Onderzoeksrapport: Vrouwen in de gemeenteraden

Onderzoeksrapport: Vrouwen in de gemeenteraden _ Maart 2014

ProDemos - Huis voor democratie en rechtsstaat Hofweg 1H 2511 AA Den Haag T: 070 757 02 00

Hoeveel vrouwen zijn er in maart 2014 in de gemeenteraden gekozen? Op 19 maart 2014 zijn er in heel Nederland nieuwe gemeenteraadsleden gekozen. ProDemos – Huis voor democratie en rechtsstaat heeft onderzocht hoeveel vrouwen er in de nieuwe gemeenteraden terecht zijn gekomen. NB: In een aantal gemeenten in Nederland zijn er vanwege herindelingen al eerder (november 2013) verkiezingen gehouden, of worden er later (november 2014) nog verkiezingen gehouden. In dit onderzoek hebben we alleen gekeken naar de raadsleden die gekozen zijn bij de gemeenteraadsverkiezingen van 19 maart 2014. De methodologie van het onderzoek staat beschreven op de laatste pagina. Resultaten Het percentage vrouwen in de gemeenteraden is op basis van onze resultaten 28,3%. Dit betekent een stijging van ruim 2% in vergelijking met 2010. In vergelijking met 20 jaar geleden is de stijging ruim 6%. We kunnen concluderen dat het aandeel vrouwen sinds 1994 gestaag is gegroeid. 2014 Totaal aantal gekozen raadsleden

Aantal gekozen vrouwen

Percentage

8.651

2.456

28,3%

Tabel 1: Percentage vrouwelijke raadsleden sinds maart 2014

2014 28,3%

2010 26%

2006 26%

2002 24%

1998 22%

1994 22%

Tabel 2: Percentages vrouwelijke raadsleden in de afgelopen 20 jaar

De vier grote steden Als we alleen kijken naar de vier grote steden in Nederland (Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht) is het percentage vrouwelijke raadsleden hoger, namelijk 38,3%. Ook dat betekent een stijging ten opzichte van 4 jaar geleden. In 2010 was 37% van de gekozen raadsleden in de grote steden vrouw.

2014 Totaal aantal gekozen raadsleden in de vier grote steden

Aantal gekozen vrouwen in de vier grote steden

Percentage

180

69

38,3%

Tabel 3: Percentage vrouwelijke raadsleden in de vier grote steden sinds maart 2014

Per politieke partij Het aantal gekozen vrouwelijke raadsleden verschilt sterk per politieke partij. GroenLinks heeft het hoogste percentage vrouwelijke raadsleden: van de gekozen raadsleden van GroenLinks is 43,3% een vrouw. Daarna volgen de PvdA met 37,5% en SP met 35,6%. Aan het andere kant van het spectrum vinden we de SGP. Deze partij heeft sinds de laatste verkiezingen voor het eerst één vrouw in een gemeenteraad. De lokale politieke partijen leveren samen, net als in 2010, het grootste aantal raadsleden: 2.819 raadszetels (32,5% van het totale aantal raadsleden). Van deze raadsleden is 705 (ofwel: 25%) vrouw. Dit percentage ligt wat onder het gemiddelde. Voor de grootste politieke partijen en partijcombinaties ziet de verdeling er als volgt uit: Politieke partij

Raadszetels*

Aantal vrouwen

Lokale partijen CDA VVD D66 PvdA SP CU GL SGP CU/SGP PVV PvdD Andere comb Totaal

2.819 1.495 1.075 809 799 443 358 335 205 100

705 410 314 273 300 158 96 145 1 9 6 5 34 2.456

Percentage raadsleden in relatie tot totaal aantal raadsleden 32,5% 17,2% 12,4% 9,3% 9,2% 5,1% 4,1% 3,8% 2,3% 1,1%

*Bron: Dossier NOS-gemeenteraadsverkiezingen op http://nos.nl/dossier/600668gemeenteraadsverkiezingen/tab/879/uitslagen/ Tabel 4: Percentages vrouwelijke raadsleden per partij sinds maart 2014

Percentage vrouwen van totaal aantal gekozen vrouwen 28,7% 16,7% 12,7% 11,1% 12,2% 6,4% 3,9% 5,9% 0,04% 0,3% 0,2% 0,2% 1,3%

Percentage vrouwen in relatie tot aantal zetels van de partij 25% 27,4% 29,2% 33,7% 37,5% 35,6% 26,8% 43,3% 0,5% 9%

50,0%

Percentages van vrouwelijke raadsleden 43,3% binnen elke partij

45,0% 40,0%

37,5% 33,7%

35,0% 30,0%

27,4%

35,6%

29,2% 26,8%

25,0% 25,0% 20,0% 15,0%

9,0%

10,0% 5,0% 0,5% 0,0% Lokale partijen

CDA

VVD

D66

PvdA

SP

CU

GL

Figuur 1: Percentages vrouwelijke raadsleden binnen de partijen

Verdeling van de vrouwelijke raadsleden over de verschillende partijen

SP 7%

CU 4%

GL 6%

Lokale partijen 29%

PvdA 13%

D66 11%

CDA 17% VVD 13%

Figuur 2: Verdeling van alle vrouwelijke raadsleden over de verschillende politieke partijen

SGP

CU/SGP

Verschillen tussen de provincies De gemiddelde man/vrouw-verhouding in de gemeenteraden varieert per provincie. De provincie met het hoogste percentage vrouwelijke raadsleden is Groningen (34%), gevolgd door Noord-Holland (33,0%) en Flevoland (31,9%). Aan de andere kant van het spectrum vinden we de provincies Limburg, Zeeland en Noord-Brabant. In Limburg wordt slecht 21% van de raadszetels bezet door een vrouw. In 2010 had Flevoland het hoogste percentage vrouwelijke raadsleden; dat was toen 30%. Provincie

Aantal vrouwen

Groningen Noord-Holland Flevoland Zuid-Holland Friesland Utrecht Drenthe Gelderland Overijssel Noord-Brabant Zeeland Limburg

141 368 53 435 114 179 85 332 169 360 65 155

Percentage vrouwen in de gemeenteraden 2014 34,0 % 33,0 % 31,9 % 30,8 % 28,2 % 28,9 % 28,9 % 27,6 % 26,8 % 26,1 % 23,1 % 21,2 %

Percentage vrouwen in gemeenteraden 2010 26% 30% 32% 26% 29% 26% 26% 27% 28% 26% 23% 22%

Tabel 5: Aandeel vrouwelijke raadsleden per provincie

Hieronder volgt meer gedetailleerde informatie per provincie:

Drenthe: In Drenthe werden in alle 12 gemeenten verkiezingen gehouden.

Totaal aantal gekozen raadsleden in de provincie Drenthe

Raadsleden

Waar van Vrouwen

Percentage vrouwen

294

85

28,9%

Lokale partijen VVD PvdA CDA D66 GroenLinks SP ChristenUnie GL/D66

23 15 15 11 7 6 4 3 1

Flevoland: In Flevoland werden in alle 6 gemeenten verkiezingen gehouden.

Totaal aantal gekozen raadsleden in de provincie Flevoland

Raadsleden

Waar van Vrouwen

Percentage vrouwen

166

53

31,9%

VVD CDA Lokale partijen D66 ChristenUnie PvdA SP GroenLinks PVV CU/SGP

9 9 8 7 5 4 4 3 3 1

Friesland: In Friesland zijn in maart in 22 gemeenten verkiezingen gehouden. In Leeuwaarden en in de gemeente De Friese Meren zijn de verkiezingen door herindeling eerder gehouden. De gegevens van deze twee gemeenten zijn niet meegenomen in dit onderzoek.

Totaal aantal gekozen raadsleden in de provincie Friesland

Raadsleden

Waarvan Vrouwen

Percentage vrouwen

404

114

28,2%

Lokale partijen CDA PvdA VVD ChristenUnie GroenLinks D66 SP SAM CU/CDA

27 26 23 16 9 5 3 2 2 1

Gelderland: Van de 56 gemeenten in Gelderland, zijn er in maart in 53 gemeenten verkiezingen gehouden. In Groesbeek, Millingen aan de Rijn en in Ubbergen worden in november 2014 verkiezingen gehouden.

Totaal aantal gekozen raadsleden in de provincie Gelderland

Raadsleden

Waarvan Vrouwen

Percentage

1.201

332

27,6%

Lokale partijen CDA PvdA D66 VVD GroenLinks SP ChristenUnie PvdA/GL/D66 PvdA/GL CU/SGP GL/D66

84 55 47 38 37 25 22 17 3 2 1 1

Groningen: In de provincie Groningen zijn er in 23 gemeenten verkiezingen gehouden.

Totaal aantal gekozen raadsleden in de provincie Groningen

Raadsleden

Waarvan Vrouwen

Percentage vrouwen

415

141

34%

Lokale partijen PvdA SP CDA VVD D66 ChristenUnie GroenLinks Partij voor de Dieren GL/D66

31 27 19 17 14 12 10 9 1 1

Limburg: In alle 33 gemeenten in Limburg zijn verkiezingen gehouden op 19 maart 2014.

Totaal aantal gekozen raadsleden in de provincie Limburg

Raadsleden

Waarvan Vrouwen

Percentage vrouwen

729

155

21,2%

Lokale partijen CDA SP PvdA VVD D66 GroenLinks

55 39 18 18 12 7 6

Noord-Brabant: In Noord-Brabant zijn er in 64 gemeenten verkiezingen gehouden. In drie gemeenten worden vanwege herindeling pas in november 2014 verkiezingen gehouden: Den Bosch, Maasdonk en Oss.

Totaal aantal gekozen raadsleden in de provincie Noord-Brabant

Raadsleden

Waarvan Vrouwen

Percentage vrouwen

1378

360

26,1%

Lokale partijen CDA VVD D66 PvdA SP GroenLinks PvdA/GL Overige lijstcombinaties GL/D66 ChristenUnie

140 77 48 29 26 22 9 3 3 2 1

Noord-Holland: In 49 gemeenten in Noord-Holland zijn verkiezingen gehouden in maart 2014. In de gemeenten Alkmaar, Schermer, Schagen en Graft-De Rijp zijn nog geen verkiezingen geweest.

Totaal aantal gekozen raadsleden in de provincie Noord-Holland

Raadsleden

Waarvan Vrouwen

Percentage vrouwen

1113

368

33,0%

Lokale partijen D66 VVD PvdA CDA GroenLinks SP ChristenUnie GL/D66 PvdA/GL

111 57 51 43 42 37 16 8 2 1

Overijssel: In Overijssel zijn in alle 25 gemeenten gemeenteraadsverkiezingen gehouden.

Totaal aantal gekozen raadsleden in de provincie Overijssel

Raadsleden

Waarvan Vrouwen

Percentage vrouwen

629

169

26,8%

Lokale partijen CDA PvdA D66 VVD ChristenUnie SP GroenLinks Overige lijstcombinaties

49 35 20 16 15 14 13 5 2

Utrecht: In alle 26 gemeenten van de provincie Utrecht zijn verkiezingen gehouden.

Totaal aantal gekozen raadsleden in de provincie Utrecht

Raadsleden

Waarvan Vrouwen

Percentage vrouwen

620

179

28,9%

Lokale partijen D66 VVD CDA ChristenUnie GroenLinks PvdA SP PvdA/GL Partij voor de Dieren Overige lijstcombinaties

35 31 26 24 17 16 13 10 4 1 2

Zeeland: In alle 13 gemeenten van Zeeland zijn verkiezingen gehouden. In deze provincie is het eerste vrouwelijke raadslid van SGP gekozen.

Totaal aantal gekozen raadsleden in de provincie Zeeland

Raadsleden

Waarvan Vrouwen

Percentage vrouwen

281

65

23,1%

Lokale partijen PvdA CDA VVD SP D66 GroenLinks SGP ChristenUnie PvdA/GL

16 13 11 8 7 6 1 1 1 1

Zuid-Holland: In Zuid-Holland zijn er in 58 gemeenten verkiezingen gehouden in maart 2014. Alphen aan de Rijn en Molenwaard hadden in november 2013 al gemeenteraadsverkiezingen. Krimpenerwaard en Nissewaard houden in november 2014 gemeenteraadsverkiezingen.

Totaal aantal raadsleden gekozen in de provincie Zuid-Holland

Raadsleden

Waar van Vrouwen

Percentage vrouwen

1410

435

30,8%

Lokale partijen VVD CDA D66 PvdA GroenLinks SP ChristenUnie CU/SGP Overige lijstcombinaties Partij voor de Dieren PVV

127 64 64 60 50 23 21 10 6 4 3 3

Leeftijd Er is ook onderzocht wat de verdeling is van de gekozen raadsleden over de verschillende leeftijdscategorieën. Deze informatie is lastig om te verzamelen, omdat de geboortedatum van raadsleden niet wordt geregistreerd. We hebben ons daarom moeten baseren op ingevulde enquêtes. De vragen over leeftijd zijn door 127 gemeenten volledig ingevuld. In deze gemeenten zijn in totaal 2811 raadsleden gekozen, waarvan 770 vrouw is. De leeftijdscategorie 51 tot en met 65 jaar is het grootst, zowel bij de mannen als bij de vrouwen. Bij de mannen is deze groep nog wat groter dan bij de vrouwen. Dit resultaat ondersteunt het eerdere onderzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken (Staat van het Bestuur, 2012) waarin geconstateerd wordt dat de gemiddelde leeftijd van raadsleden tussen 1998 en 2012 is gestegen van 49,2 naar 53,1 jaar. Leeftijd Van 18 tot en met 30 jaar Van 31 tot en met 40 jaar Van 41 tot en met 50 jaar Van 51 tot en met 65 jaar Ouder dan 65 jaar

Raadsleden totaal 7,3% 13,3% 25,3% 44,4% 9,6%

Vrouwen 7,0% 18,4% 29,3% 41,3% 3,9%

Mannen 7,3% 11,4% 23,8% 45,6% 11,7%

Totaal aantal raadsleden

2811

770

2041

Tabel 6: Verdeling van de raadsleden over de verschillende leeftijdscategorieën ( in percentages)

Methodologie Voor dit onderzoek naar het aandeel vrouwelijke raadsleden is na de verkiezingen een enquête verstuurd naar de griffiers van 409 gemeenten in Nederland. 154 van hen hebben de enquête ingevuld binnen de gegeven termijn. Voor de resterende gemeenten hebben we informatie verzameld via de officiële uitslagen zoals die gepubliceerd worden op de gemeentelijke websites. Vervolgens zijn de gegevens gecheckt en onvolledigheden gecorrigeerd aan de hand van de officiële uitslagen, het “proces-verbaal. We hebben de gemeenten waar geen verkiezingen zijn geweest in maart, niet meegenomen in de analyse. Het resultaat is een analyse van de gekozen vrouwen in 385 gemeenten met een geschatte betrouwbaarheid van 95%.

Meer informatie Voor vragen over dit onderzoek kunt u contact opnemen met Anna Domingo. Stuur daarvoor een email naar [email protected] .