Wonen, zorg en welzijn voor ouderen. De toekomst voor de ouderenzorg begint nu. Synior
Synior “Kijk op ouderenzorg”
Inhoud Synior heeft eigenzinnige visie op seniorenhuisvesting ................................ 3 Toekomstbestendige woonvoorzieningen zijn bittere noodzaak! .................... 3 Ontwikkeling van de vergrijzing ................................................................ 3 Van „vadertje staat‟ naar „ouderlijk toezicht‟ ............................................... 5 Unieke zorg voor unieke mensen .............................................................. 6 Zorgen voor zorgverleners ....................................................................... 7 Woningnood voor senioren....................................................................... 7 Woonwensen van ouderen ....................................................................... 8 Buurt als motor voor zelfredzaamheid ....................................................... 9 Synior denkt, doet en deelt .................................................................... 10 Een goed begin ... ................................................................................ 12
Dit rapport is geschreven voor mensen die betrokken zijn bij het maken van beleid en het creëren van een toekomstvisie in de zorg. Zonder te pretenderen volledig te zijn beschrijft dit rapport de huidige trends op het gebied van wonen, zorg en welzijn voor ouderen. Het geeft aan voor welke problemen we op dit gebied komen te staan en het beschrijft oplossingen.
Pagina
2
Synior heeft eigenzinnige visie op seniorenhuisvesting
Toekomstbestendige woonvoorzieningen zijn bittere noodzaak! Nederland vergrijst in hoog tempo. Dat heeft zijn weerslag op de hele maatschappij. Wonen, zorg en welzijn van ouderen zal steeds meer „in the picture‟ komen te staan. Het creëren van toekomstbestendige woonvoorzieningen is daarom nu al bittere noodzaak. Tegelijkertijd komen de betaalbaarheid van ouderenzorg én het arbeidspotentieel in de zorg steeds verder onder druk te staan. Synior buigt zich graag en met veel kennis over dit vraagstuk. In dit artikel schetsen we de ontwikkelingen die in de nabije toekomst grote invloed zullen hebben op de woon-, welzijns- en zorgvoorzieningen voor ouderen. Door tijdig te anticiperen op deze ontwikkelingen, kunnen we binnen onze maatschappij ouderen een goed woonen leefgenot blijven bieden. Natuurlijk beschrijven we ook hoe Synior kan ondersteunen bij het stimuleren van de zelfredzaamheid van ouderen en het ontwikkelen van toekomstbestendige woon- en leefvoorzieningen .
Ontwikkeling van de vergrijzing Nederland vergrijst in hoog tempo. Dat is een algemeen erkend gegeven. Maar hoe komt dat eigenlijk? • De babyboomers worden 65, waardoor er tussen 2011 en 2015 een half miljoen 65plussers bijkomen. • Babyboomers worden veel ouder dan de vooroorlogse generaties. Daardoor zal Nederland de komende jaren in hoog tempo vergrijzen. Deze toename van senioren vormt slechts een deel van het vergrijzingsprobleem. Andere belangrijke demografische ontwikkelingen zijn ook van invloed: • de potentiële beroepsbevolking zal dalen; • de Nederlandse bevolking groeit door tot 17,8 miljoen in 2040; • het aandeel allochtonen in de bevolking zal toenemen. (Bron CBS)
Meer ouderen die langer leven In de afgelopen vijf jaar werden „slechts‟ een kwart miljoen Nederlanders 65. De komende vijf jaar verdubbelt dit aantal. Dit komt omdat de zogenoemde babyboomgeneratie 65 jaar wordt. Volgens de bevolkingsprognose van het CBS komen
Pagina
3
er tussen 2016 en 2040 nog eens 1,5 miljoen 65-plussers bij. In 2040 zal het aantal ouderen zijn opgelopen tot 4,6 miljoen ten opzichte van 2,6 miljoen nu. Daarna zal de vergrijzing langzaam afnemen. Er komen niet alleen veel meer 65-plussers, ze leven naar verhouding ook langer. Volgens de nieuwste CBS-prognose worden mannen van de generatie 1946 gemiddeld 84 jaar en vrouwen 87 jaar. Voor de generatie 1960 is dat respectievelijk 85 en 88 jaar. Dat is behoorlijk wat meer dan de gemiddelde leeftijd van de generatie 1930. Mannen van deze leeftijd worden gemiddeld 81 jaar en vrouwen 85 jaar. Toenemende zorgvraag Deze groeicijfers zijn gebaseerd op de toegenomen en toenemende welvaart van oudere generaties in Nederland. Het is heel goed mogelijk dat de vergrijzing een extra impuls krijgt door de toenemende medische kennis, met name door de nanotechnologie. Dankzij nieuwe medische inzichten zouden ouderen dus nóg ouder kunnen worden. Feit blijft dat, ondanks alle medische ontwikkelingen, de zorgvraag onder ouderen toeneemt. Met het stijgen van de leeftijd, stijgt ook het aantal senioren dat lijdt aan dementie. Onderstaande grafiek laat zien dat rond de 20% van de 80-plussers dementie krijgt en dat zelfs 40% van de 90-plussers aan deze ziekte lijdt.
Naar verwachting zal deze groep de komende jaren groeien van 300.000 naar 450.000 mensen. Anders gezegd: niet 1 op 63 inwoners maar 1 op 38 inwoners zal dementie ontwikkelen. Doordat de bevolking steeds ouder wordt, stijgt ook het aantal mensen met dementie. Zij willen vaak zo lang mogelijk zelfstandig en/of in hun eigen omgeving
Pagina
4
blijven wonen. In het kader van de toenemende druk op de ouderenzorg is dat ook een wenselijke ontwikkeling. Maar dat impliceert wel dat er geschikte zelfstandige woonvormen, met allerlei mogelijkheid voor zorg en hulp, moeten komen. Dit stimuleert de zelfraadzaamheid van senioren en verlicht de druk op de verzorgings- en verpleeghuizen. Die zullen zich steeds meer ontwikkelen tot woonvormen voor ouderen die professionele 24-uurszorg nodig hebben.
Andere visie op ouderenzorg: broodnodig! Het vergrijzingsvraagstuk verdient veel meer aandacht dan het op dit moment krijgt. De zorgvraag zal de komende dertig jaar met maar liefst 3% per jaar stijgen. Dit zet de ouderenzorg enorm onder druk, zeker gezien de krimpende beroepsbevolking. Daarnaast is de financiering van ouderenzorg een punt van zorg. Premiestijgingen, hogere eigen risico‟s en pijnlijke beperkingen in het zorgpakket staan voor de deur. Deze maatregelen zullen de zorgkwaliteit uithollen en de toegankelijkheid van zorg verminderen. De urgentie van dit vraagstuk leeft helaas niet in Nederland. In het regeerakkoord staat dat er meer geld komt voor ouderenzorg. Een sympathiek gebaar, maar het wekt de illusie dat we op termijn het huidige systeem van ouderenzorg betaalbaar kunnen houden. Maar dat lukt alleen als de maatschappij bereid is jaarlijks een paar procent meer te betalen aan AWBZ-premies. Op middellange termijn is dit eenvoudigweg onbetaalbaar. Daarom is een ander visie op ouderenzorg broodnodig. Dat lukt alleen als de maatschappij de ogen opent voor de kern van de stijgende kosten in de ouderenzorg. Recent publiceerde het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) een rapport dat de kwetsbaarheid van ouderen belicht. Uit onderzoek blijkt dat als kleine lichamelijke en psychosociale problemen zich opstapelen er, zelfs bij fit lijkende ouderen, snel ernstige gezondheidsproblemenkunnen ontstaan. Daardoor doen ouderen vaker en sneller een beroep op verpleeg- en/of zorginstellingen als men heeft ingeschat. Het is dus van levensbelang om op tijd problemen bij senioren te signaleren en te verhelpen, zodat ze langer zelfstandig kunnen blijven functioneren. Daardoor neemt ook de druk op woonzorgcentra af. Juist daarom is een andere visie op ouderenzorg van belang.
Van ‘vadertje staat’ naar ‘ouderlijk toezicht’ De rol van de overheid zal de komende tijd veranderen: van „vadertje staat‟ naar „ouderlijk toezicht‟. De overheid zal de regie meer bij burgers leggen en de nadruk leggen op faciliteren in plaats van verzorgen. Dit geldt op alle maatschappelijke terreinen, dus ook voor ouderenzorg. Deze ontwikkeling verloopt in drie fases: 1. Klassieke verzorgingsstaat De klassieke, brede verzorgingsstaat is op zijn retour. In deze verzorgingsstaat biedt de overheid voorzieningen voor iedereen die ze nodig heeft, ongeacht inkomen of de mate van sociale uitsluiting. Brede steun voor deze verzorgingsstaat komt er alleen als alle
Pagina
5
burgers, ook degenen met een midden- of hoger inkomen, baat hebben bij de voorzieningen van de overheid. Mensen met een hoger inkomen betalen daarbij een eigen bijdrage aan zulke voorzieningen. 2. Terugtrekkende overheid Momenteel stimuleert de overheid de eigen verantwoordelijkheid van burgers. Ze trekt zich waar het kan terug als centrale overheid die alles regelt. Het verantwoordelijkheidsgevoel en het verantwoordelijke gedrag van burgers groeit naarmate de overheid zich meer terugtrekt. Sterker nog: alleen als de overheid zich terugtrekt, komt het initiatief van burgers tot bloei en gaan ze meer voor elkaar zorgen. De overheid „verzorgt‟ alleen mensen die dat echt nodig hebben, bijvoorbeeld burgers die in meerdere opzichten sociaal buitengesloten zijn (door een combinatie van armoede, slechte gezondheid en gebrekkige beheersing van de taal). De lokale overheid biedt geen brede voorzieningen voor iedereen, maar geeft alleen actieve ondersteuning aan groepen met een hoog risico. Die risicogroepen moet een gemeente goed in kaart brengen om zo alle middelen en voorzieningen voor zorg en welzijn bij de juiste groep in te zetten. 3. Uitnodigende en verbindende overheid. Deze overheid biedt brede voorzieningen voor iedereen, maar verlangt ook iets van. Dit betekent dat nieuwe voorzieningen tegelijkertijd iets aanbieden en vragen. Ze creëren nieuwe verbanden tussen burgers onderling en tussen burgers, organisaties van burgers, maatschappelijke organisaties, bedrijven en de overheid. Burgers zijn niet langer passieve ontvangers van overheidszorg. Ze worden geholpen maar ook aangesproken. De overheid schuift niet af maar neemt ook niet over. Ze nodigt uit, stimuleert en verbindt. Ze kijkt nauwkeurig wat burgers zelf (individueel ,in groepen of in organisaties) willen en kunnen bijdragen, wat hun mogelijkheden en talenten zijn en waar ze enthousiast van worden. De overheid sluit daarop aan en stimuleert burgerinitiatief. Deze „uitnodigende en verbindende‟ overheid zal de komende jaren steeds meer opgang maken. (Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken).
Unieke zorg voor unieke mensen In de ouderenzorg „oude stijl‟ is nauwelijks oog voor individuele verschillen. Niet de vraag maar het aanbod staat centraal. Gelukkig groeit het besef dat zorginstellingen unieke zorg voor unieke mensen moeten bieden. Persoonlijke wensen en behoeften, belastbaarheid, ziekte of handicap, competenties, werkstijlen en karaktereigenschappen bepalen de zorgbehoefte van een oudere. Deze unieke combinatie beïnvloedt de leefwijze en levensvisie van elk mens. Het bepaalt hoe mensen leren, wat ze nodig hebben om gezond te blijven en wat hen motiveert, aldus het Zorginnovatie platform. Meerdere organisaties (zoals Motivaction, Smart Agent en IVA) hebben deze onzichtbare eigenschappen in kaart gebracht. Zij richtten zich hierbij vooral op generaties en waardepatronen, die deels samenhangen met leeftijd en geslacht. Daarnaast zijn er ook
Pagina
6
nog persoonlijke wensen over de invulling van de oude dag. Hoe beter men aan kan sluiten bij de woon-, welzijn- en zorgwensen van senioren, hoe langer zij zelfredzaam blijven. Alleen al daarom is het belangrijk om zorg op maat te bieden.
Zorgen voor zorgverleners Naast de vergrijzing is ook de arbeidskrapte een punt van grote zorg. Het is zaak om ook in de toekomst te zorgen voor instroom en behoud van zorgverleners op de arbeidsmarkt. Vanaf 2011 gaat de babyboomgeneratie met pensioen en dat zal ook in de zorgsector merkbaar zijn. De arbeidsmarkt komt, zoals voor de recessie, weer onder druk te staan. Werkgevers zullen met nog grotere inspanningen werknemers voor zich moeten weten te interesseren (Gids voor personeelsmanagement). De jaarlijkse groei van de potentiële beroepsbevolking (iedereen die minimaal 12 uur werkt of werkzoekend is) vlakt af door:
de vergrijzing;
de daling van het aantal arbeidsmigranten (minder Oost-Europeanen);
het remmende effect van de economische recessie op de arbeidsparticipatie van niet-actieven.
Personeelsbinding Er is terecht grote zorg over structurele personeelsknelpunten in de zorg. Deze knelpunten hebben een zorgwekkend effect: ze brengen de toegankelijkheid, betaalbaarheid en kwaliteit van de zorgsector in gevaar. Het is broodnodig om alle mogelijkheden in te zetten om personeel te werven en aan de zorg te binden. Mogelijkheden daarvoor zijn:
stimuleren van innovaties die leiden tot slimmer werken;
vergroten van de zelfredzaamheid van ouderen;
stimuleren van mantelzorg en vrijwilligerswerk;
ontwikkelen van zorg- en hulpverleningsconcepten die minder personeelsinzet vergen en tegelijkertijd een aantrekkelijke werkomgeving bieden voor het personeel.
Woningnood voor senioren Ons welzijn wordt voor een belangrijk deel bepaald door onze huisvesting. Ouderen geven aan zo lang mogelijk zelfstandig te willen blijven wonen, óók als ze zorg nodig hebben. De huidige intramurale zorg (zoals woonzorgcentra en verpleeghuizen) is voor veel senioren een schrikbeeld. Daarom neemt het aantal bedden in de intramurale zorg nu al gestaag af. Er komen dus meer ouderen, waarvan er ook relatief meer langer zelfstandig willen blijven wonen. Is er wel voldoende geschikte seniorenhuisvesting? Nee!
Pagina
7
Van de 7,2 miljoen woningen in Nederland is maar een zeer klein deel geschikt als seniorenhuisvesting. Daarbij is bekend dat de verhuisbereidheid met het stijgen van de leeftijd afneemt. Het is dus zaak op tijd geschikte (levensloopbestendige) ouderenwoningen aan te bieden aan de vergrijzende bevolking. Daarom wordt in de overheidsrichtlijn „Besluit beheer sociale huursector‟ (BBSH) ouderenhuisvesting nadrukkelijk gepositioneerd als opgave voor woningcorporaties. Maar de invulling van deze taak is niet eenvoudig. Regelgeving is ontoereikend en soms onduidelijk. Denk bijvoorbeeld aan de invoering van de WMO, de introductie van marktwerking in de zorg of de trage invoering van de “Wet toelating zorginstellingen” (WTZi), die voorziet in scheiding van wonen en zorg. De praktijk dreigt de theorie te achterhalen.
Woonwensen van ouderen Vanuit individueel en maatschappelijk oogpunt is het zaak om de zelfredzaamheid van ouderen te stimuleren. Goede seniorenhuisvesting is daarvoor de basis. Woningen moeten gebouwd of gerenoveerd worden naar de wensen en budgettaire mogelijkheden van de bewoners. De vraag waar een goede seniorenwoning aan moet voldoen, valt uiteen in:
Waar moet de woning bouwkundig aan voldoen?
Wat zijn de voorwaarden met betrekking tot de leefomgeving (zoals diensten en services)?
Welke leefvorm is optimaal?
Hier is beslist geen pasklaar antwoord op te geven. Iedere situatie heeft zijn eigen dynamiek en is anders. In Limburg gelden andere woonwaarden dan in Friesland. En een woningcorporatie zal andere beslissingen nemen als een groep senioren die in collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO) een appartementencomplex bouwt. Maar naast verschillen zijn zeker ook overeenkomsten. Het is logisch dat elke woning technisch in goede staat moet zijn. Daarnaast blijkt het onderzoek „Wat is thuis?‟ van Habio wat senioren voor eisen stellen aan hun ideale woning:
goed onderhouden (schone) algemene ruimtes;
goede ventilatie;
goed werkende alarmering;
ruime badkamer/douche;
elektrisch bedienbare zonwering;
beveiligde hoofdingang;
goede geluidsisolatie;
voldoende ruimte voor ontvangst van familie en vrienden;
goede rolstoeltoegankelijkheid;
veel kastruimte;
goede afscheiding tussen wonen, slapen, koken en sanitair;
intercomverbinding met hulpverlening.
Pagina
8
Deskundigen voegden aan dit lijstje toe:
alles gelijkvloers;
goede toegankelijkheid voor hulpverleners
domotica-oplossingen die dagelijkse taken vereenvoudigen.
Domotica omvat alle elektronische toepassingen in de woning om functies te besturen (verwarmen, ventileren, verlichten, etc.) en om diensten uit de woonomgeving te gebruiken (alarmeren, telefoneren, televisie kijken, etc.). Dit gebeurt bij voorkeur flexibel: op elke plek en op elk tijdstip dat het de bewoner past met een gemakkelijke bediening en desgewenst op afstand. Domotica kan ook helpen om zorg op afstand te realiseren.
(Bron: Habion, De Grijze Motor)
Buurt als motor voor zelfredzaamheid Niet alleen de woning is belangrijk voor de zelfredzaamheid van ouderen. De directe leefomgeving bepaalt in belangrijke mate het welzijn van ouderen. Denk aan:
afstand tot voorzieningen;
toegankelijkheid van informele zorg, zoals mantelzorgers, kinderen, vrienden en leeftijdgenoten.
Pagina
9
Het is dan ook belangrijk om de directe leefomgeving zo in te richten dat hulpverlening praktisch ondersteund wordt. Dat werkt kostenbesparend, verhoogt het welzijn van ouderen én stimuleert hun zelfstandigheid en zelfredzaamheid. Juist in een prettige woonomgeving stellen ouderen hun zorgvraag uit. Hier ligt dus duidelijk een taak voor overheid en woningcorporaties. Zij moeten onveilige situaties in en rond een ouderenwoning signaleren en verbeteren. Daarnaast speelt de leefbaarheid een belangrijke rol. Vereenzaming is een groot probleem onder ouderen. Mensen uit het sociale netwerk vallen weg en de actieradius neemt af. Eenzaamheid is een belangrijke factor bij het dalen van de zelfredzaamheid van senioren. Daarom is het belangrijk vereenzaming en verwaarlozing tijdig te signaleren en adequaat te reageren. Dat kan bijvoorbeeld door ontmoetingsmogelijkheden te scheppen. Sport en activeringsactiviteiten stellen mensen in staat langer actief deel te nemen aan de samenleving. Daardoor doen senioren aantoonbaar minder snel een beroep op zorgvoorzieningen.
Synior denkt, doet en deelt Het is duidelijk dat ouderen in de nabije toekomst steeds vaker zelf bepalen waar en hoe ze willen wonen. Dat heeft grote gevolgen voor het renoveren en bouwen voor ouderen én voor de organisatie van zorg en welzijn. Juist daarin kan Synior particulieren en organisaties bijstaan. Door na te denken over oplossingen, iets met onze kennis te doen en die met anderen te delen. We zijn een groep professionals die producten ontwikkelt en levert, zodat elke oudere zelfstandig oud kan worden in zijn eigen leefomgeving op de manier die hij wil. Dat lukt alleen als de wensen van ouderen zelf centraal staan. Tegelijkertijd is het essentieel dat heel goed in kaart gebracht wordt wat de zorgvraag van ouderen is en hoe die zich zal ontwikkelen. Daarom splitst Synior deze vraag op in drie fases: 1.
zelfstandigheid
Voorkom de zorgvraag of stel deze zolang mogelijk uit door een beroep te blijven doen op zelfregulerende vermogen van ouderen en door goede huisvesting te faciliteren. 2.
informele zorg
Als er enige zorgbehoefte ontstaat, kunnen ouderen met informele zorg (zoals mantelzorg en huishoudelijk hulp) zo lang en zo zelfstandig mogelijk blijven functioneren. 3.
professionele zorg
Het zo efficiënt mogelijk organiseren van professionele zorg, bij voorkeur in de thuissituatie. Daarbij zal altijd de regie bij de ouderen zelf blijven liggen.
Pagina
10
Typologie van ouderen Vanuit deze indeling wil Synior nieuw woon- en leefvoorzieningen creëren en de zelfredzaamheid van ouderen stimuleren. Daarmee honoreren we de wens om mensen zo lang en optimaal mogelijk de regie over hun eigen leven te laten behouden. Dat is ook in het financiële belang van de zorgsector, omdat minder snel een beroep gedaan wordt op professionele zorg. Het is daarbij wel essentieel om aan te sluiten op individuele wensen van senioren. Daarom werkt Synior met de onderstaande typologie bij het inrichten van woon- en leefconcepten.
Traditionele senior
Moderne senior
Postmoderne senior
Volgzaam, afwachtend
Verantwoordelijkheid overheid
Overheid volgt kwaliteit
Zekerheid
Vaker ziek
Zelf actief op zoek
Geen second opinion
Medisch shoppen
Zolang mogelijk thuis wonen
Gezonde levenstijl
Minder gezonde levenstijl
Gezonde levenstijl
Vrijwilliger na pensioen
Minder bereid vrijwilliger
Bereid tot extra betalen
Deze typologie helpt helder te krijgen welke woon- en leefomgevingen passen bij welke doelgroep. Bij de inrichting van woonconcepten houdt Synior rekening met verschillende wensen en leefstijlen. Zo wordt er een gevarieerd aanbod gerealiseerd, dat is afgestemd op de wensen van de doelgroep. Slimme woonconcepten, al dan niet gecombineerd met diensten en services in het eigen huis, zorgen ervoor dat ouderen langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Dat lukt alleen als de maatschappij bereid is te investeren in nieuwe woon- en leefconcepten.
Wensen vertalen in concrete projecten Juist bij het ontwikkelen van nieuwe woon- en leefconcepten is het advies van Synior bijzonder waardevol. We hebben een integrale visie op wonen en leven voor ouderen en kunnen daardoor meedenken over echt alle aspecten van wonen en leven voor ouderen. Daarvoor zetten we het DOR (Doelen stellen, Organiseren en Realiseren.) model en het ESHmodel in. Dat laatste staat voor
Pagina
11
evenwichtigheid, samenhang en heterogeniteit van zes organisatie-aspecten: strategie, structuur, systemen, managementstijl, cultuur en personeel. Deze modellen helpen ons om de wensen van de opdrachtgever te vertalen naar concrete woon- en leefvoorzieningen van senioren. Samenvattend kunnen we stellen dat Synior het onderstaande model als uitgangspunt neemt bij het inrichten van woon, welzijn en zorgconcepten. Dit betekent: Dat wij het mogelijk moeten maken dat ouderen zolang mogelijk zelfredzaam blijven. Dat ouderen zelf verantwoordelijkheid nemen voor de invulling van hun leven Dat we de sociale context en de netwerken van ouderen inzichtelijk moeten hebben zodat we ook die kunnen betrekken in onze dienstverlening. Als we dit allemaal hebben gedaan, dan gaan we kijken welke professionele diensten we moeten gaan leveren. De onderstaande model geeft dit mooi weer (Boer en Croon).
Lage afhankelijkheid zorg Zorgbehoevende die in staat Zijn hun eigen leven te leiden (Zelfmanagement)
A
B Zorgbehoefende die (tijdelijk) steun nodig hebben op bepaalde tereinen
Niet zelf-
Zelfredzaam
redzaam Zorgbehoevende die continu steun nodig hebben op vrijwel alle terreinen
C
D
Zorgbehoevende die 24x7 afhankelijk zijn van de hulp van derden en geen ondersteuning hebben
Hoge afhakelijkheid zorg
Eenmaal hulpbehoevend vallen mensen vaak terug van kwadrant B naar C Synior activiteiten zijn er op gericht dit proces te stoppen of te vertragen
Pagina
12
Een goed begin ... Het mag duidelijk zijn dat de vergrijzing vraagt om een nieuwe aanpak van ouderenzorg, waarin de eigen regie, actieve participatie, zelfredzaamheid en zelfstandigheid centraal staan. De huidige seniorenhuisvesting zal zich aan moeten passen aan deze nieuwe inzichten. De demografische ontwikkelingen, arbeidsmarkt en wensen van ouderen dwingen ons om nieuwe, innovatieve woon- en leefconcepten te ontwikkelen. Dit artikel is daarvoor een eerste aanzet. Met een goede, toekomstgerichte visie kunnen we ouderen beter en langer zelfstandig laten wonen. In dit artikel hebben we onze visie op innovatieve ouderenhuisvesting met u gedeeld. Wilt u écht klaar zijn voor de toekomst? Dan praten we graag met u verder over onze visie en diensten en hoe u die in kunt zetten voor uw eigen, zinnige toekomstvisie op ouderenzorg. Jan Baars, vastgoeddeskundige, specialisatie gebouwbeheer. Vincent Bakx, fysiotherapeut, bewegingswetenschapper en bedrijfskundige. Ferry van Laarhoven, vastgoedontwikkelaar.
Pagina
13
