse campagne “Gaan je ogen achteruit? Ontdek een nieuwe wereld!” De BrailleTechbeurs Blindentribunes in de Jupiler Pro League Heerlijk ontspannend: ‘IJstweeling’ van Tremayne Heerlijk ontspannend: ‘Als je het licht niet kunt zien’ van Anthony Doerr Een gesprek met Jozef De Kesel, de bisschop van Brugge, over de bijbel De lievelingsboeken van bisschop De Kesel Twaalf hoogtepunten uit de Daisy-bijbel Het Oude Testament Het Nieuwe Testament Auteurs lezen voor: ‘En dan, als ik weg ben’ van Guido Van Heulendonk Een gesprek met Guido Belcanto over zijn boek ‘Geheime bekentenissen’ Het Neusje van de Zalm: ‘De smalle weg naar het verre noorden’ van Richard Flanagan Een gesprek met Steven Van Ammel over de Nobelprijs Hedendaags: ‘Nooit meer ziek’ van professor Koen Kas Historie. Historia. ‘Dagboek van een beul’ van Joel Harrington Vertel me een verhaal: ‘Uitgezonden’ van Phil Klay Het hoorspel ‘Menuet’ van Louis Paul Boon
Op de Hoogte. Steun Luisterpunt met uw vrijwillige bijdrage Ik lees even de brief voor die in het verzendzakje van deze Knetterende Letteren steekt. Geachte mevrouw, geachte heer,
Elk jaar in oktober doen we een beroep op uw gulheid. We doen dit omdat u of iemand uit uw omgeving dagelijks geniet van een van onze duizenden luister- en/of brailleboeken. Of omdat u Luisterpunt om een andere reden een warm hart toedraagt. Jaarlijks vinden meer dan 100.000 boeken hun weg naar onze lezers. Daarnaast breidt onze samenwerking met gemeentelijke bibliotheken, rusthuizen en scholen gestaag uit. Meer en meer personen met een leesbeperking ontdekken zo de weg naar onze Daisy-boeken. De bibliotheken bijvoorbeeld realiseren samen op jaarbasis ook nog eens een 40.000-tal uitleningen. De laatste jaren hebben we veel geïnvesteerd in technologie: twee nieuwe Daisy-robots, aanpassingen aan ons bibliotheeksysteem en bijdragen aan het ontwikkelen van een technisch platform om Daisy-online mogelijk te maken, … Voor Daisy-online trachten we, samen met onze technische partners, de kinderziektes snel te overwinnen. Onze bibliotheeksoftware en Mijn Luisterpunt hebben we afgestemd op onze nieuwe dienstverlening. Dankzij onze subsidie én dankzij onze gulle schenkers hebben we dit kunnen realiseren. We hopen dat we deze dienstverlening de komende jaren verder kunnen uitbouwen, samen met u. Onze werking kost handenvol geld. Toch willen we lid worden van Luisterpunt, het boeken lenen en verzenden kosteloos houden voor onze lezers. Wilt u Luisterpunt helpen met een financiële bijdrage om uw steun en waardering te uiten? Dat zouden wij heel erg op prijs stellen! U kunt uw gift overmaken op rekeningnummer IBAN BE39 7350 7350 0019 (BIC KREDBEBB). Voor giften vanaf € 40 ontvangt u bovendien een fiscaal attest. Uw gift komt volledig ten goede aan de technologische vernieuwingen en onze dagelijkse werking. Steun ons nog vandaag! Meer informatie over de bibliotheekdienstverlening vindt u op www.luisterpuntbibliotheek.be en op ikhaatlezen.be. Namens het bestuur en alle medewerkers van Luisterpunt danken wij u alvast van harte voor uw financiële bijdrage. Met vriendelijke groeten, Geert Ruebens
Albert Keersmaekers
Directeur Luisterpunt
Voorzitter Luisterpunt
De Daisy-bijbel is klaar De bijbel? Je kunt er niet omheen. Zo niet en andersom ook niet. Op een en dezelfde dag staat in de ene krant te lezen:
“Christus is heel belangrijk in mijn leven. Ik ben erg gelovig. Het helpt me om tot rust te komen. Daarom ben ik ook al een tijdje bezig om de bijbel helemaal uit te lezen.” En op diezelfde dag staat in een andere krant te lezen: “Ik geloof niet in God, maar de verhalen uit de Bijbel, God, die zijn zo fascinerend!” Je kunt niet om de bijbel heen. Zo niet en andersom ook niet. De bijbel helemaal lezen… Hoe lang zou dat eigenlijk duren? Dus vanaf het eerste boek van het Oude Testament, Genesis, tot het laatste boek van het Nieuwe Testament, De Apocalyps. Wat denkt u? Hoe lang? 20 uur? 40? 60? Meer, meer. 128 uur. 128 uur en 16 minuten om precies te zijn. Hoe ik dat weet? Omdat hij hier voor mij ligt. Gedrukt: 1920 pagina’s. In Daisy: twaalf schijfjes, samen goed voor 128 uur. De afgelopen jaren heeft onze bibliotheek samen met Blindenzorg Licht en Liefde werk gemaakt van het omzetten van de bijbel in zowel Daisy-luistervorm als in braille. In samenspraak met de Vlaamse en Nederlandse Bijbelstichting hebben we gekozen voor de onvolprezen Willibrordvertaling uit 1995. Vooral de Daisy-versie met Vlaamse stemmen heeft veel werk en tijd gevergd. De ruim 70 bijbelboeken werden ingelezen door niet minder dan 25 vrijwillige inlezers. Daarenboven hebben de studiotechnici van Blindenzorg Licht en Liefde de audio-opnames met de elektronische tekstversie gesynchroniseerd. Blinden en personen met verminderd zicht of met dyslexie kunnen nu, terwijl de cursor op het scherm van hun computer, brailleleesregel, iPad of smartphone een bepaalde zin oplicht, ook de gesproken versie ervan beluisteren. Een dergelijke bijbel-versie is een unicum in het Nederlandse taalgebied. Uiteraard kan de luisterversie van elk bijbelboek ook gedownload of gestreamd worden. Al dit fraais wilden we aan de pers tonen. Op 22 september hebben Luisterpunt en Blindenzorg Licht en Liefde de Daisy-bijbel en de braillebijbel dan ook met de nodige luister gelanceerd in het Grootseminarie van Brugge. Waarom in Brugge? Omdat het mede onder impuls van Jozef De Kesel, de bisschop van Brugge, was dat de twee verenigingen de handen in elkaar sloegen en het productieproces hebben opgestart. Onderdeel van deze persvoorstelling was een boeiend debat tussen de bisschop van Brugge en senator Steven Vanackere. Verderop in deze Knetterende Letteren kunt u luisteren naar een gesprek tussen de directeur van Luisterpunt, Geert Ruebens, en de bisschop van Brugge, Jozef De Kesel. Daarna kunt u
kennismaken met twaalf hoogtepunten uit de Daisy-bijbel: één luisterfragment per Daisyschijfje. Met uiteraard telkens de speelduur en het boeknummer. Mocht u één of enkele delen van de Daisy-bijbel willen beluisteren, dan kunt u de boeknummers ervan op uw lijst zetten of laten zetten. Maar mocht u geïnteresseerd zijn in alle boeken van het Oude Testament en/of van het Nieuwe Testament, dan biedt Blindenzorg Licht en Liefde u de mogelijkheid om die aan te kopen. Alle boeken van het Oude Testament kosten 30 euro. Alle boeken van het Nieuwe Testament kosten 10 euro. Alle boeken van de bijbel, dus van zowel het Oude als het Nieuwe Testament, kosten 40 euro. De Daisy-schijfjes zitten in een fraai tasje. Bestellen kunt u door 10, 30 of 40 euro te storten op het rekeningnummer van Blindenzorg Licht en Liefde: BE 93 7370 3703 7067.
ZWIJGSTIL, luisterfestival in Brussel Hoe we het ook draaien of keren : we leven vandaag in een wereld vol visuele prikkels, overal waar je gaat of staat worden er in print, filmpjes, games, enz. beelden op ons afgevuurd. Zo worden we geïnformeerd, soms ook geamuseerd. Blinden en slechtzienden daarentegen rekenen hiervoor op hun gehoor. Zijn zij dan minder geïnformeerd en/of geamuseerd omdat ze het beeld er niet bijkrijgen? Luisteren wordt weer hip. Soundscapes, luisterboeken, hoorspelen voor een publiek, … Ook mensen zonder een beperking snakken naar luisteren zonder de beeldenvloed, zodat ze zelf de beelden in hun hoofd kunnen vormen. Anderzijds vinden heel wat aanbieders van luisterlectuur of -cultuur niet meteen hun weg naar de doelgroepen die hier het meest bij gebaat zouden zijn, en ook omgekeerd. Luistercultuur kan dus best wel wat extra aandacht gebruiken. Daarom plannen we samen op woensdag 21 oktober een dag waarin luisteren centraal staat! Een festival waar organisaties die bezig zijn met luisterlectuur en luistercultuur voor een reguliere doelgroep en/of voor een doelgroep met een beperking hun ‘aanbod’ in de kijker zetten. Alle activiteiten kunnen gratis bijgewoond worden. Activiteiten en organisaties Aifoon, Het geluidshuis, Intro-events, Kamelego, Luisterpuntbibliotheek, Radio 2, Roundhouse, Transkript, VeBeS, Cel diversiteit VRT en Week van de Klank leggen uw oren in de watten, met onder meer een nieuw hoorspel van Het Geluidshuis, verschillende geluidservaringen, workshops, demo’s, een literaire quiz en een fijne gespreksavond. Centrale locaties zijn communicatiehuis, informatiecentrum en belevenisbibliotheek Muntpunt en het Vlaams-Nederlands huis deBuren, beiden op het Muntplein gehuisvest. Andere
locaties (allemaal op korte wandelafstand) zijn RITCS (hogeschool voor audiovisuele kunsten), BELvue Museum en het Vlaams-Marokkaans culturenhuis Daarkom. Wat al vaststaat, overlopen we per locatie: Muntpunt (ingang Muntplein), doorlopend vanaf 10u: stemtest om luisterboeken in te lezen (Transkript), luisterzuilen waar u naar korte boekfragmenten kunt luisteren (Luisterpunt), Barber/kapper 3D soundexperience (VeBeS), filmpjes met auteurs die een kort stukje uit hun boek inlezen (Luisterpunt), een filmpje over audiodescriptie (VRT), en ‘Koeren’, een installatie van kunstenaar Erik Nerinck Muntpunt, auditorium De Wolken - om 11u, om 13u, om 14u, om 16u en om 17u: live demo audiodescriptie (VRT) - om 15u: familievoorstelling van het hoorspel ‘Kabouter Korsakov’ (Het geluidshuis) - om 18u: live demo Bruitage door foley artist en sound designer Marie-Jeanne Wyckmans (Muntpunt) Muntpunt, eerste verdieping, tweede verdieping en Literair Salon - om 12u30 (tot 13u30): literaire luisterquiz gepresenteerd door Frieda Van Wijck (Luisterpunt) - om 14u, om 15u, om 16u en om 17u: workshop hoorspel maken (Transkript). De workshop om 15u is gericht op volwassen deelnemers - om 20u: De Kluis van Eustachius: gespreksavond met 5 bekende Vlamingen die vertellen over hun 5 favoriete audiofragmenten. deBuren (Leopoldstraat 6) Doorlopend vanaf 11u30 tot 18u wisselen een geluidslandschap door fieldrecording van de Week van de Klank en een luisterreis door Vlaanderen van VeBeS elkaar af (wissel om het half uur) RITCS (Antoine Dansaertstraat 70) Om 14u biedt Aifoon u een geluidsmassage aan en om 15u kunt u genieten van het nieuwe heerlijke hoorspel van Het geluidshuis: De Storm. Dit is in aanwezigheid van de makers. BELvue Museum (Paleizenplein 7) Het BELvue Museum schenkt aandacht aan de geschiedenis van de Belgische staat van 1830 tot vandaag. Het is een onderdeel van het Koninklijk Paleis. Ter gelegenheid van ZWIJGSTIL verkennen beeldenfluisteraars van Intro samen met u dit stuk Belgische geschiedenis. Doorlopend vanaf 11u op en in de buurt van het Muntplein: - Geluidsrally, een wandeling met stethoscopen (door de Week van de Klank)
- Belleman 2.0 leest voor uit de krant (door Kamelego) Meer informatie en eventuele bijkomende activiteiten vindt u op de website van Muntpunt: www.muntpunt.be Vanop de website van Luisterpunt linken we naar deze pagina. Er worden nog besprekingen gevoerd om beroemde vertellers verhalen in het donker te laten vertellen in het Vlaams-Marokkaans Culturenhuis Daarkom (Wolvengracht 18) en om een Silent Party te organiseren in de Beursschouwburg (A. Ortsstraat 20-28). Bij een Silent Party draagt iedereen een draadloze hoofdtelefoon en kan je kiezen of je danst op de muziek van DJ1, DJ2 of DJ3 … Hou de website in de gaten!
De Kinder- en Jeugdjury Vlaanderen Kinder- en Jeugdjury Vlaanderen (afgekort KJV) is een boekenjury van kinderen en jongeren tussen 4 en 16 jaar. Het is een project van Stichting Lezen. Juryleden melden zich aan bij een leeskring in de buurt of als internetjurylid. Ze krijgen een lijst van 8 genomineerde boeken om te beoordelen. In de leesgroepen komen juryleden samen om te praten over de boeken. Als ze alle titels van hun leeftijdsgroep hebben gelezen, dan mogen ze stemmen. Op het stemformulier noteren ze hun top 8. Alle stemmen van heel Vlaanderen worden verzameld en geteld. In het voorjaar krijgen alle juryleden een uitnodiging voor het KJV-feest. Ook de meeste auteurs en illustratoren van de boeken op de lijst komen hier naartoe. Tijdens dit fantastische feest worden de winnaars van de KJV bekend gemaakt. Heel veel bibliotheken en scholen begeleiden leeskringen. Op de website www.kjv.be kan je een provincie en een gemeente invullen om te zoeken naar een leeskring in de buurt. Kinderen en jongeren kunnen ook individueel deelnemen aan de internetjury Leeftijdsgroepen. Er zijn zes leeftijdsgroepen: Groep 1: -6 jaar (3de kleuterklas) Groep 2: 6-8 jaar (1ste en 2de leerjaar) Groep 3: 8-10 jaar (3de en 4de leerjaar) Groep 4: 10-12 jaar (5de en 6de leerjaar) Groep 5: 12-14 jaar (1ste en 2de middelbaar) Groep 6: +14 jaar (3de en 4de middelbaar) Reeds vele jaren zet Luisterpunt alle boeken vanaf groep 2 om in Daisy, groteletterdruk en op vraag ook in braille. Bijna alle boeken zijn ondertussen ingelezen. Welke de 8 genomineerde boeken per groep zijn, vind je ook op kjv.be.
Brusselse campagne “Gaan je ogen achteruit? Ontdek een nieuwe wereld!”
Op initiatief van Bianca Debaets, collegelid van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (afgekort: VGC), bevoegd voor Welzijn, kunnen ouderen in het najaar kennismaken met luisterlezen. Luisterboeken en Daisy-boeken zijn ook volgens Bianca Debaets een prachtig hulpmiddel voor alle mensen met een leesbeperking, jong en oud. Het collegelid kwam zelf met luisterlezen in contact toen ze haar eigen boek ‘10 geboden voor Brussel’ inlas bij Luisterpunt. Om het luisterlezen in de kijker te zetten bundelen het Brussels Ouderenplatform, de VGC en verschillende dienstencentra hun krachten in samenwerking met Luisterpunt. We gaan zelfs een stapje verder en brengen, samen met de Brailleliga en Blindenzorg Licht en Liefde, een waaier aan mogelijkheden voor mensen met een visuele handicap onder de aandacht. Praktisch Van 5 tot en met 8 oktober, tijdens de Week van de Mantelzorg, geeft het Brussels Ouderenplatform het startschot van de campagne over luisterlezen. Aan het onthaal (op het Zaterdagplein in Brussel) kunt u kennismaken met Daisy-lezen via een luisterzuil. Verder uitproberen kunt u met een aantal Daisy-luisterboeken en enkele Daisy-spelers. Na de Week van de Mantelzorg gaan luisterzuil, Daisy-boeken en –spelers op tournee naar verschillende lokale dienstencentra in Brussel. Een aantal dienstencentra organiseert ook informatiesessies en workshops met Luisterpunt, Brailleliga en/of Blindenzorg Licht en Liefde. Een folder met data en alle praktische informatie vindt u in de verschillende dienstencentra, in het Brussels Ouderenplatform, op onze website www.luisterpuntbibliotheek.be en natuurlijk ook op onze Facebook-pagina. Toch alvast even meedelen dat de workshops van Luisterpunt plaatsvinden op volgende data en locaties: - 30 oktober om 13u30, Lokaal Dienstencentrum Ellips, Gentsesteenweg 1050, Sint-AgathaBerchem - 26 november om 14u, Lokaal Dienstencentrum De Zeyp, Van Overbekelaan 164, Ganshoren - In De Zeyp vindt op 13 november om 14.30u ook een gesprek met Geertje De Ceuleneer plaats, over haar boek ‘Ontmoetingen in het donker’.
De BrailleTechbeurs Een bericht van de Brailleliga. Elke bezoeker krijgt op deze hulpmiddelenbeurs de gelegenheid om kennis te maken met aangepaste hulpmiddelen voor blinde en slechtziende personen: hulpmiddelen voor het dagelijks leven, aangepaste gsm’s, beeldschermloepen, optische loepen, brailleleesregels, spraaksyntheseprogramma’s, vergrotingssoftware, enzovoort. De Brailleliga brengt alle Belgische verdelers van aangepast materiaal samen. De beurs is dus een unieke kans om producten te vergelijken en advies in te winnen bij de medewerkers van de Brailleliga. Op het programma staan ook volgende informatiesessies:
DONDERDAG 15 OKTOBER • 11u00: Laatste ontwikkelingen van brailleleesregels. Door Access4U. • 13u00: iPad voor beginners. • 13u30: KNFB Reader voor Android: gedrukte tekst fotograferen en voorlezen met een Android smartphone of tablet. Door Sensotec. • Doorlopend op de stand van de BrailleShop: Grensverleggend schilderen. VRIJDAG 16 OKTOBER • 11u00: Toegankelijke TV. Door Integra. • 13u00: iPad voor beginners. • 14u00: TV-loepen met aansluiting PC. Door Ergra Engelen. • Doorlopend op de stand van de BrailleShop: Tips voor een geslaagde make-up. ZATERDAG 17 OKTOBER • 10u00: Zelfstandigheid en welzijn van de persoon met een visuele beperking: hoe hieraan bijdragen? • 13u00: iPad voor beginners. PRAKTISCHE INFORMATIE • Adres: Brailleliga 57, Engelandstraat, 1060 Brussel, vlakbij het Zuidstation. • Data en uren: Van donderdag 15 tot en met zaterdag 17 oktober van 10 tot 16u30. • Toegang: gratis. • Meer info via
[email protected] of per telefoon op het nummer: 02 533 32 11. Tot zover het bericht van de Brailleliga.
Blindentribunes in de Jupiler Pro League Een bericht van Intro. Ook in het nieuwe voetbalseizoen kunnen blinde en slechtziende supporters bij verschillende clubs genieten van de voetbalwedstrijden van op de blindentribunes. Via een koptelefoon krijgen zij deskundig en kleurrijk commentaar van vrijwillige Intro-voetbalcommentatoren. In vergelijking met de wedstrijden op radio of televisie becommentariëren de commentatoren de wedstrijd integraal en geven ze veel meer details mee: posities op het veld, uitleg over een actie, de emoties in het stadion, reacties van spelers, de locatie van een vrije trap, enzovoort. Op die manier kan iedereen in het stadion volop genieten van de match en meeleven met wat er zich op het veld afspeelt. Intro organiseert de blindentribune bij elke thuiswedstrijd van volgende clubs van de Jupiler Pro League-competitie: bij landskampioen AA Gent, RSC Anderlecht, Club Brugge en KRC
Genk. Daarnaast is er ook een blindentribune bij elke officiële thuiswedstrijd van de Rode Duivels. Dit najaar worden bovendien vier wedstrijden van STVV voorzien van een blindentribune. Hebt u interesse in onze tribunes? Neem dan contact op met Intro. Door middel van een mail naar:
[email protected] (desmet in één woord en met achteraan enkel de letter T; tussen intro en events staat een koppelteken) of via het telefoonnummer 0471/31.42.83. Tot zover het bericht van Intro.
Heerlijk ontspannend: ‘IJstweeling’ van Tremayne Een kind verliezen is zowat het ergste wat ouders kan overkomen. Maar in de verontrustende, schitterend geplotte thriller ‘IJstweeling’ beleven een vader en een moeder een nog pijnlijker nachtmerrie. Angus en Sarah leiden een comfortabel leven in Londen. Ze hebben twee dochters: de identieke tweeling Kirstie en Lydia. De dochtertjes zijn een jaar of zes als er een ongeval gebeurt. Een van de meisjes, Lydia, maakt een dodelijke val van het balkon in het huis van de grootouders. Vader Angus begint te drinken en verliest zijn baan. Zijn vrouw stort in. Na een triest jaar nemen ze een drastisch besluit: ze verhuizen van Londen naar een minuscuul eilandje voor de kust van het Schotse Skye. Er staat alleen een vuurtoren en een compleet verwaarloosde cottage. Ze willen een nieuw leven beginnen. Maar dan gaat Kirstie heel vreemd doen. Zo vertelt ze haar moeder dat ze niet Kirstie is, maar wel Lydia. En dat het Kirstie is die van het balkon is gevallen. De al labiele Sarah begint te twijfelen. Heeft ze om de verkeerde dochter gerouwd? Vanaf het begin neemt Tremayne je mee in een beangstigende, claustrofobisch kleine wereld. ‘IJstweeling’ is geen horrorverhaal, wel een sinistere psychologische roman. Tremayne schrijft afstandelijk maar vol compassie over een gezin dat zijn problemen en trauma's niet meer aankan. (…) Tremayne. IJstweeling. Speelduur: 10 uur. Boeknummer: 22912. 16 braillebanden. Boeknummer: 40683.
Heerlijk ontspannend: ‘Als je het licht niet kunt zien’ van Anthony Doerr Het verhaal begint in 1934 wanneer het meisje Marie-Laure bijna zes is. Haar vader is slotenmaker bij het natuurhistorisch museum in Parijs. Hij bouwt een maquette van de Franse hoofdstad zodat Marie-Laure Parijs op de tast kan leren kennen en zich ook
buitenshuis kan oriënteren. Wanneer de dreiging van de Tweede Wereldoorlog groter wordt, vluchten vader en dochter naar Saint-Malo. Ze hebben een zeldzame diamant uit de museumcollectie in hun bezit en strijken neer bij Etienne, de broer van Marie-Laures grootvader. Anthony Doerr wisselt de Franse gebeurtenissen af met die in een Duits mijnstadje nabij Essen. Daar groeien Werner en zijn zus Jutta op in het weeshuis. Elke avond luisteren ze naar een radio-uitzending uit Frankrijk. Werner is een technisch wonderkind met een fascinatie voor het onzichtbare, voor elektriciteit en licht. Hij wordt lid van de Hitlerjugend, ondanks het verzet van zijn zus, en komt terecht in het Duitse leger. Daar bouwt hij ontvangers en speurt hij de radar af naar signalen, want radio's zijn verboden in het bezette Frankrijk. In 1944 ontmoeten het meisje en de jongen elkaar. ‘Als je het licht niet kunt zien’ is een verhaal over vriendschap en verraad, over technologie, over het verzet, over veerkracht en heldenmoed. Het boek werd eerder dit jaar bekroond met de Pulitzer Prijs voor Fictie. (…) Anthony Doerr. Als je het licht niet kunt zien. Speelduur: 16 uur. Boeknummer: 22909. 27 braillebanden. Boeknummer: 40809.
Een gesprek met Jozef De Kesel, de bisschop van Brugge, over de bijbel Luisterpuntbibliotheek heeft de afgelopen jaren in samenwerking met Blindenzorg Licht en Liefde (afgekort BLL) werk gemaakt van de productie van de Bijbel in zowel Daisyluistervorm als in braille. Er werd hierbij in samenspraak met de Vlaamse en Nederlandse Bijbelstichting gebruik gemaakt van de Willibrordvertaling van de Bijbel uit 1995. Vooral de Daisy-audio versie met Vlaamse stemmen heeft veel werk en tijd gevergd. Niet minder dan 25 vrijwillige inlezers, gerekruteerd via het weekblad ‘Kerk en Leven’, hebben de ruim 70 Bijbelboeken ingelezen. Daarenboven hebben de studiotechnici van BLL de audio-opnames met de elektronische tekstversie gesynchroniseerd. Blinden, evenals personen met verminderd zicht of met dyslexie kunnen nu, terwijl de cursor op het scherm van hun computer, i-pad of smartphone een bepaalde zin oplicht, ook de gesproken versie ervan beluisteren. Een dergelijke Bijbel-versie is een unicum in het Nederlandse taalgebied. Meer praktische informatie over de terbeschikkingstelling van deze Bijbelboeken vindt u in ‘Op de Hoogte’ van deze Knetterende Letteren. BLL en Luisterpunt hebben de Bijbel-productie met de nodige luister op 22 september gelanceerd in het Grootseminarie in Brugge. Het was mede onder impuls van Jozef De Kesel, bisschop van Brugge, dat eind 2012 BLL en Luisterpunt de handen in elkaar sloegen en het productieproces hebben opgestart. Een ideale aanleiding voor ‘Knetterende Letteren’
dus om nader kennis te maken met bisschop De Kesel en hem te polsen naar zijn visie op christendom en maatschappij, op de hedendaagse betekenis van de Bijbel en naar zijn eigen literaire interesses. Geert Ruebens, directeur van Luisterpunt, trok naar het stijlvolle bisschopshuis in het centrum van Brugge, voor een interessant gesprek. Gezien Jozef De Kesel en Geert Ruebens beiden afkomstig zijn uit hetzelfde Oost-Vlaamse dorp Adegem en elkaar dus al lang kennen, kon er vriendelijk worden getutoyeerd… (…)
De lievelingsboeken van bisschop De Kesel We beginnen met twee boeken van Aurelius Augustinus, de kerkvader die leefde van 354 tot 430. Wat betekent de bijbel? : christelijke scholing in tekstbegrip en presentatie. "De doctrina christiana" is het oudste geschrift in de westerse literatuur dat de principes van tekstuitleg behandelt. Het genoot een grote belangstelling in de Middeleeuwen en beïnvloedde ook het werk van Erasmus grondig. Geconverteerd Daisy-boek. Speelduur: 11 uur. Boeknummer: 11831 Wat kunnen wij voor de doden doen? In dit boek heeft Augustinus het over de zin van het gebed voor de doden. In het tweede deel wordt er aandacht geschonken aan dromen over de doden. Speelduur: 2:30. Boeknummer: 15272 Enzo Bianchi. Waarom bidden, hoe bidden? Vandaag kunnen christenen zonder enig probleem over God praten. Maar kunnen ze nog wel tot God spreken? En wat is dat dan eigenlijk: authentiek christelijk gebed? In dit boek wil de Italiaanse monnik Enzo Bianchi zijn persoonlijke ervaring en inzichten over het gebed met ons delen. Boeknummer: 18787. Speelduur: 2:30 ‘De kinderen van Spiegelgrund’ van Steve Sem-Sandberg is in voorbereiding. Vijf boeken dan van Joseph Roth. De Kapucijner crypte. Luitenant Franz Ferdinand Trotta neemt deel aan de Eerste Wereldoorlog, raakt in Russische gevangenschap en keert in 1918 terug naar Wenen, waar hij zich volkomen ontheemd voelt. Alle pogingen om in het nieuwe Oostenrijk een burgerlijk bestaan op te bouwen lijden schipbreuk. Trotta’s wereld van gisteren gaat definitief ten onder als zijn vaderland bij nazi-Duitsland wordt ingelijfd. Uiteindelijk zoekt hij toevlucht in de Kapucijnercrypte, de keizerlijke begraafplaats en het symbool bij uitstek van het Habsburgse Oostenrijk.
Geconverteerd Daisy-boek. Speelduur: 6 uur. Boeknummer: 5648. Het spinnenweb. Een teleurgestelde luitenant, veteraan uit de Eerste Wereldoorlog, sluit zich aan bij de nazi’s en verliest elk eergevoel. Speelduur: 4 uur. Boeknummer: 6218 Het valse gewicht: de geschiedenis van een ijkmeester. Een militair uit de Donaumonarchie geeft op verzoek van zijn vrouw zijn beroep op en wordt ijkmeester in een geïsoleerde streek aan de Russische grens. Zijn militaire instelling en correctheid, waarbij geen compromis en flexibiliteit passen, zorgen ook voor een geestelijk isolement, dat alleen maar toeneemt als zijn vrouw een kind verwacht van zijn secretaris. Na een korte romance raakt hij steeds meer aan de drank, tot een oude tegenstander hem uit wraak doodslaat en hij zich voor de Ware IJkmeester moet verantwoorden. Speelduur: 4:30. Boeknummer: 17641 Rebellie. Een Oostenrijkse oorlogsinvalide mag na 1918 met een draaiorgeltje rondlopen en trouwt met een weduwe. Zijn geluk lijkt compleet. Tot hij ongewild ruzie krijgt met een deftige trampassagier, de conducteur en een erbij geroepen agent. Hij belandt voor zes weken achter de tralies en zijn wereld stort in. Hij leeft nog een tijdje dank zij een profiteur die hij nooit gemogen heeft. Speelduur: 4 uur. Boeknummer: 8128. 7 braillebanden. Boeknummer: 33934 Vlucht zonder einde: een verslag Een vrijwillige soldaat, in 1918 officier van het verliezende leger van Oostenrijk-Hongarije, vindt zich na de oorlog terug in het revolutionaire Rusland. Speelduur: 5:30. Boeknummer: 22342.
Twaalf hoogtepunten uit de Daisy-bijbel Het Oude Testament bestaat uit tien Daisy-schijfjes en tien boeknummers en het Nieuwe Testament uit twee Daisy-schijfjes en twee boeknummers.
Het Oude Testament Het Oude Testament: de Wet of Pentateuch: eerste deel: van Genesis tot Leviticus. Bevat de boeken Genesis, Exodus en Leviticus. Genesis betekent: wording, ontstaan, oorsprong. En juist daarover gaat het in dit boek. Het vertelt over de wording van de wereld, het ontstaan van de mensheid en de oorsprong van het volk Israël. (…)
Het Oude Testament: de Wet of Pentateuch: eerste deel: van Genesis tot Leviticus. Speelduur: 12 uur. Boeknummer: 22851. Het Oude Testament: de Wet of Pentateuch: tweede deel: van Numeri tot Deuteronomium. Bevat de boeken Numeri en Deuteronomium. Het boek Deuteronomium bestaat voor een groot deel uit redevoeringen van Mozes waarin hij, vlak voor zijn dood en vóór de intocht in Kanaän, het volk oproept de grote weldaden van de heer in Egypte en in de woestijn niet te vergeten. Ook wanneer zij zich in het beloofde land gevestigd zullen hebben, moeten zij de heer trouw blijven en zijn wetten onderhouden. Dan zal de heer hen hoog verheffen en met zegeningen overstelpen; zo niet, dan zullen vele vervloekingen hen treffen. (…) Het Oude Testament: de Wet of Pentateuch: tweede deel: van Numeri tot Deuteronomium. Speelduur: 7 uur. Boeknummer: 22852. Het Oude Testament: de historische boeken: eerste deel: van Jozua tot Het tweede boek Samuël. Bevat de boeken Jozua, Rechters, Ruth, Het eerste en het tweede boek Samuël. Het boek Jozua, zo genoemd naar de hoofdfiguur ervan, sluit onmiddellijk aan bij het boek Deuteronomium. Het verhaalt de vestiging van de Israëlieten in het beloofde land Kanaän, dankzij het machtige ingrijpen van de heer, die meestrijdt in de gelederen van zijn volk en die trouw de beloften nakomt die Hij aan de aartsvaders en aan Mozes heeft gedaan. (…) Het Oude Testament: de historische boeken: eerste deel: van Jozua tot Het tweede boek Samuël. Speelduur: 12 uur. Boeknummer: 22853. Het Oude Testament: de historische boeken: tweede deel: van Het eerste boek Koningen tot Het tweede boek Kronieken. Bevat het eerste en het tweede boek Koningen en het eerste en het tweede boek Kronieken. Het eerste en tweede boek Koningen sluiten volkomen op elkaar aan en vormen eigenlijk één boek. Zij verhalen de geschiedenis van het koningschap in Israël vanaf de laatste dagen van koning David tot aan de Babylonische ballingschap in 587 v. Chr. Het eerste boek Koningen begint met de beschrijving van het einde van de regering van koning David. (…) Het Oude Testament: de historische boeken: tweede deel: van Het eerste boek Koningen tot Het tweede boek Kronieken.
Speelduur: 12 uur. Boeknummer: 22854. Het Oude Testament: de historische boeken: derde deel: van Ezra tot Het tweede boek Makkabeeën. Bevat de boeken Ezra, Nehemia, Tobit, Judit, Ester en het eerste en het tweede boek Makkabeeën. Het eerste boek Makkabeeën beschrijft de strijd die de Judeeërs gevoerd hebben tegen de Syrische koning Antiochus IV Epifanes en zijn opvolgers, om hun godsdienstige en politieke zelfstandigheid te behouden. In die tijd waren Judas de Makkabeeër en zijn broers de grote helden en leiders. (…) Het Oude Testament: de historische boeken: derde deel: van Ezra tot Het tweede boek Makkabeeën. Speelduur: 10 uur. Boeknummer: 22855. Het Oude Testament: de poëtische boeken: eerste deel: van Job tot Prediker. Bevat de boeken Job, Psalmen, Spreuken en Prediker. Het boek Job is merendeels geschreven in een dichterlijke taal. Maar het is ook een van de minder gemakkelijke boeken van het Oude Testament. Het centrale probleem van Job is niet op de eerste plaats de vraag: hoe het onverdiende lijden te rijmen met Gods rechtvaardigheid, maar hoe kan de mens het lijden een plaats geven in zijn bestaan. Dit is het thema van de discussies van Job en zijn vrienden. Jobs vrienden vertegenwoordigen de oudere traditionele opvatting dat alle lijden een straf is voor zonden; Job moet zijn leven onderzoeken, zich bekeren en boete doen. Tegen hun hard en onverbiddelijk oordeel tekent Job op grond van zijn eigen ervaring heftig verzet aan. Zeker van zichzelf getuigt hij van zijn onschuld. Hij daagt God uit het tegendeel aan te tonen. Ondanks ogenblikken van twijfel rekent hij er zelfs op dat God hem openlijk zal rehabiliteren. En dat gebeurt. Daarmee doorbreekt het boek de impasse waarin de vergeldingsleer in die tijd was geraakt. Het leven laat zich niet mooi in vakjes verdelen, waarin geluk en vroomheid, rampspoed en goddeloosheid bijeen liggen. Het menselijk leven lijkt zo vaak chaotisch en soms zelfs absurd. Maar de auteur gelooft in de ondoorgrondelijke wijsheid van God, en bewust van zijn eigen nietigheid geeft hij zich aan Hem over. De dialoog van Job en zijn vrienden verloopt in drie reeksen. Job zelf opent de eerste discussie met een bittere klacht over zijn lot. (…) Het Oude Testament: de poëtische boeken: eerste deel: van Job tot Prediker. Speelduur: 14 uur. Boeknummer: 22856. Het Oude Testament: de poëtische boeken: tweede deel: van Hooglied tot Wijsheid van Jezus Sirach.
Bevat de boeken Hooglied, Wijsheid en Wijsheid van Jezus Sirach. Over de bedoeling van het Hooglied zijn de meningen verdeeld; er zijn twee uitersten: enerzijds de ‘profane’ uitleg, die het Hooglied als een verzameling pure liefdesliederen ziet, anderzijds een religieuze en mystieke uitleg, die het Hooglied als beeldende beschrijving van Gods liefde voor zijn volk ziet. Waarschijnlijk is de oorsprong van het Hooglied een beschrijving van zuivere liefde van een man voor een vrouw en van een vrouw voor een man. (…) Het Oude Testament: de poëtische boeken: tweede deel: van Hooglied tot Wijsheid van Jezus Sirach. Speelduur: 5 uur. Boeknummer: 22857. Het Oude Testament: de profeten: eerste deel: van Jesaja tot Klaagliederen. Bevat de boeken Jesaja, Jeremia en Klaagliederen. Het boek Klaagliederen bestaat uit een verzameling van vijf liederen, die treuren en klagen over de verwoesting van Jeruzalem in 587 v.Chr. In vaak ontroerende bewoordingen vertolken deze liederen de rouw, de grote nood, de ontgoocheling en de geestelijke verwarring, die het gevolg zijn van de catastrofe die Jeruzalem trof. Dat de stad van God en de tempel door de heer zelf werden verwoest, dat zijn vonnis de ondergang bewerkte, lijkt op het eerste gezicht onbegrijpelijk. De liederen treuren daarover. Toch ziet men in dat deze ellende het gevolg is van de eigen zonden en de zonden van de voorouders, waarvoor men nu moet boeten. Dit besef van schuld en zondigheid leidt tot boete en inkeer. Geleidelijk aan gaat men inzien dat de heer, ondanks alles, toch rechtvaardig was in wat Hij deed. En ook en vooral, dat men op Hem mag blijven hopen, want zijn liefde en zijn erbarmen houden nooit op en zijn trouw is iedere morgen weer nieuw. (…) Het Oude Testament: de profeten: eerste deel: van Jesaja tot Klaagliederen. Speelduur: 14 uur. Boeknummer: 22858. Het Oude Testament: de profeten: tweede deel: van Baruch tot Daniël. Bevat de boeken Baruch, Ezechiël en Daniël. In het boek Daniël kan men duidelijk twee delen onderscheiden. De eerste hoofdstukken bevatten eenvoudige verhalen, die voorvallen vertellen uit het leven van Daniël en zijn vrienden tijdens hun verblijf aan het koninklijke hof in Babylon. Door hun trouw en hun gehoorzaamheid aan God worden zij gered uit allerlei hachelijke situaties. In de laatste hoofdstukken vindt men vier zeer ingewikkelde visioenen, die door Daniël zelf worden beschreven en uitgelegd. (…)
Het Oude Testament: de profeten: tweede deel: van Baruch tot Daniël. Speelduur: 7 uur. Boeknummer: 22859. Het Oude Testament: de kleine profeten: van Hosea tot Maleachi. Bevat de boeken Hosea, Joël, Amos, Obadja, Jona, Micha, Nahum, Habakuk, Sefanja, Haggai, Zacharia en Maleachi. De schapenfokker en vijgenkweker Amos is afkomstig uit Tekoa, een dorp aan de rand van de woestijn, iets ten zuiden van Jeruzalem. Alhoewel hij in het Zuidrijk woont, wordt hij door de heer uit zijn boerenbestaan weggeroepen om zijn profeet te worden in het Noordrijk. Dit levert spanningen op. Amos is een donderpredikant. Zijn taal is die van een boer, gespierd en gekruid. Hij gebruikt vaak harde woorden en ruige beelden, ontleend aan de natuur en het boerenbestaan. Om vat te krijgen op zijn toehoorders stapelt hij de beelden soms opeen of herhaalt hij zijn gedachte. (…) Het Oude Testament: de kleine profeten: van Hosea tot Maleachi. Speelduur: 7 uur. Boeknummer: 22860. Dat was het Oude Testament.
Het Nieuwe Testament Het Nieuwe Testament bestaat uit twee Daisy-schijfjes en twee boeknummers. Het Nieuwe Testament: eerste deel: de vier evangeliën. Bevat de evangeliën van Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes. Het evangelie volgens Marcus dateert men in zijn huidige vorm meestal kort voor of na het jaar 70. Veel uitleggers nemen aan dat Marcus het oudste van onze evangeliën is. Dan zou dit geschrift een mijlpaal in het traditieproces zijn, omdat allerlei overgeleverd en in kleine bundels verzameld materiaal voor het eerst bij elkaar gebracht werd in een ‘evangelie’. De auteur van Marcus is niet met zekerheid vast te stellen, maar van oudsher noemt men Marcus, die de vertolker van Petrus geweest is. Als plaats van ontstaan wordt al vroeg Rome genoemd. De lezers die de auteur van Marcus op het oog had, zijn waarschijnlijk christenen die afkomstig zijn uit het heidendom. Immers, allerlei zaken die voor Joden of voor Joodse christenen bekend verondersteld mogen worden, legt hij uit. Zo bijvoorbeeld de uitleg van de rituele wassingen. Ook mag men vanuit de thematiek van het evangelie aannemen dat de lezers te maken hebben, of in ieder geval bekend zijn, met vervolgingssituaties en vandaaruit opnieuw de vraag stellen naar de betekenis van Jezus van Nazaret. Met zijn evangelie wil de auteur een antwoord geven op deze vraag. Een van de middelen die hij daartoe gebruikt is dat van het geheim. Aan uitgedreven kwade geesten, aan de genezen melaatse en aan Petrus verbiedt Jezus dat men Hem als Messias bekend maakt. Daartegenover plaatst Hij dat de Mensenzoon gekomen is om te lijden, te sterven en te verrijzen. Alleen wie de gekruisigde aanvaardt, weet dat deze de Messias is. (…)
Het Nieuwe Testament: eerste deel: de vier evangeliën. Speelduur: 13 uur. Boeknummer: 22861. Het Nieuwe Testament: tweede deel: van De handelingen van de apostelen tot De Apokalyps. Bevat de handelingen van de apostelen; de brieven aan de Romeinen, de Korintiërs, de Galaten, de Efeziërs, de Filippenzen, de Kolossenzen, de Tessalonicenzen en de Hebreeën; de brieven aan Timoteüs, Titus en Filemon; de brieven van Jakobus, Petrus, Johannes en Judas. En tot slot: de Apokalyps of de Openbaring van Johannes. De eerste brief van Johannes gaat over de scheiding tussen de mens Jezus en de hemelse Zoon van God, een standpunt waartegen de schrijver herhaaldelijk verzet aantekent. Tegen deze opsplitsing neemt de schrijver vanaf het begin in de proloog krachtig stelling door alle nadruk te leggen op het aardse, vleesgeworden woord, op de zintuiglijke ervaring (horen, zien en aanraken) van de oorspronkelijke getuigen, de ‘wij’ die met hun verkondiging gemeenschap stichten met de Zoon en zo met de Vader. Wie zich buiten hun verkondiging plaatst, maakt zich los van de Zoon en heeft het leven niet. Door zich met de ‘wij’ te vereenzelvigen, associeert de schrijver zich met de oorspronkelijke getuigen en de door de Heer zelf gemachtigde behoeders van de traditie. (…) Het Nieuwe Testament: tweede deel: van De handelingen van de apostelen tot De Apokalyps. Speelduur: 14 uur. Boeknummer: 22862.
Auteurs lezen voor: ‘En dan, als ik weg ben’ van Guido Van Heulendonk ‘En dan, als ik weg ben’ is een geslaagde gelaagde roman over afwezigheid en verlies, in grote en kleine porties. Guido Van Heulendonk volgt drie personages. Eenzame Reinoud die zijn vrouw verloor in een domme aanrijding en gefascineerd raakt door een losse draad uit haar familiegeschiedenis. Intelligente Angelo die zelden zelf een beslissing neemt en zo ondanks zijn diploma wijsbegeerte rekkenvuller in een discountsupermarkt werd. In de liefde legde hij ongeveer hetzelfde parcours af: zijn jeugdvriendinnetje werd het bij-het-handjehouden beu en verbrak alle contact, hij werd opgevist door een vrouw die zijn moeder had kunnen zijn en probeert te geloven dat dit de liefde van zijn leven is. En ten slotte Eleonora, een docente op een hogeschool die een relatie begon met de populaire vakgroepvoorzitter, Jonathan. Nu hij in San Francisco een gastseminarie geeft, dwalen haar gedachten weer naar haar vorige liefde, Younes. De titel, ‘En dan, als ik weg ben’, is een vrije vertaling van een zin uit het Beatleslied 'All my loving'. Eleonora raakt tot haar eigen verbazing overdonderd door een YouTubeclip van het nummer, opgenomen tijdens een concert van Paul McCartney in 2002. Een meute fans, divers maar 'allemaal aangepast, verzorgd naar lijf en leden, het soort mensen dat je zonder problemen op je eigen bruiloft uitnodigt', golft mee met het nummer. De vrolijkheid werkt
aanstekelijk en ook Eleonora's voet begint mee te veren. Tot de camera inzoomt op een man uit het publiek die sterker dan zijn buren wordt aangegrepen door het nummer. De tranen die opwellen kan hij nog net bedwingen door een stoere strijkbeweging en tien seconden later houdt hij zijn gezicht weer in de plooi. Eleonora raakt in de ban van die handvol seconden, bekijkt het fragment steeds opnieuw, maar kan niet verklaren wat haar nu precies zo ontroert. Haar vader was een grote Beatlesfan; haar naam komt zelfs uit een ander Beatlesnummer en de tranen in combinatie met de tekst voeren haar gedachten naar werkmaterie - een onderzoeksproject over het Overalgemeen Autobiografisch Geheugen, het fenomeen waarbij iemand, in het bijzonder depressiepatiënten, problemen heeft met het oproepen van specifieke herinneringen en de oorzaak van zijn neerslachtigheid dus eerder toeschrijft aan algemene voorvallen. Maar die verbindingen verklaren niet waarom ze jaloers is op de bijnatranen. Guido Van Heulendonk las zijn boek zelf in in onze bibliotheek. (…) Guido Van Heulendonk. En dan, als ik weg ben. Ingelezen door de auteur. Speelduur: 5 uur 30. Boeknummer: 22695. 6 braillebanden. Boeknummer: 16362.
Een gesprek met Guido Belcanto over zijn boek ‘Geheime bekentenissen’ In de Vlaamse muziekwereld neemt Guido Belcanto een heel aparte plaats in. De zanger past in geen enkel vakje. Dat geldt trouwens niet alleen voor zijn carrière als chansonnier en liedjesschrijver, maar ook voor zijn hele manier van leven en denken. ‘Ik wist al als kind dat ik anders was dan anderen,’ schrijft Belcanto in zijn levensverhaal, getiteld ‘Geheime Bekentenissen.’ Hij publiceerde dit boek in 2009 en kwam de eerste hoofdstukken zelf inlezen bij Luisterpunt. In zijn autobiografie neemt hij geen blad voor de mond. Open en bloot beschrijft hij onder meer de zware depressie die hem op de rand van de afgrond bracht, en zijn innerlijke tweestrijd over de vraag of hij al dan niet naar buiten zou treden als travestiet. Ook in het interview dat Knetterende Letteren met hem maakte, is hij doodeerlijk en toont hij zijn kwetsbare kant. De man die met hem praat, is Bert Vereycken. (…) Guido Belcanto. Geheime bekentenissen: triomf en tragiek van een transgendere troubadour. Gedeeltelijk ingelezen door de auteur. Speelduur: 16 uur. Boeknummer: 19814.
Het Neusje van de Zalm: ‘De smalle weg naar het verre noorden’ van Richard Flanagan Waar de Duitsers de concentratiekampen hadden, hadden hun Japanse bondgenoten de Birma-spoorlijn, ook wel Dodenspoorlijn genoemd. In een vooraf als onmogelijk bestempelde bouwtijd van 16 maanden werd een 415 kilometer lange spoorlijn aangelegd dwars door de jungle van Thailand en Birma. Meer dan 100.000 mensen kwamen om het leven bij de bouw van deze spoorlijn, waaronder veel krijgsgevangenen. Richard Flanagan schreef een overrompelend en meeslepend boek over de totstandkoming en de erfenis van dit gruwelijke project. Met recht van spreken, want zijn vader was een van de krijgsgevangenen die als slaaf moest werken bij de aanleg van de Birma-spoorlijn. We volgen de Australische legerarts Dorrigo Evans in de jaren voor de oorlog, tijdens de oorlog en vooral ook na de oorlog, als hij tegen wil en dank een beroemdheid is geworden en veelgevraagd spreker is over de aanleg van de Dodenspoorlijn. In de oplopende internationale spanningen is een opleiding die naar het leger voert een logische keus. Als kind van arme ouders heeft hij ook weinig andere mogelijkheden dan zich vast te grijpen aan de beurzen die hij kan krijgen door zijn opvallende slimheid. Dorrigo kiest dan ook voor het leger, misschien ook wel om een al vastliggend burgerlijk leven en huwelijk met zijn vriendin Ella te ontwijken. De eenheid van Dorrigo wordt over de hele wereld ingezet en dat brengt hem tot in Afrika, het Midden-Oosten, maar ook in Zuid-Oost Azië. Hij wordt krijgsgevangen gemaakt door de Japanners en belandt uiteindelijk als arts bij een werkkamp midden in de jungle. Daar ziet hij van dichtbij hoe de gevangen militairen van lagere rangen steeds harder moeten werken om de megalomane plannen ‘van de Keizer’ uit te voeren. Het klimaat, de mishandelingen door de Japanse en Koreaanse bewakers, het harde werk en de weinige middelen maken het leven tot een hel. Tegelijk loopt er door het verhaal een tweede verhaallijn. Net voor zijn vertrek naar het front beleefde Dorrigo namelijk een gepassioneerde liefde met de jonge vrouw van zijn oom Keith. Hij ontmoette Amy bij toeval in een boekhandel, een scène die door Flanagan prachtig beschreven wordt. (…) Zijn affaire met Amy doet hem nog meer beseffen hoe weinig hij van Ella houdt. Hij weet zich geen raad meer en verlangt naar iets dat hem uit de situatie weghaalt. Desnoods een oorlog. Die oorlog komt er dus inderdaad, en door de beeldende taal van Richard Flanagan zit je er meteen middenin. Het boek is in korte hoofdstukken opgedeeld en springt heen en weer in de tijd en van personage naar personage. Dat zorgt voor een levendig geheel, en maakt het ook makkelijk om de verschillende gezichtspunten te begrijpen. In de oorlog zoals Flanagan die beschrijft is er geen lijn tussen goed en kwaad maar zijn er slechts verschillende gradaties van ‘zijn’. De Japanse bewakers die mishandelen zijn opgegroeid in een cultuur waarin dat normaal is; ze hechten aan eergevoel en ze doen alles voor hun Keizer. Die cultuurverschillen vormen voor de auteur een voorzichtige weg naar een beter begrijpen van de gruwelijkheden, die overigens ook tot in alle detail worden beschreven.
Met ‘De smalle weg naar het verre noorden’ schreef Flanagan een epische roman over gewone mannen die door ongewone omstandigheden in een hel terechtkomen. Genuanceerd beschrijft hij welke impact dat op hun leven heeft, hoe ze in de diepste dalen omhoog proberen te kruipen – en daarbij soms letterlijk verdrinken in een poel van drek – en ook hoe ze na de hel te hebben overleefd na de oorlog hun leven verder proberen te leiden. Vooral Dorrigo heeft het moeilijk en vlucht weg in leugens, overspel, onwil en plotselinge uitbarstingen van woede. Kampoverste Nakamura, die er heilig van overtuigd was dat wat hij deed tijdens de oorlog ‘goed’ was, raakt overhoop door de onvoorwaardelijke goedheid van zijn vrouw – en leert zo een ander, zuiverder soort goedheid kennen. Maar niet zonder dat zijn vertrouwde wereldbeeld daardoor instort. Weinigen kunnen het, met zoveel gevoel voor timing en drama schrijven. Hoewel misschien niet iedereen gecharmeerd is van de dan weer epische en hoogdravende taal van Flanagan, en de dan weer aardse, rauwe observaties, is de roman niet voor niets onderscheiden met de Man Booker Prize. Een meesterwerk dus, dat iedereen met een interesse voor de oorlog moet lezen. (…) Richard Flanagan. De smalle weg naar het verre noorden. Speelduur: 16 uur. Boeknummer: 23049. 17 braillebanden. Boeknummer: 16262.
Een gesprek met Steven Van Ammel over de Nobelprijs (…) Eurocentrisch en hopeloos ouderwets: de Nobelprijs voor de Literatuur beroert sinds 1901 jaarlijks de gemoederen. Op 8 oktober moeten u en ik opnieuw rijkelijk vlaggen. Dan wordt de Nobelprijs voor de Literatuur uitgereikt, en staan we naar alle waarschijnlijkheid met onze mond vol tanden. De kans dat u en ik nog nooit van de laureaat gehoord zullen hebben, is niet gering. En dus moeten we opnieuw doen alsof we minstens vaag vertrouwd zijn met het werk van pakweg Patrick Modiano, Jean-Marie Gustave Le Clézio, Herta Müller of die ene Japanner-met-dierare-naam. De Nobelprijs voor de Literatuur is al 114 jaar de meest prestigieuze literaire onderscheiding die een schrijver te beurt kan vallen. Tegelijk is het ook de meest mysterieuze. De Koninklijke Zweedse Academie, die de knoop over de laureaat doorhakt, heeft een notoir ondoorzichtige manier van werken. De achttien leden van de Academie kiezen uit hun midden zes vertegenwoordigers voor het Nobelcomité. Dat selecteert uit de meer dan tweehonderd kandidaten die door hun Nationale Academie zijn voorgedragen een longlist van twintig namen, die later wordt ingekort tot een shortlist van vijf. Vervolgens krijgen de Nobelcomitéleden een viertal maanden om zich te verdiepen in de shortlist.
De Nobelprijs is topsport: enkel de eerste plaats telt. Er is geen podium, geen eervolle vermelding, geen troostprijs. De Zweedse Academie communiceert niet over wie op de longof shortlist staat, en geeft geen redenen waarom een schrijver het niet haalt. Hoog tijd dus om in Knetterende Letteren even stil te staan bij het reilen en zeilen van het Nobelprijscomité. En dan doen we aan de hand van een gesprek tussen Jean Bos, voorzitter van de Gebruikersraad van Luisterpunt, en Steven Van Ammel van Passa Porta. Passa Porta is een internationaal literatuurhuis in Brussel. (…) We hebben in onze collectie vijf boeken over de Nobelprijs: vier Daisy-boeken en één brailleboek. Marie-Madeleine Arnold. Tien Belgische Nobelprijswinnaars. Het betreft vier Nobelprijzen voor de Vrede (Gustave Rolin-Jaequemains, 1904; Auguste Beernaert, 1909; Henri La Fontaine, 1913; Dominique Pire, 1958), één voor literatuur (Maurice Maeterlinck, 1911), vier voor geneeskunde (Jules Bordet, 1919, Corneille Heymans, 1938, en Christian de Duve en Albert Claude samen, 1974) en één voor scheikunde (Ilya Prigogine, 1977). Geconverteerd Daisy-boek. Speelduur: 6 uur. Boeknummer: 14353 James Watson. De dubbele helix: hoe ik de sleutel tot de erfelijkheid ontdekte en daarmee de Nobelprijs won. Samen met Francis Crick ontdekte James Watson de dubbele helixstructuur van het DNA. Watson beschrijft de dolle dagen waarin hij met zijn vriend aan het probleem werkte, de domme zijsporen waarop ze strandden, de dagen dat er werd gepiekerd en gesakkerd, de veelvuldige hulp van toevallige contacten en de scherpe competitie met de oudere bonzen in het vak. Geconverteerd Daisy-boek. Speelduur: 5 uur. Boeknummer: 11991 Stefan Ehlert Wangari Maathai: Nobelprijs voor de vrede. Biografie van de Keniaanse biologe, die als eerste Afrikaanse vrouw de Nobelprijs ontving voor haar strijd voor duurzame ontwikkeling op ecologisch, sociaal en economisch gebied. Speelduur: 5 uur. Boeknummer: 6410 Andreas Eschbach. De Nobelprijs.
Thriller. Op de luchthaven van Milaan stort een vliegtuig van Scandinavian Airlines neer met aan boord drie leden van het comité dat verantwoordelijk is voor de Nobelprijs voor geneeskunde. Vlak vóór de stemming brengt een onbekende een bezoekje aan het kantoor van professor Hans-Olof Andersson, ook lid van het comité. De onbekende man biedt de professor veel geld aan om op een bepaalde kandidaat te stemmen; een aanbod dat de professor verontwaardigd afwijst. Maar kort daarop wordt zijn veertienjarige dochter ontvoerd… Speelduur: 22 uur. Boeknummer: 9412 Willem Frederik Hermans. Onder professoren. Satire. De Groningse professor doctor Rufus Dingelam ontvangt - in zijn weekendverblijf - de tijding dat hij werd onderscheiden met de Nobelprijs voor Scheikunde, voor een ontdekking die hij twintig jaar geleden heeft gedaan. Zijn buurman, landbouwer, geeft hem een haan om hem, nu hij toch die prijs heeft gekregen, een goedkope lening te ontfutselen. Dingelam ondergaat de dingen tamelijk gelaten, zoals ook blijkt uit het dagboek van een collega, uit de relatie met zijn vrouw en uit zijn houding tijdens de actie 'Baas in eigen reageerbuis', die contesterende Groningse studenten voeren. Een wrang-humoristische roman, waarin heel wat figuren voortreffelijk worden gekarakteriseerd. 16 braillebanden. Boeknummer: 37089
Hedendaags: ‘Nooit meer ziek’ van professor Koen Kas Check-up van de toekomst. Een weegschaal, die draadloos met je smartphone communiceert, meet je gewicht en je BMI. Op je linkerringvinger meet een sensor zuurstofverzadiging en hartslag. Door je vinger met de flits van een app te belichten en met de camera de bloedstroom bij elke hartslag te capteren meet je je hartslag. Je meet de kwaliteit van je ogen met apps die de ouderwetse tests bij de oogarts vervangen. De toestand van je trommelvlies meet je met een opzetstukje dat de gegevens meteen berekent en doorstuurt. Een klein accessoire voor je smartphone meet je bloedsuiker aan de hand van een bloedmonster dat in een flinterdun buisje wordt opgezogen. Heb je een verhoogd risico op longkanker? Een app capteert je adem en traceert op biomerkers voor tumoren. (…) Hartslag en cholesterolwaarde als status-update. Met onze biologische code, sensoren, apps en algoritmes vermijden we voortaan dat een toevallig doktersbezoek een tumor aan het licht
brengt. 'We gaan ons lichaam permanent en dus preventief screenen', zegt professor Koen Kas in zijn boek 'Nooit meer ziek'. Je telefoon rinkelt. Je neemt op. "Er is 95 procent kans dat u binnen de tien uur een hartaanval krijgt", zegt een automatische stem. "Ga daarom zo snel mogelijk naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis. We sturen u een routebeschrijving door." Dat is volgens professor moleculaire oncologie Koen Kas van de Universiteit van Gent een toekomstscenario dat nu begint. Gedaan met uren in bomvolle wachtzalen en met bruine enveloppes waarin je je medische scans van de ene specialist naar de andere brengt. Koen Kas voorspelt een digitale gezondheidsrevolutie die ervoor zal zorgen dat het ziekenhuis van morgen in je broekzak zit of rond je pols hangt dankzij doorbraken in de digitale en de biomedische wereld. De laatste drie jaar is de kennis over de complexe oorzaken van ziekten tot op het niveau van ons genoom en van onze al even hoogstpersoonlijke collectie bacteriën enorm toegenomen. Zo wordt bijvoorbeeld duidelijk dat een bepaald voedingspatroon voor de ene een weldaad is en voor de andere minder optimaal. Of dat er niet één maar 84 soorten bloedkanker zijn. In de oncologie hebben we het laatste anderhalf jaar meer geleerd dan in de laatste twintig. Nu zien we in het DNA hoe de longtumor van een roker volledig verschilt van die van een niet-roker. Ondertussen doen technologische en digitale sprongen de grenzen tussen ons lichaam en medische metingen vervagen. Duizenden apps en kleine toestelletjes, sensoren, klevertjes, armbanden en andere registrerende lichtgewichten kunnen onze belangrijkste lichaamsfuncties meten en detecteren wanneer het misloopt. De combinatie van onze individuele biologische code en het internet waarmee we permanent verbonden zijn hertekent volgens professor Kas de gezondheidszorg. Maar hoe dan precies, vragen we hem. "Sensoren en apps meten constant fysieke parameters zonder dat we dat merken of dat we er moeite voor moeten doen. Dat gaat van je bloeddruk en hartparameters tot slaap- en bewegingspatronen. Door die informatie van miljoenen mensen te verzamelen zullen verbanden duidelijk worden en kan steeds preciezer worden bepaald vanaf welke waarden iemand risico's loopt. Het internet zal, via onze smartphone, als een soort van beschermengel mee over ons waken. Tegelijk gaan apps, bijvoorbeeld met games, ons stimuleren om meer te bewegen of gezonder te eten." Blijven dokters nodig? "Absoluut. Maar hun rol verandert. Nu hebben ze amper tijd voor ons. Ze kunnen ook niet alles bijhouden en zullen dataverwerking aan de apps kunnen overlaten. Alle basisonderzoek kan je smartphone doen: er zitten een stethoscoop, een hartslagmeter en een thermometer op en je kunt een elektrocardiogram maken. Er zijn ook kleine bakjes die analyseren of je kind met koorts een virale of bacteriële infectie heeft. Dan weet je of je antibiotica en een dokter nodig hebt of gewoon moet rusten. Bij Jean-Luc Dehaene werd tijdens een occasioneel consult een tumor ontdekt. Op basis van biomerkers in zweet en bloed of in urine en adem wordt het mogelijk om via sensoren kankermoleculen te traceren, lang voor het te laat is. Binnenkort starten ook tests met een bh die zeer precies de temperatuur van cellen in de borst meet. De minste variatie die op een verhoogde celdeling wijst, het proces waarmee elke tumor start, wordt gesignaleerd wanneer ze niet overeenkomt met normale waarden. Dan pas komt de dokter tussenbeide. Die wordt dus een rookdetector
die voorkomt dat je ziek wordt in plaats van een brandweerman die opduikt wanneer het te laat is." Gaan we niet te veel meten? "Dat is een terechte zorg. Maar van enkele basisgegevens, zoals hart- en longfunctie, weten we dat ze veel kunnen voorspellen. Een grote epidemie is diabetes type 2, dus bloedsuiker en een verwante parameter bijhouden is voor iedereen nodig. Die ziekte ontstaat vijftien jaar voor je het merkt. Grijp je vooraf in, dan is dat een enorme winst. En de preventie kan ook met apps die je op allerlei manieren aanzetten om te bewegen. Dankzij de inzichten over ons DNA en andere biologische codes kunnen we ook bepalen bij wie we welke sensoren inzetten." Is al die technologie wel betrouwbaar? "Er zijn 60.000 apps en maar 116 zijn door artsen goedgekeurd. Zoals met medicijnen is regulering dus zeker nodig. Er zijn ook twee door artsen gebouwde internetplatformen waar de informatie juist verwerkt wordt. Daarnaast is duidelijk dat de smartphones, apps en toestelletjes een tussenstap zijn. Meer en meer gaan we echt op en net onder de huid allerlei waarden meten. Er worden sensoren ontwikkeld die ingewerkt kunnen worden in je kleren. De volgende evolutie wordt een biologische tatoeage. Op je huid plakken we een chip die biologische en biochemische parameters volgt en die doorstuurt naar je smartphone. Je telefoon slaat die op en stuurt de relevante gegevens door naar je arts. Preciezer kan niet." Wie gaat dat betalen? En vooral: wie krijgt al die intieme gegevens? "Vandaag gaat 90 procent van alle uitgaven in de ziekteverzekering naar de laatste twee levensjaren van een mens en welgeteld 1 procent naar preventie. Dat is pas duur. De nieuwe technologie maakt het mogelijk die verhouding om te draaien. Ook verzekeraars winnen wanneer mensen, door de gepersonaliseerde opvolging, minder ziek worden. Wat de privacy betreft: dat debat is terecht. Het kan niet de bedoeling zijn dat makers van apps onze gegevens gebruiken. Maar zelf zou ik liever hebben dat, wanneer ik met een bloedklonter in het ziekenhuis beland, de arts mijn genetische code wél kent en zo kan beslissen welke soort bloedverdunner ik nodig heb." Uit het boek ‘Nooit meer ziek’ van professor Kas laten we twee luisterfragmenten horen: de inhoudstafel en eerst een lijstje met gezondheidsadviezen. (…) Koen Kas. Nooit meer ziek. Overzicht van nieuwe ontwikkelingen in de gezondheidszorg. Speelduur: 9 uur. Boeknummer: 23039.
Historie. Historia. ‘Dagboek van een beul’ van Joel Harrington We kennen hem allemaal: de beul, de folteraar, de scherprechter - symboolfiguur uit ons collectieve verleden. Joel Harrington (professor geschiedenis aan de Vanderbilt University in
de Verenigde Staten, gespecialiseerd in de Duitse geschiedenis), schetst met mededogen het portret van Frantz Schmidt, de gewettigde moordenaar van 394 veroordeelden. De beul. In Europa's duistere dagen bemande hij al even duistere kerkers, een slagersknecht getooid met een zwarte kap en een indrukwekkende gereedschapskist. Hij plette maagdenvoetjes in een IJzeren Laars, stak zogenaamde heksen in de fik. Hij geselde, radbraakte en verminkte dat het een aard had, en alle menselijkheid was hem vreemd. Dat is wat de romantische verbeelding van de negentiende eeuw ons doet geloven, en de filmstudio's van de twintigste eeuw. De beulsmemoires uit die periode (de laatste Franse beul ging met pensioen in 1981) surften mee op die golf van publieke fascinatie. En wetenschappers die zich over het verschijnsel bogen, plakten ijverig labels: de beul was een sociopaat, of een product van de - primitieve - samenleving. Wat fijn toch dat historicus Joel Harrington een paar jaar geleden een Neurenbergse boekhandel binnenliep en in de afdeling heemkunde op een dun boekje stootte. 'Een eurekamoment', noemde hij het later, want: 'Weggestopt op een plank achter in de winkel als een puur antiquarische curiositeit, stond een fantastisch verhaal dat dringend verteld moest worden.' Dat verhaal was een dagboek, meer bepaald het dagboek van Frantz Schmidt, stadsbeul van Neurenberg in de jaren 1573-1618. Bijna een halve eeuw lang zou deze 'Meister Frantz' radbraken, onthoofden en geselen. 394 mensen bracht hij eigenhandig ter dood. Voor Harrington was het wellicht even slikken. Maar wat de historicus niet bevroedde was dat zijn clichébeeld van de beul zou sneuvelen. In ‘Dagboek van een beul’ maken we kennis met een sobere, vrome, plichtsbewuste man. Geen bruut, maar een die zijn job omschrijft als 'een groot ongeluk waaraan ik niet kon ontkomen'. Het lot wilde namelijk dat de vader van Frantz, Heinrich, een houthakker uit het stadje Hof, op straat door zijn landheer uit een groep passanten werd gepikt om een executie te voltrekken. À l'improviste, want er was een samenzwering aan de gang en een professionele beul was nergens te bekennen. Zo verspeelde de brave Heinrich zijn eer, want beulen waren outcasts, evenzeer veracht als het geboefte dat ze over de kling joegen. En eens een beul, altijd een beul. Heinrich nam, met lood in de schoenen, zijn nieuwe professie aan. Zoon Frantz had geen keuze: beul werd je van vader op zoon. Na een proeftijd als gezel en rondreizend freelancer kreeg Frantz een aanstelling in de rijksstad Neurenberg. Hij was technisch vaardig, beleefd en - erg ongewoon voor een beroepsgroep die zich op gezette tijden moed indronk - geheelonthouder. Voor de stadsraad werd 'Meister Frantz' een onmisbaar instrument in de ordehandhaving. Zoals Voltaire grapte, was het Heilige Roomse Rijk in die dagen 'noch heilig, noch Rooms, noch een Rijk'. Bij gebrek aan een centraal gezag moest een stad als Neurenberg zelf optreden tegen de krachten van duisternis en chaos. Die krachten waren overweldigend en het stadsbestuur stond vaak machteloos. Wat doe je tegen brandstichting en moord als er geen straatverlichting is, en het forensisch onderzoek die naam niet waard? Een bekentenis afdwingen dus maar, op de pijnbank van Meister Frantz. Wat doe je tegen sadistische struikrovers die woningen plunderen en afgehakte babyhandjes meedragen als amulet? Meister Frantz noteert deze en andere strapatsen, zoals die van de rover Renckhart die een molenaar doodt en zijn vrouw verkracht: 'Daarna
liet hij een ei bakken in reuzel en legde het op het lichaam van de dode molenaar en dwong de molenaarsvrouw het samen met hem te eten.' Onder die omstandigheden, lijkt het dagboek van de verontwaardigde beul te zeggen, is radbraken (of ophangen, of onthoofden) een gewettigde optie. Harrington heeft het over de beul als de belichaming van het zwaard der gerechtigheid: 'Snel, vastberaden, dodelijk, en ontdaan van iedere schijn van willekeurig of gratuit geweld.' De enige andere strafopties waren trouwens geselen, verminken ('op de Fleischbrücke een stuk van zijn tong genomen', schrijft Frantz over een godslasteraar), of verbannen - waarna het tuig weer elders amok kon gaan maken. Nu is 'tuig' een rekbaar begrip. Naar moderne normen valt een godslasteraar daar niet onder, ook niet een 'sodomiet' als Hans Weber, alias 'de dikke fruitboer', die met een bakkersgast betrapt werd achter een haag. De arme man, die blijkbaar veelvuldig gasten achter hagen had bemind, werd levend verbrand. Hij deelde dat lot met ene Georg, 'die ontucht pleegde of probeerde te plegen met vier koeien, twee kalveren en een schaap'. O tempora, o mores? Laten we niet te vroeg juichen over onze justitiële vooruitgang want die is brozer dan gedacht. Althans volgens Harrington, die betoogt dat de doodstraffen en roofmoorden in premoderne samenlevingen in het niet vallen bij de wereldoorlogen, de politieke zuiveringen en genocides van de twintigste eeuw. Dat de wereld van Frantz Schmidt toch een ietsje gewelddadiger was dan de huidige VS noemt Harrington 'geen geringe prestatie'. Maar dat staatsgeweld op conto schrijven van Frantz Schmidt zou moreel oneerlijk zijn, betoogt ‘Dagboek van een beul’. De man toonde medeleven met slachtoffers en als goede christen hoopte hij op genade en verlossing voor de 'arme zondaars' die hij onder handen nam. Zijn roeping vond Frantz in de geneeskunst - een bijverdienste voor veel beulen, bedrijvig als ze waren met de menselijke anatomie. In het dagboek van Frantz klinkt voortdurend de vraag naar eerherstel, naar bevrijding van 'het moeilijke en alom verachte beroep' dat hem werd opgedrongen. De lezer, bij de hand genomen door Harrington, hoopt vurig op dat happy ending. (…) Joel Harrington. Dagboek van een beul: meester Frantz Schmidt van Neurenberg 1554-1634. Speelduur: 13 uur. Boeknummer: 22814.
Vertel me een verhaal: ‘Uitgezonden’ van Phil Klay Phil Klay vocht een jaar in Irak. Zijn net vertaalde bundel ‘Oorlogsverhalen’ geeft een haarscherp beeld van wat soldaten meemaken. 'We schoten op honden. Niet per ongeluk, maar expres. We noemden het "Operatie Scooby". Ik ben een hondenmens, dus ik dacht daar veel over na.' Het is niet iedere schrijver gegeven openingszinnen te bedenken die nieuwsgierig maken en de toon van een boek perfect weten te vangen. Phil Klay is zo'n witte raaf en zijn boek is
precies wat die zinnen laten vermoeden: een verhalenbundel over de gruwel van de oorlog in Irak, maar vooral ook over het psychologisch effect van die gruwel op degenen die hem van dichtbij meemaakten. Klay windt er geen doekjes om. Hij schrijft recht voor de raap, scherp en nuchter, en hij gebruikt geen woord te veel. 'Uitgezonden', het verhaal met de geciteerde openingszin, gaat over een marinier die thuiskomt na zeven maanden Irak, waar hij en zijn makkers op honden begonnen te schieten omdat ze het niet langer konden aanzien hoe die beesten het bloed van de gewonde en gesneuvelde strijders stonden op te likken. Price heeft moeite om zich aan te passen aan het huiselijk leven. Geestelijk nog steeds verkerend in een toestand van nimmer aflatende spanning, ziet hij zich plots geconfronteerd met de dagelijkse gang van het burgerleven. Hij rijdt met de auto door het stadje Lejeune waar hij altijd gewoond heeft, bezoekt samen met zijn vrouw een winkelcentrum en wil in feite maar één ding: zo snel mogelijk terug naar Irak, waar iedereen hem begrijpt en niemand wil dat hij vertelt over wat hem overkomen is. Taal en de onmogelijkheid van werkelijk betekenisvolle communicatie komen in heel wat verhalen terug. Voor de mariniers, die steevast uit een gat komen, niet gestudeerd hebben en in het leger een manier zien om toch nog ergens te komen in het leven, kunnen de grappen niet plat genoeg zijn, en dat taalgebruik blijkt op meer dan een vlak te werken. Niet alleen verhoogt het de kameraadschap tussen de soldaten, gore moppen tappen blijkt ook zowat de enige manier te zijn om even stoom af te laten. En bovendien geven die moppen uiting aan het nimmer uitgesproken verlangen naar warmte en genegenheid, wat voor de mariniers misschien nog wel belangrijker is dan de platte seks, want zoals een van de rekruten zegt: 'De meeste mensen begrijpen niet dat je het in Irak koud kunt hebben.' Uit de bundel ‘Oorlogsverhalen’ hoort u nu het verhaal: ‘Uitgezonden’. (…) Phil Klay. Oorlogsverhalen. Speelduur: 9 uur. Boeknummer: 22619.
Het hoorspel ‘Menuet’ van Louis Paul Boon Een gehuwde man vat liefde op voor een jong dienstmeisje dat bij hem en zijn vrouw het huishouden verzorgd. Zijn vrouw raakt zwanger, niet van haar man, maar van haar zwager, met wie ze slechts een kortstondige ontmoeting had. (…)
