Ons Den Haag. Haags water deel 4: Haags water als transportweg. De Binckhorst van polder via fabrieken naar creativiteit

Ons Den Haag JAARGANG 42 • NR 5

nieuws van de vrienden van den haag

september / oktober 2015

In dit nummer:

Haags water deel 4: Haags water als transportweg pag. 10

De Binckhorst – van polder via fabrieken naar creativiteit pag. 12

De Spinozahof – een ‘lusthof’ nieuwe stijl pag. 15

Broedplaatsen deel 5: Bink 36 pag.16

Hoe zal het Spuiplein er straks uitzien?

2

BESTUUR

V RI EN D EN VA N D E N H A AG O N S D EN HA A G 2 0 1 5 - 5

Van het bestuur Weinig onderwerpen hebben ons als Vrienden van Den Haag in de laatste jaren zo bezig gehouden als het cultuurgebouw aan het Spuiplein. Op 14 juli jl. is het winnende ontwerp van Jo Coenen c.s. gepresenteerd. Na jaren van strijd zou dit de invulling van het hart van de stad kunnen worden.

Onze invalshoek in de afgelopen jaren was niet de architectuur – over mooi of lelijk kan men moeilijk twisten –, maar de stedenbouwkundige kwaliteit. Onze vragen bij elk ontwerp waren: past het nieuwe gebouw in het bestaande stedelijke weefsel? Wordt het Spuiplein een aantrekkelijke verblijfsruimte? Uit overwegingen van duurzaamheid hebben wij er ook voor gepleit zoveel mogelijk bestaande gebouwen opnieuw te gebruiken. Bij de zaal van het danstheater ging het bovendien om het behoud van een stuk cultuurgeschiedenis. Bij het voorlaatste ontwerp, het ‘Spuiforum’, verdween het Plein en zou er een kolossaal nieuw gebouw verrijzen zonder enige relatie met de bestaande omgeving. Wij hebben daartegen geprotesteerd met zienswijzen, door in te spreken in de gemeenteraad en met een beroepsprocedure bij de Raad van State. Na de gemeenteraadsverkiezingen in 2014 was er geen meerderheid meer voor dit plan. De nieuwe wethouder presenteerde een nieuwe opzet. In het bestemmingsplan werd voor het hele complex een maximale bouwhoogte van 90 meter toegestaan. In onze zienswijze hebben we daar tegen geprotesteerd. Het paste niet in de langzaam oplopende hoogtelijn vanaf de Nieuwe Kerk naar de Kroon. Ook hebben we gevraagd ‘ h e t

het bestemmingsplan zo te regelen dat de keuze van het ontwerp niet helemaal overgelaten zou worden aan commissies van deskundigen. De gemeenteraad zou daarover ook nog zeggenschap moeten hebben. De meerderheid van de raad heeft het bestemmingsplan op beide punten echter ongewijzigd aanvaard. Het nieuwe ontwerp is een flinke verbetering vergeleken met het vorige plan. Er is een geleidelijk oplopende lijn in de bouwhoogtes. Het cultuurgebouw voegt zich qua massa redelijk in de bestaande omgeving. Door het groen en het water krijgt het plein een aangenamer verblijfsklimaat. Een minpunt is de sloop van de zaal van het danstheater. Aan de zijkant, aan de Schedeldoekshaven, zijn woontorens gepland, waarvan er één 90 meter hoog mag worden. Welke invloed heeft dat op die kant van het cultuur gebouw en op de aansluiting met de Rivierenbuurt? Conclusie: wij zijn er een stuk op vooruitgegaan, maar we zijn er nog niet helemaal. Nog een keer procederen bij de Raad van State ligt niet voor de hand, maar we zullen waarschijnlijk nog wel een keer een zienswijze schrijven en inspreken. En daarna? In het echt kunnen gebouwen er beter of slechter uitzien dan op de tekening. Wij hopen het eerste!

bevorderen van de leefba arheid van den ha ag met

behoud van zijn karak teristieke wa arden’

Bestuur

Secretariaat

René (R.) Vlaanderen, voorzitter

Postbus 85977, 2508 CR Den Haag

Jeannette (J.) van Haalen-Verhoeff, secretaris

E-mailadres: [email protected]

Jaap (J.) Trouw, penningmeester en coördinator leden

Website: www.vriendenvandenhaag.nl

administratie/website

Nieuwe leden

Jacintha (J.L.M.) van Beveren, eindredacteur Ons Den Haag

Nieuwe leden kunnen zich schriftelijk aanmelden bij het

Jacob (J.) Bijl, vice-voorzitter en coördinator werkgroep

secretariaat of online via www.vriendenvandenhaag.nl

Stadsbeeld en Stadsgroen

Contributie

Bert (L.A.) de Nennie, coördinator werkgroep Activiteiten

Individueel lid € 20,00; (echt)paar € 25,00 per kalenderjaar.

Martin (M.A.M.) Snuverink, coördinator werkgroep Levende

Bankrekening NL75 TRIO 0254 7011 91

Historie

Kamer van Koophandel

Hanny (J.W.M.) Wesseling-Gommers, coördinator wenskaarten

Inschrijfnummer 404 098 95

VA N H E T B E S T U U R

V RI EN D EN VA N D EN HA A G O N S D EN HA A G 2 0 1 5 -5

Algemene Ledenvergadering met lezing ‘Den Haag 40-45’ door Maarten van Doorn Datum Dinsdag 20 oktober 2015 Plaats Soefi Centrum Tijd 20.00 uur; zaal open: 19.30 uur Het Soefi Centrum, aan de Anna Paulownastraat 78 (tussen de Laan van Meerdervoort en het Vredespaleis), is bereikbaar met tram 1 (halte Vredespaleis) en bus 24 (halte Vredespaleis/ Alexanderveld).

Agenda 1. Opening en vaststelling agenda 2. Ingekomen stukken 3. Conceptnotulen ledenvergadering van 21 april 2015 4. Bestuursmededelingen 5. Financiën en conceptbegroting 2016 6. Bestuursverkiezing en –samenstelling 7. Wijziging van het huishoudelijk reglement 8. Rondvraag 9. Sluiting huishoudelijk deel van de vergadering 10. Pauze 11. Lezing ‘Den Haag 40-45’ door Maarten van Doorn

Het bestuur stelt voor om Jacob Bijl opnieuw te benoemen en Ineke Goudswaard aan te stellen als bestuurslid. Volgens artikel 9, lid 3 van de statuten kunnen ten minste 10 stemgerechtigde leden per functie één andere persoon kandidaat stellen. Deze kandidaat moet uiterlijk één week vóór de vergadering schriftelijk bij het secretariaat worden aangemeld.

Toelichting op agendapunt 7 Het deel van de tekst van het huishoudelijk reglement met daarin de wijzigingen ontvangt u als bijlage bij dit nummer van Ons Den Haag. Toelichting op agendapunt 9 Na het huishoudelijke gedeelte van de ledenvergadering zal Maarten van Doorn een lezing houden over Den Haag in de jaren 1940-1945. De Tweede Wereldoorlog heeft Den Haag zwaar getroffen. De gevolgen van de Atlantikwall, de bombardementen, de evacuatie van 125.000 inwoners en het wegvoeren van 10.000 joden zijn nog steeds voelbaar én zichtbaar.

De stukken behorend bij de agendapunten 3 en 5 kunnen vanaf twee weken vóór de vergadering schriftelijk worden aangevraagd bij het secretariaat: postbus 85977, 2508 CR Den Haag. Zoals gebruikelijk liggen deze stukken ook vóór de aanvang van de vergadering voor u klaar. De conceptnotulen kunt u ook inzien op onze website: vriendenvandenhaag.nl/ over_de_vrienden/ledenvergaderingen.

Toelichting op agendapunt 6 Jacob Bijl, onze vice-voorzitter, is aan de beurt om af te treden, maar heeft zich herkiesbaar gesteld. Jeannette van Haalen, onze secretaris, treedt tussentijds af als bestuurslid. Het bestuur heeft Ineke Goudswaard bereid gevonden de functie van secretaris op zich te nemen. Jacintha van Beveren treedt af als bestuurslid. Zij zal niet worden vervangen. Ze legt vanwege persoonlijke omstandigheden, haar eindredacteurschap neer, maar blijft wel lid van de redactie van Ons Den Haag.

De anti-tankgracht als onderdeel van de Atlantikwall langs de Sportlaan

Maarten van Doorn, voorheen als historicus verbonden aan het Haags Gemeentearchief, vertelt ons het verhaal van de bezetting, de vernielingen, de ontberingen en de bevrijding. Recent verscheen van zijn hand het fraaie boek ‘Den Haag 40-45’ (zie ODH 2015-4).

3

4

EXCURSIES EN ACTIVITEITEN


Presentatie wenskaarten Op woensdagmiddag 4 november aanstaande zal René Vlaanderen, voorzitter van onze vereniging, de wenskaarten van 2015 van de Vrienden presenteren en de eerste serie aanbieden aan de directeur van Panorama Mesdag Sander Uitdenbogaard. De presentatie zal plaatsvinden in Panorama Mesdag en start met ontvangst om 16.00 uur

met koffie of thee. Na de presentatie zal de heer Sander Uitdenbogaard in het kort iets vertellen over het reilen en zeilen van het Mesdagjaar en het Panorama. We sluiten de bijeenkomst met een drankje, waarbij u ook ruimschoots de gelegenheid heeft de nieuwe serie wenskaarten 2015 aan te schaffen. U bent van harte welkom!

Bezoek aan de Papaverhof In de komende periode zijn er opnieuw mogelijkheden om de Papaverhof te bezoeken. De Papaverhof is het in 1921 gebouwde woningcomplex naar ontwerp van de architect Jan Wils. Het complex is een Rijksmonument. Meer informatie vindt u in Ons Den Haag nummer 2 van 2015. Aanmelden: de procedure voor aanmelden vindt u onder het kopje “Aanmelden”. Kosten: de kosten van de excursie bedragen € 5 per persoon. Deze kunt u voldoen op girorekening NL 15 TRIO 0197 7883 94 t.n.v. De Vrienden van Den Haag met vermelding P apaverhof en datum. Verzamelplaats: bij het kantoor van de woningbouwvereniging Daal en Berg, Klimopstraat 48A (achter de poort op het Goudenregenplein). Data: zaterdag 26 september en dinsdag 7 oktober 2015.

Tijdstip: 26 september: graag 10 minuten voor 10.00 uur aanwezig zijn. 7 oktober: graag 10 minuten voor 14.00 uur aanwezig zijn. Bereikbaarheid: met tram 12, halte Gouden regenplein of tram 3, halte Azaleaplein. Aantal deelnemers: per bezoek kunnen maximaal 10 leden deelnemen. Wilt u daarom een tweede voorkeur opgeven? U ontvangt bericht indien u moet uitwijken naar uw tweede voorkeur.

Bezoek aan de Antonius Abt Kerk en de begraafplaats Ter Navolging Onze stad kent vele juweeltjes, die niet bij ieder bekend zijn. De Antonius Abt Kerk in Scheveningen is zo’n juweel. Op twee zaterdagen organiseert Vrienden van Den Haag een excursie naar deze kerk. Aansluitend wordt de begraafplaats ‘Ter Navolging’ bezocht. De in 1927 in gebruik genomen kerk is ontworpen door de architect Joseph Cuypers en zijn zoon Pierre. De kerk heeft een rijk versierd Art Deco interieur en schitterende mozaïeken, waaronder een Venetiaans emailmozaïek, dat met twee miljoen steentjes het grootste in Noord-Europa is. Voorts zijn er prachtige glas-in-loodramen en

bronzen werken. Na een algemene inleiding zullen gidsen van de kerk ons in groepen rondleiden. Na het bezoek aan de kerk wandelen we naar het nabijgelegen kerkhof ‘Ter Navolging’ op de hoek van de Prins Willemstraat en de Duinstraat. Het is de eerste begraafplaats die in Nederland om hygiënische redenen in 1778 buiten de bebouwde kom werd ingericht. Hier zijn enkele bekende Nederlanders (zoals Betje Wolff en Aagje Deken) begraven. Leden van de werkgroep Excursies en Activiteiten zullen u hier begeleiden. Aanmelden: de procedure voor aanmelden vindt u onder het kopje ‘Aanmelden’.



Kosten: de kosten van de excursie bedragen € 4 per persoon. Deze kunt u voldoen op bank rekening NL 15 TRIO 0197 7883 94 t.n.v. Vrienden van Den Haag en met vermelding Antonius Abt en de datum van de excursie. Verzamelplaats: voor de ingang van de kerk: Scheveningseweg 235 (vlak bij de Duinstraat). Data: zaterdag 3 oktober en zaterdag 7 november 2015. Tijdstip: graag 10 minuten voor 14.00 uur aan wezig zijn. Bereikbaarheid: met tram 1 kunt u uitstappen bij de halte Duinstraat en met bus 22 bij de halte Prins Willemstraat. Aantal deelnemers: hieraan is geen grens gesteld omdat voldoende rondleiders beschikbaar zijn.

Binnenpoort van Ter Navolging (foto Jacob Bijl)

In het kader van onze ledenwerving staat voor deze excursie de mogelijkheid open om iemand in uw omgeving kennis te laten maken met een activiteit van de Vrienden van Den Haag. Als u van deze mogelijkheid gebruik wilt maken, vermeld dan s. v. p. de naam van uw introducé bij de aanmelding. Uw introducé betaalt dezelfde bijdrage voor de excursie als onze leden.

Historische wandeling door Clingendael inclusief de Japanse tuin in herfsttooi In 1644 bestond Clingendael volgens een taxatierapport uit een huis, schuur, hooibergen, een laan met plantage, boomgaard met vijver en de nog steeds bestaande toegangslaan naar het huis beplant met populieren (nu linden). De grachten aan weerszijden van de laan zijn kort na 1910 gedempt. De naam Clingendael verwijst naar het dal t ussen de duinen: de Clinge, waar reeds in 1544 een boerderij stond. Vanaf eind 16e eeuw werd het terrein door de jaren heen systematisch omgevormd tot een buitenverblijf. Twee families, de familie Doublet vanaf 1591 en de familie Van Brienen van de Groote Lindt na 1800, hebben een grote rol gespeeld bij de ontwikkeling van het landgoed. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het grote huis bewoond door Seyss-Inquart en sinds 1983 huist er het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen, bekend onder de naam ‘Instituut Clingendael’.

Oud-Hollandse tuin op Clingendael (foto Bert Hilberts)

Op diverse plaatsen zijn de sporen van eerder aangelegde tuinen te zien, van de Frans classicistische tuinarchitectuur in barokstijl en de

5

6


Engelse landschapstijl uit de 19e eeuw tot de oudHollandse tuin begin 20e eeuw. De Japanse tuin is de grootste Japanse tuin in Nederland en heeft inmiddels zijn eeuwfeest gevierd.


bij de aanmelding. Uw introducé betaalt dezelfde bijdrage voor de excursie als onze leden.

Aanmelden Data: woensdag14 oktober om 10.30 uur, dinsdag 20 oktober om 14.00 uur en zaterdag 24 oktober om 10.30 uur. Verzamelen: voor de hoofdingang aan de Wassenaarseweg. Bereikbaar met bus 18 en 23; rond de hoofd ingang is meestal wel (betaald) te parkeren. Kosten: € 5,00 per persoon, gaarne bij aanmelding te voldoen op rekening NL15 TRIO 0197 7883 94 o.v.v. Wandeling Clingendael en de datum van de wandeling.

Uitsluitend per e-mail: [email protected]

In het kader van onze ledenwerving staat voor deze excursie de mogelijkheid open om iemand in uw omgeving kennis te laten maken met een activiteit van de Vrienden van Den Haag. Als u van deze mogelijkheid gebruik wilt maken, vermeld dan s. v. p. de naam van uw introducé

Aanmelden kan tot uiterlijk één week voor aanvang van

of schriftelijk bij de Vereniging Vrienden van Den Haag, o.v.v. excursies, Postbus 85977, 2508 CR Den Haag. Gelijktijdig met de aanmelding dient de verschuldigde deelnemersbijdrage te worden overgemaakt naar rekeningnummer NL15 TRIO 0197 7883 94 van de Vrienden van Den Haag o.v.v. de betreffende excursie. De betaling betekent deelname. Er wordt géén bevestiging van de aanmelding en de deelname verstuurd. Alleen in het geval van overtekening krijgt u per mail of telefoon een alternatieve mogelijkheid aangeboden.

de betreffende excursie. Bij verhindering graag zo spoedig mogelijk bericht via tel. 06 - 34 33 96 70, opdat iemand anders uw plaats kan innemen. Excursies zijn exclusief voor leden en evt. introducés.

Vier nieuwe Haagse wijken 1890 -1940 Architectuurhistoricus Marcel Teunissen heeft in het voorjaar vier lezingen voor de Vrienden gehouden over de bouw van de wijken Duinoord, Statenkwartier, Bomenbuurt en Benoordenhout. Dit zijn niet de enige wijken uit de periode 1890 -1940, maar deze vier geliefde buurten illustreren duidelijk twee ontwikkelingen die zich rond de eeuwwisseling en in het interbellum 20 - 40 voltrokken.

aangewezen als rijksmonument, vooral aan het Sweelinckplein. Dit plein komt op het conto van de directeur Gemeentewerken Isaac Lindo, terwijl al het overige (grondaankoop, stratenplan, het rijke neorenaissance gevelbeeld etc.) het initiatief was van bankier-musicoloog Daniël Scheurleer.

Ten eerste verschoof het initiatief en de regie voor stadsuitbreiding van particuliere ontwikkelaars naar de gemeente. Ten tweede maakten de flamboyante, romantische en gevarieerde bouwstijlen van de late 19e eeuw plaats voor de meer ingetogen en zakelijke architectuur van de Nieuwe Haagse School. Duinoord is grotendeels in het laatste decennium van de 19e eeuw gebouwd. Dit rijksbeschermde stadsgezicht is tamelijk gaaf bewaard gebleven, m.u.v. de straten die in de oorlog moesten wijken voor de Atlantikwall. Vele individuele panden zijn

Het Statenkwartier met de Statenlaan (rechts), de Prins Mauritslaan (midden) en de Johan van Oldenbarneveltlaan (links)


Het Statenkwartier sluit aan op Duinoord, zowel qua bouwperiode (1900 -1915) als qua straten patroon. Ook dit rijksbeschermde stadsgezicht is redelijk goed geconserveerd. De inbreng van Lindo was substantieel, zie bijv. de brede, door Wenen en Parijs geïnspireerde waaiervormige hoofdwegen zoals Statenlaan, Prins Mauritslaan, Van Boetzelaerlaan en de ‘Fred’. Naast de neorenaissance kwamen vele andere bouwstijlen op met verschillende kleuren en decoraties, bijv. de Jugendstil (Art Nouveau). Toch is het totaalbeeld ‘eenheid in verscheidenheid’. De Bomenbuurt (1914 -1920) is in opdracht van de gemeente ontworpen door Berlage en gebouwd op grond die tot 1903 bij Loosduinen hoorde.

Agenda woensdag 23 september 17.00 -19.00 uur

Vriendenborrel

zaterdag

26 september 10.00 -11.30 uur

Bezoek De Papaverhof

zaterdag

3 oktober

14.00 -15.30 uur

Antonius Abt en Ter Navolging

woensdag 7 oktober

14.00 -15.30 uur

Bezoek De Papaverhof

woensdag 14 oktober

10.30 -12.00 uur

Wandeling Clingendael

dinsdag

20 oktober

14.00-15.30 uur


dinsdag

20 oktober

20.00 -22.30 uur

Algemene ledenvergadering

zaterdag

24 oktober

10.30 -12.00 uur


zaterdag

7 november

14.00 -15.30 uur

Antonius Abt en Ter Navolging

Boekje ‘Vredesroute Den Haag’ Een eenvoudig uitgevoerd gidsje op zakformaat vertelt het verhaal bij 15 gebouwen en plekken die van belang zijn (geweest) voor Den Haag als Internationale stad van Vrede en Recht. Naast het vertrouwde Vredespaleis komen ook minder bekende locaties aan bod.

Beeld van Nelson Mandela aan de Johan de Wittlaan (foto uit het boekje)

Het boekje is gratis verkrijgbaar: aanvragen per email [email protected]; afhalen bij het Bertha von Suttnerhuis, Laan van Meerdervoort 70.


Het nieuwe Benoordenhout tussen het ‘Esso-gebouw’ en het Rosarium Jozef Israëlsplein

De Atlantikwall eiste ook hier zijn tol. Door de veranderde architectuuropvattingen en de grotere woningaantallen komen we de oude bouwstijlen hier niet meer tegen, maar wel veel siermetselwerk, invloeden van de Amsterdamse School en aanzetten tot de meer rechtlijnige Nieuwe Haagse School. We vinden hoofdzakelijk twee of drie bouwlagen omdat alle woningen aan de openbare weg ontsloten moesten zijn. Het Benoordenhout is vanaf 1915 gebouwd op het voormalige grondgebied van de Wassenaarse gravin Van Bylandt. Mede door de commotie over de teloorgang van het oorspronkelijke natuurschoon heeft de gemeente veel aandacht gegeven aan de inbedding van de woningen in het groen. Architecten als Brandes, Verschoor, Lourijsen en Roosenburg hebben in deze wijk parels in de stijl van de Nieuwe Haagse School tot stand gebracht. Het typisch Haagse ‘woonhotel’ – het door het dienstbodenvraagstuk ontstane alternatief voor het wonen in een villa – komt in het Benoordenhout veel voor. Na enig malheur met zijn gezondheid hervond Marcel Teunissen al snel zijn oude vorm als deskundige en als voordrachtskunstenaar, ook in de afsluitende busrondrit. Het bestuur overweegt in 2016 wederom een serie lezingen te organiseren. Tekst: René Vlaanderen Foto’s: verzameling Marcel Teunissen

7

8

UITGELICHT


Teveel kerken. Wat nu? De krimp van de katholieke en protestantse kerkgenootschappen noodzaakt het Bisdom respectievelijk de Protestantse Gemeente ’s Gravenhage PGG een aantal kerken af te stoten. Wat te doen met die gebouwen?

Valkenboskerk, Loosduinsekade hoek Zuiderparklaan

De Vrienden van Den Haag vroegen in de artikelenserie ‘Noodklok voor kerken’ (ODH 2007) aandacht voor de gevolgen van het teruglopende kerkbezoek. Naast de godsdienstige en private aspecten voor de kerkgenootschappen zijn immers ook diverse algemene belangen in het geding. Enkele kerken hebben bv. de status van rijks- of gemeentelijk monument of zijn stadsbeeldbepalend. Sommige kerken kunnen worden gebruikt door andere geloofsgemeenschappen of ze kunnen een andere functie krijgen. Maar ook sloop met nieuwbouw kan een optie zijn. De gemeente Den Haag speelt een belangrijke rol bij de afweging van deze belangen en bij de uitvoering van de gemaakte keuzen. Zo zijn voor zowel verbouw als sloop/nieuwbouw gemeentelijke vergunningen nodig. Voor de toelaatbaarheid van functiewijzigingen van bestaande of nieuwe gebouwen is het gemeentelijke bestemmingsplan bepalend. Daarnaast kan de gemeente – al dan niet met een voorkeursrecht – een kerk

opkopen als op die plek een bepaalde ontwikkeling gewenst is. De gemeente heeft onlangs de stand van zaken rond 14 kerken naar buiten gebracht.

Protestantse kerken 1. Kruispuntkerk, Diamanthorst. Potentieel gemeentelijk monument; verkocht aan de Stichting Redeemed Christian Church of God als gebedsruimte. 2. Bethelkerk, Händellaan. Geen monumentale status, niet beeldbepalend; waarschijnlijk sloop en nieuwbouw van woningen. 3. Ontmoetingskerk, Aaltje Noordewierstraat. Potentieel gemeentelijk monument, beeld bepalend; onderzoek naar hergebruik als kerk of voor een andere functie. 4. Thomaskerk, Harmelenstraat. Onderzoek naar hergebruik door een ander kerkgenootschap. 5. Valkenboskerk, Loosduinsekade. Geen monument, niet beeldbepalend; waarschijnlijk sloop

UITGELICHT


Bethelkerk, Händellaan hoek Mozartlaan

en dan nieuwbouw van woningen. 6. Vredeskapel, Malakkastraat. Beschermd als rijksmonument; nog geen zicht op volgend gebruik.

Katholieke kerken 7. Fatimakerk, Soestdijksekade. Verkocht aan de geloofsgemeenschap stichting Sion als gebedsruimte. 8. Christus Koningkerk, Robijnhorst. Verkocht aan de Zevende-dags Adventisten als gebedsruimte. 9. O.L.V. Goede Raadkerk, Bezuidenhoutseweg. Gemeentelijk monument. Verkocht aan de Church of our Saviour als gebedsruimte. 10. O.L.V. Allerheiligst Sacrament, Ekenstein straat. Herbestemming van kerk, klooster- en fraterhuis voor maatschappelijke doeleinden, bedrijvigheid en/of wonen, aangevuld met nieuwbouwwoningen. 11. Martelaren van Gorcum, Stadhouders plantsoen. Gelegen in de Internationale Zone rond het Congresgebouw; gekocht door de gemeente t.b.v. integrale herontwikkeling van het gebied. 12. Sacramentskerk, Sportlaan. Geen monument; waarschijnlijk sloop en nieuwbouw van woningen. 13. Pauluskerk, mgr. Nolenslaan. Onderzoek naar verbouw van het bestaande gebouw tot woningen.

Theresiakerk aan de Apeldoornselaan hoek Dierenselaan

14. Theresiakerk, Apeldoornselaan. Geen monument; waarschijnlijk sloop en dan nieuwbouw van woningen met daaronder winkels. René Vlaanderen (tekst en foto’s)

9

10

H A A G S WAT E R


Haags water als transportweg Dit is het derde artikel in het kader van Haags water als transportweg, waarin verder wordt ingegaan op de verschillende functies van het Verversingskanaal. In nummer 2015-4 van Ons Den Haag is de scheepvaartfunctie van het Verversingskanaal besproken.

Deze schutsluis wordt niet meer door schepen gebruikt, alleen maar door overtollig water

Afvoerfunctie Niet zonder reden werd in 1880 het Verversingskanaal vanaf de aansluiting met de grachtengordel naar de zee in Scheveningen voltooid. De naam geeft al aan, dat het water van de grachten continu moest worden ververst. Men beschouwde in die tijd de zee als een oneindig reservoir voor afvalwater. Kennelijk had men een groot vertrouwen in het zelfreinigend vermogen van de zee, overigens niet geheel ten onrechte. Den Haag had de pech, dat het niet direct aan groot stromend water lag, zoals de Nieuwe Maas in Rotterdam. In Amsterdam pompte men in de nacht schoon water uit het IJ in de grachten, waarmee de ergste stank bestreden kon worden. Tussen de Houtrustweg en de Kranenburgweg kwam een uitwateringssluis, zodat bij laag water het vervuilde kanaalwater naar zee kon s tromen. Bij de Beeklaan kwam een, onlangs geheel gerestaureerde, scheepvaartsluis met stoom gemaal dat zorgde voor afvoer naar het laatste pand van het Verversingskanaal. Gemaal en sluis zijn een fraai voorbeeld van industrieel erfgoed (Neorenaissance). Het gemaal heeft nog een functie, namelijk het in stand houden van het koel watercircuit van de E.ON-centrale (zie koelfunctie). Het gemaal Schoute ter hoogte van de Willem

de Zwijgerlaan, zorgt ervoor dat het water zo nodig ook in het laatste kanaalpand kan worden gepompt. Het gemaal heeft een capaciteit van 16 m3/s, voldoende om in zeer natte tijden Den Haag en omgeving droog te houden en is sinds 2014 voorzien van een succesvolle vispassage. Van hieruit kan het water onder vrij verval via de voormalige schutsluis nabij de jachthaven (Hellingweg) uiteindelijk door de Scheveningse 1e Binnenhaven naar zee worden afgevoerd. Dit water bestaat gelukkig voor het grootste gedeelte niet meer uit rioolwater, maar uit overtollig oppervlaktewater, dat bij hevige regenval door het Hoogheemraadschap van Delfland moet worden afgevoerd. Het zoete oppervlaktewater in Den Haag beslaat slechts 6% van de totale oppervlakte van de gemeente. De resterende 94% is verharding, gebouwen en groen. In zeer natte tijden is er domweg een tekort aan berging van al dit regenwater, vandaar ook de eis van het Hoogheemraadschap om een gedempt water te vervangen door nieuw oppervlaktewater. Tot ver na de tweede oorlog werd het rioolwater van Den Haag ‘gezuiverd’ in een installatie in de Bosjes van Poot nabij Houtrust. Deze behandeling bestond uitsluitend uit het scheiden van rioolwater in een slibrijke en een slibarme fractie. De slibarme fractie werd met een persleiding op ongeveer 1500 meter in zee gepompt, de slibrijke fractie met een persleiding op 10 kilometer afstand van de kust. Dat badgasten aan het Stille Strand toch nog regelmatig tussen de drollen zwommen kwam uiteraard door de wind en stroming van de Noordzee. Sindsdien is de biologische afvalwaterzuiveringsinstallatie Houtrust in werking en is de zee weer schoon en het stankprobleem opgelost.

Woon- en recreatiefunctie Aan de Conradkade liggen woonboten, een situatie, die veel bewoners als plezierig ervaren. In de zomer zijn er vissers en hier en daar een enkele kano of roeiboot. In het vorige nummer van Ons den Haag is de recreatieve vaarfunctie, door de Willemsvaart, al besproken.

H A A G S WAT E R


Een historische sluis met gemaal nabij de Beeklaan

Overigens blijkt uit de prachtige tentoonstelling ‘350 jaar Scheveningseweg‘ in Muzee, dat er in ca. 1650 door Cornelis Soetens, grondeigenaar en penningmeester van Delfland, al een kanaal, met daarnaast een weg, tussen Den Haag en Scheveningen is ontworpen. Deze man moet zijn tijd ver vooruit zijn geweest. T ransport over water heeft in de afgelopen jaren eindelijk de waardering gekregen, die het verdient! Hij had al een fraai buitenhuis op het duin vlak bij de kerk in Scheveningen laten bouwen. Een foto hiervan is te zien in het Haags Historisch Museum. Hij zag zich daar al in een gondel aankomen. Omdat zowel Constantijn Huygens als de gemeenteraad niets in dit plan zagen (en eerlijk gezegd zou het graven en onderhouden van een kanaal door de toen bestaande duinen een nog groter wereldwonder zijn geweest dan de Scheveningse Weg), kwam uiteindelijk in 1666 de kaarsrechte Scheveningse Weg tot stand.

Koelfunctie Bij traditionele elektriciteitscentrales gaat bijna 40% van de opgewekte energie verloren met het koelwater. Daarom liggen de meeste centrales in Nederland aan groot oppervlaktewater of zijn met koeltorens uitgerust, zoals de Clauscentrale bij Maasbracht. Het Verversingskanaal wordt gebruikt als koelwatercircuit voor de E.ONcentrale. Een van de gemalen nabij de Beeklaan houdt het circuit tussen de Valkenboskade en

het Verversingskanaal in stand. Daardoor lijkt de alkenbosvaart soms een snelstromende rivier. V Aldus krijgt het in de zomer tot ca. 30 graden Celsius opgewarmde water de gelegenheid om weer aan de lucht af te koelen. Onder winterse omstandigheden is dit duidelijk te zien aan de mist, die boven het kanaal hangt. Doordat de energiecentrale nu ook warm water voor de stadsverwarming levert, waardoor de restwarmte naar huizen en instellingen gaat, is de warmteafgifte in het koelwatercircuit aanzienlijk verminderd, maar nog wel aanwezig. De huidige, geheel gerenoveerde centrale van E.ON levert 120 MW aan restwarmte voor stadsverwarming. Daarnaast wordt 80 MW aan stroom opgewekt, die aan het elektriciteitsnet wordt geleverd. Ook deze voormalige elektriciteitscentrale aan de Constant Rebecquestraat is een fraai stukje industrieel erfgoed. Het vijfde en laatste artikel over ‘Haags water ’ gaat over andere Haagse wateren, zoals de Afzanderijvaart, de Trekvliet en het Kanaal naar Scheveningen. Bert Hilberts (tekst en beeld)

11

12

UIT LEVEN!


De Binckhorst – van polder via fabrieken naar creativiteit Industrieterrein de Binckhorst kwam vlug op en raakte even snel weer in verval. Er was een masterplan voor de bouw van kantoren en woningen en toen kwam de crisis – een probleem, maar ook een kans.

De Binckhorst in één blik – de haven, een fabriek en de kantoren

In het begin was wat nu ‘de Binckhorst’ heet, een drassig veengebied tussen twee strandwallen. Slechts enkele jagers en vissers waagden zich op deze grote vlakte. Op een paar hogere plekken verschenen boerderijen die zich later ontwikkelden tot ridderhofsteden. Kasteel de Binckhorst werd in 1308 voor het eerst genoemd in een document. De graaf van Holland liet in 1344 vlak bij het kasteel de Trekvliet graven. Zo ontstond het beeld dat we zien op het bekende schilderij van Jan van Goyen, Gezicht op Den Haag. Waarschijnlijk heeft de schilder vanaf het kasteel zijn schetsen gemaakt. In de polder werd eerst veel turf g ewonnen, daarna was het vooral een gebied met weilanden.

verder op. Al in 1613 werd de schoonheid van het kasteel met zijn prachtige tuinen en landerijen bezongen in een lofdicht, het eerste gedicht over een kasteel in Nederland. Het is nog altijd een mooi kasteel, maar je moet wel zoeken; het ligt ingeklemd tussen kantoren en fabrieken. In de buurt van het kasteel werd de katholieke begraafplaats Sint Barbara aangelegd, ver van de stad op laaggelegen grond bij een industrie terrein in wording. Niemand vond het een geschikte locatie, maar onderhandelingen met de gemeente over alternatieven leverden niets op. De Binckhorstlaan was lange tijd een smalle weg, waar veel ongelukken gebeurden en waar regel matig een rouwkoets in de sloot belandde.

Handmatig gegraven havens Ooit was het Spuikwartier het industrieterrein van Den Haag, met de Trekvliet als belangrijkste transportroute. Omstreeks 1900 werd door de gemeente een nieuw haven- en industrieterrein ontworpen, de Laakhavens. Dit gebied raakte snel vol. Sommige bedrijven hadden zich intussen al gevestigd aan de Trekvliet in de Binckhorstpolder, zoals de Tweede Gemeente Gasfabriek (1907) en grote bouwbedrijven. Na veel discussie stelde de gemeenteraad in 1929 het plan vast voor de aanleg van nog een nieuw haven- en industrie terrein, de Binckhorst. Men wilde veel m achines inzetten, maar in de praktijk zijn de havens vooral handmatig uitgegraven door werklozen. Zij verdienden daarmee een bonus van 10% boven op hun uitkering. De eerste wegen werden aangelegd en bedrijven vestigden zich her en der in het gebied. Zo belandde de firma Van der Heem,

Het kasteel en Sint Barbara Het kasteel werd vaak belegerd en beschadigd en dan weer opgebouwd. Het had vele bestemmingen: café, atelier en woonruimte voor kunstenaars, kazerne, weeshuis, opleidingscentrum en kliniek. In de jaren dertig van de 20ste eeuw onderging het slot een grondige restauratie. Intussen waren de landerijen verkocht en ontstond er een industrieterrein. De gracht werd gedempt en de bedrijfsgebouwen rukten steeds Kasteel de Binckhorst, binnen de bedrijfsingangen

UIT LEVEN!

Binckhorstlaan in 1952 richting stad, nog met één keien rijbaan, het onlangs gesloopte Auto Palace en de flats uit 1950, die nu worden gesloopt. (Foto Dienst voor de Stadsontwikkeling. Bron: Gemeentearchief)

die elektrische huishoudelijke apparatuur produceerde, in 1938 aan de Maanweg, bij Voorburg. De polder was nog vrijwel leeg; vanuit Den Haag gezien was het markante gebouw een stip aan de horizon. Van der Heem was het eerste grote particuliere bedrijf dat zich vestigde in het gebied; de gemeente was daar blij mee. Na de oorlog kreeg de haven verder vorm. De gemeente ging zelf bouwen om voor kleinere bedrijven ruimte te scheppen. Onmiddellijk na oplevering van de prefab industriehallen werden zij verhuurd. De autobranche was sterk in opkomst en in de Binckhorst verrees de ene autodealer na de andere. Het ging daarbij vooral om verkoop en onderhoud, maar ook om sloop. De Binckhorst liep vol met allerlei soorten fabrieken: metaal, drukwerk, elektrische apparaten, sigaretten en verf. Ook vestigden zich er twee technische scholen. In het begin van de jaren 60 was de Binckhorst op zijn hoogtepunt.

Transformatie Vanaf de jaren 1960 verdrong het vrachtverkeer over de weg steeds meer het transport over het water. De toegangswegen naar de Binckhorst konden het groeiende autoverkeer niet aan. Het werd een matig gelegen industrieterrein waar bovendien de glans van het nieuwe van af was. Bedrijven vertrokken of werden na een fusie opgeheven. De gemeente was druk bezig met het nieuwe bedrijventerrein de Plaspoelpolder en liet het gebeuren. Mensen die hun baan verloren, vonden vrij gemakkelijk nieuw werk in de groeiende dienstensector. Door de oliecrisis en de grote werkloosheid had de gemeente later wel weer belangstelling voor industrie en ambacht en voor de Binckhorst. De verkeersverbindingen werden verbeterd; in een nieuw bestemmingsplan in de jaren 80 werd ook ruimte gemaakt voor grote kantoorgebouwen. De Binckhorst kreeg een twee-


slachtig karakter: nieuwe schone kantoren naast oude vervuilende bedrijven. Mooie, bruikbare gebouwen stonden leeg. De vroegere sigarettenfabriek Laurens werd door de gemeente ontwikkeld tot een verzamelgebouw voor bedrijven op het gebied van ICT, media, reclame en design en kreeg de naam Caballerofabriek. In andere gebouwen vestigden zich ook creatieve bedrijven en bedrijfjes, vaak tijdelijk, in afwachting van de verdere ontwikkelingen.

Een prefab industriehal van de gemeente, met nog het bedrijf uit de begintijd

Masterplan of organische groei Met het masterplan Nieuw Binckhorst (2007) wilde de gemeente het oude bedrijventerrein in één klap herstructureren. Bedrijven die veel ruimte in beslag namen en belastend waren voor het milieu, zouden uitgeplaatst worden. Daarvoor zouden kantoren en veel woningen in de plaats komen. Goedkoop was het niet; zelfs met 70% van de woningen in het lucratieve midden- en hogere segment zou het tekort op de grondexploitatie nog € 200 miljoen bedragen. Toen kwam de crisis. Zowel de gemeente als de private partijen hadden nauwelijks geld om te investeren en het masterplan ging de ijskast in. De Rotterdamse Baan wordt nog wel gebouwd, om een beter investeringsklimaat te scheppen. De geplande extreme make-over van de Binckhorst komt er voorlopig niet, maar het gebied verandert intussen wel door allerlei particuliere initiatieven. Oude bedrijfsgebouwen met hun eigen sfeer blijken een goede plek voor nieuwe ondernemingen. Het is niet grootschalig en het komt niet van boven af, maar er gebeurt wel wat in de Binckhorst. De crisis biedt kennelijk ook nieuwe kansen, voor een meer geleidelijke, organische ontwikkeling. Jacob Bijl (tekst en kleurenfoto's)

13

14

Z O E K P L A AT J E


Ontdek uw stad via verborgen beelden en plekjes Om uw kennis van onze stad te bevorderen, plaatsen wij in iedere uitgave van 2015 twee foto’s die ergens in Den Haag zijn genomen. Wij gaan ervan uit dat dit plekken zijn die niet voor iedereen direct herkenbaar zijn en de vraag is natuurlijk … waar is de foto gemaakt? Liefst met een zo duidelijk mogelijke (plaats)aanduiding.

Foto 5.1

Foto 5.2

Wij hopen uiteraard dat u, wellicht door daadwerkelijk het een en ander uit te zoeken en eventueel op de fiets de stad te doorkruisen, uw stad op deze manier nog beter leert kennen. De plaatjes in nr 2015.04 waren weer iets moeilijker, in elk geval moest u er verder voor fietsen, maar alle inzendingen waren compleet en correct. Er komen steeds meer inzendingen, soms met complete toevoegingen waarvoor onze hartelijke dank. Wij blijven ons verheugen over uw medewerking en wensen u ook nu weer veel succes en vooral fietsen kijkplezier. Plaatjes 5.1 en 5.2 liggen

wellicht buiten uw dagelijkse fietsroute, maar op mijn route van huis richting stad (met een kleine omweg).

Oplossing 2015.04 foto 4.1 – op de hoek van Melis Stokelaan en Beresteinlaan een hand werkje van Melis Stoke. foto 4.2 – op hetzelfde pand, maar een hoek verder, op de hoek van Beresteinlaan en Wolweversgaarde Van beide werken heb ik de schilder (nog) niet kunnen achterhalen.

Ook dit keer krijgt u weer een kleine aanwijzing: foto 5.1 – deze molen was ’t haasje en 5.2 – dit meisje danst of springt van geluk ergens tussen de Haagse markt en Apeldoorn. Uw antwoorden kunt u sturen aan: Redactie Ons Den Haag p/a [email protected]

VA N D E W E R K G R O E P E N


De Spinozahof – een ‘lusthof ’ nieuwe stijl Een van onze leden gaf me vorig jaar de tip: Ga eens kijken in de Spinozastraat in de Stationsbuurt. Daar ontstaat een tuin midden in de stad. Toen ik er langsging, zag ik een provisorisch hek, her en der hopen grond en daartussen veel prille tuintjes. Dit jaar ben ik weer gaan kijken. Er stond nu een degelijk hek, het hele terrein was ingericht en er groeide en bloeide van alles – de Spinozahof. culturen, uit de Stationsbuurt, de Schilderswijk en het Oude Centrum. Mensen die slecht ter been zijn of minder makkelijk bukken, kunnen tuinieren in houten bakken die op een verhoging staan. Ieder tuiniert op haar/zijn eigen manier en tegelijk maakt men kennis met elkaar. De een teelt bij voorbeeld bloemen voor de sier en de ander produceert er kruiden of uien. Samen werkt men in de gemeenschappelijke tuin.

Ik had een afspraak gemaakt met een paar mensen van de organisatie, want ik wilde weten hoe men dat voor elkaar gekregen had: een buurttuin midden in de stad, op grond die in principe dure bouwgrond is. Marianne Edixhoven en Sacha Winkel vertelden mij dat het inderdaad bouwgrond betreft waarvan Staedion de eigenaar is.

Marianne en Sacha vertelden enthousiast over verdere plannen voor de tuin als een minieducatiecentrum waar voorlichtingsactiviteiten kunnen plaatsvinden m.b.t. duurzaamheid. Is het geen probleem dat men alleen maar tijdelijk over dit terrein kan beschikken? Wat als Staedion er ooit toch gaat bouwen? “We hopen dan als groep elders in de buurt een plek te vinden waar we weer veel plezier kunnen gaan beleven en vooral positieve energie met elkaar kunnen delen”.

Staedion had de oude huizen op de hoek met de Repelaerstraat gesloopt en wilde er koopwoningen bouwen. Door de economische crisis kreeg de corporatie dit plan echter niet rond en lag de bouw stil. Er werd afval gedumpt, er vond prostitutie plaats en het bouwzand stoof door de omringende straten. Actieve buurtbewoners, inmiddels verenigd in “vrienden van de Spinozahof”, hebben toen met ondersteuning van de stichting LUSTHOFxl, een plan gemaakt om het terrein tijdelijk in te richten als een buurttuin. Staedion is daarmee akkoord gegaan en heeft enorm meegewerkt om dit resultaat voor elkaar te krijgen. “Op 22 maart 2014, de dag van de opening, hadden we geen idee hoeveel mensen er echt zouden willen gaan tuinieren maar op die dag kwamen maar liefst zestig mensen helpen!! Hoe geweldig is dat!”

De Spinozahof is één van de projecten van de in 2013 in Den Haag opgerichte stichting LUSTHOFxl. Deze stichting wil de leefbaarheid in steden vergroten door o.a. uit te gaan van een kringloopeconomie. Met de term ‘lusthof ’ verwijst men naar de stadstuinen uit het verleden, waarbij welvaart en welzijn samengingen. Met ‘xl’ wordt de ambitie van de stichting uitgedrukt. Men is ervan overtuigd dat het door de juiste aanpak mogelijk is stedelijke omgevingen om te vormen tot ‘lusthoven’. Lusthofxl nodigt mensen uit tot het nemen van verantwoordelijkheid voor hun omgeving en hun gezondheid. In 2014 kreeg de Spinozahof de Piet Vink-prijs, de Haagse prijs voor vrijwilligersprojecten, die de saamhorigheid in de samenleving bevorderen. Op de website (www.lusthofxl.nl) vindt men informatie over de andere projecten van de stichting zoals de ‘groene loper ’ dwars door de stad en het komende grassroot festival ‘Haagse oogst’ in het Huygenspark.

Nu tuinieren er allerlei mensen, mannen en vrouwen, jongeren en ouderen uit veel verschillende

Jacob Bijl, Werkgroep stadsbeeld en stadsgroen (tekst en beeld)

15

16

B R O E D P L A AT S E N


Broedplaatsen, deel 5: BINK36 Op mijn zoektocht naar broedplaatsen in Den Haag neem ik u dit keer mee naar Bink36 in de Binckhorst. Het pand was tot begin dit jaar in handen van Woningcorporatie Vestia. Toen ik eind januari een afspraak wilde maken voor een interview en een rondleiding, waren de verkooponderhandelingen in volle gang. Vanwege de financiële situatie van de corporatie en het feit dat de woningcorporatie zich moest beperken tot de verhuur van woningen, moest Vestia de panden afstoten. Het is 1 april van dit jaar overgenomen door de vastgoedbeleggers Rob Brinkel en Edward de Kroes. De laatste wil mij graag te woord staan over de plannen met Bink36.

De kwartcirkelvormige afronding van het eerste PTT-gebouw (foto Jacob Bijl)

Het pand Bink 36, een gebouwencomplex aan de Binckhorstlaan 36, dichtbij Den Haag Centraal, is bij veel Hagenaars nog bekend als het PTT-gebouw. Het complex omvat meerdere gebouwen met een grote binnenplaats. Het totale terrein meet 2,25 hectare en bestaat uit vier gebouwen en ongeveer 350 parkeerplaatsen. De verhuurbare vloeroppervlakte bedraagt 36.000 m2 in units van 15 tot 600 m2. De oorspronkelijke bouwplannen voor het PTT-

gebouw werden gemaakt door rijksbouwmeester D.E.C. Knuttel, bijgestaan door ir. H.Th. Theeuwisse. Het eerste langgerekte, oorspronkelijk drie etages hoge, betonnen en bakstenen gebouw met kwartcirkelvormige afrondingen kwam tussen 1915 en 1918 tot stand. Het post- en telefoniebedrijf was er sinds 1918 gevestigd. Eerst met de Centrale Magazijn Dienst (CMGZD), daarna vanaf 1933, toen het eerste gebouw een extra verdieping van staal en glas kreeg, met de Centrale Werkplaats (CWP). Het

B R O E D P L A AT S E N

tweede gebouw in de stijl van het Nieuwe Bouwen was een ontwerp van de hoofdarchitect van de Rijksgebouwendienst J. Crouwel. In 1952 werd dit gebouw verhoogd en in dezelfde stijl uitgebreid met een bijzondere, grote zaal. De zaal heeft een segmentboogvormige overkapping met een cassetteplafond en deed dienst als kantine van de PTT. Het was de grootste kantine van Den Haag, liefst 950 m², zodat al het personeel van het complex tegelijk kon lunchen. Ook bood de zaal gelegenheid voor tal van feesten en evenementen. Het laatste bouwwerk op het terrein is het puntvormige gebouw tussen de spoorbanen voor het Magazijn. Het complex stond jaren leeg, nadat de PTT verderop in de Binckhorst een nieuw gebouw had betrokken. Vestia kocht het in 2007 om er met steun van de gemeente Den Haag een creatieve broedplaats te ontwikkelen. Bink36 werd de nieuwe naam van het gebouwencomplex.

De plannen Edward de Kroes ontvangt mij in zijn kantoor in het M-gebouw (het voormalige magazijn) van het Bink36 complex. Ik vraag hem natuurlijk direct waarom hij met zijn zakenpartner het complex heeft overgenomen. Hij antwoordt dat het belangrijke gebouwen zijn binnen het Haagse met een succesvol multikantorencomplex, een broedplaats van allerlei soorten bedrijven. Mensen die ondernemen, vinden het ook prettig om zich aan elkaar op te trekken. De huurprijs van de ruim 400 units binnen Bink36 is lager dan gebruikelijk in dit soort complexen. Mede daardoor is er een interessante combinatie van bedrijven te vinden. Er zijn gevestigde bedrijven die de creativiteit en nieuwe kennis van de starters gebruiken en de starters gebruiken op hun beurt de grotere bedrijven voor hun netwerken en ervaringskennis. Edward: “Wij willen gaan bijdragen aan deze kruisbestuiving. Vestia heeft iets moois neergezet en wij maken de volgende stap.” Brinkel en De Kroes – anders dan bij Maakhaven en de Grote Pyr – huren of pachten het complex niet van de gemeente, maar zijn er eigenaar van. De toekomst Ik kwam langs wat bouwactiviteiten. Vestia was duidelijk nog niet klaar met de verbouwing. Edward legt uit dat de units stapsgewijs worden opgebouwd en weer worden verhuurd. Daarna volgt de verdere renovatie van gebouw en gevels


Deze letters en cijfers bij de ingang zijn inmiddels per ongeluk omvergereden door een gemeentevoertuig

tot een hogere professionele standaard. Zowel het parkeerterrein, als de gevels als het verfwerk krijgen een beurt om een prettige omgeving voor de huurders te creëren. Mensen komen naar Bink36 om te werken. Het zijn allemaal ondernemers: Dj’s, technische bedrijven, websitedesigners, advocaten, een beheerkantoor, een bedrijf dat garen maakt uit afvaltextiel, een printstudio. Dat kan allemaal binnen Bink36. Ik vraag Edward waar Bink36 over vijf jaar staat. Hij schetst dat dan alle units verhuurd zijn en er dan een wachtlijst is, maar hij vermoedt dat dat al veel eerder het geval zal zijn. De bedrijven zullen ook langer blijven zitten, omdat ze hier een inspirerende plek vinden. Verder zal er een groot restaurant zijn waar de huurders elkaar kunnen ontmoeten en waar zij hun klanten kunnen ontvangen, maar waar ook de mensen die op de Binckhorst werken terecht kunnen. Edward legt uit dat ondernemers tegenwoordig niet zitten te wachten op netwerkborrels. Creatieve mensen vinden dat vaak vervelend, moeilijk, hebben er een hekel aan. Een restaurant, koffiecorner en bar kunnen daar veel meer toe bijdragen dan het organiseren van netwerkbijeenkomsten. Hier wordt gewerkt en dat mag gezien en gevoeld worden. Bink36 ligt op vijf minuten fietsen van het centrum en het Centraal Station. Verschillende trams stoppen op vijf minuten lopen. Bink36 is de entree van de Binckhorst, ook als de Rotterdamse Baan klaar is. Jacintha van Beveren (tekst en beeld)

17

18

KORT HA AGS


Stadsflitsen “Het lijkt wel kauwgom”, zegt de fietser die uitwijkt voor de roze vlek in het oranje fietspad. Het is de zoveelste reparatie in ons uitgebreide netwerk van fietspaden in Den Haag. Al eerder probeerde de gemeente de potholes, zoals de in het wegdek vallende gaten wel worden genoemd, te repareren. Eerst provisorisch (lees amateuristisch) met het meer bekende zwarte asfalt, maar daar hadden de omwonenden geen goed woord voor. Nu dus een papje dat ter plekke wordt aangemaakt en keihard en superglad opdroogt maar wel heel erg opvalt.

Foeilelijk werden de gebouwen tegenover het ministerie van Financiën aan het Korte Voorhout wel genoemd toen er de Franse ambassade in huisde en onder meer verzekeringmaatschappij Equity and Law. Na jarenlange leegstand en tijdelijke anti-kraak kwam de nog teveel in Den Haag voorkomende oplossing: afbreken die handel. Nu verrijst er in een ongelooflijk snel tempo nieuwbouw op die plek. Of de Vrienden van deze architectuur wél onder de indruk zullen raken, is de vraag.

Den Haag doet het goed in de grachten, maar ook erboven. De Dr. Kuyperdam is vervangen door de Dr. Kuyperbrug en de brug die de Mauritskade met de Dr. Kuyperstraat verbindt, is volledig in oude stijl herbouwd. Hierdoor is een einde gekomen aan de maandenlange verkeersstremming op een van de belangrijkste aan- en afvoerwegen van de Utrechtsebaan. Voor de bewoners van de Mauritskade en de Dr. Kuyperstraat is het gedaan met de rust. En de Prinsessegracht kan nu werkelijk als waterweg gaan dienen tussen Den Haag Centraal en het Scheveningse strand voor plezieren rondvaartboten.

KORT HA AGS


Nu wij het toch over Scheveningen hebben; het voortbestaan van de Pier lijkt een nieuw tijdperk in te gaan, te beginnen met het bovendek. Ook al mochten er tijdens de heropening niet meer dan achthonderd mensen tegelijk op (..), wij hebben er alle vertrouwen in dat straks restaurants, winkelpromenade en Bungy-Jump de toestroom van bezoekers zullen bevorderen. Laten we het ‘Titanic-momentje’ dat bezoekers aan de kop van de Pier kunnen hebben, maar even met een korreltje zout nemen ... Den Haag heeft op dit bord zo haar eigen manier van communi ceren met het fietsende winkelpubliek. Vanaf 3 augustus moesten de eigenaars van deze fietsen op de Turfmarkt een andere plek zoeken voor hun vervoermiddel. Waar zij in de buurt hun rijwiel kwijt kunnen is onbekend. Wel laat het gemeentelijk fietsbeheer nog weten dat verwijderde fietsen via de website fietsdepothaaglanden.nl zijn terug te vinden. Is het misschien een idee om tussen of zelfs ín winkelpanden met een grote aanloop van publiek fietsenstallingen in te richten? Wat was het weer gezellig op de afgelopen Vriendenborrel in Café-Restaurant Pavlov. Speciaal voor de Vrienden die er eigenlijk niets in zien of door omstandigheden verhinderd zijn om deze driemaandelijkse Vriendenbijeenkomst te bezoeken, een sfeerplaatje. Gildevoorzitter Jan Spoelstra heeft net zijn verhaal gedaan in het thema ‘Kennisoverdracht’. De spontane ‘stand up’-bijdrage kwam deze keer van beeldend kunstenaar Loek Bos, die pleitte voor een Spuihaven als laatste aanval op het Cultuurplein met een debat in de Pulchri Studio. Het enthousiasme voor het alternatieve ‘waterplan’-idee mocht (helaas?) niet baten. Niek ’t Hart (tekst en beeld)

19

COLUMN


Een verschil van Dag en Nacht Op 6 juni dit jaar vond in Groningen de ‘Nacht van Kunst en Wetenschap’ plaats. Ik gun het Groningen maar het evene ment hoort eigenlijk in Den Haag thuis. Tenminste, als Den Haag in de jaren ’80 de juiste beslissing had genomen. In 1986 verhuisde het Museum voor het Onderwijs vanuit de Hemsterhuisstraat naar de huidige locatie naast het Gemeentemuseum onder de nieuwe naam Museon (een samentrekking van museum en onderwijs). De keuze van de locatie was niet toevallig. Kunst en Wetenschap onder één dak bood Den Haag de elders ongekende mogelijkheid deze disciplines daadwerkelijk te integreren. Alle ingrediënten om de gezamenlijke huisvesting van Gemeentemuseum en Museon wereldwijd tot een uniek museaal aanbod te vormen, waren aanwezig. In die tijd had het Museon een breed scala universitair gevormde medewerkers. Vijf volkenkundigen, vier biologen, vier fysici, twee geologen en twee historici. Twee conservatoren waren tevens afgestudeerde kunsthistorici. Nauwe samenwerking met de kunsthistorici van het Gemeentemuseum leek een ideaal uitgangspunt om de relatie tussen wetenschap, technologie en kunst optimaal te presenteren aan een breed publiek. In plaats van het scheiden van disciplines, het tonen van samenhang. De voortekenen waren gunstig. Het College van B&W had bewust gekozen voor de situering van het nieuwe onderwijsmuseum naast het Gemeentemuseum. Wim Quist – dé museumarchitect van Nederland – kreeg in 1977 de ontwerp opdracht. Hij ging daarbij uit van het Berlagegebouw. Met groot respect: de maatvoering van het Museon is daarop helemaal gebaseerd, net als de materiaalkeuze. Zo werd de samenstelling van de buitenstenen van het Gemeentemuseum geanalyseerd. Slechts één steenfabriek kon dezelfde stenen produceren. Aldus geschiedde! Cruciaal in het proces was de beslissing van alle betrokkenen tot één toegang, de bestaande pergola, voor alle bezoekers. Precair was de doorbraak aan de oost zijde van het Gemeentemuseum. Maar wel verantwoord: het oorspronkelijke ontwerp van Berlage was aan de oostzijde nooit uitgevoerd. Daar heeft Quist een prachtige verbinding gecreëerd tussen de museumhal en het Museon. In de nieuwbouw van het Museon werden één bibliotheek, één restaurant, één personeelskantine en werkruimten van de muziekafdeling opgenomen, even als nieuwe depotruimte voor het Gemeentemuseum. Nadrukkelijker kon het gewenste samengaan niet onderstreept worden. De toenmalige directeur Theo van Velzen en ik hebben de doorbraak gevierd. Eén gebouw voor Kunst en Wetenschap met collecties, die prachtig op elkaar aansloten. Waar ter wereld was dat te vinden? Nergens, alleen in Den Haag. Wat is er fout gegaan? Waarom heeft het Museon nu zo’n vreemde ingang? En waarom is de verbinding weer bijna geheel dichtgemetseld? Laten historici dat eens reconstrueren. Tot de conclusie komen dat Den Haag een geweldige kans heeft gemist. Maar wat mislukt is, kan alsnog. Daarvoor is visie, moed en doorzettingsvermogen nodig. Den Haag krijgt dan alsnog Kunst en Wetenschap onder één dak, elke dag en elke nacht. Wim van der Weiden Directeur Museon (1978 -1991) en Directeur Naturalis (1991- 2003)

Verkoopadressen wenskaarten Vrienden van Den Haag • Frederik Hendriklaan 181: De Vulpen Cards • Van Hoytemastraat 85: Kantoorboekhandel Benoordenhaeghe • Javastraat 21: Eijgendaal’s Kantoor vakhandel • Johanna Westerdijkplein 75: winkel van De Haagse Hogeschool • Keizerstraat 50: Boekhandel Scheveningen • Kleine Loo 324: Kantoorboekhandel Weimar • Korte Vijverberg 7: Museumwinkel Haags Historisch Museum • Lange Voorhout 58 b, Museum Shop Den Haag • Loosduinse Hoofdstraat 300: Boekhandel Kroon • Prinsestraat 1-3: Berlage kantoorvakhandel • De Savornin Lohmanplein 22b: Carla’s Boeken • Spui 68: VVV-kantoor (in de Centrale Bibliotheek)

colofon Redactie Jacintha van Beveren, eindredacteur Els M. van den Broek Niek ’t Hart Bert Hilberts Martin Snuverink Piet Vernimmen

Redactieadres Van der Heimstraat 72, 2582 SB Den Haag

Nieuwe kopij Kopij voor nummer 2015-6 dient uiterlijk zondag 4 oktober 2015 te zijn toegestuurd aan het e-mailadres [email protected]. De inhoud van de artikelen in Ons Den Haag weerspiegelt niet noodzakelijker wijs de mening van het bestuur van de vereniging Vrienden van Den Haag of van de redactie van Ons Den Haag.

Oplage 1.400

Vormgeving en druk Albani Drukkers bv, Den Haag

Foto voorplaat Jacintha van Beveren

Ons Den Haag. Haags water deel 4: Haags water als transportweg. De Binckhorst van polder via fabrieken naar creativiteit

Recommend Documents