zorg & welzijn
ontwerpen voor zorg en welzijn In deze publicatie belichten wij onze visie op het ontwerpen voor de zorg- en welzijnssector. rphs+ heeft jarenlange ervaring en expertise in het ontwerpen van complexe, multifunctionele programma’s op verschillende schaalniveaus. Maatschappelijke en commerciële voorzieningen worden daarbij vaak gecombineerd met woningbouw en parkeervoorzieningen. De combinatie van deze functies met hun verschillende eisen en wensen, het zoeken naar een symbiose van functies en het herontwikkelen of integreren van eventueel bestaand vastgoed, vereist een zeer deskundig inzicht. Ons vakmanschap, breed georiënteerde ervaring en integrale, contextuele manier van ontwerpen, vormt een toegevoegde waarde bij het bedenken en vormgeven van nieuwe gebouwen gebruiksconcepten: hét antwoord op steeds veranderende huisvestingsvragen in de zorg- en welzijnssector.
meer waarde innovatie De sector gezondheidszorg is en blijft in beweging. Om nieuwe rendabele huisvestingsvraagstukken in het zorgvastgoed de komende jaren te kunnen beantwoorden zijn innovatieve, slimme en duurzame ontwerpen nodig waarbij bestaande schotten tussen sectoren wordt afgebroken en nieuwe verbanden worden gelegd. Integrale ontwerpen met veel aandacht voor de beleving en het welzijn van gebruiker, bezoeker, passant en opdrachtgevende partijen. rphs+ wil haar vakmanschap, frisse kijk en integrale werkwijze graag inzetten bij het realiseren van deze uitdaging.
zorg & welzijn Assen, Mercurius | woonzorgcentrum boven commerciële voorzieningen
3
transformatie De zorg en welzijnssector bevindt zich in een continu transformatieproces van een aanbod gestuurde naar een vraag gestuurde zorgomgeving, waarin de cliënt zo lang mogelijk thuis woont en centraal staat. De ontkoppeling van wonen, zorg en welzijn, de extramuralisering, het vergrijzingsvraagstuk, de marktwerking, bezuinigingen en nieuwe financieringsstromen leiden tot aanzienlijke uitdagingen. En kansen voor nieuwe kleinschalige verzorgd-wonen concepten met meer aandacht voor de individualiteit, beleving en identiteit van de kwetsbare cliënt als mens en bewoner. De institutionele zorgomgeving wordt getransformeerd naar een kleinschalige, veilige en beschutte woonomgeving waar services en zorg aanwezig of in de nabijheid zijn. In onze stedenbouwkundige en architectonische opgaven ervaren wij dat centrumgebieden aantrekkelijke plekken zijn voor verschillende woonzorgvoorzieningen. De koppeling en integratie van deze voorzieningen met andere maatschappelijke en commerciële
multifunctioneel voorzieningen, versterkt de sociale structuur en de levendigheid in centra van stad en dorp. Daarnaast verbetert door clustering en samenwerking van verschillende voorzieningen op één plek, de economische levensvatbaarheid. Onze projecten in Assen en Amsterdam-Noord zijn voorbeelden van deze nieuwe multifunctionele gebieden met specifieke zorgprogramma’s en welzijnsvoorzieningen. Ontwerpend onderzoek en een gedegen (stedenbouwkundige) analyse van de locatie en de potentiele doelgroep geven inzicht in de transformatie- of herbestemmingsmogelijkheden van bestaand woonzorgvastgoed. Met veel creativiteit en omdenken is het mogelijk om tot nieuwe, gezonden business cases te komen waarbij de niet-meer-doorde-zorg-gefinancierde gemeenschappelijke ruimten van verzorgings- en verplegingshuizen een toegevoegde waarde krijgen voor de buurt. Wij stellen graag onze creativiteit en expertise ter beschikking om dit grote maatschappelijke vraagstuk vorm te geven.
4
Assen, Mercuriuscentrum | woonzorgcentrum in winkelgebied
context Aan de basis van elk ontwerp van ons bureau staat een zorgvuldige beschouwing van de context. Op het grensvlak van stedenbouw en architectuur ligt onze passie en toegevoegde waarde. In onze visie is een duurzaam ontwerp zorgvuldig ingepast in haar omgeving. Kernwaarden daarbij zijn respect en integratie van de oorspronkelijke structuur van het omliggende (stads)landschap. Een goed voorbeeld van een zorgvuldige inpassing in de natuurlijke omgeving is de door ons ontworpen huisvesting voor moeilijk opvoedbare jongeren in Nijmegen. Hier vormen twee kleinschalige gebouwvolumes samen met de zorgvuldig ontworpen buitenruimte één krachtig ensemble. Op stedelijk niveau is het Mercuriuscentrum in Assen een mooi voorbeeld, waar door het toevoegen van een zorgcentrum in een binnenstedelijk gebied de levendigheid en sociale veiligheid worden vergroot.
cliënt centraal buitenruimte De buitenruimte is een onlosmakelijk onderdeel van de zorgomgeving. Zij vormt de schakel tussen omgeving en natuur. Een gezonde, veilige en gevarieerde zorgomgeving ontstaat in onze visie door een interessante samenhang tussen het gebouw, de private buitenruimten en het openbaar gebied te creëren. Door bijvoorbeeld de houten buitengevel door te zetten in de gemeenschappelijke trappenhuizen, zoals in woonzorgcentrum Ceresstaete in Assen, is de relatie tussen binnen en buitenruimte, (semi)openbaar en privé gebied, versterkt. Door het ontwerpen van verschillende gradaties van openheid en beslotenheid in de buitenruimten ontstaan plekken voor privacy en plekken voor ontmoeting. De gemeenschappelijke, semi-openbare ruimten in gebouwen bieden tevens kansen voor het creëren van verbindingen met bijzondere plekken in het openbare gebied. In ons woonzorgproject ‘Mercuriuscentrum’ in Assen kunnen de bewoners enerzijds naar de levendigheid van de stad kijken en anderzijds profiteren van de rustige, omsloten daktuin die aansluit op het zorgcentrum. Een royale tuin, groot genoeg voor een kleine rondwandeling, met plekken voor ontmoeting en afzondering voor alle bewoners.
zorg & welzijn Nijmegen, Transvaalstraat | kleinschalige woongemeenschap met tuin voor moeilijk opvoedbare jongeren
7
architectuur Het creëren van een leefomgeving die ondersteunt en bijdraagt aan de kwaliteit van leven van zowel de bewoners, gebruikers als omwonenden vormt het doel van ons ontwerpproces. Resultaten van onderzoek op het gebied van ‘healing environment’ ondersteunen onze visie dat de kwaliteit van de fysieke omgeving en de beleving, een belangrijke invloed heeft op het welbevinden en de gezondheid van de (kwetsbare) mens. Op het niveau van de architectuur is de menselijke schaal van belang. Grote programma’s en gebouwen worden daarom opgedeeld in kleinere eenheden. In een veilige en prettige woon- en zorgomgeving is veel aandacht voor zelfredzaamheid, veiligheid, privacy en individuele keuze mogelijkheden van de bewoners. Onze ontwerpen kenmerken zich door een ruimtelijk interessante en overzichtelijke lay-out met duidelijke herkenningspunten en zichtlijnen.
privacy & ontmoeting Door het ontwerpen en vormgeven van ruimten met verschillende gradaties van openheid en beslotenheid, ensceneren we in én om onze gebouwen plekken voor privacy en ontmoeting. Belangrijk daarbij is de samenhang: het vormgeven van overgangen van verschillende sferen en van binnen- naar buitenruimte. In het wijk en dienstencentrum de Banne in Amsterdam vormt het gemeenschappelijke gebied de ontmoetingsruimte die de verschillende individuele voorzieningen in het centrum verbindt. In de inrichting is dit onderscheid herkenbaar gemaakt. Bij onze herontwikkeling en transformatie opgaven van bestaand vastgoed creëren we met enkele slimme chirurgische ingrepen en veel creativiteit een nieuwe, eigentijdse uitstraling die past bij de nieuwe functie en het beschikbare budget.
8
Spijkenisse, City Plaza | gemeenschappelijk semi-openbare binnentuin
interieur De inrichting, het kleur- en materiaalgebruik en de mate van zintuigelijke prikkeling spelen een belangrijke rol in de beleving van een ruimte. Ook het binnenmilieu is van grote invloed op het comfort en de gezondheid van de gebruikers. In een ‘healing enviroment’ is aandacht voor veel daglicht, frisse lucht, een behaaglijke temperatuur, goede akoestiek en een prettige geur. Kennisontwikkeling op dit gebied volgen wij nauwlettend en nieuwe inzichten integreren we in onze (interieur)ontwerpen. De door rphs+ ontworpen interieurs kenmerken zich door een tijdloze, neutrale basis inrichting waarbij onderscheid is gemaakt tussen vaste en flexibele inrichtingselementen. Bijzondere ruimten krijgen een eigen specifieke sfeer door accenten in, flexibele
interieur inrichtingselementen en verschillende doordachte kleur- en lichttoepassingen. Deze ontwerpfilosofie creëert herkenbaarheid en overzicht voor de gebruikers en is in de toekomst eenvoudig aanpasbaar. Tevens biedt het de mogelijkheid de hoeveelheid omgevingsprikkels zorgvuldig af te stemmen op de specifieke gebruikersgroepen. In het interieur van woonzorgcentrum Ceresstaete in Assen bijvoorbeeld zijn de toegepaste kleuren en verlichtingsarmaturen gethematiseerd om de stress bij de overgang van een extramurale naar intramurale setting voor haar bewoners te verkleinen en tevens de samenhang in beleving van het gehele complex te ondersteunen.
zorg & welzijn Amsterdam, de Banne, Wijk- en dienstencentrum | bibliotheek
11
duurzaamheid Duurzaam bouwen is in de visie van rphs+ sterk gebaseerd op de integrale kwaliteit van het gebouw: de toegevoegde waarde die het heeft voor de omgeving en de gebruikers met een verantwoordelijke houding ten aanzien van het milieu en de maatschappij. Uitgangspunt is om duurzame bouwkundige- en installatietechnische concepten in gebouwen toe te passen. De materialen en producten zijn bij voorkeur sociaal, economisch en ecologisch verantwoord over de totale levenscyclus. Wij ontwerpen gebouwen met een hoogwaardige architectonische kwaliteit en gelijkwaardige aandacht voor alle aspecten, waaronder duurzaamheid. De komende jaren wordt er naast nieuwbouw veel aandacht besteed aan hergebruik en revitalisering van bestaande zorgvoorzieningen. rphs+ zet bij deze vraagstukken haar uitvoerige kennis van hergebruik en het inpassen van bestaande gebouwen in.
duurzaam ontwerpen flexibiliteit Gebouwen voor maatschappelijke voorzieningen hebben over het algemeen een lange economische en technische levensduur. Gedurende die periode dienen zij daarom voldoende ruimte te bieden om veranderingen in zorg- en welzijnsconcepten op te vangen. Een goed op de toekomst voorbereid gebouw biedt daarom voldoende flexibiliteit. Te denken valt aan de mogelijkheden van het opnemen van functieveranderingen, de uitbreidbaarheid en het op eenvoudige wijze kunnen aanpassen van de indeling. Het is daarom belangrijk om in een vroeg ontwerpstadium zorgvuldige integrale afwegingen te maken ten aanzien van de mate van flexibiliteit om tot een duurzaam gebouw te komen. Voor bestaand, verouderd zorgvastgoed, met een zeer beperkte flexibiliteit, ligt de uitdaging bij het met beperkte middelen creëren van een passende leefomgeving voor nieuwe specifieke doelgroepen, waardoor de levensduur van deze panden kan worden verlengd en onnodige verspilling van geld en materialen wordt afgewend.
12
Assen, De Triade Kanaalwoningen | diverse type woningen in multifunctionele centrumontwikkeling
samenwerking Bij het integraal ontwerpen wordt aandacht geschonken aan diverse ontwerpaspecten zoals kwaliteit kosten, uitvoerbaarheid en beheer, gebaseerd op een continue samenwerking van alle ontwerpdisciplines. Afhankelijk van de wens van de opdrachtgever en de behoefte ontzorgt te worden, kunnen wij tijdens het ontwerp- en realisatieproces aan deze ontwerpteams deelnemen als specialistische adviseur en tevens de rol vervullen van ontwerpteamleider. Bij integrale contractvormen heeft de opdrachtgever daarbij tevens slechts één aanspreekpunt ook tijdens de realisatiefase. Deze werkwijze levert naast een tijdsbesparing en kostenreductie ook een kwalitatieve verbetering van het eindresultaat op. De betrokkenheid en inbreng van de opdrachtgevers en de participatie van gebruikers en overige belanghebbenden, zijn tijdens het integrale ontwerpproces een belangrijke succesfactor voor het uiteindelijk te behalen resultaat. rphs+ is gewend om middels een intensief participatietraject en/of door co-creatie samen met de diverse belanghebbenden en stakeholders tot een gemeenschappelijk gedragen ontwerp te komen.
betrokkenheid Een mooi voorbeeld van intensieve samenwerking is ons project ‘Banne Centrum’ in Amsterdam-Noord waar culturele, sportieve en educatieve voorzieningen samen met winkels, (zorg)woningen en parkeervoorzieningen in één complex zijn gerealiseerd, naar tevredenheid van alle gebruikers. Samenwerking met kennisinstituten biedt de mogelijkheid op projectbasis nieuwe inzichten op het gebied van de leefomgeving te toetsen in de praktijk (evidence based design). rphs+ werkt op het gebied van wonen en zorg samen met How2CreateCare, een coöperatieve bedrijfsvorm en samenwerking van specialisten voor de woon en zorgomgeving van morgen (www.how2createcare.nl). Daarnaast dragen wij middels de participatie van onze directie in het bestuur van Stichting Wijdeberg - (wij)³ - als bureau bij aan het verbeteren en waarborgen van de leefbaarheid in kleine dorpen en gemeenschappen (www.stichtingwijdeberg.nl).
zorg & welzijn Ridderkerk, Centrum | centraal plein met commerciële voorzieningen en woningen
15
selectie projecten zorg & welzijn
opdrachtgever
stadsdeel Amsterdam-Noord, Amsterdam | Bam Vastgoed, Bunnik | woonstichting Rochdale, Amsterdam
programma
131 waarvan 4 groepswoningen à 6 personen en 12 appartementen voor begeleid zelfstandig wonen |
28 wibo-woningen | 250 m2 wijkcentrum | 835 m2 gymzaal | 435 m2 kinderdagverblijf | 745 m2 bibliotheek |
7.000 m2 commerciële ruimte | parkeergarage
opdrachtgever
Ymere, Amsterdam (stedenbouwkundigplan)
programma
272 woningen waarvan 20 miva woningen en 60 zorgappartementen | 2500 m2 dienstencentrum | parkeergarage
opdrachtgever
Vriesbouw bv, Groningen en Plegt-Vos Noord bv., Assen
programma
38 woningen, waarvan 24 groepswooneenheden voor begeleid zelfstandig wonen | 824 m2 commerciële ruimte |
43 parkeerplaatsen
opdrachtgever
CBRE Global Investors, Schiphol | Woonstichting Actium, Assen | Icare, Meppel
programma
54 zorgwoningen | 23 verpleegplaatsen in drie kleinschalige verpleegeenheden | 600 m2 zorgcentrum | daktuin |
12.3000 m2 herontwikkeling en nieuwbouw commerciële ruimten
Assen, De Citadel (2012)
opdrachtgever
Bemog projectontwikkeling, Zwolle
programma
60 zorgwoningen rondom binnentuin | 230 eengezinswoningen en reguliere appartementen |
12.500 m2 commerciële ruimten | parkeergarage
opdrachtgever
Jeugdzorg, Nijmegen
programma
2 paviljoens met woonruimten en slaapkamers voor in totaal 24 moeilijk opvoedbare jongeren | tuin
opdrachtgever
Coen Hagedoorn Bouwgroep, Huizen
programma
85 woningen, waarvan 29 seniorenwoningen | 700 m2 commerciële ruimten | parkeergarage
opdrachtgever
Exploitatiemaatschappij Dreumel bv, Wijchen
programma
16 appartementen aanpasbaar | 14 gebouwde parkeerplaatsen
opdrachtgever
Provast, Den Haag
programma
54 starters-appartementen en 15 ouderenwoningen | 6.000 m2 renovatie bibliotheek en onderwijsvoorzieningen|
17.900 m2 herontwikkeling en nieuwbouw commerciële ruimten | parkeergarage 400 parkeerplaatsen
Amsterdam, De Banne (2012)
Amsterdam, De Kadoelerbreek (2007)
Assen, Nijlandstraat (2009)
Assen, Mercuriuscentrum (2012)
Nijmegen, Transvaalstraat (2004)
Huizen, Betuining (2012)
Nijmegen, Zonnewende (2000)
Zwolle, wijkwinkelcentrum Zwolle-Zuid (2010)
Wij, rphs+, zijn een creatief, professioneel en integraal werkend adviesbureau op het gebied van architectuur en stedenbouw. De diverse specialismen waarover wij beschikken zijn ondergebracht in drie zelfstandige businessunits met een sterk eigen profiel: rphs strategie + ontwikkeling, rphs architectuur + stedenbouw en rphs bouwtechniek + management. De brede expertise van ons bureau stelt ons in staat om onze opdrachtgevers op het brede spectrum van design, engineering, management en strategische vraagstukken voor zowel nieuwbouw als bestaand vastgoed, te adviseren. Op basis van de behoefte van onze opdrachtgevers zijn we in staat om onze specialistische dienstverlening zowel onafhankelijk als integraal aan te bieden. Het werk van ons bureau varieert van kleinschalige projecten tot omvangrijke multifunctionele opgaven op het gebied van stedenbouw, architectuur, landschap en interieur. Op basis van jarenlange ervaring zetten we bewezen principes bij onze projecten op een vernieuwende wijze in. Daarbij zoeken wij een optimale balans tussen sociale, culturele, (milieu) technische en economische aspecten. Dit leidt tot inspirerende, haalbare en duurzame oplossingen die uitgaan van de integrale kwaliteit van het gebouwde. Daarbij houden wij de belangen van onze opdrachtgevers en de gebruikers scherp in het oog.
rphs
+
Herenstraat 2 Postbus 610 2270 AP Voorburg +31 (0)70 387 1810
[email protected] www.rphs.nl
© rphs+ | 2014
Eric Scholman
Margarette Neep
Amsterdam, De Banne
