DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT Januari - Februari Maart Nr. 1 2012 Afgiftekantoor Erkenningsnummer :
Brussel X P207078
Ooggezondheid: steun het onderzoek Ontmoeting met Philippe Courard Op weg naar werk Aanraakschermen: toegankelijk? Onder Ons
EngeIandstraat 57 1060 Brussel Tel. : 02 533 32 11 IBAN : BE11 0000 0000 4848 BIC : BPOTBEB1
DE WITTE STOK
Redactie en coördinatie: Catherine Claeys Hebben meegewerkt aan dit nummer: Nadia Arnone, Nathalie Bourmadis, Quentin Declerck, Stéphane Depoorter, Michèle Dubois, Mohammed Hajjaoui, Noëlla Jardin, Bruno Liesen, Lies Paelinck, Gérard Servais, Valérie Staal, Katia Van Humbeeck, Magda Van Waes. Foto's: Nathalie Bourmadis, Catherine Claeys, Bruno Liesen, Lies Paelinck, Nicolas Vanbever. Druk: Drukkerij Adam-Demortier Abonnement: 10 euro te storten op rekening IBAN : BE11 0000 0468 0248 – BIC: BPOTBEB1 met vermelding: ‘Abonnement Witte Stok’. Gratis voor blinde en slechtziende personen. Op Daisy-CD beschikbaar en op onze website: www.braille.be Contact: Brailleliga vzw, Engelandstraat 57 – 1060 Brussel Tel.: 02 533 32 11 – Fax: 02 537 64 26 – E-mail:
[email protected] Verantwoordelijke uitgever: Michel Magis, Engelandstraat 57 – 1060 Brussel
- - - -
Help ons verkwisting te vermijden: indien u verhuist, er fouten in uw gegevens voorkomen of indien u dit tijdschrift meerdere malen ontvangt,… gelieve ons te verwittigen! Houder van het bestand: Brailleliga vzw. Onze vereniging respecteert nauwgezet de privacy van haar schenkers en sympathisanten overeenkomstig de wet van 08/12/1992. Hun gegevens worden aan geen enkele andere vereniging of persoon bekendgemaakt. Op uw eenvoudig verzoek worden uw gegevens meegedeeld en zonodig verbeterd. We kunnen het niet vaak genoeg herhalen: laat u niet misleiden door oneerlijke personen. De Brailleliga verkoopt niets, noch van deur tot deur, noch op de openbare weg. De Brailleliga wijst er nogmaals op dat zij een neutrale vereniging is, gehecht aan de democratische waarden en actief in het hele land. Zij staat ten dienste van alle blinden en slechtzienden.
IN DIT NUMMER: Editoriaal . . ...... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ooggezondheid: Steun het onderzoek! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Welk beleid voor personen met een handicap? Antwoorden door Dhr. Ph. Courard . . . . . . . . . . . . . . . Op weg naar werk .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Personen met een handicap in de overheidssector: de BCAPH houdt toezicht .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Technologie: Touchscreens, welke oplossingen voor blinde of slechtziende personen? . . . . . . . . . Afspraak in uw streek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vreugde, verdriet, dankbetuigingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
p. 01 p. 02 p. 08 p. 14 p. 22 p. 25 p. 31 p. 33
Lion-Francout 2012 •• Prijs Nieuws van de Sociale dienst: Directie-generaal Personen met een handicap: Aangepaste modellen van “verklaringen”. - Integratietegemoetkoming
ONDER ONS
voor personen met een handicap die in instelling verblijven. - Uitwisseling elektronische gegevens. - De Maximumfactuur (MAF). - Inkomensschijven en plafonds. - Uw gehandicapt kind vierde zopas zijn twintigste verjaardag ? Dien nu al een aanvraag in voor tegemoetkoming. - Jobs in de zorg- en welzijnssector. - Hulpmiddelen VAPH. - Premie na vijf jaar wachten op sociale huurwoning. - Nieuw regiopunt in de Kempen. - Bedragen voor het Omniostatuut. Nieuws van de Dienst begeleiding en hulp in het dagelijks leven: Stage voor blinde en slechtziende kinderen. - Geldautomaten: volg de gesproken aanwijzingen. Nieuws van de dienst Vrijetijdsbestedingen: activiteiten april – mei - juni 2012.
• •
Foto’s Cover: Prijsuitreiking van de Stichting Brailleliga, van links naar rechts: Dhr. Magis, L. De Groef, M. Bazewicz, D. Sijnave – Philippe Courard, Staatssecretaris voor personen met een handicap – Werken wanneer men blind is, het is mogelijk.
DE WITTE STOK
EDITORIAAL. Na maanden van onzekerheid en allerhande problemen begonnen we 2012 dan toch eindelijk met een nieuwe Belgische regering. De staatssecretaris Philippe Courard werd belast met het beleid inzake personen met een handicap. Hij ging ermee akkoord zich door ons te laten interviewen. In dit interview vertelt hij ons over zijn plannen: hoe kunnen we het beleid ten gunste van personen met een handicap beter coördineren, kunnen we ook aan de behoeften van 65-plussers tegemoetkomen, wat moeten we doen om de werkgelegenheid van personen met een handicap te bevorderen...? Antwoord van de staatssecretaris in dit nummer van de Witte Stok. De toegang van blinde en slechtziende personen tot de arbeidsmarkt bevorderen is één van de prioriteiten van de Brailleliga. Onze Gespecialiseerde opleidings-, begeleidings- en bemiddelingsdienst (GOB) geeft al diegenen die een baan willen vinden of behouden het vereiste duwtje in de rug. Elke werkzoekende wordt individueel begeleid. Maak hier kennis met hun werk, ondersteund door getuigenissen. Ook hebben wij een nieuwe rubriek, gewijd aan technologie. Daarin bespreken we het probleem van de aanraakschermen (touchscreens), die in principe nog niet toegankelijk zijn voor blinde personen, maar waarvoor momenteel wel een oplossing wordt gezocht. Ten slotte, dat is inmiddels zo’n beetje een traditie geworden, reikt de Brailleliga in haar hoedanigheid van stichting van openbaar nut 3 prijzen uit aan jonge onderzoekers van wie hun werk de kennis en behandeling van bepaalde visuele aandoeningen moet verbeteren. Wij stellen ze hierna aan u voor. Wetenschappelijk onderzoek stimuleren is voor ons van fundamenteel belang, daarom verzoeken wij u ook een bijdrage te doen aan het oftalmologisch onderzoek, met een facultatieve gift door middel van het stortingsformulier dat met ons tijdschrift wordt meegestuurd. Wij danken u van harte en wensen u veel leesplezier! 1
DE WITTE STOK
OOGGEZONDHEID: STEUN HET ONDERZOEK! Sedert haar oprichting in 2006 wordt de Stichting Brailleliga, erkend als stichting van openbaar nut, met raad bijgestaan door een Wetenschappelijk Comité. Het comité, dat onder voorzitterschap staat van Professor JeanJacques De Laey, bestaat uit de professoren die verantwoordelijk zijn voor de universitaire oogheelkundige centra van het land. Dit Comité ondersteunt de Brailleliga bij het kiezen van de thema’s voor informatie- en preventiecampagnes en bij het toekennen van de prijzen die de Stichting elk jaar uitreikt aan jonge onderzoekers. Om het onderzoek te ondersteunen heeft de Stichting Brailleliga zich aangesloten bij het FRO (Fonds voor Research in Oftalmologie). Het FRO werd opgericht in 1997 en is een Belgisch initiatief dat uniek is in Europa. Het FRO, onder voorzitterschap van Professor Tassignon, wenst het oogheelkundig onderzoek te stimuleren door beurzen toe te kennen aan jonge onderzoekers. Zonder deze hulp zouden zij hun werk niet verder kunnen zetten. De beloonde projecten worden door een internationale jury geselecteerd op basis van hun wetenschappelijke waarde, originaliteit, haalbaarheid en hun belang voor de oogheelkunde. De prijsuitreiking gebeurt elk jaar in november tijdens het congres OB (Ophtalmologica Belgica), dat georganiseerd wordt voor alle oogartsen van het land. Eind november, tijdens OB 2011, werden de drie jonge onderzoeksters Lies De Groef, Magdalena Bazewicz en Davine Sijnave door de Stichting Brailleliga beloond voor hun werk en dit voor een globaal bedrag van 50.000 euro. Wij lichten hierbij graag hun werk kort toe, en bieden onze felicitaties aan alle drie! 2
DE WITTE STOK
De 1ste prijs ging naar Lies De Groef, 24 jaar, KULeuven. Haar onderzoek: «Glaucoom van oog tot hersenen: zijn MMP-2 en MMP-14 betrokken?». Wereldwijd worden meer dan 60 miljoen mensen getroffen door glaucoom, waarvan 4,5 miljoen blind zijn door deze neurodegeneratieve aandoening. Ondanks intensief onderzoek blijven er nog heel wat vragen onbeantwoord over hoe een verhoogde oogdruk (grootste risicofactor bij glaucoom) kan leiden tot het afsterven van de oogzenuw en tot progressieve degeneratie van retinale ganglioncellen (RGC’s) in het netvlies. Naast al deze schade in het netvlies en de oogzenuw, hebben recente onderzoeken aangetoond dat er tijdens glaucoom ook degeneratie optreedt in hersenstructuren die informatie vanuit het netvlies ontvangen. Bijgevolg wordt glaucoom nu meer en meer als een aandoening beschouwd met effecten die veel verder reiken dan het oog/netvlies en met belangrijke overeenkomsten met andere neurodegeneratieve aandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer, Parkinson, ... Dit onderzoek wil het effect ontrafelen die een verhoogde oogdruk uitoefent op de structuur 3
DE WITTE STOK
en het functioneren van de zenuwbanen van het oog tot de hersenen. Hierdoor hoopt men te kunnen bijdragen aan het beter begrijpen van glaucoom en de ontwikkeling van nieuwe behandelingsstrategieën te stimuleren. Concreet zal een gedetailleerd onderzoek uitgevoerd worden van de impact van een glaucoommodel (het zogenaamde ‘microbead occlusion model’) op een visueel systeem, dit via analyses van de histologie (weefselleer) en neurale activiteit. Hierdoor hoopt men inzichten te verwerven in de cellulaire adaptaties van het visueel systeem aan chronische verhoging van de oogdruk. Het beter begrijpen van de impact van glaucoom doorheen het volledige visuele systeem zal de onderzoekers toelaten om glaucoom te begrijpen als een aandoening van ‘visuele neuronen’, zowel in het oog/netvlies als in de hersenen. Dit kan bijdragen tot het ontwikkelen van innovatieve therapieën voor glaucoom die ook rekening houden met de effecten van deze neurodegeneratieve aandoening in de hersenen. De potentiële rol van MMP-2 en MMP-14 (matrix metalloproteïnases of klievende enzymen) zal tijdens het verloop van glaucoom onderzocht worden.
De 2de prijs ging naar Magdalena Bazewicz, 28 jaar, ULB, CHU Saint-Pierre. Haar onderzoek: «SOCS1 overexpressie van de genen in het retinale pigment epitheel tijdens de experimentele auto-immune uveïtis». Uveïtis is een ontsteking van de uvea, een inwendig onderdeel van het oog die de iris, het ciliaire lichaam en het choroidea bevat. De ziekte vertegenwoordigt 10% van de visuele handicap in de westerse wereld en is vooral een belangrijke oorzaak van blindheid bij jongeren. De bestaande behandelingen zijn zwaar en brengen veel neveneffecten met zich mee. Niet-besmettelijke uveïtis is een auto-immuunziekte waarbij de cellen van het immunitair systeem (de lymfocyten) verkeerdelijk het oog zullen aanvallen. Hierbij produceren de 4
DE WITTE STOK
lymfocyten cytokines die zullen reageren met de cellen van de retina. In een gezond oog hebben deze cellen een beschermende functie, maar onder invloed van cytokines zullen zij deze functie wijzigen naar één waarin zij bijdragen aan de ontwikkeling van de ziekte. De hoofddoelstelling van het onderzoeksproject bestaat erin de functiewijziging van de retinacellen te blokkeren, en het effect van deze blokkage op de verdere evolutie van de ziekte te bestuderen. Hiervoor werd gebruik gemaakt van het gen SOCS1 dat het effect van sommige cytokines verhindert. De eerste fase van het project bestond uit een in vitro-onderzoek waarbij het gen aan een cultuur van retinacellen werd toegevoegd. Hieruit bleek dat SOCS1 inderdaad het effect van bepaalde cytokines doeltreffend verhindert. Het onderzoek dat hierop zal volgen zal in vivo uitgevoerd worden, waarbij het gen in retinacellen van dieren zal toegevoegd worden en een vergelijkende studie zal uitgevoerd worden tussen dieren met en zonder Oogrok
Vaatvlies Retina
Iris Ciliaire lichaam 5
DE WITTE STOK
het SOCS1-gen. Met dit onderzoek hoopt men meer inzicht te krijgen in het beschermende effect van SOCS1, en de mogelijkheid te creëren tot het ontwikkelen van een nieuwe therapie.
De 3de prijs ging naar Davine Sijnave, 23 jaar, KULeuven. Haar onderzoek: «Het effect van lokale ROCK-remmers op wondheling na glaucoom filtratie chirurgie». Het 3de onderzoek dat de Stichting Brailleliga steunde handelt eveneens over glaucoom die een sluipende oogaandoening is aangezien zij zich bij de patiënt ontwikkelt zonder dat deze het opmerkt. Glaucoom wordt meestal gekenmerkt door een verhoogde druk in de oogbol, dit door een teveel aan oogvocht. De oogzenuw raakt hierdoor onomkeerbaar beschadigd. De huidige behandeling van glaucoom is gericht op het verlagen van de intraoculaire druk (IOD), waarbij een trabeculectomie of filtrerende glaucoomoogheelkunde de meest efficiënte therapie vormt. Hierbij wordt er een artificieel afvoerkanaal gemaakt, waarlangs het teveel aan oogvocht kan ontstnappen. In 30 tot 50% van de gevallen echter faalt de filtratie chirurgie, dit door een teveel aan littekenvorming (excessieve genezingsreactie) ter hoogte van de geopereerde regio. Hoewel preoperatieve anti-fibrotische agentia littekenvorming voorkomen, houden ze een risico in op visus-bedreiging. Er is dus nood aan veiligere alternatieven. In dit project zal worden nagegaan of toediening van lokale ROCK-remmers 6
DE WITTE STOK
het proces van postoperatieve wondheling kan verbeteren en zo filtratiefalen kan voorkomen. De lokale ROCK-remmer zal zowel op cellulair vlak (in vitro) als in vivo getest worden, en dit op twee celtypes. Diverse parameters worden opgevolgd zoals bloedvatvorming, inflammatie en collegeenafzetting. Dit project zal nieuwe perspectieven openen voor een veiligere en meer efficiënte glaucoomchirurgie en kan zo de visuele prognose van glaucoompatiënten verbeteren.
Indien u ook jonge onderzoekers in de oogheelkunde wenst te steunen, nodigen wij u uit om een gift te doen op de rekening van de Brailleliga IBAN: BE11 0000 0000 4848 – BIC: BPOTBEB1 (fiscaal attest voor elke gift vanaf 40 euro). Uw bijdrage, hoe miniem ook, is een dankbare steun en een grote aanmoediging voor deze jonge onderzoekers die trachten de gezondheid van onze ogen te verbeteren. Bedankt voor uw hulp!
7
DE WITTE STOK
WELK BELEID VOOR PERSONEN MET EEN HANDICAP? De federale regering die in december vorig jaar aantrad, telt in haar rangen een nieuwe staatssecretaris voor gehandicaptenbeleid: Philippe Courard. Hij bracht recentelijk (maart 2012) een bezoek aan de Brailleliga. Dit gaf hem de mogelijkheid om zich te vergewissen van wat leeft bij personen met een visuele handicap en wat hun noden precies inhouden. Wij vroegen hem naar zijn intenties.
De Witte Stok: België ratificeerde in juli 2009 het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap. Wat heeft ons land sindsdien gedaan om het verdrag concreet gestalte te geven? Dhr. Ph. Courard: Ik wil in de eerste plaats de historische relevantie van dat Verdrag benadrukken. België wordt zich steeds meer bewust van het belang van een goed gehandicaptenbeleid: publieke mandatarissen houden steeds meer rekening met de “rechten van personen met een handicap” en met “aanpassing van hun situatie”. Ik denk hier aan de hervorming inzake rechtspersoonlijkheid die het federale parlement momenteel doorvoert, maar ook aan de 8
DE WITTE STOK
aanbevelingen van de Begeleidingscommissie voor de aanwezigheid van personen met een handicap in het federaal openbaar ambt, aan het debat over mantelzorgers enz. Om deze internationale tekst vorm te geven, voerde België een aantal instrumenten in om de maatregelen voor de toepassing van het Verdrag te coördineren binnen de administraties en om via een onafhankelijk mechanisme de follow-up, de promotie en de bescherming van het Verdrag te waarborgen. VN-experts evalueren trouwens momenteel een eerste rapport over de integratie van personen met een handicap. Op die manier kan elke speler een betere maatschappelijke integratie nastreven van alle doelgroepen. Verder heb ik, eveneens met het oog op de concrete uitvoering van het Verdrag, aan alle federale ministers en staatssecretarissen gevraagd om een referentiepersoon “handicap” aan te stellen. Die moet binnen elke strategische cel de impact evalueren van alle maatregelen die te maken hebben met het dagelijkse leven van personen met een handicap. De Witte Stok: Eén van de grote problemen in het gehandicaptenbeleid in België is de versnippering van de bevoegdheden. Wat kunt en wilt u daaraan doen? Dhr. Ph. Courard: De bevoegdheden zijn inderdaad verdeeld tussen de verschillende beleidsniveaus. De nieuwste staatshervorming, met de overdracht van een aantal bevoegdheden van het federale niveau naar de Gewesten en Gemeenschappen (ik denk hier meer bepaald aan de uitkering voor hulp aan bejaarden, maar ook aan de mobiliteitshulpmiddelen), moet het gehandicaptenbeleid 9
DE WITTE STOK
stroomlijnen, zoals vastgelegd is in het regeerakkoord. Ik wil dat die hervorming binnen mijn bevoegdheden volledig ten goede komt van de doelgroep, zodat die er geen negatieve gevolgen van hoeft te ondervinden. De Witte Stok: Zoals hierboven reeds aangehaald, hebt u dus gevraagd om in elk kabinet en elke administratie een contactpersoon ‘handicap’ aan te wijzen. Is er daarvoor een deadline afgesproken? En hoe wilt u dat coördineren? Dhr. Ph. Courard: Dat is inderdaad één van mijn belangrijkste uitdagingen: ik wil binnen de federale strategische cellen een netwerk oprichten met mensen die hun visie over “handicap” kunnen omzetten in maatregelen door hun minister of staatssecretaris. Zodra ik over alle gegevens van de referentiepersonen beschik, zal ik dit netwerk samenroepen. Het is de bedoeling dat het proactief werkt en uitgroeit tot een permanent overlegorgaan. De Witte Stok: De wetgeving inzake uitkeringen is zeer grondig gewijzigd en beantwoordt niet meer volledig aan de behoeften van personen met een handicap. De hervorming van dit uitkeringsstelsel is niet alleen noodzakelijk, maar ook dringend. Wat is uw planning op dat vlak? Dhr. Ph. Courard: Het huidige uitkeringssysteem voor personen met een handicap komt inderdaad niet meer volledig tegemoet aan de verwachtingen van de doelgroep. Er is dus een hervorming nodig, maar ze moet wel doordacht zijn, zodat ze hun autonomie en hun maatschappelijke integratie echt bevordert. Vandaar dat ik het huidige systeem eerst wil laten evalueren, in overleg met de 10
DE WITTE STOK
vertegenwoordigers van de administratie, de Hoge Raad en experts. Die evaluatie is een absolute voorwaarde voor een doeltreffende hervorming op lange termijn. De Witte Stok: U bent van plan om een ‘uniek loket’ en een ‘handypass’-kaart te lanceren, om de toegang van personen met een handicap tot de overheidsdiensten te vergemakkelijken. Hoe zal dat concreet in zijn werk gaan? Dhr. Ph. Courard: De verdeling van de bevoegdheden tussen de verschillende beleidsniveaus kan tot situaties leiden waarin sommigen niet krijgen waarop ze recht hebben, gewoon omdat ze het systeem niet kennen, en dat is jammer. Sommige adviezen van de verenigingssector stellen dat een infoloket personen en organisaties kan helpen om te voorzien in hun dagelijkse behoeften, niet alleen inzake uitkeringen, maar ook als het gaat om tewerkstelling, transport, opleiding enz. Gezien de rol van de deelstaten zal ik hierover een debat op gang brengen binnen de Interministeriële Conferentie (IMC) “handicap”. Ik zal ook de haalbaarheid van een dergelijk systeem evalueren, in overleg met de experts ter zake. Het idee van een “handypass”-kaart, dat nog in haar beginfase zit, is bedoeld om de integratie van personen met een handicap verder te verbeteren. Het concept krijgt stilaan vorm op Europees niveau. Erkenning krijgen voor je situatie, kan in tal van situaties een positieve impact hebben. Ik vind het bijzonder belangrijk om binnen de IMC een werkgroep op te richten waarin ook vertegenwoordigers van personen met een handicap hun expertise kunnen inbrengen. Op die manier moet blijken of deze kaart haalbaar is en wat de meest geschikte modaliteiten zijn om ze in te voeren. 11
DE WITTE STOK
De Witte Stok: Werk is een belangrijke hefboom van integratie voor personen met een handicap. Hun tewerkstellingsgraad blijft echter zeer laag in België, temeer omdat het uitkeringsstelsel als een werkgelegenheidsval wordt beschouwd. Andere remmende factor: werkgevers aarzelen nog altijd te veel om personen met een handicap in dienst te nemen, ook al geldt er bij de overheid een verplicht minimumquotum van 3%. Wat zijn uw ambities in dit domein? Dhr. Ph. Courard: U legt hier terecht de nadruk op: de tewerkstellingsproblematiek is zeer complex. De Begeleidingscommissie voor de aanwerving van personen met een handicap in het federaal openbaar ambt voert hierover een grondig debat. Het laatste evaluatierapport bevat zeer concrete aanbevelingen die momenteel geanalyseerd worden. Uw vraag bewijst trouwens het nut van een referentienetwerk binnen de strategische cellen van de regering. Via overleg met de bevoegde ministers en staatssecretarissen kan ik immers mijn inspanningen voortzetten om de jobkansen van personen met een handicap te verhogen. Dit netwerk van contactpersonen bij elk regeringslid moet de uitvoering van mijn mainstreamingbeleid “handicap” vergemakkelijken. De Witte Stok: Eén van de grote projecten van de regering omvat “sociale en economische hervormingen om de belangrijkste uitdagingen van de vergrijzing te kunnen aangaan”. Bij de Brailleliga worden we elke dag met die uitdagingen geconfronteerd, want samen met de vergrijzing neemt ook het aantal ouderdomsziekten toe, waaronder verminderd zicht. Bovendien leeft één op de vijf 12
DE WITTE STOK
65-plussers onder de armoededrempel. Dat personen die pas na hun 65ste een handicap krijgen, geen recht hebben op bepaalde tegemoetkomingen voor de aankoop van technische (videoloep, vergrotingssysteem, spraaksynthese, …) of andere hulpmiddelen (zich leren verplaatsen met een witte stok bijvoorbeeld), lijkt dan ook een vorm van discriminatie. Onze vereniging kaart dit probleem al geruime tijd aan, maar wanneer zal de politieke wereld het nu eindelijk eens aanpakken? Dhr. Ph. Courard: Het gezondheidsbeleid moet een duidelijke en logische visie ontwikkelen op de materiële hulp en steun aan personen met een handicap. Als de bevordering van hun autonomie echt een prioriteit is, moeten er daarvoor ook voldoende financiële, technische en menselijke hulpmiddelen uitgetrokken worden, ongeacht hun leeftijd. Feit is dat het ouderen- en het gehandicaptenbeleid op een bepaald moment vaak raakpunten vertonen. Materiële hulp voor personen met een handicap is echter een gemeenschapsbevoegdheid. Ik wil het debat over de hervorming van de wet van 1987 inzake uitkeringen aan personen met een handicap in de eerste plaats voeren vanuit mijn socialistische overtuiging.
13
DE WITTE STOK
Op WEG NAAR WERK. Wie heeft er nooit gedroomd van een mooie bergwandeling? De wilde natuur, frisse lucht, avontuur, onvergetelijke ervaringen en ontmoetingen,… Maar iedereen weet ook dat voor zo’n avontuur een geschoolde gids en een goede voorbereiding nodig zijn. In de bergen is improviseren geen optie, daarvoor zijn de gevaren en problemen te reëel. Wie blind of slechtziend is en een baan zoekt, heeft vaak het gevoel voor een berg te staan waar niet overheen te klimmen is. Een loopbaan lijkt voor hem of haar een kronkelende weg vol hindernissen. Toch is het mogelijk om de uitdaging aan te gaan, en met goede raad en een solide opleiding kan het zelfs een mooie ervaring worden. Maar waar vind je zulke hulp? De Brailleliga stelt hiertoe maar liefst 2 diensten voor, beide erkend door VDAB: het Gespecialiseerd Beroepsoriënteringsen consultatiecentrum, en de Gespecialiseerde opleidings-, begeleidings- en bemiddelingsdienst (GOB).
Traject op maat. Wanneer een werkzoekende met een visuele beperking zich richt tot de VDAB ter ondersteuning van zijn zoektocht, volgt hierop meestal een specifiek traject. Bij aanvang van dit traject kan men, wanneer nodig, in eerste instantie verwezen worden naar het Gespecialiseerd Beroepsoriënterings- en consultatiecentrum dat als een Gespecialiseerde Arbeidsonderzoeksdienst (GA) erkend is. De werkzoekende kan hier terecht voor het in kaart brengen van zijn mogelijkheden en beperkingen op vlak van werk. Het GA informeert tevens over de tewerkstellingsondersteunende maatregelen waarop men 14
DE WITTE STOK
een beroep kan doen. Een team van ervaren vakmensen geeft advies met betrekking tot de steun die men nodig heeft om een job te verwerven. Hiervoor worden onderzoeksmethoden en technieken gebruikt die specifiek afgestemd zijn op personen met een visuele handicap. De GA speelt dus een belangrijke rol in de beginfase van uw traject naar werk. Op basis van dit advies kan de werkzoekende vervolgens naar een GOB doorverwezen worden. In een aantal gevallen wordt een cliënt ook rechtstreeks naar de GOB geleid. De GOB zal een gepersonaliseerd opleidingspakket en/of een begeleiding op maat voorstellen aan de cliënt om diens kansen op tewerkstelling te maximaliseren.
Beroepsopleidingen. De lesgevers en jobcoaches van de GOB van de Brailleliga bieden een opleiding en begeleiding op maat aan voor personen met een visuele beperking die tot de arbeidsmarkt willen toetreden of hun baan willen behouden. De GOB verzorgt beroepsopleidingen in Vlaanderen en Brussel, en ambieert tewerkstelling in het Normaal Economisch Circuit (NEC). De opleidingen die het aanbiedt, zijn bestemd voor iedereen die minimaal 18 jaar oud is en door de VDAB erkend is als een persoon met een arbeidshandicap. Zoals elk centrum voor beroepsopleiding moet de GOB inspelen op de eisen van de arbeidsmarkt en zich aan de bestaande voorzieningen op het gebied van de inschakeling van werkzoekenden houden. Het doel van de GOB is om personen
Bart Verdickt, diensthoofd GOB.
15
DE WITTE STOK
met een visuele handicap die carrièreplannen hebben alle middelen te verschaffen om een plaats op de arbeidsmarkt te veroveren. Bart Verdickt, verantwoordelijke van de GOB, dringt wel aan op de ernst van dit werk: «De GOB doet niet aan bezigheidstherapie, het is een dienst voor gespecialiseerde opleiding en bemiddeling met als doel de cliënt zo goed mogelijk voor te bereiden en zo snel mogelijk op weg te helpen binnen het arbeidscircuit».
Administratieve opleiding of opleiding op de werkvloer. De opleidingen die de GOB verschaft, kunnen zowel ‘binnenshuis’ doorgaan, of in het kader van een GIBO (Gespecialiseerde Individuele Beroeps Opleiding) ‘buitenshuis’. In het eerste geval zal een gepersonaliseerd administratief pakket aan de cliënt aangeboden worden, afgetoetst op zijn toekomstverwachtingen en mogelijkheden. Dit programma kan bestaan uit een informaticapakket, taalvaardigheidstraining, sollicitatietraining, enz. en gaat door in de lokalen van de Brailleliga te Brussel. De GOB stelt de cliënt een werkpost met informaticahulpmiddelen ter beschikking die op zijn specifieke behoeften is afgestemd: brailleleesregel, spraaksynthese, videoloep,… Tijdens hun opleiding leren zij deze onmisbare werkinstrumenten perfect te hanteren. In het tweede geval gaat de opleiding op de werkvloer zelf door en leert men dus al doende de job. De opleiding kan eventueel worden aangevuld met een bedrijfsstage. Vanaf het moment dat de cliënt zijn opleiding aanvangt, wordt deze zeer nauw verbonden met een jobcoach. Die zal de cliënt begeleiden, bijsturen en ondersteunen tijdens de opleiding, de evenuele stage en volgt hem/haar op tot enkele maanden nadat hij een arbeidscontract heeft afgesloten met een bedrijf. 16
DE WITTE STOK
Bijscholing. Een visuele beperking kan ook tijdens de loopbaan optreden of verergeren, of de blinde of slechtziende persoon heeft een andere baan op het oog, of hij krijgt in het kader van zijn werk de kans nieuwe verantwoordelijkheden op zich te nemen. In al deze situaties stelt de GOB concrete oplossingen voor om deze nieuwe uitdagingen het hoofd te bieden, bijvoorbeeld door met de persoon de meest geschikte technische aanpassingen te zoeken of specifieke opleidingen aan te bieden, al naargelang het startniveau en het te bereiken streefdoel.
Inschakeling. De jobcoaches zijn ervaren deskundigen die de cliënt kunnen voorbereiden op de vele obstakels waarmee een werkzoekende te maken krijgt: vacatures evalueren, een CV opstellen, een motiveringsbrief schrijven, een sollicitatiegesprek voeren, zich inschrijven bij een interimbureau,… Ook helpen zij in het kader van een sollicitatieprocedure bij het toegankelijk maken van de af te leggen examens door b.v. een brailleleesregel, zoomtext of andere hulpmiddelen te voorzien. Het coachen dient ook om eenieders capaciteiten en beperkingen te evalueren, of deze nu te maken hebben met de visuele handicap of niet. Voor een bevredigend beroepsleven moet men namelijk vooral goed bij zichzelf nagaan wat de motivaties en prioriteiten zijn en welke taken en levensritme men bereid is te accepteren. De jobcoaches bieden ook ondersteuning aan potentiële werkgevers. Zij verstrekken informatie over uiteenlopende technische aanpassingen in de werkpost en over de premies en subsidies die de werkgevers van de overheid 17
DE WITTE STOK
kunnen ontvangen. Naast deze informatie verzoeken zij de werkgever ook mee te werken aan de samenstelling en administratieve follow-up van een dossier: contacten met officiële instanties, invulling en verzending van aanvraagformulieren enz. Op deze manier kunnen al heel wat obstakels worden weggenomen. Wanneer een arbeidscontract wordt getekend, kunnen sensibiliseringssessies worden georganiseerd met de nieuwe collega’s van de blinde of slechtziende persoon. Door hen te informeren en te confronteren, wordt de sluier rond de visuele handicap opgelicht en wordt er een vertrouwensklimaat gecreëerd. Ook na het tekenen van een contract, blijft de jobcoach de cliënt nog een aantal maanden opvolgen. In sommige gevallen is het nodig om het takenpakket te wijzigen of bijkomende aanpassingen uit te voeren opdat de cliënt aan de slag zou kunnen blijven. Het hoofddoel van de tussenkomst van de jobcoaches is ervoor zorgen dat blinde of slechtziende personen met gelijke vaardigheden gelijke kansen krijgen om tewerk te worden gesteld. De GOB werkt ten slotte nog met de overige diensten van de Brailleliga samen om tegemoet te komen aan bepaalde aanvullende behoeften: het traject tussen huis en werk uitstippelen, de indeling van de bedrijfslokalen bestuderen teneinde de nodige aanpassingen te kunnen verrichten, nieuwe technische hulpmiddelen ontdekken enz.
Iedereen moet een aandeel leveren! U hebt het begrepen, wie zich bij de GOB inschrijft hoeft niet te verwachten dat hem een arbeidscontract op een zilveren schotel zal worden aangereikt! «De arbeidsmarkt is genadeloos», benadrukt Bart Verdickt. De GOB 18
DE WITTE STOK
wil hun cliënten de vereiste tools aanreiken om een baan te vinden en in optimale omstandigheden in het bedrijfsleven te evolueren. Zo’n aanpak is een serieuze verbintenis, die van de cliënten motivatie, inspanning en doorzettingsvermogen vereist. Maar in ruil daarvoor zetten de lesgevers en jobcoaches van de Brailleliga ook alles op alles om de cliënten de onmisbare energie en troeven te leveren voor een geslaagd beroepsleven.
GETUIGENISSEN. Ineke Tack. Ineke is een spontane jongedame van 19 jaar die onlangs haar studies afrondde in “medico-sociale administratie”. Ze liep reeds stage in o.a. het UZ te Gent, maar een vaste job kreeg ze tot nu toe nog niet te pakken. “Best een lastige tijd”, zegt Ineke, “en misschien schrikt mijn albinisme werkgevers af om mij uit te nodigen voor een gesprek omdat ze niet weten wat ik allemaal kan”. Ineke heeft door deze aangeboren genetische afwijking geen pigment in huid en haar, is lichtschuwend en heeft een zicht van 2/10. Nochtans kan ze zich perfect uit de slag trekken en maakt ze buiten een vergrotingssoftware geen gebruik van aangepaste apparatuur. De VDAB raadde haar aan om een aangepaste trajectbegeleiding te volgen bij de Brailleliga. Sinds november volgt ze drie maal per week een gespecialiseerde opleiding in de GOB, waarbij ze zowel haar talen- als haar informaticakennis bijschaaft, doelgerichter 19
DE WITTE STOK
vacatures uitpluist en sollicitatietechnieken aangeleerd krijgt. Bij het vinden van een interessante vacature, neemt een jobcoach van de Brailleliga vooraf contact op met de werkgever om Inekes situatie uit te leggen, en met succes zo blijkt, want ze werd zopas uitgenodigd voor een deelname aan de selectieprocedure van een bedrijf. Ineke houdt van de sfeer die heerst in de GOB. “We krijgen heel goede ondersteuning en de jobcoaches motiveren je voortdurend. Het is volgens mij de beste manier voor personen met een visuele beperking om sneller werk te vinden.”
Dieter Beauprez. Dieter werd geboren met een erfelijke aandoening die doofblindheid veroorzaakt: het Syndroom van Usher. Hij behoort echter tot het Type 2, waardoor hij slechthorend is en de achteruitgang van het zicht pas merkbaar werd rond zijn twintigste. Dieter werkte gedurende 12 jaar als arbeider voor o.a. een groendienst maar door zijn kokerzicht ziet hij niet dat er iemand naast hem staat waardoor het werken met machines te gevaarlijk werd en hij een punt zette achter zijn job. Sinds een zestal maanden volgt Dieter een opleiding informatica bij de Brailleliga. “Het is niet gemakkelijk om de stap te zetten van arbeider naar bediende. Ik zou echter graag een administratieve job vinden omdat ik door m’n kokerzicht moeilijker als arbeider aan de slag kan en de kans dat ik ooit helemaal mijn zicht verlies is niet 20
DE WITTE STOK
onwaarschijnlijk. Een functie als stockbeheerder van een magazijn lijkt me wel iets, maar sollicitatiegesprekken verlopen niet altijd even vlot wanneer ze ontdekken dat ik niet over een perifeer zicht beschik. De jobcoaches van de Brailleliga helpen me hierbij wel sterk vooruit en gaan met me mee tijdens een sollicitatiegesprek. Zonder deze aangepaste opleiding zou ik op eigen houtje moeilijk verder geraken. Het feit dat je hier omringd wordt door medecursisten van allerlei leeftijden, elk met een ander verhaal, maakt dat je je gesteund voelt. Het is geen gemakkelijke tijd om een geschikte job te vinden, en de kans om ervaringen uit te wisselen met collega’s en te genieten van het professioneel advies van de jobcoaches neem ik dan ook met beide handen aan”, zegt Dieter.
21
DE WITTE STOK
PERSONEN MET EEN HANDICAP IN DE OVERHEIDSSECTOR: DE BCAPH HOUDT TOEZICHT. De in 2009 ingestelde Begeleidingscommissie voor de aanwerving van personen met een handicap (BCAPH in het kort) in het federaal openbaar ambt heeft als taak elk jaar de werkgelegenheidssituatie van personen met een handicap te evalueren in de 57 overheidsdiensten en overige federale instanties. Ook moet zij de Minister van Ambtenarenzaken adviseren omtrent het aanwervingsbeleid voor personen met een handicap. De BCAPH werd opgericht bij een koninklijk besluit uit 2007. Om de tewerkstelling van personen met een handicap in de overheidssector te bevorderen, vereenvoudigde en harmoniseerde dit KB de wetgeving inzake tewerkstellingsquota: voortaan moeten de federale overheidsdiensten garanderen dat 3% van hun personeel uit personen met een handicap bestaat. En de BCAPH is er om hierop toe te zien, om de tewerkstelling van personen met een handicap te begeleiden en te stimuleren, en om zo nodig sancties te eisen. De BCAPH is een neutrale commissie bestaande uit vertegenwoordigers van de overheidsdiensten (FOD Personeel en Organisatie, FOD Budget, Selor,...), de vakbonden, de Nationale Hoge Raad voor Personen met een Handicap (waarvan één van de twee vertegenwoordigers uit de Brailleliga komt), de politiek en deskundigen.
22
DE WITTE STOK
Quota: een middel, geen einddoel op zich. In 2010 bestond 1,28 % van de federale ambtenaren uit personen met een handicap (tegenover 0,9 % in 2009). Het quotum van 3% is dus nog niet bereikt. Hoewel er een sanctie is voorzien voor overheidsdiensten die het quotum niet respecteren, in de vorm van een blokkering van alle aanwervingen, heeft de BCAPH nog niet om toepassing van deze sanctie gevraagd. Voor de leden van de BCAPH moet het quotum immers vooral als stimulans dienen, het is geen doel op zich. Bovendien is de instelling van de Commissie nog te recent om de inspanningen van de verschillende overheidsdiensten ten gunste van de aanwerving van personen met een handicap afdoende te kunnen meten. Veel van de inspanningen zijn momenteel gericht op sensibilisering, om de mentaliteiten te doen evolueren en bestaande vooroordelen omtrent de professionele capaciteiten van personen met een handicap weg te nemen. Ook moet een oplossing worden gezocht voor de vele arbeidsbeperkende maatregelen, zoals het verlies van een uitkering, de moeizame toegang tot beroepsopleidingen, de weigering om, bij gebrek aan een diploma, rekening te houden met opgedane praktijkervaring, de onbestaande of onvoldoende aanpassing van werkposten, de gebrekkige sensibilisering van collega’s enz.
Er is nog heel wat te doen. De omzetting in Belgisch recht van het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap zal hen een duwtje in de rug moeten geven om een plaats in het arbeidsproces te veroveren. De recente aanstelling, in alle federale overheidsdiensten, van een contactpersoon voor ‘handicaps’, of de inspanningen bij Selor om de aanwervingstests aan te passen voor personen met een handicap, zijn 23
DE WITTE STOK
vorderingen die er op termijn voor zouden moeten zorgen dat er meer personen met een handicap worden tewerkgesteld. Maar andere maatregelen, zoals de hervorming van het uitkeringsstelsel voor personen met een handicap, laten nog op zich wachten. Zolang deze nog uitblijven, kan er niet van een echte vooruitgang worden gesproken. De BCAPH dringt erop aan dat werkgevers bij de overheid ook steun en begeleiding moeten ontvangen, want het volstaat niet om hen slechts op hun plichten te wijzen. De BCAPH merkt ook op dat de meeste ambtenaren met een handicap 50 jaar of ouder zijn, er zijn maar zeer weinig jongeren. Het is dus zaak om personen met een handicap beter te informeren over de mogelijkheden van een baan in de overheidssector, en om deze banen ook meer te valoriseren, vooral onder jongeren met een handicap.
24
DE WITTE STOK
TECHNOLOGIE. TOUCHSCREENS: WELKE OPLOSSINGEN VOOR BLINDE OF SLECHTZIENDE PERSONEN? Op 3 december 2011 heeft de Association Valentin Haüy (AVH) samen met de organisatie HandiCaPZéro in Parijs een infodag over communicatietools met touchscreen (telefoons en multimedia tablets) georganiseerd. Belangrijke actoren uit de mobiele telefonie- en toegankelijkheidssector zoals Nokia en Code Factory tekenden present. Dergelijke fabrikanten brengen alternatieve oplossingen op de markt voor de touchscreens die personen met een visuele handicap als moeilijk toegankelijk en niet gebruiksvriendelijk ervaren. Dé gelegenheid bij uitstek dus om die oplossingen en de algemene situatie eens onder de loep te nemen. We kunnen nu eenmaal niet meer om de touchscreens heen. Overal duikt er wel eentje op: in onze gsm of mp3-speler, ons fornuis of onze oven, en zelfs in de stations die tegenwoordig steeds vaker met een kiosk met zo’n scherm uitgerust zijn. Een technologische sprong voorwaarts voor de ene, maar een ware nachtmerrie voor de andere. Blinde of slechtziende personen kunnen deze touchscreens namelijk soms niet eens gebruiken.
Een touchscreen … wat is dat? Een touchscreen is een scherm dat reageert als u het aanraakt, vandaar ook de Nederlandse term ‘aanraakscherm’. U kunt zo uitsluitend met uw 25
DE WITTE STOK
vingers of een stylus toepassingen van een toestel activeren. De nadelen van deze technologische snufjes voor blinde of slechtziende personen spreken voor zich, want het is geen sinecure om deze toestellen zonder fysieke herkenningspunten te gebruiken (het klavier heeft niet langer toetsen, maar wordt gewoon op het scherm weergegeven). Ondanks deze moeilijkheden bestaan er gelukkig ook handige versies voor blinde of slechtziende personen.
Mobiele telefonie biedt toegankelijke oplossingen. Bepaalde sectoren hebben nog heel wat werk voor de boeg, maar de mobiele telefoniesector doet het vrij goed en de fabrikanten krijgen steeds meer inzicht in de zaak. Ze zijn er zich van bewust dat blinde of slechtziende personen het met hun touchscreen zonder fysieke herkenningspunten moeten stellen, en daarom integreren ze spraaksynthese, contrasten of een zoom in hun smartphones zelf. Maar de fabrikanten staan nog niet allemaal op gelijke voet ... De evolutie van de mobiele telefonie voor personen met een visuele handicap is er op twee verschillende manieren gekomen. Ten eerste was er een perfect aangepast scherm met grote toetsen, andere menu’s en een hoge contrastweergave voor blinde of slechtziende personen nodig. Ten tweede moesten de telefoons voorzien worden van hulpsoftware die gespecialiseerde bedrijven op maat hadden uitgewerkt.
26
DE WITTE STOK
Deze hulpsoftware ondersteunt vandaag drie functies: • Vocalisatie van de inhoud via een screenreader: een stem leest af wat er op het scherm te lezen staat. • Vergroting via een speciale software zodat men de lettergrootte naar wens kan aanpassen. • Mogelijkheid tot het converteren van lettertekens in braille via een op het toestel aangesloten brailleleesregel. Zo kan de gebruiker inzoomen, de kleurweergave aanpassen, de informatie duidelijker weergeven of de inhoud lezen. Vandaag wordt de markt van de hulpsoftware voor Mobile Data Terminals door twee organisaties gedomineerd: Code Factory (‘Mobile Speak’ en ‘Mobile Magnifier’) en Nuance (‘Talks’ en ‘Zoom’). Deze oplossingen worden helaas niet automatisch door de fabrikanten geïntegreerd, wat dus een meerkost betekent voor wie zijn toestel hiermee wil uitrusten.
iOS (Apple) en Androïd (Google). Andere fabrikanten hebben aan een complete integratie van een toegankelijke oplossing in hun telefoons gedacht. Denk maar aan Apple (met iOS) en Google (met Androïd). Hun besturingssystemen gaan net als de externe hulpsoftware van Code Factory of Nuance voor een vocalisatie en vergroting van de inhoud, en de aansluiting op een brailleleesregel. Zo zijn deze telefoons en de meeste applicaties ervan toegankelijk ... en wel zonder meerkost! In 2007 lanceert Apple de iPhone die zijn systeem intussen volledig aangepast heeft zodat het toegankelijk wordt voor personen met een visuele, auditieve of motorische handicap. Zij nemen het voortouw en stellen een 27
DE WITTE STOK
voorbeeld op het vlak van toegankelijke mobiele telefonie. Vocale synthese zit voortaan standaard in het Apple systeem zodat men het toestel en de applicaties ervan via de software ‘VoiceOver’ kan besturen alsook het lettertype kan vergroten en met de zogeheten ‘Zoom’ schermvergroter op de inhoud kan inzoomen. Recenter nog heeft Google versie 4 van haar besturingssysteem de we erg smakelijke naam ‘Ice Cream Sandwich’ gegeven. Deze toegankelijke oplossing biedt personen met een visuele handicap die op zoek zijn naar een telefoon met touchscreen, een andere keuzemogelijkheid dan de iPhone van Apple. We mogen namelijk niet vergeten dat we het systeem van Apple enkel en alleen kunnen gebruiken als we ook een iPhone hebben. Het Androïd systeem wordt dan weer door heel wat fabrikanten en in diverse modellen aangeboden (Sony Ericsson, Samsung, Motorola, LG, HTC, Acer enz.).
Apple lanceert Siri, een stemherkenningssysteem. Een aantal maanden geleden werd de komst van de iPhone 4S met ‘Siri’ aangekondigd. Met deze hulpsoftware is stemherkenning mogelijk en kunnen we bepaalde ‘bevelen’ aan onze telefoon geven. En nóg straffer: deze smartphone (met computerstem) kan u van antwoord dienen en zelfs een beetje met u communiceren om precies te weten wat u van hem verlangt. Vraag hem: «Welk weer zal het morgen zijn?» en Siri geeft u de weersvoorspelling voor 28
DE WITTE STOK
morgen. Zeg hem: «Herinner mij eraan dat ik Piet Peeters moet terugbellen» en Siri zal u antwoorden: «Wanneer moet ik u eraan herinneren dat u moet terugbellen?». Al deze interacties zijn dan ook toegankelijk voor blinde of slechtziende personen! Deze tool wordt dan wel niet zo veel gebruikt door mensen met een goed zicht, maar dit kan absoluut handig zijn voor wie een visuele handicap heeft. Enig minpunt is dat het niet optimaal werkt in een rumoerige omgeving en dat je er steeds een internetverbinding voor nodig hebt. Deze technologie moet dan wel nog verder uitgewerkt worden, toch heeft het een mooie toekomst voor zich. Wedden dat dergelijke tools hun nut voor het blinde of slechtziende publiek wel zullen bewijzen? Kortom, de ene oplossing is niet per se beter dan de andere. Sommige mensen verkiezen een aangepaste mobiele telefoon met opvallende toetsen, terwijl anderen zich wel weten te vinden in een exemplaar zonder toetsen en graag een telefoon met touchscreen gebruiken waarmee ze toegang krijgen tot de functionaliteiten van de smartphones. Elke gebruiker heeft dan ook zijn eigen behoeftes en verlangens. De touchscreens dringen ons dagelijkse leven dan wel aan een ijltempo binnen, toch zijn ze niet per definitie voor iedereen met een visuele handicap de perfecte oplossing.
29
DE WITTE STOK
Interessante links. In het Nederlands: http://www.appwijzer.be - Een website met tests van verschillende applicaties voor smartphones voor blinde of slechtziende personen. In het Frans: http://www.edencast.fr/ - Podcast over informatica en nieuwe technologieën ten dienste van personen met een visuele handicap. In het Engels: http://www.ubergizmo.com/2011/11/android-ice-cream-sandwichaccessibility/ http://codefactory.es http://www.nuance.com
Bronnen van dit artikel: • http://www.koc.be/kw/pda/kw_smartphones.html. • http://www.proximamobile.fr/article/evolution-des-mobiles-quelleaccessibilite-pour-les-malvoyants. • Conferenties van 3 december, «Les Tactiles et Moi», Association Valentin Haüy. U kunt het verslag downloaden op de site van AVH http://www.avh. asso.fr of rechtstreeks via http://goo.gl/ifbo1 (PDF, enkel in het Frans).
30
DE WITTE STOK
AFSPRAAK IN UW STREEK. De Brailleliga is het hele jaar door aanwezig op tal van evenementen met een diversiteit aan thema’s: vrije tijd, zelfstandigheid, handicap, werk, diabetes, welzijn, ... Doel: het publiek informeren over de diverse gratis diensten waarvan personen met een visuele beperking gebruik kunnen maken, alsook het sensibiliseren van bezoekers door middel van zintuigelijke activiteiten.
We zullen er zijn! • 21 – 22 april, Kortrijk. De Pasenfoor is één van de grootste evenementen in Kortrijk. De Brailleliga zal hierop dan ook niet ontbreken. U kan op onze stand geblinddoekt het gezicht van uw kinderen schminken in een poes of een clown waarna wij nadien een foto trekken. De foto’s zullen worden uitgehangen aan het raam van ons lokaal huis in Kortrijk, en het mooiste snoetje wint een toffe prijs! U kan onze stand terug vinden op de Grote Markt. • 26 april, De Panne. Voor het eerst zal de Brailleliga deelnemen aan Dranouter-Bad, hét belevingsfestival voor mensen met een beperking waarbij een mix van muziekgenres op het programma staat. Er zullen daarnaast tal van workshops, doe-activiteiten en straattheather aangeboden worden. Van 10 tot 18u kan u de animatiestand van de Brailleliga terug vinden op de zeedijk. • 26, 27 en 28 april, Luik. Bent u blind of slechtziend en wenst u zich in het actieve leven te storten, uw job te behouden of u te heroriënteren? Ontmoet dan de jobcoach van de Brailleliga tijdens het salon Autonomies. 31
DE WITTE STOK
• 17 mei, Ath. Laat u betoveren tijdens «Sortilèges Rue et Vous», een niet te missen festival beladen met een feestelijke en familiale sfeer. Op het programma: theater, dans, circus, ... De Brailleliga zal er op haar stand tal van ludieke sensibiliseringsacties aanbieden. • 27 mei, Brussel. Met een ploeg van 350 gemotiveerde lopers zal de Brailleliga haar kleuren uitdragen tijdens de 20KM door Brussel. Zowel zienden, slechtzienden als niet-zienden gaan deze sportieve uitdaging aan, en steunen al lopend de diensten van onze vereniging. • Juni, Kust en Ardennen. De senioren zullen tijdens onze jaarlijkse LMD-campagne geïnformeerd en gesensibiliseerd worden omtrent deze leeftijdsgebonden oogaandoening. Zoals voorgaande jaren zullen wij brochures en praktische gidsen verspreiden op de dijk van de kuststeden Oostende, De Haan, Knokke, Blankenberge en Nieuwpoort. Voor het eerst zullen wij deze actie ook uitvoeren in de Ardennen tijdens plaatselijke markten en festivals, en dit in Durbuy, La Roche en Spa. 32
DE WITTE STOK
VREUGDE. Voor haar verjaardag zamelde mevrouw Speidel-Legat een aardig bedrag in voor onze vereniging. Met dit bedrag konden we een brailleschrijfmachine kopen voor een blind persoon die zijn brailleopleiding met succes afgerond heeft. Hartelijk bedankt en een gelukkige verjaardag! Ook de gasten van een ander feest, in december 2011 georganiseerd door ‘Bas & Ingrid’, toonden zich bijzonder gul naar aanleiding van de volgende oproep van hun gastheer en -vrouw: “Omdat ‘zien’ een belangrijke troef is in het leven, een geschenk dat niet iedereen gegeven is, zouden we onze gasten willen vragen geen materiële cadeaus mee te brengen, maar een schenking aan de Brailleliga te doen. We hopen dat hun vrijgevigheid een beetje licht, beelden, beweging en vreugde mag brengen voor wie in het duister moet leven.” Deze boodschap van ‘Bas’, alias de heer Peter Plas, werd enthousiast onthaald en de Brailleliga dankt de talrijke gasten dan ook hartelijk voor hun gulheid. Hun giften zullen gebruikt worden voor de financiering van de vakantiestage die de Brailleliga deze zomer aan de kust zal organiseren ter bevordering van de zelfstandigheid van blinde en slechtziende kinderen.
VERDRIET. De wens van mevrouw Edmée Liblanc, die eind december 2011 overleed, was dat de bloemen en kransen voor haar begrafenis vervangen zouden worden door donaties aan de Brailleliga. Onze dank aan al wie de daad bij het woord voegde, dankzij hun bijdrage kunnen we een recreatieve dag organiseren voor blinde en slechtziende personen uit Brussel. 33
DE WITTE STOK
De Brailleliga vernam het nieuws van het overlijden van de heer Yves Druart begin januari 2012. Hij was voormalig adjunctadministrateur-generaal van het AWIPH (Agence wallonne d’intégration des personnes handicapées). In het kader van zijn functie hebben de verantwoordelijken van de Brailleliga deze man diverse keren mogen ontmoeten, zowel in Charleroi als in Brussel. Hij was altijd zeer aimabel en had steeds een luisterend oor voor de bekommernissen en vragen van onze vereniging. We houden er dan ook aan hier eer te betuigen aan deze rechtschapen man die de Brailleliga met raad en daad heeft bijgestaan in haar missie ten dienste van personen met een visuele handicap. Aan zijn kinderen, Anne, Marie en Luc betuigen we onze innige deelneming.
DANKBETUIGINGEN. Een welgemeend woord van dank voor de bedrijven die ingingen op onze oproep om het team van de Brailleliga op de 20 km van Brussel te vergezellen én te sponsoren. De toestroom aan lopers en giften van de Bank Degroof, LBi, Novartis, Dun & Bradstreet, Domestic Services, KPN, Adecco en Drukkerij Hayez betekent voor ons een zeer gewaardeerd duwtje in de rug! Dank ook aan vzw Energy Assistance (GDF Suez Groep, Electrabel) waarvan de 700 deelnemers aan de 20 km van Brussel het logo van de Brailleliga zullen dragen als blijk van hun steun aan personen met een visuele handicap. 34
DE WITTE STOK
Het kledingbedrijf JBC, dat werd aangezocht om de Brailleliga te steunen, stond meteen paraat met speelgoed en andere leuke gadgets voor de blinde en slechtziende kinderen die aan de Brailleday en deze zomer aan de vakantiestage aan zee zullen deelnemen. De kleintjes zullen dankzij dit mooie gebaar veel plezier beleven! Vzw La Petite Suisse verenigt de handelaars uit deze Elsense wijk rond het gelijknamige plein. Ieder jaar organiseren ze een grote braderie ten voordele van een sociaal project. Dit jaar mocht de voorzitter van de vzw, de heer Gautier Calomne, een cheque van 2500 euro overhandigen aan de Brailleliga. Een bedrag dat we zullen besteden aan het africhten van een geleidehond. Een warm dankjewel – en een likje! – aan de handelaars van La Petite Suisse voor deze welgekomen bijdrage. U reageerde massaal op onze oproep in de vorige editie van De Witte Stok om ons ‘Lichtlabo’-project te steunen. Een ruimte creëren waar licht, contrasten en kleuren centraal staan, betekent een concrete hulp voor heel wat slechtziende personen bij de inrichting van hun woonst. Het helpt hen er zo goed mogelijk te zien en zo veel mogelijk details te onderscheiden. Dankzij uw hulp en een gulle schenking van de Nationale Loterij zal dit project weldra daadwerkelijk opgestart kunnen worden. We houden u zeker op de hoogte! Aan al onze genereuze lezers en aan de Nationale Loterij zeggen we: dank u wel, uit de grond van ons hart!
35
ONDER ONS Nummer 1 / 2012 Januari - Februari - Maart.
PRIJS LION-FRANCOUT 2012. Jaarlijks reikt de Stichting Lion-Francout een prijs van 25.000 euro uit aan een blinde persoon die door zijn moed en activiteiten de bezwaren van zijn handicap te boven komt en zich aldus voor de maatschappij verdienstelijk maakt. Als kandidaat mogen zich voordragen: alle 100 % blinde personen, zonder onderscheid van ras, geslacht of politieke overtuiging, die sedert ten minste 10 jaar vast in België wonen en sedert minstens 5 jaar de Belgische nationaliteit bezitten. De kandidaturen mogen ook worden ingediend door derden. Om uw kandidatuur te stellen, volstaat het een brief te sturen naar de Prijs Lion-Francout, samen met volgende documenten: • een recent officieel getuigschrift van zedelijk gedrag; • een fotokopie van de identiteitskaart; • een geneeskundig attest betreffende de oogaandoening; diverse stukken met nauwkeurige aanduidingen betreffende de activiteit van de kandidaat; • alle andere stukken die de kandidaat gunstig acht voor zijn kandidatuur. 1
ONDER ONS
De kandidaturen dienen vóór 1 mei 2012 toe te komen bij: Lion-Francout Prijs c/o de Heer J.M. Piret Tortelduivenlaan 9 1150 Brussel.
NIEUWS VAN DE SOCIALE DIENST.
Directie-generaal Personen met een handicap: Aangepaste Demandez votre pension en ligne. modellen van “verklaringen”. Wanneer u een aanvraag indient bij de gemeente (tegemoetkoming, algemeen attest, parkeerkaart, …) moet u sinds 13 september 2010 een “verklaring” invullen. De Directie-generaal Personen met een handicap heeft deze verklaringen aangepast om ze te vereenvoudigen en ze voor u meer toegankelijk te maken. Vanaf 13 oktober 2011 krijgt u bij het indienen van een aanvraag een aangepast model van “verklaring”. Wat is er in de praktijk veranderd? De tekst werd lichtjes verbeterd en de presentatie van de verklaringen aangepast. Aan vier verklaringen werd 2
ONDER ONS
een formulier “Volmacht Handiweb” toegevoegd. Met dit formulier kunt u een persoon naar keuze (een verwante, een vriend, een maatschappelijk assistent, …) de toelating geven om het programma “Handiweb” te raadplegen, om te zien wat de stand van uw dossier is (hiervoor zal deze persoon echter een elektronische identiteitskaart en een kaartlezer moeten hebben). Dit formulier werd toegevoegd aan de verklaringen voor het verkrijgen van: • een inkomensvervangende en een integratietegemoetkoming (IVT/IT). • een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden (THAB). • een algemeen attest. • een parkeerkaart. Dit is de verklaring die u moet invullen als: • u al officieel erkend bent als invalide of als persoon met een handicap door een andere dienst dan de Directiegeneraal Personen met een handicap (en als u een attest hebt van deze dienst die dat bewijst). • u nog niet officieel erkend bent als persoon met een handicap of als u niet meer erkend bent, bijvoorbeeld na een “erkenning voor bepaalde duur”. Drie verklaringen werden vereenvoudigd. Het betreft de verklaringen voor het verkrijgen van: • een parkeerkaart (dit is de verklaring die u moet invullen 3
ONDER ONS
als uw handicap al erkend is). • een BTW-attest. Dit is de verklaring die u moet invullen om het bewijs van uw handicap te krijgen om te genieten van: • een verminderd BTW-tarief voor uw voertuig (aankoop, onderhoud); • de vrijstelling van de belasting op de inverkeerstelling en de jaarlijkse verkeersbelasting); • de verminderingskaart voor het openbaar vervoer. Dit is de verklaring die u moet invullen om een nationale verminderingskaart op het openbaar vervoer voor blinde en slechtziende personen te verkrijgen. Overbodige informatie werd geschrapt: hoe uitstel aan te vragen om de ingevulde verklaring terug te sturen. Vanaf nu zal deze informatie op de herinneringsbrief staan die u zal toegestuurd worden indien uw ingevulde verklaring een maand na uw aanvraag nog niet ontvangen werd. U kunt de nieuwe modellen bekijken door te surfen naar: http://www.handicap.fgov.be/nl/news/index.htm.
Integratietegemoetkoming voor personen een handicap Demandez votremet pension en ligne. die in een instelling verblijven. Personen die in een instelling verblijven, krijgen meestal slechts 72% van de integratietegemoetkoming uitbetaald (enkel geldig voor de personen die nog in dit systeem zitten, 4
ONDER ONS
de meeste personen zitten immers al in het systeem van de THAB “Tegemoetkoming hulp aan bejaarden”). De Directie-generaal Personen met een handicap vermindert hun tegemoetkoming met 28%. Indien dit systeem voor u van toepassing is en u in 2011 een aantal dagen buiten de instelling verbleef (onder 1 dag buiten de instelling moet verstaan worden: elk ononderbroken verblijf van meer dan 12 uren, in de loop van één dag, buiten de instelling) of indien u in totaal meer dan 75 dagen buiten de instelling verbleef, dan kan u aan de FOD Sociale Zekerheid vragen om u een gedeelte van de ingehouden integratietegemoetkoming uit te betalen. Wat moet u hiervoor doen? U dient hiervoor gebruik te maken van Handiweb, de website van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid: 1. U klikt in het overzichtsscherm op “Mijn geld/ tegemoetkoming”. 2. In de fiche “Mijn geld/tegemoetkoming”, klikt u bij “Ik wil...” op “Ik wil een gedeelte van mijn ingehouden integratietegemoetkoming terug vragen.” 3. U verzendt de aanvraag per e-mail door te klikken op
[email protected]. De Directie-generaal Personen met een handicap zal u dan verder informeren over het verloop van uw aanvraag. 5
ONDER ONS
Uiteraard mag u ook contact opnemen met onze Sociale dienst indien u hulp wenst bij deze procedure.
Uitwisseling Demandez elektronische votre pension gegevens. en ligne. De Directie-generaal verstuurt sinds 2010 automatisch elektronische attesten aan bepaalde diensten en instellingen die steunmaatregelen toekennen aan personen met een handicap. Deze diensten en instellingen kunnen dan automatisch rechten toekennen. Zo worden attesten gestuurd aan: De ziekenfondsen: – Voor het bekomen van de verhoogde tussenkomst in de gezondheidszorgen: erkenning als genieter van een tegemoetkoming. – Voor het bekomen van het forfait chronische zieken inzake gezondheidszorgen: erkenning als persoon met handicap (min. 12 punten). De Rijksdienst voor pensioenen: – Pensioenrekening: erkenning als genieter van een tegemoetkoming. Vlaams Gewest: – Voor het bekomen van het voordeel van de vermindering onroerende voorheffing: erkenning als persoon met handicap (min. 9 punten) en/of vermindering verdienvermogen). 6
ONDER ONS
Brussels Hoofdstedelijk Gewest: – Voor de regionale taks: erkenning als persoon met handicap. Vlaamse Milieu Maatschappij: – Milieuheffing op de waterverontreiniging, erkenning als genieter tegemoetkoming. De Lijn: – Abonnement openbaar vervoer: erkenning als genieter van een tegemoetkoming. Waals Gewest: – Kijk- en Luistergeld, erkenning als persoon met handicap (min. 12 punten). Energieleveranciers: – Sociaal tarief gas en elektriciteit, erkenning als genieter van een tegemoetkoming.
De Maximumfactuur (MAF) Demandez votre pension en ligne. Inkomensschijven en plafonds. Alle gezinnen kunnen in aanmerking komen voor de inkomens MAF. Het te bereiken bedrag van de remgelden verschilt in functie van het netto jaarinkomen van het gezin: • indien het inkomen tussen 0 en 17.039,73 euro ligt moet het gezin 450 euro aan remgelden hebben betaald. • voor een inkomen tussen 17.039,74 en 26.195,40 EUR: 650 euro. • voor een inkomen tussen 26.195,41 en 35.351,10 EUR: 7
ONDER ONS
1.000 euro. • voor een inkomen tussen 35.351,11 en 44.125,29 EUR: 1.400 euro. • voor een inkomen hoger dan 44.125,30: 1.800 euro.
Uw gehandicapt kind vierde zopas zijn Demandez votre pension ligne. twintigste verjaardag? Dienen dan nu al een aanvraag in voor tegemoetkoming. Om te vermijden dat het kind met een handicap zijn sociale rechten verliest, moet het van het systeem van de bijkomende kinderbijslag overschakelen op het systeem van de tegemoetkomingen voor personen met een handicap. Door deze aanvraag al in te dienen van zodra het kind 20 jaar geworden is, zal het dossier al klaar zijn op de 21ste verjaardag. Er zal dus geen overgangsperiode zijn zonder inkomen! De bijkomende kinderbijslag. Kinderen van 0 tot 21 jaar (of tot 25 jaar indien ze een erkende cursus of opleiding volgen) met een aandoening of een handicap hebben recht op de gewone kinderbijslag en op de leeftijdsbijslag. Daarnaast kunnen zij tot 21 jaar ook nog genieten van een bijkomende kinderbijslag indien hun aandoening of handicap aan de wettelijke criteria voldoet. Het recht op de bijkomende kinderbijslag vervalt vanaf de maand volgend op de 21ste verjaardag van het kind. Het recht 8
ONDER ONS
op gewone kinderbijslag kan wel behouden blijven indien het kind nog studeert, werkt onder leercontract of ingeschreven is als werkzoekende EN voldoet aan de voorwaarden. De tegemoetkomingen voor personen met een handicap. Vanaf 21 jaar kan het kind aanspraak maken op de inkomensvervangende of integratietegemoetkoming zoals die in het systeem voor volwassenen wordt toegekend. Deze tegemoetkoming zal berekend worden op basis van de graad van verlies van zelfstandigheid, de familiale situatie en het inkomen. De aanvraag voor tegemoetkoming aan personen met een handicap moet gebeuren via de gemeentelijke administratie. De aanvraag kan ten vroegste ingediend worden op de 1ste dag van de 12de maand die voorafgaat aan de maand waarin de jongere 21 zal worden of van zodra hij of zij de gelijkstelling heeft ontvangen. Een jongere van minder dan 21 jaar wordt beschouwd als gelijkgesteld, wanneer hij of zij: – getrouwd is of getrouwd geweest is, – alleenstaande is met minstens één kind ten laste waarvoor hij of zij kindergeld of alimentatie krijgt, – een handicap heeft waarvan vastgesteld is dat deze zich pas gemanifesteerd heeft nadat het recht op gewone kinderbijslag vervallen is. Het is zeer belangrijk om de aanvraag voor tegemoetkomingen voor personen met een handicap al te doen bij de gemeentelijke administratie vanaf de 1ste 9
ONDER ONS
dag na de twintigste verjaardag van de jonge persoon met een handicap. Op die manier kan het dossier al opgesteld worden voor de 21ste verjaardag en kan hij of zij zijn eventuele tegemoetkoming al meteen na het stopzetten van de betalingen van de kinderbijslag ontvangen. Onze Sociale dienst staat ter uwer beschikking indien u hulp wenst om deze stappen te zetten.
Jobs in de zorgwelzijnssector. Demandez votreen pension en ligne. Op de website www.ikgaervoor.be is informatie te vinden over opleidingen en de jobs in de zorg- en welzijnssector. Die zijn de laatste jaren enorm geëvolueerd en bieden erg veel troeven. Geïnteresseerden kunnen in 240 instellingen verspreid over heel Vlaanderen en Brussel ‘proeven’ van de zorgsector en voor zichzelf uitmaken of een job in de zorgsector iets is voor hen.
Hulpmiddelen VAPH. Demandez votre pension en ligne. Alle soorten hulpmiddelen en aanpassingen waarvoor u bij het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) een tegemoetkoming kunt krijgen, zijn samengebracht in de zogeheten refertelijst. Er is een nieuwe refertelijst geldig vanaf 01/01/2012. U kan deze raadplegen via http://www.vaph.be/refertelijst/2012-01-01/index.php. 10
ONDER ONS
Premie na vijf jaar wachten Demandez votre pension en ligne. op sociale huurwoning. Vanaf 2012 krijgen mensen met een laag inkomen die vijf jaar of langer wachten op een sociale huurwoning een premie. Maandelijks krijgen ze 120 euro. Met dit bedrag kunnen ze zich dan op de duurdere private huurmarkt begeven. Dat voorstel heeft de Vlaamse regering definitief goedgekeurd. Minister van Wonen Freya Van den Bossche (sp.a) hoopt zo 5.000 tot 6.000 gezinnen te helpen. De premie bedraagt dus 120 euro, maar per kind komt er 20 euro bij. Het maximumbedrag is een derde van de huurprijs. Rechthebbenden zullen automatisch aangeschreven worden en de premie ontvangen als ze een kopie van hun huurcontract bezorgen. Voor deze maatregel is 12 miljoen euro vrijgemaakt. Momenteel staan er tienduizenden mensen in Vlaanderen op de wachtlijst voor een sociale woning. Zopas raakte ook bekend dat de Vlaamse regering meer sociale huurwoningen gaat bouwen: van 37.000 naar 43.000. De streefdatum van oorspronkelijk 2020 is wel opgeschoven naar 2023.
Nieuw regiopunt in de Kempen. Demandez votre pension en ligne. In de provincie Antwerpen wordt een nieuw regiopunt geopend te Geel, in het arrondissement Turnhout. De maatschappelijk assistente, Anja Van Damme, zal een 11
ONDER ONS
permanentie verzekeren in De Werft, het cultureel centrum in Geel. U kunt haar iedere maandag van 9-12 uur telefonisch bereiken op het nummer 0476/96.89.11. Wie haar wil spreken kan een afspraak maken voor een contact op de permanentie of een bezoek aan huis. Op die manier willen we onze dienstverlening in de provincie Antwerpen, regio Kempen, versterken en uitbreiden!
Bedragen het Omnio-statuut. Demandezvoor votre pension en ligne. OMNIO vervangt de verhoogde tegemoetkoming NIET. Het is een nieuw statuut voor de gezinnen met laag inkomen die niet voldoen aan de voorwaarden voor het verkrijgen van de verhoogde tegemoetkoming. Bij de verhoogde tegemoetkoming is immers naast de inkomensvereiste ook een bepaalde hoedanigheid vereist. Het OMNIO-statuut geeft wel aan degenen die het krijgen, dezelfde rechten op verhoogde tegemoetkoming van medische verzorging (dus lager remgeld) als bij de “klassieke” verhoogde tegemoetkoming. Om in 2012 te kunnen genieten van het Omnio-statuut, mag het inkomen van de aanvrager in 2011 niet hoger geweest zijn dan 15.606,71 euro, verhoogd met 2.889,22 euro per bijkomend gezinslid. 12
ONDER ONS
NIEUWS VAN DE DIENST BEGELEIDING EN HULP IN HET DAGELIJKS LEVEN.
Stage voor blinde en Demandez votre pension en ligne. slechtziende kinderen. De Brailleliga organiseert een 4-daagse stage aan zee voor blinde en slechtziende kinderen tussen 6 en 10 jaar die les volgen in het gewoon onderwijs. Deze stage zal plaats vinden van 3 tot en met 6 juli 2012. Omkaderd door gespecialiseerde begeleiders, zullen de kinderen er door middel van ludieke en gevarieerde activiteiten verschillende manieren ontdekken om hun zelfstandigheid te ontwikkelen. Op het programma: ontdekken van diverse sensaties tijdens strandspelen, temmen van dolfijnen, aaien van zeeleeuwen en vogels in het dierenpark Boudewijn Seapark te Brugge, hanteren van een brandweerslang bij de brandweer van De Haan, wedstrijd houden met een go-car, enz. Een hele reeks aan nieuwe ervaringen dus die zowel origineel als verrijkend zijn. Meer informatie en inschrijven via 02 533 32 11 of via
[email protected] of greet.bervoets@ braille.be.
13
ONDER ONS
Geldautomaten: Demandez votre pension en ligne. volg de gesproken aanwijzingen. De banken BNP Paribas Fortis en Fintro hebben de installatie van spraakbegeleiding voltooid bij hun geldautomaten. 850 toestellen zijn op dit moment beschikbaar op bijna 620 verschillende locaties in het hele land. Op dit moment is de toepassing enkel beschikbaar voor bankkaarten van BNP Paribas Fortis en Fintro, maar de toepassing zou binnenkort ook beschikbaar moeten zijn voor kaarten van andere banken. Het gebruik ervan is heel eenvoudig, het volstaat om een hoofdtelefoon te verbinden met de automaat en de gesproken aanwijzingen te volgen. De volledige lijst van locaties alsook een demo omtrent het gebruik van deze geldautomaten vindt u op de website van de Brailleliga terug.
NIEUWS VAN DE DIENST VRIJETIJDSBESTEDINGEN. Activiteiten April –pension Mei – Juni 2012. Demandez votre en ligne. APRIL. Gent: • Donderdag 26/04/2012: Culturele animatie Gent, Petite fleur à Rieu. 14
ONDER ONS
MEI. Antwerpen: • Vrijdag 11/05/2012: Culturele uitstap Antwerpen naar Amsterdam. Bezoek aan Bols museum en rondleiding door gidsen : ‘de geheimen van de rosse buurt’. Brussel: • Donderdag 24/05/2012: Culturele uitstap Brussel naar Rotterdam. Splash tour bus en Maritiemmuseum. Gent: • Donderdag 31/05/2012: Culturele uitstap Gent naar Rotterdam. Splash tour bus en Maritiemmuseum. Kortrijk: • Vrijdag 25/05/2012: Culturele uitstap Kortrijk naar Amsterdam. Bezoek aan Bols museum en rondleiding door gidsen : ‘de geheimen van de rosse buurt’. Oostende: • Dinsdag 08/05/2012: Culturele uitstap Oostende, bestemming nog onbekend. • Donderdag 24/05/2012: Culturele uitstap Brussel naar Rotterdam. Splash tour bus en Maritiemmuseum.
15
ONDER ONS
JUNI. Hasselt: • Vrijdag 08/06/2012: Culturele uitstap Hasselt, bestemming nog te bepalen. Gent: • Donderdag 28/06/2012: Culturele uitstap Gent: annulatie datum.
16
Roep gerust de expertise in van de eerste private en zakenbank van België. GLOBAAL VERMOGENSBEHEER | Uiteraard wilt u uw familievermogen beschermen en het ook laten aangroeien. Bij voorkeur zonder zorgen. Al 140 jaar begeleiden wij u tijdens de belangrijke momenten in uw gezins- en beroepsleven. Telkens staan wij u terzijde om samen de ontwikkeling van uw vermogen te plannen en te structureren. Waarom? Omdat een beheerder verder kan kijken dan u. Dat is een hele geruststelling. Waarom zou u de expertise niet inroepen van de eerste private en zakenbank van België?
Antwerpen - Brussel - Charleroi - Gent - Hasselt - Knokke - Kortrijk - Luik - Namen - Waver.
www.degroof.be
Samen creëren we kansen De Nationale Loterij geeft 25 miljoen euro aan wetenschapsbeleid. Dankzij u.
www.nationale-loterij.be
