Ontwerp en druk. Doelgericht. Pragmatisch. Persoonlijk

W W W. P M J U . N L

Doelgericht Pragmatisch Persoonlijk

Ontwerp en druk Briefpapier Visitekaartjes Folders Offertemappen Notitieblokken Tijdschriften Posters Flyers Websites

Doelgroep marketing Hoe kan mijn organisatie meer klanten van een bepaalde doelgroep aan trekken. Dactis Consulting kijkt samen met u hoe u zich kunt positioneren en onderscheiden in de markt om deze doelgroep te bereiken.

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Naast het maken van winst hebben de meeste ondernemers ook een hart voor de maatschappij. Dactis Consulting kan u in contact brengen met maatschappelijke partners en concrete projecten op touw zetten.

Beleidsadvies Dactis Consulting kan overheidsbeleid analyseren om zo mogelijke verbeterpunten in kaart te brengen. Dactis Consulting is met name gespecialiseerd in maatschappelijke vraagstukken en mogelijk beleid hiervoor.

Positionering Maatschappelijke Instellingen Heeft u het gevoel uw legitimiteit bij de burger kwijt te zijn? Dactis Consulting adviseert u met concepten voor projecten die uw organisatie weer op de kaart zetten.

Ken jezelf Ken een ander Het B erberschri ft 3 Abdelkrim en de Ri foorlog 7 Is la mi tische Filosofie 15 De zeep k ist: Jongeren aan het woord 21

Colofon Hoofdredactie Said Boulaayoun

Daar zat ik dan, nooit eerder een tijdschrift in elkaar gezet. Het moest

Eindredactie

er toch van komen, het project Ken Jezelf Ken een Ander ging immers

Nadia Ezzeroili

gepaard met een publicatie. Waar moest ik toch beginnen? Zelf ben ik niet zo’n lezer van tijdschriften. Zodoende vroeg ik mijn zus of zij een aantal

Redactie

tijdschriften had zodat ik een idee kon krijgen van hoe zo’n tijdschrift

Sadika Aarab

er nou uitziet. De tijdschriften die ik kreeg waren vooral vrouwelijke

Asis Aynan Mounir Bouzambou Hanan Haddouch Samir Haddouch

tijdschriften, jullie snappen wel dat ik die na 5 minuten weer terug had gelegd. Mijn creativiteit moest dan maar op volle toeren om zo toch een

talenten waar je je niet bewust van bent gewend bij PMJU, wat je niet kan

Illustraties Kamal Bellachab

in het illustreren op papier. Zo hebben wij elkaar kunnen aanvullen bij het ontwerpen van dit tijdschrift.

Said Boulaayoun

Platform Marokkaanse Jongeren Utrecht

indeling te maken van het tijdschrift om zo de drie workshopleiders een

hadden. Gelukkig is de inhoud nooit een probleem geweest. Door ons brede netwerk hadden wij binnen de kortste tijd enthausiaste jongeren gevonden die zeker iets wilden schrijven.

Oplage 1000 stuks

Na drie maanden werken is het tijdschrift eindelijk af. Vol met leerzame Mogelijk gemaakt door

informatie over de drie workshop onderwerpen aangevuld met interessante verhalen van Marokkaanse en Nederlandse jongeren. Wij hopen met dit tijdschrift een eerste stap te hebben gezet naar meer toekomstige

Gemeente Utrecht

Workshops 3

Het Berberschrift

Een introductie in het gebruik en de ontwikkeling van het Berberschrift.

7

Ab d e l kr i m e n d e R i f oorlog

De aanloop naar en het verloop van de Rifoorlog.

15

I s l a m i ti s c h e F i l o s o fie

De grote islamitische filosofen en hun invloed op het westen. Hoe kijken jongeren vandaag de dag naar filosofie.

Onderweg naar school, zittend in de trein, besloot ik een globale

indicatie te geven van het aantal bladzijden die zij tot hun beschikking

Uitgever

tifinap

tijdschrift te kunnen bewerkstelligen. Gelukkig zijn wij het ontdekken van

kun je immers leren. Ik ben handig met de computer en Kamal is handig

Vormgeving

Inhoudsopgave

Voorwoord

publicaties waarbij het initiatief en het talent van jongeren voorop staan.

Zeepkist 21

Y o u t h S e r v i c e I n i t iative

Maak kennis met het Utrechtse Youth Service Initiative (YSI). Een internationale vrijwilligersorganisatie.

23

Hanan en Afsoon

Hanan en Afsoon, Marokkaans en Afgaans, wat leren zij van elkaar?

25

W i n d s u r f e n i n D a khla

Ik wens u veel leesplezier.

Samir vertelt over zijn passie voor windsurfen en zijn trip naar Dakhla (Zuid Marokko).

Said Boulaayoun

27

S tu d e r e n i n A m e ri ka

Sadika over haar jaartje studeren in Amerika.

29

Columns

Het Berberschrift

Een introductie in het gebruik en de ontwikkeling van het Berberschrift

I

n tegenstelling tot een aantal jaar geleden zijn er steeds meer mensen op de hoogte van het bestaan van een Berberschrift. Van lessen Berber op de universiteit van Utrecht en Leiden tot een officieel

voortgezetonderwijs examen Berbertalen in Frankrijk. De ontwikkeling van het Berber in geschreven vorm vond veelal plaats in Frankrijk en Nederland. De vele onderzoeken naar het Berber in Nederland gebeurden veelal door gedreven Nederlandse universitaire onderzoekers die het toch vreemd vonden dat er ondanks de grote aantallen Berbertaligen in Nederland weinig bekend was over deze taal. Van het vertalen van Berber poëzie naar het Nederlands tot het verzamelen van Berbersprookjes in Marokko. Nederland had wat dit betreft een voortrekkersrol. De onderzoeken naar Berbertalen in Nederland concentreerden zich vooral op het Berber van Noord Marokko en in mindere mate op het Berber van Zuid Marokko. Het waren echter niet deze twee groepen die voor het behoud van het Berberschrift hebben gezorgd. Deze rol was weggelegd voor de Touareg, de Touareg zijn een nomadisch Berbervolk die vooral in het zuiden van Noord Afrika wonen. Misschien dat je ze weleens hebt gezien, de mannen hebben veelal een blauw gewaad aan met een zwarte tulband die tevens als gezichtsbescherming dient in de Sahara. Een aantal jaar geleden zag ik een documentaire op de Franse televisie over de Touareg. Kinderen kregen lessen in het Berberschrift en wegbewijzing was in het Berber geschreven. De Touareg zijn het Berberschrift door de eeuwen heen blijven gebruiken, hierdoor is het schrift levend gebleven en hebben andere Berbervolkeren het over kunnen nemen.

Het Berberschrift in Utrecht Vrijdag 29 september organiseerde PMJU haar eerste workshop in het kader van “Ken Jezelf Ken een Ander”. Dhr. Said Essanoussi, expert op het gebied van de ontwikkeling van het Berber, was zo vriendelijk om bij deze eerste workshop als expert te fungeren. Door de laagdrempelige manier van lesgeven werden de deelnemers nauw betrokken bij de workshop. Na afloop konden de deelnemers hun opgedane kennis laten zien door een eigen tekening te maken waarbij gebruikt werd gemaakt van het Berberschrift. De winnaar met de mooiste tekening was mevr. Ilham al Haddadi. Zij won een “Leer Tamazight (Berber)” cdrom. Tien jaar geleden was dit schrift alleen bekend bij de

jaren ‘80 en begin ‘90 een broeinest voor Berber bewusten.

personen die actief waren binnen de Amazigh beweging.

Zo werd er een groot Berber festival georganiseerd in

Sinds die tijd is er echter veel veranderd. Het Berberschrift

samenwerking met Rasa. De Universiteit Utrecht, m.n. drs.

en de Berberkwestie zijn bij steeds meer mensen bekend.

Roel Otten, hebben ook altijd een actieve rol gespeeld in

Steeds vaker gaat de vraag “Ben je Marokkans?” gepaard met

de ontwikkeling van de Berbertaal op wetenschappelijk

de vraag of je Arabisch of Berbers bent. Vroeger dachten

niveau. Drs. Roel Otten heeft in 2006 een prijs gekregen

mensen vaak dat Marokkanen allemaal Arabisch spraken.

voor zijn inzet voor de Berber gemeenschap in Nederland.

De overgrote meerderheid van de Marokkanen in Nederland

Deze prijsuitreiking werd door PMJU i.s.m. Amazigh.nl en

en vooral in Utrecht is echter Berbertalig. De grafiti van

Thirelli Films georganiseerd.

de Berber Z in de Dichterswijk staat er alweer een poos.

Ik neem u mee naar het jaar 1995. Op een boven-

Bekladdingen achterin de GVU bussen gaan ook steeds

verdieping aan de Amsterdamsestraatweg werden er plannen

vaker gepaard met Berber tekens. Utrecht heeft wat betreft de bekendheid van de Berber taal en cultuur altijd een

voortrekkersrol

gehad in Nederland.

Zo

was

PMJU in de

gesmeed om het Berberschrift toegankelijker, maar vooral functioneler te maken. Joop Ossewaarde, Said Essanoussi, Roel

Otten

en

anderen gingen om de tafel om praktische veranderingen door te voeren bij het gebruik van het Berberschrift. Hun

Het Berberschrift

harde werken resulteerde in de standaardisering van het Tifinagh. Dit standaard werd vervolgens bekend gemaakt aan

de

honderden

Berber

verenigingen

wereldwijd.

Het Utrechtse standaard werd vervolgens door vele wetenschappelijke instellingen gebruikt, ook Berbertalige kranten in Marokko gebruikten dit standaard. Waar het vroeger ondenkbaar was om in Marokko het Berberschrift te gebruiken of te onderwijzen maakt het Berberschrift haar terugkeer in de samenleving. Advertenties in het Berberschrift maar ook lessen Berberschrift op school en op de Marokkaanse staatstelevisie zijn tegenwoordig niet zo ondenkbaar. De Marokkaanse overheid heeft een aantal jaar geleden een instituut (IRCAM) opgericht ter emancipatie van de Berbertalen en het Berberschrift in Marokko. Om onduidelijke redenen heeft dit instituut niet voor het reeds uitgevonden wiel gekozen maar heeft het een aangepaste standaard van het Berberschrift doorgevoerd. Een letter van het Berberschrift die in Utrecht is gestandaardiseerd, namelijk de letter F, is klakkeloos overgenomen door de IRCAM. In Marokko wordt dus een Utrechtse letter F onderwezen.

Zelf het Berberschrift leren In de tabel hiernaast staan de beschikbare letters in het Latijn met de Berber variant ernaast. Niet alle letters die wij in het Nederlands kennen zijn beschikbaar als Berberletter. Zo kent het Berber de letter P niet, de P kunt u vervangen door de letter B. Verder komt de letter O ook niet voor, deze letter kunt u vervangen door de U. Verder is de letter J niet de J die wij kennen maar dient deze te worden uitgesproken als een Franse J, bijv. de J in Jean Monnet. Voor de “Nederlandse” J kunt u de Y gebruiken. De naam Jan wordt dan als Yan geschreven. Verder is de letter G, zoals in Gerard niet als G aanwezig. Voor de klank van de Nederlandse G dien je de KH te gebruiken zoals in Khalid. Verder zijn er enkele voor de Nederlandse taal onbekende klanken aanwezig. De corresponderende letters voor deze “vreemde” klanken staan in de onderste tabel. Er is ook een lettertype te downloaden voor het Tifinagh, deze is te downloaden via de website:

WWW.AMAZIGH.NL

5

Ken Jezelf Ken een Ander


6

Te kst : Mo u n ir B o u z amb o u Foto: Said B oulaayoun

Abdelkrim & de Rifoorlog 1921 - 1926 Ceuta

Melilla

Ajdir In een tijd waarin vrijheid niet zo vanzelfsprekend was klonk er vanuit de bergen van de Rif in Noord Marokko een schreeuw om vrijheid. Marokko werd in 1912 door de sultan overgedragen aan de Fransen, hierdoor kreeg Spanje vrijspel van Frankrijk om de Rif te onderwerpen aan haar gezag. Tot die tijd was het een stammenstructuur met ongeschreven regels die het sociale en politieke leven in de Rif beheerste, van staatsbemoeienis was nauwelijks sprake. Spanje had reeds eeuwen twee enclaves in Noord Marokko in haar bezit, namelijk Ceuta en Melilla. Deze twee plaatsen waren geregeld het toneel voor onrust en wreedheden. Zo rekenden de Spaanse soldaten af met de bevolking van Tetouan, ten zuiden van Ceuta, door na eerdere onrusten de burgers te terroriseren. In het oosten van de Rif werden geregeld oogsten van de boeren door Spaanse soldaten verbrand en werd hun vee meegenomen. Het werd de bevolking van de Rif al gauw duidelijk dat de bedoelingen van de Spanjaarden niet in het voordeel waren van de Riffijnen. Abdelkrim el Khattabi had reeds jaren voor de Spanjaarden gewerkt, eerst als journalist en later als opperrechter. Door zijn kennis van de ware bedoelingen van de Spanjaarden kwam van het een het ander en initieerde hij in 1921 een opstand tegen de Spanjaarden. Dit artikel vertelt het verhaal van de Riffijnse bevolking en hun drang naar zelfbeschikking.

Vrijdag 6 oktober organiseerde PMJU haar tweede workshop in het kader van “Ken Jezelf Ken een Ander”. Deze tweede workshop stond in het teken van Abdelkrim el Khattabi en de Rifoorlog. Abdelkrim el Khattabi was een van de initiatiefnemers van een opstand tegen de Spanjaarden die vervolgens resulteerde in een georganiseerde strijd tegen de Spaanse bezetter. Deze strijd noemen wij de Rifoorlog. De Rifoorlog vond plaats in het Rifgebied, gelegen in Noord Marokko. In tegenstelling tot de rest van Marokko, afgezien van Sidi Ifni en de westelijke Sahara, was Noord Marokko aan het begin van de twintigste eeuw niet in het bezit van Frankrijk maar in het bezit van Spanje. In dit artikel ga ik in op de aanloop naar en het verloop van deze oorlog.

Afrika en Marokko in de 19e en 20ste eeuw

M

arokko was geen uitzondering in Afrika wanneer we spreken over koloniale bezetting. Zoals op de kaart hiernaast is te zien was Afrika vrijwel geheel verdeeld tussen de Europese grootmachten. De twee grootmachten met de meeste invloed in Afrika waren Frankrijk en Engeland. Frankrijk was voornamelijk aanwezig in “Islamitisch” Afrika waar Engeland voornamelijk in zuidelijk Afrika aanwezig was. In eerste instantie waren er geen afspraken gemaakt over de verdeling van macht binnen Afrika. Het congres van Berlijn (1884) bracht hier langzamerhand verandering in. De kaart hiernaast is grotendeels opgetekend tijdens het congres van Berlijn. Bij de opdeling van Afrika werd geen rekening gehouden met culturele grenzen, een liniaal was immers makkelijker. Deze onnatuurlijke opdeling van Afrika is waarschijnlijk een van de oorzaken van de vele conflicten in Afrika in de 20ste eeuw. De expansiedrang van zowel Frankrijk als Engeland resulteerde op een gegeven moment in een botsing in de plaats Fashoda in huidig Sudan. Na onderhandelingen erkenden beide landen elkaars invloedsferen in Marokko, Egypte en Sudan. Frankrijk kreeg zo vrijspel in Marokko. Spanje kreeg van Frankrijk de zeggenschap over o.a. Noord Marokko (de Rif). Naast Frankrijk en Spanje wilde ook Duitsland invloed uitoefenen op Marokko. Duitsland dwong zo onderhandelingen af over de macht in Marokko. In 1906 vond de conferentie van Algeciras plaats. De uitkomsten hiervan waren echter niet in het 9


voordeel van Duitsland. De invloed van Frankrijk in Marokko werd met deze conferentie alleen maar vergroot. Duitsland kreeg een deel van Frans Congo. Dit gebied werd echter na de eerste wereldoorlog weer afgenomen. In 1912 werd de weinige soevereiniteit die Marokko nog had door de ondertekening van het akkoord van Fes ontnomen. Voordat het akkoord ondertekend werd door sultan Abdelhafid werd eerst sultan Abdelaziz afgezet. Marokko moest vanaf dat moment voor iedere stap die zij zette toestemming aan Frankrijk

vragen. Naast de koloniale conflicten over Marokko had Marokko te maken met aanzienlijke sociale en politieke onrust. In 1888 kwam na een machtsstrijd tussen Moulay Hassan en Ba Ahmed de dertienjarige Abdelaziz aan de macht. Abdelaziz was echter een marionet van Ba Ahmed. Marokko was in die tijd verdeeld in een gebied wat onder controle stond van de Sultan, Bled Makhzen, en een gebied wat niet onder controle stond van de sultan, Bled s-Siba. De macht van de sultan was vooral geconcentreerd in de steden. Aangezien Marokko toen een voornamelijk landelijk gebied was had de sultan minimale macht, dit is te zien op de kaart onderaan deze pagina. De Rif behoorde zoals het meest van de rest van Marokko tot de Bled s-Siba. De Rif was een doorn in het oog voor het centrale gezag. Schepen die langs de Riffijnse kust voerden werden regelmatig gekaapt waarna deze na betaling van losgeld werden vrijgegeven. Het is vooral deze vorm van overlast die de Noord Afrikaanse kust de bijnaam “Barbary Coast” bezorgde. Langs de Noord Afrikaanse kust werden er al honderden jaren schepen gekaapt, dit ging terug tot ver voor de kruistochten in de middeleeuwen. Om een einde te maken aan deze kapingen stuurde Abdelaziz een expeditie onder leiding van Bushta l-Baghdadi naar de Rif. Deze expeditie had een groot bloedbad tot gevolg onder de Ibbekuyen, een stam bij het huidige Alhoceima. Dit bloedbad was echter geen uitzondering. Zo liet de Sultan na een ander bloedbad de hoofden van 50 leden van de Misfioui spitsen op de stadsmuren van Fes als waarschuwing voor andere opstandige stammen. Een ander probleem voor de Sultan was Bouhmara, onder Riffijnen ook wel bekend als Bu Taghyutc. Bouhmara beweerde de oudere broer van de Sultan te zijn en zo de rechtmatige troonopvolger. Het ging zelfs zo ver dat Bouhmara zich in 1902 tot Sultan liet kronen in Taza. Enkele Arabische stammen erkenden Bouhmara als rechtmatige Sultan. Bouhmara had grotere ambities en trok andere delen van de Rif binnen. In 1907 onderwierpen ook de Ighzenayen en de Aith Touzine zich aan Bouhmara. Abdelkrim el Khattabi die toentertijd werkzaam was in Melilla hoorde van de expansiedrang van Bouhmara en besloot terug te keren naar zijn geboortedorp Ajdir. Samen met andere stamgenoten (Aith Waryagher) werd er een plan gemaakt om Bouhmara te stoppen. Het plan was om Bouhmara aan te vallen wanneer hij het grondgebied van de naburige stam, Aith Temsamane, zou binnendringen. Om de troepen van Bouhmara op het verkeerde been te brengen zouden de Aith Waryagher eerst aanvallen om

Abdelkrim & de Rifoorlog vervolgens terug trekken om zo de illusie te wekken dat zij aan het verliezen waren. Dit gebeurde ook en Bouhmara’s troepen trokken zelfverzekerd het grondgebied van de Aith Waryagher in. De Aith Waryagher hadden echter het gebied waar Bouhmara doorheen moest besproeid met water. Als gevolg hiervan kwamen de ruiters van Bouhmara vast te zitten in de modder waarna de Aith Waryagher met een guerrilla offensief deze troepen konden uitschakelen. Het gebied waar deze slag plaatsvond staat vandaag de dag nog steeds bekend als Bokidarn, wat plaats van de paarden betekent.

Conferentie van Algeciras in 1906

Figuur 2.2: Marokko tentijde van de Rifoorlog


10

Abdelkrim & de Rifoorlog

Brein achter het Riffijnse verzet

A

bdelkrim el Khattabi en zijn jongere broertje Mhammed stonden aan het hoofd van het Riffijnse verzet. Geboren als zoons van een gerespecteerde imam konden zij als een van de weinigen een opleiding volgen. Abdelkrim ging in Fes aan de Qarawiyin Universiteit studeren en Mhammed ging Mijnbouwkunde studeren in Madrid. Er kan dus gesteld worden dat zij behoorden tot de geschoolde middenklasse. Abdelkrim ging na zijn studie werken bij Telegrama de Rif, bij de Arabische bijlage, in de Spaanse enclave Melilla. Abdelkrim vond snel de weg in Melilla en klom op tot opperrechter, in het islamitisch recht, voor de regio Melilla. Zowel door de ontwikkelingen in Turkije als de opkomst van het Salafisme begon Abdelkrim vraagtekens te zetten bij de ware bedoelingen van de Spanjaarden. De Spanjaarden waren namelijk vol in de weer met het exploiteren van mijnen in de Rif. Volgens bronnen heeft Abdelkrim in 1915 gezegd dat de Spanjaarden hun gebied in de Rif niet meer moesten uitbreiden. Abdelkrim zag meer in een eigen regering in de Rif die dan op gelijke voet kon onderhandelen met de Spanjaarden. Toen de Spanjaarden lucht kregen van Abdelkrim’s ideeën werd hij opgesloten. Ondanks deze opsluiting kreeg Abdelkrim bij zijn vrijlating in 1917 zijn functie als opperrechter terug. Uit vrees voor verbanning uit Spaans Marokko vroeg Abdelkrim in 1919 toestemming terug te keren naar zijn geboorteplaats Ajdir. In 1919 kwam ook zijn broertje Mhammed terug uit Madrid omdat de Spanjaarden hun stamgebied binnen dreigden te vallen. In 1920 kwam Abdelkrim’s vader om na vermoedelijk vergiftigd te zijn. Intussen was het Spaanse leger aan het oprukken richting het gebied van Abdelkrim’s stam, de Aith Wayagher. Abdelkrim organiseerde in 1921 een groep van 300 mannen om de Spanjaarden weerstand te bieden en de stam naast hun, Aith Temsamane, te mobiliseren. Abdelkrim waarschuwde de Spanjaarden om de rivier “Aghzar Ameqran” niet te passeren. Toen zij dit wel deden begon officieel de Rifoorlog.

Abdelkrim el Khattabi

11


Nadat de toenmalige Spaanse generaal Silvestre, tegen de bevelen van zijn meerderen in, Dhar Ubarran binnenviel werden zijn troepen op 1 juni 1921 door de Riffijnen verdreven. Deze eerste gewonnen slag is voor velen inspiratie geweest voor lofliederen over de Riffijnse strijd. Zo traden de Riffijnse bands Ithran en Tarwa n Cikh Muhand op tijdens het bevrijdingsfestival 2005 in Utrecht. Deze bands zongen ook lofliederen over de slag om Dhar Ubarran. Liederen over Dhar Ubarran zijn o.a. te beluisteren op de website www.agraw.com. De slag om Dhar Ubarran zorgde ervoor dat meerdere stammen zich aansloten bij Abdelkrim. In de nadagen van de slag om Dhar Ubarran hadden 66 stammen zich bij Abdelkrim aangesloten. Na de slag om Dhar Ubarran werd ook de slag om Ighriben gewonnen. De slag die echter grote indruk maakte was de slag om Anwal. Bij de slag om Anwal namen 3000 Riffijnen het op tegen meer dan 20.000 Spanjaarden. Bij deze slag verloren tussen de 13.000 en 19.000 Spaanse soldaten het leven. Wie niet om het leven kwam werd gevangen genomen. Anwal zorgde er ook voor dat het Riffijnse leger kon beschikken over moderne wapens. Het succes van het Riffijnse leger was te danken aan hun guerilla manier van oorlogvoeren. Tot aan de Riffijnse oorlog was deze manier van oorlogvoeren vrijwel onbekend. Later namen personen als Ho Chi Minh, Che Gueverra en Omar Mokhtar deze tactiek over. Zo verwees Mao Tse Tong een Palastijnse delegatie naar Abdelkrim toen zij hem vroegen wat zijn succesformule was. Na de slag om Anwal trok het Riffijnse leger in snelvaart verder de oostelijke Rif in. Binnen een maand stond het Riffijnse leger aan de stadspoorten van de Spaanse enclave Melilla. Het oostelijke gedeelte van de Rif werd sinds 1909 bezet door Spanje na het verslaan van Mohamed Amezian. Melilla werd echter niet ingenomen. Toen Abdelkrim later werd gevraagd waarom hij Melilla niet in had genomen zei hij dat hij weinig trek had in een stadsoorlog tegen vrouwen en kinderen. Nadat de Riffijnen het oosten van de Rif voor zich hadden gewonnen was het nu de buurt aan het westen van de Rif. Voor deze taak werd Mhammed el Khattabi aangesteld, het jongere broertje van Abdelkrim el Khattabi. Abdelkrim el Khattabi riep tevens in februari 1923 de onafhankelijkheid van de Rif uit. De oprichting van een Rif republiek was hiermee een feit. De regering die na de onafhankelijkheid opgericht werd bestond uit tamelijk jonge mensen, de gemiddelde leeftijd van de regering van de Rif republiek lag rond de 45 jaar. Met het oprichten van een onafhankelijke republiek werden ook instituties opgericht die voor het innen van de belastinggelden en het naleven van de Islamitische wetgeving moesten zorgen. Voor deze tijd waren het vooral ongeschreven culturele regels die voor structuur in de Rif zorgden. Het nieuw opgerichte Riffijnse leger werd ook gestructureerd. Het is met dit nieuwe Riffijnse leger waarmee M’hammed el Khattabi in 1924 de stad (Chef)chouan op de Spanjaarden veroverd. Bij dit treffen vielen aanzienlijk veel slachtoffers aan Spaanse zijde. Door de Riffijnen werd er ook

veel oorlogtuig buitgemaakt. Eind 1924 is de Rif republiek op haar hoogtepunt, afgezien van de steden Tanger, Tetouan, Ceuta en Melilla was de rest van de Rif in Riffijnse handen. De Rif republiek had niet alleen buitenlandse tegenstanders maar ook Marokkaanse. Een van deze tegenstrijders was de Sjeikh Raisuni. Raisuni had delen van de westelijke Rif onder zijn controle maar weigerde zich bij de Rif republiek aan te sluiten, dit tot groot ongenoegen van zijn eigen mensen. Abdelkrim liet dan ook een voormalige luitenant van Raisuni genaamd Hmidu L-Khriru naar Raisuni’s kamp gaan om hem te arresteren. Raisuni werd in Tamasint gevangengezet waar hij later dat jaar overleed. Zoals er bij de opdeling van Afrika geen rekening is gehouden met culturele grenzen is dit in Marokko ook niet gedaan. Zo werden Riffijnse stammen doormidden gesneden, waarbij het ene deel aan Frankrijk toebehoorde en het andere deel aan Spanje. Dit was een van de redenen waarom Abdelkrim gedwongen werd de Franse gebieden binnen te vallen. Het aanvallen van Franse gebieden werd voornamelijk onder leiding van M’hammed el Khattabi gedaan. Midden 1925 was het zwaartepunt van de Riffijnse strijd verschoven van oost en west naar het zuiden van de Rif. Gedurende 1925 werden er Franse stellingen langs de Wergha rivier door de Riffijnen ingenomen. De Riffijnse troepen kwamen tot 40 km van Fes. In Fes zetelde de toenamlige Marokkaanse Sultan. Er gingen geruchten dat de eer om in Fes het eerste schaap te slachten met het offerfeest aan Abdelkrim was. Normaal gesproken was deze eer aan de Sultan. Door de aanvallen op Franse stellingen werden de Fransen en Spanjaarden in elkaars armen gedreven. Deze twee probeerden tot een akkoord te komen met Abdelkrim. De Rif zou de onafhankelijkheid krijgen maar dan wel onder het vaandel van de Sultan. Zoals je eerder hebt kunnen lezen was er bij het tekenen van het akkoord van Fes in 1912 geen sprake meer van een soeverein Marokko. Abdelkrim kon dus niets anders doen dan

het voorstel naast zich neerleggen. Nadat een diplomatische weg niet serieus meer te noemen was richtten Spanje en Frankrijk zich op een militaire confrontatie. Samen waren zij goed voor 825.000 manschappen. Dit stond in schril contrast met de maximale capaciteit van 65.000 manschappen aan Riffijnse zijde. Om Fes veilig te stellen worden er tanks en vliegtuigen ingezet. Naast deze militaire bewegingen in het Franse gebied wisten de Spanjaarden eind 1925 aan land te komen in de baai van Alhoceima. Na deze aanvallen werden de Riffijnen terug gedrongen. De Spanjaarden vielen de Rif vanuit het noorden binnen en de Fransen vanuit het Zuiden. In mei 1926 vonden de laatste slagen plaats die de Riffijnen wisten te nemen, namelijk die van Aith Hicham en de markt van Thisar. Bij deze laatste slagen verloren 1100 Spaanse soldaten het leven. In deze nadagen van de Rifoorlog is er door de Spanjaarden intensief gifgas gebruikt om de Riffijnen tot overgave te dwingen (Balfour 2002). Doordat de Fransen vanuit het zuiden verder oprukten en zo het gehele Ighzenayen stamgebied wisten te veroveren werd het Riffijnse leger ingesloten tussen enerzijds Spaanse en anderzijds Franse troepen. De Fransen en Spanjaarden ontmoeten elkaar op 17 mei 1926 op de markt van Tawrirt. Na deze ontmoeting werd er alleen nog hevig weerstand geboden door het Riffijnse leger in Aith Arus. Abdelkrim geeft zich uiteindelijk op 27 mei 1926 over aan de Fransen. Hij werd samen met zijn familie verbannen naar het Franse eiland Reunion waar hij tot 1948 zou blijven waarna hij politiek asiel in Egypte kreeg. Hier zou hij op 6 februari 1963 komen te overlijden.

Bibliografie Balfour, S (2002) Deadly Embrace: Morocco and the Road to the Spanish Civil War, Oxford: Oxford University Press. Hart, D (1976) The Aith Wayagher of the Moroccan Rif, Tucson: The University of Arizona Press. Pennell, R (1986) A Country with a Government and a Flag, London: Menas Press. Woolman, D (1968) Rebels in the Rif: Abdelkrim and the Rif Rebellion, Stanford: Stanford University Press.


12

T e ks t : Ahmed Essadki en Roel Otten I l l u s tr a ti e s : Ka m a l B e l la c h a b

Zijn grootouders waren erbij.

Ziyaan graa ft na ar z ijn wo rte ls

naar hen ging hij toe met de vraag: wie is Abdelkrim? zijn grootmoeder sprak, haar lippen trilden. tranen als granaatappelkorrels vielen uit haar ogen en kwamen samen op haar kin.

‘Abdelkrim, mijn kleinzoon was een klaproos die groeide in de harten van de mensen. Abdelkrim, mijn kleinzoon, was de maan temidden van de sterren. Abdelkrim, mijn kleinzoon, was een boom,

De gebruikte teksten zijn afkomstig uit het boek “Strijdkreet van de Aarde” van Ahmed Essadki (1997)

en wij waren de wortels. Abdelkrim, mijn kleinzoon, was een imam,

Ziyaan begreep niets van al hun gepraat.

en wij waren de leerlingen. ‘

stad en land ging hij af, geen plaats hield hem vast. alsof hij een doorn in zich droeg. hij ging de mensen langs om hen te vragen over de gebeurtenissen van de voorbije tijd.

‘Sta op, mijn kinderen, verlaat de grotten, verander de tijd, voordat de wolven jullie verslinden. Op een nacht was Ziyaan moe gaan liggen

ruk de oleander uit en steek de distels in brand.

en hij keek naar de sterren.

plant bloemen en maak de granaatboom rondom onkruidvrij.

tussen slapen en waken verscheen Abdelkrim

wet de sikkels voordat ze verroesten. ‘

die hartverscheurende woorden tot hem richtte:

Ken jezelf Ken een Ander

T e ks t : S a id B o u la ayo u n I l l u s tr aties: Kamal B el lachab

Is lamitische Filosofie

Wie waren de voornaamste Islamitische filosofen en wat is hun invloed op het hedendaagse denken...

Islamitische Filosofie

Rabia Al-‘adawiyah (717 - 801)

G

eboren in het jaar 717 in een arm gezin in het huidige Basra (Irak). Werd als kind verkocht als slavin maar werd echter op een gegeven moment vrij gelaten omdat haar meester merkte dat zij ‘s nachts opbleef om te bidden. Deze spirituele toewijding aan God paste ook binnen de doctrine van het Soefisme. Volgens Burns (2004: 86) was zij de eerste belangrijke Soefi. Rabia ging zelfs zo ver in haar liefde voor God dat ze er haar hele leven aan heeft toegewijd. Toen een man haar vroeg om met hem te trouwen zei ze dat er geen plaats meer in haar hart is vanwege haar liefde voor God. Zij stond vooral bekend vanwege haar toewijding aan God en haar gebeden die deze liefde bevestigden. Een voorbeeld van een dergelijk gebed is:

Averroes “Ibn Rushd” (1126 - 1198)

G

eboren in het huidige Cordoba (Spanje), toen onderdeel van het Islamitisch rijk. Avicenna is misschien wel de meest invloedrijke Moslim in het Westen. Averroes had als enige Islamitische filosoof veel aanhangers in Middeleeuws Europa. Averroes werd zelfs aan het lijstje met heidense denkers van Dante toegevoegd. Averroes was een aanhanger van de leer van Aristoteles, in die tijd ging dat in tegen de Ideeën van de Katholieke kerk. Averroes had de opvatting dat het intellect van God en van de Mens totaal verschillend zijn. Het intellect van God is de oorzaak van bestaande dingen terwijl bestaande dingen de oorzaak zijn van het menselijk intellect. Het intellect is dan ook niets anders dan de waarneming van dingen samen met hun oorzaken. Verder had Averroes de opvatting dat de wereld georganiseerd is en met het verstand begrepen kan worden (Burns 2002).

“O God, als ik U vereer omdat ik bang ben voor de hel, verbrand me dan in de hel. En als ik U vereer in de hoop op het Paradijs, laat me daar dan niet toe. Maar als ik U vereer vanwege Uzelf, onthoud me dan niet Uw eeuwige schoonheid. “ (Burns 2004: 86)

Rabia was zoals de meeste vrouwen in die tijd ongeletterd. Haar overleveringen zijn pas veel later op papier gezet en hier kan het een en ander aan toegevoegd zijn door de overleveraars.

Islamitische filosofen in beeld Ibn Khaldun

Avicenna “Ibn Sina” (980 - 1037)

G

eboren in het jaar 980 in het huidige Oezbekistan. Avicenna was van jongs af aan gezegend met een buitengewoon intellect. Zo kende hij op zijn tiende jaar de gehele koran uit zijn hoofd en op 21jarige leeftijd beheerste hij alle takken van de islamitische wetenschap. Avicenna is in het westen samen met Averroes de bekendste en ook een van de invloedrijkste filosofen. Zoals de meeste filosofen van die tijd en de tijden ervoor had Avicenna een encyclopedische interesse in alles en nog wat. Zo schreef Avicenna naast zijn “Canon der Geneeskunst”, die tot ver in de middeleeuwen als standaard handboek werd gebruikt in het westen, ook boeken over logica, meetkunde, sterrenkunde, metafysica en muziek. Avicenna werd niet altijd even goed begrepen in de Islamitische wereld. Zo hadden verschillende latere Islamitische filosofen kritiek op de ideeën van Avicenna als het ging om zijn kijk op God (Burns 2004).

17


G

eboren in het jaar 1332 in Tunis. Ibn Khaldun wordt door velen gezien als de vader van de Sociologie. Ibn Khaldun ging als eerste op een wetenschappelijke wijze, door het gebruik van een systeem mensen analyseren. Hoe ontstaat een staat en hoe organiseren mensen zich? Het ging er Ibn Khaldun niet om om te laten zien wat de ideale samenleving is maar om te laten zien welke soorten samenlevingen er zijn en hoe deze tot stand zijn gekomen. Ibn Khaldun kwam zo tot de conclusie dat de meeste samenlevingen niet gedomineerd werden door een godsdienst en dat godsdienst geen voorwaarde is voor de oprichting van een staat. Samenlevingen konden zich op rationele wijze organiseren. Verder heeft Ibn Khaldun kritiek op wetenschappers die het bestaan van God proberen te bewijzen. Volgens Ibn Khaldun bewijst openbaring zichzelf en heeft erover filosoferen geen zin omdat het niet bewezen kan worden. Zo zegt Ibn Khaldun “Het intellect moet niet worden gebruikt om na te denken over zaken als de enkelvoudigheid van God, het hiernamaals, de waarheid van profeetschap, het reële karakter van de Goddelijke attributen of over iets anders dat voorbij het niveau van het intellect ligt” (Burns 2002). Ibn Khaldun’s meesterwerk “Muqadimmah” is in 2005 opnieuw gedrukt, informatie staat op de volgende bladzijde.


18

1001 Islamitische uitvindingen Islamitische Filosofie Tekst: Asis Aynan

“1001 Inventions: Discover the Muslim Heritage in Our World” was de naam van een nationaal Brits project om het Islamitisch erfgoed van de wereld ten toon te stellen in 2006. Dit project bracht de Islamitische uitvindingen die wij vandaag de dag kennen in het Westen in kaart. Het is echter jammer dat het bij een Brits project is gebleven. In Nederland alleen al wonen meer dan een miljoen moslims. De vele positieve bijdragen van de Moslims gedurende de afgelopen eeuwen lijken echter te worden genegeerd. Een positieve in plaats van een negatieve instelling jegens Moslims en de Islam kan helpen bij het creëren van een beter leefklimaat in Nederland voor Moslims en niet-moslims. Ik ben van mening dat wanneer de geschiedenis van de Islamitische wereld, welke voor een groot deel ook een wereldgeschiedenis is, in het Nederlands onderwijssysteem wordt geïntegreerd dit voordelen heeft voor zowel Moslims als niet-moslims. Verder kunnen kijken dan je neus lang is zal namelijk, met de verdere globalisering van de wereld in het vooruitzicht, de positie van Nederland alleen maar verbeteren. Van vele zaken in ons dagelijks leven weten we niet dat de oorsprong in de Islamitische wereld ligt. Zo komt koffie uit Ethiopië, toen onderdeel van de Islamitische wereld. Koffie heeft via verschillende Islamitische rijken zijn weg naar het Westen gevonden. De televisie speelt een grote rol in het dagelijks leven van mensen. Televisieprogramma’s worden met een camera opgenomen. Wist je dat het woord camera van het Arabische woord “qamara” afstamt? De Islamitische wetenschapper Ibn alHaitham ontdekte het principe van de camera in de 10e eeuw na Christus. De een vindt het een sport voor nerds en de ander is er helemaal weg van, schaken. Schaken zoals wij het vandaag de dag kennen is een Islamitische vinding. Via Perzie heeft het zijn weg

19


naar Andalusie en zo naar Europa gevonden. De mens is altijd al gefascineerd geweest door het vliegen. Zo ook de Islamitische wetenschapper Abbas ibn Firnas in de 9e eeuw na Christus. Hij wist zijn uitvinding in 875 zover te krijgen dat hij 10 minuten lang bleef zweven, hij was toen 70 jaar! De luchthaven van Bagdad en een maankrater zijn naar hem vernoemd. Tegenwoordig is hygiëne erg belangrijk in de Westerse wereld. Dit was weleens anders geweest. De zeep, zoals wij die vandaag de dag kennen, komt uit de islamitische wereld. Het was een moslim die deze zeep in 1759, die al eeuwen werd gebruikt in de islamitische wereld, in Engeland introduceerde. Veel van de producten voor het dagelijks gebruik worden via chemische processen geproduceerd. Het was de Islamitische scheikundige Jabir ibn Hayyan die het distilleren en andere scheikundige experimenten introduceerde. De molen lijkt toch zo oer-Hollands. Dit is echter niet altijd zo geweest. De Islamitische wetenschapper alJazari ontdekte het mechanisme van het overbrengen van een draaiende beweging naar een lineaire beweging. Hij gebruikte dit mechanisme in 1206 om water weg te pompen voor irrigatie doeleinden. Binnen de geneeskunde is de invloed van Islamitische artsen aanzienlijk. Zo komen veel van de chirurgische instrumenten oorspronkelijk uit de Islamitische wereld. De Islamitische wetenschapper al-Zahrawi ontwikkelde ruim 200 van deze chirurgische instrumenten in de 10de eeuw. In de 13e eeuw beschreef een andere Islamitische geleerde, Ibn Nafis, de bloedcirculatie. Dit was 300 jaar eerder dan de Westerse geleerden. Buiten deze uitvindingen zijn er nog honderden andere uitvindingen die hun oorsprong in de Islamitische wereld kennen. Het zou een goed idee zijn wanneer een Nederlands museum de Engelse tentoonstelling naar Nederland kan halen zodat meer mensen kennis kunnen maken met de Islamitische erfenis van het Westen...

Na een studie aan het HBO, was het duidelijk. Op vele fronten kwam ik tekort. Wat ik tekort kwam, wist ik niet. Doorstuderen leek de enige optie. En zo kwam ik na een klassieke studieoriëntatie van beurzen en opendagen terecht in de wereld van filosofie. Een stoffige faculteit met net zo een stoffige bibliotheek, ik voelde me thuis. Ik zou beginnen met een proces van verwondering dat nooit meer zou stoppen. Het viel me al snel op dat de opleiding bijna volledig georiënteerd is op de filosofieën van Westerse wijsgeren. Nergens was er iets te vinden van buiten de wereld van Europa, op een yin en yang klank na dan. Aangezien de filosofie voor mij in zijn geheel nieuw was, was het sowieso een grote onbekende wereld. Ik liet me niet meeslepen door mijn ontdekking. Mijn avontuur had daar geen tijd voor. Totdat ik het boek ‘Islamitische filosofie: Een geschiedenis’ van filosoof Michiel Leezenberg in de boekhandel zag liggen. Heej! Er was dus weldegelijk filosofie te vinden buiten de wereld van Europa. Gretig probeerde ik het boek te doorgronden. En al snel moest ik onderkennen dat ik muurvast zat. Ik begreep niets. En ongetwijfeld ben ik niet de enige met dit probleem. Want kennis gedijt pas bij contact. Maar wacht even, dat contact zou op de universiteit moeten plaatsvinden en dat is er niet. Dus er is nergens onderwijs voor toekomstige filosofen, als ik, om de geestelijke kronkels recht te strijken, wanneer het om islamitische filosofie gaat. Dat het mij al vroeg opviel dat er geen islamitische filosofie te bedrijven was op de universiteit heeft uiteraard te maken met mijn islamitische opvoeding. Maar ook de vele woorden die elke seconden in dit land aan de religie worden besteedt, zijn daar debet aan. Elke dag de media, maar ook elke dag debatten, studies en literatuur. De inhoud van Europa verandert en zo ook haar ideeën. Maar het is niet mogelijk om in dit land een degelijk islamitische filosofie vak te volgen aan een universiteit. Laat staan een module, minor of zelfs een gehele opleiding. Achter mijn interesse zit meer. Namelijk: noodzaak. De analyses over de huidige positie van de islam worden niet gegeven door wijsgeren met een islamitische filosofie achtergrond, want die zijn er niet. Maar die ananalyses komen natuurlijk wel in de debatring terecht en allerlei arabisten en columnisten komen weer met eigen ideeën. Maar de filosoof met kennis blijft weg, want hij is er simpelweg niet. Ik kom tot maar een slotconclusie. Universiteiten moeten filosofen zoals Michiel Leezenberg beter inzetten. Omdat dit nodig is. Hard nodig.

Islamitische Filosofie

Zelfstudie MuslimsHeritage.com

Websites:

Uitgebreide Engelstalige website met informatie over Islamitische uitvindingen in relatie tot de verschillende wetenschappen.

Filosofie-OostWest.nl Negen zaterdagen per jaar staan in het teken van de mondiale filosofie. In mei 2007 komt de Islamitische Filosofie aan bod. De lessen worden in Utrecht gegeven.

JSTOR.org Zeer uitgebreide database van wetenschappelijke tijdschriften. Aan de hand van zoektermen die te maken hebben met Islamitische filosofie zijn er artikelen te downloaden. De website is echter alleen toegankelijk vanuit bibliotheken. Zo ook via de computers van de Universiteit Utrecht.

Literatuur: Burns, K (2004)

Oosterse Filosofie, Elmar: Rijswijk. Fakhry, M (2001)

Averroes: Ibn Rushd, Oneworld Publications: Oxford. Goodman, L.E. (2001)

Avicenna,

Cornell Paperbacks: Ithaca. Ibn Khaldun (2005)

The Muqaddimah: An Introduction to History, Princton University Press: Princeton. Leezenberg, M (2001)

Islamitische Filosofie: Een geschiedenis, Bulaaq: Amsterdam.


20

Tekst: YSI Fotografie: YSI

Youth Ser vice Initiative (YSI) Een kennismaking met het Utrechtse Youth Ser vice Initiative (YSI) Youth Service Initiative (YSI) is een nieuwe stichting, gestationneerd in Utrecht, die een vrijwilligersprogramma van een jaar organiseert voor een team internationale jongeren. YSI is dit jaar (2006-2007) van start gegaan met een team van acht enthousiaste jongeren uit allerlei verschillende landen. Een kennismaking!

Visie

W

e zijn allemaal tussen de 18 en 20 jaar oud en komen uit verschillende landen: Frankrijk, Engeland, Amerika, Oostenrijk en Nederland. We zijn voor een jaar samen in Nederland om vrijwilligerswerk te doen. We werken hierbij samen met andere organisaties en zetten ook eigen projecten op, zowel in Nederland als in het buitenland. Iets doen voor anderen betekent dat je een bijdrage levert aan de maatschappij. Volgens YSI kan je op deze manier ook je karakter ontwikkelen. We willen graag jeugd van allerlei verschillende achtergronden, religies en culturen bij elkaar brengen door samen iets voor de maatschappij te betekenen. Ons motto is “Creating a youth culture of service”. Via onze projecten hopen we dan ook jeugd te inspireren om zelf initiatiefnemers te worden in hun eigen omgeving. Het eerste deel van het programma bestaat uit lokale (Utrecht) en nationale projecten. Vanaf januari willen we vervolgens de visie van YSI uitbreiden via internationale projecten. En om te leren hoe je het organiseren van projecten professioneel

Utrecht om 2 december vervolgens allerlei lekkers in te zamelen, om daarmee “Bedankt!-mandjes” te maken voor andere vri jwilligerorganisaties. Het leek ons namenlijk wel leuk om ook eens iets voor de vrijwilligers zelf te doen door hen te laten weten dat Utrecht hen dankbaar is! Met kerstmis zullen we de organisatie “Timu Kota” helpen bij het voorbereiden van een driegangenmaaltijd voor 300 families in Utrecht die onder het gemiddelde inkomen zitten. Zo kunnen ook zij een mooie kerst beleven!


de situatie. Daarnaast zullen de deelnemers – die verschillende achtergronden hebben - ter plekke ook vrijwilligersprojecten doen. Een project met hetzelfde interculturele en interreligieuze thema is het plan om een “Peace parc” in Utrecht aan te leggen, samen met islamitische, joodse en christelijke jongeren. Een hoogtepunt van het programma zal plaatsvinden

kan aanpakken, zullen er ook cursussen gevolgd worden, zoals “Vredeopbouw” en “Ontwikkelingstudies”. Ook krijgen we les en advies van leiders en professionals op het gebied van dienstverlening.

Wat we al gedaan hebben

YSI

is dit jaar op 20 september van start gegaan, en heeft sindsdien al aan verschillende projecten deelgenomen. Zo waren we uitgenodigd om een bijdrage te leveren aan de ‘Internationale Dag van de Vrede”, 21 september jl. in Den Haag. We hebben daar de organisatie UNOY geholpen bij hun activiteiten. Ook hebben we deelgenomen aan de dem onstratiewandeling“Guluwalk” in Amsterdam om het geweld tegen kinderen in Ugana onder de aandacht te brengen. En recentelijk, op 3 en 4 november, waren we betrokken bij “Make A Difference Day”, waarbij we deelnamen aan 2 projecten. Bij het eerste project hielpen we een school in IJsselstein. We hadden het schoolplein helemaal schoongemaakt en betonnen cilinders in vrolijke dierenprinten geverfd. Ten tweede heeft de rest van het team in het Emmauscentrum in Utrecht geholpen met opknapwerk en reorganisatie.

De meiden van YSI creatief bezig in Ijsselstein

Diverse mensen bij elkaar brengen

Op dit moment...

21

Zeepkist

... zijn we bezig met verschillende projecten. We hebben YSI al aan de gemeente gepresenteerd. Zij zijn erg enthousiast over onze activiteiten en hebben ons in contact gebracht met andere organisaties en projecten. Verder zijn we betrokken bij Doenja Dienstverlening: we ondersteunen hun wekelijkse projecten, zoals kooklessen voor kinderen, kinderopvang, computerreperatie en sportactiviteiten voor jeugd. Verder is het 5 december behalve Sinterklaas ook “International Day of Volunteers”, waarvoor we uiteraard ook een project organiseren! We zullen flyeren in verschillende buurten van

in mei volgend jaar. Dan gaan we een maand naar Kenia om te helpen bij de opbouw van een onderwijscentrum! In dit centrum zullen onopgeleide mensen onderwijs kunnen ontvangen op allerlei gebieden: van landbouwtechniek en timmerwerk tot werken met computers. Deze ervaring zal ons ook goed inzicht geven op de werkelijke situatie in derdewereldlanden. De climax van het jaar zal na Kenia plaatsvinden. Dan is het tijd om onze opgedane kennis en ervaringen toe te passen door helemaal zelfstandig een project op te zetten! Elke deelnemer zal een project ontwerpen, de planning doen, de financiën regelen, de vrijwilligers vinden en tenslotte het project uitvoeren.

Doe mee! Grote plannen

T

ot nu toen hebben we ons voornamelijk bezig gehouden met projecten in Utrecht. In 2007 gaan we ons echter meer richten op internationale contacten met jeugd en programma’s op een breder gebied. Zo zullen sommigen de mogelijkheid krijgen om deel te nemen aan een interreligieus project in Israël, waarbij er samengewerkt zal worden met jonge mensen uit Israël, Palestina en andere delen van de wereld. We zullen daar onder andere een documentaire filmen, waarbij religieuze leiders en jongeren in het conflictgebied geïnterviewd worden over

E

nthousiast geworden, over een specifiek project of over onze activiteiten in het algemeen? Iedereen is heel erg welkom om met onze projecten mee te doen! Twijfel niet om een kijkje te nemen op onze site (www.youthserviceinitiative.org) of contact met ons op te nemen (initiate@youthserviceinitiative. org). We willen iedereen graag leren kennen! Bovendien is YSI altijd op zoek naar projecten. Dus als je weet dat er ergens nodig iets gedaan moet worden, of je hebt gewoon een brilliant idee, laat het ons dan vooral weten! Ken Jezelf Ken een Ander

22

T e ks t : Hanan Haddouch en Afsoon Qutbya r

Jongeren over elkaar

H a n a n e n A f s o o n ve r t e l l e n wa t z e va n e n ove r e l k a a r h e b b e n g e l e e r d Dat jongeren van elkaar leren, is algemeen bekend. Ze kunnen positieve en negatieve invloeden op elkaar hebben, maar het is net wat je zelf kiest te zijn. Wij, Afsoon en Hanan, hebben voor de positieve invloeden gekozen. We hebben elkaar geleerd over onze achtergronden: de Marokkaanse-Amazigh achtergrond en de Afghaanse achtergrond.

V

anaf het moment dat wij bij elkaar in de tweede klas terecht kwamen, konden we het al goed met elkaar vinden. Het was meteen raak met onze vreemde humor, denkwijze en feministische opvattingen. De lessen brachten we pratend, lachend of prekend door, iets waar de leraren niet altijd blij mee waren. We hebben samen allerlei dingen uitgespookt, van onze amateur “rappende” presentatie in de derde, tot aan het maken van een film in de vijfde klas. Al snel leerden we meer van elkaar en van onze verschillende achtergronden. Zo kwamen er bepaalde aspecten van onze politieke achtergronden met elkaar overeen, zoals het onderdrukken van ons volk. Verder begonnen we woordjes van elkaar te leren, wat uiteraard begon met de gebruikelijke scheldwoordjes. Ook hebben we geprobeerd om onze bijdrage te leveren aan de maatschappij, door onder andere mee te doen aan een ontwikkelingsproject in Amsterdam. Vanaf het begin was het dan al samen met elkaar en voor elkaar.

Hanan, 17 jaar

T

oen Afsoon en ik al een tijdje met elkaar omgingen, gaf ze me een kijkje in de Afghaanse geschiedenis, cultuur en politiek. Ze vertelde me de emotionele verhalen over de oorlog in Afghanistan en wat voor effect dit had op hun leven; uit het niets moesten ze in een onbekend land een nieuw bestaan gaan leiden. We konden tijdens tussenuren, pauzes of het wachten op de bus, hevige discussies houden over allerlei onderwerpen. Voornamelijk door onze feministische opvattingen, kwamen onze frustraties bij bepaalde onderwerpen naar boven. Dan zaten we samen diep bedroefd in de bus en wensten we dat we enige veranderingen

konden brengen aan bepaalde situaties. Ik heb ook heel veel andere dingen van Afsoon geleerd. Zo vertelde ze me over de Afghaanse bruiloften met de bijbehorende tradities. Het viel me op dat er toch overeenkomstige elementen in onze culturen terugkwamen. De Afghanen hebben bijvoorbeeld ook de hennanacht, dat alleen bestemd is voor de dichtstbijzijnde kringen van de bruid/bruidegom. De Afghaanse keuken heeft mij ook zeer verleid met haar heerlijke bolonie. Ik wijs Afsoon er nog op om mij dat recept te geven, waar ik al een jaar op wacht (en ik geef haar een knipoog). Over de Afghaanse bevolking heb ik onder andere geleerd dat er verschillende volkeren zijn. Je hebt bijvoorbeeld de Tadjik, Pahstun, Hazoraa en nog vele andere volkeren. De foto van het meisje met de groene ogen, oftewel Sharbat Gula, is voor de Afghaanse bevolking zeer bekend. Dit was een foto die

genomen werd door National Geographic. We hebben het niet alleen over onze roots, maar ook van Afsoon’s persoonlijkheid heb ik verschillende dingen geleerd. Een paar jaar geleden zat ze me elke dag te plagen, omdat ze twee centimeter groter dan ik was. Ze stond dan express op haar tenen, om nog “groter” te lijken. Hierover lachten we dan de hele dag nog melig door. De dag dat Afsoon erachter kwam dat ik was gegroeid was en nu groter ben dan zij kwam als een enorme shock. Ik krijg er maar geen genoeg van om haar hiermee terug te plagen. Mijn heerlijke payback dus hierbij! Een ander belangrijk punt dat ik van haar heb geleerd, is het opkomen voor elkaar. Wij komen voor elkaar op, ongeacht de gevolgen. Samen zullen we nog vele gekke jaren meemaken en hopelijk komt er nooit een einde aan. De geweldige enthousiasme van haar wil ik dan ook absoluut niet missen. Waar we ook zijn, we zullen samen weer op zoek gaan naar meer avontuur en het avontuur zal ons zeker begroeten.

Samen ambities waarmaken

Zeepkist Afsoon, 17 jaar

Hanan en ik kennen elkaar nu ongeveer 5 jaar. Hanan heeft mij gedurende die periode veel verteld en geleerd over haar Amazigh-achtergrond. Het begon tijdens de KCV-lessen en elke week kwam er een vervolg. Voordat ik Hanan kende, wist ik bijna niets over de Imazighen. Ik dacht dat er één Marokkaans volk was: de Arabieren. Hanan leerde mij echter dat de Imazighen de oorspronkelijke bewoners van heel Noord-Afrika waren. Ze heeft me ook het schrift laten zien, wat een beetje op het oudGrieks lijkt en de Imazighen hebben zelf ook nog een eigen vlag met de letter Z erop. De Imazighen waren een onderdrukt volk, net als mijn volk. Ik leerde hoe Hanan en personen in haar dichte kringen dit hadden ervaren. Ze vertelde me hoe andere personen deze gebeurtenissen verwerkten, sommigen schreven poëzie, anderen zongen liederen zoals bijvoorbeeld mijn favorieten Idir en Ayawan. Iedereen verwerkt tragische gebeurtenissen op zijn eigen manier en Hanan houdt van schrijven. Ze maakt zo af en toe ook haar eigen Amazigh-design op haar kleren en ze voerde een toneelstukje op tijdens de KCV-les genaamd: Romeinen in Marokko. Ze had hierbij de traditionele Amazigh-outfit aan. Ik heb veel geleerd van Hanan’s cultuur en waar zij voor staat. Haar verleden heeft haar gemaakt tot de persoon die ze is geworden. We weten van elkaar waar we voor staan en daardoor weten we ook wat je aan de ander hebt. Hanan is ook een echt koppig persoon hoor, ze doet zich wel groter voor dan ze is, maar het blijft toch een emotioneel persoontje dat nooit kan liegen. Wat we verder vooral ook leuk vinden aan elkaar is dat onze verjaardagen 4 dagen van elkaar verschillen, waarvan ik de oudste ben. Hanan is ook het enige Marokkaanse meisje dat ik ken dat windsurft en pizza om 12 uur in de nacht gaat maken. Dit had ik allemaal nooit achter haar gezocht toen ik haar voor het eerst ontmoette. We hebben veel van elkaar, over elkaar en met elkaar geleerd. Hier hebben we veel herinneringen aan overgehouden. Na de middelbare school gaan we ieder ons eigen weg; Hanan gaat studeren in Utrecht en ik in Rotterdam. We zullen elkaar dus niet meer elke dag zien en samen naar de bus kunnen rennen als we te laat zijn, maar we zullen wel altijd vrienden blijven. Bij een goede vriendschap hoef je de ander niet elke dag te zien om die vriendschap te behouden, die zal er altijd zijn en dat is ook iets wat ik de afgelopen 5 jaar heb geleerd. We hebben voor in de toekomst ook ambities, die we samen willen waarmaken. Zo willen we veel van de wereld zien en ons met de politiek bezighouden. Wellicht is het een oude hippie droom om de wereld te verbeteren, maar we zullen zien hoe het afloopt. Hoe dan ook, we zijn blij dat we elkaar hebben leren kennen. Dat is al een hele ervaring op zich. Wij zijn nog jongeren die op weg zijn naar de volwassenheid, maar laten we zeggen: “we hebben daar geen haast bij”.


24

>

Wat doe je in je dagelijks leven?

>

Hoelang doe je al aan windsurfen?

In mijn dagelijks leven deed ik tot 2003 naast mijn studie niks bijzonders. Er waren geen uitdagende hobby’s of sporten die mij aantrokken, totdat het windsurfen leerde kennen. In de zomer van 2003 begon ik zonder enig ervaring aan deze uitdagende sport. Het was als liefde op het eerste gezicht. Vanaf dat moment werd ik getroffen door het surfvirus en is het windsurfen een onderdeel van mij geworden..

In de zomer van 2003 begon ik aan windsurfen met mijn broer en zusje. Deze sport was mij nooit opgevallen en ik had er in het begin niet veel zin in. Onder aanmoediging van mijn ouders en broer ben ik mijzelf toch meer gaan verdiepen in deze sport. Ik begon te oefenen op het Grevelingenmeer. Met behulp van mijn broer en zusje, die iets meer ervaring hadden dan ik en een cursus hadden gevolgd, kreeg ik de basis principes al gauw onder de knie. Wanneer ik een beetje vooruit kwam met windkracht 3, genoot ik al gauw met een grote glimlach op mijn gezicht.

>

een drukke surfspot heb je te maken met veel sjezende windsurfers naast, achter en voor je. Als er iemand opeens van zijn surfplank valt, moet je binnen de snelste seconden deze persoon ontwijken. Dus het in de gaten houden van je mede windsurfers is een vereiste. Toch worden er ook wel eens botsingen gemaakt of scheelt het net een haartje. Bovendien moet de wind ook goed in de gaten gehouden worden, zoals het aan zien komen van windvlagen of het wegvallen van de wind. Dit kun je zien aan de stand van de golven om je heen. Met andere woorden: windsurfen vraagt meer van je dan alleen heen een weer racen met een beetje wind.

Windsurfen in Marokko? Windsurfen is een internationale sport. Het wordt wereldwijd beoefend op de meest exclusieve locaties, zoals Denemarken, Frankrijk, Spanje, Schotland, Caraïben, Kaapverdië en niet te vergeten Marokko. De meeste bekende spot in Marokko is ongetwijfeld Essaouira. Dit is een kuststad in het westen van Marokko, gelegen aan de Atlantische Oceaan, dat enorm bekend staat om de surfcultuur en de mystieke gnawa. Deze

kamelen. Bewapend met twee surfplanken, vier zeilen, twee masten, twee gieken en een grote sporttas met onze uitrusting, namen we afscheid van onze familie en namen we de vliegtuig naar Casablanca. Eenmaal daar aangekomen, moesten we overstappen op een binnenlandse vlucht naar Dakhla. Na de fijne onduidelijkheden en chaotische verwikkelingen op het vliegveld van Casablanca, vlogen we eindelijk over de zandvlaktes van de Sahara. Het was even balen dat het al donker was en we niet van het mooie uitzicht konden genieten, maar we zaten in ieder geval wel in het vliegtuig. Wat later in de avond kwamen we aan op de luchthaven van Dakhla. Daar stond onze gastheer en professioneel windsurfer Rachid Roussafi op ons te wachten, samen met een paar andere ‘surfdudes.’ In ons vliegtuig zat tevens een paar andere windsurfers die de zelfde bestemming had als wij. Nadat wij de jeeps hadden ingeladen, reden wij de stad Dakhla in en weer uit. Het was heel donker het enige wat ik zag

T e ks t : Samir Had douch Fotografie: Sa m ir H a d d o u c h

Zeepkist lekker ontbijt ging ik samen met mijn broer een rondje lopen om de boel te verkennen. Het prachtige aan dit kamp was dat je aan de ene kant het meer zag dat meer leek op een grote stille zee en aan de andere kant was het een en al zand. Onze eerste dag gebruikte ik om bij te komen van de vermoeiende reis. De tweede dag ging ik mijn plank optuigen en lekker surfen. De zon scheen fel, het water was doorzichtig en aan de frisse kant, maar het voelde meteen goed aan om daar te surfen. Het meer was praktisch leeg, ik had alle ruimte. Na een aantal dagen daar te hebben doorgebracht had ik geen behoefte om terug te keren naar het kille Nederland. De andere surfers waren ook toffe mensen en iedereen ging ook goed met elkaar om. Het was net een hechte vriendenkring die samen op stap was. War ik vooral leuk vond, was het feit dat de mensen uit alle hoeken van de wereld kwamen. Er werden verschillende talen gesproken, maar één ding had iedereen gemeen: de liefde voor het surfen. In Dakhla kwam ik dan ook

Dakhla Windsurfen in

Dakhla

3630 KM vanuit Utrecht

>

25

Windsurfen in Nederland? In Nederland wordt de sport vaak beoefend op zee, zoals in Zeeland, Scheveningen en op de tientallen meren verdeeld over het land. Deze sport is makkelijk om te leren als de wil er is. Op het Grevelingenmeer zie je in de zomermaanden vaak kleine kinderen die net kunnen lopen al aardig surfen. Een goede conditie is wel vereist. Je kan je wel voorstellen dat wanneer je 40 a 60km/h over een meer racet, je de giek goed moet vasthouden, naar achteren moet kunnen leunen zonder te vallen en genoeg kracht hebt om niet naar voren te worden getrokken door de enorme kracht die jouw zeil naar voren duwt. Vaak staan je spieren dan ook onder een enorme spanning en begint de adrenaline door je lichaam te gieren. Een snelle reactievermogen is ook vereist, want je moet op het water op verschillende dingen letten. Vooral op Ken Jezelf Ken een Ander

kleine gezellige stad ligt ten noorden van de stad Agadir. Een aantal honderden kilometers ten zuiden van Agadir ligt een snel bekend wordend surfplaats; Dakhla. Deze kleine rustige stad ligt aan de westkust van het uiterste zuiden van Marokko in de Sahara en ligt dichtbij de grens van Mauritanië. In Essauoira ben ik enkele keren geweest en heb ik geproefd van de surfcultuur daar, alleen heb ik er zelf geen hapje van genomen. De wind was voor mij toch iets te hard en naast de salto’s van de profs, zou mijn ‘heen-en-weer-windsurfen’ niet veel indruk maken. Ik zou dan toch naar een andere surfspot moeten gaan, om me verder te ontwikkelen in het windsurfen. In december 2004 had ik het geluk om samen met mijn broer een bezoek te brengen aan Dakhla. Ik wist niet precies wat me te wachten stond, want ik ging op weg naar de zandbergen van de Sahara om te windsurfen op een zee van de woestijnnomaden en

was zand. Uit het niets reden we van de verharde weg een onverharde weg op. Op een gegeven moment zag ik een grote caravan staan en daarnaast zag ik grote nomaden tenten staan. Eindelijk waren we aangekomen bij ons kamp. Nadat wij kennis hadden gemaakt met de mensen in het kamp, kregen we onze slaapplaats te zien. Een kleine tent in een van die grote nomaden tenten was mijn hotelkamer. We haalden snel onze spullen uit de jeeps en gingen gelijk slapen, want het was een zeer vermoeide reis geweest. Nadat ik wakker werd liep ik de tent uit. Toen zag ik pas waar ik was; de schoonheid van de omgeving benam mijn adem. Even bleef ik staren naar het meer dat verbonden is aan de zee. Wat mij opviel was de rust en de stilte die dat gebied ons gaf. We zaten daar geïsoleerd van de buitenwereld en jeetje wat was dat heerlijk zeg! Geen mens te zien, geen telefoons of media, slechts ik met mijn mede kampgenoten en het water. Na een

helemaal tot rust, want ik kon er mijzelf zijn. Het eten was super; er waren zoveel soorten vis. Wat ik helemaal perfect vond is dat er geen tijdsbesef was. Niemand keek op zijn telefoon of horloge om te kijken hoe laat het was. Omdat ik een moslim ben, verricht ik vijf keer per dag het gebed. De gebedstijden bepaalde ik door naar de stand van de zon te kijken. Het mooie aan een dergelijke windsurf spot is dat iedereen die daar komt wordt geaccepteerd. In Dakhla waren er mensen uit Marokko zelf, Nederland, Belgie, Duitsland, Frankrijk Spanje etc. Er wordt niet gekeken naar huidskleur. Afkomst, religie en geslacht doen er niet toe.

Surfers komen daar voor 1 doel en dat is surfen en genieten. Ken Jezelf Ken een Ander

26

Tekst: Sadika Aarab Fotografie: Beezbuzz.biz

A m e r i k a: Judge or be Judged Een verslag van een studiejaar in Amerika Sadika is momenteel aan het afstuderen in de Culturele Antropologie. Haar afstudeerscriptie gaat over de identiteitsbeleving van Imazighen (Berbers) in Marokko. Ze heeft het afgelopen jaar veldonderzoek gedaan in Marokko. “Wat bezielt jou in godsnaam om in deze tijd in je eentje naar Amerika te gaan”. Deze zin werd vaak tegen mij uitgesproken toen ik eind 2001 besloot om een jaar in Amerika te studeren. Wat bezielde mij eigenlijk om deze stap te zetten? Ik heb mij voor 11 september 2001 nooit echt geïnteresseerd voor Amerika. Het land trok mij niet en de mensen al helemaal niet. Vreemd eigenlijk want ik had nog nooit een Amerikaan ontmoet en ik kende Amerika alleen van de Hollywood films en televisieseries. En hier zat ik dan met mijn geringe referentiekader volgepropt met bijeengeraapte Hollywood stereotypen een studie antropologie te doen waar je de eerste dag te horen krijgt dat percepties over culturen altijd gepaard gaan met vooroordelen en dat je daarom voorzichtig moet zijn bij het analyseren van ‘vreemde’ culturen. Maar zelfs die ‘bewustwording’ deed mij niet besluiten naar Amerika te vertrekken voor een jaar. Het waren de aanslagen van 11 september en mijn eerste ervaring met Amerikaanse uitwisselingsstudenten die mijn nieuwsgierigheid opwekten. Ik wilde meer weten over hoe de inwoners van dit land leefden, waren ze nou echt zo geïsoleerd van de rest van de wereld, zo bang voor de Islam, zo oppervlakkig dat je nooit echt vrienden met ze kon worden? Als antropologe in spe kon ik maar een ding doen; het veld in om onderzoek te doen naar dit voor mij onbekende fenomeen. Ik besloot om in cognito te gaan, als uitwisselingstudent. In eerste instantie werd ik in het international students dorm (studentenhuis) geplaatst maar dat wilde ik niet. Ik wilde het Amerikaanse studentenleven leren kennen zoals Amerikaanse studenten dit beleven dus ik vroeg of ik in een reguliere dorm geplaatst kon worden. Gelukkig was dit geen probleem. Na veel voorbereiden, afleggen van testen, regelen van een visum en fondsen begon ik eindelijk aan mijn vliegreis van 27


10 uur. Geland in the US werd ik benieuwd of ik het moeilijk zou krijgen door mijn achternaam, die klinkt wel erg Arabisch. Eerste drempel was de douane, je wordt bijna uitgekleed voordat je wordt toegelaten maar verder geen problemen ervaren. Om 17.00 uur kwam ik op de universiteit aan en werd door de RA (resident assistant, student die de dorm runt) naar mijn kamer begeleid. Na het afhandelen van het papierwerk wilde ik maar

Campus met de afmeting van een Amsterdams stadsdeel

een ding, slapen. Door het enorme tijdverschil (9 uur!) had ik het gevoel dat het 5 uur in de ochtend was. De eerste paar dagen ervoer ik wat een jetlag was en liep ik erbij als een zombie. Twee dagen na mijn aankomst zat ik in de schoolbanken dus ik had geen tijd om aan het tijdverschil te wennen. De colleges zelf duren 50 minuten maar je hebt (bijna) elke dag colleges. Je bent vrijer in het kiezen van je vakken en het is veel makkelijker om een A+ (10) te halen. De campus had de afmeting van een Amsterdams stadsdeel. ‘Great’, dacht ik, daar had ik geen rekening mee gehouden. Hoe houd ik dat in godsnaam vol, elke dag de hele campus afstromen op mijn krukken. Door mijn mobiliteitsprobleem leerde ik de eerste week kennis maken met de behulpzaamheid van Amerikanen. Een medestudente bood aan mij elke dag met haar auto op te halen en naar de collegezalen te rijden, ook als ze zelf geen college had. Dat aanbod nam ik natuurlijk graag aan en ik zag mijn verblijf weer zitten. Na mijn zombieperiode besloot ik om de mensen in mijn dorm te leren kennen . Nadat ik kennis had gemaakt kreeg ik een vragenvuur op mij afgeworpen waar Jan Mulder een rood hoofd van zou krijgen. Het viel mij op dat het vaak dezelfde vragen waren; is het echt waar dat drugs en prostitutie legaal is in Nederland, waarom haten Europeanen ons en wat is jullie beeld over Amerikanen? Deze vragen kreeg ik gedurende mijn hele verblijf elke keer dat ik nieuwe mensen ontmoette. Ik maakte snel vrienden waar ik het studentenleven mee kon verkennen. Mijn week zag er ongeveer als volgt uit; doordeweeks colleges daarna eten met vrienden studeren en slapen. Er waren veel interessante programma’s waar je als student vrijwel altijd gratis van kon genieten. Voorbeelden zijn concerten, independent films, stand-up comedy, toneelstukken, debatten etc. Een voordeel van de Amerikaanse campussen is dat je, je in een lerende omgeving bevindt. Voor mij was dat heel stimulerend omdat ik niet te maken had met niet studenten die je van je werk houden en omdat ik bijna 24 uur per dag toegang had tot alle faciliteiten die deze omgeving bood.

Zeepkist In het weekend gingen we altijd uit. Ik heb me in Nederland nooit geïnteresseerd voor het uitgaansleven omdat ik mij er niet prettig onder voelde. Je kan nooit volledig jezelf zijn omdat je te maken hebt met het ‘stigma Marokkaanse’. In Amerika ligt dit anders, daar was ik ‘gewoon’ een individu en

Cultuurshock bij ter ugkomst in Ned erland had ik geen last van de in Nederland heersende vooroordelen over Marokkanen. Zolang ik niets deed wat tegen mijn geloof (persoonlijk niet perse religieus) inging deed ik wat ik wilde. Het was heel verfrissend voor mij om echt mezelf te kunnen zijn in elke omgeving, om mij niet druk te hoeven maken over verwachtingspatronen en om met niemand rekening te hoeven houden. Teruggekomen in Nederland ervoer ik een milde vorm van cultuurshock omdat ik het niet meer gewend was rekening te houden met het feit dat er binnen de Marokkaanse gemeenschap bepaalde verwachtingen zijn ten opzichte van je gedrag als Marokkaans meisje. In het begin had ik het hier best moeilijk mee maar uiteindelijk ben ik weer helemaal ‘gereïntegreerd’ in de Marokkaanse gemeenschap in Nederland. Ik wil hier als laatste aan toevoegen dat ik het zeker niet als negatief ervaar om Marokkaanse te zijn in Nederland. Ik doe nog steeds wat ik wil en de grenzen die ik trek zijn mijn eigen grenzen. Tegen iedereen die eraan denkt een jaartje in het buitenland te studeren wil ik zeggen deze stap te zetten, niet alleen voor de taal en buitenland ervaring maar ook om nieuwe kanten van jezelf te ontdekken.

Columns Tekst: Nadia Ezzeroili

Slagen Ik hou mijn propedeuse-getuigeschrift voor mij op en kijk onverschillig naar de cijfers. Het zijn mooie cijfers, maar ik het doet me helemaal niets. Ik rol het papiertje weer op en berg het op in de koker. Mijn blik dwaalt af naar mijn boekenkast en blijft op de kaft van een boekje rusten. Het is een boekje van Paulo Coelho. Ik lees zijn verhalen graag, maar is niet het boekje dat mijn aandacht trekt. Het is het kleine roze geplastificeerde papiertje dat ik al jaren als een schat in het boekje bewaar wenkt. Dat roze geplastificeerde papiertje is de ‘Carte D’identite Scolaire’ van mijn moeder. Het stamt uit het schooljaar ‘65/’66. Er staan handgeschreven persoonsgegevens op vermeld, een handtekeningetje van de directeur en een paarse stempel. Maar het is het vastgeniette fotootje van mijn moeder, vastgelegd toen ze 12 jaar was, dat meteen in het oog springt. Een klein meisje staart recht in de lens van de camera met de uitdagende blik van een vechter. Alsof het jonge meisje met de ravenzwarte haren het zware leven dat haar te wachten stond in de reflectie van de lens kon lezen. Het is het enige schooldocument dat mijn moeder bezit. Ze heeft nooit verder kunnen studeren dan de basisschool en dat heeft haar altijd dwars gezeten. Niet de honger die zij letterlijk heeft geleden toen ze nog in Marokko woonde, niet het emigreren naar een land waar zij zich na 30 jaar nog steeds niet welkom voelt, zelfs haar uithuwelijking kon ze verdragen. Maar het feit dat ze niet heeft kunnen doorstuderen is het grootste litteken die mijn moeder met zich meedraagt. En wat haar litteken is, is mijn open wond. Het steekt mij om te zien dat zo’n intelligente, wijze en sterke vrouw door de buitenwereld benaderd wordt als een onwetende en zwakke vrouw zonder verhaal. Dat is ook de reden waarom mijn propedeuse mij niets doet; ik kan mijn waarde niet ontlenen aan een papiertje. Dat heeft mijn moeder wel bewezen. Eigenlijk is mij tot nu toe maar één les echt bijgebleven, en dat is dat de belangrijkste studie in dit leven het leven zelf is. Mijn moeder is de hoogleraar die mij in deze studie onderwijst. Haar zegen is mijn diploma. 29


Tekst: Said Boulaayoun

P

M

J

U

p

r

o

d

u

c

t

i

e

s

p

r

e

s

e

n

t

e

e

r

t

Eindbestemming “Het volgende station Amsterdam Zuid WTC, na een korte stop zal deze trein verder gaan als intercity naar Schiphol, tevens eindbestemming van deze trein”. Helaas moet ik uitstappen, Amsterdam Zuid WTC is al enkele jaren mijn eindbestemming. Waar zouden al deze mensen bij mij in de trein naartoe gaan, de een net in pak, de ander jong en verliefd en de ander weer oud en voldaan. Wat is vandaag hun eindbestemming? Tien minuten later zit ik zoals gewoonlijk weer in de collegebanken en luister ik, meestal met mijn gedachte op een andere plek, naar de docent die zijn verhaal houdt. Het ene oor in en het andere oor uit. De enige verhalen die mij schijnen te boeien zijn die waarin de docent vertelt over ervaringen, het liefst ervaringen in verre oorden. Ik heb het geluk dat ik een internationaal georienteerde studie volg, namelijk politicologie. Aan persoonlijke verhalen van docenten geen gebrek. De een vertelt over zijn ervaring met een theorie van Nietzsche in een kelder in Tsjechie in de jaren ‘70. De ander vertelt over het onderwijssysteem in een Afrikaans land. Weer een ander over het bewaken van de democratie in het voormalig Oostblok. Vaak genoeg gaan bepaalde lessen niet door omdat de docent niet in het land is. Vroeger kwam het nooit voor dat je eens van leven wilde ruilen met docenten, maar op sommige momenten... ‘s Avonds lig ik onderuitgezakt op de bank. Op tv speelt zich een film af. Ik probeer altijd te voorspellen wat er gaat gebeuren, vaak genoeg heb ik het ook bij het goede eind. Daarom ben ik ook dol op films met een goede anti-climax, je wilt het natuurlijk niet altijd bij het goede hebben. De aftiteling begint. Zo snel, hoe gaat het verhaal dan verder? Waarschijnlijk zijn de meesten niet geinteresseerd in de “rest”. Hoe zal mijn verhaal er eigenlijk uit gaan zien? Kies ik voor een leven van “huis-boompje-beestje”? Ga ik eerst zoveel mogelijk van de wereld proberen te zien? Ga ik voor iemand werken, of begin ik voor mezelf ? Wil ik in Nederland wonen of toch liever ergens anders? Voordat ik die beslissingen moet nemen heb ik altijd nog mijn dromen en ambities. Hoe mijn leven zich zal ontwikkelen; de tijd zal het leren.

Voor boekingen en informatie:

WWW.PMJU.NL

Toneelgroep Djellaba Groove bedankt YSI (Jonathan) voor zijn inzet bij de premiere!

Ontwerp en druk. Doelgericht. Pragmatisch. Persoonlijk

Recommend Documents