Ontwikkelingskansen voor ieder kind!
Kiki groeit op
Kiki groeit op
voor ouders
Kansen in kinderen
Voorwoord Kinderen worden groter en dat merken ze zelf ook. Het is een spannend thema in een kinderleven. Wie is groot, wie is klein? Wat kan ik al, pas ik deze schoenen, waar mag ik bij zijn? In het thema Kiki groeit op gaan we daar op in aan de hand van herkenbare personen, voorwerpen, gebeurtenissen en rituelen waar een kind bij het opgroeien mee te maken krijgt. We beginnen klein en dichtbij: wie is mijn familie, welke kledingstukken passen en welke zijn te groot, of juist te klein? Dan maken we een stap naar bijzondere gebeurtenissen met bijbehorende rituelen zoals een verjaardag, huwelijk, de geboorte van een kind, een verhuizing. Misschien heeft uw kind nog nooit de komst van een nieuw broertje of zusje meegemaakt of heeft het geen idee van wat ‘trouwen’ betekent. Deze maand gaat hij het allemaal beleven, op zijn eigen manier. Elk kind krijgt te maken met vierdagen zoals een verjaardag, Vaderdag, Moederdag en alle feestelijkheden die daarbij horen. Rituelen spelen een belangrijke rol in het leven van elk mens, groot of klein. Een ritueel geeft het alledaagse leven glans. Iedere volwassene heeft herinneringen aan kleine of grote rituelen uit de kinderjaren. Die keer dat je de trouwringen mocht aanreiken bij een huwelijk, hoe je samen als gezin de kerstboom optuigde of hoe de taart smaakte zoals alleen oma die kon bakken als er iemand jarig was in de familie. Vaak zijn het juist de kleine rituelen die grote indruk maken. De zelfbedachte verhaaltjes van papa bij het slapengaan, de grapjes aan tafel, het doosje met je melktand onder je bed. In de methode KIKI besteden we aandacht aan rituelen omdat ze het kinderleven niet alleen glans, maar ook herkenbaarheid geven. Rituelen kun je zelf bedenken. Zoals elke dag een kwartiertje voorlezen voor het slapengaan. Na het eten een spelletje, staande op een versierde stoel toegezongen worden als je jarig bent. Welke rituelen heeft u thuis met uw kinderen? Wij wensen u veel plezier met dit thema! Met vriendelijke groet en een berenknuffel,
Kiki
NB. Waar we in dit programma spreken over ‘hij’ of ‘zijn’, kan ook ‘zij’ of ‘haar’ worden gelezen. Waar we in dit programma spreken over ouder(s), kan ook verzorger(s) worden gelezen.
2
Kiki groeit op Kansen in kinderen
Woordenlijst en woordkaarten
0 tot 2,5 jaar
2,5 tot 4 jaar
Overige woorden
de baby
de baby
vader
de jongen
de jongen
moeder
het meisje
het meisje
opa
de man
de man
oma
de vrouw
de vrouw
broer
de ring
de ring
zus
de ballon
oom
de slinger
tante
het kado
feest
de feestmuts
hoera
de taart
blazen
de kaars
jarig
Woorden die tijdens het thema Kiki groeit op centraal staan:
Kansen in kinderen
de baby
Kansen in kinderen
de ring Kiki groeit op
Kansen in kinderen
Kansen in kinderen
de slinger 3
Liedjes die passen bij het thema Daar komt de olifant Jongens, meisjes, aan de kant, daar komt mama Olifant. Grote voeten, grote oren, en een lange slurf van voren. Jongens, meisjes, aan de kant, daar komt mama Olifant. En achter mama Olifant… daar loopt een HEEL KLEIN baby Olifantje! Daar moeten we heel zachtjes voor zingen! Jongens, meisjes, aan de kant, daar komt baby Olifant. Kleine voetjes, kleine oren, en een kleine slurf van voren. Jongens, meisjes, aan de kant, daar komt baby Olifant.
Er is er een jarig Er is er een jarig, hoera, hoera Dat kun je wel zien, dat is hij Dat vinden wij allen zo prettig, ja-ja En daarom zingen wij blij Hij leve lang, hoera, hoera Hij leve lang, hoera, hoera Hij leve lang, hoera, hoera Twee violen en een trommel en een fluit Twee violen en een trommel en een fluit, want (naam jarige) die is jarig en de vlaggen hangen uit! Ei, ei, ei, en we zijn zo blij, want (naam jarige) die is jarig en dat vieren wij! Ei, ei! Bekijk ook de filmpjes op het KIKI YouTube kanaal.
En wie kwam er toen uit het bos?! PAPA OLIFANT! Nu gaan we heel hard zingen! Jongens, meisjes, aan de kant, daar komt papa Olifant. Grote voeten, grote oren, en een lange slurf van voren. Jongens, meisjes, aan de kant, daar komt papa Olifant.
4
Kiki groeit op Kansen in kinderen
Hoe kunt u thuis aansluiten bij het thema? Ga samen met uw kind in gesprek over familie. Welke personen kennen we allemaal in de familie? Benoem de namen van de personen. Bekijk samen fotoboeken. Dit biedt een kans om in gesprek te gaan met uw kind. Wat is er op de foto’s te zien? Wat deden we toen? Wie waren er bij?
In de bibliotheek zijn veel boeken te vinden over zaken waar kinderen mee te maken krijgen tijdens het opgroeien. Door boeken te kiezen die passen bij het thema Kiki groeit op zal uw kind woorden op diverse manieren aangereikt krijgen en nog makkelijker nieuwe woorden leren.
Verkleedkleren nodigen uit tot ‘doen-alsof’ spelen en dat is goed voor de sociaal-emotionele ontwikkeling. ‘Doen-alsof’ spelen is een feest voor kinderen waarbij ze zich heerlijk kunnen inleven en uitleven. Speel bijvoorbeeld thuis een verjaardag na met echte feestmaterialen zoals slingers en ballonnen. De feestattributen zullen zorgen voor iets meer luidruchtig plezier, vooral als je er feestmuziek bij laat horen. Zet zelf ook eens een gekke hoed op en swing een tijdje mee met uw kind. Zo geef je een slinger aan het spel waarna het kind weer een hele tijd zelf kan spelen. Iets meer rust brengt het materiaal waarmee kinderen eindeloos kunnen passen en meten. Stop een aantal kledingstukken in verschillende maten in een doos en laat het kind deze passen. Hierbij komen ook de jongste kinderen aan bod. Zij genieten ervan om spullen in- en uit een doos te halen. Ga er af een toe eens even gezellig bij zitten en speel mee.
Boekjes passend bij het thema: ͳͳ ‘Jarig’ van Liesbeth Slegers, ISBN 9789044809435 ͳͳ ‘Bobbi gaat logeren’ van Ingeborg Bijlsma en Monica Maas, ISBN 9020684108 ͳͳ ‘Dribbel gaat logeren’ van Eric Hill, ISBN 9789000338276 ͳͳ ‘Nijntje gaat logeren’ van Dick Bruna, ISBN 907399117X ͳͳ ‘Bobbi gaat verhuizen’ Van Ingeborg Bijlsma en Monica Maas, ISBN 9789020684148 ͳͳ ‘Vandaag gaan we trouwen’ van Annemarie Bon, ISBN 9789044339918 ͳͳ ‘Kleine Pluis’ van Dick Bruna, ISBN 9789056470258 ͳͳ ‘Kleine huppel krijgt een broertje’ van Lambert Sandrine ISBN 9789044726848
Kiki groeit op Kansen in kinderen
5
Activiteit voor thuis, we knutselen onze eigen traktatie Doel Hoe leuk is het om een eigen traktatie te maken die je vervolgens zelf trots mag uitdelen. Het kind maakt tijdens deze activiteit een eigen traktatieverpakking welke het kan uitdelen tijdens zijn of haar verjaardag. Voorbereiding Print de gewenste hoeveelheid sjablonen van de taartpunt uit. En maak 1 taartpunt als voorbeeld. Nodig: ͳͳ sjabloon taartpunt afdrukt op stevig karton ͳͳ schaar ͳͳ lijm ͳͳ knutselmaterialen bijv. verf, krijtjes, stickertjes ͳͳ traktatie voor in de taartpunten ͳͳ knutselschort ͳͳ eventueel kleine pasfotootjes Introductie Deze activiteit kunt u uitvoeren als het kind bijna jarig is en is ook leuk als spontane traktatie, bijvoorbeeld voor opa of oma. Bekijk samen de taartpunt. Lijkt het kind het leuk om deze zelf te gaan knutselen en hier vervolgens een traktatie in te doen? Kern Kinderen van 0 tot 2,5 jaar Trek uw kind een knutselschort aan. Verspreid de knutselmaterialen over de tafel. Het kind mag zelf de materialen kiezen welke hij mooi vindt om te gebruiken. De taartpunt kan bijvoorbeeld worden geverfd of met krijtjes worden gekleurd. Het sjabloon kan worden uitgeknipt. Als het doosje door papa of mama in elkaar is gezet, kunnen er misschien nog wel mooie stickers op? Complimenteer het kind met
6
het werkje. “Wauw, wat maak jij mooie taartpunten”. Kinderen van 2,5 tot 4 jaar Trek uw kind een knutselschort aan. Op de tafel liggen allerlei knutselmaterialen om de taartpunten mee te versieren. Benoem samen met uw kind de verschillende materialen. Verf, krijtjes, stickertjes, bloemetjes, potloden etc. “Wat ga jij gebruiken Bo?” Benoem ook samen de verschillende kleuren verf of krijtjes. “Wat kan jij dat al goed vertellen!” Let er wel op dat de lijmvlakken vrij blijven tijdens het knutselen, zodat de taartpunt nog in elkaar kan worden gezet. Laat het kind zelf bepalen wanneer de taartpunten mooi genoeg zijn zodat papa of mama ze kan uitknippen. Extra idee Het is ook mogelijk om eerst de taartpunten in elkaar te zetten, en vervolgens te laten versieren. Uitbreiding Print een klein fotootje uit van het kind en plak deze op de taartpunten. Of plak de leeftijd van het kind in op de taartpunt! Afsluiting Vond uw kind de activiteit leuk? Vul de taartpunten met een traktatie. Zet de taartpunten op een groot dienblad, zodat ze klaar zijn om uitgedeeld te worden bij de pedagogisch werker of bijvoorbeeld bij familie. Ruim daarna samen de knutselspullen weer op.
Kiki groeit op Kansen in kinderen
Kiki groeit op Kansen in kinderen
7
Maandonderwerp Kinderen krijgen in hun jonge leven te maken met verlies. Verlies van personen uit hun omgeving maar ook verlies van verwachtingen, van gezondheid, van een vriendje dat gaat verhuizen of van een huisdier dat overlijdt. Daarom dit maandonderwerp over omgaan met verlies en rouw. Omgaan met verlies, over rouw bij jonge kinderen “In het bos stonden drie mooie grote bomen. Tijdens een van de grote stormen die het bos teisterden, verloren deze drie bomen alle drie een belangrijke tak. Jaren later ben ik die bomen nog eens gaan opzoeken om te zien hoe het hun verging. De eerste boom rouwde nog steeds om zijn verlies. Iedere lente als de zon hem kwam opzoeken en uitnodigde om te groeien zei hij: “dat kan ik niet want ik mis een belangrijke tak”. Hij was klein gebleven en stond in de schaduw van de andere bomen. De zon drong niet meer tot hem door en de wond was nog goed zichtbaar. Blinkend in al zijn naaktheid was de wond het hoogste punt van de boom want hij was daarna nooit meer gegroeid. De tweede boom was zo geschrokken van de pijn en de leegheid dat hij besloten had het allemaal zo snel mogelijk te vergeten. Hij was moeilijk te
8
vinden want hij lag op de grond. De laatste voorjaarsstorm had hem doen omwaaien. De derde boom was ook erg geschrokken van de pijn en leegte in zijn lijf en hij rouwde om zijn verlies. De eerste keer dat de zon hem in het voorjaar uitnodigde om te groeien had hij gezegd: “nu nog even niet”. Toen de zon het tweede jaar terug kwam zei de boom: “ja zon, verwarm mij zodat ik mijn wond kan verwarmen want die heeft warmte nodig zodat hij weet dat hij er voor altijd bij hoort”. En toen de zon het derde jaar erbij kwam zei de boom: “laat mij maar groeien zon want ik weet dat er nog heel veel te groeien is”. De derde boom was ook heel erg moeilijk te vinden want ik had niet verwacht dat hij zo groot en sterk zou worden. Uiteindelijk heb ik hem herkend aan de dichtgegroeide wond die vol trots in het zonlicht stond.” (Manu Keirse) Kinderen rouwen eigenlijk net zo als volwassenen. Tenslotte zijn kinderen toekomstige volwassenen en volwassenen zijn groot geworden kinderen. Het grote verschil is dat kinderen afhankelijk zijn van ons als volwassenen. Als wij over iets willen praten dan kunnen wij een vriend of vriendin bellen en er over gaan
Kiki groeit op Kansen in kinderen
praten. Kinderen kunnen dat niet. Die hebben toestemming nodig van volwassenen. Volwassenen bepalen wat kinderen zullen gaan weten, wat zij zullen zien en hoe zij betrokken worden bij verdriet en rouw. Wij houden kinderen vaak weg bij het verdriet, zeker als het een ernstige situatie betreft. Maar kinderen moeten het net zo goed begrijpen als volwassenen omdat ze dezelfde taken te verrichten hebben in het rouwproces. Alleen kinderen kunnen nog niet zo abstract denken en moeten dus zien, voelen en aanraken om de werkelijkheid te laten doordringen. Laat kinderen de hele weg meegaan en confronteer ze met de situatie. En luister heel goed naar ze, geef ze heldere uitleg in ‘taal’ die zij verstaan en geef ze warmte en genegenheid in een veilige en vertrouwde omgeving. En daar ligt voor elke pedagogisch werker een belangrijke taak. Maak verdriet bespreekbaar en zet boekjes over dit thema eens tussen de andere voorleesboeken. Want we bereiden kinderen overal op voor. Naar de dokter gaan of naar de basisschool. En als het om verlies en verdriet gaat maken we omtrekkende bewegingen. Op het moment dat ik dit stuk schrijf, hebben wij zelf te maken met verlies. Fleur, de hond van mijn papa is al oud, 16 jaar. Toen mijn vader overleed heeft mijn moeder Fleur nog een tijdje bij zich gehouden totdat het na een tweede kunstheup niet meer ging. Fleur is nu twee jaar in ons gezin en de laatste weken gaat het steeds slechter met haar. We hebben besloten haar vandaag te laten inslapen. Van vroeger ben ik gewend dat kinderen ver verwijderd blijven van sterven en dood. En ik weet inmiddels ook dat stilhouden en verzwijgen hen de kans ontneemt hun gevoelens te uiten en te delen. Ik veroordeel hen om in eenzaamheid af te rekenen met hun verdriet.
geef de kinderen correcte informatie omring hen met warmte en genegenheid zorg dat herinneringen levend worden gehouden Ik geef de kinderen ruim de mogelijkheid om samen te praten en vooral ook om hen erover te laten praten in hun veilige vertrouwde omgeving. Op school, met vrienden. Thuis is het even anders. Papa en mama zijn verdrietig. Anders dan anders. We beschrijven helder wat er gaat gebeuren en wat de consequentie is. We maken op de valreep nog foto’s samen met Fleur en alle andere beesten in huis. ’s Avonds drinken we samen warme choco en eten we een taartje en zoeken we een plaatsje voor de plukjes haar die de dierenarts voor ons heeft afgeknipt. En ik ben blij en verdrietig tegelijk. Verdrietig omdat ik afscheid moet nemen van Fleur. Blij omdat ik samen met mijn kinderen stil kan staan bij een verlieservaring die iets minder heftig is dan wanneer er een persoon wegvalt die dichtbij staat. Ik kan uitleggen wat er gebeurt. Uitleggen dat als je heel veel van iemand houdt je dan ook tot een heftig verdriet veroordeeld bent. Verdriet en liefde zijn twee kanten van dezelfde medaille. En als je tot zoveel liefde in staat bent…. Als ik ze over verdriet leer, dan leer ik ze ook over liefde en verbondenheid. Ik geef mijn kinderen het vertrouwen mee dat tranen worden gedroogd. Niet voor altijd maar telkens weer. Verwerken is niet loslaten maar anders leren vasthouden. Het gaat altijd met je mee als een schaduw. Soms is de schaduw voor en soms opzij. En soms loop je ergens en zie je je schaduw niet. En dan opeens is je schaduw er weer langgerekt voor je. Hij overvalt je. Ron Baars KIKI Training & Coaching
Als we kinderen werkelijk willen helpen dan hebben we vier sleutels nodig: luister naar kinderen
Kiki groeit op Kansen in kinderen
9
Kiki groeit op
Kiki groeit op Kinderen worden groter en dat merken ze zelf ook. Het is een spannend thema in een kinderleven. Wie is groot, wie is klein? Wat kan ik al, pas ik deze schoenen, waar mag ik bij zijn? In het thema Kiki groeit op gaan we daar op in aan de hand van herkenbare personen, voorwerpen, gebeurtenissen en rituelen waar een kind bij het opgroeien mee te maken krijgt. We beginnen klein en dichtbij: wie is mijn familie, welke kledingstukken passen en welke zijn te groot, of juist te klein? Dan maken we een stap naar bijzondere gebeurtenissen met bijbehorende rituelen zoals een verjaardag, huwelijk, de geboorte van een kind, een verhuizing.
Copyright © 2015, Kiki-s, Bunschoten-Spakenburg
KIKI Tr
hing oac
ing & C ain
Uitgegeven door: KIKI Training en Coaching www.kanseninkinderen.nl
